ffiFd FffiffiM ENTREVISTA

VIGTORINO PEREZ PRIETOEnsaísta e teólogo

r ffi . *- .* ¡SgS- -.". ..ü. -- # #T S $s #ffi ffi ffiffi€sffiffi€ffi ss*s sgffis*-g$sfr s ña-*-.E dcñ a -&*¡**ffsrg,¿dg¡É'gt 38 &E *Hffis ry ,"66r e F6rsñ- ds I p*¡f 6mp&*ss E¡qdrES gs|ffis#,#FHsI Eild6'd&d W €dkSS&#6¡&&A# ef,6.d# WEdñ**€,Ée(ú*(D

=E e^#w €ñtr mfursm*wfmsgm ffiiffitrs(D Str€Éa e*Érü*¡s *'rra.eáb g'¡tr.djtüS€¡S-ryñ' G€r*.# Atgg"Hg&pril &d ed&ps &#&tr* t$püFd *&de ñ E&F $Fdü,#F &,ü

tr "^_-€9tr8 fl _^ss_-# segffi$tr#R d^hg#Fffis#fss? s*ffis* tr&s€ edffiñwffiw &pff&sü s,F &##6,9#$6{dg,F gf&S## &ffiS# trM6&#

Belén PuñalY*xt* Carlos de Paz Fs¡t*s

Na súa casa conviven d par&s campaniñas budistas e acristiti, as figuras do após-tolo Santiago e de Exeria.Este ensaísta, teólogo,pdrroco durante 25 anos, éhome de fronteira, afoutonas cordas que tensan oslímites do poder. PérezPrieto vén de escribir sobrePrisciliano, condenado porherexe no s. IV e referentedunha igrexa galega e

renovadoru dende as buses.Os mesmos alicerces desaigrexa progresista e com-prometida co país queabrollou nos anos 60 enGalicia e que hoxe en díaexiste e resiste, mais nonsen dificultades.

onsideras a Prisciliano unmito necesario para

Galizaeasíorecuperasensaio, Prisciliano na cultura(Galaxia, 2010). Por que?

aos constantes ataques á iden-

galega, cómpre lembrar que

Galiza ten uns alicerces que son dos

máis antigos da Hispania. Ao redor de

Prisciliano, ben a favor, ben en contra,

xerouse un movemento cultural na

Gallaecia sen parangón na Hispania

daquel momento. O século lV é o de

Paulo Orosio, Exeria, Baquiario,...Prisciliano foi unha figura dese tempo,

historicamente incuestionable. O pris-

cilianismo persistiu en Galiza dous

séculos despois da súa morte.

Prendeu de tal maneira que chegou un

tempo en que a maioría dos bispos

galegos eran priscilianistas.

Para ti Prisciliano é tamén símbolo

da igrexa galega, incardinada nopaís e comprometida coa renova-

ción dende as bases, alicerces que

están moi presentes na túa traxecto-

ria vital. lnfluíu ese teu compromisono interese por esta figura?A Prisciliano matárono porque quería

unha igrexa máis preto do evanxeo.

Prisciliano é así un símbolo necesario

para a igrexa con identidade galega

que queira ser fiel aos alicerces do

cristianismo. Falar de Priscilianopode ser reivindicar un cristianismo

xenuinamente galego, comprometido

coa identidade antropolóxica galega.

O priscilianismo ten unha expresiónparticular no cristianismo renovador

que naceu a finais dos anos 60 do

pasado século, un cristianismo que

buscaba romper co divorcio suicida

co galeguismo. O cristianismo en

Galiza, se quere ser xenuíno, ten que

ser galeguista.

Por que?

Porque o mellor cristianismo é o que

pretendeu ao longo dos seus 2.000

anos de historia encarnarse nas distin-

tas culturas. Ese foi un esforzo dos

mellores misioneiros de todos os tem-

pos, particularmente dos xesuítas cos

seus ritos chinos condenados por

Roma. En Galiza iso foi tamén fonte

de conflito. O peor foi que cando, a

raíz dos cambios do Concilio Vaticano

ll, a liturxia deixou de ser en latín,

mentres que en Cataluña e en Euskadi

comezou a facerse en catalán e en

euskera, en Galiza non se fixo en gale-

go porque alguén dixo que a lingua

deste país era o castelán, e que ogalego era unha lingua inculta...

Como se explica esa desafección da

xerarquía eclesiástica co galego?

¡

I

I

II

I

I]'I

II

A(,no teugalega

Fronte

tidade

44 04.10

Non é só a loita Porqueos curas poidan casar,

ou porque as mullerespoidan ser curas. 0

verdadeiro problema é

a concepción do

mi nisterio sacerdotal,porque na lgrexa o

sacerdocio enténdese

como poder.

T(ú

Fa'=CDL

cc)

04,1 0 45

T(g

,(t)(DL

Lo)

En Cataluña, o catalán e o catalanismonon é patrimonio das esquerdas senónde todos os bos cataláns, e a burgue-

sía catalá foi catalanista. Desgraciada-

mente a burguesía galega, con honro-

sas excepcións, foi suicida e antigale-ga, e a lgrexa, que adoita ir no carro dopode¡ sumouse a iso. Por outra banda,

sobre todo a partir do rexurdir do gale-

gulsmo e do nacionalismo nos anos 60,

vencellouse cada vez máis galeguismo

con esquerdas, e iso fixo que a lgrexa

fose aínda máis crítica co galego. Cal-quera cura que falara galego era sos-peitoso de ser de esquerdas. Esquece-

ron o exemplo de galeguistas e cristiáns

conservadores como Otero Pedrayo ou

Risco. Realmente hai unha aversión por

parte de gran pafie dos curas e bisposgalegos contemporáneos contra o ga-

lego que eu estou por dicir que é peca-

do, porque significa odio.

Aversión, mais tamén poderiamosfalar de desleixo ou desinterese.Hai varios bispos neste momentoen Galiza que son de fóra...O de Rouco Varela non era desleixo,

semella terlle auténtico odio ao gale-

go. Desleixo tamén hai, porque é pre-

ciso facer un esforzo, aprender a dicir

a misa doutra maneira... Encima,

unha pequena minoría que está con-

tra o galego manifesta o seu cabreo e

imponse fronte a unha maioría que

non tería e non ten ningún problema

co galego.

Andado medio século dende os ini-cios daquel movemento renovadorda igrexa galega, como ves o cami-ño andado?

O Concilio Vaticano ll supuxo a posta

ao día da lgrexa, mais en poucos

anos veu un movemento involucionis-

46 04,10

A teoloxía é elaborar o

discurso sobre Deuspara cada momentoconcreto. 0 que hoxesabemos da orixe doun¡verso, da evolución,etcétera, ten que

condicionar a nosa

mane¡ra de facerteoloxía,

ta representado na figura de XoánPaulo ll e no seu sucesor. Algunhas

das persoas entón máis implicadas no

movemento renovador da igrexa gale-

ga que simboliza a asociación lrimia,

hoxe son vicarios, que se dedican areprimir persoas coma min. Monseñor

Arauxo apoiou as Romaxes deCrentes Galegos que organizamosdende hai 30 anos e mesmo, comobispo emérito da diocese Mondoñedo

Ferrol, ía presidir a eucaristía dunha

delas, mais tivo problemas con GeaEscolano, o bispo nese momento titu-lar da diocese. Fíxate que cambio,

dun bispo que aceptou presidir aeucaristía dunha romaxe a ser aseucaristías das romaxes, reprimidas,

condenadas pola lgrexa... Tivemos

Fe de vida

Naceu en León pero a materia daque está feito é porosa comoGaliza. Guíano o compromiso cogaleguismo e por unha igrexagalega, do que dan fe os seus

ensaios sobre galeguismo e

cristianismo ou o compromiso coas

revistas lrimia e Encrucillada. A súa

escrita testemuña unha teoloxíasempre aberta aos novos tempos:do ecoloxismo (Do teu verdorcinguido. Ecoloxismo e

cristianismo) ao diálogointerrelixioso (Más allá de lafragmentación de la teología elsaber y la vida: Raimon Panikkar e

Dios, hombre, mundo: La trinidaden Raimon Panikkar).

que deixar de celebrar a eucaristíanalgunha romaxe por non xerar máis

conflito. Pero a pesar de todo, a igre-xa galega existe e resiste, e segue aexistir todo ou case todo o que funda-

mos ao principio.

Queéoqueresiste?Existe a Asociación lrimia, asRomaxes de Crentes Galegos, que

seguen celebrándose de maneira inin-

terrompida unha vez ao ano, dendeunha perspectiva moi "priscilianista",

en lugares simbólicos da xeografíagalega e con moita forza telúrica.

Existe a revista lrimia, o vehículopopular de expresión desa igrexagalega, que xa superou os 800 núme-ros, e a revista de pensamento

Encrucillada. Fronte a esta lgrexagalega está a lgrexa en Galiza, esaigrexa universal que está aquí cos

seus bispos, mais non participa daidentidade propia de Galiza, e que, apesar de contar cos medios, mesmo o

Centro Teolóxlco, foi incapaz de ter

unha revista de pensamento comoEncrucillada.

Nalgún artigo teu dicías, con res-pecto a Encrucillada, que deixa-ches aí ilusión e desencantos.Cales foron os fracasos?Unha resposta moi pequena fronte a

un esforzo enorme produce cansazo.Malia a iso, sigo convencido de que,

se o cristianismo ten algo que dicir

aquí en Galiza, ten que ser dende arealidade e a identidade galega.

Sempre me sentín moi ben acollido,non só en sectores de lgrexa senónnoutros laicos e claramente ateos,porque vían a claridade da miña apos-ta e non tiñan que "perdoarmente" oser cristián, entendían que iso non me

T(ú

.u)CD

(D

impedía un compromiso real con

Galiza e os galegos. Pero houbo

outras persoas que, polas circunstan-

cias que fora, pola xente e polo peso

da institución, non tiveron esa respos-

ta e acabaron amargándose.

Seguides a notar o castigo daxerarquía na actualidade?A nivel numérico somos menos. Ese

castigo ten sempre un prezo. O com-promiso mantense nalgunhas parro-quias e, sobre todo nas comunida-des de base. Eu participo na euca-ristía aquí na Coruña coa comunida-de cristiá Home Novo, que fundouManuel Espiña hai 40 anos, e hai

outras comunidades por toda a xeo-grafía galega, agrupadas naCoordinadora de Crentes Galeg@s,coordinada a nivel do estado no

Colectivo Redes Cristiás.Existe un problema de relevoxeracional?Hai quen nos acusa en internet desermos "dinosauros" en extinción.Pero realidades como a revistalrimia ou as romaxes seguen vivasporque hai xente nova traballandonelas. Aínda que a porcentaxe decuras comprometidos co galeguismoen Galiza hoxe é menos ca antes.

habelos hainos, e eses poucosmóvense máis que todos os outrosque non fan nada.

Tamén en internet choveron as críti-cas contra ti, sobre todo dende quecasaches. O feito de seguires cele-brando despois a eucaristía na túacomunidade foi obxecto de polémi-ca mediática...Fíxenme cura por vocación, non por

buscar unha profesión laboral. Nun

momento dado namorei e a miñamuller mais eu decidimos casar. É

mentira que ninguén nos fixera presiónpor un presunto "escándalo", nin

sequera o que era daquela o meu

bispo. Sabía que coas normas actuaisda lgrexa non podía seguir sendo titu-

lar dunha parroquia. Pero iso non afec-ta á miña identidade como cura.Ordenáronme cura para sempre(sacerdos in aeternum) e sígome sen-tindo cura. Podería ter pedido unhadispensa canónica, o que se coñececomo "secularización"; mais para iso,

tería que renegar do que fora a miñavida de cura. lsto é vergoñento; máisaínda, empregan unha expresióndeplorábel: "redución ao estado laical".

Non es, por certo, o único curanesta situación...

En España, pode haber da orde de5.000 ou 7.000 curas casados que

celebran coas súas comunidades, e

no mundo máis de 100.000.Celebrando a eucaristía coas comu-nidades, continuando co encargo deXesús, aínda que cunha rebeldía anormas que consideramos inxustas.Xesús dixo aquilo de que son as leispara as persoas, non as persoaspara as leis.

Ti opinas, como o teólogo TorresQueiruga, que os curas poderán ca-sar antes que as mulleres oficiar?Que o celibato vai deixar de ser obri-gatorio para todo o clero católico non

ten volta a curto ou medio prazo. Queas mulleres reciban tamén o ministe-rio ordenado vai tardar, aínda que

tamén chegará. O patriarcado é moi

forte na lgrexa.

Cantos anos lle botas ao celibatoobrigatorio?Non sei" Pero na lgrexa católica existen

curas casados coa lei canónica apoián-doos. Ou porque pertencen ao rito

oriental ou porque, como ben difundiu aprensa no seu momento, forman parte

dos centos de curas anglicanos que sepasaron á lgrexa católica e non lles

pediron "descasarse".

04.10 47

T(s(t)'=(¡)

cct)

Por que tales reticencias se asmulleres, como tes dito, son asprincipais clientas da lgrexa?É patriarcalismo puro e duro. Xoán

Paulo ll argüía que as mulleres non

poden ser curas porque os curas son

os herdeiros dos apóstolos e os

apóstolos eran homes. No grupo de

Xesús había homes e mulleres, ao

igual que na última cea. O papel que

María Magdalena tivo no grupo dos

apóstolos foi fundamental. A nivel

teolóxico, non hai ningún impedimen-

to para que as mulleres poidan acce-

der ao sacerdocio. É unha pura cues-

tión de poder. Pero non é só a loita

porque os curas poidan casar, ou por-

que as mulleres poidan ser curas. O

verdadeiro problema é a concepción

do ministerio sacerdotal, porque na

lgrexa o sacerdocio enténdese comopoder. Sabes cal é a clave dos abu-

sos de pederastia?

Hai quen alude á represión sexual

debida ao celibato...Non só, porque tamén hai pais que

abusan dos seus fillos e das súas fillas.

Un cura ou un frade nun colexio pode

abusar dos nenos porque ten poder e

autoridade, e pode manipulalos. Aclave está na concepción do ministerio

como servizo ou como poder. Se écomo servizo, ten razón de ser que

haxa curas, bispos, e mesmo un papa

que podería actuar como elemento

unificador do cristianismo. Cos ortodo-

xos non habería problema, pero pedirí-

anlle que non fose a autoridade máxi-

ma, senón o primum inter pares acarón dos seus patriarcas,...

E a nivel parroquial, como se debe-ría entender esa concepción do

sacerdocio?

48 04.1 0

Cada vez má¡s

decatámonos de que,

se queremos ir ás

raíces do cristian¡smo,temos que abr¡rnos áperspectiva oriental.Temos que aprenderde oriente a non

reducir a relixiosidadea rezarlle a Deus.

Hoxe, nunha parroquia pódese facer

algo se o cura deixa; e non hai dereito

a que sexa así. Eu intentei que nas

parroquias onde estiven non fora así.

Había un consello parroquial no que

decidiamos as liñas a seguir e os feitos

que facer; cunhas comisións de pasto-

ral e de economía que se encargaban

de facer as colectas, recoller os cartos

e decidir o que se facía con eles. Eu

elaboraba un proxecto parroquial, que

lle propuña á parroquia. É a concepción

do ministerio como autoridade compar-

tida, non como autoridade exercida

despoticamente. O que se bota na

boeta non é meu, e se me quedo con el

róuboo; o que fan moitos curas é un

roubo, que incluso canonicamente non

está permitido. Estiven sempre en con-

tra de que o cura cobre un estipendio

da misa. Unha misa non vale polo que

se paga, iso é simonía.

A igrexa galega de base identifícase

como progresista, mais adoito, entre

esquerda e lgrexa, non existen boas

relacións. Fostes entendidos porpañe dos sectores progresistas e

nacionalistas da sociedade?Eu neste momento direi que si. Como

cura párroco busquei que a igrexa

estivera cada vez máis chea, pero con

liberdade, nunca manipulando a nin-

guén. Hoxe mesmo relativizo iso, por-

que a nivel de espiritualidade estou

convencido de que igual que hai unha

espiritualidade relixiosa "practicante"

hai unha espiritualidade laica. Onde

hai unha persoa que busque a profun-

didade do seu ser, o sentido profundo

do cosmos, eu poderei encontrarmeperfectamente con ela, e podemos

falar ou compartir en silencio...Levas o ecumenismo incluso ate o

ateísmo.Aprendino do f ilósofo e teólogoRaimon Panikkar, que se define cunha

cuádrupla identidade: cristián, budista,

hinduísta e secular. O pensamento

occidental contemporáneo dende o

XIX até hoxe é profundamente secu-

lar, e non se pode facer filosofía en

occidente sen ter en conta ese ele-

mento; sen ter en conta, por exemplo,

os grandes mestres da sospeita, aMarx, Nietzsche ou Freud. Se son

unha persoa abefta, debo estar aberta

ao que ti me dis, e pedirche que ti

esteas aberta ao que eu che digo,

nunha constante actitude de diálogo.

Eu non teño que convencerte a ti, nin

ti tes que convencerme a min, enri-

quecémonos mutuamente.

Por que consideras o diálogo interrelixioso e interconfesional unha

das necesidades máis urxentes?A relixión cristiá non ten futuro se non

vive o diálogo interrelixioso. Porque

as relixións, igual que as culturas,

son pólas dunha mesma árbore, e,

para que se manteña vizosa, as dis-

tintas pólas teñen que estar unidas aese tronco común que é a realidade

humana, á realidade do cosmos e árealidade do Espírito, chámeselleDeus ou non. É preciso non só un

diálogo interrelixioso senón tamén

intrarrelixioso: eu dialogo dende a

miña interioridade coa túa interiorida-

de. Dende a miña identidade cristiá

ou doutra relixión, non teño ningún

problema en abrirme á túa, porque

non che teño medo. Un dos proble-

mas máis graves das relixións é o

medo ao outro.

Entendo que o actual grao de con-flitividade internacional tamén urxeese diálogo...Hans Küng, ese gran teólogo tan ata-

cado polo Vaticano, di que non haberápaz entre as civilizacións se non hai

paz entre as relixións. O diálogo inte-

rrelixioso permite esa paz entre esas

distintas relixións, que teñen dereito aexistir. lsto cuestiona certo concepto

misioneiro: como cristián, non necesito

facer que ti sexas cristiá se non o que-

res ser. Torres Queiruga, outros teólo-gos e eu mesmo insistimos dende hai

tempo en que a salvación é un regalo

de Deus, que non depende de que eu

cumpra as normas desta ou doutra reli-

xión. E isto escribiuno o mesmo Joseph

Ratzinger, como teólogo.

En que medida impele a ese diálogointerrelixioso o que se deu en cha-mar o "conflito de civilizacións"?Hoxe, desgraciadamente, os conflitos

interrelixiosos teñen que ver, sobre

todo, coas relixións monoteístas;están causados ou por musulmáns,

ou por cristiáns ou xudeus. Unha con-

cepción estrita do monoteísmo seme-

lla levar en si o xerme de violencia: eu

teño que "converter o infiel", o que

leva en si mesmo á violencia.

Ese xerme violento tamén pode

estar na concepción dualista que

vai aparellada ao catolicismo: bo-malo, ceo-inferno, o Deus auténti-co-o deus falso...O cristianismo, na Trindade, ten a solu-

ción a ese conflito, porque o Deus trini-

tario é o oposto ao monoteísmo ríxido.

O Deus trinitario é relación, comuñón,

non é "o gran solitario", senón "o gran

solidario", como dixo alguén. A

Trindade é a expresión da comuñón na

diferenza. Como descubrín con

Raimon Panikkar, a trindade, ademais

de ser a realidade divina, Pai-Fillo-

Espírito Santo, é a estrutura da reali-

dade. Falar da "trindade da realidade"

é afirmar que nesta realidade está inti-

mamente relacionada a Divindade, aConciencia, que é o que representa o

serhumano,eoCosmos.Unha concepción da Trindade que

ten que ver moito co pensamentooriental. Que ten que aprender delo catolicismo?Os cristiáns, cadavez máis, decatámo-

nos de que, se queremos ir ás raíces

do cristianismo, temos que abrirnos á

perspectiva oriental, que está presente

no mesmo Xesús. O hinduísmo preten-

de ser a expresión da orde cósmica

(sanatana dharma). O cristianismo ten

que aprender de oriente a contempla-

ción da realidade en profundidade e onon reducir simplemente a relixiosidade

a rezarlle a Deus. A espiritualidade non

pode ser só a oración; falar con ese

Deus para pedirlle, e nin sequera para

dadle grazas e loalo. Debería supor

entrar en comuñón co máis profundo

do meu ser e da realidade, sabendoque nesa profundidade está Deus.

A que te refires cando dis que a

reflexión teolóxica se debe adaptarao cambio de paradigma?

A teoloxía é elaborar o discurso sobre

Deus para cada momento concreto.

Cando se lles critica a certos teólogos

utilizar a reflexión marxista-atea, para

analizar a realidade e elaborar a súa

teoloxía, esquecémonos de que

Santo Tomás optou por Aristóteles,que tamén era ateo, fronte ao plato-

nismo, máis relixioso. O que hoxe

sabemos da orixe do universo, da

evolución, etc. ten que condicionar anosa maneira de facer teoloxía.

En que medida, para cambiar deparadigma, cómpre ir máis aló dopensamento occidental?O cambio de paradigma significa des-

cubrir que o pensamento non é só oque vai de Sócrates ou Heráclito até

Heidegger. A historia da filosofía na

lndia é 3.000 anos anterior á euro-pea. O concepto filosófico máis com-plexo e mellor que eu coñecín é oconcepto hindú de advaita, a non-

dualidade da realidade. A mellor teo-

loxía, a máis creativa, é a que se fai

en clave interrelixiosa.

T(É

.(t)

ct)L

c(D

04.10 49