ปราสาทพระวหาร

จดท าโดย

นายราเชนทร เทยนวชย

โรงเรยนบานเขาแกววทยา

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจนทบร เขต 1

ก

ค ำน ำ การจดท า E – Magazine หรอ Magazine online ถอเปนสงทาทายใหม ส าหรบคณครทกทานใน

ยคน ยคทความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยของโลกในปจจบน ไดกาวหนาไปอยางมากมาย และ รวดเรว จงตองท าการศกษาคนควาหาความรเพมเตมอยางตอเนอง เพอไมใหทงหางจาก เทคโนโลยมากนก หากปลอยใหทงหางมากๆ กคงจะกลายสภาพเปนไดโนเสารเปนแนแท

E – Magazine หรอ Magazine online เลมน จงไดถกจดท าขนเพอใหสอดคลองกบสถานการณดงกลาว เพอใหผเรยนสามารถเรยนรไดอยางอสระ รวดเรว กวางขวาง และคนควาเพมเตมไดสะดวก ตามประสทธภาพของเทคโนโลยปจจบน เพอกระตนใหผเรยนเกดแรงบนดาลใจ อกทงเปนการสรางมตใหมแหงเรยนรใหกบนกเรยนในการรจกคนหาความรดวยตนเองเปนส าคญ ซงจะท าใหสอดคลองกบนโยบายการศกษาของชาต ทตองการให “ผเรยนเปนศนยกลาง” เปนการเรยนรดวยตนเอง ผจดท าตองขอยอมรบวา E – Magazine หรอ Magazine online น “เปนเลมแรก” ของผจดท า การเขยนครงนเปนการเขยนทท าขนภายหลงจากไดเขารบการอบรมวธการจดสราง E – Magazine หรอ Magazine online ซงไดแนวทางมา คอ “file .DOC” และ “file . HTML” ผเขยนจงจบเอาสองอยางนมาท าเปน E – Magazine หรอ Magazine online เลมน เพอแสดงใหเหนวา ความสามารถของ word และ officeXP กสามารถทจะท า E – Magazine หรอ Magazine online ได ซงทกๆ ทานกสามารถท าไดเชนเดยวกน และดวยใจรกอยากใหเดกมสอเรยนรททนสมยแปลกใหม จงได “กดฟน” ท า E – Magazine หรอ Magazine online เลมนส าเรจดงทเหนน ดงนนผลทไดอาจจะไมดเทาทควร ทางผจดท ากตองขออภยไวดวย หากทานใดจะเมตตาแนะน า ชแนะ เพอปรบปรงให E – Magazine หรอ Magazine online เลมนมความสมบรณยงขน ทางผจดท าจะขอบพระคณเปนอยางสงและพรอมทจะนอมรบฟงค าแนะน าจากทานดวยความเคารพผจดท าหวงวาเนอหาสาระการเรยนรใน E – Magazine หรอ Magazine online นมอยมาก เพยงพอทจะใชในการศกษาคนควา เรองราวขององคสมเดจพระเจเตากสนมหาราชระดบมธยมไดพอสมควร ซงจะสามารถใชเปนการศกษาเพมเตมจากการเรยนรตามปกตไดเปนอยางด

นายราเชนทร เทยนวชย

1

สารบญ หนา

ค าน า

บทท 1 ชอในภำษำตำงๆ 1

บทท 2 ประวตกำรกอสรำง 2

บทท 3 ทตง 2

บทท 4 สถำปตยกรรม 3

บทท 5 ลกษณะส ำคญของปรำสำทพระวหำร 4

5.1 บนไดหนำ 5

5.2 ลำนนำครำช 5

5.3 โคประ ชนท 5 6

5.4 สระสรง 6

5.5 โคประ ชนท 4 6

5.6 โคประ ชนท 3 7

5.7 โคประ ชนท 2 7

5.8 โคประ ชนท 1 8

5.9 เปยตำด 8

บทท 6 โบรำณสถำนและโบรำณวตถทสนนษฐำนวำเกยวเนองกบตวปรำสำท 8

บทท 7 กรณพพำทปรำสำทพระวหำร 9

7.1 คดควำม พ.ศ. 2505 9

7.2 กำรขนทะเบยนเปนมรดกโลกของประเทศกมพชำ 11

7.3 กำรตควำมค ำพพำกษำ 11

บทท 8 กำรเยยมชม 11

อำงอง

ดเพม

แหลงขอมลอน

1

ปราสาทพระวหาร

ปราสาทพระวหารมองจากดานบน

ชอในภำษำตำงๆ

องกฤษ Temple of Phra Viharn ฝรงเศส Temple de Preah Vihear ภำษำเขมร បរាសាទបររះវហារ ขอมลทวไป ทตง จงหวดพระวหาร ประเทศกมพชา ประเภท มรดกทางวฒนธรรม ปทขนทะเบยน พ.ศ. 255

(คณะกรรมการชดท 32) เกณฑพจำรณำ ลงก http://whc.unesco.org/en/list/1224

ปรำสำทพระวหำร (เขมร: បរាសាទបររះវហារ; ปราสาทพระวหาร อานวา ปราสาทเปรยะวเฮยร - สถานทอนศกดสทธ[1]; องกฤษ: Temple of Preah Vihear[2]) หรออาจเรยกวา ปรำสำทเขำพระวหำร เปนปราสาทหนทอยบรเวณเทอกเขาพนมดงรก หรอเทอกเขาพนมดงเรกในภาษาเขมร (ซงแปลวา ภเขาไมคาน[3]) ทตงของศาสนสถานแหงนรจกกนในนาม พนมพระวหาร อนหมายถง บรรพตแหงศาสนสถานอนศกดสทธ[1] ในประเทศกมพชาใกลอทยานแหงชาตเขาพระวหาร อ าเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ประเทศไทย

2

เมอวนท 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2551 เขาพระวหารไดผานการคดเลอกใหขนทะเบยนเปนมรดกโลกของประเทศกมพชา โดยองคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต[4]

เมอ พ.ศ. 2442 พระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาชมพลสมโภช กรมหลวงสรรพสทธประสงคไดเสดจไปยงปราสาทแหงน และทรงขนานนามวา "ปราสาทพรหมวหาร" ซงตอมาเรยกกนทวไปวา "ปราสาทพระวหาร"[5] นบเปนปราสาทขอมทส าคญแหงหนง ทงในแงประวตศาสตรการกอสรางเทวสถานของฮนด ประวตศาสตรการเรยกรองเขาพระวหาร และเปนแหลงทองเทยวทส าคญทงของไทยและกมพชา

นามของปราสาทพระวหารตามทปรากฏในศลาจารกคอ "ศรศขเรศวร" แปลวา ภเขาแหงพระอศวร[6] ซงเกดจากการสมาสกนของค าวา "ศขร" (ภเขา) และ "อศวร"[7]

ในบางครง ชาวกมพชาเรยกปราสาทดงกลาววา "พนมพระวหาร" (ភនបររះវហារ) ซงชาวไทยมกเรยกวา "เขาพระวหาร" ในภาษาไทย ราว พ.ศ. 2551 ค าวา "เขา" ไดถกละไวในชอเพอแสดงถงความแตกตางระหวางตวปราสาทและเนนเขาซงปราสาทสรางขน ซงจ าแนกไดเปน "เขาพระวหาร" และ "ปราสาทพระวหาร" ดงปรากฏในเอกสารทางการตงแต พ.ศ. 2502 เปนตนมา

ประวตกำรกอสรำง

ปราสาทพระวหารประกอบดวยหมเทวาลยและปราสาทหนจ านวนมาก เทวาลยหรอปราสาทหนแหงแรกสรางขนเมอตนครสตศตวรรษท 9 ซากปรกหกพงของเทวาลยทเหลออย มอายตงแตสมยเกาะแกร ในชวงตนครสตศตวรรษท 10 ครนเมอนครหลวงของอาณาจกรขอมอยใกล คอ ทนครวด นอกจากนยงมองคประกอบบางประการในรปแบบศลปะของปราสาทบนทายศร ตามหลกจารกทคบพบ 3 หลกคอ จารกศวะศกต จารกหมายเลข K380 และ K381 เชอวาเรมกอสรางในสมยพระเจาชยวรมนท 2 (พ.ศ. 1432-1443) ในฐานะ "ภวาลย" ททรงมอบแกเจาเมองทครองพนทในแถบนน ซงอยในตระกล "พระนางกมพชาลกษม" พระมเหสของพระองค และเปนรปรางเมอในสมยพระเจายโศวรมน ซงสถาปนาศรศขเรศวร ในป พ.ศ. 1436[7] แตโครงสรางสวนใหญของปราสาทแหงนสรางขนในสมยพระเจาสรยวรมนท 1 (มพระนามจารกทกรอบประตโคประชนท 2 วา "สรยวรรมเทวะ" และปทสรางแลวเสรจในสมยของพระองคตามจารกคอ พ.ศ. 1581[8]) และพระเจาสรยวรมนท 2 ในครงแรกของครสตศตวรรษท 11 และครสตศตวรรษท 12 ตามล าดบ ตามจารกกลาวไววาพระองคสง "ทวากรบณฑต" มาบวงสรวงพระศวะทกป นอกจากนยงมชมชนโดยรอบทกษตยอทศไวใหรบใชเทวสถาน ชมชนทมชอในจารกอยางเชน กรเกษตร, พะนรทะนง เปนตน[7]

ในปจจบนนปราสาทหลงเหลอแตเพยงซากปรกหกพง แตทวายงมอาคารปราสาทเหลออยอกหลายแหง[9]

ทตง

ไฟล:Map-preah vihear.jpg ทตงของปราสาทพระวหารเมอเทยบกบประเทศไทยและประเทศกมพชา

3

ปราสาทพระวหารตงอยบนผาเปยตาดของเทอกเขาพนมดงรก ซงเปนเสนเขตแดนระหวางไทยกบกมพชา ตงอยทละตจดท 104 องศาตะวนออก 41 ลปดา ในอดตอยในเขตหมบานภมซรอล (แปลวา บานตนสน) ต าบลเสาธงชย (ในอดคคอ ต าบลบงมะล) อ าเภอกนทรลกษ จงหวดศรสะเกษ ประเทศไทย หางจากอ าเภอเมองศรสะเกษ 110 กโลเมตร ค าพพากษาของศาลยตธรรมระหวางประเทศ (ศาลโลก) ในป พ.ศ. 2505 มผลท าใหปราสาทพระวหารอยในบานสวายจรม ต าบลกอนตวต อ าเภอจอมกระสานต จงหวดพระวหาร ประเทศกมพชา ปราสาทตงอยหางจากปราสาทนครวดในเมองพระนคร 280 กโลเมตร และหางจากกรงพนมเปญ 296 กโลมตร แมแตในปจจบน ศาลโลกกยงไมชขาดวาเขตแดนไทย-กมพชาบรเวณนอยทใด ศาลชขาดเพยงวาปราสาทพระวหารตงอยในดนแดนภายใตอธปไตยกมพชา แตอยางไรกตามยงคงมบางทานเชอวาศาลไมไดชขาดวาแผนดนทตงเขาพระวหารเปนของประเทศใด[9]

สถำปตยกรรม

ทบหลงสลกภาพพระกฤษณะก าลงรบกบอรชน ทโคประแหงท 3

ปราสาทพระวหารมลกษณะเปนแบบศลปะบนทายศร ลกษณะบางสวนคลายคลงกบพระวหารของปราสาทนครวด รปรอยแกะสลกบนปราสาทสนนษฐานไดวาเปนศาสนสถานของศาสนาฮนดลทธไศวนกาย มพระศวะเปนเทพสงสดของศาสนา เชอกนวาสรางขนเพอถวายพระศวะททรงประทบบนยอดเขาไกรลาส ซงเปนยอดเขาสงสดของเขาพระสเมร ศนยกลางจกรวาลปราสาทพระวหารจงสรางบนหนาผาเปยตาด ท าใหปราสาทแหงนเปรยบเหมอนการคอย ๆ กาวไปสทประทบของพระศวะ ซงแทนดวย "ยอดเปยตาด"[7] หากมองจากขางลางผาจะเหนตวปราสาทเหมอนวมานสวรรคลอยอยบนฟากฟา[9] โดยมแผนดนเขมรต า (ขแมรกรอม) ประหนงมหาสมทรรองรบอยเบองลาง[7] ตวปราสาทประกอบดวยสถาปตยกรรมตาง ๆ มากมาย ไดแก ปราสาทประธาน ระเบยงคด โคประ อาคารรปกากบาท วหาร บรรณาลย และบนไดนาคพรอมทางเดน[1]

4

ปราสาทพระวหารมลกษณะแผนผงทใชแกนเปนหลก โดยจดวางผงหนไปทางทศเหนอ ซงแตกตางจากปราสาทอน ๆ ซงตามปกตมกจะหนหนาไปทางทศตะวนออก อนเนองจากภมศาสตรเปนเครองก าหนดแลว กนาจะเกดจากปจจยอนบางประการทแสดงถงความสมพนธกบดนแดนเขมรสงในอดต ตวปราสาทประธานเปนจดศนยกลางลอมรอบดวยระเบยงคดทงสดาน ปราศจากบรรณาลยขนาบเบองหนา การวางผงทก าหนดต าแหนงอาคารมความสมบรณลงตวตงแตแรกเรมของการกอสราง โดยไมมการแกไขตอเตมบรเวณลานชนในภายหลง วสดตวปราสาทสรางดวยหนทรายและหนดาน โดยเทคนคการกอสรางท าโดยน ากอนศลาทรายซงตดเปนแทงสเหลยมขนาดไลเลยกนวางซอนกนขนไปตามรปผงทก าหนดไว โดยอาศยน าหนกของแทงศลาทรายแตละกอนกดทบกนเพยงอยางเดยว มสวนยดจะใชเมอจ าเปนเทานน[3]

ลกษณะส ำคญของปรำสำทพระวหำร

5

แผนผงของปราสาทพระวหาร[10]

ปราสาทพระวหารมความยาว 800 เมตรตามแนวเหนอใต และสวนใหญเปนทางเขายาว และบนไดสงถงยอดเขา จนถงสวนปราสาทประธาน ซงอยทยอดเขาทางใตสดของปราสาท (สง 120 เมตรจากปลายตอนเหนอสดของปราสาท 525 เมตรจากพนราบของกมพชา และ 657 เมตรจากระดบน าทะเล[8]) แตโครงสรางปราสาทแหงนกยงแตกตางอยางมากจาก สถาปตยกรรมปราสาทหนของหนโดยทวไปทพบในพระนคร เพอจ าลองเขาพระสเมร อนเปนทประทบของเทพเจา ตามคตความเชอของฮนด

ทางเขาสปราสาทประธานนน มโคประ (ซมประต[10]) คนอย 5 ชน (ปกตจะนบจากชนในออกมา ดงนนโคประชนท 5 จงเปนสวนทผเขาชมจะพบเปนสวนแรก) โคประแตละชนกอนถงลานดานหนา จะผานบนไดหลายขน โคประแตละชนจงเปลยนระดบความสงทละชวง นอกจากนโคปะรยงบงมใหผชมเหนสวนถดไปของปราสาท จนกวาจะผานทะลแตละชวงไปแลว ท าใหไมสามารถแลเหนโครงสรางปราสาททงหมดจากมมใดมมหนงไดเลย

บนไดหนำ

บนไดหนา ทางขนปราสาทพระวหาร มองจากโคประชนท 5

บนไดดานหนาเปนทางเดนขนลงขนาดใหญอยทางทศเหนอของตวปราสาททางซงอยทางฝงไทย ลาดตามไหลเขา ชวงแรกเปนบนไดหน กวาง 8 เมตร ยาว 75.50 เมตร จ านวน 162 ขน บางชนสกดหนลงไปในพนหนของภเขา สองขางบนไดมฐานสเหลยมตงเปนกระพก (กระพกแปลวา ไหลเขาเปนชนพอพกได[10]) ขนาดใหญเรยงรายขนไป ใชส าหรบตงรปสงหนง ชวงท 2 กวาง 4 เมตร ยาว 27 เมตร ม 54 ขน มฐานกระพกกวาง 2.5 เมตร 7 ค มรปสงหนงตงอย

หลงจากทศาลโลกพพากษาใหปราสาทพระวหารตกอยในอธปไตยของกมพชา นกศกษาไทยไดประทวงค าตดสนของศาลโลกและปดทางขนปราสาททอยในเขตแดนไทย ท าใหชาวกมพชาทตองการขนปราสาท จะตองขนทางชองเขาแคบ ๆ สงชนทเรยกกนวา "ชองบนไดหก"[9]

[แก] ลำนนำครำช

ลานนาคราชหรอสะพานนาค อยทางทศใตสดบนไดหนดานหนา ปดวยแผนหนเรยบ มขนาดกวาง 7 เมตร ยาว 31.80 เมตร ขอบลานสรางเปนฐานเตย ๆ บนฐานม นาคราช 7 เศยร จ านวน 2 ตว แผพงพานหนหนาไปทางทศเหนอ ล าตวอยบนฐานทงสอง ทอดไปทางทศใต สวนหางของนาคราชชขนเลกนอย นาคราชทงสองตวมลกษณะคลายงตามธรรมชาต เปนลกษณะของนาคราชในศลปะขอม แบบปาปวน

6

โคประ ชนท 5

โคประชนท 5 สรางเปนศาลาจตรมข รปทรงกากบาทไมมฝาผนงกน มแตบนไดและซมประตทง 4 ทศ สรางอยบนฐานบวสเหลยมยอมม ฐานสง 1.8 เมตร บนไดหนาประตซมทง 4 ทศตงรปสงหนง เสาโคประสง 3.5 เมตร เปนศลปะแบบเกาะแกร ยงมรองรอยสแดงทเคยประดบตกแตงตวปราสาทเอาไว แตสวนหลงคากระเบองนนหายไปหมดแลว บนไดทางขนโคประ ชนท 5 อยทางทศเหนอ เปนบนไดหนมลกษณะคอนขางชน ทางทศตะวนออกของโคประชนท 5 มเสนทางขนคลายบนไดหนาแตคอนขางชน และช ารดหลายตอน ยาว 340 เมตรถงไหลเขา เปนเสนทางขน-ลง ไปสประเทศกมพชา เรยกวาชองบนไดหก

สระสรง

สระสรงอยทางดานทศตะวนออกของทางด าเนนจากโคประ ชนท 5 ไปโคประ ชนท 4 หางออกไป 12.40 เมตร จะพบสระน ารปสเหลยมผนผา มขนาดกวาง 16.80 เมตร ยาว 37.80 เมตร กรดวยทอนหนเปนชน ๆ มลกษณะเปนขนบนไดปากผายกนสอบ

โคประ ชนท 4

ภาพของการกวนเกษยณสมทร ณ เขาพระวหาร

ทางด าเนนจากโคประ ชนท 5 มาเปนลานหนกวางประมาณ 7 เมตร สองขางจะมเสานางเรยง ตงอย ทงสองดาน แตกมปรกหกพงไปมาก โคประชนท 4 สรางเปนศาลาจตรมข มก าแพงดานทศใตเพยงดานเดยว ยาว 39 เมตรจากตะวนออกไปตะวนตก กวาง 29.5 เมตรจากเหนอไปใต เปนศลปะสมยหลงโคประ ชนท 5 คอ แคลง/บาปวน มขหนาแบงเปน 2 คหา รมซมประตดานนอกตงรปสงห มขตะวนออกและตะวนตกแบงเปน 3 คหารมซมประตดานนอกตงรปสงห หองใหญแบงเปน 5 คหา มขใตแบงเปน 2 คหาหนาบนเปนภาพของการกวนเกษยณสมทร ถอเปน "หนงในผลงานชนเอกอของปราสาทพระวหาร"[11] ทบหลงเปนภาพของพระนารายณบรรทมสนธอยเหนออนนตนาคราช

7

โคประ ชนท 3

ภาพวาดโคประท 3 โดยปามงตเอร นกโบราณคดชาวฝรงเศส

โคประชนท 3 นนมขนาดใหญสด สมบรณทสด และขนาบดวยหองสองหอง ตวปราสาทประธานนนสามารถผานเขาไปทางลานดานหนา บนไดกวาง 3.6 เมตร สง 6 เมตร สองขางมฐานตงรปสงหนง 5 กระพก

มนเทยรกลำง มขเหนอหนาบนเปนรปพระกฤษณะยกภเขาโควรรธนะ ทบหลงเปนรปพระนารายณ 4 กรทรงครฑ มขตะวนออกและตะวนตกทผนงดานเหนอมซมประต 1 ซมหนาประตมรปสงหนงตงอย หองใหญมหนาตางซกเหนอ 6 ชองซกใต 2 ชองมขใตหนาบนเปนรปพระอศวรบนหลงโคอศภราช

หองขนำบ ทงซายและขวาเปนรปสเหลยมผนผาตรงกลางเปนลานแบงเปน 4 หอง หองตามขวางดานหนายาว 35.5 เมตร กวาง 7 เมตรผนงดานลานมหนาตาง 5 ชอง หองตามยาวซายและขวายาว 15 เมตร กวาง 6 เมตร หองตามขวางดานหลงยาว 40 เมตร กวาง 8.5 เมตร ยกฐานสง 2.4 เมตร ผนงดานใตมหนาตาง 5 ชอง มขหนามหนาตางขางละ 3 ชอง เขาใจวาบรรณาลยนสรางเพมเตมภายหลงมนเทยรกลาง ทลานหนาดานตะวนออกมปรางคศลา 1 องค กวาง 4 เมตร สง 6 เมตร

จากโคประชนท 3 มบนได 7 ขนขนไปสถนนทยาว 34 เมตร มเสานางเรยงปกรายขางถนน ขางละ 9 ตน ถดจากเสานางเรยงไปเปนสะพานนาค 7 เศยร

โคประ ชนท 2

ภาพเขยนแสดงใหเหนสวนโคประ ชนท 2 และชนท 1เมอยงสมบรณ วารสารสยามสมาคม ค.ศ. 1956

มนเทยรหนำ เปนรปกากบาท กวาง 23 เมตร ยาว 23 เมตร มมขทง 4 ทศ ทมขเหนอและใตมชองหนาตางมขละ 2 ชอง มขตะวนออกและตกมประตหนาหลงมขละ 2 ประต กบชองหนาตางมขละ 1 ชอง หองใหญมหนาตางทผนงดานเหนอ 6 ชอง ดานใต 4 ชอง ซมประตสวนมากจะเปนซากปรกหกพง กรอบประตหองใหญมจารกอกษรขอมระบบปศกราชตกอยในสมยพระเจาสรยวรมนท 1 ดานหนามนเทยรมบนไดตรงกบประตซมทง 3 ประตและมชานตอไปยงเฉลยงซายและขวา

8

เฉลยงซำยและขวำ เปนรปสเหลยมผนผา กวาง 6 เมตร ยาว 32 เมตร ผนงดานนอกทบ ดานในเปดมเสาราย 10 ตน

ทสนามดานหนามภาพจ าหลกตกหลนอยหลายชน เชน รปกษตรยก าลงหลงน าทกษโณฑกแกพราหมณ มนเทยรกลำง เปนรปสเหลยมผนผา กวาง 9 เมตร ยาว 13 เมตร มมขหนาขนาด 8 x 5 เมตรมหนาตางขางละชอง

ตวมนเทยรมหนาตางขางละ 3 ชองกลางหองมเสาราย 2 แถว ๆ ละ 4 ตน บรรณำลย (หองสมด) ซำยและขวำ อยขนาบ 2 ขางของมนเทยรกลาง กวาง 6.5 เมตร ยาว 11 เมตร

โคประ ชนท 1

ระเบยงคด ดานทศเหนอยาว 22 เมตรกวาง 5.5 เมตร มผนงละ 3 ประตทผนงดานเหนอและใตดานทศตะวนออกและตก กวาง 4 เมตร ยาว 52 เมตรผนงดานนอกท าทบ ผนงดานในมหนาตาง ขางละ 20 ชอง ดานทศใต ผนงดานในมหนาตาง 6 ชอง ตรงกลางมประต

ปรำงคประธำน มวหารเชอมตออยทางทศเหนอ มฐานยอมม 3 ชน ชนแรกอยเสมอพนราบ ชนท 2 สง 75 เซนตเมตร ทกท ๆ ตรงกบประตมบนได 5 ขน กวาง 70 เซนตเมตร สง 50 เซนตเมตร ตวปรางคทรดพงมาครงองค เหลอเพยงราว 9 เมตร กวาง 7 เมตร วหารทเชอมตอ ฐานกวาง 15 เมตร ยาว 17 เมตร สง 1.5 เมตร มประตทง 4 ทศ บนไดตรงประตทศเหนอม 3 ขน กวาง 70 เซนตเมตร สง 1.5 เมตร ประตทศใตเชอมกบปรางค มหนาตางดานตะวนออกและตก ดานละ 1 ชอง กลางวหารมแทงหนรปสเหลยม 1 แทน

มนเทยรตะวนออก กวาง 16 เมตร ยาว 20.5 เมตรมมขดานเหนอ, ใต, ตะวนออกแตละมขมประต 3 ประต ภายในแบงเปนหอง ๆ

มนเทยรตะวนตก กวาง 18.5 เมตร ยาว 20.5 เมตรมมขดานเหนอ, ใต, ตะวนตกแตละมขมประต 3 ประต

เปยตำด

เปยตาด มเนอทกวาง 44 เมตร ยาว 50 เมตร "เปย" เปนภาษาเขมร ซงแปลวา ชะงอนผา หรอโพงผา ตามค าบอกเลา วานานมาแลวมพระภกษชรารปหนงชอ "ด" จารกมาปลกเพงพ านกอยทนจนมรณภาพไป ชาวบานจงเรยกลานหนนวา "เปยตาด" ตรงยอดเปยตาดสงกวาระดบน าทะเล 657 เมตร ถาวดจากพนทเชงเขาพนราบฝงประเทศกมพชาสงประมาณ 447 เมตร ตรงชะงอนผาเปยตาด จะมรอยสกฝพระหตถของ สมเดจพระเจานองยาเธอ กรมหลวงสรรพสทธประสงค วา "๑๑๘-สรรพสทธ" แตกอนมธงไตรรงคของไทยอยท บรเวณผาเปยตาด ในปจจบนคงเหลอแตฐาน สวนรอยแกะสลกพระนามของกรมหลวงสรรพสทธประสงคนนปจจบนถกกระเทาะท าลายไปแลว

โบรำณสถำนและโบรำณวตถทสนนษฐำนวำเกยวเนองกบตวปรำสำท

โบราณสถานและโบราณวตถทสนนษฐานวาเกยวเนองกบตวปราสาท ประกอบดวยดงน[7]

ภำพสลกบนหนำผำมออแดง : เปนภาพสลกนนต ารปเทพชายและหญงในทาเรยงกน 3 องค และยงมสวนทสลกไมเสรจ

สถปค : เปนสถปค 2 องค สรางดวยหนทราย เปนแทงสเหลยม สง 4.2 เมตร ยอดมน ขางในมโพรงบรรจสงของ

9

สระตรำว : สระน าขนาดใหญ คาดวามสถานะเทยบเทาบาราย (แหลงเกบน าในอารยธรรมขอม มกสรางใกล

ปราสาทหน) บรเวณใกลเคยงพบรองรอยการตดหนเพอน าไปสรางปราสาท

กรณพพำทปรำสำทพระวหำร

[แก] คดควำม พ.ศ. 2505

ดบทความหลกท คดปราสาทพระวหาร พ.ศ. 2505

แผนทฝรงเศสทศาลโลกกรงเฮกใชอางองในการตดสนใหปราสาทพระวหารตกเปนของกมพชา แตเปนแผนททก าหนดเสนพรมแดนโดยไมไดยดแนวสนปนน า อนขดตอหลกสากลและไทยไดโตแยงเรองนมาตงแตป 2505 ประเทศไทยไดยอมรบวา "ปราสาทพระวหาร" เปนของกมพชา แตไมเคยยอมรบอาณาบรเวณบนยอดผาและรอบ ๆ วาเปนของประเทศนน ไทยไดท าบนทกยนตอศาลระหวางเทศยนยนทจะยดแนวสนเขตแดนตามหลกสากลโดยใชสนปนน าเปนเสนแบง

ผคนพบปราสาทพระวหารในสมยปจจบนคอ พระเจานองยาเธอ กรมหลวงสรรพสทธประสงค พระราชโอรสองคท 11 ใน พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว โดยทรงพบเมอป พ.ศ. 2442 ขณะทรงไดรบแตงตงใหเปน ขาหลวงตางพระองค เสดจไปรบราชการทมณฑลลาวกาว (อสาน) ในสมยรชกาลท 5 และไดทรงจารกป ร.ศ. ทพบเปนเลขไทย ตามดวยพระนามไวทบรเวณชะงอนผาเปยตาด เปนขอความวา "๑๑๘ สรรพสทธ"[12] ตอมาเมอประเทศฝรงเศสเขาครอบครองอนโดจนไดท าสนธสญญา พ.ศ. 2447 ในการปกปนเขตแดนกบราชอาณาจกรสยาม โดยมความตามมาตรา 1 ของสนธสญญา ระบใหใชสนปนน าเปนเสนแบงพรมแดน ซงมผลใหปราสาทพระวหารอยในดนแดนไทย ตอมาใน พ.ศ. 2451 ฝรงเศสไดจดท าแผนทฝายเดยว สงมอบใหสยาม 50 ชด แตละชดม 11 แผนและมแผนหนงคอ "แผนดงรก" ทครอบคลมพนทปราสาทพระวหาร และไมไดใชแนวสนปนน าเปนเสนแบงพรมแดน ท าใหปราสาทพระวหารในแผนทอยในดนแดนของกมพชา โดยทรฐบาลสยามในขณะนนไมไดรบรองหรอทกทวงความถกตองของแผนทดงกลาว[13]

10

ตอมาในป พ.ศ. 2483 ประเทศฝรงเศสแพสงครามตอประเทศเยอรมน ท าใหแสนยานภาพทางทหารลดลง จอมพล ป. พบลสงคราม นายกรฐมนตรในขณะนน ไดยนขอเสนอเรยกรองดนแดนทเสยไปในสมยรชกาลท 5 คนจากฝรงเศส ซงฝรงเศสปฏเสธและมการเคลอนไหวทางทหาร ทท าใหเกดสงครามพพาทอนโดจนระหวางไทยกบฝรงเศสขนในป พ.ศ. 2484 ประเทศไทยไดรบชยชนะในการรบตลอด 22 วน กระทงประเทศญปนทเปนมหาอ านาจในขณะนนเสนอตวเปนตวกลางไกลเกลย และฝรงเศสไดตกลงคนจงหวดไชยบร จ าปาศกด เสยมราฐ และพระตะบองใหกบไทย ตาม อนสญญาโตเกยว[14] ท าใหปราสาทพระวหารกลบมาอยในดนแดนไทยอยางสมบรณ ตอมาเกดสงครามโลกครงท 2 รฐบาลไทยประกาศเปนพนธมตรกบญปน ประกาศสงครามกบฝายสมพนธมตร และตอมาญปนเปนฝายแพสงคราม ประเทศไทยตองรกษาสถานะตวเองไมใหเปนฝายแพสงครามตามญปน และตองการเขาเปนสมาชกสหประชาชาต จงตกลงคนดนแดน 4 จงหวดใหฝรงเศส ท าใหปราสาทพระวหารกลบไปอยบรเวณชายแดนไทย-กมพชา ตอมาในป พ.ศ. 2497 ฝรงเศสแพสงครามตอเวยดนามทเดยนเบยนฟ ตองถอนทหารออกจากอนโดจน ประเทศกมพชาไดรบเอกราชตามสนธสญญาเจนวา และไทยไดสงทหารเขาไปรกษาการบรเวณปราสาทพระวหารอกครง

ภายหลงกมพชาไดรบเอกราช เจานโรดมสหน กษตรยกมพชาสละราชสมบตเขาสการเมอง ไดด ารงต าแหนงเปนนายกรฐมนตร และประกาศเรยกรองใหไทยคนปราสาทพระวหาร และไทยไมยอมรบ เจานโรดมประกาศตดความสมพนธทางการทตกบไทย เมอวนท 24 พฤศจกายน พ.ศ. 2501[8] และในปตอมา เมอวนท 6 ตลาคม พ.ศ. 2502 เจานโรดมสหนไดฟองรองตอ ศาลยตธรรมระหวางประเทศ (International Court of Justice) หรอศาลโลก ใหไทยคนปราสาทพระวหาร ฝายไทยตอสคดโดยม ม.ร.ว.เสนย ปราโมช กบคณะรวม 13 คน เปนทนายฝายไทย และฝายกมพชามนายดน แอจสน เนตบณฑตแหงศาลสงสด อดตรฐมนตรตางประเทศของสหรฐอเมรกา เปนหวหนาคณะ กบพวกอกรวม 9 คน[8]

กระทงวนท 15 มถนายน พ.ศ. 2505 ศาลยตธรรมระหวางประเทศ ไดตดสนใหปราสาทพระวหารเปนของกมพชา ดวยเสยง 9 ตอ 3[15] และในวนท 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2505 หลงจากศาลโลกตดสนแลว 20 วน รฐบาลไทยโดย ดร.ถนด คอมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ ไดมหนงสอไปยง นายอถน เลขาธการสหประชาชาต เพอประทวงค าพพากษาของศาลโลก และสงวนสทธทประเทศไทยจะเรยกรองปราสาทพระวหารกลบคนในอนาคต ทงนค าตดสนของศาลโลกนนเปนทสนสด ไมมการอทธรณ การจะน าคดกลบขนมาพจารณาใหมนนสามารถท าไดถามหลกฐานใหมและตองท าภายในสบป

หลงจากนนไมนาน กมพชาเกดสงครามกลางเมองขนภายในประเทศ ปราสาทหนแหงนเปดใหสาธารณชนเขาชมเพยงชวงสน ๆ ในป พ.ศ. 2535 แตปตอมากถกเขมรแดงเขาครอบครอง จากนนกเปดอกครงจากฝงประเทศไทย เมอปลายป พ.ศ. 2541

11

กำรขนทะเบยนเปนมรดกโลกของประเทศกมพชำ

ดบทความหลกท ความขดแยงไทย-กมพชา

เมอ 8 มนาคม พ.ศ. 2548 กมพชาไดเสนอตอองคการยเนสโกใหขนทะเบยนปราสาทพระวหารเปนมรดกโลกอยางเปนทางการ ป พ.ศ. 2549 วนท 30 มกราคม ศนยมรดกโลกของยเนสโกทปารสขอใหกมพชายนเอกสารใหมเกยวกบเขตกนชนของปราสาท และมค าแนะน าใหรวมมอกบฝายไทย[7] พ.ศ. 2550 กมพชายนเอกสารขอขนทะเบยนปราสาทพระวหารอกครง ขณะทไทยยนบนทกชวยจ าตอเอกอครราชทตกมพชาและเสนอขนทะเบยนรวม (transboundary property) แตคณะกรรมการมรดกโลกสากลมมตเลอนการขนทะเบยนออกไป โดยใหไทย-กมพชารวมมอกนอยางใกลชด และในวนท 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2551 องคการยเนสโกประกาศขนทะเบยนตามค าขอของกมพชาใหตวปราสาทพระวหารเปนมรดกโลก เฉพาะเพยงตวปราสาทเทานน โดยผานเกณฑการพจารณาขอ (i) เพยงขอเดยว[16]

ในวนท 18 มถนายน พ.ศ. 2551 กลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยไดน าประเดนนมาโจมตเพอขบไลนายนพดล ปทมะ ใหออกจากต าแหนงรฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ[17][18][19] เหตการณนพฒนาไปสความขดแยงระหวางไทยและกมพชาในทสด

นบตงแตวนท 4 กมภาพนธ พ.ศ. 2554 ทงฝายไทยและกมพชาไดใชปนใหญยงปะทะกน ซงตางกโทษอกฝายหนงวาเปนฝายเรมกอน[20] วนท 5 กมภาพนธ กมพชาไดยนจดหมายถงสหประชาชาต ความวา "พฤตการณลาสดของทหารไทยไดละเมดขอตกลงสนตภาพปารส พ.ศ. 2534 กฎบตรสหประชาชาต และค าพพากษาของศาลยตธรรมระหวางประเทศ พ.ศ. 2505"[21]

กำรตควำมค ำพพำกษำ

ดบทความหลกท กรณการตความค าพพากษาคดปราสาทพระวหาร

เมอวนท 28 เมษายน 2554 กมพชาไดยนค ารองตอศาลยตธรรมระหวางประเทศเพอขอใหศาลตความค าพพากษาคดปราสาทพระวหาร พ.ศ. 2505 และในวนเดยวกนประเทศกมพชาไดยนค ารองตอศาลเดยวกนเพอขอใหศาลระบมาตรการคมครองชวคราวเพอรกษาสทธของกมพชาอยางเรงดวน [22] และเมอวนท 18 กรกฎาคม 2554 เวลา 15.00 โดยประมาณตามเวลาประเทศไทย หรอเวลา 10.00 ตามเวลากรงเฮก สถานทตงของศาลยตธรรมระหวางประเทศเนเธอรแลนด ไดมค าสงให ทงฝายไทย และ กมพชา ถอนก าลงทหารออกจาก พนทโดยเปนเขตปลอดทหาร

กำรเยยมชม

ในอดตการเยยมชมปราสาทพระวหารจะใชทางขนจากฝงไทย โดยทางการไทยและทางการกมพชามรายไดจากการทองเทยวรวมกน แตปจจบนมความถงเครยดระหวางแนวชายแดนประชาชนทวไปจงไมสามารถขนไปชมประสาทจากทางประเทศไทยไดอก กมพชาไดสรางถนนคอนกรตยาว 3 กโลเมตรไตเขาขนไปยงปราสาทพระวหารส าเรจแลว และเปนทางทประชาชนทวไปใชขนไปชมปราสาทไดในปจจบน[23]

อำงอง

1. ^ 1.0 1.1 1.2 เปดต านาน ปราสาทพระวหาร บนเทอกเขาพนมดงเรก 2. ^ ชออยางเปนทางการโดยยเนสโก 3. ^ 3.0 3.1 ขอมลทองเทยวและรป ปราสาทพระวหาร 4. ^ International Herald Tribune (องกฤษ) 5. ^ เขาพระวหาร . กรงเทพฯ : เมองโบราณ 6. ^ โครงการเสวนาทางวชาการ เรอง องคความรจากปราสาทพระวหาร (ส านกโบราณคด

กรมศลปากร) 7. ^ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 นตยสาร สารคด ปท 24 ฉบบท 282 สงหาคม 2551 8. ^ 8.0 8.1 8.2 8.3 ความเมองเรองเขาพระวหาร, ประหยด ศ.นาคะนาท และ จ ารส ดวงธสาร 9. ^ 9.0 9.1 9.2 9.3 บญรวม เทยมจนทร, ไทยแพคดเสยดนแดนใหเขมร, ส านกพมพ อนเมทกรป

จ ากด, 2550 10. ^ 10.0 10.1 10.2 ส...ปราสาทพระวหาร-ไทย 11. ^ ISBN 978-0-8348-0450-0 Freeman, Michael (1996). A Guide to Khmer Temples in

Thailand and Laos. Weatherhill. P.162 12. ^ คดเขาพระวหาร เดลนวส 13. ^ "since there was no reaction on the part of the Siamese authorities, either then or for

many years, they must be held to have acquiesced." "The Siamese Government and later the Thai Government had raised no query about the Annex I map prior to its negotiations with Cambodia in Bangkok in 1958." Judgment of 15 June 1962 on Temple of Preah Vihear (Cambodia v. Thailand), International Court of Justice

14. ^ หมวดวชาท 2 การทหารวชาการสงคราม http://www.officer.rtaf.mi.th 15. ^ ค าพพากษาของศาลยตธรรมระหวางประเทศ (องกฤษ) 16. ^ สมดปกขาวชแจงการขนทะเบยนปราสาทพระวหารเปนมรดกโลก 17. ^ The Nation , PAD begins rallying in front of MFA building to protest Preah Vihear

Temple map, June 18, 2008. 18. ^ Saritdet Marukatat, The Bangkok Post,This land is my land! June 18, 2008. 19. ^ ผจดการออนไลน, พนธมตรฯ ทว ปท.บกกรง!ฮอขบไล“นพดล”ย ายหวใจไทย!! 18

มถนายน 2551

20. ^ "Shells fly around the temple". The Economist. February 7, 2011. http://www.economist.com/blogs/asiaview/2011/02/open_fire_between_thailand_and_cambodia. Retrieved February 7, 2011.

21. ^ [http://www.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/02/06/cambodia.thailand.violence/ 22. ^ http://www.icj-cij.org/docket/files/151/16480.pdf 23. ^ นตยสารสารคด ฉบบท 296 หนา 154-169

ดเพม

คดปราสาทพระวหาร พ.ศ. 2505 ความขดแยงไทย-กมพชา พ.ศ. 2551 ปราสาทขอม

แหลงขอมลอน

ภาษาไทย

ขอมลสงเขปปราสาทพระวหาร โดยกระทรวงการตางประเทศ ชาญวทย เกษตรศร, ปราสาทพระวหาร - กรณศกษาการเมองกบลทธชาตนยม - มหาวทยาลยวชา

ธรรมศาสตรและการเมอง, 20 มถนายน 2551. และ ฉบบแกไขขอมลเพมเตมจากผเขยน, 4 กรกฎาคม 2551

praviharn.net ภาคเครอขายตดตามสถานการณกรณปราสาทพระวหาร การเสยดนแดนอนเกยวเนองกบปราสาทพระวหาร สอรณรงคเพอยตการเสยดนแดนครงท ๑๕ ปราสาทพระวหาร โดย ศาสตราจารย ดร.สมปอง สจรตกล เงอนปมคดปราสาทพระวหาร ผอยใน

คณะทนายฝายไทย คดพระวหาร พ.ศ. ๒๕๐๕ ขาวเขาพระวหารกนยายน 2552 ขาวทองเทยว