Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
05.05.2020r. (wtorek), język polski, kl. I A, 2 godz. lek. = 1 lekcja,
Jolanta Mazurkiewicz
Klaso I A,
dzisiejszy temat lekcji z języka polskiego
koresponduje/wiąże się z wczorajszym tematem
z wiedzy o kulturze. Jest to bardzo dobra forma
utrwalania wiadomości z danego tematu.
Proszę wykonać wszystkie obowiązkowe ćwiczenia,
a odpowiedzi wysłać do czwartku do 7 maja 2020r.
Pamiętajcie, że tego dnia muszę podać Waszej
Wychowawczyni oceny z języka polskiego i WOK-u
na zebranie z rodzicami.
Brak odpowiedzi = ocena niedostateczna.
Temat: Triumf piękna w sztuce renesansu.
Kaplica Zygmuntowska na Wawelu
Renesans był powrotem do duchowej i artystycznej tradycji antyku. Liczne odkrycia
naukowe przełożyły się na nowe narzędzia pozwalające analizować i rzetelnie
odwzorowywać w dziełach naturę. Wprowadzenie zasad perspektywy do malarstwa
zasadniczo odmieniło dotychczasowy sposób widzenia świata. Zmieniła się również
społeczna pozycja artysty, który z rzemieślnika przekształcił się w samodzielnego
kreatora, obdarzonego świadomością swojej roli. Historia sztuki, począwszy od Żywotów
najsłynniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów Giorgia Vasariego (1569), stała się historią
geniuszów i stworzonych przez nich arcydzieł. Osiągnięcia najsławniejszych z nich -
Leonarda da Vinci, Rafaela i Michała Anioła - do dziś budzą podziw i szacunek.
Już wiesz (to ćwiczenie wykonujemy dla siebie w ramach powtórki):
Korzystając z dowolnych źródeł, np. opracowań na temat polskiej sztuki renesansowej, zbierz
informacje na temat kaplicy Zygmuntowskiej.
Ćwiczenie 1 (obowiązkowe)
Sprawdź odpowiedzi: https://epodreczniki.pl/a/triumf-piekna/DRJMOJrmT
Powrót do form klasycznych
Villa Capra (Villa Rotonda)
Andrea Palladio, Villa Capra (Villa Rotonda), ok. 1566–1585
Villa Capra (Villa Rotonda), rzut i przekrój poprzeczny budowli, 1570
Kazimierz Ulatowski Architektura włoskiego renesansu
Villa Capra ma założenie kwadratowo-centralne z okrągłą sienią w środku, zwieńczoną
kopułą z latarnią. Na zewnątrz kopuła ma kształt schodkowaty, którego stopnie kryte są
dachówką. Bęben schowany w dachu. Wygląda to wszystko bezpretensjonalnie.
Z wszystkich czterech stron potężne monumentalne schody prowadzą przez
sześciokolumnowy joński portyk z trójkątnym zwieńczeniem do wąskiego korytarza,
przez który wchodzi się do rotundy, wpisanej w kwadrat. Między kątami kwadratu
a ścianą okrągłą cztery klatki schodowe prowadzą na balkon, przez który przechodzi się do
pokojów mieszkalnych w mezzaninie. [...] Villa Capra jest na pewno piękna, o tym nie
może być dwóch zdań. Ale czy jest ona willą dla ludzi żywych, czy raczej martwym
monumentem do podziwiania? Czy należy elementowi architektonicznemu
podporządkować względy natury użytkowej? Owszem, można, ale tylko tam, gdzie względy
użytkowe są minimalne, albo zgoła żadne, jak przy grobowcach i pomnikach. Pod względem
formy architektonicznej jest niewątpliwie Villa Capra ostatecznym idealnym wyrazem
myśli renesansowej, ale nie jest dziełem architektury realistycznej w naszym dzisiejszym
słowa tego pojmowaniu. [...] Założenie czterech fasad identycznych tylko dla dopełnienia
centralności planu jest idealistyczne i nie ma nic wspólnego z realizmem, którego żądamy od
każdej architektury. Bo architektura nie istnieje dla architektury, jej posłannictwem jest
celowość i użyteczność w piękną ujęta formę.
Kazimierz Ulatowski, Architektura włoskiego renesansu, Warszawa 1964, s. 340–342.
Tematyka mitologiczna
Sandro Botticelii, Narodziny Wenus, ok. 1482-1485, tempera na płótnie, Galleria degli Uffizi,
Florencja
Maria Luisa Rizatti Botticelli
Narodziny Wenus odtwarzają dokładnie antyczny mit, zgodnie z którym bogini zrodziła się
z piany morskiej w całym blasku swej urody, pewnego wiosennego poranka, w zaraniu
świata. Była więc czczona przez Greków pod imieniem Anadyomene, to jest „wyłaniająca
się z wód”. Owidiusz, ulubiony poeta łaciński humanistów z dworu Medyceuszów, nawiązuje
do tej legendy, opisując Wenus w momencie, gdy przybija do brzegu, popychana łagodnie
wiejącymi wiatrami, podczas gdy jedna z Godzin (były one również zaliczane do bogiń
w starożytności) zbliża się ku niej z płaszczem, aby ją osuszyć. Botticelli sięga do tych źródeł
(i do innych, mniej znanych, ale także starożytnych) z pewnością wskazanych mu przez jego
uczonych przyjaciół. Postać Wenus jest skromna i niewinna, choć ukazana w całej swej
nagości; twarz pochyloną na bok, w charakterystycznym dla Botticellego skłonie, przenika
utajona melancholia...
Maria Luisa Rizatti, Botticelli, tłum. Barbara Toeplitz-Kaczmarek, Warszawa 1989, s. 58.
Perspektywa renesansowa
Piero della Francesca, Madonna wśród świętych, ok. 1472-1474, tempera na desce,
Pinacoteca Brera, Mediolan
Schemat perspektywiczny Madonny wśród świętych, Piero della Francesca
licencja: CC BY-SA 3.0
Perspektywa renesansowa (malarska, linearna, geometryczna, zbieżna) umożliwia
przedstawianie trójwymiarowych przedmiotów na płaskiej powierzchni zgodnie
z prawami optyki, przez co pozwala nadać głębię obrazom. Opiera się ona na nieruchomym
punkcie widzenia jednego oka i jest obliczona matematycznie. Jej wynalezienie przypisuje się
architektowi i teoretykowi sztuki Leonowi Battiście Albertiemu (1404–1472), który opisał
metodę jej konstruowania w traktacie O malarstwie (1435). Podstawą perspektywy linearnej
jest zasada pozornego zmniejszania się przedmiotów w miarę ich oddalania się od oka oraz
pozorna zbieżność ku horyzontowi wszelkich linii biegnących w głąb oka. Wykreślenie
perspektywy geometrycznej na obrazie wymagało od artystów niemałej wiedzy z zakresu
geometrii i optyki. Jednym z najlepszych matematyków swoich czasów, znawcą Euklidesa
i doskonałym praktykiem perspektywy linearnej był Piero della Francesca – wybitny
malarz i autor rozprawy De prospettiva pingendi (Perspektywa malarska, 1475). Na obrazie
Madonna wśród świętych widoczny jest wyraźny geometryczny podział płaszczyzny
i kluczowy, według artysty, trojaki układ linii: równoległych do podstawy obrazu (podstawa
tronu, linia głów, ciemny gzyms), równoległych do jego bocznych krawędzi (architektoniczne
piony pilastrów, ciała stojących postaci) i zbieżnych w tzw. punkcie widzenia (linie
diagonalne biegnące od wszystkich naroży do centralnego punktu kompozycji – głowy
Madonny).
Jan Białostocki Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej naszej ery
Jednym z ostatnich dzieł Piera [della Francesca] była Madonna wśród świętych (znajdująca
się dziś w Brera, w Mediolanie), adorowana przez klęczącego w zbroi Fryderyka da
Montefeltre. Na jej kolanach Dzieciątko z koralowym naszyjnikiem – zapewne dla
odpędzenia złego ducha – śpi, przywodząc na myśl przyszłą śmierć na krzyżu dla odkupienia
ludzkości. Strusie jajo zwisające z wypełniającej apsydę muszli jest symbolem
Niepokalanego Poczęcia Madonny oraz oznacza pierwiastek nowego życia, które ożywi
kosmos. Ponad zastygłymi w nieruchomym skupieniu świętymi, których modeluje delikatne
światło padające z lewej strony obrazu i lśniące na zbroi klęczącego księcia, wyginają się
kasetonowe arkady sklepień. Oprócz arkady stanowiącej wykrój apsydy, na której tle siedzi
Madonna, dwie inne wznoszą się od ściany w głębi ku górze, aby objąć przestrzeń nawy
poprzecznej, przed którą, już w nawie głównej, znajdują się święci, sugerując przestrzeń
kościoła, w której przebywa – zgodnie ze stworzoną przez artystę iluzją – widz oglądający
obraz.
Jan Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej naszej ery, t. 1,
Warszawa 1969, s. 294.
Artysta-geniusz
Michał Anioł, Dawid, 1501–1504, marmur, wys. 434 cm, Galleria dell’Academia, Florencja,
licencja: CC BY-SA 3.0
Julian Bell Lustro świata. Nowa historia sztuki
Michał Anioł, doskonale obeznany we wcześniejszym okresie twórczości z odradzającą się
sztuką aktu i, podobnie jak Leonardo, będący zapalonym zwolennikiem anatomii, ogłosił, że
sztuka powinna skupiać się na pojedynczym, doskonałym i nieskończenie ekspresyjnym
obiekcie: męskim ciele. Dawid, marmurowy posąg ponad pięciometrowej wysokości, który
Michał Anioł ukończył w roku 1504 jako rzeźbę przeznaczoną dla republiki florenckiej, był
propozycją dzieła na niespotykaną wcześniej skalę, z niezwykłym napięciem muskulatury,
która jak gdyby od środka pulsowała i drżała. Podczas gdy Leonardo otworzył sztukę na
niewidzialną sferę spekulacji i filozofii, to wykreowane przez Michała Anioła zdumiewające,
niemal nadnaturalne cielesne obecności dały sztuce zupełnie inną rangę w świecie. Koncepcja
sztuki, w jakiej znajdowała upodobanie zachodnia kultura – czyli sztuki przez duże S –
zyskała od tego momentu nowy napęd.
Julian Bell, Lustro świata. Nowa historia sztuki, tłum. Ewa Gorządek, Warszawa 2009, s. 195.
Ernst Hans Gombrich O sztuce
Próbował przeniknąć tajemnice starożytnych rzeźbiarzy, którzy potrafili przedstawić ludzkie
ciało w ruchu, wszystkie jego mięśnie i ścięgna. Tak jak Leonardo, nie zadawalał się
poznawaniem praw anatomii z drugiej ręki, to znaczy na podstawie rzeźby starożytnej.
Prowadził własne studia nad anatomią człowieka, przeprowadzał sekcje zwłok i rysował
z modeli, tak że wydawało się, iż postać ludzka nie ma przed nim żadnych tajemnic.
W przeciwieństwie jednak do Leonarda, dla którego człowiek był tylko jedną z wielu
fascynujących zagadek natury, Michał Anioł z niewiarygodnym uporem starał się poradzić
sobie z tym jednym tylko problemem, ale za to prawdziwie po mistrzowsku. Musiał mieć
wybitną zdolność koncentracji oraz doskonałą pamięć, wkrótce bowiem nie było takiej
pozy czy ruchu, których nie potrafiłby narysować. Postawy i kąty, które wielu wielkich
artystów Quattrocenta wahałoby się wprowadzić do swych prac z obawy, że nie uda się ich
przedstawić w przekonujący sposób, pobudzały tylko jego ambicję, a wkrótce zaczęto mówić,
że ów młody twórca nie tylko dorównuje słynnym mistrzom klasycznej starożytności, ale
naprawdę ich przewyższa.
Ernst Hans Gombrich, O sztuce, tłum. Dorota Stefańska-Szewczuk, Warszawa 1995, s. 304–305.
Ćwiczenie 2.1 (obowiązkowe)
Wymień elementy sakralnej architektury antycznej, które zastosował Palladio w Villi Capra.
Ćwiczenie 2.2
Brak
Ćwiczenie 2.3 (obowiązkowe)
Sprawdź odpowiedź: https://epodreczniki.pl/a/triumf-piekna/DRJMOJrmT
Ćwiczenie 2.4 (obowiązkowe)
Współcześni Michała Anioła byli zdania, że dorównuje on słynnym mistrzom klasycznej
starożytności, a nawet ich przewyższa. Przypomnij imiona tych rzeźbiarzy.
Ćwiczenie 2.5
Brak
Ćwiczenie 2.6 (obowiązkowe)
Sprawdź odpowiedzi: https://epodreczniki.pl/a/triumf-piekna/DRJMOJrmT
Ćwiczenie 2.7 (obowiązkowe)
Wyjaśnij, czemu służyła renesansowa perspektywa linearna.
Sztuka renesansowa w Polsce
Zadanie interaktywne:
https://epodreczniki.pl/a/triumf-piekna/DRJMOJrmT
Ćwiczenie 3 (dla chętnych)
Które z renesansowych dzieł uważasz za najbardziej godne uwagi? Uzasadnij odpowiedź.