Termoregulacja

Proces termoregulacji w organizmie człowieka podczas wysiłku fizycznego,

Podczas wysiłków fizycznych zwiększa się ilość ciepła powstającego w organizmie. Około 80% całej ilości energii uwalnianej podczas pracy mięśniowej człowieka przekształca się w energię cieplną. Pomimo aktywacji mechanizmów termoregulacji temperatura wewnętrzna ciała wzrasta podczas wysiłków fizycznych i po 30-40 minut stabilizuje się na poziomie odpowiadającym ich intensywności. Poziom stabilizacji temperatury wewnętrznej ciała podczas pracy mięśniowej zależy przede wszystkim od wielkości obciążenia ,a w mniejszym stopniu od temperatury otoczenia. Wskazuje to na to, że temperatura podczas wysiłków jest precyzyjnie regulowana, na poziomie wyższym niż w spoczynku. Parowanie potu stanowi główna drogę eliminacji ciepła z powierzchni ciała podczas wysiłku. Skuteczność termoregulacji wysiłkowej uwarunkowana jest nie tylko przez tempo wydzielania potu i warunki zewnętrzne, lecz również przez sprawność funkcjonowania układu krążenia, od którego zależy transport ciepła z mięśni do skóry. Wydzielanie potu zwiększa się już w czasie pierwszych 3-5s wysiłku. To początkowe zwiększenie wydzielania potu wywołane jest na drodze odruchowej i dopiero po 5-10 min. rozpoczyna się „termoregulacyjna” aktywacja gruczołów potowych, która jest reakcją na wzrost temperatury wewnętrznej .Przy obciążenia większych przepływ krwi przez skórę maleje, ponieważ bardzo znacznie zwiększa się przepływ przez pracujące mięśnie. W czasie bardzo intensywnych wysiłków faza stabilizacji temperatury wewnętrznej zwykle nie występuje i jej wzrost postępuje przez cały czas pracy. W czasie długotrwałych wysiłków o średniej lub dużej intensywności faza stabilizacji utrzymuje się krótko, po czym temperatura wewnętrzna wzrasta nadal, nierzadko osiągając 40-41stopni. Czynnikami przyczyniającymi się do wzrostu temperatury ciała podczas wysiłków długotrwałych i ciężkich jest postępujące odwodnienie organizmu, wzrost ciśnienia osmotycznego płynu zewnątrzkomórkowego, przesunięcia w składzie elektrolitów oraz działanie hormonów kalorygennych (koszt energetyczny). Reakcje termoregulacyjne w znacznym stopniu zależą od stanu nawodnienia organizmu. Podczas wysiłków przy odwodnieniu organizmu następuje opóźnienie aktywacji gruczołów potowych i zmniejszenie ogólnej ilości wydzielanego potu, co prowadzi do przyrostu temperatury ciała. Zwiększenie ilości wody w organiźmie zwiększa pojemność cieplną organizmu, sprzyja bardziej równomiernej dystrybucji ciepła, a także zwiększa i przyspiesza pocenie. U ludzi o dużej wydolności fizycznej wzrost temperatury wewnętrznej podczas wysiłku jest niższy niż u ludzi o małej wydolności. Różnice te zaznaczają się szczególnie wyraźnie przy większych obciążeniach. Podczas treningu fizycznego poprawa skuteczności termoregulacji postępuje wraz z czasem treningu. Z wiekiem sprawność termoregulacji maleje. Przypuszczalnie przyczyną zmniejszenia sprawności termoregulacji w starszym wieku są zmiany strukturalne w naczyniach krwionośnych skóry, ograniczające skórny przepływ krwi. U kobiet i mężczyzn przyrosty temperatury podczas wysiłków o takim samym obciążeniu są podobne, chociaż u kobiet tempo aktywacji gruczołów potowych i ilości wydzielanego potu są mniejsze. Zdolność do krótkotrwałych intensywnych wysiłków w niskiej temperaturze zmniejsza się proporcjonalnie do stopnia obniżenia temperatury ciała. Stwierdzono również, że podczas wysiłku przy obniżeniu temperatury ciała większe stężenie mleczanu w mięśniach z jednoczesnym zmniejszeniem jego stężenia we krwi. Akumulacja kwasu mlekowego w komórkach mięśniowych może przyczyniać się bezpośrednio do szybszego rozwoju zmęczenia. Niewielkie podwyższenie temperatury ciała sprzyja zdolności do krótkotrwałych wysiłków dynamicznych, dzięki zwiększeniu szybkości skurczów mięśni. Nadmierny wzrost temperatury wewnętrznej, do którego dochodzi czasem podczas wysiłków długotrwałych, wywiera niekorzystny wpływ na zdolność do pracy. Jest to związane z wpływem temperatury na funkcje ośrodkowego układu nerwowego. W praktyce sportowej przed wysiłkami stosuje się rozgrzewkę polegającą na kilkuminutowym wysiłku o umiarkowanej intensywności. Rozgrzewka powoduje szybsze osiąganie stanu równowagi czynnościowej ,zmniejszenie deficytu tlenowego, podwyższając temperaturę mięśni zwiększa ich elastyczność i poprawia kurczliwość. Rozgrzewka nie powoduje podwyższenia temperatury ciała podczas następującego po niej wysiłku dzięki temu, że wcześniej dochodzi do aktywacji wydzielania potu.