Embed Size (px)
Citation preview
Prof. dr hab. Marek Świdziński
Zakład Językoznawstwa Komputerowego
Instytut Języka Polskiego UW
e-mail: [email protected]
Mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil
Instytut Głuchoniemych, Warszawa
e-mail: [email protected]
Testowanie biegłości językowej
w zakresie języków wizualno-
przestrzennych22 września 2014
Ewaluacja biegłości językowejOd pomiaru do sztuki pomiaru
Teza
O nas
Krótka historia Głuchych
Głusi jako diaspora
Języki wizualno-przestrzenne: PJM
PJM jako język obcy
Lektorat dla Głuchych
Podsumowanie
2
Program
Standaryzacja testów biegłości PJM – teoretycznie
bardzo trudna (niemożliwa?)
Przyczyny:
lingwistyczne wewnętrzne (struktura)
lingwistyczne zewnętrzne (komunikacja)
społeczne (specyfika populacji)
3
Teza
Prof. dr hab. Marek Świdziński:
lingwistyka ogólna, formalna, informatyczna
gramatyka polska: składnia współczesnej
polszczyzny
„Gramatyka formalna jęyka polskiego” (1992)
Nie lingwista migowy!
4
O nas
Mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil:
CODA!!!
surdopedagogika
lingwistyka migowa
opis gramatyczny PJM (doktorat 2014)
koncepcja i program nauczania PJM
koncepcja i program lektoratu bolońskiego
projekt Studiów Podyplomowych „Polski Język
Migowy”
5
O nas
Świata Ciszy na Wydziale Polonistyki od 1996:
• Konwersatorium „Z problemów komunikacji
niesłyszących” (1996- ).
• Lektorat PJM – od 1998.
• Projekt KBN „Studia nad kompetencją językową i
komunikacją niesłyszących” (1999-2002).
• Lektorat boloński – od 2009.
• Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy” – od
2008 (obecnie IV edycja).
• Pracownia Lingwistyki Migowej 2010 (dr Paweł
Rutkowski i zespół): liczne granty badawcze i
projekty europejskie. Środkowoeuropejskie
centrum Sign Linguistics. W szczególności:
budowa Korpusu PJM. Elementarz dla głuchych.
6
O nas
7
O nas
8
O nas
9
O nas
Pracownia Lingwistyki Migowej
Ekipa lektorów:
Mgr Małgorzata Czajkowska-Kisil
Mgr Monika Grabowska-Dobrowolska
Mgr Anna Gronowska
Dr Iwona Grzesiak
Mgr Agnieszka Laskowska-Klimczewska
Mgr Joanna Łacheta
Romuald Szurik (e-lektorat od 2006)
Mgr Marcin Daszkiewicz
Bartosz Marganiec
Ekipa tłumaczy
10
O nas
Głuchy (potocznie) ‘ten, kto nie słyszy (i często też nie
mówi)’
Głusi, niedosłyszący i ogłuchli.
Niektórzy Głusi słyszą.
Niektórzy niesłyszący nie są Głuchymi.
Głuchy (pisany przez „duże G”) to człowiek, który
w niemowlęctwie przyswoił język migowy. Głusi
dynastyczni. CODA.
90% głuchych ma rodziców słyszących…
11
Krótka historia Głuchych
Arystoteles (IV w. p.n.e.) – autor tragicznego stereotypu:
głuchy = głupi... 2000 lat dyskryminacji Głuchych.
Głusi – mniejszość językowo-kulturowa, często – poza
prawem.
Przełom: koniec XVI wieku – początki edukacji głuchych.
Pierwsze szkoły dla niesłyszących: XVIII wiek. Thomas
Braidwood, Charles-Michel de l’Epée, Samuel Heinicke, ks.
Jakub Falkowski i Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych
w Warszawie: 1817
XIX-wieczna doktryna oralizmu: głuchy MUSI mówić i
słyszeć. Języki migane: SJM.
Filozofia dwujęzyczności.
12
Krótka historia Głuchych
13
Krótka historia Głuchych
ks. de l’Epée King Jordan ks. Jakub Falkowski
XXI wiek – dwujęzyczność:
Pierwszy język Głuchego: PJM.
Słyszący rodzice głuchego dziecka muszą poznać
PJM.
Język polski foniczny – drugi język, język obcy.
Głuche dziecko nie jest z lingwistycznego punktu
widzenia Polakiem: to cudzoziemiec.
Nauczanie języka polskiego w szkole dla
niesłyszących to kurs // lektorat języka obcego.
14
Krótka historia Głuchych
Nie taka:
15
Głusi jako diapora
Tylko taka:
16
Głusi jako diapora
Komunikacja Głuchych: 5 ograniczeń
Głusi – populacja w rozproszeniu (dispersed
diaspora)
Przekaz wizualno-przestrzenny, docierający
punktowo
Warunek powodzenia komunikacji: kontakt
fizyczny rozmówców.
Nabywanie języka przez kontakt fizyczny.
Doskonalenie JWZ – ograniczone przez słabą
dostępność techniczną tekstu.
17
Głusi jako diaspora
18
Języki wizualno-przestrzenne: PJM
Do niedawna uważano, że używanie narzędzi jest czymś, co
wyróżnia człowieka spośród innych zwierząt. Potem okazało
się, że narzędzi używają małpy, ptaki, wiele innych ssaków, a
w końcu nawet bezkręgowce. Pod koniec ubiegłego roku do
Internetu trafił film nakręcony przez naukowców z Muzeum
Victorii w Australii, na którym ośmiornica z gatunku Octopus
marginatus zbiera skorupy orzechów kokosowych i chowa
się w nich.
Ośmiornica Octopus marginatus zamieszkuje tropikalne wody
zachodniego Pacyfiku. Gatunek ten już kilka lat temu
wywołał sensację w świecie nauki. Okazało się bowiem, że
usiłuje "chodzić" na dwóch spośród ośmiu "nóg". Najnowsze
badania dowodzą, że oprócz tego używa także narzędzi.
[…]
19
Języki wizualno-przestrzenne: PJM
Cechy strukturalne PJM
Kanał wizualno-przestrzenny. Ulotność przekazu:
nie ma subkodu „pisanego”.
Wiele artykulatorów, symultaniczność,
niemanualności.
Tekst jest 3D, z dynamiką i wieloma parametrami
ruchu.
Gramatyka – przestrzenna: przestrzeń jest
kształtem i sensem zarazem.
Niektóre elementy reprezentacji semantycznej są
jednostkami tekstu.
Słownik – otwarty: neologizmy, elementy obce,
pantomima.
Niezwykle rozwinięta wariancja.
20
Języki wizualno-przestrzenne: PJM
Użycie PJM i specyfika populacji
Idiolekty a system: system jest zbiorem idiolektów.
Nieistnienie jednej normy.
Niemożliwość egzekucji normy.
21
Języki wizualno-przestrzenne: PJM
Lektorat boloński od 2009
Słuchacze: studenci różnych kierunków UW. Nie
tylko filolodzy… Raczej nie lingwiści.
Na ogół bez uprzednich doświadczeń z Głuchymi.
Na ogół nie pracujący z Głuchymi.
Lektorzy: słyszący (A1, A2), Głusi (B1, B2).
Techniki multimedialne – standard.
Wyniki – dobre.
Wydaliśmy kilkadziesiąt certyfikatów.
Jedyny taki uniwersytet w Polsce…
22
PJM jako język obcy
Egzamin certyfikacyjny
(Generalnie: nie ma tłumaczenia polski-PJM ani PJM-polski)
Test 1
Wypowiedź na temat ulubionego filmu fabularnego.
Wskaźniki oceny:
◦ płynność
◦ komunikatywność
◦ słownictwo
◦ poprawność gramatyczna – wykorzystanie mimiki i przestrzeni.
23
PJM jako język obcy
Test 2
Klip filmowy w PJM – odpowiedzi na pytania do tekstu.
24
PJM jako język obcy
Test 3
Formy i struktury gramatyczne
Rozpoznawanie błędów gramatycznych w tekście PJM
(krótkie klipy)
Odpowiedzi na pytania w PJM – typowe sytuacje
komunikacyjne.
Tekst PJM z lukami do uzupełnienia (brak komponentu
niemanualnego, klasyfikatory) (klipy).
Typowa sytuacja komunikacyjna (klip): po prezentacji
trzeba ułożyć zdanie adekwatne do sytuacji (frazeologia
migowa)
25
PJM jako język obcy
Test 4.
Oglądanie scenki z życia codziennego – opowiadania w
PJM
Rozmowa z egzaminatorem:
◦ przedstawienie się
◦ przeczytanie / wysłuchanie tekstu polskiego i opowiedzenie go w
PJM
◦ rozmowa z egzaminatorem na temat (do wyboru) zainteresowań,
planów, wydarzeń kulturalnych lub politycznych.
26
PJM jako język obcy
27
PJM jako język obcy
Jak punktujemy?
28
PJM jako język obcy
Problem: czy można wydać certyfikat biegłości rodzimemu
użytkownikowi PJM?
TAK!!!
Dlaczego?
29
PJM jako język obcy
Szkoły dla niesłyszących:
język wykładowy: polski lub SJM
brak przedmiotu „PJM”
zdawanie egzaminu maturalnego w PJM – formalnie
niemożliwe
PJM na maturze jako język obcy – niemożliwy
Jeszcze do niedawna: nie ma takiego języka (w sensie
prawnym).
„Ustawa o języku migowym i innych środkach
komunikowania się” (19.08.2011)
30
Lektorat dla Głuchych
Konsekwencje:
Szkoła dla niesłyszących nie jest źródłem normy (jak
Oxford, Amsterdam, Gallaudet)
Głuchy skazany na indywidualne rozwijanie //
doskonalenie swojego PJM – tak jakby to był język obcy…
Gluchy może potrzebować lektoratu…
31
Lektorat dla Głuchych
Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”
Uczestnicy: słyszący i głusi//Głusi
Jeden z przedmiotów: lektorat PJM (55h, co szósta
godzina)
Egzamin z PJM
Testowanie: podobne, ale system oceny różny
Duży rozrzut ocen
Standaryzacja dużo trudniejsza.
32
Lektorat dla Głuchych
Testowania biegłości w zakresie PJM – trudne z 3
powodów: struktura języka – natura komunikacji
wizualno-przestrzennej – natura populacji.
Nie istnieje norma PJM.
PJM to dla niektórych głuchych (dla większości?)
język obcy.
Status prawny PJM – niejasny.
Szkoła dla niesłyszących w Polsce – XIX-wieczne.
Społeczność Głuchych powoli bierze sprawy we
własne ręce (GMG4).
„The future will be ours!”
33
Podsumowanie
Dziękujemy za uwagę!
34
