[the Pili Palas Contributors] Llyfr Gweithgaredd P(BookFi.org)

8/9/2019 [the Pili Palas Contributors] Llyfr Gweithgaredd P(BookFi.org)

1/44

Llyfr Gweithgaredd

Pili Palas Activity BookLlyfr Gweithgaredd

Pili Palas Activity Book


2/44

CYNNWYSCONTENTS

Gwybodaeth i Athrawon a RhieniInformation for Teachers & Adults 3 - 9

Hwyl i Blant BachFun for Young Children 10 - 15

Hwyl a DysguFun and Learning 16 - 27

Hwyl a DysguFun and Learning 28 - 39

Glynnod BywButterflies 40 - 43

Tudalen Page

Llyfr Gweithgaredd

Pili Palas Activity Book


3/44

INTRODUCTIONWe hope that this pack will help teachersand parents to discover, with their pupils and

children, the great potential for enjoyablelearning through the life ofbutterflies and othercreatures, either in the

schools own environment, in thehome or on a visit to PILI PALAS.

PILI PALAS was opened to the public on the 29 th of July1985. The purpose of the centre is to:

Make people aware of the beauty of the butterfly.Educate the public.Stress the importance of conservation.

This pack is arranged in three sections:

Background information for teachers and parents.Educational guide with suggested links to the NationalCurriculum for Wales (2000).

Activities for the pupils and children.

RHAGARWEINIADRydyn nin gobeithio y bydd y pecyn yman helpuathrawon a rhieni i ddarganfod, gydau disgyblion auplant, gymaint o fwynhad syddiw gael wrth gyd-ddysgu, panroir sylw i fywyd y glyn bywa chreaduriaid eraill - boedhynny yn amgylchedd yr

ysgol, yn y cartref neu drwy ymweld PILI PALAS.

Fe agorwyd PILI PALAS ircyhoedd ar y 29 ain o Orffennaf1985. Amcan y ganolfan ydyw:

Creu ymwybyddiaeth obrydferthwch y glyn byw.Addysgur cyhoedd.Pwysleisio pwysigrwydd cadwraeth.

Maer pecyn yma wedi ei rannu yn dair rhan:Gwybodaeth gefndirol i athrawon a rhieni.Canllawiau addysg ac awgrymiadau sydd yncysylltu r Cwricwlwm Cenedlaethol (2000).Gweithgareddau ar gyfer disgyblion a phlant.

C r o e s o W e l c o m eC r o e s o W e l c o m e3


4/44

G w y b o d a e t h i A t h r a w o n a R h ie n i In f o r m a t io n f o r Te a c h e r s & P a r e n t sG w y b o d a e t h i A t h r a w o n a R h ie n i In f o r m a t io n f o r Te a c h e r s & P a r e n t s

4

The Life Cycle of theSmall Tortoiseshell

The egg takes about 10 days to hatch.

The caterpillar will take about amonth to turn into a chrysalis.

The chrysalis takes abouttwo weeks before the

butterfly emerges.

The Small Tortoiseshelland the Peacock hibernate,that is they sleep during

the winter months.

If you are going to breed somebutterflies then you must have the

correct plants to feed the caterpillars.After the butterfly emerges from

the chrysalis it must be set free.

Cylch bywyd yr Ir Fach AmryliwBydd yr wy yn cymryd tua 10 diwrnodi ddeor.

Bydd y lindys yn cymryd tua mis idroi yn chwiler.

Bydd y chwiler yncymryd tua pythefnoscyn troin lyn byw.

Maer Fantell Amryliwar Peunog yn gaeafu.Mae nhwn cysgu dros

y gaeaf.

Os ydych am fagu glynnod byw yna maen rhaid cael y planhigyncywir ar gyfer y lindys.Ar l ir glyn byw ymagor or chwilerdylid ei adael yn rhydd.

THE LIFE CYCLEOF THE BUTTERFLYThe life cycle of the butterly is divided into 4 parts:

1. Egg (ovum) 3. Chrysalis (pupa)2. Caterpillar (larva) 4. Butterfly (imago)

CYLCH BYWYD Y GLYN BYWMae cylch bywyd y glyn byw wedi ei rannun bedair rhan:

1. Wy (ofa) 3. Chwiler (pupa)2. Lindys (larva) 4. Glyn Byw (imago)

1. Wy/Egg

2. LindysCaterpillar

3. ChwilerChrysalis

4. Glyn BywButterfly


5/44

G w y b o d a e t h i A t h r a w o n a R h ie n i In f o r m a t io n f o r Te a c h e r s & P a r e n t sG w y b o d a e t h i A t h r a w o n a R h ie n i In f o r m a t io n f o r Te a c h e r s & P a r e n t s 5

There are 42 different species of butterflyin Wales.

There are about 60 different species to beseen in Great Britain.

During the summer many butterflies migrateto Wales from the continent. Here are thenames of some of them:

- Red Admiral- Comma- Camberwell BeautyThe first two come from theMediterranean region while the thirdcomes from Scandinavia.

There are about 2,500 different typesof moth in Great Britain. Most of these fly at night.

Mae yna 42 o wahanol fathau o lynnodbyw i'w gweld yng Nghymru.

Mae tua 60 o wahanol fathau i'w gweld yng Ngwledydd Prydain.

Yn ystod yr haf bydd llawer o lynnod yn ymfudo o'r cyfandir i Gymru.Dyma enwau rai ohonynt:

- Y Fantell Goch- Yr Adain Garpiog- Y Fantell Alar

Mae'r ddau gyntaf yn dod o ardal Mr y Canoldir a'r olaf o wledydd Llychlyn.

Mae yna oddeutu 2,500 o whanol fathauo wyfynod ar gael yng ngweldydd Prydain.Mae'r mwyafrif o'r rhain yn hedfan yn y nos.

DYMA YCHYDIG O FFEITHIAU AM Y GLYN BYW

HERE ARE A FEW FACTS ABOUT THE BUTTERFLY

Bwyd i'r lindys Food for the caterpillarsMae'r lindys yn bwydo ar ddail ond nid ywpob lindysyn yn bwydo ar yr un math oddail. Dyma restr o'r glynnod mwyafcyffredin a'r dail maent yn eu bwyta:Enw'r Glyn BwydIar Fach Amryliw Danadl Poethion

Y Peunog Danadl Poethion Y Glyn Mawr Gwyn Bresych Y Fantell Goch Danadl Poethion

The caterpillar feeds on leaves but differentkinds of caterpillars feed on differentleaves. Here is a list of the most commonbutterflies and the leaves that they feed on:Name of butterfly FoodSmall Tortoiseshell NettlesPeacock NettlesLarge White Butterfly CabbageRed Admiral Nettles


6/44

G w y b o d a e t h i A t h r a w o n a R h ie n i In f o r m a t io n f o r Te a c h e r s & P a r e n t sG w y b o d a e t h i A t h r a w o n a R h ie n i In f o r m a t io n f o r Te a c h e r s & P a r e n t s

6

YMWELD PILI PALAS A VISIT TO PILI PALASMeysydd a astudir yn ystod ymweliad1 Awyrgylch(a) Tymheredd, lleithder.(b) Gwahanol elfennau e.e.dwr, pridd a phlanhigion.2 Patrymau(a) Lliwiau'r glynnod.(b) Siapiau.(c) Lliwiau'r planhigion a'r cydberthynas rhyngddyn.(ch) Gwarchodliw.3 Twf(a) Cylch bywyd.(b) Planhigion.4 Egni(a) Bywd.(b) Symud.5 Cadwraeth(a) Rhyddhau'r Glynnod.(b) Planhigion e.e. coed, blodau.(c) Ymchwil.(d) Rheolau Biolegol.

Subjects which are studied during a visit1. Atmosphere(a) Temperature, humidity.(b) Different elements e.g. water, soil and plants.2 Patterns(a) Colours of the butterflies.(b) Shapes.(c) Colour of the plants and their interactions.(d) Camouflage.3. Growth(a) Metamorphosis.(b) Plants.4. Energy(a) Food.(b) Movement.5 Conservation(a) Butterfly Release.(b) Plants e.g. trees, flowers.(c) Research.(d) Biological Control.

SgiliauFe fydd nifer o sgiliau yn cael eu meithrin wrth

ymweld Pili Palas. Mae'r rhain yn cynnwys:Gwylio Gwrando ArsylwiCyfathrebu Cwestiynu TrafodCymharu Rhestru Dehongli DataDosbarthu Rhesymu DamcaniaethuCyfri Mesur Darganfod

SkillsA number of skills are developed when visiting PiliPalas. These include:Watching Listening ObservingCommunicating Questioning DiscussingComparing Listing Interpreting DataClassifying Reasoning ForetellingCounting Measuring Finding Out


7/44


8/44

G w y b o d a e t h i A t h r a w o n a R h ie n iG w y b o d a e t h i A t h r a w o n a R h ie n i8

POSIBILIADAU TRAWS

GWRICWLAIDDDyma syniadau am dasgau y gellir eucyflawni cyn neu ar l ymweliad Pili Palas.

Iaith Ysgrifennu ymson am un o'r anifeiliaid y

gellir eu gweld yn Pili Palas. Ysgrifennu llythyr at berson yn sn am yr ymweliad.

Creu disgrifiad o anifail o Pili Palas gan nodi eibrif nodweddion. DRAMA - Creu sgwrs rhwng anifeiliaid.

Mathemateg Creu siart adnabod ar gyfer glynnod amrywiol. Cynnal ymchwiliad i lynnod yn yr ardal leol gan

osod y canlyniadau ar ffurf tablau a graffiau. Edrych ar gymesuredd y glynnod

a'r patrymau a welir.

Gwyddoniaeth Edrych ar anifeiliaid

amrywiol- eu cynefin.- bwyd.

Magu lindys yn y dosbarth/cartref a'u rhyddhau ganarsylwi ar y newidiadau.

Daearyddiaeth Mapio taith i Pili Palas o'r cartref/ysgol. Lleoli rhai o'r gwledydd y mae'r glynnod yn tarddu ohonynt.

Edrych ar sut mae'r ardal leol yn bwysigi gadwraeth a sut gall y plant fod ogymorth i gadwraeth.

Dilyn taith glynnod sydd ynmudo e.e.

- Ir Fawr America- Y Fantell Goch

Celf Creu pamffled am Pili Palas

neu pamffled i gyflwynoanifail o Pili Palas. Creu poster yn nodi

pwysigrwydd cadwraeth. Cynllunio glynnod cymesur ar gyfer

eu harddangos.

Dylunio a Thechnoleg Dylunio a gwneud cynhwysydd

addas ar gyfer y lindys. Dylunio a gwneud glyn symudol. Llunio cadwyn fwyd yn cynnwys

rhai o anifeiliaid Pili Palas e.e.hadau llygod nadroedd

Hanes Edrych ar anifeiliaid

sydd wedi diflannu dros yblynyddoedd. Mae tri math olyn byw wedi diflannu

- pa rai?- pam?


9/44

CROSS CURRICULAR

LINKSHere are some ideas for tasks which can becompleted before or after a visit to Pili Palas.

Language Write a soliloquy about one of the

animals which can be seen at Pili Palas. Write a letter to someone about the visit. Create a description of an animal from Pili Palas,

describing its main features. DRAMA - Create a dialogue between animals.

Mathematics Create a chart about the

features of various butterflies.

Conduct research into butterflies in the local area,placing the results in the form of a graph or table.

Look at the symmetry of butterfliesand the patterns that can be seen.

Science Look at various animals

- their habitat.- food.

Breed caterpillars in theclassroom/ home and thenrelease them observing thechanges which occur.

Geography Map the journey to Pili

Palas from the school or home. Locate some of the countries where the

butterflies originate from. Look at how the local area is important

in terms of conservation and how thechildren can help conservation.

Follow the journey of migratingbutterflies e.g. - Monarch

- Red Admiral

Art Create a pamphlet about Pili

Palas or a pamphlet introducingan animal from Pili Palas.

Create a poster noting theimportance of conservation.

Design symmetrical butterflies tobe put on display.

Design and Technology Design and create an

appropriate container forthe caterpillars.

Design and create a moving butterfly. Create a food chain, using some of

the animals at Pili Palas.seeds mice snakes

History Look at the animals

which have been extinct over the years. Three different kinds ofbutterflies have become extinct

- which ones?- why?

I n f o r m a t i o n f o r Te a c h e r s & P a r e n t sI n f o r m a t i o n f o r T e a c h e r s & P a r e n t s 9


10/44

Ffeindiwch yr anifeiliaidLliwiwch y llun ich helpu.


11/44

Find the animals...Colour in the picture to help you.


12/44

Hw yl i B l a n t B a c hH w y l i B l a n t B a c h12

Sawl un?Sawl un?Faint or rhain fedrwch chieu gweld yn y lindysyn?

Malwod? Sgorpion? Pry Cop? Glyn Byw? Aderyn? Lindysyn? Neidr?


13/44

How Many?How Many?How many of these can youfind in the caterpillar?

Snails? Scorpions? Spiders? Butterflies? Birds? Caterpillars? Snakes?

F u n f o r Yo u n g C h i l d r e n F u n f o r Yo u n g C h i l d r e n13


14/44

Hw yl i B l a n t B a c hH w y l i B l a n t B a c h14

Gwnewch luniauor glynnod hyn...

Gwnewch luniauor glynnod hyn...


15/44

F u n f o r Yo u n g C h i l d r e n F u n f o r Yo u n g C h i l d r e n15

Draw pictures of these butterflies...

Draw pictures of these butterflies...


16/44

Hw y l a D y s g uH w y l a D y s g u16

YMWELD PILI PALAS Ysgrifennwch am eich ymweliad Pili Palas.

Sut ymweliad gawsoch chi? Dyma raigeiriau i'ch helpu gyda'ch stori cynnespoethgolauofnus

diddoroltywyll

prydferthbraf

lliwgar

hwyldwl

cyffrous

Fedrwch chi ateb rhai o'r cwestiynauyma? Gellwch ddefnyddio rhai o'rgeiriau sydd ar y chwith i'ch helpu

1 Roedd hi'n __________ yn y ty lle'r

oedd y pili pala2 Roeddwn i'n __________ yn y Guddfan

Drofannol

3 Mae'r glynnod byw yn __________

4 Roedd yr adar yn __________

5 Roedd y daith i Pili Palas yn __________ iawn


17/44

VISITING PILI PALASWrite about your visit to Pili Palas.

What kind of visit did you have? Here aresome words to help you with your story.

warmhot

brightscary

interestingdark

beautifulsunny

colourfulfundull

exciting

Can you answer some of thesequestions? You can use some of thewords on the left to help you

1 It was __________ in the

butterfly house2 I was __________ in the

Tropical Hide

3 The butterflies are __________

4 The birds were __________

5 The journey to Pili Palas wasvery ________

F u n a n d L e a r n i n g F u n a n d L e a r n i n g17


18/44

CWESTIYNAUIW HATEB 1Mae angen i chwi sylwin fanwl argyfer ateb y cwestiynau yma.

Yn y Ty Gwydr1 Beth yw lliwiau'r

glynnod byw?

2 Beth yw bwyd y glyn byw?

3 Pa anifeiliaid eraill allwch chi weld yn y ty gwydr?

5 Gwnewch lun o'chhoff lyn byw

4 Edrychwch yn ofalus sutmae'r glyn yn bwyta.Gwnewch lun ohono'n bwyta


ii


19/44


QUESTIONSTO ANSWER 1Its important to look carefullyto answer these questions.

In the Butterfly House1 What colours are

the butterflies?

2 What do butterflies eat?

3 What other animals can you see inthe butterfly house?

5 Draw a picture of yourfavourite butterfly

4 Look carefully at how thebutterfly eats. Draw a pictureof the butterfly eating

l Dl D


20/44

CWESTIYNAU IW HATEB 2 Yn y Ty Adar

6. Beth y mae'r adar yn ei fwyta?

7. Sawl caneri sydd yn y ty adar

8. Sawl cocatil sydd yn y ty adar?

9. Sawl nyth fedrwchchi eu gweld?

10. Tynnwch lun o un o'r adar...

Yn y Guddfan

Drofannol11. Sawl coes sydd gan y tarantiwla?12. Faint o falwod mawr sydd

yn y cawell?13. Faint o sgorpionau duon

sydd yn y cawell?

14. Beth yw lliw y llyffantod?15. Beth yw bwyd y

chwilod gwichlyd?16. Gwnewch lun o'r anifail

rhyfedda yn y guddfan



21/44

H l a D s uH l a D s g u


22/44

GEIRIAU COLL2. Wedi i chi roi'r geiriau yn ybrawddegau, ysgrifennwch ybrawddegau eto yn y drefn gywir igreu stori.


3. Gwnewch lun or wyau y lindysyn y chwiler ar glyn byw.

1. Rhowch y geiriau coll i mewn

Mae gan y glyn byw o goesau. Mae'r fenyw yn dodwy ar y dail. ydi'r glyn byw. Ar l i'r ddeor mae'n

nhw'n bwyta drwy'r dydd a'r nos. Pan fydd y lindysyn yn dew, dew bydd

yn troi yn . Allan o'r chwiler bydd y yn dod allan.

chwech glyn byw dailtrychfilyn lindys wyau chwiler

F n a d L e a r n i n gF n a d L e a r n i n g


23/44

MISSING WORDSAfter you put the

missing words into thesentences, write them out again inthe right order to make a story.

3. Draw pictures of the eggs the caterpillar the chrysalis and the butterfly.

1. Fill in the missing words The butterfly has legs. The female lays on the leaves. The butterfly is an . After the hatch, they

eat all day and all night. When the caterpillar is very, very

fat it turns into a . The comes out of

the chrysalis.six butterfly leaves insect

caterpillars eggs chrysalis


H w yl a D ys g uH w yl a D ys g u24


24/44

DOSBARTHUH w yl a ys g uH w y a y g24

Gellwch ddosbarthu creaduriaid mewn sawl fforddOes gan yr anifeiliaid yma adenydd?Ceffyl Glyn Byw Cath Pry Cop Neidr Aderyn

Fedrwch chi ddosbarthu'rcreaduriaid hyn? Gwnewchluniau yn y fframiau

Neidr Pryf Llyffant Glyn Byw Pysgodyn

Buwch Goch Gota Aderyn Geneth Cath Eliffant

Gellwch eu llunio fel hynDIM ADENYDD Ceffyl

CathNeidrPryCop

ADENYDD AderynGlyn Byw

OES NAC OES0 coes

2 goes

4 coes6 coes

F u n a n d L e a r n i n gF u n a n d L e a r n i n g


25/44

SORTING You can sort creatures in many different waysDo these animals have wings?Horse Butterfly Cat Spider Snake Bird

Can you sort these creaturesaccording to the number oflegs that they have? Drawpictures in the columns

Snake Insect Frog Butterfly Fish

Ladybird Bird Girl Cat Elephant

You could place them like thisNO WINGS Horse

CatSnakeSpider

WINGS BirdButterfly

YES NO0 legs

2 legs

4 legs6 legs

F u n a n d L r g F u n a n d g25

H w yl a D ys g uH w yl a D ys g u26


26/44

LABELU w y y g y y g26

Dyma forgrugyn. Fedrwch chi labelu'rmorgrugyn efo'r geiriau cywir?

Pen

Pen l

CorffCoes

Teimlydd

Llygaid

F u n a n d L e a r n i n gF u n a n d L e a r n i n g


27/44

LABELLINGHere is an ant. Can you label the antwith the correct words?

Head

Abdomen

BodyLeg

Antenna

Eye

F u g F u n g27

H w yl a Dy s g u F u n a n d L e a r n in gHw y l a Dy s g u F u n a n d L e a r n ing28


28/44

y y g n gy ng28

YMWELD PILI PALAS VISITING PILI PALAS Ysgrifennwch am eich ymweliad Pili Palas

Cofiwch sn am bopeth a welsoch:

Write about your visit to Pili Palas

Remember to mention all the things you saw:

Beth am ddefnyddio rhai o'r geiriau yma! Poeth Llaith Diddorol Trofannol

Tawel Cynnes Swnllyd Lliwgar Gwahanol Hardd

Allwch chi feddwl am eiriau eraill?

How about using some of these words! Hot Humid Interesting Tropical Quiet Warm Noisy Colourful Different BeautifulCan you think of any other words?

1 Y GlynnodByw.

2 Yr Adar.3 Y Nadroedd.4 Y Pryfed Pric.5 Y Madfallod.6

Y GuddfanDrofannol.7 Y Siop.8 Y Gornel

Anwes.9 Y Caffi.10 Y Maes

Chwarae.

1 The Butterflies.2 The Birds.3 The Snakes.4 The Stick

Insects.5 The Lizards.6

The TropicalHide.7 The Shop.8 The Pets

Corner.9 The Caf.10 The Play

Area.

H w yl a D ys g u Fu n a n d L e a r n i n g H w yl a D ys g u Fu n a n d L e a r n i n g 29


29/44

CWESTIYNAU IW HATEB QUESTIONS TO ANSWER

y y g gy g 29

Yny T y Gwydr1. Pam mae dwr yn bwysig yn y pili palas?

2. Sut mae'r glyn yn bwydo? Tynnwch lun

3. Pam mae angen ffrwythau wediaeddfedu yn y pili palas?

4. Disgrifiwch sut mae rhai o'r glynnod ynhedfan. A ydynt yn gleidio?

5. Enwch dri o'r planhigion yn y Pili Palasabc

In the Butterfly House

1. Why is water necessary in the butterfly house?

2. How does the butterfly feed?Draw a picture.

3. Why do we want ripe fruit inthe butterfly house?

4. Describe how some of the butterflies fly.Do they glide?

5. Name three of the plants in the butterfly houseab

c6. Tynnwch lun dauo'r glynnodrydych wedieu hoffi

6. Draw two of thebutterflies which

you have enjoyedseeing.


30/44

H w y l a D ys g u F u n a n d L e a r n in gH w y l a D ys g u F u n a n d L e a r n in g31


31/44

g31

POSTER PILI PALAS PILI PALAS POSTERMeddyliwch am eich ymweliad Pili Palas.Allwch chi greu poster i hysbysebu'r Palas ar

gyfer rhywun sydd heb fod yno?Cofiwch ystyried y rhain wrth gynllunio eich poster: Cynnwys lluniau Faint o ysgrifen ac ym mhle Lliwiau Sut mae'n edrych Geiriau sy'n denu pobl

Think about your visit to Pili Palas. Can youcreate a poster to advertise the Palace to

someone who has never been there?Remember to consider these when planning your poster: Including pictures How much writing and where Colours How it will look Words which attract people

Ydych chi wedi cofio am yr adar?Y nadroedd? Y Guddfan Drofannol?

Have you remembered about thebirds? The snakes? The Tropical Hide?

Use this page to plan your posterremembering about the things

you saw at Pili Palas

Defnyddiwch y dudalen yma igynllunio eich poster gan gofio am

yr hyn a welsoch yn Pili Palas



32/44

GEIRIAU COLL MISSING WORDSMae rhai o'r geiriau yn y brawddegau ymaar goll! Ceisiwch feddwl am eiriau fydd yncwblhau'r brawddegau

Mae'r pili pala yn hedfan yn ystod tymor yr _________ . Mae yna wahanol ________ o bili pala. Rhai gwyn, coch, brown ac

________ . Y fenyw sydd yn dodwy ________ ar y dail. Bydd y lindys yn __________ o'r wyau. Bwyta

drwy'r dydd fydd y ________ wedyn. Maen nhw'n ________ trwy fwrw eu croen. Weithiau,wrth fwrw eu ____________ ,bydd y lindysyn yn troi i liwarall. Ar l bwrw eu croen bumpo weithiau bydd y lindys yn troi

yn _________ . Ar l pythefnos

fel chwiler bydd y __________

yn ymagor o'r chwiler. Yna ar l i'r pilipala sychu ei ________ bydd yn hedfani chwilio am ___________ .

Some of the words in these sentences aremissing! Try and think of words which willcomplete the sentences.

The butterfly is on the wing during the _________ season. There are different

__________ of butterflies. There arered, white, brown and _________

butterflies. The female lays __________ on the leaves. The

caterpillars eat the _________ .They grow by moulting. Whenthey _________ they changecolour. After moulting fivetimes the caterpillar changesinto a __________ . After two

weeks in the __________ stagethe butterfly emerges. Then,

after blood is pumped to the __________ the butterfly flies awayto find __________ .



33/44

33

LABELU LABELLINGDyma lyn byw. Fedrwch chi labelu'rglyn 'r termau cywir?

Here is a butterfly. Can you label thebutterfly with the correct terms?

Coes Thoracs Abdomen (pen l)Pen Teimlyddion Pastynnog

Llygaid Cyfansawdd AdenyddGwythiennau Duryn

Leg Thorax AbdomenHead Clubbed AntennaCompound Eyes Wings

Veins Proboscis



34/44

p f i r e b e l l i e d t o a dd w l n o i p d u c k l f o g o

e p a u n y r e d r a b b i t to g o i t m o u s e a f d a m er d i e t c e s n i k c i t s re d e p i l l i m t a d d w c rl s i l a s y r h c o w s y o ai b u t t e r f l y l l f a r pf d r i b a n d k c o c a e p i

r h h h g u i n e a p i g e i nd w d w h c n n d b f f y n o ll e o p a r d g e c k o t y n af c h a l u t n a r a t w s l as u n p h c s n a k e a g o r b

CHWILAIR WORD SEARCHCeisiwch ddarganfod ygeiriau hyn yn y chwilair ! broga bolgoch neidr filtroed cwningen paun aderyn hwyaden pili pala neidr tarantiwla sgorpion crwban d wr chwiler madfall gnotiog mochyn cwta pry pric

Try and find these wordsin the word search!

fire bellied toad millipede rabbit bird peacock butterfly snake terrapin duck mouse tarantula chrysalis scorpion leopard gecko stick insect guinea pig

p i l i p a l a g w i b f h d rd w l n o i p r o g s l f o g o

e p a u n y r e d a c h w i l to g o i t o n g l l a f d a m ar d i e n e g n i n w c i h w rt m o c h y n c w t a d d w r al c i r p y r p u i o w s y r ni s a a c h o p a l l l f a s tf c r w b a n d w r y h r d o i

r h h h t r i b o f l g f e i wd w d w h c n n d b f f y n p li i c u i n i d n a y p t y a ae c h w i l e r i f a t w s l an u n p h c o g l o b a g o r b



35/44

Y GLYN BYWTHE BUTTERFLY1. Faint o goesau sydd ganddo?

How many legs does it have?a) 4 b) 2 c) 6

2. Faint o adenydd?How many wings?a) 2 b) 8 c) 4

3. Sawl rhan i'w gorff?How many parts to

the body?a) 1 b) 3 c) 6

4. Ble mae ei lygaid?Ar yWhere are its eyes?On itsa) teimlyddion

antennaeb) adenyddwings

c) penhead

5. Faint o deimlyddion?How many antennae?a) 8 b) 12 c) 2

6. Sut mae'r glyn yn blasu?How does the butterfly taste?a) tafod

tongueb) teimlyddion

antennae

c) traedfeet

7. Beth ydi'r enw ar y llwchsy'n rhoi'r lliw i'r adenydd?What is the correct namefor the dust on the wings?a) paill

pollenb) censcales

c) lludwashes

8. Beth ydi'r sbeiraclau?What are the spiracles?a) teimlyddionantennaeb) tyllau anadlu

breathing holesc) duryn (tafod)

proboscis (tongue)

9. Beth ydi bwyd y glyn byw?

What is the butterfly's food?a) neithdarnectar

b) deilenleaf

c) petalpetal

35



36/44

Y GLYN BYWTHE BUTTERFLY10. Sawl gwaith mae'r lindys yn

bwrw'i groen?How many times does thecaterpillar moult?a) 13 b) 5 c) 20

11. Pa un o'r rhain sydd yngaeafu fel glyn byw?Which of these hibernate inthe butterfly stage?

a) PeunogPeacockb) Glyn Mawr Gwyn

Large Whitec) Glesyn Cyffredin

Common Blue

12. Pa un o'r rhain sy'n ymfudo?Which of these migrates?a) Ir Fawr AmericaMonarchb) Ir Fach Amryliw

Small Tortoiseshellc) Glesyn Cffredin

Common Blue

13. Faint o wahanol fathau o

loynnod sydd ym Mhrydain?How many different speciesare there in Britain?a) 360 b) 200 c) 60

14. Pa un o'r rhain sydd ddim ynlyn byw?Which one of these is not abutterfly?a) Y Fantell Goch

The Red Admiralb) Adain Borffor

Purple Wingc) Britheg y Gors

Marsh Fritillary

A t e b i o n A n s w e r s

1 c , 2 c , 3 b , 4 c , 5 c , 6 c , 7 b , 8 b , 9 a , 1 0 b , 1 1 a , 1 2 a , 1 3 c , 1 4 b



37/44

PA LINDYSYN? WHICH CATERPILLAR?Pa lindys sydd wedi ymagor yn lyn byw?Dilynwch y llinellau i chi gael gweld

Which caterpillar has emerged as a beautifulbutterfly? Follow the lines to find out

Lindys 1Caterpillar 1




H w yl a D ys g u Fu n a n d L e a r n i n gH w yl a D ys g u Fu n a n d L e a r n i n g38


38/44

O WY I LYNFROM AN EGG TO A BUTTERFLY Y cyntaf i gyrraedd 100, 2 - 4 i chwarae, taflwch 6 i ddechrau!First to 100, for 2 - 4 players, throw a 6 to start!

1

44

18

63

71

TywyddOerCold

WeatherDodwywyLay egg

Lindys ynbwyta

Caterpillareating

Tywyddyn cynhesuWeatherwarms up

Anoddbwrwi groen

Difficultto moult

Dechrau!Start!

Gorffen!

Finish!



39/44

4

24

63

27

29

49

84

97 99

wy yndeorEgg

hatches

ail ddodwylays again

BwrwigroenMoults

Glyn ynymagor

Butterflyemerges

Dechrauhedfan

Preparesto fly

Aderyn ynbwytar wyBird eatsthe egg

EirargwanwynSnow inspring

Llygodenyn bwytar

chwilerMouseeats

pupa

GlawmawrHeavyrain

Rh e s t r o L y n n o d Byw P r yd a in A li s t o f B r it is h B u t t e r f l ie sR h e s t r o L y n n o d Byw P r yd a in A li s t o f B r it is h B u t t e r f lie s

40


40/44

HESPERIIDAE ("Y GWIBWYR")HESPERIINAEGwibiwr y CoedChequered Skipper)Y Gwibiwr BachSmall SkipperY Gwibiwr Bach CorndduEssex SkipperY Gwibiwr LulworthLulworth SkipperY Gwibiwr ArianSilver-spotted SkipperY Gwibiwr MawrLarge Skipper

PYRGINAEY Gwibiwr LlwydDingy Skipper).Y Gwibiwr BrithGrizzled Skipper

PAPILIONOIDEAPAPILIONIDAEGloyn Cynffon WennolThe Swallow-tail)

PIERIDAEDISMORPHIINAEIar Wen y CoedWood White

COLIADINAE"Y MELYNION"Y Felen WelwPale Clouded Yellow) .Ir Felen BergerBerger's Clouded YellowIr Fach FelenClouded YellowMelyn y RhafnwyddBrimstone

PIERINAEY GWYNIONIr Wen Wythien DduBlack-veined WhiteIr Wen FawrLarge WhiteIr Wen FachSmall WhiteIr Wen WythiennogGreen-veined WhiteIr Wen FrechBath WhiteBoneddiges y WigOrange Tip

LYCAENIDAE THECLINAE"Y BRITHRIBINAU"Brithribin WerddGreen Hairstreak

Brithribin FrownBrown HairstreakBrithribin BorfforPurple Hairstreak).Brithribin WenWhite-letter HairstreakBrithribin DduBlack Hairstreak)

LYCAENINAECopor BachSmall CopperCopor MawrLarge CopperY Glesyn Gynffon HirLong-tailed BlueGlesyn BachSmall BlueY Glesyn Gynffon FerShort-tailed BlueGlesyn SerennogSilver-studded BlueY Gwrmyn GlasBrown ArgusGlesyn CyffredinCommon BlueGlesyn y CalchfaenChalkhill BlueGlesyn AdonisAdonis Blue

R h e s t r o L yn n o d B yw P r yd a in A lis t o f B r i t is h B u t t e r f lie s R he s t r o L yn n o d B yw P r yd a in A lis t o f B r it is h B u t t e r f lie s 41


41/44

Glesyn MazarinMazarine BlueGlesyn yr EiddewHolly BlueGlesyn MawrLarge Blue

NEMEOBIIDAEY Goeg FrithegDuke of Burgundy Fritillary

NYMPHALIDAEY Fantell WenWhite AdmiralBoneddiges BorfforPurple EmperorY Fantell GochRed AdmiraIr Fach DramorPainted LadyIr Fach AmryliwSmall TortoiseshellIr Fawr AmryliwLarge TortoiseshellY Fantell AlarCamberwell BeautyY PeunogPeacockAdain GarpiogComma

Britheg Berlog FachSmall Pearl-bordered FritillaryBritheg BerlogPearl-bordered FritillaryBritheg SbaenQueen of Spain FritillaryBritheg FrownHigh Brown FritillaryBritheg WerddDark Green FritillaryBritheg ArianSilver-washed FritillaryBritheg y GorsMarsh FritillaryBritheg GlanvilleGlanville FritillaryBritheg y WaunHeath Fritillary

SATYRIDAEIEIR BACH Y GWAIRBrych y CoedSpeckled WoodIr Fach y FagwyrWall BrownModrwyog y MynyddMountain RingletModrwyog yr AlbanScotch Argus

Iar Fach GleisiogMarbled WhiteIr Fach y GraigGraylingY PorthorHedge Brown, GatekeeperGwrmyn y DdlMeadow BrownGweundir BachSmall HeathGweundir MawrLarge HeathIr Fach y GlawRinglet

DANAIDAEIr Fawr AmericaMonarch, Milkweed

42


42/44

Morpho GlasBlue MorphoMorpho pleides

Ir Fawr AmericaMonarch

Danaus plexippus

Glyn Cynffon-wennolEuropean SwallowtailPapilio machaon

Pala Esgyll GwyrddGreen-Banded SwallowtailPapilio palinurus

Gwyfyn AtlasAtlas MothAttacus atlas

Glyn LlygeidiogBlue MorphoMorpho pleides

Y FflamFlameDryas julia

Y Fflam FelenZebraHeliconius charitonius

43


43/44

Ymyl FelenGolden PiperEurytela dryope

Glyn Cynffon-lasBlue PeacockPapilio polymnestor

Glyn Melyn-duGiant SwallowtailPapilio cresphontes

Glyn VindulaCruiserVindula dejone

Pala Du-las CyffredinGreat EggflyHypolimnas bolina

Pala GwyrddTailed JayGraphium agamemnon

Pili PalasPili Palas


44/44

Pili PalasButterfly Palace

Ffordd PenmynyddPorthaethwy

Ynys Mn LL59 5RPFfn/Tel: 01248 712474Ffacs/Fax: 01248 716518

Ebost/Email:[email protected]

Gwefan/Web: www.pilipalas.co.uk

Cynhyrchwyd gyda chefnogaethBwrdd yr Iaith Gymraeg

Produced with support from the Welsh Language Board

a asButterfly Palace

Ffordd PenmynyddPorthaethwy

Ynys Mn LL59 5RP

Ffn/Tel: 01248 712474Ffacs/Fax: 01248 716518

Ebost/Email:[email protected]

Gwefan/Web: www.pilipalas.co.uk

Documents

[the Pili Palas Contributors] Llyfr Gweithgaredd P(BookFi.org)