THE INTERNATIONAL KROON TIMES

Gepubliceerd in Parijs - Verantwoordelijke uitgever : Hans Arie Kroon 7de jaargang nr.40 – 15 juli 2007

13 Avenue du Docteur Gley – 75020 Parijs - Tel.00 33 6 11 32 40 85. Email: hanskroon22@hotmail.com

Oudshoorn – de RidderbuurtDe oudste vermelding van de

Ridderbuurt komt uit Petrus Plemper’s boek“Beschrijving van de Heerlijkheid en hetDorp Alphen aan den Rijn” gedrukt teLeiden door Hendrik van DammeBoekverkoper in de Pieters Choorsteeg in1714. ). In het jaar 1295 werden veertig vande voornaamste “huyslieden” vanOudshoorn door de Graaf van Holland,Floris V, in de adelstand verheven en totRidders geslagen om hem te dienen inpériode van oorlog en vrede. In die tijdwaren er vaak oorlogen met de Friezen en deUtrechtenaren. Merendeels waren dieRidders in Oudshoorn woonachtig.

Aan linkeroever van de Oude Rijnlag het dorp Alphen, of liever gezegd deHeerlijkheid Alphen (ook wel Alfengeschreven). Plemper leert ons nog datOudshoorn “uit beschaamdheid om ’t landsvernielen syn veenplas agter de Ridderbuurtverbergt”.

Hoe dan ook de oorsprong van denaam moge zijn, de Ridderbuurt istegenwoordig de naam van een rechteboerderijlint aan de zuidkant van deVierambachtspolder, maar op een afstandvan de ringdijk. Het is een overblijfsel vande Middeleeuwse ontginning hier ter plaatse,die naar het noorden was gericht. Deboerderijen liggen achter een wetering in de

polder, slechts een enkeling ligt aan deandere kant die van af de zuidelijkerRingdijken ontgonnen was. Toen het landbijna volkomen verveend was lag deRidderbuurt als een lang smal eiland in hetwater en sneed een soort cirkelsegment afvan de polder. De grote Vierambachtspolderis drooggemalen met de medewerking vanwatermolenaars Cornelis en Abraham Kroonin 1736-1744 (behalve enkele stukken aan deranden die nog voor 12 en 30 jaar concessiesvoor vervening kregen) en na eendijkdoorbraak in 1767-’68 en na eenherhaalde doorbraak in 1788.

De boerderijlocaties in deRidderbuurt kunnen derhalve zeer oud zijn,maar het is niet waarschijlijk dat eniggebouw de droogleggingen van de polder ensubsequente inklinking van de hogere randenen stroken lang heeft overleefd. De oudstenog bestaande boerderijen dateren in aanlegwaarschijnlijk uit de 2de helft van de 18de

eeuw. Dat zijn de “Maas Hoeve” op nr.55,“Brentano’s IJvervrucht op nr.57 en de“Cornelis Hoeve” op nr.83, maar de meestehoeven dateren uit de 19de of 20ste eeuw, ofwerden gedurende die eeuwen vernieuwd.

INTERNATIONAL KROON TIMES – nr. 40 – 15 juli 2007 2

Oudshoorn – Ridderbuurt 55 “Maas Hoeve”

Deze boerderij moet blijkens een jaartalsteen inhet zomerhuis dateren uit het einde van de 18de

eeuw en heeft omstreeks 1890 een nieuwevoorgevel hebben gekregen in de toenmaligegebruikelijke neo-Maniëristische stijl. Gezien dezware enkelvoudige balklagen en het metselwerkvan de zijgevels hoeft er niet aan getwijfeld teworden dat de boerderij dateert uit het einde vande 18de eeuw. Een baksteen van het metselwerkvan het zomerhuis, naast de boerderij gelegen,draagt het ingekraste jaartal van 1778. Achter hetzomer huis kan men nog de met een riet bedektevierkante hooiberg opmerken.

Oudshoorn –Ridderbuurt 57 “Brentano’s IJvervrucht”

Ruime boerderij, wel als pachthoeve gesticht in1796 en omstreeks 1895 van een nieuwevoorgevel voorzien in de toen gebruikelijke stijlmet handhaving van een klein wolfseinde in hetrieten dak. Boven het bord met de eigen naam is

een steen ingemetseld met daar op het jaar vande bouw 1798. In de 19de eeuw is de stal nog mettwee vakken uitgebreid onder een omgevoerdschilddak. Later is er een klein zomerhuis metwerkhuis aangebouwd; achter op het erf dehooiberg en een moderne stal (deoorspronkelijke stal wordt als kaaskamergebruikt). Rechts een wagenstalling. In het beginvan het stalgedeelte zijn hoog in de gevel, in deborstwering, net onder het rieten dak een paarkleine ramen aagebracht, misschien om een til(knechten- of meidenkamer) te verlichten en omwat verlichting te hebben bij werk op de vlieringvloer. Door de successieve verbouwingen is hetmoeilijk om de exacte plaats van de traditioneleinrichting van de deze boerderij te achterhalen.Wel is het duidelijk dat de karnplaats voor aande stal lag, achter de kelder, en dat ze met eenstang werd aangedreven van een karnmolenbuiten de stal. Waarschijnlijk lagen de “nettekamer” en het woongedeelte direct achter devoorgevel, gevolgd door de keuken, kaaskameren kaasmakerij, terwijl de schoorsteen in delinkervoorkamer tegen de zijmuur was geplaatst.

Oudshoorn – Ridderbuurt 83 “Cornelis Hoeve”

Misschien nog een andere 18de eeuwse, anderseen vroeg 19de eeuwse boerderij, welkerouderdom wordt gemaskeerd door debepleistering van de voorgevel; rechtergevel oudmetselwerk; stalgedeelte met halfrondegietijzeren ramen en opgewit riet boven luik.Links, wat na achteren een nogal gemaltraiteerdzomerhuis in de gebruikelijk vorm metpannendak tussen puntgevels; rechts een latereschuur. Het hoofdgebouw onder riet metwolfeinden; op de linkerhoek (het noordwesten

INTERNATIONAL KROON TIMES – nr. 40 – 15 juli 2007 3

zoals vaker in Oudshoorn, in elk geval niet naastde oprit) de kelder met lichten in de voor- en dezijgevel met luiken en diefijzers; in de voorgeveloude staafankers. Achter het watertje langs dedijk gelegen; roedeberg rechts achter.

De foto’s en beschrijvingen van de boerderijen zijnuit het boek van W. Kuypers “Het Monumentale Hartvan Holland” uitgave van de Stichting “Arent van ’sGravesande” – Leiden – 2002.

Ik ontving tijdens de redactie van dit 40ste

nummer van de International Kroon Times eenleuke reactie van Adriana Kool uit Alphen aanden Rijn. Ik wil deze hier in-extensoreproduceren:

Alphen aan den Rijn, zaterdag 30 juni 2007.

Hallo Hans Arie

« Wat leuk een krant over de Ridderbuurt !Weet je dat die op oude kaarten steevast alsOudshoornse Buurtweg staat aangeduid?Waterschapskaarten uit het gebied werdenenkele jaren geleden in Leiden op het kantoorvan het Hoogheemraadschap RIjnland tentoon-gesteld.

De foto van Ridderbuurt 55 is me zeeropgevallen, die staat hier nog kaarsrecht zo tezien, is echter de laatste 30 - 40 jaar enormverzakt en wordt inmiddels nieuw opgebouwd.De huidige eigenaren, voorzover mij bekend ookweer Den Hertog verwanten, dus verderweg hoogstwaarschijnlijk ook Rijnsburgers-verwanten, laten het opnieuw opbouwen.

De stijl van bouwen van de voormuur op de fotodoet mij denken aan de bouwstijl van rond1909.( geen wolfseind meer) Maar het kan goedzijn dat dat te maken had met devooruitstrevende eigenaren, die weer verwantwaren met de bouwers van de nabijgelegenSpruijtenhoeve, die overigens ookeen Rijnsburgerse afstamming inhoudt.

Op de oude kaarten van de OudshoornseBuurtweg is goed te zien dat er eertijds een soortdorpscentrum was net over de brug , dus nabijhet huisje van de bakker.Er was daar een soort rechthoekig deel gronddat blijkbaar in de Vierambachtspolder uitstak (noordrand) waar meerdere gebouwen staaningetekend.

Het archief van het Hoogheemraadschap zoukunnen weten waar deze kaarten zich nubevinden.

In mijn jeugd zat daar bakker Dekker die in zijnovens de appeltjes droogde die onze tante elknajaar plukte van de fruitbomen her en der ophet erf, en dan trouwhartig schilde Ik heb nogbussen vol van deze goudbruine gedroogdeappeltjes gevonden, nog steeds in goedeconditie al heb ik ze niet meer gegeten. Wie kentnu nog het begrip gedroogde appeltjes?

De Cornelis Hoeve en Brentano's IJvervruchtzijn heel oud, dat kan je zo wel zien.De Hertogshoeve ( Ridderbuurt 1 ) wordt voorhet eerst genoemd in 1860. Op oude kaarten isdit lager gelegen gedeelte nog volstrektonbebouwd.

Boerderij-herberg ‘Lands Welvaren, gelegen aan deHerenweg aan het begin van de Ridderbuurt.

Wat gemist wordt is ‘s Land Welvaren , deherberg-boerderij, waarvan de HistorischeVereniging waarschijnlijk meer gegevens heeft.Strikt genomen hoort deze boerderij niet bij deRidderbuurt, maar bij de Herenweg dan wel deHeuvelweg. Maar voor ons gevoel hoort de helestrook vanaf de Heimanswetering tot aan deBronhoeve ( de laatste boerderij van deRidderbuurt) bij elkaar.Ik meen overigens dat er vroeger nog een boerKroon boerde aan de Heuvelweg, kan datkloppen?Ik was 13 jaar oud toen het grote bouwgeweld inAlphen aan de Rijn begon en ik weet datvoordien bj de Hertogshoeve ook gronden aande Heuvel behoorden.

Nog even terug naar de Ridderbuurt : voorheenlag deze geheel vrij in de weilanden en was eengemeenschap op zich, met eigen timmerman en

INTERNATIONAL KROON TIMES – nr. 40 – 15 juli 2007 4

met eigen bakker, eigen veehandelaar en veelzogeheten gemengd bedrijf, hetgeen betekentdat er zowel veeteelt als akkerbouw plaatsvond,zodat de boeren vrijwel zelfvoorzienend waren,en het ook heel erg druk hadden.

De boeren uit de Ridderbuurt, die deVierambachtspolder be"boer"den, naarnoordelijke en zuidelijke richting ( vanaf deRidderbuurt) maar in feite ookbe"heer"sten waren lange tijd belangrijkin Oudshoorn, dat verder eigenlijk alleen nogbestond uit een strook bebouwing langs de OudeRIjn, nabij de Oudshoornse Kerk. De Herenwegdie de Vierambachtspolder doorsneed kendenauwelijks bebouwing in Noordelijke richting enin Zuidelijke richting, richting de Oude Rijn dus,stonden er slechts enkele huisjes - tweedaggeldershuisjes van de Hertogshoeve, en eenhuisje van de familie Stigter - den Hertog.En een enkele boerderij moet zich daar ook nogbevonden hebben, nl die van Marius den Hertog,wiens dochter Engelien trouwde met heerStigter. Hun dochter Fiep leeft nog en weet nogveel van de buurtgeschiedenis van de afgelopeneeuw. Ze is nu in het ziekenhuis, maar ik hoophaar nog weer te spreken .

Zie verder ook de website van de Ridderbuurtdie goed weergeeft hoe de gemeenschap leefdein "onze eeuw". Van belang is te beseffen dat degemeenschap uit méér bestond dan de boeren.De veehandelaar, de bakker en de daggelderswaren evenzeer van belang.Dat het leven vaak niet eenvoudig was mogeook duidelijk zijn”.

Met vriendelijke groeten van Adriana Kool.

Nota 1: In de International Kroon Times nr. 38 iseen kaart van de gemeente Oudshoorn uit 1865gereproduceerd en daarop zijn de OudhoornseBuurt Weg in de oostelijke verlenging van deHeuvelweg en de Ridderbuurt wel als zodanigaangegeven.

Nota 2: Adriana schreef: “Ik meen overigens dater vroeger nog een boer Kroon boerde aan deHeuvelweg, kan dat kloppen” ?

Ja dat klopt, mijn oud-oom Bon Zaal van hetrestaurant s’ Molenaarsbrug in Alphen aan denRijn stuurde mij vier jaar geleden een kranten-knipsel met een advertentie op dat er een oudeKroon op de Heuvelweg 2 overleden was. Hij

was Jacob Willem Kroon (nr.XII-96 in het boek“Vier Eeuwen Familie Kroon”) geboren teSassenheim op 15-11-1920.Hij was 81 en een half jaar oud toen hij op 19juni 2002 te Oudshoorn overleed.

Allle watermolenaars werkzaam op de viermolens aan de Heuvelweg waren leden van defamilie Kroon. Naast hun beroep vanwatermolenaar waren ze ook bouwman(landbouwer of boer) . Van hun kleine jaar-loonals watermolenaars alleen konden ze nietfatsoenlijk leven.Ze moesten niet alleen de watermolens in goedestaat van werking houden, ze laten reparerendoor een timmerman of een zeilmaker indien datnoodzakelijk was. Maar ook de boezems van desloten schoon houden. Eens per jaarinspecteerden de bestuursleden van hetHoogheemraadschap Rijnland hun werk, dezogenaamde “schouw”. Als het niet in orde was,kregen ze een boete die van hun jaarlooningetrokken werd. Dick van Wingerden heeft inde nummers 10-13 van de International KroonTimes over de droogmaking van deVierambachtspolder al uitbundig geschreven.

Adriana Kool, amateur genealoge, werkt op ditogenblik aan de genealogie van de Utrechtse takvan de familie Spruyt.

Het huis Ridderbuurt nr.53 en zijnbewoners

Ridderbuurt nr. 53 – ca.1906

Ik ben in deze Kroon Times wel even vlugvoorbij gegaan aan de woning Ridderbuurt nr.53,in werkelijkheid geen boerderij, maar debroodbakkerij annexe kruidenierswinkel vanmijn overgrootouders Arie Zaal en Gerrigje

INTERNATIONAL KROON TIMES – nr. 40 – 15 juli 2007 5

Zuidam. Arie Zaal was de oudste zoon vanBonaventura Adrianus Cornelis Zaal en Marrigjevan Leeuwen.

Zo ziet de woning Ridderbuurt 53 er vandaaag uit.Foto © www.jaap.nl

Arie Zaal vestigde zich in Oudshoorn in detweede helft van de 19de eeuw in Oudshoorn opde Oudhoornsche Buurtweg (nu de Ridderbuurt)in een woning op nr.53, gelegen naast deboerderij “Margaretha Hoeve” op nummer 51.

links “Margaretha Hoeve – rechts Ridderbuurt nr.53

Arie Zaal trouwde (trouwjaar onbekend) metGerrigje Zuidam. ( plaats en datum van degeboorte van Gerrigje Zuidam onbekend). Het echtpaar werd gezegend met de geboortevan vijf kinderen, te weten: BonaventuraAdrianus Cornelis, geboren in 1878 (datumonbekend), Geertruida, (mijn grootmoeder),geboren op 15 september 1879, Nicolaas,geboren op 10 februari 1883 , Maarten, geborenop 24 november 1884 en Fries, geboren op 5oktober 1890. Alle kinderen zijn in Oudshoorngeboren.

Bonaventura Adrianus Cornelis Zaal trouwdemet Jannigje Treels (plaats en datum vangeboorte onbekend). Bonaventura begon net alszijn vader een broodbakkerij annexekruidenierswinkel in Nieuwkoop tegenover hetHoreca bedrijf van Tijsterman. De broodbakkerijis door brand verwoest en nooit weeropgebouwd. Bonaventura Zaal en JannigjeTreels werden gezegend met twee kinderen:Anna (geboortedatum onbekend) en Gerritje(geboren in 1903). Bonaventura overleed teNieuwkoop op 16 jan. 1945.

Geertruida Zaal trouwde op 14 mei 1903 metArie Kroon, mijn grootvader, geboren teWoubrugge op 1 november 1877. Arie Kroonwas van beroep metselaar. Mijn grootouderskregen vier kinderen: Pieter Willem, geboren op23 april 1904, overleden op 15 januari 1905;Pieter Willem, geboren op 12 mei 1906; Arie,geboren op 9 maart 1908 en Trijntje Hendrika,kortweg Tine genoemd, geboren op 1 juni 1910.Alle vier kinderen zijn in Aarlanderveengeboren.Na het overlijden van haar man op 10 april 1911,ze was dus een weduwe met drie jonge kinderenvan vijf, drie en één jaar, vertrok ze naar Alphenwaar ze met de hulp van haar ouders eenkruidenierswinkel begon op de Gouwsluissewegnr. 15. Bij iedereen in de buurt Gouwsluis wasmijn grootmoeder bekend als “Tante Geertje”.Die kruidenierswinkel heeft ze aangehouden totaan de uitbraak van de tweede wereldoorlog op10 mei 1940. Daarna ging ze eerst inwonen bijmijn vader op de Steenen Camer nr.19 in de Bilten later bij haar dochter Tine op hetToussaintplein nr.45 in Alphen aan den Rijn.Mijn grootmoeder is op 28 oktober 1949overleden.

Nicolaas Zaal trouwde met Anna GeertruidaRuitenberg. Nicolaas was van beroepbanketbakker en hij had zijn winkel in de FransHalsstraat nr.54 te Haarlem. Deshalve kwam hijvaak op bezoek bij mijn ouders, die na de oorlogin de Engelszstraat 38 in Haarlem woonden. Ikkreeg altijd sigarenbandjes van hem, die ikkeurig in een klein boekje plakte. Na zijnpensionering woonde hij in Soestdijk waar hij op25 april 1967 overleed. Hun huwelijk bleef

INTERNATIONAL KROON TIMES – nr. 40 – 15 juli 2007 6

zonder kinderen en er zijn dus geennakomelingen.

Maarten Zaal trouwde met Wilhelmina vanLeeuwen, geboren op 21 augustus 1885 teNieuwveen. Maarten begon een eenbroodbakkerij op de Gouwsluisseweg nr.23 teAlphen aan den Rijn.

Alphen aan den Rijn – de Gouwsluisseweg

Het echtpaar kreeg vijf kinderen: Arie Leendert,Jan Gerrit, Bonaventura Adrianus Cornelis, (oomBon van het restaurant ‘s Molenaarsbrug),Wilhemina Martina en Geertruida.Zijn vrouw en dochter Geertruida kwamen omhet leven door het mislukte bombardement vande Royal Air Force op de hefbrug over deGouwe op 23 maart 1945. Maarten Zaal overleedop 5 februari 1964 te Alphen aan den Rijn.

Fries Zaal trouwde met Marrigje Broere, geborenop 20 januari 1892 te Nieuwkoop. Fries Zaalbeoefende eerst het beroep van broodbakker inhet ouderlijk huis en hij leerde later het beroepvan kelner, wat hij uitoefende in het Nutsgebouwte Alphen aan den Rijn.Fries en Marrigje kregen drie kinderen: GerritjeHendrika, Willem Arie en Bonaventura AdrianusCornelis. Fries Zaal overleed te Alphen aan denRijn op 8 september 1974.

Na het vertrek van Fries Zaal naar Alphen aanden Rijn nam Teunis Dekker de broodbakkerij inOudshoorn van hem over. Teunis Dekker kwamuit Den Helder en was getrouwd met GerritjeZaal, de dochter van Bonaventura Zaal,broodbakker in Nieuwkoop en zijn vrouwJannigje Treels. Het echtpaar Dekker-Zaal werd

gezegend met de geboorte van tien kinderen:Jenny, Jans, Jan, Bon, Annie, Teun, Arie, Truus,Koos, en Ton.Na het overlijden van Teunis Dekker bleef zijnweduwe Gerritje Dekker-Zaal in Ridderbuurt 53wonen. Na haar dood op 8 mei 1972 betrok TeusAlblas de woning, hij was getrouwd met JansDekker, één van de dochters van Teunis Dekkeren Gerritje Zaal. Gerritje Dekker-Zaal was eenvolle nicht van mijn grootmoeder.Het huis staat nu leeg en is te koop aangeboden.

De kruidenierswinkel van mijn grootmoeder Alphen aan den Rijn - Gouwsluisseweg nr .15

Met mijn speciale dank aan Adriana Kool enAlex van Toor voor hun informaties envriendelijke medewerking voor het tot standkomen van dit nummer van de InternationalKroon Times.

Bronnen: Genealogie van de familie Zaal doorWim Zaal (Heerlen - 1979)“Vier eeuwen familie Kroon” door Dick vanWingerden (Rotterdam – 2000)

R.Borst heeft in nummer 82 (februari 2005) van“De Viersprong”, Orgaan van de HistorischeVereniging Alphen aan den Rijn, een vollediggeïllustreerd artikel gewijdt aan de Ridderbuurt.

Bezoek de website van de Ridderbuurt op:http://www.deridderbuurt.nl