terapi musik 1.pdf

Artykuł poglądowy/Review article

Wybrane zagadnienia z terapii muzyką osób chorującychna zaburzenia otępienneMusic therapy in dementia disorders

Katarzyna Ruda1, Joanna Rymaszewska2

1Katedra Fizjoterapii i Terapii Zajęciowej w Medycynie Zachowawczej i Zabiegowej, Akademia Wychowania Fizycznegowe Wrocławiu

2Pracownia Psychiatrii Konsultacyjnej i Medycyny Behawioralnej, Katedra i Klinika Psychiatrii, Uniwersytet Medycznywe Wrocławiu

Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2013; 8, 1: 40–46

AAddrreess ddoo kkoorreessppoonnddeennccjjii::mgr Katarzyna RudaKatedra Fizjoterapii i Terapii Zajęciowej w Medycynie Zachowawczej i ZabiegowejAkademia Wychowania Fizycznegoal. I. J. Paderewskiego 35, 51-612 Wrocławtel. +48 71 347 35 22, faks +48 71 347 30 81e-mail: [email protected]

S t r e s z c z e n i e

Związek pomiędzy muzyką i medycyną jest opisywanyszeroko jako zjawisko wielopłaszczyznowe. Muzyka bywawykorzystywana w celu regulowania stanów fizjologicz-nych oraz psychologicznych. Badania nad strukturą dźwię-ku, muzyką oraz jej odbiorem pokazują, że należy ją rozpatrywać również pod kątem elementów dziełamuzycznego (rytm, melodia, tempo, dynamika, harmo-nia) oraz możliwości percepcyjnych pacjenta. Ma toogromne znaczenie szczególnie w holistycznym podejściuw medycynie oraz nowoczesnej rehabilitacji w połączeniuz muzykoterapią. Muzykoterapia u osób starszych, cier-piących z powodu zaburzeń otępiennych, jest obszaremintensywnie rozwijanym w ostatnich latach. Wynika totakże z faktu, że obserwuje się postępujące starzenie siępopulacji ludzkiej (Krzyżanowski 2004). Zwiększa sięw tej grupie odsetek osób cierpiących na zaburzenia psy-chiczne, z których najczęstszymi są zespoły otępienne orazzaburzenia nastroju. Muzykoterapia może stanowić cen-ne wsparcie w rehabilitacji oraz opiece nad osobą choru-jącą na otępienie. Liczne badania wskazują na znaczenieposzczególnych technik zastosowania muzykoterapii lubmuzyki w postępowaniu z osobami z otępieniem. W arty-kule omówiono wybrane techniki muzykoterapeutycznestosowane w medycynie, wartość muzykoterapii w zabu-rzeniach otępiennych, inicjatywy terapeutyczne z wyko-rzystaniem muzyki oraz jej funkcje w terapii osób z otę-pieniem. Przedstawiono podobieństwa oraz różnicew badaniach nad muzykoterapią zaburzeń otępiennychw Europie i Stanach Zjednoczonych w ostatnich latach.Wśród najczęściej pojawiających się w badaniach techniksą: stymulacja muzyczna, muzyczna reminiscencja, wspól-ne śpiewanie, muzyka i ruch, tańce towarzyskie, integra-cyjne. Autorzy artykułu prezentują doniesienia teoretyczneoraz przedstawiają wybrane badania dotyczące zastosowa-nia muzykoterapii u osób z zaburzeniami otępiennymi.

Słowa kluczowe: muzyka, medycyna, muzykoterapia,zaburzenia otępienne.

A b s t r a c t

Conjunction between music and medicine is describedwidely as a multi-faceted phenomenon. Music is usedto regulate physiological and mental states. Studiesabout sound structure and music and its perceptionshow that music should also be considered from the per-spective of musical work elements (rhythm, melody,tempo, dynamics) and patients’ perceived capabilities.It is of great importance especially in a holistic approachin medicine and modern rehabilitation combined withmusic therapy. Music therapy for older people sufferingfrom dementia disorders has been developing intensivelyin recent years and it is because the human populationis gradually getting older (Krzyżanowski 2004). In addi-tion, mental disorders, especially dementia and mooddisorders, are becoming more common in this group.Music therapy can provide a valuable support in reha-bilitation and daily care of people with dementia. Thestudies show the importance of using particular tech-niques of music therapy when taking care of people withdementia. The paper presents selected music therapytechniques used in medicine, the value of music thera-py in dementia disorder and therapeutic initiatives withmusic use and its functions in therapy of people withdementia. Text analysis shows similarities and differ-ences in studies about music therapy in dementia dis-orders in both Europe and the USA in the last years.The most common techniques shown in the researchare: music stimulation, music reminiscence, music andmovement and social dancing. The authors present atheory report on music therapy use in dementia disor-ders and they show selected studies referring to use ofthis method in therapy.

Key words: music, medicine, music therapy, dementiadisorder.

40 Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2013

Techniki muzykoterapeutyczne stosowane w medycynie

Muzyka oraz jej terapeutyczne walory sąwykorzystywane w wielu obszarach medycznychoraz rehabilitacyjnych, takich jak: kardiologia,psychiatria, onkologia, neurologia czy pediatria(Sidorowicz 2008; Dobrzyńska i wsp. 2006;Cesarz 2002; Galińska 1990, 2004). W ostat-nim czasie można zauważyć intensywny rozwójbadań nad zastosowaniem muzykoterapii w psy-chogeriatrii. Dotyczy to zarówno badań nadużyciem muzykoterapii w zaburzeniach depre-syjnych osób starszych, jak i zaburzeń otępien-nych (Castelino 2009; Dobrzyńska i wsp. 2006;Raijmaekers 2005).

Coraz częściej w literaturze przedstawiane sąbadania z zakresu neuromuzykoterapii (Toma-ino 2012; Bradt i wsp. 2010; Thaut i wsp.2009). Definiuje się ją jako terapeutyczne zasto-sowanie muzyki w poznawczych, czuciowychoraz ruchowych dysfunkcjach wywołanychuszkodzeniami lub chorobami układu nerwo-wego (Galińska 2012). W badaniach naukowychszczególny nacisk kładzie się na sprawdzaniekonkretnych technik muzykoterapeutycznych.

Do najbardziej znanych oraz opisywanychtechnik w medycynie (Ridder 2008) należą: słu-chanie muzyki, techniki wyobrażeniowe domuzyki (music-elicited imagery, music and directedimagery, guided imagery and music), terapiamuzyczno-wibroakustyczna, metody wykorzy-stujące muzykę oraz relaksację słowną, muzykai biofeedback (Maranto 2005) oraz techniki remi-niscencyjne z wykorzystaniem muzyki (Ridder2008). Są to najczęściej techniki polegające namuzykoterapii receptywnej, gdzie duży naciskkładzie się na słuchanie muzyki.

Drugą grupę stanowią techniki muzykotera-pii aktywnej. W tym przypadku wykorzystujesię aktywizującą rolę muzyki lub nawet kon-kretne elementy dzieła muzycznego, np. rytm,tempo, dynamikę, artykulację, melodię. Dotechnik tych należą: improwizacje muzyczne,wspólne granie, śpiew, tworzenie piosenek tera-peutycznych, muzyka i ruch, tańce towarzyskie,ludowe, integracyjne (Ridder 2008).

Cele zajęć muzykoterapeutycznych dostoso-wane są do potrzeb i aktualnych możliwościpacjenta. Inaczej planowane są zajęcia dla dzie-ci w wieku szkolnym będących na oddzialeonkologicznym, inaczej zajęcia dla osób doro-słych cierpiących z powodu zaburzeń psychicz-nych, a jeszcze inną formę stosuje się u pacjen-tów na oddziale kardiologicznym. Dlategoistnieje tak duża liczba oraz różnorodność tech-

nik z wykorzystaniem muzyki mających zasto-sowanie kliniczne.

Różnice w zastosowaniu muzyki (muzykote-rapii) można przedstawić za pomocą czterechprzykładowo wybranych obszarów, np. redu-kowanie stresu (de Dreu i wsp. 2012), radzeniesobie z bólem (Bauer i wsp. 2011), poród (Liui wsp. 2010), rehabilitacja ruchowa (Maranto2005; Short i wsp. 2012; de Dreu i wsp. 2012;Lim i wsp. 2011) (tab. 1.).

Muzykoterapia u osób chorujących na otępienie

Wiele argumentów przemawia za wykorzy-staniem muzyki w leczeniu chorych cierpiącychz powodu zaburzeń otępiennych. Coraz to now-sze doniesienia naukowe podkreślają rolę muzy-koterapii w kompleksowej terapii osób starszychchorujących na otępienia. Ale jakie konkretneinterwencje terapeutyczne mogą być wykorzy-stywane i w jakim celu?

Odpowiedź na to pytanie można znaleźćw literaturze na temat muzyki oraz jej wyko-rzystania w terapii otępień. W 2008 r. HanneMette Ridder dokonała przeglądu piśmiennic-twa, którego celem było opisanie klinicznychinicjatyw muzykoterapeutycznych podejmowa-nych u pacjentów chorujących na otępienie (w chorobie Alzheimera, na podłożu naczynio-wym oraz w innych chorobach) (Ridder 2008).Autorka tej pracy podkreśla, że w naszymcodziennym rozumieniu muzyka jako sztukajest doceniana głównie ze względu na funkcjeestetyczne. Jednakże ta ogólna kategoria niestanowi celu przeglądu 92 badań dotyczącychmuzykoterapii zastosowanej u osób chorującychna otępienie. Nadrzędnym zamiarem tego bada-nia było stworzenie ogólnego zarysu różnychsposobów implementowania muzyki w placów-kach ochrony zdrowia, łącząc zarówno mu zy -koterapeutyczne strategie, jak i zajęcia, które personel mógłby zastosować sam. Przegląd piś -miennictwa obejmował:• badania dotyczące muzyki i otępienia,• badania i raporty dotyczące opieki nad cho-

rymi z demencją, opublikowane w czasopis -mach muzykoterapeutycznych, geriatrycz-nych, psychologicznych, psychiatrycznych,medycznych,

• książki oraz rozdziały książek o tematycemuzykoterapeutycznej,

• materiały od 1980 r. do sierpnia 2004 r.,• artykuły badawcze lub badania z udoku-

mentowanymi opisami praktyk klinicznych,• studia przypadków, jeśli zawierały jasny opis

praktyk klinicznych,

Wybrane zagadnienia z terapii muzyką osób chorujących na zaburzenia otępienne

Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2013 41

• badania opublikowane w języku angielskim,niemieckim, norweskim, duńskim i szwedz-kim.Zastosowano dwie strategie poszukiwań:

w listach referencyjnych z nadchodzących mate-riałów (artykuły z University of Witten-Her-decke, artykuły z przeglądu Brotonsa z 2000 r.)oraz w elektronicznych bazach danych, np.www.music-therapyworld.net, ingenta.com,Medline, PsycLit, PubMed, RILM, CAIRSS,www.musik.aau.dk (Ridder 2008).

Ogólne wyniki analizy danych

W Stanach Zjednoczonych istotny wzrostliczby badań zauważa się od 1990 r. Taka pro-duktywność mogła być związana z wystąpie-niem w senacie w 1991 r. Oliviera Sacksa i Con-nie Tomaino, którzy wraz z współpracownikamiprzedstawili informacje na temat zastosowaniamuzykoterapii u osób starszych chorujących nademencję (Ridder 2008). W Europie do 1995 r.przeprowadzono tylko kilka badań, ale pomię-

dzy 1995 a 2004 r. opublikowano 23 badania,co wskazuje na znaczący wzrost zainteresowa-nia muzycznymi interwencjami u pacjentówchorujących na otępienie. Zarówno w Europie,jak i Stanach Zjednoczonych aktywne techni-ki, w których uczestnik śpiewał, grał na instru-mencie lub tańczył, zostały użyte w 2/3 badań,a z kolei receptywne techniki z wykorzystaniemnp. muzyki z CD – w prawie 1/3 badań. W kil-ku badaniach zastosowano reaktywne techniki,czyli połączenie aktywnych i receptywnych tech-nik, polegające na tym, że osoby grały na instru-mentach do muzyki odtwarzanej z CD albo słu-chano muzyki granej na żywo.

Duża część ze 190 uczestników omawianychbadań brała udział w zajęciach grupowych (od3 do 12 osób). Pomimo tego większość badańdotyczyła indywidualnych zajęć. Tendencja dosprawdzania indywidualnych interwencji ujaw-niała się szczególnie w Europie. Interesująca jestrównież liczba sesji, w których dana osoba bra-ła udział. W Europie zauważono lekką tenden-cję do badania inicjatyw w więcej niż 10 sesjach,

TTaabbeellaa 11.. Obszary i cele stosowania muzyki w terapii

Obszar zastosowań Cele zajęć z wykorzystaniem muzyki

redukcja stresu zmniejszenie napięcia mięśni

zmniejszenie niepokoju psychicznego

obniżenie ciśnienia krwi

zmniejszenie stężenia kortykosteroidów

zmniejszenie oznak niepokoju

radzenie sobie z bólem wpływ na aspekty psychologiczne oraz fizjologiczne

poprawa procedury samoregulacji

poprawa relaksacji

zmniejszenie werbalizacji na temat bólu

podwyższenie progu tolerancji bólu

zmniejszenie potrzeb stosowania leków przeciwbólowych

poród zmniejszenie strachu i lęku

regulowanie oddychania

ulepszenie techniki naturalnego porodu wg Lamaze’a

zwiększenie radości narodzin

redukowanie bólu

skrócenie czasu porodu

rehabilitacja ruchowa ustrukturyzowanie ruchu

poprawa funkcjonowania motorycznego

wzmocnienie pożądanych ruchów

zmniejszenie napięcia mięśni

zwiększenie motywacji do terapii

Katarzyna Ruda, Joanna Rymaszewska


z kolei w Stanach Zjednoczonych odnotowanomniejszą liczbę spotkań. Może to stanowićwyraz różnic w strategiach terapeutycznychz tendencją do długoterminowych interwencjiw zorientowanej psychoanalitycznie tradycjieuropejskiej i krótkoterminowych interwencjiw behawioralnej lub kognitywnej tradycji ame-rykańskiej. Inne różnice widoczne są w odnie-sieniu do liczby uczestników badań. W StanachZjednoczonych zaobserwowano tendencję doprzeprowadzania mniejszej liczby badań w cią-gu 10 lat, ale w tym samym czasie zwiększanoliczbę ich uczestników. Trend ten jest widocz-ny również w Europie, lecz w mniejszym stop-niu. W odniesieniu do strategii badań w Sta-nach Zjednoczonych widać wyraźną preferencjędo włączania grup kontrolnych – 67% badańposiada grupę kontrolną. Badania te dotyczązarówno eksperymentalnych projektów, gdziezdarza się, że uczestnik może stanowić dla sie-bie również grupę kontrolną, lub projekty pre-test i post-test (within-subject pre-test and post-testdesign). W Europie odnotowano taką samą licz-bę projektów eksperymentalnych (14 badań)oraz case designs (studium przypadków) (13 ba -dań) (Ridder 2008).

Inicjatywy terapeutycznez wykorzystaniem muzyki

Projekty badawcze cytowane w powyższymprzeglądzie piśmiennictwa zawierały informacjęo różnych inicjatywach terapeutycznych. Zarów-no przyczyny, jak i cele tych inicjatyw się różnią.Część z nich była czysto ekonomiczna, np. kiedyzespół terapeutyczny używał nagranej muzykilub gdy do jak największej liczebnie grupy byłaprzydzielona jak najmniejsza liczba terapeutów.W innych przypadkach kładziono nacisk na inter -akcje indywidualne (one-to-one). Zajęcia takie obej-mowały kilka indywidualnych sesji z wysokowykształconym personelem. Studium 92 ba dańwyłoniło szereg muzycznych inicjatyw stosowa-nych w zaburzeniach otępiennych:• zajęcia z muzyką w tle (background music),• tańce ludowe, tańce towarzyskie, integracyj-

ne (folk dancing, social dancing),• opieka muzykoterapeutyczna (music therapeu-

tic care – MTC),• muzyka i ruch (music and movement),• słuchanie muzyki (music listening),• reminiscencja muzyczna (music reminiscence),• stymulacja muzyczna (music stimulation),• wspólne granie (play-along),• wspólne śpiewanie (sing-along),• tworzenie piosenek (songwriting),

• niwelowanie stresu (stress reduction),• improwizacja terapeutyczna (therapeutic impro-

visation),• śpiew terapeutyczny (therapeutic singing),• terapia wibroakustyczna (vibroacoustic therapy).

Wyżej wymienione rodzaje muzykoterapiiw zaburzeniach otępiennych stosowane byłyz wykorzystaniem: muzyki na żywo (akompa-niament), muzyki nagranej, gry na instrumen-cie (pianino, akordeon, gitara), śpiewu a cappel-la (bez akompaniamentu), ustrukturyzowanegoprogramu, określonych grup, otwartej grupylub indywidualnych zajęć (Ridder 2008). Inter-wencje muzykoterapeutyczne pojawiają sięw literaturze w różnych zestawieniach, jednak-że największy nacisk kładzie się na technikiaktywizujące, wykorzystujące wspólne granie,wspólne śpiewanie, muzykę i ruch, rytm i tem-po oraz walory reminiscencyjne utworów mu -zycznych (Ridder 2002).

Funkcje muzyki

Dzięki przeprowadzonym badaniom możnawyróżnić cztery główne kategorie, które opisu-ją funkcje muzyki w terapii osób cierpiących nazaburzenia otępienne:• ewaluacyjne: muzyka jako narzędzie oceny,• regulacyjne:

– muzyka o działaniu uspokajającym,– muzyka prowadząca do adaptacji beha-

wioralnej,• stymulujące:

– muzyka jako stymulacja ciała,– muzyka jako stymulacja funkcji poznaw-

czych,– poprawa interakcji społecznych na pozio-

mie interpersonalnym za pomocą muzyki,• komunikacyjne: poprawa interakcji perso-

nalnych na poziomie intrapersonalnym zapomocą muzyki.Podejście ewaluacyjne (evaluative appro-

ach). Sposób, w jaki uczestnicy reagują lubwspółpracują w sesjach muzykoterapeutycznych,jest obserwowany i opisywany. Sesje terapeu-tyczne mogą posłużyć ocenie funkcji kognityw-nych lub motorycznych (umiejętności językowe,koncentracja i uwaga). Funkcja ewaluacyjna słu-ży również do obserwacji interakcji psychospo-łecznych w relacji pacjent–terapeuta lub innychrelacji, kiedy w zajęciach uczestniczy co najmniejdwóch lub trzech pacjentów albo w zajęciachbierze udział pacjent oraz jego rodzina, znajo-mi lub personel.

Śpiewanie, wspólna gra na instrumentachstosowane są w celu uzyskania informacji dla



oceny procedur (assessment procedures). Co więcej,muzykoterapia może być wykorzystana do oce-ny obszarów funkcjonowania (fluencja, utrzy-manie tematu rozmowy, uwaga, koncentracjai celowość) nieprzedstawianych adekwatnieprzez inne narzędzia testowe (Ridder 2002).Użycie muzycznych narzędzi oceny wciąż jestw fazie początkowej, a zainteresowanie tą funk-cją muzyki wzrasta, o czym świadczą coraz now-sze doniesienia.

Podejście regulacyjne (regulative appro-ach) polega na użyciu muzyki (lub jej elemen-tów, takich jak rytm, tempo, melodia) w celuzmiany zachowania lub zmiany nastroju (Rid-der 2008).

Muzyka grana podczas kolacji może regulo-wać agitację lub czas spędzony na jedzeniu (Hoi wsp. 2011). Słuchanie muzyki, używanie kasetlub płyt z nagraniami do relaksacji i odgrywa-nie ich w sytuacjach, gdy pacjent jest zmęczo-ny, może przynieść poprawę z zakresie długo-ści snu w porównaniu z pacjentami, u którychnie zastosowano takiej formy terapii (Linden-muth i wsp. 1992). Indywidualne słuchaniemuzyki w sytuacji, gdy osoba chorująca na otę-pienie przebywa w swoim pokoju i wysłuchujeznanych jej utworów, zmniejsza nasilenie obja-wów pobudzenia (Ridder 2008; Gerdner 2000;Gerdner 1997).

Podejście stymulujące (stimulative appro-ach). Muzyka i ruch, zajęcia taneczne z wyko-rzystaniem nagranej muzyki lub muzyki nażywo oraz tańce w grupie poprawiają jakośćżycia, orientację w rzeczywistości, zwiększająaktywne uczestnictwo w innych zajęciach orazwpływają na poprawę umiejętności społecznych(Ridder 2008). Muzykoterapia jest stosowanaw celu motywacji i rozpoczynania innychaktywności dnia codziennego. Zajęcia skupiająsię na ćwiczeniu funkcji poznawczych (Brueri wsp. 2007) oraz utrzymywaniu funkcjonowa-nia języka (Suzuki i wsp. 2004; Brotons i Koger2000; Aldridge 2004). Tańce towarzyskie (socialdancing) pomagają zachować oraz wspomagająfunkcje motoryczne, emocjonalne i intelektual-ne pacjenta. Zajęcia grupowe, których jednąz części jest taniec, wpływają na pozytywnezachowanie, zaangażowanie, reminiscencję orazpoprawiają interakcje społeczne między pacjen-tem a opiekunami i rówieśnikami (Ridder2008). Grupowa muzykoterapia pozytywniewpływa na umiejętności mowy oraz jej płynność(Brotons i Koger 2000). Poprawia równieżaktywne uczestnictwo i zaangażowanie w zaję-cia oraz zwiększa orientację w rzeczywistości.Indywidualne zajęcia terapeutyczne z użyciem

muzyki mogą pozytywnie wpłynąć na kojarze-nie imienia z twarzą (face-name recognition) orazliczbę przypomnianych słów (Ridder 2008).

Podejście komunikacyjne (communicativeapproach). Muzykoterapia może wspomagać ko -munikację osoby chorej z otoczeniem (Gaertner2003). Celem zajęć jest interakcja na poziomiesocjalno-pragmatycznym, gdzie uwzględniane sąemocje, tożsamość kulturowa, potrzeby psycho -społeczne i indywidualna biografia osoby. Eegi Munk-Madsen (2001) prowadzili długotermi-nową terapię obejmującą ponad 30 sesji, w któ-rych połączono improwizację z indywidualnympodejściem. Długie cykle terapeutyczne poma-gały w przełamaniu izolacji, obniżeniu stanówlękowych, w wydobyciu pamięci autobiogra-ficznej oraz w znalezieniu sposobów wyrażaniasiebie (Ridder 2008). Gudrun i Aldridge podają,że aktywne tworzenie muzyki poprawia inter akcjęoraz wspiera proces komunikacji u pacjentówcierpiących z powodu otępienia.

Indywidualny śpiew terapeutyczny poprawiainterakcje osoby chorej z innymi ludźmi, częstona bardzo osobistym poziomie, co pozwalapacjentowi wyrazić się w prosty i pozytywnysposób. Wybór osobistych piosenek możepoprawić rozpoznawanie, a im mocniej piosen-ka jest nacechowana emocjonalnie, tym więk-sza szansa na reakcję pacjenta. Piosenka możesłużyć do wyrażania intensywnych uczući umożliwia dzielenie się tymi uczuciami z dru-gą osobą (Ridder 2008). Zdarza się, że u pacjen-tów chorujących na demencję część wspomnieńi epizodów z przeszłości ulatuje, z kolei inneprzebijają się i nawet „zaćmiewają” rzeczywi-stość. Praca nad przypominaniem przeszłościi poczuciem teraźniejszości poprzez śpiewanieznanych piosenek może być cenna w terapiiosób chorujących na otępienie. Ważną rolęw tym podejściu odgrywa reminiscencyjna rolamuzyki. Szczególnie istotne są znane i lubianeutwory muzyczne, w tym pieśni (ludowe,patriotyczne, religijne oraz piosenki regionalne,utwory śpiewane w szkole, wykonywane przezrodziców, kołysanki). Proces wywoływaniawspomnień uruchamia się w momencie, gdyfragment ulubionego utworu zostaje zagranylub odsłuchany. Może to stanowić począteknawiązania i rozwijania procesu komunikacji.

Podsumowanie

Sposób, w jaki przeprowadzane są zajęciamuzykoterapeutyczne, ich program, strukturaoraz liczba osób w grupie zależy w dużej mie-



rze od społecznych, poznawczych i funkcjonal-nych możliwości oraz umiejętności pacjenta, cow konsekwencji daje szeroki przekrój inicjatywterapeutycznych z wykorzystaniem muzyki (Chat-terton i wsp. 2012; Guétin i wsp. 2009; Clair2006; Ridder 2002). W terapii osób chorującychna demencję muzyka może być zastosowanaaktywnie lub receptywnie, w grupach lub indy-widualnie, z użyciem lub bez instrumentów,z akompaniamentem lub a cappella, na żywo lubnagrana, w ośrodku w określonym czasie lubw trakcie zajęć dnia codziennego, razem z inny-mi uczestnikami (personel, rodzina, dzieci, znajo-mi), w grupach otwartych, których skład się zmie-nia, lub w grupach zamkniętych, w których układczłonków jest odpowiednio ustalony.

Zdobywanie coraz większej liczby dowodówna skuteczność muzykoterapii w obszarze psy-chogeriatrii jest istotne dla praktyki bazującejna dowodach (evidence-based practice), badańnaukowych, jak również dla pracy klinicznej.Najnowsze wyniki badań potwierdzają, że muzy-koterapia (szczególnie techniki interaktywne)może stanowić cenne wsparcie w niwelowaniupsychologicznych oraz behawioralnych objawówotępienia (behavioral and psychological symptoms ofdementia – BPSD) (Sakamoto i wsp. 2013).

Z literatury wynika, że muzyka u pacjentówz otępieniem jest wykorzystywana główniew celu oceny funkcjonowania (m.in. activitydaily living – ADL), regulacji zachowania (np.agitacji) (Vink i wsp. 2012), stymulacji doaktywnego uczestnictwa w zajęciach, poprawykomunikacji oraz nastroju (McDermott i wsp.2012; Götel 2009). Rosnące zainteresowaniekomunikacyjną funkcją muzykoterapii możestanowić nowe pole badań. Jednakże aby roz-wijać i opracowywać narzędzia, które ułatwiąprocedury ewaluacyjne procesu muzykoterapiilub dowiodą efektów terapii, należy wyjaśnićfenomen komunikacji w odniesieniu do osóbz otępieniem.

Podsumowując – istnieje wiele korzyści pły-nących z zastosowania muzykoterapii w zabu-rzeniach neurodegeneracyjnych, szczególniewśród osób cierpiących z powodu zaburzeń otę-piennych. Niewątpliwie muzykoterapia:• spełnia indywidualne potrzeby pacjenta,• kładzie nacisk na dialog i podtrzymanie toż-

samości,• integruje osobę w grupie oraz zapobiega izo-

lacji,• oferuje elastyczną czasowo strukturę prze-

twarzania tymczasowych informacji, gdziepoczucie czasu (timing) może być tymczaso-wo przywrócone i ćwiczone,

• reguluje pobudzenie emocjonalne, ekspresjęi powściągliwość z udziałem zarówno pacjen-tów, jak i opiekunów,

• umożliwia wyrażanie potrzeb,• wpływa na poprawę jakości życia,• motywuje do komunikacji i uczestnictwa

w zajęciach (nie tylko muzykoterapeutycz-nych) (Aldridge 2008).

Pi ś m i e n n i c t w o

1. Aldridge D. Gesture and Dialogue: Music Therapy as Pra-xis Aesthetic and Embodied Hermeneutic. W: Music The-rapy and Neurological Rehabilitation. Aldridge D (red.). Jes-sica Kingsley Publishers, London and Philadelphia 2008;27-38.

2. Aldridge D. Music therapy research and practice in medi-cine. From out of the silence. Jessica Kingsley Publishers,London and New York 2004.

3. Bauer BA, Cutshall SA, Anderson PG, et al. Effect of thecombination of music and nature sounds on pain andanxiety in cardiac surgical patients: a randomized study.Altern Ther Health Med 2011; 17: 16-23.

4. Bradt J, Magee WL, Dileo C, et al. Music therapy for acqu-ired brain injury. Cochrane Database Syst Rev 2010; 7:CD006787.

5. Brotons M, Koger SM. The impact of music therapy on language functioning in dementia. J Music Ther 2000; 37:183-195.

6. Bruer RA, Spitznagel E, Cloninger CR. The temporal limitsof cognitive change from music therapy in elderly personswith dementia or dementia-like cognitive impairmenta randomized controlled trial. J Music Ther 2007; 44: 308-328.

7. Castelino A. The effect of single sessions of music therapyon the level of anxiety in older persons with psychiatricdisorders: a pilot study, 2009 (praca magisterska).

8. Cesarz H. Psychoterapeutyczna funkcja muzyki u chorychna serce w warunkach oddziału szpitalnego. ZeszytyNaukowe Akademii Muzycznej we Wrocławiu 2002; 76:173-178.

9. Cesarz H. Znaczenie przeżyć muzycznych u osób zaburze-niami psychicznymi. Muzykoterapia Polska 2002; 1-2: 11-17.

10. Chatterton W, Baker F, Morgan K. The singer or the sin-ging: who sings individually to persons with dementia andwhat are the effects? Am J Alzheimers Dis Other Dement2010; 25: 641-649.

11. Clair AA. Music therapy for a severely regressed person witha probable diagnosis of Alzheimer’s disease. W: Case stu-dies in music therapy. Bruscia KE (red.). Barcelona Publi-shers, Barcelona 2006; 571-580.

12. de Dreu MJ, van der Wilk AS, Poppe E i wsp. Rehabilitation,exercise therapy and music in patients with Parkinson’sdisease: a meta-analysis of the effects of music-basedmovement therapy on walking ability, balance and quali-ty of life. Parkinsonism Relat Disord 2012; 18: 114-119.

13. Dobrzyńska E, Cesarz H, Rymaszewska J i wsp. Muzykote-rapia. Psychiatria w Praktyce Klinicznej 2006; 6: 84-88.

14. Dobrzyńska E, Więcko R, Cesarz H i wsp. Muzykoterapiai terapia poznawczo-behawioralna u osób starszych z rozpoznaniem depresji. Psychogeriatria Polska 2006; 3:105-112.

15. Gaertner M. The sound of music in the dimming, anguishedworld of Alzheimer’s disease. W: Clinical applications ofmusic therapy in psychiatry. Wigram T, De Backer J (red.).Jessica Kingsley Publishers, London and New York 2003;244-264.




16. Galińska E. Elementy reparacji w psychodramie i w muzy-koterapii według teorii Melanii Klein. Psychoterapia 2004;4: 17-28.

17. Galińska E. Muzykoterapia. W: Psychiatria. Tom III. Metodyleczenia. Zagadnienia etyczne, prawne, publiczne, spo-łeczne. Wciórka J, Pużyński S, Rybakowski J (red.). Wydaw-nictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012; 365-376.

18. Galińska E. Muzykoterapia schizofrenii. W: Zeszyt nauko-wy nr 57, seria Arteterapia. Hanek L (red.). Wrocław 1990;45-61.

19. Gerdner LA. An individualized music intervention for agi-tation. J Am Psychiatr Nurses Assoc 1997; 3: 177-184.

20. Gerdner LA. Music, art, and recreational therapies in thetreatment of behavioral and psychological symptoms ofdementia. Int Psychogeriatr 2000; 12: 259-366.

21. Götell E, Brown S, Ekman SL. The influence of caregiver sin-ging and background music on vocally expressed emotionsand moods in dementia care: a qualitative analysis. Int JNurs Stud 2009; 46: 422-430.

22. Guétin S, Portet F, Picot MC, et al. Effect of music therapyon anxiety and depression in patients with Alzheimer’stype dementia: randomised, controlled study. DementGeriatr Cogn Disord 2009; 28: 36-46.

23. Han L, Li JP, Sit JW, et al. Effects of music intervention onphysiological stress response and anxiety level of mecha-nically ventilated patients in China: a randomised con-trolled trial. J Clin Nurs 2010; 19: 978-987.

24. Ho SY, Lai HL, Jeng SY, et al. The effects of researcher-com-posed music at mealtime on agitation in nursing homeresidents with dementia. Arch Psychiatr Nurs 2011; 25: 49-55.

25. Koger SM, Brotons M. Music therapy for dementia symp-toms. Cochrane Database Syst Rev 2000; 3: CD001121.

26. Krzyżanowski J. Psychogeriatria. Medyk, Warszawa 2004.27. Lim HA, Miller K, Fabian C. The effects of therapeutic instru-

mental music performance on endurance level, self-per-ceived fatigue level, and self-perceived exertion of inpatients in physical rehabilitation. J Music Ther 2011; 48:124-148.

28. Lindenmuth GF. Patel M, Chang PK. Effects of music on sle-ep in healthy elderly and subjects with senile dementia ofthe Alzheimer type. Am J Alzheimers Dis Relat Disord Res1992; 2: 13-20.

29. Liu YH, Chang MY, Chen CH. Effects of music therapy onlabour pain and anxiety in Taiwanese first-time mothers.J Clin Nurs 2010; 19: 1065-1072.

30. Maranto CD. Applications of music in medicine. W: Musictherapy in health and education. Heal M, Wigram T (red.).Jessica Kingsley Publishers, London and Philadelphia 2005;153-174.

31. McDermott O, Crellin N, Ridder HM i wsp. Music therapy indementia: a narrative synthesis systematic review. Int J Geriatr Psychiatry 2012; 33: 189-203.

32. Raijmaekers J. Music therapy’s role in the diagnosis of psy-cho-geriatric patients in the hauge. W: Music therapy inhealth and education. Heal M, Wigram T (red.). Jessica King-sley Publishers, London and Philadelphia 2005; 126-136.

33. Ridder HMO. An overview of therapeutic initiatives whenworking with people suffering from dementia. W: Musictherapy and neurological rehabilitation. Aldridge D (red.).Jessica Kingsley Publishers, London and Philadelphia 2008;61-82.

34. Ridder HMO. Music Therapy with Older Adults. W: A Com-prehensive Guide to Music Therapy. Wigram T, PedersenIN, Bonde LO (red.). Jessica Kingsley Publishers, London2002; 188-196.

35. Sakamoto M, Ando H, Tsutou A. Comparing the effects ofdifferent individualized music interventions for elderly

individuals with severe dementia. Int Psychogeriatr 2013;8: 1-10.

36. Short A, Gibb H, Fildes J, Holmes C. Exploring the role ofmusic therapy in cardiac rehabilitation after cardiothora-cic surgery: a qualitative study using the Bonny Methodof Guided Imagery and Music. J Cardiovasc Nurs 2012; 9[Epub ahead of print].

37. Sidorowicz S. Prozdrowotność muzykoterapii. W: Artetera-pia w edukacji i rozwoju człowieka. Siemież M, Siemież T(red.). Dolnośląska Szkoła Wyższa, Wrocław 2008; 23-30.

38. Suzuki M, Kanamori M, Watanabe M, et al. Behavioral andendocrinological evaluation of music therapy for elderlypatients with dementia. Nurs Health Sci 2004; 6: 11-18.

39. Thaut MH, Gardiner JC, Holmberg D, et al. Neurologic musictherapy improves executive function and emotional adju-stment in traumatic brain injury rehabilitation. Ann N YAcad Sci 2009; 1169: 406-416.

40. Tomaino CM. Effective music therapy techniques in thetreatment of nonfluent aphasia. Ann N Y Acad Sci 2012;1252: 312-317.

41. Vink AC, Zuidersma M, Boersma F, et al. The effect of musictherapy compared with general recreational activities inreducing agitation in people with dementia: a randomisedcontrolled trial. Int J Geriatr Psychiatry 2012; doi:10.1002/gps.3924.


Reproduced with permission of the copyright owner. Further reproduction prohibited withoutpermission.

Documents

terapi musik 1.pdf