1.0 PENDAHULUAN.
Burhus Frederick Skinner telah dilahirkan pada 20 Mac 1904 di
Susquehanna Pennsylvania. Bapanya seorang peguam di bandar kecil
itu. Skinner belajar di Kolej Hamilton di Clinton, New York, di
mana beliau mengkhusus dalam kesusasteraan Inggeris. Beliau tidak
mengambil apa-apa kursus psikologi tetapi pernah memenangi hadiah
kerana karyanya dalam bahasa Greek. Beliau mula minat terhadap
bidang psikologi apabila beliau menyedari bahawa beliau tidak
mempunyai fakta untuk menulis cereka dan seterusnya beliau
melanjutkan pelajaran dan lulus dalam bidang psikologi dengan
harapan beliau dapat mengatasi masalah tersebut. Beliau,
melanjutkan pelajaran di Harvard pada tahun 1928. Dalam masa tiga
tahun beliau telah dianugerahkan ijazah PhD, dengan menulis
disertasi yang cuba memperincikan undang-undang tingkahlaku untuk
menerangkan perjalanan sistem saraf pusat. Beliau terus berada di
Harvard selama lima tahun selepas mendapat ijazah. Ia melanjutkan
usaha Thorndike dalam kajian pelaziman. Beliau membuat kajian yang
cuba mengenal pasti undang-ungdang asas dalam tingkah laku
organisme. Satu daripadanya ialah mengaturkan seekor binatang dalam
alat itu boleh melakukan mekanisme yang dapat mendatangkan
ganjaran. Hal ini dapat dilakukan dengan menekan sebarang tuas yang
ringkas. Dengan menggabungkan ciptaan-ciptaan ini, gerakbalas
menekan tuas itu dapat dirakamkan secara automatik untuk menandakan
kekerapan gerakbalas bagi sesuatu organisme secara keseluruhan.
Dengan ini lahirlah Kotak Skinner yang sejak itu telah menjadi satu
alat kebiasaan dalam kajiselidik psikologi. Beliau berjaya
menerbitkan sebuah buku berjudul, The Behavior of Organisms
(1938).
1
Mengikut Skinner (1972, 110-11), beliau minat terhadap aturan
pengukuhan adalah secara kebetulan. Pada suatu hari Sabtu, beliau
menyedari bahawa bilangan tempat makanan dalam alat itu tidak
mencukupi bagi seminggu. Oleh itu menukar cara supaya hanya satu
gerak balas akan diberi ganjaran bagi setiap minit. Dengan cara
ini, beliau mempunyai bilangan tempat makanan yang mencukupi.
Beliau juga mendapati bahawa tikus-tikus itu lebih stabil tingkah
lakunyadalam jangka yang lebih teratur pula. Kemudian, beliau terus
mengkaji kesan jenis-jenis pengukuhan sebahagian pada kadar yang
tetap atau berubah ke atas jumlah penekanan tuas. 1.1 FALSAFAH
BEHAVIORISME MENGIKUT SKINNER Falsafah Skinner ini bersifat
saintifik. Sifat saintifik itu pula adalah dalam bentuk radikal.
Beliau mahu mencari hubungan biasa antara kelas-kelas kejadian yang
boleh diperhatikan supaya pola sebab musabab dapat dipastikan.
Dalam hal ini beliau tidak mementingkan teori dalam erti kata yang
biasa. Fenomena pembelajaran yang paling baik dikaji adalah dari
segi menganalisis hubunganhubungan fungsional antara gerak
balas-gerak balas dan keadaan-keadaan sebelumnya. Cara ini tidak
memerlukan teori untuk mengetahui apa yang berlaku di antara
kedua-dua pembolehubah itu. Sesuatu teori itu didapati penting dari
segi membuat kenyataan ringkas mengenai pola-pola hubungan yang
dapat dilihat, tetapi tidak ada satu keperluan yang merujukkannya
kepada proses mental untuk menghuraikan tingkahlaku. Tingkahlaku
sentiasa dihuraikan dengan mengenalpasti keadaan-keadaan penggerak
objektif dari mana tingkahlaku itu timbul(termasuklah sejarah
pengukuhan organisme itu sebelumnya).
2
Skinner juga boleh dianggap sebagai pengikut operasionalisme
yang didefinisikan oleh beliau sebagai kebiasaan bercakap mengenai
pemerhatian yang dibuat oleh seseorang, tatacara manipulatif dan
perkiraan yang terlibat dalam membuat pemerhatian, langkah-langkah
logik dan matematikal yang hadir di antara kenyataan yang sebelum
dan sesudah, serta tiada yang lain ( Skinner 1972, hal. 370 ).
Kebaikan yang paling utama dalam operasionalisme yang dilihat
sebagai sesuai dalam psikologi mengikut Skinner terdapat dalam isi
keempat iaitu ia menolong kita mengetepikan hal-hal yang tidak
perlu dalam usaha untuk mewujudkan sains objektif. Setengah variasi
operasionalisme menganggap bahawa kejadian-kejadian umum ( kejadian
yang boleh diperhatikan secara luar dan disahkan ) sebagai sesuai
untuk analisis saintifik. Skinner pula berpendapat bahawa
sebahagian daripada kejadian sulit juga boleh dijadikan bahan.
Isunya bagi beliau bukanlah perbezaan antara umum dan sulit tetapi
sama ada kejadian-kejadian itu boleh diperhatikan. Dalam karya
Beyond Freedom and Dignity , Skinner memperlihatkan dirinya bukan
sahaja sebagai ahli sains yang berkebolehan dan sebagi pengikut
sesuatu cara yang tertentu untuk membuat sesuatu yang saintifik
tetapi beliau juga memperlihatkan dirinya sebagai ahli falsafah
yang mengenai hal ehwal manusia. Ini tidaklah menghairankan kerana
tema-tema yang beliau utarakan merupakan hal-hal yang dijumpai di
makmal psikologi.
3
Menurut Skinner, untuk menyelasaikan masalah manusia kita perlu
menerapkan apa saja jenis teknologi. Masalah tingkah laku manusia
tidak boleh diselesaikan oleh teknologi fizikal dan teknologi iaitu
teknologi tingkah laku. Ramai orang menentang bahawa teknologi
tingkah laku juga diperlukan. Mereka menentangnya kerana mereka
berfikir teknologi ini tidak boleh memberi kesan, dan mereka
menentangnya kerana mereka fikir teknologi ini tidak diperlukan.
Kedua-dua tentangan ini boleh dikaitkan dengan konsep manusia
autonomous iaitu idea bahawa terdapat suatu kejadian dalaman yang
bertindak sendiri untuk menyebabkan berlakunya tingkah laku. Oleh
kerana tingkah laku itu mempunyai sebab dalaman, maka idea ini
begitu teguh sehingga mereka merasakan teknologi tingkah laku itu
tidak mungkin memberikan kesan. Atau sebaliknya, walaupun sekiranya
ia boleh memberikan kesan, tetapi ia tidak diperlukan kerana ia
akan merosakkan nilai-nilai penting mengenai kebebasan dan
kemuliaan seseorang itu. Mengikut Skinner, analisis tingkah laku
secara ujikaji tidak membenarkan kita mengutarakan idea mengenai
kejadian dalaman. tingkah laku dikawal oleh keadaan-keadaan
Sebaliknya kita dapati Konsep-konsep sekitaran.
kebebasan dan kemuliaan mungkin lebih difahami dalam erti kata
penentuan sekitaran daripada dalam erti kata pernyataan sesuatu
yang secara dalaman bersifat autonomous. Pergelutan untuk kebebasan
merupakan tingkah laku haiwan yang cuba mengelak atau bebas
daripada keadaan-keadaan yang merbahaya. Kederiaaan dan kemuliaan
merupakan suatu yang diatribusikan individu, ataupun apa yang
diatribusikan individu pada dirinya kerana keadaan berlakunya
tingkah laku itu tidak dapat difahami sepenuhnya. Kehendak kepada
kebebasan itu akan terhapusnya keadaan-keadaan yang merbahaya, dan
digniti menjadi tidak perlu apabila tingkah laku dapat dihuraikan
secara terperinci. Namun, tidak ada sebab untuk melihat kebebasan
dan digniti sebagai hasil daripada kuasa dalaman.
4
Teknologi tingkah laku bukanlah suatu mimpi. Mengikut Skinner,
ia sudah berada dalam proses perkembangan. Kuncinya boleh didapati
dalam kontigensi pengukuhan. Ke arah matlamat apa hendak kita
bentuk tingkahlaku itu? Bagi Skinner jawapan yang senang ialah
untuk menyediakan pengukuhan positif yang tekal berikutnya boleh
dikategorikan kepada tiga jenis nilai atau barangan iaitu
benda-benda yang menjadi barangan kerana ianya membantu penerusan
hidup biologi, benda-benda yang menjadi barangan kerana ianya
membantu yang lain, dan benda-benda yang menjadi barangan kerana ia
membantu sebuah budaya untuk terus hidup. Kedua-dua kategori yang
pertama itu tidak begitu konversial seperti yang ketiga. Tetapi
bagaimana boleh kita membantu budaya untuk berterusan? Menurut
Skinner, kita perlu memesatkan lagi perkembangan praktis yang akan
mengambil kira juga keputusan-keputusan yang jauh ( Skinner, 1971,
hal. 143 ). Seperti juga dalam proses biologi di mana jenis-jenis
organisme yang lebih sensitif kepada keputusan tindakannya akan
lebih senang untuk terus hidup, maka dalam evolusi budaya juga
bentuk-bentuk itu akan terus hidup dan akan mengawal manusia dalam
semua bidang keputusan tingkah laku mereka. Hal ini boleh dijadikan
prinsip yang membimbing reka bentuk atau reka bentuk kembali
keseluruhan sesuatu budaya itu. Dalam kesemua hal ini, kita tidak
perlu mengkhuatiri konsep kawalan . Setiap kali kita bertindak
secara sistematik ke atas persekitaran untuk memberi kesan kepada
perkara lain, maka kita telah menguatkuasakan kawalan. Masalah
utama ialah kita perlu lebih jelas mengenai objektif kawalan itu
dan bertindak dengan lebih berkesan dalam memilih cara-cara
mengawal. Manusia tidak hapus. Ia terus hidup sebagai satu jenis
dan sebagai seorang individu. Tingkahlakunya pula tidak lagi
dilihat sebagai sesuatu yang datang dari dalam. Ia dilihat sebagai
menjadi fungsi kepada keadaan-keadaan sekitaran.
5
2.0 TEORI PELAZIMAN OPERAN SKINNER 2.1 Kotak Skinner.
Rajah 1 2.1.1 Langkah pertama Skinner telah menjalankan satu
eksperimen dengan menggunakan tikus. Dalam kajian Skinner ialah
beliau meletakkan seekor tikus yang lapar ke dalam kotak Skinner
seperti pada Rajah 1. Kotak Skinner tersebut mempunyai alat penekan
pada dindingnya. Seperti kucing dalam teori Thorndike, tikus juga
dibiarkan berlari secara rawak dalam kotak tikus Skinner. Kemudian
secara tidak sengaja, tikus tertekan alat penekan dan birin makanan
akan keluar. Tindakan ini diulangulang sehingga tikus belajar
bahawa Jika alat penekan ini ditekan, makanan akan diperoleh. Ini
bermakna tikus telah belajar cara memperoleh makanan dengan menekan
alat penekan tersebut. Ini dikatakan pembelajaran melalui
pelaziman.
6
2.1.2 Langkah kedua Seterusnya, Skinner telah memutuskan
hubungan makanan dengan alat penekan. Apabila tikus menekan alat
penekan tersebut, makanan tidak akan keluar. Ini bermakna, apabila
ganjaran ( makanan ) dihentikan, tikus pun berhenti menekan alat
penekan tersebut ( gerak balas terhapus ). Peringkat ini dikenali
penghapusan. 2.1.3 Langkah ketiga Kemudian Skinner memasukkan lampu
dalam kotak tikus beliau. Apabila lampu menyala, tikus menekan alat
penekan dan bijirin diperolehi. Manakala, jika lampu tidak menyala
tetapi tikus menekan alat penekan, maka bijirin tidak akan
diperolehi. Lama-kelamaan tikus belajar untuk menekan lat penekan
hanya apabila lampu menyala. Dengan langkah ini, tikus belajar
konsep diskriminasi, iaitu dapat membezakan masa yang paling sesuai
untuk menekan alat penekan untuk mendapatkan makanan.
7
2.2 Eksperimen Skinner dengan burung merpati 2.2.1 Langkah
pertama Eksperimen kedua Skinner ialah dengan melibatkan burung
merpati. Dalam kajian ini, Skinner cuba mengajar burung merpati
untuk bermain ping pong. Langkah pertama kajian beliau ialah
Skinner cuba membentuk tingkah laku burung merpati secara
berperingkat-peringkat. Apabila burung merpati menghampiri bola
ping pong, ia diberi peneguhan dalam bentuk kacang hijau. Langkah
ini diulang-ulang sehingga burung merpati dilazimkan dengan
peneguhan. 2.2.2 Langkah kedua. Apabila burung merpati tersebut
mematuk bola ping pong, ia diberikan peneguhan berbentuk kacang
hijau. Dengan peneguhan ini, burung merpati terus mematuk bola ping
pong tersebut. 2.2.3 Langkah ketiga. Kemudian, apabila burung
merpati berjaya mematuk bola ping pong ke sebelah jaring dengan
paruhnya, ia juga diberi peneguhan positif dalam bentuk kacang
hijau. 2.2.4 Langkah keempat. Seterusnya, beliau memberikan kacang
hijau kepada seekor burung merpati lagi yang berada di sebelah
jaring yang lain, sehingga kedua-duanya burung merpati berjaya
bermain ping pong.
8
3.0 PRINSIP-PRINSIP TEORI BEHAVIOURIS. Skinner menyatakan bahawa
perlakuan harus diperhatikan dalam jangka masa yang panjang dan
membentuk perlakuan yang kompleks daripada perlakuan mudah. Skinner
menjalankan kajian dengan menggunakan haiwan seperti tikus dan
burung merpati. Beliau menghasilkan Skinner Box di mana tingkah
laku binatang dalam kotak tersebut boleh dikawal dan gerakbalasnya
boleh diperhatikan dan direkod/diukur. Kajian ini membawa beliau
kepada penggunaan teori pelaziman operan dalam aktiviti pengajaran
dan pembelajaran dalam bilik darjah. Menurut Skinner ( 1953 ),
dalam teori pelaziman operan gerak balas boleh dperkuatkan (
diulang ) atau dihapuskan ( tidak diulangi ), jika diberikan
peneguhan sebaik sahaja gerak balas ditunjukkan. Daripada kajian
yang telah dilakukan ini telah membawa beliau kepada penggunaan
teori pelaziman operan dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran
di dalam bilik darjah. Menurut Skinner ( 1953 ), dalam teori
pelaziman operan gerak balas boleh diperkuatkan ( diulangi ) atau
dihapuskan ( tidak diulangi ), jika diberikan peneguhan sebaik
sahaja gerak balas ditunjukkan. Peneguhan ialah perkara yang
dilakukan untuk menggalakkan sesuatu perlakuan diulangi. Menurut
Rachlin ( 1991 ), peneguhan diberikan pertamanya untuk memuaskan
kehendak individu, keduanya untuk mengurangkan tekanan dan
meransang otak. Skinner membahagikan peneguhan kepada dua jenis
iaitu peneguhan positif dan peneguhan negatif. Terdapat lima jenis
proses dalam teori operan Skinner iaitu peneguhan positif,
peneguhan negatif, dendaan, prinsip Premack dan pelupusan.
9
3.1 Peneguhan Positif. Peneguhan positif ialah memberikan
sesuatu ganjaran setelah perlakuan itu ditunjukkan, yang
menyebabkan perlakuan itu diulangi atau diperkuatkan lagi. Dalam
bilik darjah, peneguhan positif ini diberikan sebagai salah satu
contoh motivasi dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran.
Contoh-contoh peneguhan positif yang boleh diberikan dalam bilik
darjah ialah seperti memberikan kata-kata pujian selepas pelajar
melakukan sesuatu kerja atau menjawab soalan, memberikan senyuman,
menepuk bahu pelajar, memberi hadiah dan sebagainya. Contoh
peneguhan positif ialah seperti berikut, Tingkah Laku Pelajar Kesan
/ Akibat kemukakan Guru memuji pelajar. Tingkah Laku Masa lebih
Hadapan Pelajar kemukakan
soalan dengan baik.
banyak soalan yang baik. Jadual 1 : Peneguhan Positif.
Peneguhan positif yang diberikan oleh guru dapat mendorong
pelajar menghasilkan kerja yang bermutu tinggi. Peneguhan yang
diberi juga mestilah jelas dan bersistematik. Hanya tingkah laku
yang spesifik sahaja yang perlu diberi peneguhan. Guru juga
mestilah ikhlas ketika memberi peneguhan. Menurut Brophy ( 1981 ),
ciri-ciri pujian ( peneguhan positif ) yang memberi kesan ialah ( a
) memuji secara ikhlas, ( b ) memuji dengan cepat, ( c ) memuji
tanpa pilih kasih, ( d ) memuji usaha dan cuba jaya, ( e ) memuji
tingkah laku yang spesifik dan ( f ) memuji jawapan atau respons
yang spontan.
3.2 Peneguhan Negatif. 10
Peneguhan negatif ialah ransangan serta merta yang tidak selesa
atau menyakitkan yang diberikan selepas sesuatu tingkah laku
ditunjukkan. Contohnya, seorang bapa memarahi anaknya kerana tidak
membuat kerja rumah yang diberikan oleh guru. Oleh kerana jemu
dengan leteran bapanya, maka si anak tadi pun menyiapkan kerja
sekolahnya. Tindakan anak ( membuat kerja rumah ) dapat mengelakkan
daripada ransangan yang tidak diingini ( leteran bapa ). Contoh
peneguhan negatif ialah seperti berikut, Tingkah Laku Kesan /
Akibat Tingkah Laku Masa
Pelajar tidak menyiapkan Guru menegur pelajar. tugasan waktunya.
tepat pada
Hadapan Pelajar akan menyiapkan tugasan yang seterusnya
tepat pada waktunya. Jadual 2 : Peneguhan Negatif.
Peneguhan boleh dilaksanakan secara berterusan atau berkala.
Jadual 3 menunjukkan peneguhan yang boleh digunakan untuk membentuk
tingkah laku yang diingini. Jadual ini meliputi peneguhan
berterusan, peneguhan berkala tetap, peneguhan berkala berubah,
peneguhan berkala nisbah tetap dan peneguhan berkala nisbah
berubah. Contoh adalah seperti berikut,
11
12
3.3 Dendaan. Dendaan adalah satu proses atau tatacara untuk
melemahkan atau
mengurangkan berulangnya tingkah laku yang tidak diingini.
Tegasnya, dendaan adalah kesan negatif yang membawa kepada
pengurangan dalam kekerapan berlakunya tingkah laku tersebut.
Contoh dendaan adalah seperti berikut: Tingkah Laku Kesan / Akibat
Tingkah Laku Masa berhenti
Hadapan Pelajar membuat bising di Guru memberi amaran Pelajar
dalam kelas. kepada pelajar. Jadual 4 : Dendaan. kelas.
membuat bising di dalam
Dendaan boleh dibahagikan kepada dua bentuk, iaitu pertama
dendaan persembahan ( jenis I ) dan kedua dendaan penyingkiran (
Jenis II ). 3.3.1 Dendaan Persembahan. Dendaan persembahan (
presentation punishment ) berlaku apabila sesuatu ransangan
menyebabkan berlakunya perubahan dalam tingkah laku diri pelajar
tersebut. Dendaan bentuk ini tidak melibatkan fizikal, tetapi dapat
menakutkan pelajar. Contohnya, larian padang, sistem demerit, guru
memberi kerja tambahan.
3.3.2 Dendaan Penyingkiran. 13
Dendaan penyingkiran ( removal punishment ) berkaitan dengan
penyingkiran ransangan. Contohnya, ibu bapa atau guru-guru tidak
memberi kemudahan apabila seseorang pelajar tidak berkelakuan
betul. Contohnya, mengenakan dendaan penyingkiran ialah seperti
tidak membenarkan mereka mononton televisyen dalam tempoh seminggu
sebab mereka tidak membuat kerja rumah Matematik. Untuk menjadikan
dendaan lebih efektif, beberapa peringatan perlu di ambil kira.
Antaranya ialah dendaan dilakukan segera, sebaik sahaja perlakuan
tidak diingini dipamerkan. Orang yang menerima dendaan mestilah
tahu mengapa dia dihukum. Dendaan mestilah diberi atas dasar untuk
mengubah kelakuan dan bukan sebagai balasan perlakuannya. Dendaan
dikenakan hendaklah tekal. Kalau A dikenakan 3 rotan untuk
kesalahan yang dilakukan, maka B mesti dikenakan 3 rotan untuk
kesalahan yang sama. Ada pendapat yang mengatakan bahawa dendaan
boleh menghasilkan gangguan emosi yang berpanjangan dan ia juga
boleh membawa kepada persoalan etika. Dendaan yang keterlaluan
boleh dianggap sebagai suatu deraan atau dendaan yang dikenakan
secara berterusan boleh membentuk tingkah laku yang negatif,
seperti pengasingan diri, rasa rendah diri dan mengganggu
perkembangan emosi dalam jangka masa panjang.
3.4 Prinsip Premack.
14
Konsep utama prinsip Premack ialah mengaitkan aktiviti yang
kurang diminati dengan aktiviti yang lebih diminati untuk
mengukuhkan tingkah laku terhadap aktiviti yang kurang diminati.
Prinsip Premack juga dikenali sebagai Grandmas Rule yang berasaskan
kenyataan kamu boleh keluar bermain selepas kamu habis memakan
sayur-sayuran ini . Sebagai guru, kita boleh menyelang selikan
aktiviti yang menarik dengan aktiviti yang kurang menarik dalam
bilik darjah untuk meningkatkan kadar pembelajaran murid.
Contohnya, selepas mengakhiri mata pelajaran Matematik, satu
aktiviti bermain komputer akan diadakan. 3.5 Pelupusan. Pelupusan
bermaksud perlakuan yang tidak diberi peneguhan akan lupus dengan
sendirinya. Keadaan ini akan dapat diatasi jika peneguhan untuk
sesuatu perlakuan itu dapat dikenal pasti dan peneguhan itu tidak
digunakan. Selain itu guru sanggup bersabar dalam menghadapi proses
pelupusan kerana hasilnya tidak datang dengan serta merta. 3.6
Peneguhan Jeda Masa. Prinsip peneguhan jeda masa yang merujuk pada
peneguhan akan diberikan satu jangka masa yang ditentukan sendiri
oleh guru atau penyelidik. Jeda masa yang boleh diberi peneguhan
dapat dibahagikan kepada dua iaitu jeda masa tetap dan jeda masa
tidak tetap. Jeda masa tetap merujuk pada peneguhan yang diberikan
pada masa yang telah ditetapkan. Umpamanya, pelajar cemerlang akan
menerima anugerah yang berupa hadiah atau sijil pada hari anugerah
cemerlang yang diadakan setiap tahun. Peneguhan jeda masa tidak
tetap pula merujuk kepada peneguhan yang boleh diberikan pada masa
yang tidak ditentukan. Biasanya peneguhan jeda masa
15
tidak tetap ini diberikan sebaik sahaja sesuatu tingkah laku
yang diingini telah dilakukan. Umpamanya, seorang pelajar yang
telah berusaha untuk menjawab soalan-soalan yang ditanya oleh guru.
Guru akan memberikan pujian kepada pelajar-pelajar yang berusaha
bersungguh-sungguh menjawab soalan tersebut walaupun dia tidak
memberikan jawapan yang tepat. 3.7 Peneguhan Mengikut Nisbah.
Prinsip peneguhan mengikut nisbah ialah sesuatu peneguhan yang akan
diberikan hanya selapas tingkah laku yang dimatlamatkan dilakukan
beberapa kali. Peneguhan mengikut nisbah dapat dibahagikan kepada
dua kategori. Kategori yang pertama ialah Jadual Nisbah Tetap .
Jadual nisbah tetap merujuk pada peneguhan yang diberikan kepada
seseorang atau organisma setelah melakukan tingkah laku yang telah
ditetapkan beberapa kali. Umpamanya, jadual nisbah tetap 3 merujuk
pada peneguhan yang diberikan kepada tingkah laku yang diingini
yang telah ditunjukkan pada kali yang ketiga. Peneguhan kedua
diberikan kepada tingkah laku yang sama dilakukan pada kali keenam.
Begitulah seterusnya. Kategori yang seterusnya ialah Jadual Nisbah
Tidak Tetap . Jadual nisbah tidak tetap merujuk pada peneguhan
tingkah laku mengikut satu purata yang telah ditentukan oleh guru
atau penyelidik. Umpamanya, guru memberikan peneguhan setiap lima
kali tingkah laku yang diingini itu dilakukan. Kemudiannya beliau
akan menetapkan tingkah laku yang ke 10 atau yang ke 15 kali.
3.8 Kesan Jadual Peneguhan Skinner.
16
Peneguhan nisbah dan masa yang berubah akan menyababkan
organisma menghasilkan lebih banyak tingkah laku operan kerana
peneguhan tidak ditetapkan oleh masa atau nisbah. Oleh itu,
individu akan menunjukkan lebih banyak tingkah laku positif kerana
mengharapkan peneguhan. Di dalam peneguhan masa atau nisbah tetap,
pelajar akan perlihatkan tingkah laku operan yang paling sedikit
kerana dia berjaya meramal pola peneguhan yang diberikan. Individu
dapat mengagak bila peneguhan akan diberi dan dia bertindak balas
dengan sewajarnya. Individu akan perlihatkan tingkah laku operan
yang lebih banyak jika jadual peneguhan yang berubah digunakan.
Bila sesuatu tingkah laku operan diwujudkan,peneguhan yang
berterusan mesti diberikan pada awalnya. Selepas itu ditukar kepada
peneguhan berkala untuk mengekalkan tingkah laku operan tersebut.
Jika hendak menghapuskan tingkah laku operan, peneguhan berterusan
dan berkala mesti diberhentikan.
17
4.0 IMPLIKASI TEORI BEHAVIORIS TERHADAP PROSES PEMBELAJARAN DAN
PENGAJARAN. Pemberian peneguhan yang positif seperti hadiah,
pujian, token, bintang, wang, kata-kata perangsang bagi meneguhkan
tingkah laku yang dikehendaki.. Peneguhan positif yang baik akan
menjamin tingkah laku yang baik. Contohnya, seorang guru memberikan
Rahimah lima bintang kerana berjaya menghasilkan lukisan yang
tercantik dalam bilik darjah. Selain itu, pemberian peneguhan
mestilah diberikan secara tekal bagi menjamin berulangnya tingkah
laku. Selain itu, kepastian bahawa objektif tingkah laku haruslah
bersifat
realistik dan menggunakan penguasaan kemahiran secara
berperingkat. Guru mesti memastikan objektif pengajaran yang
ditetapkan realistik dan tidak terlalu tinggi atau terlalu rendah
arasnya untuk pelajar. Ia mesti sejajar dengan kebolehan dan
kemampuan pelajar. Namun demikian, guru juga perlu mengajar sesuatu
kemahiran seperti bermain bola jaring secara berperingkat-peringkat
(seperti burung merpati bermain bola ping pong mengikut teori B.F
Skinner) supaya mereka dapat belajar menguasai permainan tersebut
dengan berkesan. Penggunaan prinsip penghapusan dalam bilik darjah
adalah amat penting. Ini kerana ia merupakan salah satu cara untuk
memodifikasi tingkah laku pelajar. Jika guru ingin menghentikan
sesuatu tingkah laku operan, guru perlu menghentikan peneguhan yang
diberikan sama ada positif atau negatif secara perlahan-lahan.
Apabila pelajar mendapati dia tidak mendapat apa-apa perhatian,
lama kelamaan dia akan menghentikan tingkah laku yang negatif
tersebut dan sedikit sebanyak telah bertingkah laku positif.
18
Prinsip Skinner yang boleh digunakan di sini ialah jangan
teguhkan tingkah laku yang tidak diingini. Sebagai contoh, seorang
pelajar membuang gumpalan kertas di dalam bilik darjah. Maka guru
mesti memastikan pelajar tersebut tidak mendapat apa-apa peneguhan
daripadanya atau rakan sebayanya akibat daripada tingkah laku
negatifnya itu. Apabila pelajar tidak mendapat apaapa perhatian,
dia akan menghentikan tingkah laku negatif ini. Guru perlulah
mengajar pelajar membezakan persamaan dan perbezaan di antara
situasi yang berlainan, supaya mereka dapat membuat generalisasi
dan diskriminasi dengan betul. Proses generalisasi yang berlaku
ialah dimana guru perlu mengamalkan prinsip generalisasi dalam
bilik darjah. Pemindahan pembelajaran yang berlaku dari situasi A
kepada situasi B, generalisasi membawa maksud melakukan tingkah
laku yang sama dalam situasi yang berlainan. Contohnya, sesetengah
pelajar takut untuk menghadapi peperiksaan UPSR. Untuk mengatasi
masalah ini, guru boleh menasihatkan pelajar tersebut dan
memberitahunya bahawa dia akan menduduki peperiksaan yang hampir
sama dengan ujian bulanan. Oleh itu, pelajar tidak akan berasa
begitu takut kerana dia sudah biasa membuat ujian bulanan. Manakala
diskriminasi rangsangan bermaksud guru perlu memastikan bahawa
pelajar memberi fokus kepada rangsangan yang betul dan dapat
membezakan rangsangan-rangsangan yang lebih penting dalam proses
pengajaran dan pembelajaran. Sebagai contoh, guru boleh memberitahu
pelajar objektif spesifik yang perlu dikuasai dalam sesuatu
pelajaran. Maka pelajar akan memberi perhatian yang lebih daripada
maklumat yang penting yang berkaitan dengan objektif pelajaran. Ini
menunjukkan bahawa pelajar dapat membuat diskriminasi antara
maklumat penting dan kurang relevan. Proses ini penting untuk
mendapatkan ilmu dan isi yang penting dalam pembelajaran dan
pengajaran.
19
Seterusnya, pelajar boleh mempelajari sesuatu dengan mengaitkan
antara rangsangan dan gerakbalas yang berlaku. Ini bermakna tingkah
laku pelajar boleh dilazimkan untuk gerak balas yang diingini atau
tidak diingini oleh guru. Sebagai contoh, apabila guru masuk ke
dalam kelas ( rangsangan ) pelajar berdiri dan mengucapkan Selamat
Pagi ( gerak balas ). Guru pun memuji pelajar. Dengan itu, walaupun
tanpa arahan guru, pelajar akan terus melakukan tingkah laku ini
setiap kali seorang guru masuk ke dalam bilik darjah mereka.
Implikasi seterusnya ialah rangsangan dan gerak balas dapat
diperkukuhkan dengan latihan. Ini dapat dikesan apabila semakin
kerap rangsangan dikaitkan dengan gerak balas semakin kukuh gerak
balas terlazim yang berlaku. Sebagai contoh, seorang pelajar diberi
peneguhan positif dalam bentuk pujian kerana dapat menyiapkan
kerjanya dengan kemas sekali. Maka guru itu akan mendapati bahawa
kerja kemas pelajarnya itu mungkin akan berterusan, walaupun tidak
mendapat sebarang pujian daripada gurunya. Pujian yang diberikan
terhadap hasil kerja tersebut akan mengakibatkan hasil kerja yang
kemas berterusan. Dengan itu, guru akan dapat meningkatkan tingkah
laku pembelajaran yang positif dengan mengadakan perbincangan,
projek dan aktiviti kumpulan di kalangan pelajar. Seterusnya,
penerapan motivasi akan membangkitkan tingkah laku yang positif
dengan ganjaran yang sesuai. Guru perlu memotivasikan pelajar
dengan ganjaran yang sesuai sebelum mereka dapat mengawal tingkah
laku pembelajaran yang dikehendaki dalam proses pengajaran dan
pembelajaran. Sebagai contoh, guru perlu memberi motivasi seperti
dalam bentuk pujian, hadiah, kata-kata perangsang dan sebagainya
untuk membentuk tingkah laku yang tidak diingini. Selain itu, guru
juga boleh meningkatkan motivasi pelajar dengan menyediakan suasana
pengajaran dan pembelajaran yang menyeronokkan.
20
Implikasi yang seterusnya ialah timbulnya kaedah penghapusan.
sesuatu tingkah laku tidak diberi peneguhan
Jika
ia boleh dikikiskan secara
perlahan. Dalam situasi ini guru boleh mengikis perasaan takut
yang dialami oleh pelajar dalam situasi pengajaran dan
pembelajaran. Sebagai contoh, jika pelajar takut untuk membuat
pembentangan di hadapan kelas, guru boleh meningkatkan keyakinannya
secara berperingkat-peringkat. Pertama sekali, guru membiarkan
pelajar itu membaca kepada kumpulan yang lebih kecil semasa dia
duduk, kemudian semasa berdiri untuk membetuk semangat dan
keyakinan diri. Akhir sekali, barulah pelajar itu diberi peluang
untuk membaca di hadapan kelas. Kaedah ini dapat menghapuskan
perasaan takut yang dialami oleh pelajar tersebut. Penggunaan
prinsip jadual peneguhan Skinner dalam bilik darjah memainkan
peranan yang penting untuk menentukan aras peneguhan yang perlu
diberikan kepada pelajar. Menurut Skinner, apabila pelajar sedang
mempelajari sesuatu yang baru, guru perlu memberikan banyak
peneguhan positif kepada mereka supaya mereka lebih berminat untuk
mendalami sesuatu perkara yang baru itu. Akan tetapi, setelah
mereka dapat menguasai sesuatu kemahiran itu, guru tersebut
mestilah memastikan peneguhan secara berkala diberikan untuk
memastikan tingkah laku secara operan itu sentiasa wujud didalam
diri pelajar.
21
Yang terakhir ialah, guru tersebut dapat menggunakan sebarang
peneguhan negatif untuk tingkah laku-tingkah laku yang tertentu.
Ini juga merupakan satu kaedah modifikasi tingkah laku. Guru boleh
menggunakan guru memberi peneguhan negatif untuk mendapatkan
tingkah laku operan yang dikehendaki daripada pelajar. Sebagai
contoh, apabila loceng berbunyi, arahan berikut: Semua murid harus
beratur untuk pergi rehat. Jika tidak anda akan kehilangan lima
minit masa rehat anda. Tingkah laku operan yang dikehendaki oleh
guru ialah supaya pelajar terus beratur untuk pergi rehat pada
waktu rehat. Kesannya, pelajar akan terus berbuat demikian kerana
tidak mahu kehilangan lima minit masa rehat mereka.
22
5.0 IMPLIKASI TEORI BEHAVIORIS TERHADAP PROSES PEMBELAJARAN DAN
PENGAJARAN BAGI KANAK-KANAK BERKEPERLUAN KHAS. 5.1 STRATEGI KEPADA
KANAK-KANAK BERKEPERLUAN KHAS Pendidikan khas didefinisikan sebagai
kaedah-kaedah yang dibentuk khusus untuk memenuhi keperluan
kanak-kanak yang mengalami pelbagai kecacatan/kurang upaya.
Pendidikan khas juga merangkumi aspek pengajaran dan pembelajaran,
latihan jasmani dan pendidikan yang berteraskan rumah, hospital dan
institut. 5.1.1 Kanak-kanak berkeperluan khas. a) Mc Donnell, et.
Al. ( 1995 ), mengkategorikan kanak-kanak berkeperluan khas ialah
terdiri daripada: i. ii. iii. v. Rencatan akal Gangguan tingkah
laku Dutisme Kecacatan deria
iv. Gangguan pembelajaran vi. Kecacatan fizikal vii. Kecacatan
kesihatan b) Lerner et. Al ( 1998 ) mencadangkan dua kategori
kanak-kanak
berkeperluan khas: i. ii. Kanak-kanak yang dianggap mempunyai
risiko untuk gagal dalam pelajaran di bangku sekolah
Kanak-kanakmempunyai kecacatan yang diambil kira dibawah sesuatu
akta/undang-undang khas di sesebuah negara.
23
c) Mahmood Nazar i. Kanak-kanak berkeperluan khas boleh
ditakrifkan sebagai kanakkanak yang dianggap berdepan dengan
batasan keupayaan dengan sendirinya bagi memperoleh keperluan biasa
dan untuk hidup bermasyarakat kerana had fizikal dan mentalnya. d)
Pendidikan khas adalah pendidikan yang ditujukan kepada
pelajar-pelajar yang cacat penglihatan, cacat pendengaran, cacat
mental, bermasalah dalam pembelajaran dan tingkah laku, cacat
budaya atau sosial, cacat fizikal dan sebagainya, termasuklah
pelajar-pelajar yang pintar cerdas. Antara tingkah laku utama
kanak-kanak berkeperluan khas dan strategi untuk mengatasinya
mengikut Teori B.F Skinner ialah jenis kanak-kanak pendendam.
Ciri-ciri kanak-kanak ini ialah seorang yang suka mencabar orang
lain, suka bermasam muka, berkelakuan ganas serta garang. Manakala
strategi untuk mengatasinya ialah antaranya guru janganlah
berkelakuan seperti diri sendiri yang terluka dengan menunjukkan
perasaan tidak puas hati guru terhadap murid tersebut. Selain itu
guru perlulah menjelaskan apakah akibatnya sekiranya kanak-kanak
tersebut terus bersikap sedemikian. Seterusnya guru perlu
meyakinkan pelajar bahawa dia disukai oleh semua orang di
sekelilingnya. Tingkah laku yang seterusnya pula ialah kanak-kanak
yang berkelakuan sering tertekan ataupun merasa rendah diri. Antara
ciri-ciri kanak-kanak ini ialah mereka tidak mempedulikan perkara
yang berlaku di sekeliling mereka, sentiasa merendah diri dalam
semua perkara, mereka adalah jenis yang tidak suka mencuba,
sentiasa gagal dalam semua perkara dan mereka juga tidak berasa
yakin untuk bertanggungjawab ke atas sesuatu perkara.
24
Strategi untuk mengatasinya ialah guru perlulah mengabaikan
semua kegagalan yang pernah dialami oleh murid tersebut dengan
mengurangkan kritikan terhadap mereka. Selain itu guru juga
hendaklah menggalakkan usaha yang positif kepada kanak-kanak
tersebut supaya mereka akan berbuat perkara yang positif dan
mengekalkannya. Seterusnya, guru mestilah menunjukkan kepada
pelajar bahawa kamu yakin terhadapnya dengan memberikan kata-kata
perangsang dan tidak mengkritiknya serta sentiasa cuba untuk
mendekatinya secara personal dan bertanyakan apakah masalah mereka.
Sudah menjadi tugas seorang individu yang bergelar seorang guru
untuk menanamkan prinsip di dalam diri pelajar bahawa sesiapa
pelajar yang percaya kepada diri sendiri dan berani mencuba akan
berjaya dalam semua perkara. tidak akan Walaubagaimanapun, pelajar
yang merasakan dirinya telah diterima dan dihargai oleh guru dan
rakan sekelilingnya bergaduh, berasa marah atau cuba mencabar
sesiapa untuk mencapai sesuatu kejayaan. Tingkah laku kanak-kanak
yang menonjolkan diri turut menjadi satu keperluan dalam keperluan
khas. Mereka bercirikan seperti suka menonjolkan diri sendiri tidak
kira bila waktu, suka membuat lawak yang keterlaluan dalam kelas
dan digelar sebagai pelawak kelas. Mereka juga adalah seorang yang
malas. Antara strategi yang boleh digunakan untuk mengatasinya
ialah guru perlu mengabaikan kelakuan buruk yang kecil yang pernah
dilakukan oleh kanak-kanak dengan mengelakkan hukuman dan leteran.
Guru juga perlu tegas kepada murid tetapi bukan dengan perasaan
marah ketika menegurnya. Selain itu, guru boleh memberi perhatian
yang lebih kepada pelajar yang tertentu pada waktu tertentu seperti
mendekatinya secara personal tetapi bukan secara umum di dalam
kelas.
25
Tingkah laku yang melibatkan keperluan khas ialah kanak-kanak
yang bersikap gila kuasa. Antara sikap kanak-kanak tersebut ialah
suka bergaduh dengan pelajar lain, suka merajuk, suka menentang
pendapat orang lain, dan suka menimbulkan kemarahan orang lain.
Pelbagai strategi boleh dilakukan untuk menghadapi kanak-kanak yang
bersikap seperti ini. Antaranya ialah guru hendaklah menolak dan
mengelakkan diri daripada terperangkap dalam pergaduhan dan
kemarahan dengan pelajar supaya keadaan tidak bertambah rumit.
Namun begitu, guru masih perlu bersikap tegas, baik dan adil
terhadap pelajar dalam pengajaran dan pembelajaran untuk
mengelakkan pilih kasih. Seterusnya guru tersebut haruslah mengenal
pasti manakah pelajar yang berkelakuan bagus serta berkualiti di
dalam kelas. Seterusnya memuji mereka supaya mereka dapat
mengekalkan tingkah laku positif tersebut. 5.2 Pengurusan Tingkah
Laku Pada umumnya hasil kajian saintifik pengurusan tingkah laku
mencadangkan bahawa kebanyakan tingkah laku adalah dipelajari. Ini
bermakna tingkah laku baru atau alternatif boleh dipelajari pada
bila-bila masa. Tingkah laku yang negatif seperti agresif, suka
merosakkan harta benda orang ( vandalisme ) boleh diubah kepada
tingkah laku baru yang lebih positif jika individu itu diberi
intervensi yang dirancang dengan teliti, iaitu sesuai dan
sistematik. 5.2.1 Definisi tingkah laku. Tingkah laku adalah
berbagai ragam dan berbagai laku. ( Kamus Dewan, 1979 )
26
Pengurusan tingkah laku adalah program tingkah laku yang
berbentuk saintifik yang dibuat secara analisis untuk menghasilkan
perubahan tingkah laku sosial yang positif bagi seorang individu. (
Bear, Wolf and Risley, 1968 ) Antara tingkah laku positif dan
negatif yang dialami oleh kanak-kanak berkeperluan khas ialah:
Tingkahlaku positif
Tingkahlaku negatif
Pintar cerdas Cepat belajar Ingin tahu Proaktif
Pergantungan berlebihan Hiperaktif Kebimbangan Tingkahlaku
merosakkan(agresif) Tingkahlaku mengganggu Pengunduran diri
Model tingkah laku terdiri daripada tiga iaitu:
27
a) Rangsangan adalah sebarang bentuk keadaan persekitaran atau
benda/objek yang boleh menyebabkan tindak balas perlakuan berlaku.
b) Tindak balas merupakan tingkah laku yang terhasil daripada
kewujudan rangsangan yang tertentu. c) Kesan / akibat adalah
kejadian yang terjadi ke atas murid selepas tindak balas berlaku
5.3 Cara Mengatasi Masalah Tingkahlaku Kanak-kanak. Kanak-kanak
berkeperluan khas perlu di atasi dengan pelbagai cara sehabis baik
agar mereka dapat diberikan perhatian dan tumpuan yang bersesuaian
dengan keadaan fizikal dan mental mereka tanpa perlu menyakiti
mereka. Sebagai langkah pertama, guru tidak menggunakan kaedah
ancaman/ugutan atau menengking untuk mengubah tingkah laku pelajar
tersebut. Jika ini berlaku dikhuatiri kanak-kanak tersebut akan
memberontak dan melakukan perkara yang tidak baik semasa di dalam
kelas. Selain itu guru juga boleh memodelkan tingkahlaku yang
positif dari kalangan guru dan pelajar untuk dijadikan rujukan dan
untuk ditiru tingkah lakunya. Sebagai contoh, kebiasaannya guru
akan mengenal pasti pelajar yang berkelakuan elok dan dijadikan
sebagai contoh teladan kepada pelajar yang lain tanpa pelajar lain
berasa diperbandingkan dengan pelajar tersebut. Seterusnya guru
boleh menggunakan sistem ganjaran atau peneguhan positif yang
berbentuk token, bintang, hadiah, pujian, kata perangsang serta
wang. Jikalau kanak-kanak melakukan tingkah laku yang tidak
menyenangkan pelajar lain dan guru maka guru tersebut perlulah
mengambil langkah yang bijak dengan menawarkan sesuatu seperti yang
telah dinyatakan sebagai umpan untuk membuatkan mereka bertingkah
laku baik. Namun begitu, kaedah time-out dapat digunakan untuk
membendung tingkah laku yang tidak diingini berlaku dalam sesuatu
organisasi. Kaedah ini
28
betujuan untuk menyedarkan tentang tingkah laku yang telah
pelajar lakukan dalam sesuatu organisasi dengan mengeluarkan
kanak-kanak yang melanggari peraturan permainan dari permainan
tersebut sehingga ianya bersikap baik. Contohnya dalam permainan
anak patung. . Mengenakan dendaan terhadap tingkah laku yang tidak
diingini juga dapat mengurangkan dan membendung tingkah laku yang
negatif di kalangan mereka supaya mereka dapat berkelakuan lebih
baik dari itu. Selain itu juga, teknik pengasingann (isolation)
merupakan suatu peneguh daripada tingkah laku yang dipilih.
Pengasingan tersebut dilakukan untuk memberikan untuk mengubah
kelakuan mereka. Pemberian pengukuhan kepada perlakuan-perlakuan
yang dilakukan oleh murid yang menjurus kepada pembentukan (
shaping ) perlakuan yang dikehendaki melalui ganjaran yang
sepatutnya dapat membantu guru tersebut dalam membina tingkah laku
yang positif. Namun demikian, pengurangan tingkah laku atau
ganjaran secara perlahan-lahan ( fading ) juga dapat membantu guru
kerana pelajar tidak perlu diberikan peneguhan yang berterusan
apabila sudah menguasai sesuatu kemahiran. Namun begitu ganjaran
masih boleh diberikan kepada mereka tetapi bukan terlalu kerap
tetapi guru bolehlah memberikannya dalam bentuk berkala. Guru boleh
membiarkan murid tersebut melakukan tingkah laku itu kesedaran
serta
hingga dia jemu melakukannya dan berhenti sendiri sekiranya
mereka tetap tidak mendengar nasihat guru mereka. Guru juga boleh
mengenakan tindakantindakan secara beransur-ansur untuk
menghilangkan rasa gugup atau takut yang berlebihan seperti takut
untuk bercakap di depan kelas atau mengalamii fobia. Penggunaan
pendekatan kaunseling dan bimbingan untuk menghadapi atau menangani
masalah tingkah laku. Ini dapat dikaitkan dengan peranan guru
29
kaunseling untuk menerapkan nilai yang murni serta memberikan
motivasi kepada mereka untuk berubah tingkah laku dengan mendalami
masalah mereka. Selain itu, guru juga boleh menggunakan pendekatan
muzik atau seni untuk mententeramkan emosi, kebimbangan dan
melepaskan perasaan yang tertekan. Walaubagaimanapun, guru masih
boleh memberhentikan atau menyekat murid-murid daripada terus
melakukan tingkah laku negatif secara beransuransur dengan
menggantikan dengan tingkah laku yang positif seperti belajar untuk
menghormati pelajar lain dengan tidak membuat bising di dalam
kelas. Tambahan lagi, guru juga boleh menggunakan kontrak
perjanjian ( contingency contracting ) iaitu persetujuan diantara
dua pihak atau lebih ( guru dan murid ) secara lisan atau bertulis
tentang perlakuan tingkah laku mereka.
6.0 GARIS PANDUAN BAGI PROSES PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN ( PNP
)
30
Seharusnya sudah menjadi bidang kemahiran serta kreativiti
seorang guru untuk menghubungkaitkan perkara-perkara positif dengan
tugasan pembelajaran. Sebagai contoh guru tersebut boleh mengaitkan
pembelajaran dengan nilai-nilai murni seperti tidak mengganggu
orang lain ketika sedang membuat kerja di samping dapat memupuk
sikap yang positif dalam kelas. Guru juga perlu menggalakkan
pelajar kepada situasi yang bimbingan yang berterusan daripada guru
tersebut. pendapat tetapi perlulah memberikan galakan
menakutkan
untuk penghapusan secara perlahan-lahan. Ini dapat dilakukan
dengan adanya Sebagai contoh, guru meeka dengan janganlah cepat
marah sekiranya pelajarnya masih lagi takut untuk menyuarakan
kepada mengatakan bahawa setiap pendapat daripada pelajar akan
diterima. Guru perlulah melakukan rangkaan terhadap setiap
langkah-langkah kecil untuk menyelesaikan sesuatu masalah seperti
dalam memikirkan cara penyelesaian untuk menceriakan dan
mencantikkan kelas mereka. Melalui seterusnya jika rangkaan ini,
guru dapat mengetahui apakah langkah yang
pelajarnya tidak dapat mengikuti perangkaan tersebut sepenuhnya.
Ataupun guru perlulah menciptakan jalan penyelesaian yang terbaik
bagi soalan Matematik yang diberikan kepada murid supaya murid
mereka faham dan tahu bagaimana untuk menyelesaikan soalan
sedemikian nanti.
Akhir sekali, guru perlulah sentiasa membantu murid dalam
membezakan keadaan antara generalisasi dan diskriminasi supaya
mereka dapat membezakan apakah yang penting dan yang tidak penting
dalam proses
31
pembelajaran dan pengajaran. Ini disebabkan tidak semua yang
diberikan oleh guru itu adalah penting dan boleh digunakan dalam
keadaan yang tertentu. Pembezaan pengetahuan yang diperoleh semasa
proses pembelajaran dan pengajaran akan membantu pelajar untuk
tentang konsep tersebut. lebih mendalami dan memahami
32
7.0 RUMUSAN Setelah dipelajari melalui tajuk ini, kita telah
mendapati bahawa terdapat dan kaedah pelbagai cara untuk
mempelajari dan mendalami tajuk berdasarkan Teori B.F Skinner yang
menekankan lebih tekun. konsep peneguhan dalam membentuk tingkah
laku manusia disamping dapat menarik perhatian pelajar untuk
belajar Melalui teori ini, didapati bahawa guru perlu menggunakan
Dalam aspek ini, guru perlu memainkan peranan yang peneguhan yang
positif atau negatif bagi setiap tingkah laku yang berbeza di dalam
bilik darjah. penting untuk mengenal pasti tingkah laku yang
dikehendaki ataupun tidak semasa di dalam bilik darjah. Selain itu,
Skinner juga menekankan bahawa guru perlu memberikan peneguhan yang
banyak semasa dalam mewujudkan tingkah laku yang baru berbanding
selepas tingkah laku positif tersebut telah dibentuk oleh guru.
Sebaliknya, Skinner menjelaskan apabila selepas setiap tingkah laku
yang baru diwujudkan, guru perlu meneruskan dengan memberikan
peneguhan untuk memelihara kesinambungan tingkah laku tersebut
supaya tingkah laku yang positif dapat dikekalkan seterusnya dapat
melahirkan pelajar yang berdisiplin. Dalam mendidik kanak-kanak,
kita perlulah menggunakan sebarang petua yang ada untuk membina
tingkah laku.
33
REFLEKSI Kami telah diberi tajuk iaitu Teori Behavioris B.F
Skinner untuk pembentangan di dalam kuliah. Kami mencari bahan
mengenai teori behaviour di Pusat Sumber IPIS, di samping menerima
pertolongan daripada pensyarah pembinbing Puan Haliza Hussein dan
Puan Noraini Mansor. Kami turut mencari bahan menggunakan internet
tetapi malangnya tidak begitu banyak bahan rujukan yang kami jumpa
di internet. Oleh sebab itu, kami begitu menghargai pertolongan
pensyarah pembimbing kami kerana mereka sedikit sebanyak
mengurangkan beban kami. Setelah kami mengumpul segala bahan, kami
mengadakan perbincangan mengenai tajuk tersebut. Kami turut
membahagikan tugas bagi melancarkan lagi kerja kami. Saya mendapat
tajuk tentang eksperimen yang dijalankan oleh Skinner dan
biodatanya. Bagi saya tajuk yang saya dapat adalah mudah, maka saya
cuba untuk menolong rakan-rakan saya yang lain untuk tajuk mereka.
Saya dapati tajuk kawan saya, iaitu implikasi kepada kanak-kanak
berkeperluan khas mengalami sedikit kesukaran. Sekali lagi kami
berjumpa dengan pensyarah pembimbing iaitu Puan Norani untuk
berbincang mengenainya. Masalah ini dapat diselesaikan dengan baik
dan hasil pembentangan juga adalah memuaskan. Kemudian kami
menghadapi masalah apabila seorang dari ahli kumpulan kami tidak
mencukupi kerana terlibat dengan aktiviti rasmi IPIS selama tiga
minggu. Kami mengambil inisiatif untuk berjumpa dengan Puan Haliza
untuk memberitahu masalah kami. Akhirnya, kami terpaksa mebahagikan
sama rata tentang tajuk peneguhan. Walaupun kami tidak begitu mahir
dengan tajuk tersebut, kami sedaya upaya membentangkannya, tambahan
pula kami mendapat sokongan dari Puan Haliza. Hasil kerjasama yang
padu oleh ahli kumpulan saya, Rosyati bt Mohd Rofee dan Siti Mariam
Bt Mhd Yusof, akhirnya kami berjaya menyiapkan tugasan ini.
34
Hasil yang saya dapat mengenai tajuk yang kami bentangkan ini
amat berguna kepada saya apabila saya mengajar kelak. Ini kerana
saya boleh mengaplikasikan peneguhan berbentuk positif di dalam
kelas nanti seperti pujian, hadiah, gula-gula ataupun bintang. Jika
diingati semula, peneguhan positif seperti memberi bintang kepada
murid-murid sering diberi oleh guru di sekolah rendah. Guru hanya
akan memberikan bintang kepada murid yang berjaya
Walaubagaimanapun, terdapat menyiapkan tugasan yang diberi dengan
baik. dengan ini murid akan berlumbalumba untuk memperbaiki
kesilapan mereka. jika mereka diberikan peneguhan. Selain itu,
Skinner juga mengutarakan konsep lain iaitu peneguhan negatif yang
membawa kesan yang tidak menyeronokkan ataupun memalukan. Sebagai
contoh, apabila seorang murid tidak dapat menjawab soalan yang
diutarakan oleh guru, maka murid tersebut akan ditengking atau
digelar dengan perkataan yang tidak sedap didengar. Secara tidak
langsung, murid akan tersinggung dan cuba memperbaiki kesilapannya.
rendah diri atau terpinggir. Walaupun, tingkah laku yang
dikehendaki kadang kala berjaya ditonjolkan tetapi murid tersebut
mungkin akan berasa Dengan ini, saya mendapati bahawa saya akan
berusaha agar tidak mengaplikasikan peneguhan negatif terhadap
murid. Saya tidak mahu murid berasa takut atau tidak selesa semasa
saya mengajar mereka. juga kesan yang buruk kerana murid akan
melakukan tingkah laku yang diingini
35
Seterusnya, saya difahami bahawa jika sesuatu tingkah laku tidak
diberikan peneguhan ia boleh dikikis secara perlahan-lahan. Seperti
di dalam eksperimen kotak Skinner, tikus berhenti menekan alat
penekan apabila dia mengetahui makanan dihentikan. Ia dinamakan
prinsip penghapusan. Bagi seorang guru , prinsip ini boleh
digunakan kepada pelajar. Sebagai contoh, apabila guru mengetahui
bahawa pelajar tersebut sentiasa berasa rendah diri, guru boleh
melibatkan murid tersebut dengan aktiviti yang menarik minat murid
itu untuk menyertainya. Lama kelamaan murid itu akan berkeyakinan
apabila dia menyedari dia boleh membantu seseorang. Seterusnya,
guru boleh melantik murid tersebut memegang jawatan yang kecil di
dalam kelas. Secara tidak langsung dia berasa penting di dalam
organisasi tersebut. menghapuskan perasaan rendah diri oleh murid
tersebut. Sebagai seorang guru, kita juga perlu sentiasa prihatin
dengan sikap murid yang mempunyai pelbagai tingkah laku yang
negatif. Kadang kala, di dalam kelas terdapat juga pelajar
berkeperluan khas. Tingkah laku yang mereka tonjolkan adalah
seperti pergantungan berlebihan, hiperaktif, kebimbangan dan
agresif. Bagi menangani masalah ini, guru perlulah bersikap tegas,
baik dan adil dalam proses pengajaran supaya murid tidak terasa
berat sebelah dan mula memberontak. Akhir sekali, saya mendapati
bahawa guru seharusnya memastikan objektif pengajaran yang
ditetapkan adalah realistik dan tidak terlalu tinggi atau rendah
arasnya. Ia harus sejajar dengan kebolehan pelajar. Mengikut
eksperimen Skinner dengan burung merpati, dapat disimpulkan bahawa
guru perlu mengajar sesuatu kemahiran secara berperingkat supaya
murid menguasainya dengan lebih berkesan. Sekian, terima kasih. Nor
Lina Bt Hud Ini dapat
36
REFLEKSI
Setelah ahli kumpulan mendapat tugasan ini kami telah berusaha
mencari maklumat seberapa banyak yang boleh tentang tajuk ini iaitu
Teori Behavioris B.F Skinner di Pusat Sumber Al Ghazali. Di samping
itu, kami juga ada membuat rujukan melalui internet dan buku-buku
teori behavioris yang berkaitan untuk maklumat tambahn kami bagi
melengkapkan pembentangan kami nanti. Dalam pada itu, kami juga
telah berjumpa dengan pensyarah penasihat untuk bertanyakan tentang
tajuk tersebut apabila kami mendapati tidak begitu banyak maklumat
dan rujukan yang diperoleh selain daripada dapat merungkaikan
segala tanda tanya kami untuk melaksanakan tugasan tersebut. kami
mendapati bahawa guru pembimbing, Puan Noraini Mansur dan Puan
Haliza Hussein tidak lokek untuk memberikan tunjuk ajar kepada kami
supaya pembentangan kami akan menjadi bertambah menarik, bermakna
dan berpengetahuan tentang tajuk tersebut. Setelah mendapat tunjuk
ajar daripada guru pembimbing matapelajaran kami, kami telah
membuat perbincangan untuk menyelesaikan dalam mencari bahan
rujukan untuk tajuk kami. Seterusnya kami tetap berusaha untuk
mendapatkan maklumat yang berkaitan daripada kawan-kawan yang lain
serta membuat salinan daripada buku-buku rujukan bagi keperluan
kami. Dalam masa yang sama juga, kami telah membuat pembahagian
tugasan untuk setiap individu dan saya telah ditugaskan untuk
membentangkan subtopic bagi implikasi teori Behavioris terhadap
pengajaran dan pembelajaran serta strategi kepada kanak-kanak
berkeperluan khas. Oleh sebab tajuk ini adalah besar dan memerlukan
penerangan yang spesifik, saya dan ahli kumpulan yang lain telah
berusaha mengumpulkan sebnyak yang mungkin maklumat yang dapat
digunakan untuk kerja kursus ini nanti. dapati dan kumpulkan untuk
Selain itu, saya juga turut berjumpa dengan guru pembimbing utnuk
berbincang tentang maklumat yang telah kami pantauan guru
matapelajaran Murid dan Alam
37
Belajar. Guru kami juga turut memberikan beberapa rujukan dan
petunjuk yang amat berguna kepada kami dalam menyempuranakan
tugasan yang telah diamanahkan. Kami bertuah kerana mempunyai masa
senggang yang agak berpatutan untuk menyiapkan tugasan tersebut
sebelum menunggu giliran kami untuk membentangkan tentang tajuk
kami. Kami memanfaatkan masa yang ada untuk melakukan persiapan
yang terbaik untuk hari pembentangan kami nanti. Kami bekerjasama
dalam mencari tajuk yang berkaitan untuk dikongsi bersama dalam
kumpulan. Akhirnya tugasan tersebut berjaya disiapkan dengan
jayanya dengan bantuan daripada ahli kumpulan saya yang lain iaitu
Norlina bt Hud dan Sitii Mariam bt Mhd Yusof. Mereka banyak
membantu saya dalam menyiapkan Semuanya tugasan ini bersama
terutamanya semasa hari pembentangan.
memberikan komitmen yang tinggi dan perhatian yang menyeluruh
terhadap pembentangan kumpulan kami. seterusnya, aspek kerjasama
yang ditekankan betul-betul telah berjaya melaksanakan tugasan
dengan baik sekali terutamanya semasa memberikan idea dan pendapat
serta contoh dan penerangan terhadap perkara-perkara yang penting.
Daripada tugasan yang telah kami lakukan ini, saya telah mendapat
petunjuk yang bermakna dalam melakukan aktiviti pengajaran dan
pembelajarn yang berkesan dalam kelas dengan menitikberatkan
aplikasi tingkah laku yang positif semasa dalam kelas. Saya
mendapati bahawa Teori B.F Skinner mengkaji tentang peneguhan yang
perlu diberikan kepada murid di atas tingkah laku mereka semasa di
dalam kelas samada ianya berbentuk peneguhan positif atau peneguhan
negatif. Manakala tingkah laku pula terbahagi kepada dua, iaitu
tingkah laku positif dan tingkah laku negatif. Pendedahan ini telah
mengajar saya bahawa kawalan tingkah laku adalah sesuatu yang amat
penting dalam keharmonian kelas dan dapat menjamin kelancaran dalam
pengajaran dan pembelajaran.
38
Selain itu, saya telah dapat mengenal pasti antara tingkah laku
yang positif dan negatif yang mungkin saya akan temui apabila
berada di sekolah nanti. Antara tingkah laku yang positif ialah
kanak-kanak yang cerdas pintar, proaktif, cepat belajar, ingin tahu
dan banyak lagi. manakala tingkah laku hiperaktif, perbuatan
negatif pula terdiri daripada pergantungan berlebihan,
mengganggu, mengundurkan diri dan lain-lain yang tidak
sepatutnya ada dalam diri seorang kanak-kanak yang baik. Oleh itu,
pelbagai cara yang digunakan untuk mengatasi masalah tingkah laku
di kalangan murid sekolah supaya murid tersebut akan dapat
menikmati kehidupan soaial sebagai pelajar yang normal tanpa perlu
memikirkan gangguan yang tidak sepatutnya berlaku semasa berada di
dalam alam persekolahan rendah. yang positif, Antara cara tersebut
ialah dengan yang melibatkan pengecualian Di samping itu, terdapat
menggunakan pendekatan peneguhan dan ganjaran positif terhadap
tingkah laku menggunakan kaedah time out untuk menjamin perlakuan
yang baik diperolehi. individu. Selain itu terdapat juga beberapa
garis panduan yang boleh diikuti bagi membentuk tingkah laku
positif pelajar. Selain itu, ia juga berkesan untuk individu itu
sendiri dalam membina keyakinan diri sendiri. Sebarang perkara yang
melibatkan tingkah laku kanak-kanak adalah bergantung kepada
tindakan guru untuk membentukkannya. Bak kata pepatah, kanak-kanak
seperti kain putih, kitalah yang mencorakkannya menjadi seperti apa
yang kita mahu. Berdasarkan pengetahuan yang ada ini, saya akan
mempraktikannya di sekolah nanti untuk membentuk tingkah laku yang
baik di kalangan pelajar mengikut kesesuaian. Ini kerana
kanak-kanak memang sukakan pendekatan secara peneguhan positif
kerana mereka sukakan sesuatu yang berbentuk ganjaran dan
kegembiraan. Sekian terima kasih. Rosyati bt Mohd Rofee
pelbagai cara lagi yang boleh digunakan untuk membentuk tingkah
laku positif
39
REFLEKSI Kumpulan saya yang terdiri daripada tiga orang ahli
iaitu saya sendiri Siti Mariam binti Mhd Yusof, Nor Lina binti Hud
serta Rosyati binti Mohd Rofee. Kumpulan kami mendapat tajuk Teori
Pembelajaran Behavioris B. F. Skinner. Kami perlu membuat
pembentangan mengenai tajuk ini. Saya berasa amat bertuah kerana
dapat mempelajari subjek Murid dan Alam Belajar ini kerana saya
dapat mempelajari perkara baru yang belum pernah saya temui dan
saya juga dapat menambah ilmu pengetahuan saya. Pada awalnya, kami
telah membahagikan tajuk-tajuk yang terdapat di dalam topik ini
secara saksama. Kemudian kami berusaha mencari bahan di perpustakan
Al-Ghazali dan juga melalui internet. Alhamdulillah kami berjaya
mendapat bahan yang diperlukan. Namun, ada juga bahan yang kami
tidak perolehi. Jadi kami berjumpa dengan pensyarah pembimbing bagi
mendapatkan bantuan untuk memperoleh maklumat yang kami perlukan.
Pn. Haliza dan Pn. Norani banyak membantu kami mendapatkan maklumat
yang kami perlukan dalam usaha kami menyiapkan tugasan ini. Bantuan
yang diberikan oleh pensyarah amat membantu kami. Ketika sedang
seronok membuat persediaan untuk pembentangan, saya terpaksa
mengikuti aktiviti Tunas Samudera yang dianjurkan oleh pihak BPG
dan juga Tentera Laut diRaja Malaysia. Maka terpaksalah saya
menyerahkan kerja-kerja ini kepada rakan saya. Namun, saya tetap
menyiapkan tajuk tugasan saya sebelum saya menyertai aktiviti
tersebut. Terima kasih yang tidak terhingga kepada rakan saya Nor
Lina dan Rosyati kerana telah banyak membantu saya.
40
Melalui tajuk Teori Pembelajaran saya dapat mempelajari beberapa
mazhab yang terdapat didalamnya seperti Mazhab Behavioris, Mazhab
Kognitif, Mazhab Sosial dan juga Mazhab Humanis. Selain itu, dengan
mempelajari mazhab-mazhab ini saya dapat mengenali beberapa orang
tokoh-tokoh dan ahli psikologi yang terkenal seperti Pavlov, E. L
Thorndike, B. F Skinner, Gagne, Bruner, Bandura dan juga Maslow.
Melalui subjek ini saya dapat meneliti aspekaspek yang perlu saya
titik beratkan ketika mengajar nanti. Keempat-empat teori yang
dikemukakan oleh tokoh-tokoh tersebut mempunyai perbezaan di antara
satu sama lain. Contohnya, perbezaan di antara mazhab behavioris
dan mazhab kognitif adalah dari segi cara ahli-ahli psikologi ini
mengkaji pembelajaran. Kabanyakan kajian yang dijalankan oleh
golongan behavioris adalah berdasarkan kepada pemerhatian yang
dibuat ke atas haiwan yang terkongkong dalam keadaan bilik makmal.
Ahli psikologi kognitif pula lebih berminat menerangkan cara
pembelajaran berlaku pada individu berlainan umur dan kebolehan.
Manakala, mazhab sosial pula mengembangkan idea pembelajaran yang
merangkumi faktor dalaman serta perubahan yang tidak dapat
diperhatikan seperti harapan, kepercayaan dan pemikiran. Melalui
teori ini, pembelajaran meliputi aspek yang lebih daripada tingkah
laku yang nyata iaitu seseorang mungkin akan mengetahui lebih
daripada tanda luar atau tingkah laku yang ditunjukkan. Sementara
itu, mazhab humanis mengakui keunikan dan keindividuan seseorang
pelajar. Mazhab ini menyarankan setiap individu adalah berbeza
dengan individu lain. Ia mempunyai perasaan, emosi dan cita-cita
peribadi serta perhubungan khusus dengan orang lain.
41
Saya mendapati, sebagai seorang guru saya harus memahami dan
cuba mengenali anak murid saya supaya lebih memudahkan saya untuk
mengajar mereka. Saya juga lebih harus prihatin dan memberi tumpuan
kepada setiap murid saya. Ini penting kerana apabila saya mengenali
mereka sama juga seperti saya memberi peneguhan positif kepada
mereka. Saya telah memperoleh banyak ilmu melalui sesi pembelajaran
di dalam kelas dan juga tunjuk ajar yang diberikan oleh pensyarah
saya iaitu Pn. Haliza Hussein. Saya telah mendapat manfaat dan
faedah yang banyak mengenai pembelajaran ini. Akhir sekali, sebagai
seorang guru kita mesti memahami konsep-konsep yang diterapkan
dalam subjek ini supaya kita dapat memahami pelajar kita. SITI
MARIAM BINTI MHD YUSOF
42
BIBLIOGRAFI Khadijah Rohani Mohd Yusof. ( 2007 ) . Psikologi
Pendidikan : Open Universiti (OUM) : Kuala Lumpur. Mahmood Nazar
Mohamed. ( 2005 ). Penghantar Psikologi (Satu Pengenalan Asas
Kepada Jiwa Dan Tingkah Laku Manusia) : Dewan Bahasa dan Pustaka :
Kuala Lumpur. Rahil Mahyuddin. ( 2007 ). Psikologi Pendididkan
Untuk Perguruan : Karisma Publications Sdn.Bhd : Shah Alam Walter
Mischel. (1976). Introduction To Personality : Holt Rinehart Wiston
: United State of Amerika Sabariah Siron. ( 2005 ). Teori
Kaunseling Dan Psikoterapi : Pearson : Petaling Jaya. E mavis
Hetherington Dan Ross D Parke. (1995). Child Psychology : Me Graw
Hill Book Company : United State Ee Ah Meng. ( 1994 ). Psikologi
Dalam Bilik Darjah : Fajar Bakti Sdn Bhd : Kuala Lumpur Lee Shok
Mee. (1994). Asas Pendidikan 2 Psikologi dalam Bilik Darjah :
Kumpulan Budiman Sdn Bhd : Kuala Lumpur. Shahabuddin Hashim dan Dr
Rohizani Yaakub. (2004) . Psikologi Pembelajaran & Personaliti
: PTS Publications & Distributors Sdn Bhd : Pahang Darul
Makmur
43
http://www.stolaf.edu/people/huff/classes/Intro/Skinner.html
http://images.search.yahoo.com/search/images?
p=Burrhus+Frederick+Skinner&fr=yfp-t-501&toggle=1&cop=mss&ei=UTF8&vc=&fp_ip=MY
http://www.bookrags.com/Burrhus_Frederic_Skinner
http://images.search.yahoo.com/search/images/view?back=http%3A%2F
%2Fimages.search.yahoo.com%2Fsearch%2Fimages%3Fp%3Dskinner%2Bbox
%26ei%3DUTF-8%26fr%3Dyfp-t-501%26fp_ip%3DMY%26x
%3Dwrt&w=854&h=794&imgurl=ftp.ccccd.edu%2Flipscomb
%2F16_week_course%2Fimages%2FSkinner_Box.jpg&rurl=http%3A%2F
%2Fftp.ccccd.edu%2Flipscomb%2F16_week_course
%2Foperant_conditioning_lab.htm&size=65.0kB&name=Skinner_Box.jpg&p=skin
ner+box&type=jpeg&no=6&tt=585&oid=125cd576e5ce45aa&ei=UTF-8
44
LAMPIRAN
45
