Upload
kadir-cumali
View
257
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
1/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
1
1. Giri .............................................................................................................................. 32. PLC Yaps ................................................................................................................... 4
2.1. Merkezi lem Birimi (CPU) ................................................................................. 52.2. GirikAra Birimleri ....................................................................................... 6
2.2.1. Ayrk I/O ........................................................................................................ 63. PLC ile Rle Sistemi Arasndaki Fark ......................................................................... 8Kumanda Sistemi Analizi................................................................................................. 84. PLC Seim ltleri..................................................................................................... 85. S7-200 PLC ve Genel zellikleri................................................................................. 96. letim Sistemi ............................................................................................................ 107. PLC Programlanmas................................................................................................. 10
7.1.Ladder (Merdiven) Programlama dili.................................................................. 11
7.2. Boolean (Deyimsel) Programlama dili................................................................ 117.3. S7-200 PLC Programlanmas .............................................................................. 117.4. PLC Kumanda Komutlar .................................................................................... 127.5. Komutlarn Yrtlmesi ve Lojik Yn ............................................................. 12
8. Zamanlayclar ve Sayclar........................................................................................ 138.1. Giri ..................................................................................................................... 138.2. Zamanlayclar ..................................................................................................... 13
8.2.1. Gecikmeli alan Zamanlayc ................................................................... 138.2.2. KalcGecikmeli alan Zamanlayc......................................................... 15
NOT : Aklama ..................................................................................................... 158.2.3 ki Zaman Rlesi Tipi Arasndaki Fark......................................................... 16
8.3. Sayclar ............................................................................................................... 168.3.1. leri Sayclar ................................................................................................ 168.3.2. leri - Geri Sayclar..................................................................................... 18
9. Matematiksel lemler ................................................................................................ 209.1. Tam SayToplama............................................................................................... 209.2. Tam Saykarma............................................................................................... 209.3. Tam Sayarpma................................................................................................ 219.4. Tam SayBlme .................................................................................................. 219.5. BaytArttr........................................................................................................... 229.6. BaytAzalt........................................................................................................... 22
10. Program Ak
Denetim Komutlar
........................................................................... 23Son.......................................................................................................................... 23Dur.......................................................................................................................... 23Gzetleyiciyi Resetle.............................................................................................. 23Sra ........................................................................................................................ 24Etiket....................................................................................................................... 24ar ....................................................................................................................... 25Altprogram ............................................................................................................. 25Geri Dn................................................................................................................. 25For........................................................................................................................... 26
Next ........................................................................................................................ 26
lem Yok ............................................................................................................... 26TAI/DOLDUR/TABLO....................................................................................... 27
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
2/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
2
Bayt Ta................................................................................................................. 27Bayt Blok Ta ........................................................................................................ 27BaytSaa Kaydr................................................................................................... 28BaytSaa Dndr ................................................................................................. 28Shift Register Bit .................................................................................................... 29HafzayDoldur ...................................................................................................... 29
NTERRUPT .............................................................................................................. 30Interrupt likilendir ............................................................................................... 30Interrupt likisini Kaldr........................................................................................ 30Interrupt Altprogram ............................................................................................. 31Interruptlara zin Ver.............................................................................................. 31Interrupt znini Kaldr............................................................................................. 31Interrupttan Dn.................................................................................................. 32
V. UYGULAMA RNEKLER .................................................................................... 33UYGULAMA 1-A...................................................................................................... 33UYGULAMA 1-B...................................................................................................... 35UYGULAMA - 2........................................................................................................ 37UYGULAMA - 3........................................................................................................ 39UYGULAMA - 5........................................................................................................ 44UYGULAMA - 6........................................................................................................ 48UYGULAMA - 7........................................................................................................ 49UYGULAMA - 8........................................................................................................ 50UYGULAMA - 9........................................................................................................ 52UYGULAMA - 10...................................................................................................... 56
UYGULAMA - 11...................................................................................................... 58UYGULAMA - 12...................................................................................................... 61UYGULAMA - 13...................................................................................................... 64UYGULAMA - 14...................................................................................................... 67
.
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
3/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
3
1. Giri
Endstriyel otomasyon sistemleri, her geen gn, artan bir hzla gelimekte ve retimsrecindeki ilevleri artmaktadr. Otomasyon sistemlerinin tasarmve etkin kullanmiin gerekli olan temel unsur bilgi ve bilgiye eriim hzdr.
Gnmzde, en iyi, en hzl ve en verimli retimi salamann temel zm olanendstriyel otomasyon, btn dnyada byk bir hzla gelimekte veyaygnlamaktadr. Bu durum, bu konuda her geen gn yetimi insan gcne olangereksinimi arttrmaktadr. lkemizde de retimi dnyadaki gelimilkeler seviyesineykseltmek iin endstriyel otomasyona nem verilmeli ve "retim nasl arttrlmal?"sorusuna cevap aranmaldr. te bu soruya verilen cevaplardan biriside seri retim veseri retim bantlarnn kontroldr. Bant sistemlerinin yerinden ve yeni gelien
teknoloji sayesinde internet araclile bir merkezden kontrol ve bu ilem iin hangiyntemin kullanlacann tespitidir. te PLC (Programmable Logic Controller:Programlanabilir Lojik Denetleyici) bize bu isteklerimize cevap verebilecek birotomasyon cihazdr.
Gnmzde endstriyel otomasyon cihazlar denilince ilk akla gelen cihaz PLCdir.Teknolojinin gelimesine bal olarak da PLC ler de gelimi ve ilk PLClere greepey gelimeye uramtr. Teknik gelimeler ile PLC lere eklenen yeni zellikle ise; PID denetin kontroln yapabilmesi , Denetim yerinden farkl mesafelerden PLClere internet aracl ile kontrol
verilerinin retici firma tarafndan belirlenen belirli protokoller aracl ileaktarlabiliyor olmas,
Step motor denetiminin ayr src sistemlerine ihtiya duyulmada PLCye ilaveedilecek ilave modller araclyla direkt olarak yaplabiliyor olmas,
Termokupl gibi scaklk alglayclarnn ilave modller araclyla PLCyedorudan balanabilmesi,
Hzl darbe reten sensrlerin, yaklam anahtarlar v.b. gibi cihazlarn rettikleridarbeleri alglamak iin gelitirilen modller,
Ve en nemlisi ise PLCnin endstriyel otomasyonda yaygnlnn artmas iinfirmalar tarafndan hazrlanan paket yazlm programlarnn teknik elemanlarn dahakolay anlayabilecei ve kullanabilecei hale getirilmesi.
te bu gelimeler sayesinde PLCler otomasyon sistemlerinde dier sistemlere karciddi bir rakip olarak, teknolojik evrimini srdrmektedirler.
PLCler eitli sanayi kurulularnn denetim ihtiyalar dnlerek, zel bilgisayarkontrol sistemi olarak gelitirilmitir. Bu yntem kullanlarak kontrol ilemi olduka
basitletirilmitir. PLCler sanayinin kumanda ihtiyacnn duyulduu her blmdekullanlabilmektedir.
PLCler giri ve k terminalleri bulunan basit bir kutu grnmndedir. Bunun
yannda bir programlama nitesi ve ihtiyaca gre giri ve klarn saysn arttrmakiin ilave modller bulunabilmektedir.
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
4/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
4
Gnmzde endstriyel otomasyon sistemlerinin nemli bir alannoluturan kumandave geri beslemeli kontrol sistemleri programlanabilir lojik denetleyici (PLC) veyaProgramlanabilir Denetleyici (PCs) olarak adlandrlan aygtlar ile gerekletirilir. PLC,
bu tr sistemlerin uygulanmas iin gerekli yazlm ve donanm zelliklerini tar.Kumanda sistemlerinin gereklemesinde, lojik anahtarlama, zamanlama ve sayma gibiilevleri salayan yazlm zellikleri ve kumanda iaretlerinin dntrmesini salayangiri-kbirimleri kullanlr. Geri beslemeli kontrol sistemlerinde ise analog giri-k
birimleri, kontrol algoritmasnn gereklemesi iin matematik ilem komutlar vekontrol algoritmasnn n grlen rnekleme zamanlarnda iletilmesini salayan ekzellikler aranr.
Bir PLC, dier saysal veri ileme makineleri gibi merkezi ilem birimi, bellek birimi vegiri-kbirimlerinden oluur. Ayrca, programyedeklemek yada baka bir PLC ye
aktarmak iin ayrlabilir bir EEPROM bellei, giri-k saysn artrmak iin ayrkgenileme birimi, analog giri-k birimi, enerji kesilmeleri durumunda PLC yibesleyen yedek g kaynagibi birimler de bulunur.
Merkezi ilem birimi, PLCnin almasn dzenleyen aritmetik ve lojik ilemlerigerekleyen, zamanlama, sayma gibi ilevleri salayan en nemli birimdir.
Bellek birimi; Girigrnt bellei, veri bellei, program bellei gibi ksmlara ayrlmolup, bu bellek alanlarfarklilevler iin kullanlr.
Giri birimi, kontrol edilen sistemle ilgili alglama ve kumanda elemanlarndan gelen
elektriksel iaretleri PLC de ilenecek lojik gerilim seviyelerine dntren birimdir.Kontrol edilen sisteme ilikin basn, seviye, scaklk alglayclar, kumanda dmelerisnr ve yaknlk anahtargibi elemanlardan gelen iki deerli iaretler (var-yok , 1 veya0) giribirimi zerinden alnr. Giribirimi iaret seviyesi deerleri 24V, 48V, 100V-120V, 200V-240V doru veya alternatif akm olabilir.
k birimi, PLC de hesaplanan k noktalarna ilikin lojik gerilim seviyelerini,kontrol edilen sistemdeki kontaktr, rle, selenoid gibi kumanda elemanlarnsrmeyeuygun elektriksel iaretlere dntren birimdir. k birimi rle, triyak yadatransistrl devrelerden oluabilir. Yksek hzl ama ve kapama gerektiren
durumlarda, doru ak
mda transistrl, alternatif ak
mda triyakl
k
birimleri dierdurumlarda genellikle rleli kbirimleri kullanlr.
Her bir PLC, bir programlaycbirimi ile programlanr. Programlaycbirimi, kumandadevresine ilikin programn yazlmas, PLC ye aktarlmasyada PLC deki programnalnmas ve yeniden dzenlenmesi gibi amalar iin kullanlan bir el programlaycsyada kiisel bilgisayarlarda alan bir programlama yazlmolabilir. Her PLC reticisifirma, zellikle kumanda devreleri ile ilgili kiilerin ok hzl ve kolay uyumsalayabilecekleri programlama yazlmlargelitirmilerdir.
2. PLC Yaps
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
5/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
5
PLCnin iinde bir mikroilemci vardr. Yaplacak ilemler bir program haline getirilipbellekte saklanr. Bellek elemanolarak RAM, ROM PROM, EPROM veya EEPROMkullanlr. Bellekte saklanlan program mikroilemci tarafndan okunarak ileme konur.
PLC ye programlar teknolojideki gelimelere balolarak FAX-MODEM kullanlaraktelefon hattndan, klasik bir yntem olan tu takmkullanlarak veya bilgisayar (PC)ile RS 232 zerinden aktarlabilir.
PLC Kumanda Sisteminin Yaps
PLC kumanda sistemi ana ksmdan oluur.
A GiriElemanB Kontrol nitesiC kEleman
PLCleri drt temel blmden olumaktadr.1) Merkezi lem Birimi ( CPU )2) Bellek Birimi ( RAM,ROM, PROM vb.. )3) GiriBirimi ( IN )4) kBirimi ( OUT )
2.1. Merkezi lem Birimi (CPU)CPU, bellekle birlikte bir PLCye zeka veren ksm olup bellekte sakl programngerektirdii btn aritmetik, mantk ve veri ileme gibi operasyonlar bu birimdegerekletirilir. Temelinde mikroilemci denilen, ok yksek oranda tmleik devreteknolojisinin bir rn yer alr. ki ayryapmcaynmikroilemciyi kullanabilir, fakatdeiik iletim sistemleri nedeni ile sonu PLC lerin yetenekleri farklolabilir. letimsistemi yapmc tarafndan hazrlanm olup genelde PLC kullancsna ak deildir.letim sistemi diyagnostik prosedrleri de ierir. Bu prosedrler genelde ilk
balangta kendinden alan veya kullanc tarafndan altrlan olmak zere ikigenel tre ayrlrlar. Birinci tr diyagnostikler, genelde, sadece iletim sisteminin
kulland bellei test ederler.Kullanc tarafndan gelitirilen diyagnostikler ise btnbellei ve iletiim kaplargibi dier unsurlarteste tabi tutarlar.
Anahtarlar Butonlar Sensrler Kontrol SinyalleriGiriEleman
GiriterminalleriPLCkbirimleri
kElemanlarMotor Selenoid Src Elemanlar Ykler
LCDprogramlayc
GSTERGE
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
6/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
6
Yukarda belirtilen btn operasyonlar baz PClerde bir tek mikroilemci ilegerekletirilir. Gnmzde daha yaygn olan yaklam iletim sisteminin grevlerini
birka mikroilemci arasnda blmektir. Bu yaklamda (multi-processing) her-birmikroilemcinin belirli grevleri vardr. Yaygn olarak kullanlan ift mikro-ilemciliyaklamda mikroilemcilerden biri denetim dieri ise mantk ilemlerini stlenir.Denetim mikroilemcisi denetim evirimindeki denklemleri, operatrle etkileim gibidaha karmak hesap ve veri ilemlerini yapar. Dieri ise zamanlama, mantk ve saymagibi ilemlerle birlikte uygulama programnn taramasn gerekletirir. Programn biryerinde kendi yeteneinin stne kan bir ilemle karlarsa bunu denetimmikroilemcisine aktarr ve taramaya devam eder.
Son yllarda ortaya kan yeni bir gelime de akll I/O arabalardr. Bu I/Olarn birmikroilemcisi ve bellei ve de uygulama programna bal olmayan bir mini iletim
program vardr. Byle akll bir modle rnek olarak PID (Proportional Integral Derivative ) denetim modl gsterilebilir.
2.2. GirikAra Birimleri
2.2.1. Ayrk I/O
En yaygn olarak kullanlan arabirim tr ayrk I/O arabirim olup CPU nun 1 veya
0 tr kolan girielemanlarveya 1 veya 0 trl bir kla denetlenebilecekanahtarlar, limit anahtarlar, dzey anahtarlar, motor kontaktr veya rle kontaklar,seici anahtarlar, fotoelektrik gzler saylabilir. Ayrk I/O arabirim ile denetlenebilecekkelemanlariin ise alarmlar, denetim rleleri, selenoidler, motor starterleri, fanlar,v.b. birer rnek olarak gsterilebilir.
Giri/kelemanlarnn eitli dzeyde gerilimlerle beslenmesi gerekebileceinden I/Oarabirimlerinin nominal gerilimi (A.A. veya D.A.) deerleri de eitlilik gsterir. ekil2.1 de A.A. veya D.A. besleme gerektiren girielemanlarile TTL dzeyde kverenelemanlarn araba balant ekli gsterilmitir. ekil 2.2de ise k elemanlarnnarabaa balantlarnn tipik olarak nasl yapldnaklamaktadr.
CPU
LET
M
I/O ileme
Diagnostikler
Denetim prog.al trlmas
DenetimUygulamaProgram
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
7/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
7
ekil 2.1 Girielemaniin balantekli.a.A.A. veya D.A. besleme gerektiren elemanlarb. TTL dzeyde kgerektiren elemanlar
ekil 2.2 kelemaniin balantekli.
a. A.A. veya D.A. besleme gerektiren elemanlarb. TTL dzeyde girigerektiren elemanlar
L1
1
2
C
A.A. veya
D.A. besleme
+V
1
2
-V
V
1
2
-V
1
2
3
C
A.A. veyaD.A. besleme
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
8/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
8
3. PLC ile Rle Sistemi Arasndaki Fark
Rle sistemlerinde her trl kumanda ilemleri rlelerle yaplrken, PLC de bu ilemlermikroilemci tarafndan gerekletirilmektedir. Mikroilemcinin bir entegre olduudnlrse kapladalan ve kullanm kolaylasndan rleli sistemlerden ok stnolduu grlmektedir.
Bir kumanda sistemini analiz edersek, temel elemanlar unlardr:1) kumanda edecek elemanlar (girielemanlar)2) kumanda edilecek elemanla, kumanda eden elemanlar arasndaki kontrol
blm (kontrol nitesi)3) kumanda edilecek elemanlar (kelemanlar)
Kumanda Sistemi Analizi
Rleli sistemlerde kontrol blm rle balantlar ile yaplr. PLC sisteminde ise builem mikroilemci ve bellekten oluan bir elektronik devre ile yaplmaktadr.
Rleli sistemler ile yaplacak kontrol ilemleri rle balantlarile snrldr. Karmakilemlerde kullanlan rle saysnn artmassebebiyle kontrol ileminin hacmi bymolur. Ayrca mevcut sitemde bir deiiklik yapmak olduka zordur.
PLC sisteminde kontrol nitesinin yapabilecei ilem miktar PLC iindekimikroilemci ve bellek kapasitesine bal olarak deiir. PLC sistemlerinde rlelisistemlerde bulunmayan sayc, zamanlayc, shift register, flip-flop vb. elemanlarkontrol nitesi tasarmnkolaylatrr.
4. PLC Seim ltleri
Bir kumanda sistemi iin PLC seiminde gz nne alnmasgereken zellikler uekilde sralanabilir;
- ki seviyeli kumanda iaretlerinin baland ayrk (lojik, dijital) giri-knoktassaysve elektriksel zellikleri,- Program ve veri bellei kapasitesi,- Komut ileme hz,- Zamanlaycve saycsays,- Gerek-zaman saati,- Kesme iletim yetenei,
- letiim olanaklar,- Program yedekleme olana,
Kumanda EdecekElemanlar
Kontrol Blm Kumanda EdilecekElemanlar
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
9/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
9
- ifre korumas,PLC nin geri beslemeli kontrol sistemlerinde kullanm iin ayrca analog giri-ksays, matematik ilem yetenei ve komutlarn ilenme hzlargibi zellikler de aranr.
5. S7-200 PLC ve Genel zellikleri
SIMATIC S7-200 ailesi programlanabilir denetleyicileri, maksimum 64 giri, 64 knoktas bulunan kk boyutlu otomasyon sistemlerinin kumanda devreleri ve 12analog giri, 4 analog k noktas gerektiren geri beslemeli kontrol devreleriningereklemesi iin gelitirilmibir otomasyon aygtdr.
S7-200 serisinin CPU-210, CPU-212, CPU-214, CPU-215, CPU-216 olarak be ayrmodeli vardr. CPU-210 modeli, ok kk boyutlu basit kumanda devrelerinin
gereklemesinde kullanlr. Dier modeller hem kumanda devreleri hem de geribeslemeli kontrol devrelerinin gereklemesi iin kullanlabilir. Ancak, CPU-214, CPU-215 ve CPU-216 modellerinde gerek saylar zerinde matematiksel ilem yapabilmeolana salayan komutlar bulunduundan geri beslemeli kontrol algoritmalar veyasaysal filtre yazlmlardaha kolay gerekleebilir. CPU-215, CPU-216 modellerindeise endstriyel kontrol sistemlerinde yaygn olarak kullanlan PID denetleyici ilevinidorudan gerekleyen PID fonksiyon komutu bulunur.
S7-200 serisi birok otomasyon uygulamalarnzebilecek ekilde retilmive kendiiinde farklCPUlar (Central Processing Unit = Merkezi leme nitesi) ihtiva edenok kullanlbir PLCdir. Optimum tasarm, geniletilebilir niteleri, fiyat avantajve
gl komut seti ile S7-200 geniuygulamalarda ok iyi sonular vermektedir.
S7-200 ailesi kullanclara geni bir CPU yelpazesi sunmaktadr. Tablo 1de S7-200ailesinin kapasiteleri, birbirinden farklolan CPU niteleri genel olarak verilmitir.
Tablo 1. S7-200 CPU zellikleri.
zellik CPU 212 CPU 214 CPU 215 CPU 216Giri/k
Says8 Giri6 k
14 Giri10 k
14 Giri10 k
24 Giri16 k
Geniletmenitesi(max) 2 modl 7 modl 7 modl 7 modl
Lojik komutileme hz
1.2sn 0.8sn 0..8sn 0.8sn
Sayc/zamanlayc
64/64 128/128 256/256 256/256
Dahili hafzabiti
128 256 256 256
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
10/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
10
6. letim Sistemi
Kalc ve yalnz okunabilir bir bellek alanna retici firma tarafndan yazlm olaniletim sistemi program, PLCnin almasn dzenler ve kullanc programnnyrtlmesini salar. Genel olarak bir iletim sistemi program;
1- Girinoktalarndaki iaret durumlarnn girigrnt belleine yazlmas2- Programn yrtlmesi3- Haberleme isteklerinin gerekletirilmesi
4- lemci, evre birimleri ve bellek durumlarnn incelenmesi5- kgrnt belleindeki deerlerin kbirimine aktarlmasgibi ilevleriyerine getirir. Denetleyici, altrldktan (RUN) sonra durma (STOP) modunaalnncaya kadar bu ilemler srekli tekrarlanr ve bu bir tarama evrimi (scan) olarakadlandrlr.
Programn yrtlmesi, birinci komuttan, son komuta kadar (END) btn komutlarnsrayla ilenmesi biiminde olur. Alt program kullanlmasdurumunda, alt programniletilmesine ilikin koullar salandnda program ak alt programa geer, alt
programa yazlan komutlar srayla ilendikten sonra tekrar ana programa dnlr.Kesme ile iletilen alt programlar kesme koullar saland anda, program tarama
evriminin herhangi bir yerinde iletilebilir.
Program tarama sresinden hzl deien iaretlerin deerlendirilmesi ve belirlikumanda iaretlerinin iletilmesi iin yksek hz sayclar veya d (donanm) kesmeiaretleri ile iletilen kesme alt programlarkullanlr.
7. PLC Programlanmas
PLC programlama yntemleri genel olarak drt temel balk altnda toplanabilir.
Bunlar;1 Ladder ( Merdiven ) Programlama dili,2 Boolean ( Deyimsel ) Programlama dili,3 levsel Bloklar ( Lojik Kaplar ) ile Programlama,4 ngilizce Bildirimler ile Programlama,
lk iki programlama dili temel programlama dili olup en ok kullanlan PLCprogramlama dilleridir.
Programlama teknikleri yazl biimine gre, dorusal programlama ve yapsalprogramlama olarak iki gruba ayrlabilir. Dorusal programlamada btn komutlar
ardarda yazlr ve yazl srasna gre yrtlr. Yapsal programlamada ise programbloklar biiminde yaplar kullanlr. Her iki programlama tekniinde de ilem
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
11/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
11
komutlar ile programlanan ve merdiven diyagram ile programlama biimlerikullanlabilir. Merdiven diyagram biiminde programlama, kontakl kumandadevrelerinin ANSI standartlar devre simgeleri ile gsteriliine benzeyen bu grafiksel
programlama yntemi olup program girii grafiksel olarak yaplr. Bu programlamatekniinde komutlar yerine normalde ak kontak, normalde kapalkontak, hatlar, rle
bobini, zamanlaycve saycgibi elemanlarsimgeleyen kutular kullanlr.
7.1.Ladder (Merdiven) Programlama dili
Rleli kumanda sisteminde sistemin dizaynnda kullanlan rleli kontrol diyagramnaok benzer. Bu yzden teknik elemanlarn bir ou programlamada bu metodukullanmay tercih etmektedir. Fakat rle diyagramlarnda bulunmayan birok ilavefonksiyonlar ve ilevsel bloklar bu yntemde bulunmaktadr. rnein zamanlayc,
sayc, matamatiksel ilevler ve PID gibi st dzey otomasyon komutlar.
Simatic S-7 ile programlama yaplrken dikkat edilmesi gereken nemli bir zellik iseher network iinde sadece bir temel akdiyagramnn olmasdr.
7.2. Boolean (Deyimsel) Programlama dili
Bu programlama dilinde, denetim uygulama program ilk olarak rleli sistem olaraktasarlanr. Daha sonra uygun deyimsel komutlar kullanlarak program boolean dilineevrilir. Bu dilin uygulamasnn g olmasna karn tercih edilmesinin en nemli
sebebi PLC terminalinin yannda PC bulunmamasdr. Bu yzden PLC programlamaarac olarak kullanlan tu takm ile programlamada genelde bu programlama dilikullanlr. En byk dezavantaj ise her PLC markasnda boolean dilindeki komutkarlklarnn farklolmasdr.
7.3. S7-200 PLC Programlanmas
S7-200 serisi denetleyicilerini programlamak iin hem komut (deyim) listesi (statementlist, STL) hem de merdiven diyagram(ladder diyagram,LAD) programlama teknikleri
bulunan programlama yazlmlarkullanlr.
S7 serisi PLC lerde DOS ortamnda alan STEP 7-MICRO/DOS ve Windowsortamnda alan MICROWIN/WINDOWS programlama yazlmlar ile hem komutlistesi (STL) hem de merdiven diyagram (LAD) teknii kullanlarak programlamayaplabilir. Programlama iin kullanlan yazlmlar programlama dnda, programnileyiini gzlemek, veri alanndaki eitli adreslerin ieriini gzlemek, deitirmekgibi amalarla da kullanlabilir.
Kullanc program veri bolluu ve denetleyiciye ilikin konfigirasyon verilerinidenetleyiciye yklenmesi iin programlama yazlm editr mensndenDOWNLOAD , denetleyici RAM belleinde bulunan programeditre alnmas iin
UPLOAD seenei kullanlr.
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
12/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
12
RAM bellee yklenen kullanc program, konfigrasyon verileri ve veri bloundakalc(retentive) olarak tanmlanan alanlar, aynzamanda EEPROM belleine aktarlr.Bylece, denetleyicinin uzun sreli enerjisiz kalmas durumunda kullanc program,konfigrasyon bilgileri ve kalcveri alankorunur. Kalcveri alanlar(retentive range)
programlama yazlm ile tanmlanr. Denetleyici RAM bellei, yksek kapasiteli birkondansatr ile beslendiinden, RAM belleindeki btn veriler CPU-212 modelinde50 saat ve CPU-214, CPU-215 ve CPU-216 modellerinde 190 saate kadar korunabilir.
7.4. PLC Kumanda Komutlar
Rleli geleneksel kumanda devreleri, rle kontaklarndan oluan lojik anahtarlamadevreleri olup, bu tr devreler VE (AND), VEYA (OR) ve DEL (NOT) gibi lojik
ilem komutlar kullanlarak gereklenebilir. Aadaki izelgede anahtarlamadevrelerinin gereklemesine ilikin komutlar verilmitir.
KOMUT ADI KOMUT SMGES(S7-200)Ykle (LOAD) LD
Tmleyenini Ykle (LOAD NOT) LDNVE (AND) lemi ATmleyenine VE (AND NOT) lemi ANVEYA (OR) lemi O
Tmleyenine Veya (OR NOT) lemi ONLojik Tmleyen (NOT) NOTka Atama =Kurma (SET) SSilme (RESET) RVE Blok (AND BLOCK) ALDVEYA Blok (OR BLOCK) OLDProgram Sonu MEND
Bu komutlara ek olarak, zamanlayc, saycve karlatrma ilevlerini yerine getirenkomutlar kullanlarak, her trl geleneksel kumanda devresi PLC ile gereklenebilir.
7.5. Komutlarn Yrtlmesi ve Lojik Yn
S7-200 PLCde komutlar, koullu iletilen ve koulsuz iletilen komutlar olarak ikigruba ayrlr. Koulsuz iletilen komutlar ilem sras geldiinde hibir koula balolmadan yrtlen komutlardr. Koullu iletilen komutlar ise, lojik yn belleinin
birinci seviyesindeki deere baklarak yrtlen komutlardr. Bu tr komutlar, ilemsrasgeldiinde ynn birinci seviyesinin ierii bir ise yrtlr, sfr ise yrtlmez.imdi bu komutlarayrntlolarak inceleyelim;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
13/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
13
8. Zamanlayclar ve Sayclar
8.1. Giri
Programlanabilir denetleyiciler ile gerekletirilen kumanda devrelerinde gelenekselkumanda devrelerindeki zaman rlelerinin ilevi zamanlayclar ile elektro-mekanikveya elektronik sayclarn ilevi ise sayclar ile gereklenir. Bilindii gibizamanlayclar zamana bal, sayclar ise olay saylarna bal kumanda iaretlerinin
retilmesinde kullanlr. Bu blmde zamanlaycve sayckomutlartantlacaktr.
8.2. Zamanlayclar
S7-200 PLCde iki tr zamanlaycvardr. Gecikmeli alan (on- delay timer) ve kalcgecikmeli alan zamanlayc(retentive on-delay timer). Zamanlayc ierii 16 bitlik
bir veri alannda tutulur ve zamanlaycdurumu aynsimgelerle adreslenen 1 bitlik birveri alannda bulunur.
Zamanlayc adresleri ile ilgili bir ilem yaplrken uygulanan komuta bal olarakzamanlayc ierii yada zamanlayc biti kullanlr. rnein, 1 bitlik ilem yapan
komutlar yrtldnde zamanlayc biti, 16 bitlik ilem yapan komutlaryrtldnde zamanlayckaydedicisi ierii (16 bit) ile ilgili ilem yaplr.
8.2.1. Gecikmeli alan Zamanlayc
TON Txxx,PT
Gecikmeli alan zamanlaycyukardaki komut ile programlanr. Bu komutun etkinolmas (iletilmesi) iin yn bellei birinci seviyesindeki deerin 1 olmas gerekir.
Komut iletildiinde Txxx adresindeki zamanlay
c
ierii belirli zaman aral
klar
ileartar. Txxx>=PT olduunda zamanlaycbiti Txxx=1 olur. PT istenen gecikme sresinebal olarak 1 ile 32767 arasnda herhangi bir tamsay ya da 16 bitlik bir veri adresi(VW, T, C, IW, QW....) olabilir. Txxx yerine;
Txxx:T32~T63 (T32,T33,...,T63) ( CPU-212)Txxx:T32~T63, T96~T127 (T96, T97, ... ,T127) (CPU-214)Txxx:T32~T63, T96~T255 (T96, T97, ... ,T255) (CPU-215 ve CPU-216)
Zamanlayc adresleri kullanlr. Zamanlayc komutu koullu iletilen bir komutolduundan, zamanlayckaydedicisi, yn belleinin birinci seviyesindeki deer 1 ise
etkin duruma geer ve ierii belirli zaman deerleri ile artar. Zamanlayckaydedicisiierii;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
14/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
14
znrlk Maksimum Zaman CPU 212 CPU 214 CPU 215/216
1 ms 32.767 sn T32 T32, T96 T32,T96
10 ms 327.67 sn T33-T36 T33-T36 T33-T36T97-T100 T97-T100
100 ms 3276.7 sn T37-T63 T37-T63 T37-T63T101-T127 T101-T255
Operandlar: PDS 210:Txxx (word): Tx: T0 - T3CPU 212: 32-63CPU 214: 32-63, 96-127CPU 215/216: 32-63, 96-255
PT (word):
VW, T, C, IW, QW, MW, SMW, SW, AC, AIW, Sabit, *VD, *ACPT: 0
NOT : CPU 212, 214, 215, 216 iin Aklama:Gecikmeli alan zaman rlesi (TON) kutusu, tetikleyen giri (IN) geldiindemaksimum zaman deerine kadar alr. Eer Txxx >= Ayar Deeri (PT) ise, kbitiT set edilir. Sayma esnasnda IN girii 0 olursa sayma durur ve rle sfrlanr. Aadakitabloda CPU 'lardaki zaman rlesi numarasna gre sayma kademesi (veya znrlk)grlmektedir. Zaman rlesinin ayarPT deeri ile bu kademenin arplmasyla oluur.
rnein T32 iin PT= 10000 ise, bu 10.000 x 1 ms= 10 sn'ye karlk gelir. Yani zamanrlesi IN girii geldii srece 10 sn bekleyecek (ama bu esnada 1 ms'lik kademelerhalinde sayacak), sonra k1 olacaktr.
Sayma her durumda maksimum deere ulalnca durur ki bu da PT deerininalabilecei en yksek deerdir (32767). Bir baka deyile bir zaman rlesini en fazla3276.7 sn (yakl. 54 dakika)'ye ayarlayabilirsiniz.
Durum tablosunda, zaman rlesi ve sayc deerlerini bit veya word olarak
izleyebilirsiniz. Bit olarak izlediinizde kdurumu (ak veya kapal) grntlenir.Word olarak izlediinizde anlk deer grntlenir.
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
15/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
15
8.2.2. KalcGecikmeli alan Zamanlayc
TONR Txxx,PT
Kalcgecikmeli alan zamanlaycyukardaki komut ile programlanr. Burada PT, 1ile 32767 deerleri arasnda herhangi bir tamsayyada 16 bitlik veri adresi ve Txxx ise;
CPU-212 iin; Txxx:T0~T31 (T0, T1, ..., T31)CPU-214 iin; Txxx:T0~T31,T64~T95 (T64, T65,..., T95)CPU-215 veCPU-216 iin; Txxx:T0~T31,T64~T95 (T64, T65, ..., T95)
Adresleri ile eriilen zamanlaycveri alanlardr. Bu zamanlaycda kaydedici ierii;
znrlk Maksimum Zaman CPU 212/214 CPU 214/215/2161 ms 32.767 sn T0 T6410 ms 327.67 sn T1-T4 T65-T68100 ms 3276.7 sn T5-T31 T69-T95
Operandlar:
Txxx (word): CPU 212: 0-31CPU 214/215/216: 0-31, 64-95
PT (word): VW, T, C, IW, QW, MW, SMW, SW,AC, AIW, Sabit, *VD, *AC
NOT : Aklama
Gecikmeli alan zaman rlesi (TON) kutusu, tetikleyen giri (IN) geldiindemaksimum zaman deerine kadar alr. Eer Txxx >= Ayar Deeri (PT) ise, kbitiT set edilir. Sayma esnasnda IN girii 0 olursa sayma durur ancak rle sfrlanmaz, yaniIN girii gelince saymaya kaldyerden devam eder. Aadaki tabloda CPU 'lardakizaman rlesi numarasna gre sayma kademesi (veya znrlk) grlmektedir.Zaman rlesinin ayarPT deeri ile bu kademenin arplmasyla oluur. rnein T0 iinPT= 10000 ise, bu 10.000 x 1 ms= 10 sn'ye karlk gelir. Yani zaman rlesi IN giriigeldii srece 10 sn bekleyecek (ama bu esnada 1 ms'lik kademeler halinde sayacak),sonra k1 olacaktr.
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
16/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
16
Sayma her durumda maksimum deere ulalnca durur ki bu da PT deerininalabilecei en yksek deerdir (32767). Bir baka deyile bir zaman rlesini en fazla3276.7 sn (yakl. 54 dakika)'ye ayarlayabilirsiniz.
Durum tablosunda, zaman rlesi ve sayc deerlerini bit veya word olarakizleyebilirsiniz. Bit olarak izlediinizde kdurumu (ak veya kapal) grntlenir.Word olarak izlediinizde anlk deer grntlenir.
8.2.3 ki Zaman Rlesi Tipi Arasndaki Fark
S7-200 iki ayrzaman rlesi sunar: Gecikmeli alan (TON) ve alcgecikmeli alan(TONR). ki zaman rlesi tipi arasnda girie verilen tepkiye gre farkllk vardr.
Her iki zaman rlesi de girivarken sayar.ki zaman rlesi de giriyokken saymaz.
Giri gittiinde TON sfrlanr. Oysa, TONR sfrlanmaz, daha nce sayd sayma(veya zaman) deerini saklar. TONR zaman rlesi tekrar enerjilendiinde (enable)nceki sayma deerinin zerine ekleyerek alr.
O halde, TON zaman rlesi tek bir araln zaman kontrolu iin uygunken, TONRbirden ok araln zaman kontroluna daha yatkndr.
8.3. Sayclar
8.3.1. leri Sayclar
S7-200 denetleyicisinde ileri sayma iin CTU ve ileri/geri sayma iin CTUD komutlarkullanlr. Her sayc veri alan ayn simge ile gsterilen iki ksmdan oluur: Birinciksm sayckaydedicisi ieriin bulunduu 16 bitlik alan ve ikinci ksm 1 bitlik sayc
biti alandr. Herhangi bir ilem yaplrken hangi verinin kullanlaca, zamanlayclardaolduu gibi, yrtlen komutla belirlenir. rnein, bit ilemi yapan komutlar
yrtldnde say
c
biti, kelime ilemi yapan komutlar yrtldnde say
c
ierii(16 bit) ilenir.
S7-200 CPU-212 modelinde toplam 64 sayc(C0~C63)S7-200 CPU-214 modelinde toplam 128 sayc(C0~C128)S7-200 CPU-215 ve S7-200 CPU-216 modellerinde ise toplam 256 sayc
(C0~C256) bulunur.
leri saycda (CTU), yn belleinin ikinci seviyesindeki verinin 0dan 1 deerine hergeiinde sayckaydedicisi ierii 1 artar. Yn belleinin birinci seviyesindeki deer1 olduunda sayc ierii ve sayc biti sfrlanr. Sayc ierii PV (preset value )
deerine eit ve byk olduunda sayc biti bir deerini alr. Sayc kaydedicisi
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
17/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
17
ieriinin geerli en byk deeri 32767 olup bu deere ulaldnda, saycieriindeki artdurur.
Yukar Sayc (CTU) kutusu, CU giriinin her pozitif ykselen kenarnda (0'dan 1'ednnde) sayar. Eer Cxxx >= Ayar Deeri (PV) ise, kbiti set edilir. Reset (R)girii gelirse sfrlanr. Maksimum sayma ve ayar deeri 32767'dir.
Durum tablosunda, zaman rlesi ve sayc deerlerini bit veya word olarakizleyebilirsiniz. Bit olarak izlediinizde kdurumu (ak veya kapal) grntlenir.Word olarak izlediinizde anlk deer grntlenir.
LD I0.0 //ileri saymaLD I0.1 //saycieriini silmeCTU C0.5 //C0 ileri saycsPV=5
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
18/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
18
Biiminde veya merdiven diyagram programlama teknii ile aadaki gibiprogramlanr. SaycPV deeri iin 16 bitlik herhangi bir veri adresi de kullanlabilir.
8.3.2. leri - Geri Sayclar
leri geri saycda (CTUD), yn belleinin nc seviyesindeki deerin 0dan 1eher geiinde, sayckaydedicisinin ierii 1 artar; yn belleinin ikinci seviyesindekideerin 0dan 1 deerine her geiinde sayc ierii 1 azalr. Yn belleinin birinciseviyesindeki deer 1 olduunda saycierii ve saycbiti sfrlanr. Saycierii PV(preset value) deerine eit ve byk olduunda sayc biti 1 deerini alr. Sayckaydedicisi ierii en kk -32767, en byk 32767 deerlerini alabilir.
leri geri sayckomutu kullanldnda sayc ierii, ileri saycdan farklolarak, -32767 ve 32767 deerleri arasnda deiebilir. Sayc ileri saymda iken, en bykiaretli tam sayolan +32767 deerine ulaldktan sonra saycieriinin alacadeer,en kk iaretli tam say olan 32767 deeridir. Bu deerden sonra sayc ieriiartarak (-32767, -32766, -32765,...,0,...,+32765, +32766, +32767) deiir. Sayc gerisaymda iken, -32768 deeri aldnda sayc ierii en byk iaretli tam sayolan32767 deerini alr ve bu deerden sonra azalarak deiir.
Bir leri geri sayc, CTUD komutu ile ;LD I0.0 //ileri saymaLD I0.1 //geri saymaLD I0.2 //sfrlamaCTUD C48,3 //C48 saycsPV=3
biiminde programlanr. Bu program yrtldnde I0.0 giriine uygulanan iaretinher ykselen kenar ile C48 sayckaydedicisi ierii bir artar, I0.1 giriine uygulanan
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
19/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
19
iaretin her ykselen kenar ile 1 azalr. I0.2 giriine iaret uygulandnda (I0.2=1)saycierii ve saycbiti sfrlanr.
leri geri saycnn merdiven diyagram programlama teknii aadaki ekildegrld gibidir;
Yukar/Aa Sayc (CTUD) kutusu, yukar say (CU) giriinin her pozitif ykselen
kenarnda (0'dan 1'e dnnde) yukar sayar. Aa say (CD) giriinin her pozitifykselen kenarnda aasayar. Reset (R) girii gelirse sfrlanr.
CPU 212, 214, 215, 216: Eer Cxxx >= Ayar Deeri (PV) ise, k biti set edilir.Maksimum sayma ve ayar deeri 32767'dir. Yukarsayma maksimum deere (32,767),aasayma minimum deere (-32,768) ulanca durur.
Durum tablosunda, zaman rlesi ve sayc deerlerini bit veya word olarakizleyebilirsiniz. Bit olarak izlediinizde kdurumu (ak veya kapal) grntlenir.Word olarak izlediinizde anlk deer grntlenir.
CPU 210: Maksimum sayma deerine ulatktan sonra gelecek bir yukar say giriisayma deerini minimum (-32,768) yapar. Minimum sayma deerine ulatktan sonragelecek aasay girii sayma deerini maksimum (32,767) yapar.
.
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
20/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
20
9. Matematiksel lemler
9.1. Tam SayToplama
Sembol:
Operandlar:
IN1, IN2 (word): Bu iki deer toplanacak olan tamsaydeerleridir. Bu deerler sabitsayolduu gibi bir word adresinden de atama yaplabilir.
OUT (word): Sonu burada belirtilen adreste saklanr.
Bu kutu, iki tane 16 bit tam sayy (IN1, IN2), toplar ve sonucu 16 bit olarak ka(OUT) yazar, yani: IN1 + IN2 = OUT
Not: ADD komutu tam say, double word ve gerel say toplama ilemlerinde dekullanlr.
9.2. Tam Saykarma
Sembol:
Operandlar:
IN1, IN2 (word): Bu iki deer karlacak olan tamsaydeerleridir. Bu deerler sabitsayolduu gibi adresten de atama yaplabilir.
OUT (word): Sonu burada belirtilen adreste saklanr.Aklama:
Bu kutu, iki tane 16 bit tam sayy (IN1, IN2) karr ve sonucu 16 bit olarak ka(OUT) yazar, yani: IN1 - IN2 = OUT
ADD_IEN
IN1
IN2 OUT
SUB_IEN
IN1
IN2 OUT
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
21/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
21
Not:OUT negatif olursa SM 1.2 (negatif) biti set edilir.
Not: SUB komutu tam say, double word ve gerel saytoplama ilemlerinde kullanlr.
9.3. Tam Sayarpma
Sembol:
Operandlar:
IN1, IN2 (word): Bu iki deer arplacak olan tamsaydeerleridir. Bu deerler sabitsayolduu gibi adresden de atama yaplabilir.
OUT (word): Sonu burada belirtilen adreste saklanr.
Aklama:Bu kutu, iki tane 16 bit tam sayy (IN1, IN2) arpar ve sonucu 32 bit olarak ka(OUT) yazar, yani: IN1 * IN2 = OUT
Not:kve girioperandlararasndaki akmalar komutu geersiz klar.
9.4. Tam SayBlme
Sembol:
Operandlar:
IN1, IN2 (word): Bu iki deer blnecek olan tamsaydeerleridir. Bu deerler sabitsayolduu gibi adresden de atama yaplabilir.
OUT (word): Sonu burada belirtilen adreste saklanr.
Aklama:
MULEN
IN1
IN2 OUT
DIVEN
IN1
IN2 OUT
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
22/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
22
Bu kutu, iki 16 bit tam sayy(IN1, IN2) bler ve sonu ve kalan32 bit olarak OUT'ayazar, yani IN1/IN2=OUT. OUT double word'nn kk word' kalan, byk word'
blm ierir.
Not:kve girioperandlararasndaki bazakmalar komutu geersiz klar.32 bit sonu (OUT) ikinci girile (IN2) aynadrese sahip olamaz.
9.5. BaytArttr
Sembol:
Operandlar:
IN (byte): Deeri arttrlacak olan saydeeri sabit olarak veya bir adresten atanabilir.OUT (byte): Sonu burada belirtilen adrese atanr.
Aklama:Bu komut, giribayt deerine (IN) 1 ilave eder ve kbaytna (OUT) yazar. Yani, IN
+ 1 = OUTNot: Bu komut bayt , word ve double word ilemleri iinde gerekletirebilir.
9.6. BaytAzalt
Sembol:
Operandlar:
IN (byte): Deeri azaltlacak olan saydeeri sabit olarak veya bir adresten atanabilir.OUT (byte): Sonu burada belirtilen adrese atanr.Aklama:
Bu kutu, giribayt deerinden (IN) 1 kartr ve kbaytna (OUT) yazar. Yani, IN - 1= OUT
Not: Bu komut bayt , word ve double word ilemleri iinde gerekletirilebilir.
INC_B
EN
IN OUT
DEC_B
EN
IN OUT
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
23/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
23
10. Program AkDenetim Komutlar
Son
Semboller:
Aklama:Koullu Son, nceki manta gre (bobine enerji geliyorsa) programbitirir.Koulsuz Son, kullanc programn bitirmek iin kullanlr. Her zaman iin ana
programn (alt programlar hari) son devresini oluturur.Bir programda Koullu Son (END) bulunmayabilir veya birden ok bulunabilir, ancakmutlaka ve yalnzca bir adet Koulsuz Son bulunmaldr.
Dur
Sembol:
Aklama:CPU'yu STOP konumuna getirerek program aknkeser.
Not:CPU'nun tekrar RUN konumuna geirilmesi elle (programlama paketinden ya daCPU'nun zerindeki anahtardan) yaplacaiin ok dikkatli kullanlmaldr.Eer STOP komutu bir interrupt alt programiersinde altrlrsa, alt program anndasonlandrlr, btn dier bekleyen interruptlar ihmal edilir. Ana program sonuna kadar
icra edilir ve o tarama sonunda RUNdan STOPa geilir.
Gzetleyiciyi Resetle
Sembol:
Aklama:Program tarama sresinin belli bir sreyi (300 milisaniye) amas durumunda dahili
Gzetleyici devreye girer ve CPU'yu STOP konumuna sokar. Gzetleyiciyi Resetle,Gzetleyicinin saydsreyi sfrlayarak program tarama sresinin uzatlmasnsalar.
STOP
END
END
Koullu Son
Koulsuz Son
WDR
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
24/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
24
Not:Bir dng ierisine yerletirilecek Annda Giri Konta ve Gzetleyiciyi Resetlekyla CPU'nun hibir ilem yapmadan o girii beklemesi salanabilir.
Uyar:Tarama sresinin hi gzetlenmeden snrsz olarak uzatlmasna izin verilmesigirilerin ge okunmasna ya da hi okunmamasna neden olabilir. Bu da hayati ya damaddi tehlike yaratabilir.
Program taramasnn 300 msnyi amasnya da bir interrupt olgusunun ana programadn 300 msnden daha ok geciktireceini dnyorsanz bu komutukullanabilirsiniz.
Aadaki ilemler taramann sonunda yapldndan, programn bir dngye sokulmasbu ilemleri engelleyecektir:
letiim (freeport modu hari)Giri/kgncelleme (annda giri/klar hari)Forse gncellemeSM bitleri gncelleme (SM0, SM5 ila SM29 gncellenmez)Runtime hatalartehisi25 saniyeyi geen tarama sreleri iin 10 ms ve 100 mslik zaman rleleri dzgnalmazInterrupt alt programiersindeki STOP komutu
Not: CPU zerindeki anahtarn STOP konumuna alnmasSTOP konumuna 1.4 saniyeiinde geilmesiyle sonulanacaktr.
SraSembol:
Bu komut, program iersinde belirtilen etikete (n) atlama salar.
Etiket
Sembol:
Etiket, Atla (JMP) komutuyla yaplacak atlamann hedefini (n) gsterir.
.
n
JMP
LBL
n
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
25/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
25
ar
Sembol:
Program akkontrolunu n numaralalt programa aktarr.
Altprogram
Sembol:
n numaralalt programn balangcngsterir.
Geri Dn
Semboller:
A
klama:Koullu Geri Dn, nceki manta gre (komuta enerji geliyorsa) alt programbitirir.Koulsuz Geri Dn, alt programn bitirmek iin kullanlr. Her zaman iin alt
programn son devresini oluturur.Bir alt programda Koullu Geri Dn bulunmayabilir veya birden ok bulunabilir, ancakmutlaka ve yalnzca bir adet Koulsuz Geri Dn bulunmaldr.
.
SBR
n
RET
RET
Alt programdankoullu dn
Alt programdankoulsuz dn
n
CALL
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
26/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
26
For
Sembol:
Aklama:
NEXT kutusuyla birlikte kullanlan bu kutu, ikisi arasnda yer alan komutlarndngsn salar. Balang deeri (INITIAL) ile son deer (FINAL) arasndaki farkkadar dng tekrarlanr. Dngnn her icrasnda kutu, INDEX deerini bir arttrr.INDEX deeri FINAL deerinden byk olduu anda dng sona erer. FINAL deeri32766'dan byk olamaz.Balang deeri, son deerden bykse komut icra edilmez.rnein, INITIAL deeri 1, FINAL deeri 10 olsun. Bu durumda, FOR ve NEXTkutulararasndaki komut(lar) 10 defa icra edilir ve her dngde INDEX deeri 1,2,...10eklinde arttrlr.
Her FOR komutu bir NEXTi gerektirir. FOR/NEXT dnglerini 8 kademeye kadardallandrabilirsiniz (Dng iersinde bir baka FOR/NEXT dngs).
ok fazla sayda dng, program tarama sresinin uzamasna ve CPU'nun Gzetleyicitarafndan STOP konumuna sokulmasyla sonulanabilir.
Next
Sembol:
FOR ile tanmlanan dngnn sonunu gsterir.
lem Yok
Sembol:
Aklama:
FOREN
INDEX
INITIAL
FINAL
NEXT
n
NOP
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
27/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
27
Kullanc programnn icras zerinde hibir etkisi yoktur. n says 1 ila 255 arasndaolabilir.
TAI/DOLDUR/TABLO
Bayt Ta
Sembol:
Operandlar:IN (bayt): Tanacak olan deer sabit veya adresi burada bildirilir.
OUT (bayt): Tanlacak olan adres burada bildirilir.
Aklama:Bu kutu, giribaytn(IN) kbaytna (OUT) tar. Giribayttamadan etkilenmez.
Not: bu ilem bayt, word, double word ve gerel saylar iin gerekletirilebilir.
Bayt Blok Ta
Sembol:
Aklama:Bu kutu, IN baytndan balayan N adet baytOUT adresinden balayan blgeye yazar.
N, 1 ila 255 arasnda olabilir. Giri, tamadan etkilenmez.Not: bu ilem bayt, word, double word ve gerel saylar iin gerekletirilebilir.
.
BLKMOV_BEN
IN
N OUT
MOV_BEN
IN OUT
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
28/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
28
BaytSaa Kaydr
Sembol:
Aklama:
Bu kutu, bayt deerini (IN) N adet bit kadar saa kaydrr, sonu kbaytna (OUT)yazlr. Tama alannn dnda kalan bitler sfrlanr. N, 8den byk olsa bilekaydrma ilemi 8 bitle snrlandrlr.
SM1.0 (sfr) = 1 eer OUT = 0
SM1.1 (tama) = 1 darkaydrlan son bit = 1
Not: IN OUT iken:Eer N endirekt bir adresse ve OUT, endirekt adres pointer'nn bir baytnkapsayan birdirekt adresse, komut geersizdir. Eer N ve OUT endirekt adres pointer'larysa ve
pointer'lar eitse, komut geersizdir.
BaytSaa Dndr
Sembol:
Aklama:
Bu kutu, bayt deerini (IN) saa doru N bit kadar dndrr (d
ar
at
lacak bitler dierbaa yazlr) ve sonu kbaytna (OUT) yazlr.Eer N, 8e eit veya bykse, Nin 8li modu alnr. Sonu deeri zerinden dndrmeyaplr.SM1.0 (sfr) = 1 eer OUT = 0SM1.1 (tama) = 1 dndrlen son bit = 1
Not: IN OUT iken:
Eer N endirekt bir adresse ve OUT, endirekt adres pointer'nn bir baytnkapsayan birdirekt adresse, komut geersizdir. Eer N ve OUT endirekt adres pointer'larysa ve
pointer'lar eitse, komut geersizdir.
SHR_BEN
IN
N OUT
ROR_BEN
IN
N OUT
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
29/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
29
Shift Register Bit
Sembol:
Aklama:
Malzeme ve veri akkontrolu iin byk kolaylk salayan bu komut, bir bit (DATA)deerini N ve S_BIT ile tanmlanan kte (register) yazar ve kaydrr. S_BIT, ktn
balang adresini, N ise bit olarak uzunluunu tanmlar. N pozitif olursa ktn sonbiti S_BIT + N'dir ve DATA(lar)'n hareket yn kk adresten bye dorudur. Nnegatif olursa ktn son biti S_BIT - N'dir ve hareket yn terstir. rnein, S_BIT=V100.0 ve N=4 olsun. Bu durumda ktn ilk adresi (DATA'nn yazlaca yer)V100.0, ve son adresi de V100.3'tr. Bu iki adres arasndaki bitlerin durumuna grernein drt sensrden geen bir bant hattndaki malzemelerin takibi yaplabilir. Shiftregisterin maksimum deeri pozitif veya negatif 64dr. Bir taramada en fazla bir
kaydrma yaplabilir.
HafzayDoldur
Sembol:
Aklama:
Bu komut, balang adresi OUT ile tanmlanan blgeye IN word'ndeki deer N wordkere yazlr. N'in deeri 1 ila 255 arasnda olabilir.
.
SHRBEN
DATA
S_BIT
N
FILL_NEN
IN
N OUT
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
30/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
30
NTERRUPT
Interrupt likilendir
Sembol:
Operandlar:
INT (bayt): CPU 212: 0-31CPU 214/215/216: 0-127
EVENT (bayt): CPU 212: 0, 1, 8-10, 12CPU 214: 0-20CPU 215: 0-23CPU 216: 0-26
Aklama:Bu komut, bir interrupt olgusunu (EVENT) bir interrupt altprogramyla (INT)ilikilendirir ve interrupt olgusuna izin verir. Interruptlar ncelik grubuna gre CPUtarafndan ilk gelen ilk hizmet alr prensibiyle ilenir. Bir anda sadece bir interrupt
aktif olabilir. Bir interrupt alrken baka biri oluursa (ncelii olsa bile) sonrakisraya alnr (kaybolmaz). Eer sistemin tayacandan daha fazla sayda interruptoluursa, interrupt grevi tama zel hafza biti set edilir. Grev alan boalnca ve
program akkontrolu ana programa dnnce bu bit resetlenir.
Bir tama olumadan, grev iin aadaki sayda interrupt bekleyebilir.Interrupt Tipi CPU 212 CPU 214 CPU 215 CPU 216letiim 4 4 4 8Giri/k 4 16 16 16Zaman kontrollu 2 4 8 8
Interrupt likisini Kaldr
Sembol:
Operandlar:
EVENT (bayt): CPU 212: 0, 1, 8-10, 12CPU 214: 0-20
ATCHEN
INT
EVEN
DTCHEN
EVEN
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
31/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
31
CPU 215: 0-23CPU 216: 0-26Aklama:
Bu komut, bir interrupt olgusunun (EVENT) btn interrupt altprogramlaryla ilikisinikeser ve interrupt olgusunu engeller.
Interrupt Altprogram
Sembol:
Operandlar:
n (word): CPU 212: 0-31CPU 214/215/216: 0-127Aklama:
Interrupt altprogram(n) balangcngsterir.
Interruptlara zin Ver
Sembol:
Bu bobin, ilikilendirilmibtn interrupt olgular
n
n ilenmesine izin verir.Interrupt znini Kaldr
Sembol:
Aklama:
Btn interruptlarn ilenmesini engeller.
INT
n
ENI
DISI
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
32/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
32
Interrupttan Dn
Sembol:
Aklama:
Koullu dn bobini, ncesindeki mantk 1 ise interrupt altprogramnsona erdirir. (CPU210 tarafndan desteklenmez.)Koulsuz geri dn bobini her interrupt programnn son devresi olarak bulunmaldr.
RETI
RETI
Koullu Geri Dn
Koulsuz Geri Dn
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
33/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
33
V. UYGULAMA RNEKLER
UYGULAMA 1-A
UYGULAMA : KONTAK EMNYETLASENKRON MOTORLARIN KYNDE ALITIRILMASI
Teorik Bilgi ; fazl asenkron motorlarn devir ynlerinin deitirilmesi, iki fazn yerlerinindeitirilmesi ile olmaktadr. Motor bir yne doru dnerken, motorun enerjisikesilmeden dier yne dndrlmeye allmas motorlara zarar vermektedir. Bunedenle kontak emniyetli altrma kullanlr. Bu zm ile motorun enerjisininkesilmeden dier ynde altrlmasengellenmiolur.
Programn Yazlmas( LADDER VE STL ) ;
Uygulamann Yapl;
Yukardaki ekilden de anlalacagibi, merdiven diyagram(LADDER) veya booleandili (STATEMENT LIST STL) kullanlarak program yazlr. PLC zerinde Q0.0
k
ileri kontaktrne, Q0.1
k
geri kontaktrne balan
r. I0.1ileri yn startbutonunun NA konta zerine balanr. I0.2 geri yn start butonunun NA konta
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
34/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
34
zerine balanr. I0.0 stop giriidir ve stop butonunun NK kontazerinden balanr.Stop butonlarnn PLC yazlmnda NA kontak olarak gsterilmelerinin sebebi, stop
butonlarnn NK kontaklar zerinden balanyor olmalardr. Program PLC yegnderilerek (Download edilerek) programn almas PLC ye bal kontaktrlerinalmalarndan takip edilir.
I0.0 STOP BUTONUI0.1 LERYN BUTONUI0.2 GERYN BUTONUQ0.0 LERYN IKIIQ0.1 GERYN IKII
.
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
35/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
35
UYGULAMA 1-B
UYGULAMA ADI : BUTON EMNYETLASENKRON MOTORLARIN KYNDE ALITIRILMALARI
Teorik Bilgi ;
ki yollu butonlar arasnda yaplan balantya, buton kilitleme denir. Byle birdevrede ileri dn kontaktrnn akm (geri) butonunun st kontaklarndan, geridnkontaktrnn akmda (ileri) butonunun st kontaklarndan devresini tamamlar.Buton kilitlemeli bir balantda, (STOP) butonuna basmadan motorun dn yndeitirilebilir. Yalnz bu durumda motorun dnyn ani olarak deiir. Ani olarakdnynnn deitirilmesi, g yol alan motorlara uygulanmaz. Aksi takdirde motor
ebekeden ok byk akm eker.
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
.
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
36/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
36
Uygulama Yapl;
Yukardaki ekilden de anlalacagibi, merdiven diyagram(LADDER) veya booleandili (STATEMENT LIST STL) kullanlarak program yazlr. PLC zerinde I0.2
butonunun kapals ile Q0.0 kileri kontaktrne, I0.1 butonunun kapals ile Q0.1k geri kontaktrne balanr. I0.1ileri yn start butonunun NA konta zerine
balanr. I0.2 geri yn start butonunun NA kontazerine balanr. I0.0 stop giriidirve stop butonunun NK kontazerinden balanr. Stop butonlarnn PLC yazlmnda
NA kontak olarak gsterilmelerinin sebebi, stop butonlarnn NK kontaklarzerindenbalanyor olmalardr. Program PLC ye gnderilerek (Download edilerek) programnalmasPLC ye balkontaktrlerin almalarndan takip edilir.
I0.0 STOP BUTONU
I0.1 LERYN BUTONUI0.2 GERYN BUTONUQ0.0 LERYN IKIIQ0.1 GERYN IKII
.
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
37/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
37
UYGULAMA - 2
UYGULAMA ADI : ASENKRON MOTORA YILDIZ - GEN YOL VERME
Teorik Bilgi ;
zellikle byk gl motorlarn kalknma annda ektikleri akm olduka yksektir(Yaklak nominal akmn 3 katyksek akm ekerler). Bu dezavantajdan kurtulmakiin, motor ilk nce yldz altrlr. Bylece motor sarglarna daha dk gerilimuygulanmolur( Anma gerilimi 380V olan bir motor iin 220V olur). Bylece motorayol verilirken daha az akm ekmesi salanm olur. Motor belli bir sre altktansonra (3 sn-5 sn arasuygundur) bir zaman rlesi ile gen almaya otomatik olarakalnr.
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
38/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
38
Uygulama Yapl;
Yukardaki ekilden yararlanarak LADDER veya STATEMEN LIST ten yararlanarakprogramn yazlmn yapnz. TIMER n nasl kullanldn hatrlamak iinzamanlayclar konusunu tekrar gzden geirebilirsiniz. Devrede program altzaman motor Yldz yol alacak ve Timera bal olarak ayarlam olduunuz zamangerei 5sn sonra motor gen yol alp almasna devam edecektir.
I0.0 //STOPI0.1 //STARTQ0.1 //YARDIMCI KONTAKTR IKII (K1)Q0.0 //YILDIZ KONTAKTR IKII (K3)Q0.2 //GEN KONTAKTR IKII (K2)
G Devresi ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
39/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
39
UYGULAMA - 3
UYGULAMA ADI : ZAMANLAYICILARIN RENLMESNE LKN BRKUMANDA DEVRESZM
Problem ;
Start butonuna basldnda M1 motoru devreye girerek yol almaktadr. M1balandktan 15 Sn sonra M2 motoru, M2 balandktan 30 Sn sonra M3 motoru, M3balandktan 45 Sn sonra M4 motoru devreye girmektedir.
Stop butonuna basld zaman, M1, M2, M3, M4 motorlar 3er Saniye aralklarladevreden kmaktadr.
Sistemin almas;
Start butonuna baslmasile M1 kontaktr almaktadr. Dolaysile Q0.0 knn dakontaklaryer deitirir ve T37 zamanlaycsdevreye girer ve saymaya balar. 15incisaniyede T37 kontaklar konum deitirir ve M2 kontaktr alr. Dolays ile Q0.1k da devreye girerek kontaklar konum deitirir ve T38 zamanlaycs devreyegirerek saymaya balar. T38 30uncu saniye sonunda M3 kontaktrn altrr.Dolaysyla Q0.2 k da devreye girerek kontaklar konum deitirir ve T39zamanlaycs devreye girerek saymaya balar. T39 45inci saniye sonunda M4kontaktrn devreye alr. Dolaysyla Q0.3 kda devreye girerek kontaklarkonum
deitirir ve devrenin alma noktassalanmolur.
Stop butonuna baslmasyla yardmckontaktr devreye girer. Dolaysyla Q0.4 ketkin olarak kontaklar konum deitirir ve T39un enerjisini keserek, T39 unkontaklar tekrar eski konumuna dner ve M4 motorunun enerjisini keserek motorudevreden kartr. Q0.4 k ayn zamanda T33 zamanlaycsn devreye alaraksaymaya balamasnsalar. T33 3nc saniye sonunda kontaklarkonum deitirerekT34 zamanlaycsn devreye alp T38 zamanlaycsna bal kontan aarak, T38zamanlaycsnn enerjisiz kalmasn salar. Bu anda T38 devreden kp ilk andakikonuma gelen kontaklarnedeni ile M3 motorunun da enerjisi kesilmiolur. Bylece
M3 motoru devreden
km
olur. T34 zamanlay
c
s
da 3nc saniye sonundakontaklar konum deitirecei iin T37 zamanlaycsnn enerjisi kesilir ve T37kontaklar ilk konumlarna dnerken M2 motorunun da enerjisi kesilmi olur vedevreden kar.T34n enerjilenmesi srasnda T35 i de devreye alarak enerjilenipsaymaya balamasn salar. T35 zamanlaycs 3nc saniye sonunda kontaklarkonum deitirir ve M1 motorunun enerjisiz kalmasna, dolaysile M1in de devredenkmasnsalamolur.
Bylece evrim tamamlanmolur ve sistemin grevini yerine getirdii grlr.
I0.0 //START BUTONU
I0.1 //STOP BUTONUQ0.0 //M1 KONTAKTR IKII
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
40/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
40
Q0.1 // M2 KONTAKTR IKIIQ0.2 // M3 KONTAKTR IKIIQ0.3 // M4 KONTAKTR IKIIQ0.4 //YARDIMCI KONTAKTR IKII
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
41/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
41
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
42/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
42
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
43/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
43
UYGULAMA - 4
UYGULAMAN ADI : SAYICI VE ZAMANLAYICI TEMELNDE ALIANKUMANDA DEVRESNN PROGRAMLANMASI
Problem ;
M1, M2, M3 motorlar10ar saniye aralklarla devreye girecektir. birden 10 saniyesreyle alacaktr. Sonra birden on saniye sreyle duracaktr. Bu ilemlerdensonra yine ayn srayla aynolay tekrarlanacaktr. Beinci (5) evrim sonunda sistemkendiliinden duracaktr. Sistemin tekrar almasiin resetleme yaplacaktr.
Sistemin almas ;
Start butonuna baslmas ile M1 kontaktr enerjilenir. M1 kontaktrnn kontaklarkonum deitirir, dolaysyla T37 zamanlaycs devreye girmi olur. T37zamanlaycsnn 10 Sn sonra kontaklar konum deitirerek M2 kontaktr devreyegirer. M2 kontaktrnn kontaklar konum deitirerek T36 zamanlaycsn devreyealr. T36 zamanlaycs10uncu saniye sonunda kontaklarnn yer deitirmesi ile M3kontaktrnn devreye girmesini salam olur. Bylece motorlarn hepsini 10arsaniye aralklarla devreye alm olduk. Ayn anda (M3 devreye girdii anda) T35zamanlaycs da devreye girmi olur ve 10uncu saniye sonunda kontaklar konumdeitirerek motoru da devreden karmolur. Aynanda T35, T32 zamanlaycsnnda devreye girmesini salam oldu. T32 zamanlaycs 10 saniye saydktan sonra
kontaklarnn konumlarndeitirerek, T35 zamanlaycsndevreden kartt. Devre 1de bulunan NA kontazerinden sistemi yeniden balatt. Counterin nnde bulunanT35 zamanlaycsnn NA konta, T35 her aktif olduunda Counter up 1 artrarak,ayarlanan 5inci evrimi tamamladzaman devre 1de bulunan C1 kontanaarak,aynanda kendini de resetleyerek sistemi ve tm motorlardurdurmuolur. Counter ilkkonumuna dnmolur.
T35 : RESETLEME BUTONU
I0.0 : START BUTONUQ0.0 : M1 MOTORU KONTAKTR IKIIQ0.1 : M2 MOTORU KONTAKTR IKIIQ0.2 : M3 MOTORU KONTAKTR IKII
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
44/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
44
UYGULAMA - 5
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
45/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
45
UYGULAMA ADI : ZAMAN RLELTRAFK LAMBASI KUMANDASININPLC LE DENETM
Teorik Bilgi ;
PLC ler ve Flip-Flop devreleri yaygnlamadan nce trafik lambas sistemleri klasikotomatik kumanda yntemleri ile yaplmaktayd. Bu yntemde kontaktrler ve srazaman rleleri kullanlmaktayd. Bu yntem hem maliyet, hem de iilik asndan, hemde hantal grnm nedeni ile yeni araylara yol at. Bylece PLC li ve Flip-Flop ludevreler ortaya kmtr. PLC ler ; klarnn direk 220Va balanabilmesi, zamanrlelerini kendi iinde bulundurabilmesi nedeniyle ok pratik zmler retmi vekullanmyaygnlamtr. Bugn teknoloji devi haline gelen birok lkede PLC lerin,
birbirlerine balanabilmeleri, Network alabilmeleri gibi avantajlarla tm ehrin trafikdzenleri bir merkezden yaplabilmektedir.
Sistemin almas :
Start butonuna baslmas ile birlikte sistem almaya balar. lk olarak krmz lambayanar, aynanda T37 almaya balar. 20nci saniye sonunda T37 kontaklarkonumdeitirerek sarlamba yanar, aynanda devre 1deki T37 NK kontaalarak krmzlambaysndrr. Bu srada T37, T38ide enerjilendirmitir. T38 20nci saniye sonundakontaklarkonum deitirir ve yeil lambayyakar. Aynanda sarlambaysndrr veT39 devreye girmitir. T39 20nci saniye sonunda T37yi devreden karr. T37nin
devreden kmas ile yeil lamba sner. Ayn anda devre 1de bulunan T37nin NKkonta ilk konuma gelerek enerjinin gemesine izin verir ve bylece evrim tekrar
balamolur.
Bu uygulamada Q0.1 yardmc kontaktr ucu bo braklr. Bilindii gibi bu knkontaklar PLC iinde mevcuttur. Eer klarmz yeterli olmasa idi, bu kFLAGlara atayabilirdik.
I0.0 : STOP BUTONU
I0.1 : START BUTONUQ0.1 : YARDIMCI KONTAKTRQ0.0 : KIRMIZI LAMBAQ0.2 : SARI LAMBAQ0.3 : YEL LAMBA
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
46/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
46
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
47/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
47
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
48/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
48
UYGULAMA - 6
UYGULAMA ADI : BR KUMANDA BUTONU LE ALITIRIPDURDURMA
Teorik Bilgi :
Bu uygulamada bir butonun hem start hem de stop butonu olarak kullanlmasrenilecektir. Balanacak buton NA konta zerinden start butonuymu gibi
balanacaktr. Bu alma sisteminde butona ilk basmz start, ikinci basmz stopolarak deerlendirilir.
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
49/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
49
UYGULAMA - 7
UYGULAMA ADI : SET-RESET KOMUTLARININ NCELENMES
Teorik Bilgi ;
PLC lerde normal bobin klarnn yan sra, bir ok zel ilemler yapan eitlibobinler de bulunur. SET-RESET bobinleri de bunlardan biridir. Sete giriyaplmasile bobin kurulmuolur, kontaklarnn konumlarndeitirir. Reset e giri yaplmasile bobin yeniden ilk durumuna dndrlmolur.
Sistemin almas;
Set butonuna baslmas ile Set-Reset bobini enerjilenir ve Q0.1 kn aktif yapar.Reset butonuna baslmasile Set-Reset bobini ilk halini alr ve Q0.1 knkeser.
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
I0.0 : SET BUTONUI0.1 : RESET BUTONUQ0.0 : SET-RESET BOBNQ0.1 : IKIKONTAKTR
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
50/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
50
UYGULAMA - 8
UYGULAMA ADI : DEK GRELEMANLARI LE MOTORLARA YOLVERME
Problem ;
Devrede NA push-start, NK push-stop, bir adet basn sensr, bir adet scaklksensr, ayrlamba, iki adet motor bulunmaktadr.
Starta basldnda M1 ve M2 motorlaralmaya balyor,Scaklk sensrnden sinyal geldiinde sarlamba 1 Sn aralklarla yanp snmektedir,Hem basn hem de scaklk sensrnn her ikisinden sinyal gelmesi halinde krmz
lamba 1 sn aralklarla yanp snmektedir,Scaklk ve basn sensrlerinden herhangi birinden sinyal gelmesi durumunda ise yeillamba 1 Sn aralklarla yanp snmektedir.
Sistemin almas ;
Devre 1 ve Devre 2 blounda grlen T37 ve T38 zamanlayclarndan (timer) oluanblok standarttr ve bir eit Flip-Flop grevi yapmaktadr. Bu balant ikizamanlaycnn birbirini 1 Sn aralklarla devreye girip karmasn salar. Bunlarnherhangi birinin, herhangi bir konta lamba nne balanrsa, bu; lambannzamanlayclarn sresi ile ezamanlolarak yanp sndn gsterir.
Start butonuna baslmasile her iki motorun kontaktr enerjilenir ve motorlar kalknr.Programdan anlaldgibi scaklk sensrnn aktif olmasile sarlamba yanp sner.Birbirine seri bal scaklk ve basn sensr ancak ikisinin birden aktif olmas ileenerjiyi geirir ve krmz lamba yanp snmesini salar. Son satrda yaplan paralel
balant ile scaklk veya basn sensrlerinden herhangi birinden sinyal gelmesidurumunda enerji geiine izin verir ve yeil lambann yanmasnsalar.
Bunlardan ayrolarak devre ak emasna gre her iki sensrden (scaklk ve basnsensrleri) sinyal gelmesi durumunda her lamba yanp sner. Yalnz basn
sensrnden sinyal gelmesi ile k
rm
z
ve yeil lamba yan
p sner. Yaln
z s
cakl
ksensrnden sinyal gelmesi durumunda sarve yeil lamba beraber yanp sner.
I0.0 : STOP BUTONUI0.1 : START BUTONUI0.2 : SICAKLIK SENSRI0.3 : BASIN SENSRQ0.0 : M1 MOTORU KONTAKTR IKIIQ0.1 : M2 MOTORU KONTAKTR IKIIQ0.2 : SARI LAMBA IKIIQ0.3 : KIRMIZI LAMBA IKII
Q0.4 : YEL LAMBA IKII
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
51/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
51
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
52/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
52
UYGULAMA - 9
UYGULAMA ADI : AYRI POZSYONA SAHP DNERANAHTARLARLA MOTORU KUMANDA EDLEN BR KAPININOTOMASYONU
Teorik Bilgi ;
Bu program rneinde, ayr pozisyona sahip, dner anahtarlarla motoru kumandaedilen bir kapnn otomasyonu gsterilmektedir. Kapnn ak veya kapal olduunugstermek zere iki ayr anahtar kullanlmtr. Bu anahtarlardan ve kumandaanahtarlarndan gelen sinyallere gre kapkumanda edilir. Acil kapanma dmesi isesistemi her durumda kapatr.
Gerekletirilmesi Gereken Kontroller ;
KLT ;
-Kapkapalolduu halde kapanma komutu verilirse motor altrlmaz-Kapak olduu halde ama komutu verilirse motor altrlmaz.
ACL KAPANMA ;
ACL KAPANMA dmesine basld takdirde btn CPU klar sfrlanr ve
motorlar durdurulur.
I0.0 : Kapykapa sinyali-dner anahtar sola getirildiindeI0.1 : Kapyama sinyali-dner anahtar saa getirildiindeI0.2 : Kapanma pozisyonunu gsteren anahtarI0.3 : Kapnn aldngsteren BERO yaklam anahtarI0.4 : ACL KAPANMA anahtar
Q0.0 : Motora kapatma ilemi komutuQ0.1 : Motora ama ilemi komutu
Q0.3 : Kap
n
n hareket halinde olduunu gsteren 1 Sn aral
kl
FlarQ0.4 : KapkapallambaskQ0.5 : Kapak lambask
Programn Algoritmas;
Yukarda da akland zere kapnn alma ve bavurduu kontrol nitelerinialgoritma akdiyagram, aada da grld gibi daha iyi anlalacaktr.
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
53/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
53
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
Program Balang
c
Dnmeli AnahtarA veya Kapat
Pozisyona Getirildimi?
Kilit altrldm?
END
END
Dner AnahtarKAPAT
Pozisyonunda m?
MotoruKapanmaYnnde altr.kQ0.0 1 Yap
Flar Q0.3 altr.Eer Q0.5=1 ise Flar
Resetle.
KapKapandm?
Dner AnahtarAMA
Pozisyonunda m?
Motoru Ama Ynndealtr. kQ0.1 1
Yap Flar Q0.3altr. Eer Q0.4=1 ise
Flar Resetle.
KapAldm?
END Motoru KapatkQ0.1isfrla flardurdur kQ0.5i 1 yap
Motoru Kapat kQ0.1i sfrla falardurdur kQ0.4 1
yap
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
54/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
54
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
55/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
55
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
56/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
56
UYGULAMA - 10
UYGULAMA ADI : MERDVEN AYDINLATMA SSTEMNN PLC LEDENETM
Teorik Bilgi ;
Bu program rnei merdiven aydnlatma sistemlerini ele almaktadr. Katlardaki ON(AIK) dmeleri, kontrol nitesinin I0.0 giriine balanmtr. ON (AIK) push
butonuna basldktan sonra, klandrma, 30 saniye sreyle yaklr (Q0.0). Bu sreierisinde ON (AIK) push butonuna tekrar baslrsa, 30 saniyelik sre yeniden
balatlr ve bylece klar, klarn yakld ilk andan itibaren 30 saniye sonrasnmez.
Sistemin almas ;
Giri I0.0 a, ON (AIK) iareti uygulandnda (I0.0=lojik1), zamanlaycbiti T37resetlenir, bylece T37 zamanlaycs, sfrlanr ve ayn zamanda, k Q0.0 1 iseyaplr. 30 saniye getikten sonra, zamanlaycbiti T37 yi de 1 yapar ve bu da kQ0.0 resetler (0 yapar).
Programn Algoritmas ;
AnaProgram
Balat
ONButonuna
Basldm?
Ik ZamanlaycsnTekrar altr.
Zamanlaycya zin Ver
SreDoldu mu?
IklarSndr
END
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
57/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
57
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
58/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
58
UYGULAMA - 11
UYGULAMA ADI ; YAYA GED OLAN BR YOLDAK TRAFKIIKLARININ PLC LE DENETM
Teorik Bilgi ;
Bu programda, bir yaya geidinde trafik klarnn uygulanmasn greceiz.Tasarlayacamz sistemde, aralar iin KIRMIZI-SARI-YEL lambalar ve yayalariin KIRMIZI-YEL olmak zere toplam 5 lamba ile bunlarn yannda yayalarnkardan karya gemek istediklerini iletmek iin bir dmeye ihtiya vardr.
Normalde, aralar iin YEL yanan trafik lambas, yayalar iin ise doal olarak
KIRMIZI dr. Yayalar kardan karya gemek istediklerinde dmeye basarak komutverip, aralara yanan n srayla YEL-SARI-KIRMIZI yanmasn salarlar. Dahadetaylolarak incelersek eer;
Yayalar dmeye basarlar,Aralara 10 Sn SARI k yaklr,Aralara 30 Sn KIRMIZI k yaklr,Yayalara 30 Sn YEL k yaklr,Yayalara KIRMIZI k yaklr,10 Sn bekledikten sonra YEL k yaklr.
Kullandmz girive klarlistelersek;
I0.0 : Yayalarn karya gemek iin bastdme,Q0.0 : Aralara YEL k,Q0.1 : Aralara SARI k,Q0.2 : Aralara KIRMIZI k,Q0.3 : Yayalara YEL k,Q0.4 : Yayalara KIRMIZI k
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
59/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
59
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
60/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
60
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
61/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
61
UYGULAMA - 12
UYGULAMA ADI : BR REKLAM PANOSUNDAKLAMBALARI SIRAYLAYAKMAK
leme Balama ;
Lambalarsrayla yakma ilemi, start dmesine baslmasile balar.
lemi Sona Erdirme ;
Start giriinin enerjisi kesildikten sonra lambalarn yanma sras tamamlanr ve dahasonra btn ilem kesilir.
Sembol Operatr AklamaB1 I0.0 Anahtar
L1 Q0.0 SL2 Q0.1 IL3 Q0.2 ML4 Q0.3 AL5 Q0.4 TL6 Q0.5 IL7 Q0.6 C
T41-T47 Zamanlayclar
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
62/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
62
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
63/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
63
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
64/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
64
UYGULAMA - 13
UYGULAMA ADI ; BR PRESN PLC LE DENETM
Teorik Bilgi ;
Bu rnekte, bir presin kullancykorumak zere birok gvenlik metodu ile aynandaynetildii bir sistemi greceiz.
Tasarlayacamz presin alma prensiplerini aadaki gibi listelersek eer;
Sktrma kafasnaaya indirmek ;
Biraz evvel ak olan gvenlik anahtarlarnn (S6 veya S7 limit anahtarlar) ikisininbirlikte kapanmolmas,Presin en tepe pozisyonda bulunmas yani S8 limit anahtarnn aktif edilmi olduu
pozisyon,Pres duruyorken, S1 ve S2 anahtarlarnn ikisinin birden aktif hale getirilmesi.
Sktrma kafasnve presi aaya inerken durdurmak ;ki tanesinin birden alma srasnda baslmas gereken anahtarlardan (S1 ve S2)herhangi birinin braklmas,Gvenlik ekrannn almas,Sktrma kafas,
Sktrma kafasnyukarya ekme ;
Eer sktrma kafasen alt pozisyona geldiyse, ekzantrik src tarafndan yukaryakaldrlr. Bu sre zarfnda gvenlik ekrannn almasilemi durdurmaz.
Makinenin alma evrimi Presin sktrma kafasen yukarya knca sona erer.Programda kullanlan elemanlarn sembolik tablosu ;
Sembol Operatr Aklama
S8 I0.0 Pres kafas
n
n en yksek pozisyonda olduunugsteren limit anahtar.S1 I0.1 ki elle baslmasgereken anahtarlardan 1ncisiS2 I0.2 ki elle baslmasgereken anahtarlardan 2ncisiS3 I0.3 Pres kafasnn en alt pozisyonda olduunu gsteren
limit anahtar.S6 I0.4 Gvenlik limit anahtarlarndan 1incisi.S7 I0.5 Gvenlik limit anahtarlarndan 2incisi.M Q2.0 Motor srcs.
M1.0 Presin bir devrini tamamladngsteren indikatr.M1.1 Presin aaya indiini gsteren indikatr.
M1.2 Presin yukarya ktngsteren indikatr.
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
65/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
65
Presin alma Sistemi (Basite) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
66/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
66
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
67/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU
67
UYGULAMA - 14
UYGULAMA ADI ; KAPI KUMANDA SSTEM
Teorik Bilgi ;
Bir kapnn herhangi bir ekilde aldktan sonra 10 Sn iinde otomatik olarak kapamayistediimizi dnelim. Bu sistemi gerekletirmek iin gerekenler;
Bir kap,Kapkapannca baslarak elektrik gemesine sebep olacak dme,
Kapydndrmek iin bir dme,Motorun kapydndrebilmesi iin gerekli dililer,Uygun miktarda kablo,
Motoru dililerle kapy dndrebilecek ekilde monte ettikten sonra CPU ilebalantlarnyapn. CPU klarndan Q0.0 motoru kumanda etmek iin kullanrsakeer, Q0.0 kn ve CPU nun ntr ucunu motora balamamz gerekir. Kapkapandnda, kapnn kapandn CPU ya bildiren, yani CPU ya 24V kapandsinyalinin gelmesine sebep olan dmeyi de CPU nun girilerinden I0.0 a balamayunutmayalm.
Btn bu balantlar dikkatli bir ekilde yaptktan sonra kontrol edip, (zellikle kapak-kapkapal sinyali veren dmelerin balantlar doru yaplmaldr) programnyazlmasve CPU nun Run edilmesi sistemin almasnbalatacaktr.
Programn Yazlmas(LADDER VE STL) ;
7/22/2019 Temel Seviye s7-200 Notlar
68/68
KOU T.E.F. PLC KURS NOTU