TEORIA PIELĘGNOWANIA 1. Teoria pielęgnowania a model pielęgnowania:

a) model – graficzne lub symboliczne przedstawienie treści teorii (np. czym jest pielęgnowanie, pielęgnowanie z pkt. widzenia poszczególnych teorii)

b) teoria – filozoficzne odniesienie, poparte badaniami (niektóre teorie); może być stworzona przez 1 osobę lub grupę naukowców Funkcja teorii – po co ona jest? pomaga w relacji personelu z pacjentem podpowiada w praktyce, jakie rzeczy mogą być zrobione

2. Teoria – zasadnicze elementy:

a) osoby b) środowisko c) zdrowie d) pielęgnowanie

3. Teoria F. Nightingale - model koncentryczny, środowiskowy (1860 r.)

a) założenia: pielęgnowanie pozostaje w ścisłym

związku z tym co się dzieje w środowisku fizycznym otaczającym człowieka

zdrowie człowieka uzależnione jest od środowiska

pielęgnowanie odnosi się do zdrowia, a samo zdrowie jest ściśle powiązane ze środowiskiem

zadaniem osoby pielęgnującej jest zadbanie o środowisko pacjenta

b) kanony pielęgniarstwa wentylacja i ogrzewanie – wskazanie na czystość powietrza

w pomieszczeniach zamkniętych – wietrzenie pomieszczeń, utrzymanie odpowiedniej wilgoci

na terenach otwartych (zanieczyszczenia) – wilgoć, dym, gazy, pyły zdrowie domu, mieszkania, szpitala

dobre oświetlenie właściwe usuwanie nieczystości korzystanie z czystej, nieskażonej wody właściwe rozwiązania architektoniczne (szczególnie budynki szpitalne)

światło – potrzebne dla zdrowia fizycznego i psychicznego hałas – czynnik bardzo stresujący

głośne rozmowy muzyka sposób poruszania się (hałas gdy ktoś idzie)

różnorodność – świadome wprowadzanie w życiu chorego różnych zmian, np. spacer, posadzenie przy oknie małe elementy dekoracyjne (np. kwiatek) czytanie chorym zachęcenie do aktywności (pisanie, prace ręczne, samodzielne czytanie)

zachowanie diety zgodnie z tym, co zaleca lekarz wprowadzanie urozmaiceń do diety regularność podawanych posiłków nie przerywanie posiłku choremu

ważne dla modelu

pielęgnowania

potrz

eby

biol

ogic

zne

łóżko i jego wyposażenie czystość bielizny pościelowej i potrzeba jej zmiany prawidłowe przesłanie łóżka dodatkowe akcesoria (materac, poduszka, akcesoria przeciwodleżynowe)

czystość pokoju i ścian porządkowanie Sali chorych odświeżanie ścian (malowanie) sposób porządkowania – bez wzbierania kurzu

czystość osobista forma skóry konieczność systematycznego mycia się częste mycie rak przez osoby leczące i pielęgnujące

żywienie podawanie posiłków „głupie” budzenie nadziei i doradzanie

czynniki psycho – społeczne w komunikacji z pacjentem wsłuchiwanie się w słowa chorego przekazywanie rad umacniających chorego (bez złudzeń)

obserwacja – zbieranie konkretnych, rzeczowych i precyzyjnych informacji co do potrzeb pacjentów i ich sytuacji

zarządzanie – obejmowanie uwagą pacjenta i tych elementów środowiska, które mają największy wpływ na samego pacjenta i na jego sytuacje zdrowotną

4. Model Virgini Henderson (1955 r.)

a) założenia: pielęgniarstwo jest asystowanie

człowiekowi pielęgnowany może być człowiek

zdrowy jak i chory w wyniku pielęgnowania, chory lub

zdrowy, może stać się niezależny od innych osób

b) 14 unikatowych potrzeb, w których jest zaspokojone asystowanie pielęgniarskie: normalne oddychanie odpowiednie odżywianie i dostarczanie płynów wydalanie poruszanie się i zachowywanie właściwej postawy ciała (chodzenie, siedzenie,

leżenie, zmiany pozycji) sen i odpoczynek dobieranie odpowiedniej odzieży i bielizny utrzymywanie prawidłowej ciepłoty ciała przez właściwe dobieranie odzieży i

wprowadzenie zmian w środowisku utrzymywanie czystości i schludnego wyglądu oraz zabezpieczenie ciała przed

urazami unikanie zagrożeń ze strony środowiska oraz unikanie ranienia innych

potrz

eby

ps

ycho

- sp

ołec

zne

komunikowanie się z innymi oraz wyrażanie emocji, potrzeb, lęków, itd. podejmowanie praktyk religijnych zgodnie z własnymi wierzeniami podejmowanie pracy zapewniającej zyskiwanie poczucia osiągnięć zabawa lub uczestnictwo w różnych formach rekreacji uczenie się, odkrywanie i zaspokajanie ciekawości poznania nowego –

niezbędne dla zdrowia i normalnego rozwoju Unikatowe – bo charakterystyczne tylko dla pielęgniarstwa.

c) klasyczna definicja pielęgniarstwa, opublikowana w 1958 r. przez Międzynarodową Radę Pielęgniarek (ICN) Unikatową funkcją pielęgniarstwa jest towarzyszenie człowiekowi – choremu lub zdrowemu – w wykonywaniu tych czynności związanych z utrzymaniem zdrowia, jego odzyskaniem lub godną śmiercią, które mógłby wykonywać bez pomocy, gdyby miał niezbędną siłę, wolę lub wiedzę. Robienie tego w taki sposób, aby możliwie najszybciej mu pomóc w uzyskaniu samodzielności.

d) czynniki wpływające na modyfikacje potrzeb wiek człowieka (noworodek, małe dziecko, młody człowiek, osoba starsza,

osoba umierająca) temperament, stan emocjonalny, a także krótkotrwały nastrój (np. namolny,

ponadaktywny, spowolniały, euforyczny, lękowy, histeryczny, depresyjny) stan socjalny i kulturowy (np. człowiek mający rodzinę, przyjaciół, dobrze

przystosowany do środowiska albo człowiek samotny, źle przystosowany) właściwości fizyczne człowieka (np. masa ciała w normie, poniżej lub powyżej

normy, właściwości motoryczne: w normie, ich utrata) możliwości intelektualne (w normie, powyżej lub poniżej normy) funkcjonowanie receptorów (wzroku, słuchu, dotyku, równowagi – w normie

lub utrata któregoś z nich) e) stany patologiczne wpływające na modyfikacje pomocy pielęgniarki

zaburzenia gosp. wodno – elektrolitowej (w tym stany głodu, uporczywych wymiotów, biegunek)

ostry niedobór tlenu wstrząs ( w tym zapaść, krwotok) zaburzenia świadomości (śpiączka, delirium) nienormalna temp. ciała, wywołana narażenie na wpływ niskiej lub wysokiej

temp. otoczenia ostre stany gorączkowe z różnych przyczyn miejscowe uszkodzenie skóry, zranienia, infekcje stany zakaźności stany przed – i pooperacyjne unieruchomienie spowodowane choroba lub leczeniem ból ciągły, nieustępujący pod wpływem stosowanych środków

5. Model Doroty Orem – koncepcyjny

a) model koncepcyjny pielęgnowania Orem jest określany jako teoria samoopieki, czyli świadomej, wyliczonej aktywności ukierunkowanej na zaspokajanie określonych potrzeb, które w sposób celowy regulują integralność, funkcjonowanie i rozwój jednostki

b) 2 formy samoopieki pośrednia – zdolność ludzka do angażowania w samo opiece i te indywidualne

zdolności uzależnione są od wieku, rozwoju, aktywności życiowej, kultury społecznej i zdrowia; samoopieka spontaniczna (np. „jem owoce bo lubie, a nie, że muszę je jeść”)

terapeutyczna – aktywność podejmowana krótkim czasie, wymagająca zastosowania różnych metod; samoopieka ukierunkowana, z celem (np. „ćwiczę bo chcę mieć większą sprawność”, „szczepię się”)

c) założenia samoopieka jest nabywana przez człowieka przez kontakty interpersonalne i

komunikowanie każda osoba dorosła ma zarówno prawo jak i odpowiedzialność za sprawowanie

opieki nad sobą oraz innych, np. za dzieci, osoby niepełnosprawne dorosły może czasem potrzebować wsparcia w realizacji samoopieki

d) zachowanie równowagi pomiędzy indywidualnym zapotrzebowaniem na opiekę a

zdolnością jednostki do samoopieki (deficyt samoopieki) wymaga interwencji pielęgniarki

e) 3 kategorie potrzeb związane z samoopieką

potrzeby uniwersalne – wspólne dla wszystkich ludzi, konieczne dla utrzymania życia i zdrowia oraz dobrego samopoczucia

potrzeby rozwojowe – początkowo utożsamiane z uniwersalnymi, a następnie wyodrębnione jako nowa kategoria, ze względu na zmieniające się potrzeby zależne od okresu rozwoju człowieka (w tym też nowe sytuacje życiowe – odejście bliskiego, trudne sytuacje życiowe)

potrzeby w sytuacjach zaburzeń stanu zdrowia - np. w przypadku jego pogorszenia, w chorobie czy też w niepełnosprawności

f) dobór najskuteczniejszej metody pielęgnowania dla potrzeb pacjenta 1) działania „za” i „dla” pacjenta - aktywizowanie 2) kierowanie, doradzanie, udzielanie wskazówek – bycie przewodnikiem 3) udzielanie wsparcia – wspieranie psychiczne i fizyczne 4) stwarzanie środowiska sprzyjającego rozwojowi osoby wymagającej pomocy 5) uczenie

Wybór odpowiedniej metody pracy z pacjentem jest ściśle związany z doborem systemu pielęgnacyjnego, tj. określeniem podejścia w zależności od wymaganej przez pacjenta pomocy.

g) 3 systemy pielęgnowania system całkowicie kompensacyjny – zespół sprawuje opiekę i wykonuje

wszystkie czynności w jej imieniu, za pacjentkę system częściowo kompensacyjny – częściowo personel, częściowo pacjent system wspierająco – uczący – mobilizowanie pacjentki w dostarczaniu

określonej wiedzy, nie wyręczanie lecz przygotowanie do samodzielnego wykonywania samoopieki

System jest zależny od stanu pacjenta, jego potrzeb oraz indywidualnej oceny rodzaju i stopnia deficytu samoopieki.

6. Model H. Peplau – relacji międzyludzkich (1952 r.) a) metoda najczęstsza u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi (psychiatria) niż u

pacjentów z zaburzeniami somatycznymi

b) model został oparty na teorii stresu; zawsze w relacji między pielęgniarką a pacjentem wykorzystuje się pewną energię, która w sposób pozytywny ma wpływ na prawidłowy rozwój tych relacji, a w sposób negatywny rodzi stres u pacjenta i prowadzi do pewnego regresu w relacjach z terapeutą

c) cele modelu:

dążenie do uzyskania samodzielności przez pacjenta umiejętna ocena, analiza danej sytuacji

d) 4 fazy relacji zachodzących między pielęgniarką a pacjentem w całym procesie pielęgnowania: I faza – orientacji II faza – identyfikacji III faza – eksploatacji IV faza – rozwiązania

e) pielęgniarka przyjmuje różne role, w różnych fazach: rola obcokrajowca – przyjęcie pacjenta takim, jakim on jest rola informatora – udzielanie odpowiedzi na stawiane przez pacjenta pytania rola nauczyciela – dokładne zbieranie informacji o pacjencie i jego sytuacji →

budowanie całej relacji terapeutycznej rola przywódcy – zachęcanie chorego do aktywnego uczestnictwa w procesie

pielęgnowania rola zastępcy – pacjent postrzega pielęgniarkę jako zupełnie kogoś innego,

pielęgniarka pomaga mu w znalezieniu różnic między nią a ta osobą, za którą on ją uważa

rola doradcy (konsultanta) – pielęgniarka pomaga pacjentowi w zrozumieniu sytuacji w jakiej się znajduje, w zapamiętaniu co się z nim dzieje i ma pomóc w wyciąganiu wniosków

f) pielęgniarka w procesie kształtowania pielęgnowania terapeutycznego zapewnia pacjentowi taką pomoc, jaka jest mu potrzebna do dynamicznego rozwoju osobowości

g) metoda SOAPIER S – subiektywne informacje O – obiektywne informacje (obserwacja pielęgniarska) A – ocena stanu i sytuacji pacjenta z wykorzystaniem informacji uzyskanych z obu źródeł P – plan opieki pielęgnacyjnej I – realizacja planu E – ocena skuteczności działań R – ponowna ocena stanu oraz sytuacji pacjenta i ponowne rozpoczęcie procesu pielęgnowania (jeśli to potrzebne)

7. Model Callisty Roy - adaptacyjny a) model może być wykorzystany w opiece nad pacjentem przewlekle chorym b) człowiek jest systemem adaptacyjnym, pozostającym w interakcji ze środowiskiem,

które oddziałuje na jednostkę poprzez bodźce pod wpływem zadziałania bodźców, człowiek uruchamia mechanizmy obronne przez system regulacyjny i poznawczy – wynikiem uruchomienia tych mechanizmów są określone zachowania, które mogą być adaptacyjne lub nieefektywne

c) rola pielęgniarki – pomaganie człowiekowi w osiągnięciu stanu adaptacji poprzez oddziaływanie na określone bodźce lub pomoc w wytwarzaniu reakcji adaptacyjnej

d) zdrowie – stan oraz proces bycia i stawanie się osobą zintegrowaną w 4 wymiarach: fizjologicznym w koncepcji siebie pełnionych ról współzależności

e) etapy procesu pielęgnowania zbieranie danych (obiektywnych i subiektywnych) o zachowaniach będących

wynikiem uruchomienia mechanizmów obronnych związanych z czterema zakresami adaptacji Roy zwraca szczególną uwagę na umiejętna obserwację, gromadzenia

danych gromadzenie danych o działających bodźcach (zew. i wew.), które wywołały

określone zachowania – rozpoznanie szczególnie efektywnych reakcji na bodźce i takie, które sprzyjały reakcji na bodźce oraz rozpoznanie czynników wpływających na te reakcje, np. kulturowe, rodzinne, związane z etapem rozwojowym, związane z procesami poznawczymi

diagnoza pielęgniarka – wynik analizy zebranych danych, polegających na rozpoznaniu poziomu adaptacji jednostki ujmowanie diagnozy pielęgniarskiej przez Roy to np.: o określenie rodzaju działających bodźców (np. ból w klatce piersiowej z

braku nieutlenowanego mięśnia) o reakcja w zakresie jednego lub kilku zakresów w adaptacji (np.

niemożność wypełnienia roli pracownika z powodu ograniczenia aktywności fizycznej)

ustalenie celów procesu pielęgnowania – określenie pożądanych zachowań, które pozwolą człowiekowi na osiągnięcie możliwie pełnej adaptacji oraz określenia czasu ich osiągnięcia

interwencje pielęgniarskie – odpowiednie oddziaływanie na bodźce, na ich potęgowanie lub eliminowanie, minimalizowanie ich działania, utrzymywaniu lub zmianie w zależności od ich rodzaju i wpływu jaki wywierają na człowieka realizacja planu powinna prowadzić do podniesienia zdolności jednostki do

radzenia sobie z bodźcami niepożądanymi oraz osiągnięcia stanu adaptacji ocena końcowa – porównanie osiągniętych przez człowieka zachowań z

założonym poziomem adaptacji i na dokonaniu ewentualnych modyfikacji wcześniejszych etapów w procesie pielęgnowania

8. Model Nancy Roper

a) skoncentrowany na aktywnościach życiowych, podejmowanych przez pacjenta oraz wspólne rozpoznanie z pacjentem aktualnych i potencjalnych problemów

b) najważniejsze w tym modelu to zebranie informacji, następnie wspólnie z pacjentem dokonanie weryfikacji informacji, ważne jest komunikowanie się z pacjentem

c) zastosowanie w opiece nad pacjentami psychicznie chorymi, w mniejszym zakresie w schorzeniach somatycznych oraz w otwartej opiece zdrowotnej

d) charakterystyczne elementy: aktywności życiowe (podejmowane indywidualnie przez człowieka)

o utrzymanie bezpiecznego środowiska (fizyczne i psychiczne) o komunikowanie się (werbalne i pozawerbalne) o oddychanie o jedzenie i picie o wydalanie o utrzymywanie czystości osobistej i ubrania o kontrolowanie temp. ciała o poruszanie się o praca i rozrywka (czynniki rozwoju człowieka) o wyrażanie seksualności (zależne od wieku, silne związane z osobowością) o sen o umieranie (jako proces) o długość życia (podążanie do śmierci) o ciągłość, na którą składają się zależności i niezależności (powiązane z

długością życia) czynniki wpływające na aktywności życiowe – występują we wzajemnych relacjach:

→ fizyczne → psychologiczne → socjologiczne → środowiskowe → polityczno – ekonomiczne

indywidualność życiowa – swojego rodzaju produkt wpływający na aktywności życiowe; może wyrażać się w tym, jak osoba wykonuje poszczególne aktywności życiowe, jak często i gdzie, kiedy i dlaczego w taki sposób te aktywności podejmuje, co o nich wie, które z tych aktywności stanowią dla niej wartość i co przeżywa wykonując je i jaką przyjmuje postawę w stosunku do nich

zindywidualizowane pielęgnowanie – w jakiej relacji jest model w stosunku do zindywidualizowanego pielęgnowania; model ten powinien determinować fazy indywidualnego pielęgnowania by zapobiec rutynie, by brać zawsze pod uwagę indywidualność pacjenta i jego możliwości podejmowania aktywności życiowych

e) Nancy Roper była zwolenniczką aktywnego włączania pacjenta w proces pielęgnowania → przed realizacją poszczególnych faz pielęgnowania, pielęgniarka powinna uzyskać odpowiedź na pytania: gdzie pacjent znajduje się na linii zależność – niezależność w okresie

poszczególnych aktywności życiowych? dlaczego jest w tym punkcie, czym to jest spowodowane? gdzie powinien być? czy trzeba pomóc pacjentowi zaakceptować przesunięcie w kierunku

niezależności? w jaki sposób może zostać oceniona lub zmierzona?

Edukacja zdrowotna 1. Funkcja edukacyjna → praca dydaktyczno – wychowawcza – stanowi nieodłączny

element w działaniach zawodu położnej i pielęgniarki; obejmuje to wszystko co położna realizuje w stosunku do pacjentów oraz środowiska, a co zmierza do kształtowania prawidłowych zachowań zdrowotnych pacjenta Powinniśmy pomagać ludziom zaakceptować pogląd, że powinni być zdrowi, aby żyć w pełni, rozwijać się i realizować. Powinniśmy kształtować umiejętności opieki nad innymi w celu wzmacniania zdrowia, pomagać w różnych środowiskach profilaktyki społecznej, przygotowywać pacjentów do samo opieki, a także przygotowywać opiekunów i rodzinę pacjenta do opieki nieprofesjonalnej w sytuacji pobytu chorego w środowisku domowym. Położna wykonując zadania zawodowe, wypełnia funkcję edukacyjną, występuje w roli wychowawcy i opiekuna wśród pacjentów, ale także jest nauczycielem w środowisku pracy. Swoje umiejętności opierają się na nauczaniu i uczeniu się.

2. Pojęcia: a) promocja zdrowia – proces umożliwiający ludziom kontrolę nad swoim zdrowiem

oraz tworzenie możliwości wspierania, poprawiania i utrzymania zdrowia b) wychowanie zdrowotne – system działań wychowawczych, których celem jest:

kształtowanie prawidłowych postaw sprzyjających zdrowiu i potęgowaniu zdrowia

wzbogacanie wiedzy o czynnikach sprzyjających zdrowiu, stwarzanie warunków do działań i wdrażanie do tych działań ludzi zgodnie z tym, co postuluje nauka o zdrowiu

dążenie do tego, aby każdy człowiek chciał i umiał zdrowie doskonalić, chronić, ratować

stwarzanie sobie i najbliższym warunków higienicznych życia kształtowanie aktywnej postawy rozwijanie pozytywnego zainteresowania zdrowiem oraz kształtowanie postawy

umożliwiającej skuteczną profilaktykę, pielęgnację i leczenie w sytuacji wystąpienia choroby

c) oświata zdrowotna – system działań dot. przekazywania wiedzy o zdrowiu, sposobach jego utrzymania i wzmacniania, kształtujący w ten sposób poprawne przekonanie, zgodne z aktualnymi osiągnięciami nauki; skierowana do ludzi zdrowych, zagrożonych chorobą i / lub chorych

3. Etapy procesu dydaktyczno – wychowawczego a) określenie celów na podstawie odpowiedniego rozpoznania

należy wziąć pod uwagę: zainteresowanie pacjentów możliwości intelektualne i praktyczne pacjentów zakres odbiorcy (indywidualnie / grupowo) stan fizyczny, psychiczny historię zdrowia środowisko doświadczenie pacjenta

b) planowanie form organizacyjnych, metod i środków, czasu realizacji oraz osób realizujących zadania

1) Forma pracy dydaktyczno – wychowawczej – termin oznaczający organizacyjną stronę tej pracy, dot. doboru pacjentów wg określonych kryteriów; dobór formy organizacyjnej zależy od sformułowania celu, miejsca pracy położnej, liczby i miejsca pobytu pacjentów, z którymi pracuje wybrane formy to: praca zbiorowa – polega na tym, że wszyscy uczestnicy, pracując indywidualnie,

wykonują przeważnie równocześnie tę samą pracę i rozwiązują podobne zadania o istota pracy – formułowanie celu (co chcemy osiągnąć w tej formie pracy) o nie uwzględnia się indywidualnej formy każdego uczestnika o trudno zaktywizować wszystkich uczestników o treści kształcenia – średni poziom o różny stopień osiągania celu

praca grupowa – forma organizacji pracy, polegająca na wspólnym wykonywaniu zadań przez stałe grupy liczące kilka osób członkowie grup mogą dobierać się samorzutnie spośród większej

zbiorowości, albo grupy mogą być tworzone celowo; podstawą doboru uczestników grupy mogą być: o cel i treść wiodącego zadania (np. przygotowanie kobiety do porodu i

macierzyństwa) o wiek uczestników (np. kobiety w wieku dojrzewania) o miejsce oddziaływania (np. oddział)

praca grupowa może być strategią oddziaływania wychowawczego, wpływanie na jednostkę poprzez grupę społeczną; może przebiegać w 2 wariantach: o jednolita wszystkie osoby wykonują te same zadania każdy uczestnik posiada podobny stan wiedzy i umiejętności oraz

gotowości do pracy dydaktyczno – wychowawczej o zróżnicowana każdy z uczestników rozwiązuje różne zadania stanowiące

określoną całość cel pracy grupy określany na podstawie rozpoznania stanu i

problemów każdego z pacjentów uczestnicy mogą prezentować różny poziom motywacji, wiedzy i

umiejętności następuje wzajemne motywowanie, pomoc uczestnicy muszą rozumieć, akceptować cel pracy można sterować aktywność uczestników i realizowanie procesu

zgodnie z planem możemy utrzymywać bezpośredni kontakt z uczestnikami,

ponieważ istnieje możliwość wzajemnej rozmowy możemy aktywizować każdego uczestnika, zachęcając do dyskusji

negatywne zachowania: → zależność – uczestnicy unikają pracy, pracują najzdolniejsi z

nich, najlepiej przygotowani albo ten, który jest wytypowany przez grupę

→ ucieczka – wycofywanie się z czynnego udziału w pracy grupy, kierują i prowadzą dyskusję na inny temat niż określony w celu

→ dobieranie w pary – praca, dyskusja tylko między dwiema osobami z grupy (co nie zapewnia realizacji celu)

→ walka – pewna wrogość, agresywność między uczestnikami pracy w grupie, np. żarty nie na miejscu, lekceważący stosunek, ukazywanie własnej wyższości intelektualnej

praca indywidualna – forma organizacji pracy, polegająca na wykonywaniu przez poszczególnych pacjentów odrębnych zadań, specjalnie dla każdego z nich określonych, zgodnych z celami sformułowanymi na podstawie rozpoznania stanu i sytuacji pacjenta; możemy oczekiwać różnych efektów

2) Metody pracy – systematycznie stosowany sposób postępowania, pozwalający

osiągnąć cel, schemat postępowania w określonej sytuacji zdrowotnej metody wychowania

o naśladownictwo o modelowanie o identyfikacja o metoda nagrody i kary o persfazja o zadaniowa

metody nauczania o wyjaśnianie o opis o rozmowa o dyskusja (panelowa, integracyjna, robocza) o burza mózgów o inscenizacja o wykład o pogadanka o instruktaż (omówienie) o pokaz o ćwiczenia

metody uczenia się przez naśladownictwo o zastosowanie gotowych algorytmów o poznanie o rozwiązywanie problemów

c) wdrażanie i realizacja d) ocena efektów, tzn. określenie na ile są one zgodne ze sformułowanymi na początku

celami

4. Cechy położnej a) sprzyjające celom wychowawczym

autorytet kompetencja takt – szanuje współpracowników, ich autonomię

b) utrudniające celom wychowawczym nadmiernie autorytatywny styl zachowania nieprzyjazny i nieprzychylny stosunek do pacjenta

nieproporcjonalna wymiana informacji: nadmierne wypytywanie pacjenta, niechęć do udzielania wyjaśnień, wskazówek, tłumaczenia zaleceń albo uniemożliwienie wypowiadania się pacjentowi

większa aktywność pacjenta przy biernej postawie pielęgniarki

Znaczenie standardów w ocenie jakości opieki 1. Standard – przeciętna norma, typ, wzorzec, model 2. Standard kwalifikacji zawodowych – zbiór ustalonych norm, określających wymagane

dla danej grupy zawodowej zadania zawodowe, zakres wiedzy i umiejętności zawodowych wraz z zestawem sprawdzania teoretycznego i praktycznego. a) standard umożliwia porównywanie wykonania z obowiązującymi wymaganiami (np.

odwołanie do jakichś zasad postępowania) b) każdy standard ma pomóc w podnoszeniu jakości opieki – każda osoba uczestnicząca

w realizacji opieki zdrowotnej może do tych standardów opieki się odwoływać c) podnoszenie jakości opieki ma za zadanie przestrzeganie praw pacjenta w

prawidłowym wykonywaniu zleceń lekarskich, zabiegów pielęgniarskich oraz pozwalają na pewną ciągłość opieki

3. Zasady powstawania standardów a) standardy powinny być tak konstruowane, aby służyły osiągnięciu wyznaczonych

celów b) podstawą standardów powinny być jasne definicje odpowiedzialności zawodowej

oraz zakresu działań zawodowych pielęgniarki / położnej c) standardy powinny wspierać jak najlepszy rozwój zawodu pielęgniarki / położnej

zgodnie z jego potencjalnym wkładem społecznym d) standardy powinny być wystarczająco ogólne i elastyczne, aby można było osiągnąć

ich cel, a jednocześnie zapewnić swobodę dla innowacji, rozwoju oraz zmian e) standardy powinny promować uniwersalny poziom jakości wykonywanego zawodu,

jak również tożsamość personelu f) standardy powinny określać równość oraz współzależność zawodu dostarczających

podstawowych usług g) standardy powinny być formułowane zgodnie z wymogami, które mają na celu ich

lepsze zastosowanie oraz większą przydatność dla zawodu 4. Podział standardów

a) ogólne – formułowane na szczeblu krajowym przez Krajową Radę Pielęgniarek i Położnych

b) szczegółowe – formułowane na poziomie lokalnym (oddział, przychodnia) przez nieduży zespół

5. Funkcje standardów: a) umożliwianie realizacji istotnych dla zawodu wartości, zasad, celów oraz wskazywać

na warunki związane z rozwojem zawodu b) ugruntowywanie praktyki pielęgniarskiej / położniczej na rzetelnych podstawach

teoretycznych c) powinny pomagać pielęgniarstwu wychodzić naprzeciw zmniejszającym się

potrzebom zdrowotnym społeczeństwa d) powinny służyć jako środek komunikowania celów pielęgniarstwa instytucjom,

państwu, członkom zawodu oraz opinii publicznej e) powinny określać szeroki zakres praktyki pielęgniarskiej

6. Kryteria jakości, zdefiniowane wg Maxwella (1984 r.) a) skuteczność – działania służby zdrowia ukierunkowane są na osiągnięcie celu,

spełniają określone funkcje z korzyścią dla zdrowia jednostek i populacji b) efektywność – funkcje realizowane są przy najniższym zużyciu zasobów

(wydajność) c) właściwość – świadczenia są oparte na podstawie zebranych potrzeb pacjentów i

społeczeństwa d) trafność – świadczenia są dostosowane do potrzeb oraz posiadanych zasobów i

możliwości realizacji e) akceptacja – oferowane świadczenia są zgodne z oczekiwaniami pacjentów i

personelu, są możliwe do przyjęcia f) dostępność – świadczenia są dostępne jednakowo dla wszystkich, którzy ich

potrzebują 7. Koncepcja kryteriów standardu (Donabediena) jest ukierunkowana na:

a) struktura b) proces c) wynik

8. W trakcie tworzenia standardów przyjęto warunki: a) opracowywanie i wdrażanie przez praktyków b) w procesie standaryzacji włączony jest cały zespół pielęgniarek i położnych c) skoncentrowanie na pacjencie d) szczególnie szczegółowe opracowywane są dla konkretnej sytuacji e) są ustalone na poziomie możliwym do osiągnięcia f) działanie zespołowe

9. Cechy kryteriów standardu wg Appelmana (RUMBA) R – trafny U – zrozumiały M – mierzalny B – sformułowane jako określone zachowania ludzi A - osiągalny

10. Komisja ds. standardów kwalifikacji pielęgniarek i położnych opracowała koncepcję prac nad standardami ustalając ich hierarchię a) ogólne standardy w pielęgniarstwie

podstawowe założenia teoretyczne definicje podstawowych pojęć struktura organizacyjna pielęgniarstwa standardy kształcenia i doskonalenia zawodowego pielęgniarek i położnych

b) ogólne standardy pielęgniarskie praktyki klinicznej oraz standardy praktyki pielęgniarskiej w podstawowej opiece zdrowotnej

c) standardy praktyki pielęgniarskiej (np. pielęgniarka środowiskowa) d) standardy opieki pielęgniarskiej (sposób i zasady postępowania) e) standardy postępowania pielęgniarskiego w poszczególnych sytuacjach

11. Standardy zakładowe uwzględniają potrzeby pacjentów, nad którymi sprawowana jest opieka (lokalizacja, wyposażenie, warunki organizacyjne).

12. Budowa standardu – elementy a) standard ogólny

metryczka (gdzie powstał standard, jego nr, itd.) temat – obszar opieki, którego standard dotyczy; mogą być wyodrębnione

podtematy grupa opieki – krótka charakterystyka grupy pacjentów, których standard

dotyczy oświadczenie standardowe – informacja określająca cele standardu kryteria – wskaźniki zawierające informacje, jak osiągnąć standard

o kryteria struktury – opisują zasoby ludzie – ich wykształcenie, wiedza, umiejętności zasoby organizacyjne, np. system komunikacji, system prawa zasoby materiałowe – sprzęt, wyposażenie, dokumentacja

→ kogo i czego potrzebujemy? → jakie zasoby powinny być dostępne?

o kryteria procesu – dot. decyzji i działań podejmowanych przez personel wspólnie z pacjentem w celu osiągnięcia danego standardu → co i przez kogo powinno być zrobione w celu osiągnięcia standardu?

o kryteria wyniku – określone rezultaty jakie przewiduje się osiągnąć w efekcie wprowadzenia danego standardu – w kontekście zachowań klienta/pacjenta (grupy docelowej), jego wiedzy, satysfakcji, stanu zdrowia → jaki powinien być rezultat działania? → jakie rezultaty będą po obecności standardu w praktyce?

b) standard szczegółowy – w zapisie uwzględnienie metryczki, na której jest nr referencyjny standardu, temat, podtemat, grupa opieki do której stosuje się standard, miejsce opieki, data wprowadzenia standardu, data przeglądu standardu, osoba odpowiedzialna za wdrażanie standardu