tferj.forestku.comtferj.forestku.com/one/jn_file/7830032020plant-and... · Web viewจ ราพร ป กเขตาน ง1 ร ชนาวรรณ จอมป อ1 อรรถกฤษณ

วารสารวจยนเวศวทยาปาไมเมองไทย ปท ฉบบท Thai Forest Ecological Research Journal Volume No.

การกระจายของพนธพชและซากพช ในพนทปาเตงรง มหาวทยาลยแมโจ – แพร เฉลมพระเกยรต

Plant and Litters Distribution in Dry Dipterocarp Forest at Maejo University Phrae Campus

จราพร ปกเขตานง 1 รชนาวรรณ จอมปอ 1 อรรถกฤษณ เชอกรด 1

สณสา ตมกลน 1 และ ตอลาภ คำาโย 1*Jiraporn Pakketanang1 Ratchanawan Jompo1

Attakrit Chuakot1

Sunisa Tomklan1 and Torlarp Kamyo1* วนสงวนปรบแกไขวนรบตพมพ

AbstractPlant and litters distribution are very important for soil

properties in the forest. This study aimed to clarify the species composition and quantitative data of tree and sapling, particular, litters of biomass in the dry dipterocarp forest, DDF, Maejo University Phrae campus. The sample plots, total 32 plots, were set up which distributed the whole forest area. Then, all information was created into the quantitative characteristic map based on GIS. The result shows that 17 families, 23 genus and 26 species of tree. The important family was Dipterocarpaceae. Tree density and basal area in DDF were 68.64 trees/ha and 1.54 m2/ha. The dominance species was Shorea obtusa, Dipterocarpus obtusifolius, Dipterocarpus tuberculatns, Shorea siamensis and Buchanania lanzan. While, sapling density and basal area were 45.49 trees/ha and 3.19 m2/ha, respectively. The dominance sapling species was almost the same species as tree which the additional of Memecylon edule. The biomass of litters was 0.007 ton/ha. The highest tree and sapling density distribution area were 3.30 and 7.99 percent, respectively. The highest tree and sapling basal area distribution area was 9.17 and 2.36 percent, respectively. While, the highest of litter distribution area was 5.80 percent.Keyword: Biomass, Litters, Dry dipterocarp forest

1


1 สาขาวชาเกษตรปาไม มหาวทยาลยแมโจ-แพร เฉลมพระเกยรต จงหวดแพร 54140*Corresponding author: E-mail: [email protected]

บทคดยอการกระจายของพนธพชและซากพชนบวามความสำาคญตอความอดมสมบรณ

ของดนในพนทปาสง การศกษาครงนมวตถประสงคเพอตองการทราบองคประกอบพรรณพชและคาเชงปรมาณของไมตนและไมหนม รวมถงปรมาณ และการกระจายของมวลชวภาพเศษซากพชในปาเตงรง มหาวทยาลยแมโจ - แพร เฉลมพระเกยรต โดยวางจดสำารวจจำานวน 32 จด ใหกระจายทวพนท นำาขอมลทไดไปทำาแผนทการกระจายความหนาแนน พนทหนาตด และมวลชวภาพของเศษซากพช พบชนดพนธไมตนทงสน 17 วงศ 23 สกล 26 ชนด วงศทพบมากทสด คอ DIPTERROCARPACEAE พบไมตนทงสน 15 วงศ 21 สกล 24 ชนด ความหนาแนนและพนทหนาตดรวมเทากบ 68.64 ตนตอเฮกแตร และ 1.54 ตารางเมตรตอเฮกแตร ชนดไมทพบมากทสด ไดแก เตง, ยางเหยง, ยางพลวง, รง และ มะมวงหวแมงวน พบจำานวนชนดไมหนมทงสน 13 ชนด 11 สกล 10 วงศ ความหนาแนนและพนทหนาตดรวมเทากบ 45.49 ตนตอเฮกแตร และ 3.19 ตารางเมตรตอเฮกแตร ชนดทพบมากทสด ไดแก เตง, รง, เหมอดแอ, ยางพลวง และมะมวงหวแมงวน มคามวลชวภาพของเศษซากพช เทากบ 0.007 ตนตอเฮกแตร มแผนทการกระจายของความหนาแนนของไมตนและไมหนมในระดบมากทสดเทากบรอยละ 3.30 และ 7.99 ตามลำาดบ และแผนทการกระจายของพนทหนาตดของไมตนและไมหนมในระดบมากทสดเทากบรอยละ 9.17 และ 2.36 ตามลำาดบ และมแผนทพนทการกระจายของเศษซากพชในระดบมากทสดเทากบ รอยละ 5.80 ของพนทคำาสำาคญ: มวลชวภาพ, ซากพช, ปาเตงรง

2


บทนำาลกษณะของปาเตงรง เปนปา

โปรงประกอบดวยตนไมผลดใบขนาดกลางและขนาดเลกขนหาง ๆ กระจดกระจายไมคอยแนนทบ พนปามหญาและไผแคระจำาพวกไผเพก (Vietnamosasa pusilla) ไผโจด (Vietnamosasa ciliate) ขนทวไป มลกไม คอนขางหนาแนน มไฟปาเกดขนเปนประจำาทกป ทำาใหลกไมบางสวนถกไฟไหมตายทกป ตองรอจนกวาลกไมนน ๆ จะสะสมอาหารไวในรากเพยงพอจงจะเตบโตขนพนอนตรายจากไฟปาได บางพนททเปนทราบมดนทรายคอนขางลกตนไมมกมขนาดสงและใหญขนเปนกลม ๆ แนนคลายปาเบญจพรรณปาเตงรงทมสภาพคอนขางแคระแกรน พบกระจายบนภเขาภาคเหนอทมดนตนตามไหลเขาและสนเขา บรเวณทแหงแลงมากทสดจะพบรงขนเกอบเปนกลมเดยวกนลวน ๆ สวนเตงมกขนปะปนกบพรรณไมอน ๆ พรรณไมเดนสวนใหญ เปนกลมไมวงศยางผลดใบ (Deciduous species in Dipterocarpaceae) ทสำาคญคอ เตง (Shorea obtusa) รง (Shorea siamensis) ยางกราด (Dipterocarpus intricatus) ยางเหยง (Dipterocarpus obtusifolius) และยางพลวง

(Dipterocarpus tuberculatns) (ธวชชย, 2550) โดยปาเตงรงในพนทมหาวทยาลยแมโจ แพร –เฉลมพระเกยรต นบเปนปาทชมชนไดมการใชประโยชนมากมาย อกทงเปนแหลงผลตพชอาหารมากมายหลายอยาง ทำาใหสามารถดงดดนก แมลง และสตวกนพชตาง ๆ เขามาอาศย แตลกษณะพนทของการกระจายของไมตน ไมหนม และอนทรยวตถในบรเวณพนทเปนสงสำาคญในการจดการเพอความยงยนของพนทปา ทำาใหจำาเปนตองหาวธการสำารวจ เพอทจะทราบถงฐานขอมลการกระจายของไมตน ไมหนม และซากพช (litters) จากขอมลการกระจายของไมใหญ ไมหนม

ซากพช อนไดแก ใบไม กงไม ดอก ผล ไมใชผลผลตเดยวทระบบนเวศปาไมสรางขน แตซากพชเหลานมความสำาคญตอการหมนเวยนธาตอาหารในปาไมเปนอยางมาก เนองจากซากพชเหลาน เมอตกลงสพนดนและถกยอยสลายกลายเปนสารอนทรยทพชและจลนทรยในดนสามารถนำากลบไปใชในการเจรญเตบโตและสะสมอยในชนดนตอไป (พงษเทพ, 2557)

ดงนน วตถประสงคในการศกษาครงน เพอใหทราบถงการกระจายของไมตนและไมหนม รวมถงซากพชในพนทปาเตงรง เพอทจะไดทราบลกษณะ

3


การกระจายของมวลชวภาพทไดจากการเกบเศษกงไมและใบไมทรวงหลนของซากตนไม เพอเปนขอมลในการจดการปาเตงรงในพนทใหเกดประโยชนอยางยงยนตอไป

อปกรณและวธการ1. ขอบเขตการศกษา

พนทปาเตงรงธรรมชาต มหาวทยาลยแมโจ -แพร เฉลมพระเกยรต อำาเภอรองกวาง จงหวดแพร มเนอทประมาณ 1,041 ไร สภาพภมอากาศ มอณหภมเฉลยตลอดปอยระหวาง 9.2 - 43.0 องศาเซลเซยส ปรมาณนำาฝนเฉลยตลอดปอยระหวาง 1,009.8 - 1,550 มลลเมตร (สญามล และแหลมไทย, 2558)

2. วธการศกษา ทำาการวางแปลงตวอยางขนาด

10 เมตร x 10 เมตร จำานวน 32 จดสำารวจ กระจายอยทวพนทหลงจากนน

ในแตละแปลงแบงเปนแปลงยอยขนาด 4 เมตร x 4 เมตร และขนาด 1 เมตร x 1 เมตร บรเวณมมใดมมหนงภายในทกๆ แปลงยอย เพอทำาการเกบขอมลความโต (Diameter at Breast Height: DBH) และ ความสงของไมตน (DBH > 4.5 cm.) ในแปลงขนาด 10 เมตร x 10 เมตร และวดขนาด DBH และความสงของไมหนม (DBH < 4.5 cm.) ในแปลงยอย 4 เมตร x 4 เมตร และเกบปรมาณอนทรยวตถเหนอผวดนในแปลงยอย 1 เมตร x 1 เมตร นอกจากนนจดทำาแผนทการกระจายความหนาแนน พนทหนาตด และมวลชวภาพของอนทรยวตถในพนทศกษา โดยการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศทางภมศาสตร (Geographic Information System, GIS ) เขามาชวย เพอทจะไดทราบลกษณะการกระจายของมวลชวภาพซากพชตามการกระจายของพรรณไมทงไมตนและไมหนม

3. การวเคราะหขอมล3.1 วเคราะหความหนาแนนและ

พนทหนาตด คำานวณหาความหนาแนน

(Density, D) ความถ (Frequency. F) และพนทหนาตด (Basal area, Ba) ทงไมตนและไมหนม

4


3.2 มวลชวภาพของอนทรยวตถคำานวณหามวลชวภาพหรอนำา

หนกแหงของสวนตาง ๆ ของซากอนทรยวตถจากเปอรเซนตความชน ทไดจากการหาความชนในสวนตาง ๆ ของอนทรยวตถ ไดแก ใบ และกง ใหเปนมวลชวภาพหรอนำาหนกแหง (กโลกรมตอตารางเมตร) ดงน

DW = (100×FW)/(MC+100)

เมอ DW = นำาหนกแหง (กก.) FW = นำาหนกสด (กก.) MC = เปอรเซนตความชน

ผลและวจารณ1. โครงสรางและองคประกอบ

พรรณไมพบชนดไมภายในปาเตงรง

(dry dipterocarp forest, DDF) จำานวน 950 ตน 26 ชนด 23 สกล 17 วงศ วงศทพบความหนาแนนมากทสด คอ DIPTERROCARPACEAE

พบไมตนทงสน 859 ตน 24 ชนด 21 สกล 15 วงศ ความหนาแนนของชนดไมทพบมากทสด 5 อนดบแรก คอ เตง (Shorea obtasa) ยางเหยง (Dipterocarpus obtusifolius) ยางพลวง (Dipterocarpus tuberculatns) รง (Shorea siamensis) และมะมวงหวแมงวน (Buchanania lanzan) มคาเทากบ 28.08, 10.8,

9.92, 8.08 และ 3.04 ตารางเมตรตอเฮกแตร ตามลำาดบ ความถของชนดไมทมากทสด 5 อนดบแรก คอ เตง รง ยางเหยง ยางพลวง และมะมวงหวแมงวน มคาเทากบ 96.88, 71.88, 59.38, 46.88 และ 40.64 % ตามลำาดบ

พบไมหนมทงสน 91 ตน 13 ชนด 11 สกล 10 วงศ ชนดทพบมความหนาแนนมากทสด 5 อนดบแรก ไดแก เตง รง เหมอดแอ (Memecylon edule) ยางพลวง และมะมวงหวแมงวน มคาเทากบ 5.12, 2.40, 2.24, 1.28 และ 0.80 ตารางเมตรตอเฮกแตร ตามลำาดบ

2. ความหนาแนนของตนไมในพนทการกระจายความหนาแนนของ

ไมตนและไมหนม ในพนทปาเตงรง พบวา มการกระจายความหนาแนนของไมตน เทากบ 68.72 ตนตอเฮกแตร และไมหนมมความหนาแนนเทากบ 45.49 ตนตอเฮกแตร โดยทการกระจายความหนาแนนของไมตนมความหนาแนนในระดบมากถงมากทสดมการกระจายอยทวพนทซงคดเปนรอยละ 24.10 ของพนทศกษา (Table 1) ซงปรมาณไมหนมในพนททมสภาพไมเหมาะสม ทำาใหไมหนมไมสามารถขนอยได ปรมาณของความหนาแนนของไมหนมจงนอย

5


ซงพบวาพนทในระดบปานกลางจนถงนอยทสดมพนท รอยละ 86.81 (Table 1) โดยชนดไมทพบมากทสด คอ เตง ทงในไมใหญและไมหนม มจำานวนทงสน 57.76 ตนตอเฮกแตร และ 5.12 ตนตอเฮกแตร ตามลำาดบ (Figure 1 และ 2)

Table 1 Tree and sapling density distribution in DDF.Density (%)

Tree Sapling

Highest 3.30 7.99High 20.8

05.32

Moderate

35.98

14.69

Low 27.57

33.10

Very low 12.5 39.02

1

3. พนทหนาตดของตนไมในพนท พนทหนาตดโดยรวมของไมตน

และไมหนม ในพนทปาเตงรง มคาเทากบ 1.54 ตารางเมตรตอเฮกแตร และ 3.19 ตารางเมตรตอเฮกแตร ตามลำาดบ ไมตนมการกระจายของขนาดพนทหนาตดสงและพบไดทวไป โดยมปรมาณมากในพนททางทศใตของพนทศกษา สวนพนทหนาตดของไมหนมมกระจายในระดบปานกลางถงนอยมากกระจายอยมากกวา รอยละ 90.96 (Figure 3) ชนดทมขนาดพนทหนาตดสงทสด คอ เตง ทงในระดบไมตนและไมหนม มคาเทากบ 0.31 ตารางเมตรตอเฮกแตร และ 0.0001 ตารางเมตรตอเฮกแตร ตามลำาดบ (Figure 4)

6


Figure 1 Tree (A) and sapling (B) distribution in Dry

Dipterocarp ForestFigure 2 Tree (A) and sapling (B) distribution of Shorea obtusa in Dry Dipterocarp Forest

7


Figure 3 Basal area of tree and sapling distribution in Dry Dipterocarp Forest

Figure 4 Basal area of Shorea obtusa distribution in Dry Dipterocarp Forest; A) tree and B) sapling.

จากการศกษาของ สญามล และแหลมไทย (2558) พบขนาดพนทหนาตดและความหนาแนนของหมไมมคาเทากบ 0.50 ตารางเมตรตอเฮกแตร และ 82.48 ตนตอเฮกแตรตามลำาดบ ซงมคามากกวาพนททศกษาทเปนพนทปาเตงรงทเปนปารนทสองทมตนไมขนาดเลกมากรวมทงขนอยอยางหนาแนนเหนไดจากปรมาณความหนาแนนของไมหนม

4. มวลชวภาพซากพชในพนทปาเตงรง

จากการศกษามวลชวภาพของซากพช คอ ใบและกง พบวา มวลชวภาพโดยรวมของพนทมมวลชวภาพทงหมดเทากบ 0.007 ตนตอเฮกแตร

โดยแบงเปนมวลชวภาพของใบเทากบ 0.002 ตนตอเฮกแตร และ มวลชวภาพของกงเทากบ 0.005 ตนตอเฮกแตร ซงพบไดทวไปและมปรมาณมากทางทศใตของพนทศกษา มการกระจายของมวลชวภาพใบและกงสงทสด คอ รอยละ 3.25 และ 2.55 ตามลำาดบ (Table 3)

Table 3 Biomass of leaves and branches distribution in DDF. Biomass (%)

Leaves

Branches

Highest 3.25 2.55High 12.1

715.83

8


Moderate 23.74

18.67

Low 11.44

31.08

สรปจากการศกษาการกระจายของ

พนธพชและซากพช ในพนทปาเตงรง มหาวทยาลยแมโจ แพร –เฉลมพระเกยรต โดยการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศทางภมศาสตร (Geographic Information System, GIS ) เขามาชวย พบชนดไมทงสน 950 ตน 26 ชนด 23 สกล 17 วงศ วงศทพบมากทสด คอ DIPTERROCARPACEAE การกระจายความหนาแนนของไมตนเทากบ 68.72 ตารางเมตรตอเฮกแตร การกระจายพนทหนาตดของไมตนและไมหนม มคาเทากบ 1.54 ตารางเมตรตอเฮกแตร และ 3.19 ตารางเมตรตอเฮกแตร ตามลำาดบ และมวลชวภาพทงหมดเทากบ 0.007 ตนตอเฮกแตร

ขอเสนอแนะ1. ควรมการศกษาวเคราะหความเขม

ขนของธาตอาหารจากซากพชเพมเตมเพอเพมความถกตองมากยงขน

2. การศกษาเศษซากใบไมน ยงขาดการศกษาขอมลของปจจยทางสง

แวดลอมอกหลายอยาง อาทเชน ปรมาณแสงแดด และคาทางเคมอน ๆ ของดน

เอกสารอางองSantisuk T. 2017. Forest of Thailand. Forest Herbarium, Department of National Park Wildlife and Plant Conservation. Aronkanpim, Bangkok. 120 pages. (in Thai)Hanphattanakit, P. 2014. The

review of litterfall production and decomposition method in carbon cycle and effect to CO2 emission in tropical forest. Thai Journal of Srinakharinwirot University (Journal of Science and Technology): Vol 6 No 11 (2014)

Ninkaew, S. and Arsanok, L. 2015. Vegetation structure and Carbon Storage Evaluation in Natural Forest at Maejo University Phrae Campus. 12 – 14 December, 2015. Kasetsart University,

Bangkok. (in Thai)

9

Documents

tferj.forestku.comtferj.forestku.com/one/jn_file/7830032020plant-and... · Web viewจ ราพร ป กเขตาน ง1 ร ชนาวรรณ จอมป อ1 อรรถกฤษณ