MỤCLỤCLờinóiđầuViễncổ1.Bàncổkhaithiênlậpđịa2.Nữoaluyệnđávátrời3.Thầnnôngdũngcảmnếmthửbáchthảo4.HoàngĐếđánhsuyvưu5.CộngCôngThịnổigiậnhúcđổBấtChuSơn6.NghiêunhườngngôichoThuấn7.ĐạiVũtrịthuỷHạ-Thương-TâyChu8.Chamất,conkếthừathiênhạ9.ThiếuKhangphụcquốc10.ThươngThangdiệtHạ11.TháiGiáphốihậnlỗilầm12.BànCanhdờiÂn13.TểtướngnôlệTruyềnDuyệt14.Tuẫntángnôlệ15.TrụVươngđánhthắngĐôngDi16.VănVươngtìmngườitàigặpKhươngThượng17.ChuVũVươngphạtTrụ18.QuảnTháiphảnChu19.ChuCôngxâydựngĐôngĐô20.DùngkếdánthuyềnlàmchoChiêuVươngchếtđuối21.Mụcthiêntửtuầndu22.BìnhdânbạođộngđuổiLệVương23.TuyênVươngchinhchiếnnhiềunămliền24.ĐốtlửađùagiỡnchưhầuXuânthu25.MũinỏbắnChuThiênVương26.TềHoànCôngtrọngdụngQuảnTrọng27.TàoQuệluậnchiến28.Báchủđầutiên29.Ngựaquenđườngcũ

30.MốitìnhcủaQuảnBão31.Môihởrănglạnh32.Tấmthânđánggiá5tấmdadê33.ĐộiquânnhânnghĩacủaTốngTươngCông34.TrùngNhĩchạynạn35.Lùitránhbaxá36.ChúcChiVũluiquânTần37.Ngườiláitrâucứunước38.TrậnchiếngiữaTấnvàTầnởHàoSơn39.TầnMụcCôngxưngbáTâyNhung40.TiếnghótcủaSởTrangVươngcấtlênlàmmọingườikinhsợ41.Hộinghịdẹpyênchiếnsự42.NgũTửchạytrốntớinướcNgô43.TônVũthaoluyệnnữbinh44.HạpLưtiếnđánhẢnhĐô45.CâuTiễnđạibạiởnúiCốiKê46.Nằmgainếmmật47.TửSảnđúcđỉnhhình48.YếnTửlàmtướngnướcTề49.ĐiềnNhươngThưchấpphápNhưSơn50.KhổngTửvàLãoTử51.ThưhùngkiếmChiếnquốc52.BanhàphânchianướcTấn53.NgụyVănHầukénhiềntài54.TâyMônBáocaitrịThànhNghiệp55.TrâuKỵkhéokhuyêncanvuaTề56.ThươngƯởngthayđổiphápchế57.TônBàngđấutrí58.MặcTửNgănsởđánhTống59.TrươngNghiliênhoành60.NhàthơyêunướcKhuấtNguyên61.Hồphụckỵxạ62.Thỏkhônkhoétđủbahang63.Dùngngânlượngvàngmuamộtđầungựa

64.TôTầnthihànhkếphảngián65.Trậntrâulửa66.Tướngtươnghòa67.XúcLongkhuyênTriệuTháiHậu68.MaoToạitựtiếncử69.TrộmphùcứuTriệu70.Đàitrốnnợ71.ĐôGiangYển72.Tíchtrữhàngquý73.VươngTiễndiệtTriệu74.KinhKhaámsátTầnVương75.ThốngnhấtTrungNguyên76.NềnkinhtếChiếnquốcphátđạt77.BiểnThướchànhnghềy78.Trămnhàđuatiếng

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach

LờinóiđầuTruyệnthôngsửTrungQuốcbaogồm525câuchuyệnlịchsửTrungQuốcbắtđầutừthờikỳ

Viễncổtớinăm1949-thànhlậpnướcCộnghoàNhândânTrungHoa,chialàm18giaiđoạndựatheotriềuđạivàthờiđại;mỗiđoạncólờitừgiớithiệukháiquáttìnhhìnhxãhộithờiđó.Bộsáchnàykểlạinhữngcâuchuyệnlịchsử,đồngthờigiảnggiảinhữngkiếnthứclịchsử

chuẩnxácvềmộtsựkiện,mộtnhânvậtcụthể,cóquanđiểm,cómiêuthuậtvàcóbìnhphẩm.NguyênbảntiếngTrungQuốccóbatập,quyểnThườnggồm169chuyện,bắtđầutừViễncổ

tớiLưỡngTấn;quyểnTrunggồm181chuyện,bắtđầutừNamBắctriềutớinhàNguyên;quyểnHạgồm175chuyện,bắtđầutừthờinhàMinhđếnnăm1949.CuốnsáchcácbạnđangcầmtrêntaycóthểcoilàtậpmộtcủaquyểnThượng.NhàxuấtbảnLaođộng

ViễncổThờikỳViễncổmởđầulịchsửTrungQuốc,đóchỉlàxãhộinguyênthuỷkéodàitrướctriềuHạ.

ThờikỳViễncổdàidằngdặcnàychialàmhaigiaiđoạn:Giaiđoạnđầucáchhiệntạiướctừmộttrămbảymươivạnnămtrướctớimộtvạntámnghìnnămtrước.Giaiđoạnsautừmộtvạntámnghìnnămtrướctớihơnbốnnghìnnămtrước.Ởgiaiđoạntrước,conngườivừamớitừloàivượncổtiếnhoásang,họdùngnhữngcôngcụ

giảitiệnthôsơnhưđồđá,gậygỗv.v…đểsănbắtthúvậthoặcháilượm,ănthịtdãthúvàquảdạiđểđỡđói, khoácda thúvà lá câyđể che thânchốnggiá lạnh.Giữaconngườivới conngườikhôngcósựliênhệcốđịnh.Cókhivìđểsănbắtdãthú,rấtnhiềungườitậphợplạidốcsứchợptác;sănbắtđượcdãthúrồihọlạiquâyquầncùngchiahưởngthànhquảthắnglợi.Saukhiănno,nhữngthứcònthừakhôngaimuốnchiếmlàmcủariêng,rồiphântánaivềchỗởcủangườinấy.Bầyngườikhitụ,khi tánnàyđượcgọi làbầyngườinguyênthuỷ.ởgiaiđoạnbầyngườinguyên thuỷ,đời sống củaconngườikhôngcóbảođảm,khi không sănbắtđượcdã thú, lúcchẳngháilượmđượcquảdại,họđànhphảinhịnđói,chonêntuổithọrấtngắn.ởgiaiđoạnđósựtiếnbộcủaloàingườitiếntriểncựckỳchậmchạp.Ởgiaiđoạnsau,conngườibắtđầutổhợplạidựatheoquanhệhuyếtthốngmàhìnhthànhxã

hộithịtộc.Khởiđầuthịtộctổhợplạidựatheohuyếtthốngcủamẫuhệ,gọilàthịtộcmẫuhệ.Vềsaudầndầndiễnbiếnthànhtổhợpdựatheohuyếtthốngphụhệ,đượcgọi làthịtộcphụhệ.Tronggiaiđoạnxãhộithịtộc,conngườibắtđầusảnxuấtnôngnghiệpvàchănnuôisúcvật,nhữngthứcóthểănđượcsovớitrướcđãnhiềuhơn,đờisốngtươngđốicóbảođảm,conngườiđãtiếnnhanhhơntrướcrấtnhiều.Nhữngđồvậtdưthừađượcquythànhcônghữucủathịtộc,khinàomọingườicónhucầuthìmớilấyraphânphối.Conngườivẫnchưacókháiniệmtưhữutàisản,cũngchưaxuấthiệngiaicấpvàápbứcbóclột.LịchsửthờikỳViễncổchủyếudựavàotruyềnthuyết,thầnthoạilưutruyềntừđờinàysang

đờikhác.Cácvănvậtkhaiquậtđượccủangànhkhảocổtronggầnmộttrămnămlạiđây,đặcbiệtlàcôngtácnghiêncứucủacácnhàhọcgiảđốivớivăntựcổtrongmấynămgầnđâyđãkhẳngđịnhrằng,nộidungcủađasốtruyềnthuyết,thầnthoạirấtđángtincậy,cònlạiđềulàsựtưởngtượngcủacổnhân,thiếuhẳntínhchânthựclịchsử.

1.BàncổkhaithiênlậpđịaNhânloạichúngtasốnggiữatrờiđất.Trờiđấtkhởinguồnphátsinhranhưthếnào?Bản

thânconngườitừđầusinhra?Ngàynay,nhữngcâuhỏinàyđãcóđápántươngđốichínhxác.Cácnhàthiênvănhọcđãchứngminh,tráiđất làdoTinhVânngưngkếtmàthành.Cácnhàkhảocổhọc,cácnhàsinhhọccổvànhànhânloạihọcđãnóichochúngtabiết,conngườilàdoloàivượncổtiếnhoámàthành.Tớinay,nhữngcâutrảlờinàyđãtrởthànhđiềuthườngthứcphổthôngcủamọingười.Thếnhưngthờicổđạicủamấyngànnămvềtrước,nếucóngườinàonêuranhữngcâuhỏinàythìlờigiảiluônluônlàtừngcâu,từngchuyệnthầnthoại.Tạisaocổnhânlạidùngthầnthoạiđểgiảithíchlịchsửcủathiênnhiênvànhânloại?Lúcđó,

trìnhđộcủasứcsảnxuấtcònrấtthấp,conngườivẫnchưanắmvữngtrithứckhoahọccậnđại;đốivớicáchiệntượngcủathiênnhiênvàđờisốngxãhội,họchỉcóthểdựavàosứctưởngtượngchủquan,dùngthủphápnhâncáchhoáthêudệtrarấtnhiềucâuchuyệnthầnthoạiđầythúvịđểcắtnghĩanguồngốccủatrờiđấtvàvấnđềkhởithuỷcủaconngườiv.v…Dovậy,lịchsửxãhộinguyênthuỷcủarấtnhiềudântộcđềuđượcmởđầutừcâuchuyệnthầnthoại.TrungQuốccũngkhông lệngoại, thờicổđạicũngđãsảnsinhrarấtnhiều thần thoại.Nhữngcâuchuyệnthầnthoạinàythường luôn luônbiểuhiệnquanhữngcáchgiải thíchngâythơvàýtưởngtốtđẹpđốivớihiệntượngthiênnhiênvàđờisốngxãhộicủaconngườitrong“thờiđạinontrẻ”.Bắtđầutừthiênthứnhất“Bàncổkhaithiênlậpđịa”trongsáchnàytrởđichotớithiênthứ

bảy“ĐạiVũtrịthuỷ”,nộidungkểđềulàthầnthoạivàtruyềnthuyết.NhữngtrithứclịchsửmàthầnthoạivàtruyềnthuyếttrongthờikỳViễncổnêura,cómộtsốcóthểtinđược,cònmộtsốquả thật làhoangđường.Nói chung là cáchchúng ta càngxa,mứcđộ tin cậycàng ít; cáchchúngtatươngđốigần,thìcóthểtiếpcậnvớichânthựcởmứctươngđối.Thếnhưngcómộtsốthầnthoạivàtruyềnthuyếtrấtcóýnghĩa,đãphảnánhmộtphầnlịchsửxãhộinguyênthuỷcủanướcta,chonênchúngtasẽkểtừnhữngthầnthoạivàtruyềnthuyếtnàytrởđi.TruyềnthuyếtnàykểrằngvàothờikỳViễncổvôcùngxaxôi,trờivàđấtvẫncònchưađược

hìnhthành,khắpnơiđềulàmộtmánghỗnđộn,khôngphânchiarõràngtrên,dưới,trái,phải,cũngchẳng tường tậnđượcĐông,Nam,Tây,Bắc,màgiốnghệtnhưmộtquả trứnggà tròntrĩnh.ởtrungtâmquảtrứngcómộtkhốilòngđỏ.ThứvậttròntrĩnhnàycũngcómộttrungtâmnàyđãsinhramộtvịthuỷtổcủaloàingườigọilàBànCổThị.BànCổThịđượcthainghénmộtvạntámnghìnnămtrongkhốitròntrĩnhnày,cuốicùnggiốngnhưcongàconchuirakhỏivỏtrứng,ôngđãphávỡvỏchuira,rồidùngchiếcrìulớntựtạomàkhaithiênlậpđịa,màtáchđôikhốitròntrĩnhhỗnđộnnày.KhốitròntrĩnhnàytrảiquasựkhaiphácủaBànCổThịliềnphânthànhhaiphần:mộtphần

nhẹmàtrong,mộtphầnnặngmàđục.Phầnnhẹmàtrongkiakhôngngừngbaymãilêncao,mộtngàycóthểbaymộttrượng,lâudầnhìnhthànhbầutrờixanhởtrêncao.Phầnnặngmàđụckiakhôngngừnghạthấp,mộtngàycóthểhạđượcmộttrượng,lâudàimãi,rồidầndầnhìnhthànhmặtđấtrộnglớn.BảnthânBànCổThịcũngmộtngàylớnlênmộttrượng,rồitrởthànhngườihùngcaotokhácthường.KểtừkhiBànCổThịkhaithiênlậpđịachotớilúchìnhthànhtrờiđất,thờigianđóphảitớimộtvạntámnghìnnăm.SaukhiBànCổThịkhaithiênlậpđịa,trongthờikỳtrờiđấtvẫnchỉcómộtconngườicôđơn,

lúcvuimừng,cókhibuồnkhổ,cólúckhóclóc,cókhitứcgiận.Bởivìtrờiđấtdoôngkhaiphára,chonêntrờiđấtcũngtheosựmừnggiận,vuibuồncủaôngmàbiếnhoámuônhìnhvạntrạng.KhiBànCổThịvuimừngthìtrờinắngtrong,sángsủa;lúcBànCổThịgiậndữthìbầutrờiâmu,mờtối.KhiBànCổThịkhóclócthìnướcmắtrỏxuốngtừnggiọt,chínhlàtừngtrậnmưalớnnhưtrútnướcxuống,cuốicùngnướcmưachảydồnlạithànhsôngngòihồbiển.KhiBànCổThịthanthở,khíởmiệngphunrathànhnhữngtrậncuồngphongthổitrênmặtđấtlàmchocátbay,đáchạy.HễBànCổThịchớpmắtlàxuấthiệnnhữngtiachớp.LúcBànCổThịngủ,tiếngngáyphátrachínhlàtiếngsấmầmù.

TuổithọcủaBànCổThịrấtdài,thếnhưngsaunhữngnămthángđằngđẳngsốngtrongtrờiđấtmàôngtựkhaiphá,cuốicùngôngcũngđãchết,ôngnằmtrêntráiđấtvới tư thếbằngphẳng,đầuhướngphíađông,chânởphíatây.Đầucủaôngnhôlêncao,chínhlàĐôngNhạcTháiSơnkhíthếhùngvĩ,thuộcbiêngiớitỉnhSơnĐôngngàynay.Nhữngngónchâncủađôibànchânônghướng lên trời, chính làTâyNhạcHoaSơnvớinhữngchớpnúidựngđứngởtrongbiêngiớitỉnhThiểmTâyngàynay.BụngôngưỡnlêncaochínhlàTâyNhạcTungSơn,phongcảnhrấttúlệ,nayởtrongbiêngiớitỉnhHàNam.Cánhtayphảicủaôngởphíabắcthânthểông,chínhlàdãyBắcNhạcHằngSơnngànvạnkhítượng,cảnhvậtmuônmàuởtrongbiêngiớitỉnhSơnTâyngaynay.Đầutócvàlôngđỏcủaôngbiếnthànhcâycốivàhoacỏtrênmặtđất.CâuchuyệnBànCổThịkhaithiênlậpđịacónộidungrấthoangđường,thếnhưngcũngcó

thểchứngminhmộtsốđạolý:tổtiêncủachúngtatừxaxưađãtinrằngsứcmạnhcủaconngườilàvĩđại.Bạnhãynhìnxem,trờiđấtlàdomộtngườicótêngọilàBànCổThịkhaiphá,chẳngphảiđãnóirõconngườivĩđạihơntrờiđấtđósao?BànCổThịkhaithiênlậpđịa,dụngcụmàôngdùngchínhlàchiếcrìulớntựtạora,chẳngphảilàđãphảnánhmộtcáchmônglungnhântốtưtưởnglaođộngsángtạothếgiớiđósao?TruyềnthuyếtcácdântộcTâyPhươngnóirằngtrờiđấtvạnvậtlàdoThượngđếtoànnăngsángtạora.CâuchuyệnBànCổThịkhaithiênlậpđịa,sosánhvớinhữngtruyềnthuyếtđó,mangýnghĩasâusắchơnnhiều.

2.NữoaluyệnđávátrờiThầnthoạiBànCổThịkhaithiênlậpđịachỉnóivềkhởinguồncủatrờiđất,đóchỉcómột

ngườilàBànCổThị,vềsauthếgiớitạisaolạicóthểsinhranhiềungườiđếnnhưvậy?Mộtchuyệnthầnthoạikhácđãgiảiđápvấnđềnày.Truyền thuyết kể rằng, saukhiBànCổThị quađời, trời đất vẫn vắng vẻ, trống trải, tịnh

khôngmộtbóngngười.Khôngbiếtđãtrảiquabiếtbaonhiêunăm,mớilạixuấthiệnmộtvịthuỷtổcủaloàingườitêngọilàNữOaThị.NữOalàmộtngườiđànbàđơnđộcgiữatrờiđất,cảmthấyquácôthânliềntạoranhiềungườiđểcùngchungsống.Một hôm,NữOaThị dùngnướchoà trộnmột đốngbùn vàng, dùngbùn vàngnặn thành

ngườiđất.Mộtlúcbànặnmộtngườiđànông,lúcsaubàlạinặnngườiđànbà.Nóirakểcũngkỳlạ,NữOaThịnặnxongmộtngười,thổimộthơivàongườiđó,rồiđặtxuốngđất,ngườiđấtnàyliềnbiếnthànhngườisống,biếtchạynhảy,biếtnóicười.Nặnmộtngười,sốngmộtngười,nặnhaingười,sốnghaingười.Bànặnbaonhiêungườithìsốngbấynhiêungười.NhữngngườiđóbiếnthànhđoànthànhtộcvậyxungquanhNữOaThị,nhảymuahòhétnhiệttìnhgọiNữOaThịlàMẹ.NữOaThịcứnặnmãi,nặnmãi,nặnliêntụckhôngngừng,nặnchotớikhicảmthấythựcsự

quámệtmỏi,bàmớitạmngơItay.Thếnhưngsốbùnvànghoàtrộnvẫncònthừarấtnhiều.NữOaThịcóvẻkhôngvui,bàtiệntaynhặttừdướiđấtlênmộtsợidâythừngto,nhằmtrúngđốngđấtvàngđáhoàtrộnmàvungmạnh.Nàongờ,bàvừavungsợidâythừng,lạihệtnhưlúcdùngtaynặn,đámbùnvàngbắntungtoé,tấtthảyđềubiếnthànhđámngườisống,lớn,nhỏkhácnhau.NhữngconngườiđượcNữOaThịtạoranàycứlớndầnlên,cùnglaođộng,cùngchungsống,sinhsôiraconcháuđờisau.Nhữngđứabéchơiđùanhảynhót,vềsaucũngphươngtrưởng,cũnglàmcha,làmmẹ,cứthếsựsinhtồnkéodàihếtđờinàyquađờikhác.Thếnhưngsựviệclạidiễnratheochiềuhướngxấu.Giữalúcconngườiđangkhôngngừng

sinhsôinảynởthìtrờiđấtbỗngnhiêndởchứng.Thờicổđại,conngườichorằngtrờitròn,đấtvuông.Trờisởdĩcóthểbaotrùmlênmặtđấtđượclàbởivìbốngóccủađấtcóbốncâycộtchốnggiữ.Ngàythángtrôiqua,gióthổi,nắngmưagiãidầu,bốncâycộtchốngtrờinàyđềumụcnátcả,trờiđấtbịđungđưa,chaođảo,hìnhnhưsắpsậpxuống.Trênmặtđấtđãxuấthiệnrấtnhiềuvếtnứt,trongnhữngvếtnứtđókhôngngừngbốcralửanóngvànướcthối.Trêntrờixanh thì xuấthiện rấtnhiều lỗdột, nướcmưa, băng tuyết và thiên thạchkhôngngừng rơixuốngquanhữnglỗdộtnày.Tainạnđộtngộtgiángxuốngconngườiởthếgian.Trênmặtđấtcóchỗlửabốccaongùn

ngụt,cónơitrởthànhbiểnrộngmênhmông,hungcầm,mãnhthúthừacơgiếthạiconngười.Nhữngconchimhungdữtừtrêntrờibổnhàoxuống,dùngmỏsắcnhọncắpđinhữngbàgiàvàtrẻconyếuđuốikhôngchạykịp.Cảnhngộcủaconngườiquảthựclàcựckỳbiđátvàmuônvànnguyhiểm.ChínhtronglúcconngườikhôngtìmrađượccáchnàođểtiếptụccuộcsốngyênổnthìNữ

OaThị,thuỷtổcủaconngười,đãrataycứuvớtconcháucủabà.Bàđốtcháytừngđốngcủilauđểluyệnthànhnhữngtảngđánămmàuđỏ,vàng,xanh,trắng,đen,rồidùngnhữngtảngđánàyđểtubổ,válấpnhữngchỗthủngdộttrêntrờixanh.Bàlạibắttừbiểncảnhữngconrùacựclớn,chặtlấybốnchâncủachúngthaythếbốncộttrờiđãbịmụcgẫy.Nướcmưatừtrêntrờiđổxuốnglênhláng,đâylàtaihoạdoRồngđentạora.NữOaThịliềngiếtchếtRồngđen.NướchôIthốitừdướiđấtphunlênquánhiều,NữOaThịliềndùngđấttrộncủilaubịtchặtchỗnứtcódòngnướcphun.VớisựcốgắngcủaNữOaThị,cuốicùngbầutrờixanhđãđượchànváxong,bốncâycộtchốngtrờicũngđãđượctrọngtu,cácloàimãnhthúuyhiếpsựsinhtồncủaloàingườiđềubịtiêudiệt.Trênmặtđấtcâycốivàhoacỏlạibắtđầuđâmchồi,nẩylộc,loàingườilạicóthểđượcsốngbìnhyên.NữOaThịvĩđạichẳngnhữngđãtạoraconngười,hơnthếcòncứuvớtđượcloàingườithoátkhỏithảmcảnhhuỷdiệtcủathiênnhiên.ThầnthoạiNữOaThịtạoraconngườivàvátrớituylàrấthoangđườngnhưngcũngđãphản

ánhđượchiệntrạngcuộcsốngcủaxãhộiloàingườitrongthờithượngcổ.Ngàynay,quarấtnhiềucôngtrìnhnghiêncứucủacácnhàkhoahọctađượcbiếttronglịchsửnhânloạiđíchthựcđãcómộtthờikỳCôngxãthịtộcmẫuhệ.TrongCôngxãthịtộcmẫuhệmộtlãoTổmẫuđảmnhậnchứcthủlĩnhcủaCôngxãthịtộc,phụnữcóvaitròquantrọngtrongsảnxuấtvàđờisống.Cáccôngviệcthuháithứcăn,nungchếđồgốm,nuôitrẻ,dưỡnggià…cơbảnlàdophụnữđảmnhiệm.Đànôngchủyếulàrangoàisănthú,cuộcsốnglangthangkhôngổnđịnh.Lúcđócònchưaxuấthiệngiađìnhvàquanhệhônnhânmộtvợmộtchồngnhưngàynay,concáichỉbiếtnhậnmẹchứkhôngđượcnhậncha.CâuchuyệnthầnthoạiđãnóiNữOaThịlàtổtiênvàngườibảohộcủaloàingườichẳngphảiđãphảnảnhCôngxãthịtộcMẫuhệđósao?

3.ThầnnôngdũngcảmnếmthửbáchthảoTrongthờikỳViễncổ,conngườikhôngcónhàcửa;truyềnthuyếtkểrằngconngườingủ

đêmngoàitrờiởtrêncáchđồng,khôngcóthứgìche,chẳngcóvậtgìđắp,thườngxuyênbịdãthúgiếthại.Vềsau,cómộtngườitàibanghĩraphươngpháplàmổtrêncây,giúpconngườitránhđượcácthú.ConNgườinàyđượcmọingườitiếncửlàmlãnhtụ,gọilàHữuSàoThị(1).ỞthờiViễncổ,thứcăncủaconngườilàhoaquảtrêndâyleohoangdạivàhến,sòởngoài

sông.Nhữngthứcănsốnglạnhnàyvừacứnglạivừatanh,khôngdễdàngtiêuhoá,conngườiđãmắcphảinhữngbệnhtật,rấtnhiềungườichếtyểu.Truyềnthuyếtkểrằngvềsaucómộtngườitàicánđãnghĩracáchxiêncâylấylửa,dùnglửanướngchínquảdạivàsòhếnđểăn,cólợichotiêuhoá.Cólửarồi,đờisốngconngườiđãcósựbiếnđổicựckỳtolớn.NgườiđượcmọingườisuytônlàmlãnhtụnàygọilàToạiNhânThị(2).HữuSàoThịvàToạiNhânThịđãcónhữngcốnghiếnrấttolớncholoàingười,thếnhưnghọ

chỉgiảiquyếtđượcmộtmặtnàođócủađờisống,nênvẫnchưađượccoilànhânvậttàicánnhấttrongsốtổtiêncủachúngta.Truyềnthuyếtkểrằng,nhânvậttàicánnhấtđượcngườiđờisautônsùnglà“TamHoàng”,đólàPhụcHiThị,ThầnNôngThịvàNữOaThịvừakểởtrên.PhụcHiThịdạydânđanlưới,bắtcávàsănthú.Lạidạydânđemthịtcủacátôm,dãthúsăn

đượcbỏvàotrongđồgốmnấuchínđểăn,nhốtdãthúsốnglạiđểnuôidưỡng.PhụcHiThịcònsángchếrabáiquái.Đólàmộtloạivăntựđồáncủathờinguyênthuỷ,dùngtámloạiphụhiệu.--------(càn)--------(khôn)--------(chấn)--------(cấn)--------(li)--------(khảm)--------(đoài)--------(tốn)Cứhaiquáiphốihợpvớinhauphốithành64loạiđồándùngđểbốc,bóivàghilạisựviệc.Kỳ

thựcbáiquáinàylàdongườiđờisauchếtạora,nhưngtruyềnthuyếtđãquycônglaochoPhụcHiThịcả.ThầnNôngThịđãdũngcảmnếmthửbáchthảo,dạydânlàmnghềnông,ônglàmộtvịlãnh

tụcócốnghiếnvĩđạinhấtởthờiViễncổđượcnóitrongthuyềnthuyết.Truyềnthuyếtkểrằng,vàothờiđạiThầnNôngThịsốnhânkhẩutươngđốinhiều.Conngười

nếuchỉdựavàosănbắtthúthìkhôngđủsống.Trờimớisángtinhmơthợsănđãmangtheocungnỏvàgậygộcđibắtthú,tìmdãthútrênnhữngcánhđồngcỏmênhmôngvàtrongnhữngkhurừngrậmrạp.Họphảichạysuốtngàymàvẫnchẳngthunạpđượcgì,chịuđóibụng,lêđôichânmệtmỏitrởvề.Thỉnhthoảngsănđượcmộtconlợnrừng,toànbộhơnmộttrămnhânkhẩutrongthịtộcxúmquanhlạiphânphối,mỗingườichỉđượcchiamộtphầnthịtnhỏ,khôngđủấmbụng.Trẻconđóiquá,kêukhócoaoa,phụnữvàngườigiàcàngthêmtâmphiềnýloạn.Nhữngtaysănthúvìbảnthânkhôngnuôinổithịtộc,đầucứcúigục,mặtmàyủrũ,ngồithẫnthờtrênđất.Họsốngtrongtìnhtrạngcựckỳbuồnkhổ.Chínhtrongtìnhhuốngđó,ThầnNôngThịvĩđạixuấthiệnThầnNôngThịđãpháthiệnnhững

hạtdưavàhạiquảdoconngườivứtxuốngđấtnămsaucóthểmọcmầm,bénrễ,lớnlênthànhcôngdưavàcâyquảmới.Ôngcònpháthiệnrasựsinhtrưởngcủathựcvậtcóquanhệvớithờitiết.Khithờitiếtấmáp,câycốinảycành,sinhlá,khaihoakếtquả;khithờitiếtgiálạnh,câycốikhôhéo.Ôngquyếtđịnhlợidụngsựthayđổicủathờitiết,nghĩcáchdùngsứcngườichămbóncâycối,nhờvậymàđãcónhữngthuhoạchhạtcây,tráiquảmộtcáchkhảquan,đãcóthêmthứcăndựtrữ,bổsungbêncạnhsănbắt.Thoạtđầu,ThầnNôngThịchưahiểuđượcloạiquả,hạthoặcrễ,cànhlácủacâynàocóthểăn

được,loạinàoănngon,loạinàokhôngnênănhoặcănkhôngngon.Đểmọingườiđượcănno,khôngbịđói,đểchomọingườiđượcsinhtồn,ThầnNôngThịquyếtđịnhdùngchínhmiệngcủamìnhđểthửmùivịcủacácloạithựcvậthoangdại.Ôngđãthuthậpcácloạiquả,hạt,rễ,lá,cành,ghémiệngthửtừngloại.Mùivịcủathứnàongọt,đặcbiệtngon,ôngđánhdấulại.Mùivịcủathứnàovừađắngvừachát,khócóthểnuốtđược,ôngcũngđánhdấulại.Cómộtsốthứ

mùivịkhôngđếnnỗikém,nhưngsaukhinếmthửthìthấynếukhôngvángđầuđauóc,cũngđaubụngnhứctim,thậmchícònthượngthổ,hạtả,miệngnôn,trôntháo.Thìranhữngthứnàycóchứachấtđộc,ôngcũngđánhdấutỉmỉkỹcàng.Truyềnthuyếtkểrằng trongquá trìnhThầnThịNôngnếmthửbáchthảo, lúcnhiềunhất

trongmộtngàyđãtừnggặpphảIbảymươiloạithựcvậtcóchấtđộc,trongđómấylầnsuýtmấtmạng.ThếnhưngcuốicùngThầnNôngThịvĩđạiđãkhắcphụcđượcmuônvànkhókhăn,đãchiến thắngđượcmọi loạinguyhiểm, tìmrađượcmộtkhối lượng lớn thứcăncho loàingười.Ôngđãtìmđượcnhữngthựcvậtcóthểlàmralươngthực,nhữngloàicâycóthểlàmrauăn,đãtìmđượcnhữngtráicâyngon,còntìmđượccảnhữngcâycóthểchữabệnhđược.Khiđãnhanạbiếtđượcnhữngloạicâynày,conngườibènvạchrakếhoạchtrồngtrọt,vànhưvậyvấnđềthứcănđãđượcgiảiquyếtthêmmộtbước,vấnđềthuốcchữabệnhcũngđãbướcđầuđượckhắcphục.Nhữngngườisănthú,bắtcáđãgặpvậnmay,từđótrởđisựnghiệptrồngtrọtđượcmởra,đờisốngcủaconngườiđãcóbảođảm.ThầnNôngThịvẫnchưathoảmãn,ôngpháthiệnthấysựsinhtrưởngcủathựcvậtchẳng

nhữngcóquanhệđếnthờitiếtmàcòncóquanhệtớiđấtđai.Cómộtsốthựcvậtthíchsinhtrưởngởvùngđấtvàng,mộtsốthựcvậtthứcsinhtrưởngnơiđấtđen;mộtsốthựcvậtưađấtkhôráo,cómộtsốthựcvậthợpvớiđấtẩm.Tấtcảcáchiệntượngquansátđượcôngđềughinhớ,rồichỉđạomọingườitheođuổiviệctrồngtrọtsaochongàymộttốthơn.ThầnNôngThịlạipháthiện,việctrồngtrọtcũnggiốngnhưvịêcsănbắt,đòihỏiphảicómột

loạicôngcụchuyêndùng.Tứcthìôngmòmẫmnhiềulầnrồichếtạoracáccôngcụnhưcày,bừa,liềm,hái…dùngđểtrồngtrọtvàgặthái.Tớiđây,nềnsảnxuấtnôngnghiệpnguyênthuỷđượckểlàmộthệthốngphươngpháptươngđốihoànchỉnh.Conngườiđãbắtđầusảnxuấtnôngnghiệp,chẳngnhữngđờisốngcóđảmbảo;sảnphẩmdư

thừa,màquanhệmuabáncũngđãxuấthiện,chợbúa,mậudịchsơkhairađời.Mọingườiđemnhữngthứcvậtdưthừacủathịtộcđemrachợtraođổivớithịtộckháclấynhữngthứmàmìnhkhôngcó.Biệnpháp là“họpchợgiữabanngày”, tớiđúnggiữatrưa,mặt trờiởgiữakhôngtrung,tấtcảmọingườiđềurahọpchợ,tiếnhànhtraođổi.TruyềnthuyếtvềHữuSàoThịvàToạiNhânThị,PhụcHiThị,ThầnNôngThị,đươngnhiên

cũnglàthầnthoại,thếnhưngnólạiphảnánhtiếntrìnhsảnxuấtvàpháttriểncủađờisốngconngườitrongthờiViễncổ.ChúngtabiếtrằngviệcconngườigiảIquyếtđượccácvấnđềchỗở,thứcănv.v…chínhlàkếtquảcủacuộcđấutranhvớithiênnhiênvàtừngbướctíchluỹkinhnghiệm,trongđóbaohàmcảsựthămdò,phấnđấu,thấtbạivàthànhcông,hếtđờinàyquađờikhác.Trongquátrìnhnhưvậy,conngườitừchỗhiểubiếtrấtít,đếnchỗhiểuđượctươngđốinhiều,đờisốngtừchỗrấtkhônghoànthiện,tiếnđếntươngđốihoànthiện,cuốicùngmớiđạttớiđíchấmno,thoảimái.NgườicổđạicómộtloạiSửquananhhùng,lấysựsángtạocủaquầnchúngquycôngchomộtsốngườitàinănglýtưởng.ChúngtacóthểxemHữuSàoThị,ToạNhânThị,PhụcHiThị,ThầnNôngThịv.v...lànhữngnhânvậtmangtínhchấttươngđốitượngtrưng,vàquảthậthọđãtượngtrưngchoquầnchúngnỗlựcgiảiquyếtvấnđềđờisốngtrongxãhộithịtộc.

4.HoàngĐếđánhsuyvưu“TamHoàng”–PhụcHiThị,ThầnThịNông,NữOaThị-đãphảnánhthờiđạicủaCôngxãthị

tộc.NữOaThịlàđànbà,làthủlĩnhcủaCôngxãthịtộcMộuhệ,đánglẽxuấthiệntươngđốisớm.PhụcHiThị,ThầnNôngThịlàđànông,làthủlĩnhcủaCôngxãthịtộcPhụhệ,phảixuấthiệntươngđốimuộn.TạisaođặtNữOaThịởsau?Chínhvìnhữngtruyềnthuyếtnàyđãquasựchỉnhlýcủangườiđờisaunênthứtựđãbịđảolộn.Lạinữa,việctruyềnthuyếtnói,NữOaThịtạoraconngườilàmsaocóthểgiảnggiảithôngsuốtđược?Truyềnthuyết,thầnthoạivốnkhôngphảilàlịchsửhoàntoànđángtincậy,nênkhótránhkhỏicónhữngmâuthẫutựthân.Côngxãthịtộckhôngngừngmởrộnghoặcsápnhập,dầndầnhìnhthànhbộlạc,vàibộlạc

cũngcóthểgọilàBộtộc.HoàngđếchínhlàmộtvịlãnhtụcủaLiênminhBộlạcnổitiếngởlưuvựcsôngHoàngHàthờicổđạiTrungQuốc.Nênphânbiệtrõhaitừ“Hoàngđế”,mộtlàHoàngđếlàtênngườivàmộtHoàngđếlàtêngọi

nhàvua,kểtừTầnThuỷHoàng.BắtđầutừTầnThuỷHoàngtrởđi,ngườithốngtrịcaonhấtcủacáctriềuđạiTrungQuốcđềugọilàHoàngđế.Về“Hoàngđế”kểtrongchuyệnnàylàmộtconngườicụthể.CácnhàlịchsửcổđạigọilãnhtụcủaLiênminhBộlạcnàylàlãnhtụtàicánnhấttronglịchsửTrungQuốc,làtổtiêncủadântộcTrungHoa(chủyếulàdântộcHán).TruyềnthuyếtkểrằngHoàngđếhọCôngTôn,cũngcóngườinóiôngmanghọCơ,tenegọilà

HiênViên.Ôngvừasinhrađãrấtthôngminh,tuổicònrấtnhỏđãhiểuđượcnhiềuđạolý.Khilớnlên,ôngnhiệttâmlàmviệcvìquầnchúng,đượctiếncửlàmthủlĩnhbộtộc.SaukhilàmthủlĩnhbộtộcHoàngĐếđãlãnhđạomọingườithayđổicuộcsốngsănbắtlang

thang,dạymọingườilàmnhàdựngcửađểở,thuầndưỡnggiasúc,trồngtrọtngũcốc,địnhcưởlưuvựcHoàngHà.ĐểtiệnchoviệcgiaothôngởhaibờHoàngHà,HoàngĐếđãtạorathuyềnvàxe.Đểđánhnhauvớicácbộlạckhác,mọingườiđãdùngngọcvỡ,màithànhcácloạibinhkhí.Ngọc,kỳthựclàmộtloạiđárắn.TruyềnthuyếtkểrằngHoàngĐếcònsaiSửquancủaônglàThươngHiệtchếtạoravăntự,

thaythếphươngphápghichépsựviệcmộtcáchvụngvềbằngbuộcnútthừngtrongthờikỳViễncổ,màbắtđầudùngvăntự.DoThươngHiệttạorachữ,mọingườicũngđãhiểuđượcchữsố,đãphátminhratoánthuật

đểtínhsố.HoàngĐếcònsaithầntửlàĐạiNáosángtạoraGiápTý,chínhlàdùngThậpthiêncan:Giáp,ất,Bính,Đinh,Mậu,Kỷ,Canh,Tân,Nhâm,QuýphốihợpvớiThậpnhịđịachi:Tý,Sửu,Dần,Mão,Thìn,Tỵ,Ngọc,Mùi,Thân,Tuất,Hợi,đểghichépnăm,tháng,ngày,giờ.Thậpthiêncanluânlưusáuvòng,Thậpnhịđịachiluânlưunămvòng,vừatròn60năm,điềunàyđượcgọilàmột“Giáptý”,hoặc“Hoagiáp”.Truyềnthuyếtkểlạirằng,lúcđóconngườiđãhiểuâmnhạc,đãphátminhranhạccụnhư

chuông,trốngv.v…HoàngĐếralệnhchomộtnhạcsưtêngọilàLinhLuândùngmộtốngtrúcdàibatấcchínphânlàmthànhâmluậtcóthểphátsinhra12âm,dùngđểhiệuchỉnhcácloạiâmthanhcủanhạccụ,làmchocácloạinhạckhíhàihoàtiếttấu.TrongthờiHoàngĐế,conngườiđãbiếtdùngydượcđểchữatrịcácloạibệnhtật.Cómột

quyểnsáchlíluậncơsởĐôngyhọcgọilàHoàngĐếNộiKinh,kỳthựclàtrướctáccủathờikỳChiếnQuốc,Tần,Hán.NhưngcótruyềnthuyếtlạikểrằngtácgiảlàmộtvịthàythuốctêngọilàKỳBá,thờiHoàngĐế.Theotruyềnthuyết,ngườivợcủaHoàngĐếtêngọilàLuyTổ,cũnglàmộtngườirấtthông

minh,mẫncán.Thấyconngườimùađôngkhoácdathú,mùahạxuyênlácâyvâyquanheosườn,khôngcóquầnáomặc,bàliềnnghĩranghềnuôitằmkéotơ,lấytơdệtthànhluạ,lạicònchonhuộmthànhcácloạimàusắc,dùngđểmayquầnáo.NgườiđờisauđãsuytônLuyTổlà“Tiêntằmnươngnương”đểghiơnphátkiếnquantrọngnày.Quanhiềutruyềnthuyếtcóthểthấyrõ,ở thờikỳHoàngĐếđãbắtđầucócuộcsốngvăn

minh,đãbướcvàothờikỳđỉnhthịnhcủathờiđạiđồđámới.CóthểvìlẽđómàHoàngĐếluônđượccoi làđạibiểukiệtxuấtcủadântộcTrungHoavĩđại, làtổtiênchungcủamọingườiTrungQuốc.NgườiTrungQuốcđềubằnglòngcoimìnhlàconcháucủaHoàngĐế.KhibộtộccủaHoàngĐếbắtđầucuộcsốngvănminh,trêndảiđấtTrungQuốcvẫncònrất

nhiềubộtộckhácnữa.ởTâyBắclưuvựcHoàngHàcómộtbộtộcdoViêmĐếhọKhươnglàmthủlĩnh.BộtộcViêmĐếthấyvùngtrungduHoàngHàđấtđaitốtđẹp,liềndầndichuyểnvềhướngĐôngNam.TớitrungduHoàngHà,họđãxungđộtvớibộtộcbảnđịaCửuLêtừngcưtrúởđótừlâu.HậuquảlàbộtộcViêmĐếbịđánhbại.ViêmĐếđànhphảidẫnbộtộcchạytrốntớiđịabànmàbộtộccủaHoàngĐếđangcưtrú,thếlàlạiphátsinhxungđộtvớibộtộcHoàngĐếvàtrậntửchiếnởBảnTuyềnđãxảyra.BảnTuyềnởvùngĐôngNamhuyệnTrácLộc,tỉnhHàBắcngàynay,địathếrấthiểmyếu.Bộc

tộcHoàngĐếchiếmlĩnhcácđịahìnhcólợinhất,cótớibalầngiaochiếnkịchliệtvớiquymôlớn,cuốicùngHoàngĐếđánhbạiđượcViêmĐế.ĐứngtrướcHoàngĐế,ViêmĐếngoanngoãnchịuthua,đồngýđemhaibộtộcsápnhậplại,tônHoàngĐếlàmthủlĩnh,bảnthânViêmĐếđảmnhiệmchứcphóthủlĩnh.BộtộcHoàngViêmhoặcbộtộcViêmHoàngnàychínhlàmôhìnhđầutiênsớmnhấtcủadântộcTrungHoa.Vềsau,ngườiTrungQuốcvẫntựxưngmìnhlàduệtrụcủaViêmHoàng.Duệtrụcónghĩalàconcháuđờixaxưa.SaukhihaidântộcViêmHoàngsápnhậplại,ViêmĐếyêucầuHoàngĐếgiúpôngrửasạch

mốixỉnhụcbịbộtộcCửuLêđánhbại.VừahaylúcđóbộtộcCửuLêcũngđangdichuyểnvềphíaĐôngNam,uyhiếpsựantoàncủabộtộcViêmHoàng.ThủlĩnhbộtộcCửuLêlàSuyVưuđãtừngđánhbạiViêmĐế,dođócàngvênhvangtựđắc,xemthườngbộtộcHoàngViêm.TheotruyềnthuyếtthìSuyVưucũnglàmộtnhânvậtđánggờm.SuyVưucó81ngườianh

em,ngườinàocũngđềuđầungườithânthú,đầuđồng,tránsắt,cótámcánhtay,chínngónchân,trênmặtcócácloạihoavănmàusắc,cóthểănđượccátvàđá.Lẽdĩnhiênđóchỉlàsựmiêutảngoangôntrongsáchcổ.Căncứvàosựmiêutảhoangđườngnày,chúngtacóthểsuyđoán,đạiđếSuyVưulàmộtthủlĩnhcủamộtbộtộcdãman;bộtộcCửuLêcủaSuyVưusovớibộtộcHoàngViêmthìlạchậuhơnnhiều.Đểrửathù,cũnglàuyhiếpsựchốngđốicủabộtộcCửuLê,HoàngĐếvàViêmĐếđãlàmrất

nhiềucôngtácchuẩnbị.Chẳnghạn,hướngdẫnngườitrongbộtộcmàichếrấtnhiềudaođá,rìuđá,rèntậpđượcmộtđộiquântinhnhuệ.MấyphânđộicủađộiquânnàyđãlấytêncácmãnhthúHổ,Báo,Gấu,Bỡov.v…đặttênchomình.ThủlĩnhcủađộiHổthânkhoácdahổ,thủlĩnh của đội Báo thana choàng da báo,mượn oai phong củamãnh thú để khuyếch trươngthanhthế,hùdoạkẻthù.Cácngàicònchếđịnhraphươngántácchiếntỉmỉ.CuộcđạichiếngiữabộtộcHoàngViêmvớibộtộcCửuLêcuốicùngđãnổraởvùngTrácLộc.

Haibêntácchiến,mộtphíadoSuyVưuvà81ngườianhemcủahắnđánhởđầutrận,mộtphíađộiquânHổ,Báo,Gấu,BeodoHoàngĐếvàViêmĐếchỉhuylàmtiênphong.Căncứvàosựmiêutảtrênsáchcổthìtrậnđánhnhaunàydiễnrarấtkịchliệt,cảhaibênđềumờiquỷthầnđếntrợchiến.Cuộcđạichiếnvừabắtđầu,HoàngĐếđãralệnhchoứngLongđảmnhậnchứcĐạitướng,

chặtđứtGiangHà,chuẩnbịthuỷtailàmchoSuyVưuchếtchìm.SuyVưukhôngcantâmtỏrayếuđuối,đãsớmmờiPhongBáVũSưtớithổigiólớn,đổmưato.HoàngĐếthấySuyVưucóthểgôgió,gọimưa,liềnnhanhchóngmờinữthầnHạnBạtdùngánhnắnggaygắtvàgióbãohanhkhôđuổibayhếtgióto,mưalớn.Hiệpthứnhất,SuyVưubịthua,liềnthihànhmộttuyệtchiêu,gâyrasươngmùlớn.Sương

mù lớnnh lànkhóiđặcbaophủkín suốtbangàyđêm, làmchongười củabộ tộchọViêmHoàng thò tay ra khôngnhìn thấynămngón tay, tất cả đều lạcmất phươnghướng, chẳngnhữngkhôngnhìnrõkẻthùởtrướcmặt,màngaytớingườicủamìnhđềuthấttánlẫnnhau.HoàngĐếvộisaiđạitướngPhongHởudựatheonguyênlýchỉhuyphươnghướngcủasaoBắcĐẩuchếtạoraxechỉNamdùngnhậnbiếtphươnghướng.HọdựavàoxechỉNam,nhậnbiếtđượcđạibảndoạnhcủaSuyVưu,phátđộngmộtcuộctiếncôngmãnhliệt.LúcnàySuyVưu

đangđắcýnhìnlànsươngmùdàyđặcvàchorằngbộtộcHoàngViêmsẽbịlạcphươnghướng,khôngnhúcnhíchđược, thắng lợiđãở trong tầm tay.SuyVưuhoàn toànkhông thể tưởngtượngnổiquâncủaHoàngĐếđãdựavàosựchỉdẫncủaxechỉNam,lúcnàyđãxôngtớitrướcmặtđạibảndoanhcủamìnhrồi.SuyVưutrởtaykhôngkịp,cuốicùngđãbịđánhtanvàbịbắtlàmtùbinh.HoàngĐếbắtđượcSuyVưu,saiứngLongápgiảitớihangHungLê,lệnhchochặtđứtđầu.

HoàngĐếvàViêmĐếcònđemtoànbộtộcCửuLêcủaSuyVưusápnhậpvàobộtộcHoàngViêm.MộtsốquâncủabộtộcCửuLêkhôngchịuđầuhàng,vộivãchạytrốntớivùngvenbiểnvàhảiđảoởphươngNam.HọchínhlàtổtiêncủabộtộcLêsaunày.CửuLêhoặcbộtộcLêkỳthựccũngchỉlàcácdântộcanhemcùnglớnlêntrêndảiđấtTrungHoarộnglớn.Trongtruyềnthuyết,cuộcđạichiếnởTrácLộc,đượcmưutảrấthoangđường,thếnhưngnó

cũnghérađượcmộtsốđầumốigiúpvàoviệcnghiêncứusựpháttriểncủalịchsửnướcnhàtrongthờiViễncổ;khôngnhữngthế,nócònchobiết,trongthờiViễncổ,giữacácbộtộchoặcliênminhbộtộcđãcósựxungđộtrấtlợihại,hơnthếđãphátsinhranhữngcuộcchiếntranh.NhữngtruyềnthuyếtđócònphảnánhrõcộinguồnsâuxacủacácdântộcTrungHoavàcộinguồnấydầndầnđượchìnhthànhvàpháttriểntrongcuộcđấutranhgiữaconngườivớithiênnhiênvàtrongcuộcđấutranhgiữabộtộcvớibộtộc.

5.CộngCôngThịnổigiậnhúcđổBấtChuSơnHoàngĐế,sauđólàChuyênHúc,ĐếKhốc,Nghiêu,Thuấnnắmlãnhtụliênminhbộlạcnày,

đượccácnhàlịchsửhọccổđạitônxưnglà“NgũĐế”.Căncứvàotruyềnthuyết,ChuyênHúclàcháucủaHoàngĐế,bởivậyôngbắtđầudựngnước

ởCaoDương(VùngĐôngNamthànhphốBảoĐịnh,tỉnhHàBắcngàynay)chonêncótêngọilàCaoDươngThị.ChuyênHúclàngườithôngminh,amhiểunhiềusựkiện,cómưutrí,khéolợidụngmêtínquỷthầnđểquảnchếcácthànhviêncủabộtộcvốncóuytínrấtcaotrongquầnchúng.ChuyênHúctừngthịsátquanhiềuđịaphương,ởniềmBắcđãđiquavùngHàBắchiệnnay,ởmiềnNamthìđIquaphíaNamNgũLĩnh,ởmiềnTâyđãđiquaCamTúchiệnnay,ởmiềnĐôngđiquamộtsốhònđảovùngĐôngHải.Trongcácsáchsử thờicổđạiviếtrằng:ChuyênHúcđitớiđâu,chẳngnhữngđượcđôngđảoquầnchúngnhiệtliệthoannghênh,thậmchíngaycảđộngvậtcũngvẫyđuôi,câycốicũngrungđộngcànhlábiểuthịsựđồngtìnhđốivớiông.ThếnhưngChuyênHúclạilàmnhữngviệckhôngđượcmọingườiyêuthích.Truyềnthuyết

kểrằngôngđãđặtramộtđiềuphápquyđịnhkhiđitrênđườngphụnữgặpđànôngcầnphảinhườngtránhsangmộtbên,nếukhông,sẽbịkéotớingãtưđườngđánhchomộttrậnnênthân.Điềuphápnàytuychỉlàtruyềnthuyết,thếnhưngđãnóirõởthờikỳChuyênHúcđó,địavịcủangườiphụnữđãthấphơnđànông,conngườiđãtừxãhộithịtộcmẫuhệquáđộtớixãhộithịtộcphụhệ,ởtrongxãhộinamgiớiđượchưởnguyquyềnlớn.CùngvớiChuyênHúccòncómộtngườitênlàCộngCộngThị,bảnlĩnhcũngrấtcaocường.TheotruyềnthuyếtCộngCôngThịhọKhương,làconcháuđờisaucủaViêmĐế.CộngCông

Thịthôngminh,cósứckhoẻ,amhiểunhiềucôngviệcsảnxuất.Ôngrấtvuilònglàmnhữngcôngviệcvìlợiíchchung.Lúcđó,loàingườichủyếutheođuổisảnxuấtnôngnghiệp,sauThầnNông,CộngCôngThịlàngườiđãcónhiềucốnghiếntrongviệcpháttriểnnôngnghiệp.CộngCộngThịcómộtcontrai,têngọilàHởuThổ,cũngrấthiểubiếtvềnghềnông.Đểphát

triểnsảnxuấtnôngnghiệp,haichaconđãkhảosáttìnhhìnhđấtđaichínchâuthờicổđại-chínchâuđólàKý,Duyện,Thanh,Từ,Dương,Kinh,Dự,Lương,Ung.ĐôngđảoquầnchúngcủachínchâunàyrấthoannghênhCộngCôngThịvàHậuThổ.DânchúngtônxưngHậuThổlàXãThần,cũngchínhlàthầnThổĐịa,tônxưngCộngCônglàThuỷSư,cũngchínhlàthầnquảnlýThuỷlợi.CộngCôngvàHậuThổkhảosátxongtìnhhìnhđấtđaicủachínchâuthìchorằnghọcóđịa

phươngthếđấtquácao,khôngthểdùngnướctướitắmđược,cónơithếđấtlạiquáthấp,dễbịngậplụt,bấtlợichosảnxuấtnôngnghiệp.Dovậy.CộngCôngđãđặtrakếhoạch:sanbằngđấtcao,lấpvùngđấttrũng.Ôngchorằngđàođấtởvùngcaolấpxuốngvùngđấttrũngthìcóthểpháttriểntrồngtrọtđượctrênmộtdảiđấtrộnglớn,vàđươngnhiênlàcóthểpháttriểnđượcsảnxuấtnôngnghiệp.ThếnhưngChuyênHúckhôngđồngýđểCộngCôngThịlàmnhưvậy.Ôngchorằngbảnthân

mìnhcóquyềnuy,chícaovôthượng,toànthểbộtộcđềuphảituyệtđốituântheosựchỉhuycủamộtmìnhông,khôngchophépCộngCôngThịđềxuấtýkiến.ÔnglấylýdolàTrờikhôngthuậnđểngăn cảnCộngCông sanbằngđấtđai. Vì tranhđoạt quyền lãnhđạobộ tộc, giữaChuyênHúcvàCộngCôngđãcónhữngcuộcđụngchạmrấtgaygắt.Vềlựclượng,CộngCôngThịmạnhhơnnhiềusovớiChuyênHúc,vềmưutríthìCộngCông

ThịlạikhôngsánhkịpChuyênHúc.ChuyênHúcliềulĩnhtuyêntruyềnmêtínquỷthần,hùdoạquầnchúng,bắtquầnchúngkhôngđượcgiúpđỡCộngCôngThị.Lúcđó,sứcsảnxuấtxãhộirấtthấp,conngườicònrấtmêtín,rấtnhiềungườiđãmắclừaChuyênHúc,losợđểCộngCôngThịsanbằngđấtđai,sẽ làmchoquỷthầngiậndữ,sẽdầntới tainạn,nênđềuđứngcảvềphíaChuyênHúc.Thếnhưng,CộngCôngThịđãcóđầyđủniềmtinkiêncường.Ôngnhậnđịnhrằngchủtrương

sanbằngđấtđaicủamìnhlàchínhxác,chonênquyếtkhôngchịuthua.DùchoquầnchúngđãbịChuyênHúclừabịp,khônghiểurõông,khônggiúpđỡông,ôngvẫnquyếtđịnhhysinhtínhmạngđểthựchiệnlýtưởngcủamình,độtnhiênÔngđậpmạnhđầuvàoBấtChuSơncaongấttầngmây,lởmchởmnhữngđá,(BấtChuSơntứclàCônLônSơnhiệntại),đúngvàođỉnhchópnúiBấtChu,đểsanbằngvùngđấtTrũngởquanhnúi.BấtChuSơnbịCộngCôngThịbấtngờlaomạnh, lậptứcbịgẫygậpnganglưng,đấtđáđổ

xuốngràorào.Tronggiâykhắccảbầutrờiđộtnhiênchaođảolắclư,toànbộmặtđấtbịrungrinhrấtmạnh.VốnlànúiBấtChunàylàcâycộtchốnggiữatrờivàđất.Cộtchốngtrờibịgẫy,sợidâythừngbuộcchặttrờivàđấtbịđứt,tráiđấtnghiêngđổvềphíaTâyBắc,mặttrờimặttrăngvàcácngôisaomỗingàyđềumọclêntừphươngĐông,rồilặnvềphươngTây.BởimặtđấtđổvềhướngĐôngNam,nướccủasônglớnnhỏđềucuộncuộnchảyrabiểncảtheohướngĐông.ĐầuCộngCôngThịtưởngmuốnvỡra,mắtnổđomđóm,thếnhưngôngđãhúcđổđượcBất Chu Sơn, tạo thànhmột vùng bình nguyên rộng lớn, rất có lợi cho việc sản xuất nôngnghiệpởphươngBắcTrungQuốc.TrongcuộcđấutranhvớiChuyênHúc,CộngCôngThịđãtrởthànhmộtvịanhhùnggiànhthắnglợikhiếnchomuôndânphục.TruyệnCộngCôngThịtranhgiànhquyềnlãnhđạovớiChuyênHúc,giậndữđụngtớiBấtChu

Sơnđãlưutruyềntrênhainghìnnămnay.TruyềnthuyếtnàyđãchứngtỏtổtiênngườiTrungQuốcmuốngiảiđáprấtnhiềuvấnđề:tạisaomặttrời,mặttrăngvàcácngôisaođềumọcởphươngĐônglặnvềphươngTây,tạisaoĐạigiangĐạiHàđềutừphíaTâychảyvềphíaĐông,tạisaokhuvựcHoaBắclạicóđồngbằngrộnglớnv.v..Bởichưnghọchưacóđủtrithứckhoahọcđểgiảiđápvấnđềnày,màchỉdùngsứctưởngtượngphongphúthêudệtratruyềnthuyết,thầnthoạigiốngnhưkiểuCộngCôngThịhúcđổBấtChuSơnđầythúvịkia.

6.NghiêunhườngngôichoThuấnChuyênHúcởngôiđược78năm,khi91tuổithìquađời;ĐếKhốckếtiếpđịavịcủaChuyên

Húc.ĐếKhốctênlàTuấn,bởilúcđầuđặtcơsởởTân(gầnhuyệnHợpDương,tỉnhThiểmTâyngàynay),chonêncòncótêngọilàCaoTânThị.Từnăm15tuổiĐếKhốcđãphótáChuyênHúc,nămlênngôiđã30tuổi.ĐếKhốclàconngườichícôngvôtư,biếtxétrõthiệnác.Khitạivịôngbiếttựnghiêmkhắcvớimình,nênngườitrongthiênhạđềurấttínphục.ĐếKhốcởngôi70năm,tớinăm105tuổimớiquađời,contraiônglàChítiếpngôi.BởiChíhoangdâmvôđộ,khôngbiếttusửathiệnchính,chínnămsaubịphếtruất,Nghiêuđượctiếncửlàmlãnhtụcủaliênminhbộlạc.NghiêuhọYKỳ,tênlàPhóngHuân,hiệuĐàoĐườngThị,gọitắtlàĐườngNghiêu.Trongsách

cổnóiNghiêurấtgiỏi trị thiênhạ.Nghiênhạ lệnhchoHivàHoàquản lýThiênĐịa, saiHiTrọng,HiThúc,HoàTrọng,HoàThúclầnlượtnắmgiữbốnphươngĐông,Tây,Nam,Bắc.Ôngcònđặtralịchpháp,quyđịnhmộtnămcó366ngày,chiathành4mùaXuân,Hạ,Thu,Đông,khiếnchonghềnông,nghềchănnuôi,nghềđánhbắtcávàsănthúđềucóthểcăncứvàomùatiếtmàsắpxếpviệcsảnxuất.Bắtđầutừnăm16tuổiNghiêuđãcaitrịthiênhạ,ởngôI70năm.Đếnnăm86tuổi,sứcđã

yếu,ôngmuốntìmmộtngườithaythế.Ôngphátcôngbáođikhắpnơi,kêugọitiếncửngườicótàinăng.Khônglâu,mọingườitiếncửNguThuấn,mộichàngtraitàigiỏi,cóthểkếthừađược.Truyền thuyếtnói rằngNguThuấnhọDiêu, tên làTrùngHoa,ngườiKýChâu (mộtvùng

trongtỉnhHàBắcngàynay).ChacủaNguThuấnbịmù,mẹmấtsớm.Ngườichamùlạilấyvợlẽ,đóchínhlàmẹkếcủaNguThuấn.MẹkếsinhđượcmộtngườicontraiđặttênlàTượng.Tượnglàmộttênmacàbông,hayăn,biếnglàm,lạivôcùngngạomạn,thườngxuyênnũngnịutrướcmặtchamẹ,nóixấungườianhcùngchakhácmẹlàNguThuấn.NgườichamùrấtcưngchiềuđứaconnhỏlàTượngấy,khôngthíchđứaconlớndovợtrướcsinhralàNguThuấn.HaivợchồnggiàvàTượngthườngngồilạibànmậtmưu,tìmcơhộigiếthạiNguThuấn,đểmộtmìnhTượngđượcthừakếtoànbộtàisảncủachamẹ.NguThuấnkhônghềđểý.NguThuấnrấthiếuthuậnvớingườichamùcủamình,đốixửvớimẹkếvàngườiemkhácmẹcũngrấttốt.ĐườngNghiêunghexonglờigiớithiệucủamọingười, liềnquyếtđịnhtrướchếtphảithử

tháchNguThuấn,xemthửNguThuấncóđầyđủtưcáchxứngđáng làmngười thừakếcủamìnhkhông.NghiêuđãđemhaingườicongáicủamìnhlàNgaHoàngvàNữAnhgảchoNguThuấn,rồisaiNguThuấntớicácnơiđểhoànhậpcùngvớiquầnchúng.SaukhikếthônNguThuấnđemhaingườivợcùngđitrồngcấy,vẫngiữhiếuthuậnvớicha

mẹvàquantâmđếnemnhưxưa.DanhtiếngcủaNguThuấnngàycànglẫylừng,mọingườiđềunóiThuấnlàmộtconngoan,chồngtốt,anhhiền.NguThuấntớichânnúiLịchcàycấytrồngtrọt.Nhữngngườinôngdânởđóvìtranhgiành

đấtđaimàgâychuyệnxíchmíchdằngdai,khôngsaochấmdứtđược.CóNguThuấnbêncạnh,họđãbiếtnhườngnhịnlẫnnhau,giúpđỡnhau,côngviệcsảnxuấttrởnênrấttốt.NguThuấntớivùngđấtLôiTrạchbắtcá,vốndĩngưdânởđâythườngxuyênvìtranhchấpnhàcửamàđánhnhauđếnnỗivỡđầuchảymáu.NguThuấnvừađến,cácngưdânliềnnhườngnhàcửachonhau,hoàthuậnnhưnhữngngườitrongmộtgiađình.NguThuấntớibờsôngđốtlònunggốm.Nhữngngườilàmgốmởđâytừtrướcvốnlàmăncẩuthả,chấtlượngđồgốmrấtkém,nayđãchịukhólàmviệc,nhữngđồgốmchếtạorarấttinhxảo,đẹpđẽ.MỗikhiNguThuấntớiđịaphườngnàothìngườinơiđóđềubámtheo,chỉmộtnămtrời,ởđóđãhìnhthànhthônlàng,hainămhìnhthànhphốxá,banămhìnhthànhthànhthị.ĐườngNghiêuchứngkiếnthànhtíchtốtnhưvậycủaNguThuấn,lạiđượcquầnchúngủng

hộnhiệt thành, lẽdĩnhiêncảmthấyrấtvuimừng,bènbanthưởngchoNguThuấnmộtbộquầnáomớivàmộtcâyđàn,cònxâydựngchoNguThuấnmộtkhochứa lương thực, tặngThuấncảmộtđàntrâuvàcừu.

NgườichamùvàemtraiTượngcủaNguThuấnnghenóiThuấnđượcnhiềuthứnhưvậy,lạisinhlòngdạxấuxa.NgườichamùsaiThuấntrèolênđỉnhkhothóclợplạimái,đoạnởdướiphónglửađốtmuốnthiêuchếtThuấnđi.MaymàâmmưunàyđãsớmbịNgaHoangàvàNữAnhpháthiện,cácnàngdặndòThuấnđemtheohaichiếcnónlênlàmviệcởđỉnhkho.Thuấnnhìnthấyởdướibốclửa,vộivãmỗitaycầmmộtchiếcnón,giốnghệtnhưtrảirộngđôicánhnhảyxuốngđất,thoátkhỏinguyhiểm.NgườichamùvàTượngthấykếđókhôngthànhlạithihànhkếkhác.Saumấyngày,ngườichamùsaiThuấnđiđàogiếngvàkhiđónchắcgiếngđãđàorấtsâurồi,liềnđổđất,đổđáxuống,muốnchônsốngThuấn.Họkhôngbiếtrằngởdướiđáygiếng,Thuấnđãlàmthêmmộtổngáchđểnghỉ.Giếngbịlấprồi,Thuấnlạiđàomộtcửaratheolốiổngách,trèolênthoátrangoài.TênmacàbôngTượngchorằngnhấtđịnhThuấnđãchếtởdướiđáygiếngliềnchạyvàophòngcủaNguThuấn,ngồiởtrêngiườngcủaNguThuấngảyđànkêutíchtịchtìnhtang.BỗngTượngngẩngđầulênnhìnthấyThuấntrởvề,thìbànghoàngthấtkinh,vộigiảbộthươngxót,nói:-Anhơi!Emđangnhớanhđây.Anhđàogiếngthếnàomàmãichẳngthấyvề,làmchoem

nhớmuốnchết!Thuấnkhônghềoántráchem,tráilạiđãnói:-Emtốtquá,emquantâmtớianhnhưvậy,thậtđúnglàngườiemruộtthịtcùngchasinhra.ĐườngNghiêunghenóiNguThuấnđộlượngkhoanhồngnhưvậy,nêncàngyêntâmđốivới

Thuấn,liềnđemđạiquyềncaitrịthiênhạgiaochoThuấn,cònmìnhthìđemtheomộtđoànngườitớicácnơithịsát.NguThuấnnắmđạiquầncaitrịthiênhạđượchaimươinăm,mọiviệcđềusắpxếpđànghoàngnềnnếpkhiếnngườitrongthiênhạđềuvôcùngbáiphục.Lúcnày,ĐườngNghiêuđãhơnmộttrămtuổirồi,saukhiNghiêuđithịsáttrởvề,liềnđemtoànbộchứcquyềnlãnhtụcủaliênminhbộlạcnhườnglạihếtchoNguThuấn,bảnthânthìlùivềphíasaudưỡnggià.Điềunàyđược lịchsửgọi là “NghiêuThuấnthiệnnhượng”-NghiêunhườngngôichoThuấn.NguThuấnđảmnhiệmchứclãnhtụđượctámnămthìNghiêuquađời.Thuấncàngcầncù

phấnđấulàmviệc,caitrịthiênhạcàngtốthơnsovớithờiNghiêu.Vàonhữngnămcuốiđời,Thuấncũngđithịsátcácnơi.Lầncuốicùngôngđituầntrakhuvực

ThươngNgô(vùngĐôngBắckhutựtrịtộcChoang,tỉnhQuảngTâyvàvùngphíaNamtỉnhHồNamngàynay)thìmắcbệnhquađời.HaingườivợcủaônglàNgaHoàngvàNữAnhvôcùngthươngnhớông,thườngtựavàocâytrúctrướccửakhóclócbiai,nướcmắtcủacácbàgiỏtrêncâytrúc,ngưngđọngkếtthànhnhữngchấmhoavănloanglổrấtđẹp.LoạicâytrúccóhoavănvàngnàyvềsauđượcnhândângọilàTươngphitrúc,kỳthựcchínhlàBantrúc.CâuchuyệnNghiêunhượngngôichoThuấn,đãđượclưutruyềnsuốtmấynghìnnăm.Thời

đókhôngđểlạibấtkỳghichépvăntựnào,chonênchỉlàtruyềnthuyết.CâuchuyệnnàynóirõtổtiênTrungHoatalúcđócònởhậukỳxãhộinguyênthuỷ,khôngcógiaicấp,lãnhtụcủaliênminhbộlạcdotuyểnchọnmàra,lãnhtụkhôngcócácchứcvụvàquyềnlựcđặcquyềncủariêng.Thếnhưnglúcđócũngđãbắtđầuxuấthiệnmộtbộphậntưhữutàisản.ChuyệnnôngdânởLịchSơntranhgiànhđấtđai,ngưdânởLôiTrạchtranhgiànhnhàcửa,Nghiêuđembò,cừu, tài sản thưởngchoThuấn,người chamùvàTượngmuốnchiếmđoạt tài sảncủaNguThuấnv.v…đềuminhchứngrõxãhộinguyênthuỷđãdầndầnquáđộsangxãhộinôlệ,chếđộtưhữuđangtừngbướchìnhthành.

7.ĐạiVũtrịthuỷTruyềnthuyếtkểrằngkhiNghiêuđangởngôi,trênđấtđaiTrungQuốcđãphátsinhthảm

họalũlụtcựckỳtolớn.Nướclụtxôđổnhàcửa,làmnghậphếthoamàu,làmthiệtrấtnhiềusinhmạng.Đểgiảitrừnỗikhổsởchodânchúng,Nghiêukêugọitiếncửngườicótàinăngđểđitrịnạnhồngthuỷ.MọingườitiếncửôngCổnđilàmviệcnày.Cổntrịthuỷsuốtchínnămtrời,sửdụngphươngphápđắpđêngănnước,cứngănđingănlạimãi,bênnàyngănđượcthìđêbênkialạibịphávỡ.Kếtquảlàmệtdân,tốncủa,chẳngđemlạikếtquảgì.NghiêulạisaiThuấnđikiểmtracôngviệccủaCổn.ThuấnnhìnthấyCổnbốtayvôsáchtrướcnạnđạihồngthuỷ,làmlỡviệlớn,liềnxửtửCổn,rồilạihạlệnhchoemtraicủaCổnlàVũtiếptụctrịnạnhồngthuỷ.VũhọTự,sốngcáchhiệntạikhoẩngtrênbốnnghìnnăm,làmộtngườivôcùngtàiba.Vũlà

ôngvuađầutiêncủatriềunhàHạ,dolậpđượccônglaotolớntrongviệctrịthuỷnênlịchsửgọiônglàHạVũhoặcĐạiVũ.HạVũlàngườithôngminhcầnlao,vớimọingườihoànhãthânthiết,rấtgiữchữtín,nhấtcửnhấtđộngđềunêugươngtốtchodânchúngnoitheo.SaukhiHạVũtiếpnhậnnhiệmvụtrịthuỷ,ôngđãquyếtđịnhtrướchếtphảitiếnhànhkhảo

sátthựcđịa.ÔngdẫnđầuíchHậuTắcvàsốđôngtrợthủ,đikhắpcáckhuvựcbịthuỷtaitrongkhắpchínchâucủađấtnướclúcđó,trèođèolộisuối,đođạcthếđấtcaothấp,lầnlượtxácđịnhcáccộtgỗlàmtiêuchí,sauđócăncứvàonhữngtưliệuđãđiềutrađượclậprakếhoạchtrịthủy.HạVũvànhữngngườigiúpviệcđemtheocácdụngcụthôsơnhưrìuđá,xẻngđá,liềmbằngxươngv.v... tớicáckhuvựcbị thuỷtainghiêmtrọngnhất, từđóbắtđầucôngviệc trịthuỷ.Đểtiêutrừtaihạicủahồngthuỷ,HạVũvànhữngngườigiúpviệcvấtvảlongđonglậtđậtở

bênngoàisuốt13nâmtrời.Họphảiănnhữngthứcănthôtạp,mặcquầnáocũ,váchằngváchịt,banđêmthườngxuyênngủngoàiđồngrảilákhôthaygiường,làmchăn.Mùahè,nhữngngườitrịthuỷlaođộngdướitrờimưato,mùađôngđộigiólạnhlàmlụng,đổmáu,đổmồhôi,cócảsựhisinhrấtlớn.Cóngườingãtrênđỉnhnúi,xácđượcchônngaytrênđỉnhnúi.Cóngườichếtđuốibênsôngcũngđượcthuỷtángngaytrênsông.Saukhitiếnhànhnghithứcgiảnđơnđểtỏlòngthươngtiếc,nhữngngườicònsốnglậptứclaovàocôngviệclaođộngkhẩntrương.HạVũlàthủlĩnhcủacáccôngtrìnhtrịthuỷ,ôngđãnêutấmgươngrấttốtchonhândân.

Trêntayôngmọcđầychaicứng,chânôngchằngchịtcácvếtsẹo,mặtkhụngkịprửa,trâmcàitócrơicũngchẳngkịpnhặtlên,thườngxuyênlàmviệcvấtvả,mặtbẩn,đầurối.Dongâmmìnhởtrongnướcquanhnămsuốttháng,ngónchânôngđãrụnghết,lôngmọctrêndóngchâncũngsạchtrơn.Nhữngngườidướiquyềnôngthấyôngnhưvậyainấyđềucảmđộngrơinướcmắt.Trongvòng13nâmtrịthuỷ,HạVũđãtừngcóbalầnđIquatrướccửanhàmìnhmàkhông

kịpvàothăm,dùlàchốclát.Lầnthứnhấtđiquacửanhàôngnghetiếngkhócoaoacủađứacontrai,vợôngdolaođộngkhổsởcũngđamrênrỉ.Nhữngngườigiúpviệcđềukhuyênôngvàonhàthămvợcon,ôngsợlàmlỡdởcôngviệc,nênđãlắcđầu.KhiđIquacửanhàmìnhlầnthứhai,đứacontrainằmtronglòngmẹđãbiếtcấttiếnggọicha,gắngsứcgiơbàntaynhỏbévẫygọiông.HạVũtrànđầytìnhcẩmvẫytaychàovợcon,biểuthịrằngôngđãnhìnthấyhọ,songôngvẫnkhôngbướcvàonhà.Lầnthứbakhiđiquatrướccửanhàmình,đứacontraiđãhơnmườituổi,chạyragọicha,cốsứckéotayôngvàotrongnhà.HạVũthươngyêutrìumếnsờlênđầucon,dặnconnóivớimẹrằng:“Côngviệctrịthuỷrấtbận,khôngcóthờigianrỗiđểvàonhà”.Rồivộivãrađi.Côngviệctrịthuỷkhôngnhữngvôcùnggiannanvấtvả,màcũngrấtnguyhiểm.Cómộtlần,

HạVũdẫnmộtsốlớnngườigiúpviệctớibênbờmộtdòngsôngthuộctỉnhSơnĐôngngàynay,vừađịnhđođạcđộsâucủanước,độtnhiênmộtcơnlũthườngnguồncaotớimấytrượngàoàođổxuống,trongnháymắtđãcuốntrôiđimấtmấychụcngười.NhữngngườigiúpviệcHạVũvôcùngkinhsợ,họtranhnhaulênchỗcao,đểtránhtổnthất.Thờicổnhữngngườigiúpviệcthủlĩnhgọilàcácđồđệ,dòngsôngnàylànơicácđồđệluônbịnỗikinhhãiđedoạ,nênvề

saunhândânđãđặttênconsôngnàylàĐồHãi.TráingượclạivớicáchlàmcủaCổn,trongcôngviệctrịthuỷ,HạVũđãsửdụngmộtloạtcác

phươngpháp chính xác: đàonúi khơingòi, khai thôngdòng chảydẫnnước lụt đổ vàoĐạiGiangHà,sauđóđổrabiểncả.Lúcđó,ởgiữaHạTânSơnTâyvàHànThànhThiểmTâyngàynaylàmộtdảinúicao,vừahaychặnđứngđượcdòngchảycủaHoàngHà.Nướcsônghunghãntớiđâykhôngtìmđượclốithoátnênlòngsôngứtrànrabốnphía,đấtđairộnglớnởhaibênbờsôngluônngậpchìmtrongbiểnnướcmênhmông.HạVũchorằngnơiđâychínhlàđiểmmấuchốtcủaviệctrịthuỷ,liềnquyếtđịnhđàomộtcửamở,tìmchoHoàngHàmộtdòngchảy.Trảiqualaođộngvôcùnggiannanvấtvả,núicũngđãđụcthông,nướcHoàngHàgầmthétđiêncuồngcóđườngthôngchảy,liềnquacửamở,nhanhchóngchảyxuốnghạlưu.ĐểkỷniệmcônglaoHạVũngườiđờisauđãgọingọnnúinàylàLongMônSơn,gọicửamởnàylàVũMônKhẩu.HạVũkhôngchỉcầncùnướclụtmàcònchỉđạonhânlợidụngđấtvànướcnhưthếnàođể

pháttriểnsảnxuấtnôngnghiệp.Ôngđãsaiôngíchđemthócgiốngphátchodânchúng,dạydânchúng trồngcấy lúanướcởvùngđất trũng.LạisaiHậuTắcđemmộtsốhạtgiốngcâytrồngphátchodânchúngởvùngcóthuỷtaidạyhọtrồngcấy,thuhoạchlươngthựcvàtráicây,tránhđượcnạnđói.HạVũcònsaingườithôngthươnggiữanơicóvànơIkhôngđểđiềuhoàsảnvậtgiữacácnơi.Tainạnhồngthuỷuyhiếpsựantoàntínhmệnhtàisảncủanhândânđãbịtiêutrừ,sảnxuấtnôngnghiệpcũngđượcpháttriểntriểnmẽ.VềchuyệnHạVũtrịthuỷmàchúngtabiếtđượcngàynaylàdongườiđờisaukểlại,khôngcó

văntựghichép,dovậychỉcóthểnóilàmộtloạitruyềnthuyết.TruyềnthuyếtHạVũtrịthuỷbảochochúngtabiết:thuỷtailàtaihoạthiênnhiênrấtnghiêmtrọngtronglịchsử.ởthờiđạiViễncổ,sứcsảnxuấtcònthấp,đểchiếnthắngthuỷtai,conngườiđãtừngcónhữnghisinhcựckỳtolớn.Mọingườimongmuốncómộtvịlãnhtụquantâmđếnnhữngnỗiđaukhổcủaquầnchúng, lại rất có tài năngnhưHạVũđể lãnhđạonhândânđấu tranh với thủy tai. Truyềnthuyếtnàycũngnóichochúngtabiếtrằng:ởthờiđạiViễncổ,conngườiđãcóthểnhậnthứcđượcđặctínhcủanước,hiểubiếtđượcquyluậthồngthuỷtrànngập,hơnnữacònbiếtdùngnhữngcôngcụnguyênthuỷđểchiếnthắngnạnlụt,biếnthuỷtaithànhthuỷlợi,phụcvụchosảnxuấtnôngnghiệp.

Hạ-Thương-TâyChuBatriềuđạiHạ,Thương,Chulàthờikỳxâydựng,pháttriểnrồidầndầnsuytàncủaxãhộinô

lệTrungQuốc.Xãhộinôlệlàxãhộitiếnbộhơnxãhộinguyênthuỷ,lạilàxãhộiđầutiênhìnhthànhgiaicấp,cóngườibóclộtngười,cóngườiápbứcngười.Nóđượcxuấthiệndầndầnhìnhthànhtheochếđộtưhữutàisảnởcuốixãhộithịtộcphụhệ.TriềuHạởvàokhoảngnăm2200đếnnăm1700trướcCôngnguyên.TriềuThươngởvàokhoẩngnăm1700đếnnăm1100trướcCôngnguyên.TriềuChuphânraTâyChuvàĐôngChu.TâyChutừnăm1100đếnnăm771trướcCôngnguyên.TriềuHạđãxáclậpchếđộtruyềnngôivuatheokiểuthếtậpchatruyềnconnối,bộmáynhà

nướccóquânđội,hìnhpháp,nhàtùv.v...đãcónềnnôngnghiệplợidụngngòilạchđểtướitiêu,đãcólịchphápcóquanhệrấtmậtthiếtvớisảnxuấtnôngnghiệp,đãcóthểđúcđượcnhữngcôngcụbằngđồngđennhưđỉnh,tước1,dao,dùi,đụcv.v...Cókhảnăngđãcóvăntự,thếnhưngchođếnnayvẫnchưapháthiệnnhữngghichépvăntựthànhthiên.ViệcsửdụngnôlệcònrấtphổbiếnởTriềuHạ.BộmáynhànướctheochếđộnôlệtriềuThươngsovớitriềuHạđượctăngcườngmạnhmẽ

hơn,việcsửdụngnôlệtươngđốiphổbiếnhơn,nôngnghiệpphátđạthơntriềuHạ,đãcóthểsảnxuấtđượcnhiềuloạicâylươngthực,đãbiếtdùnglươngthựcủrượu,cácloạiraudưavàcâydâucũngđãđượctrồngrộngrãi.Thủcôngnghiệpphátđạt,nhấnlànghềđúcđồngđen,thứnữalànghềlàmgốmvàdệtvải.TriềuThươngđãcóvăntựtươngđốihoànhảo,biếtkhắcchữtrênmairùavàxươngthú,gọilàGiápCốtvăn.TrongGiápCốtvăncóghichépkhôngítcáctưliệuvềchínhtrị,kinhtế,vănhoá,quânsựv.v...bêncạnhđólànhữngtưliệuvềcáccuộckhởinghĩacủanôlệ.TâyChuđãcómộthệthốngchínhtrịcủachếđộnôlệ,đóchínhlàThiêntử-Chưhầu-Đại

phu.Thiêntửlàngườithốngtrịtốicao,đấtđaivànhândântoànquốcđềulàvậtsởhữucủathiêntử.Thiêntửdùngbiệnphápphonghầudựngnướcgiaochochưhầuvàđạiphucủahọthốngtrị.NềnnôngnghiệpcủaTâyChucàngphátđạthơntriềuThơng,khiđãbiếtdùngphânbónđểtăngthêmsảnlượnglươngthực.Nghềthủcôngvẫnlấynghềđúcđồngđen,làmgốmvàdệtvảilàmchính.VăntựđượckhắcnhiềutrênđồngđenđượcgọilàKimvănhoặcChungđỉnhvăn.GhichéptrongKimvăncónhữngtưliệuvềlịchsửvàchếđộLễNhạc,đấutranhgiaicấpvàđấutranhdântộc.Ngườiđờisaucăncứvàocácloạighichépnàychỉnhlýthànhmấybộđiểntịchlịchsửnổitiếng.

8.Chamất,conkếthừathiênhạHạVũhoànthànhnhiệmvụtrịthuỷ,đượcchỉđịnhthừakếNguThuấn.Sau17năm,Thuấn

quađời,HạVũchínhthứclàmlãnhtụcủaliênminhbộlạc.ĐâychínhlàsựmởđầucủatriềuHạ.TriềuHạlàtriềuđạiđầutiêntronglịchsửTrungQuốc,HạVũlàvịvuađầutiêncủatriềuHạ.BiêncươngcủatriềuHạđãvượtquaphạmvicủalưuvựcHoàngHà.ởphíaNamthếlựccủa

triềuHạđạtthắngtớilưuvựcTrườngGiang,đãđánhbạitộcMiêubảnđịa,bắtsốngđượcrấtnhiềungườiMiêubổsunglàmnôlệ.NgườitộcMiêubịbứcphảIdờitớimộtvùngthuộcQuýChâuphíaTâyNam.ởphíaĐôngNam,thế lựccủatriềuHạđạt thẳngtớivùngTriếtGiang.TruyềnthuyếtkểrằngHạVũđãtừngtriệutậpđạiđộithủlĩnhcácbộtộcởCốiKê(thànhphốThiệuHưng,tỉnhTriếtGiangngàynay),PhòngPhongThịđếnchậm,HạVũliềngiếtchếtPhòngPhongThị.Còncómộttruyềnthuyếtnóirằng:đểkỷniệmviệcđạisựtrịhồngthuỷnày,HạVũđãdùng

quặngđồngsảnxuấtởchínchâulúcđó,đúcchínchiếcđỉnh,đạibiểuchochínchâu.Chínchiếcđỉnhnàyvềsautrởthànhtượngtrưngchochínhquyềnquốcgia.Nếutruyềnthuyếtcóđộtincậy,thìkhitriềuHạđượclậprangườitađãsảnxuấtđượcđồdùngrồi,thếnhưnghiệnnayvẫnchưakhaiquậtđượcvănvậtchứngthực.HạVũđếnnhữngnămcuốiđời,cũnggiốngnhưNghiêuvàThuấn,muốntìmngườihiềntài

thừakếcủamình.ĐầutiênmọingườitiếncửCaoDao.CaoDaomấtsớm,lạitiếncứcontraicủaCaoSaolàBáíchthừakếngôivua,thếnhưngcontraicủaHạVũlàHạKhởikhônglàmvậy.HạKhởituyênbốrằngthiênhạlàdoHạVũ,ngườichacủaôngvấtvả,khổsởmớigiànhđược,nayđãtrởthànhtàisảnriêngcủagiađìnhhọ.Chachếtrồi, tàisảnriêngđócầnphảiđượctruyềnlạichocontrai,chonênengôivuacầnphảidoHạKhởikếthừa.HạKhởidùngvũlựcđuổiBáíchtớiKỳSơnởphíaNsam,sauđócửhànhyếntiệcđạiquymôởQuânĐài(huyệnVũ,tỉnhHàNamngàynay),côngkhaituyênbốmìnhlàmvuathứhaicủatriềuHạ.Từđótrởđi,chếđộtuyểnchọnngườihiềntàilàmvuathiênhạ,biếnthànhchếđộthiênhạlàcủariênggiađình,chachếtconkếngôihoặcanhchếtemkếngôi.Chếđộthiênhạlàcủachungđãbịphábỏ,lẽdĩnhiênsẽbịmộtsốngườiphảnđối.Cómộtthủ

lĩnhbộlạctêngọilàHữuHồThịchỉtríchHạKhởikhôngnêncướpđoạtngôivuacủaBáích,yêucầuHạKhởilậptứctrảlạingôivuachoBáích.HạKhởiliềnkhởibinhđánhHữuHồThịởvùngCamTrạch.Trậnthứnhất,quânlínhcủaHạKhởibịHữuHồThịđánhthuatơibời,hầunhưđãbịsụpđổtoàndiện.CácthầntửcủaHạKhởikiếnnghịvớiHạKhởihãymaumaubổsungquânlính,chỉnhđốnlạiquândụng,chuẩnbịcuộcchiếnđấuthứhai.ThếnhưngHạKhởibiếtđượccórấtnhiềungườikhôngtánthànhgiảiphápchachết,conkếthừa,khôngchịuủnghộmình,lúcnàychodùcóđánhtrậnnữa,thắnglợivẫnchưathểcầmchắc,nếumuốngiànhthắnglợi,trướctiênphảilôikéođượclòngdân,đểchodânchúngbiếtđượcHạKhởilàhiềntài,việckếthừangôivualàđiềurấthợplý.TứcthìHạKhởiđểrayêucầutựmìnhnghiêmkhắcvớimìnhđểgiànhlấysựtínnhiệmrộng

rãicủanhândân.Cơmchỉănmộtbátvớiraudưabìnhthường,ngủchỉtrảimộtchiếcđệmcũthôráp.Ngoàiviệctếthầnvàtếtổtiênra,HạKhởikhôngchophépdiễntấuâmnhạcđểlàmtròvui.HạKhởiyêuquýtrẻem,tônkínhngườigià.Aicótàinăng,HạKhởitrọngdụng.Aigiỏivõnghệ,liềnđượcmờiracầmquânđiđánhtrận.CáchHạKhởimuachuộclòngdânnhưvậy,quảthựcđãcóhiệuquả,mớimộtnăm,thanh

danhcủaôngnổinhưcồn.Mọingườitừngnóirằng:“HạKhởithậtkhôngthẹnlàngườiconngoancủaHạVũ.Hãyxem,ôngtatựnghiêmkhắcvớimìnhthếkia,đốixửvớingườinhiệttìnhbiếtbao,thậtlàcólẽphép.Xemra,thiênhạcầnphảiđểmộtngườinhưôngcaitrị.Saunày,nếucóaicòntranhgiànhngôivuavớiôngthìchúngtaphảidốctoànlựcrabảovệông!”Cứnhưvậy,mộttruyềnmười,mườitruyềntrăm,mọingườiđềukhônghẹn,aicũngchorằngHạKhởilàngườikếthừađươngnhiêncủaHạVũ.Đốivớichếđộthiênhạlàcủariênggiađìnhcha

chếtconnốingôi,khôngaicòncảmthấybấthợplýnữa.HạKhởibiếtlòngdânđãngảhẳnvềphíamình,lạimộtlầnnữaphátđộngcuộcchiếntranh

vớiHữuHồThị.Lầnnày,dânchúnggiúpđỡHạKhởiđánhchoquâncủaHữuHồtannát.BảnthânHữuHồcũngbịbắtlàmtùbinh,rồibịdẫntớikhuđồngcỏlàmnôlệchănbò,chăncừu.Cuốicùng,ngôivuacủaHạKhởiđãvữngvàng,chắcchắn,chếđộthiênhạlàcủariênggiađìnhchatruyềnconnốiđãchínhthứcđượcthiếtlập.TruyềnthuyếtHạKhởithựchànhchếđộthiênhạlàcủariênggiađìnhđãnóirõchếđộCông

xãthịtộcvàocuốithờikỳxãhộinguyênthuỷởTrungQuốcđãbịpháhoạitriệtđể,chếđộtàisảntưhữuđãchínhthứcđượcxáclập,giaicấpbắtđầuxuấthiện,xãhộinôlệbắtđầuhìnhthành,môhìnhnhànướccũngxuấthiện.Từbiểuhiệnmàxét,từchếđộCộngsảnnguyênthuỷkhôngcóápbứcbóclộtquáđộtớixãhộinôlệcóápbứcbóclột,giốngnhưmộtchếđộxấuxađãthaythếmộtchếđộtốtđẹp.Kỳthựclàởxãhộinguyênthuỷsảnxuấtrấtthấpkém,đờisốngcủaconngườicựckỳgiankhổ.Saukhibướcvàoxãhộinôlệ,nôngnghiệpvàthủcôngnghiệpđãcósựphâncông,sứcsảnxuấtxãhộiđãđượcnângcaorấtnhiều,sảnxuấtpháttriểnrấtmạnh,đólàđiềukiệnchosựphồnvinhcủavănhoá.Chonênnói,từxãhộinguyênthuỷbướcvàoxãhộinôlệlàsựtiếnbộcủamộtlầnphânhoạchthờiđạitronglịchsửnhânloại.ăngghen,ngườithàycủacáchmạngđãnói::“Khôngcóchếđộnôlệcổđạithìkhôngcóchủnghĩaxãhộihiệnđại”.

9.ThiếuKhangphụcquốcHạKhởiđãphếbỏchếđộnhườngngôi,tạorachếđộthếtậpchatruyềnconnối.Ôngkhông

lườngkhiôngvềgià,mấyngườicontraicủaôngđềumuốnkếthừangôivua,dođó,tronggiađìnhôngđãxảyrasựtranhđoạtghêgớm.HạKhởithấyngườiconnhỏnhấtlàVũQuangâylộnrấthăng,liềnđàytớibờphíaTâyHoàngHà(VùngThiểmTâyngàynay).VũQuanlàmphảnởbờphíaTâyHoàngHà.HạKhởisaitướnglàBànhBáThọxuấtquântiêudiệt,dẹpyênđượcbiếnloạn.HạKhởilênlàmvua,tácphonggiảndịchấtphácnămxưabịbiếnchấtdần,sốngxahoahủ

bại.HạKhởisuốtngàyởtrongcungvuauốngrượu,thưởngthứccavũ,hoặcgiảdẫnmộtđoànngườirangoàisănbắn.CuộcsốnghủbạiđãkhiếnchoHạKhởirútngắntuổithọvàđãchếtsớm.NgườiconcảcủaônglàTháiKhangkếthừangôivua.TháiKhangtừnhỏđãtheođòichauốngrượu,họcsănbắn,đờisốngcònhủbạihơncảHạKhởi.TháiKhanglênlàmvuabỏmặcviệcquốcgiađạisự,dẫngianhânhoặcthântíntớibờsôngLạcThuỷsănbắn,mỗichuyếnđinhưvậykéodàivàibatháng,mảivuiquêntrởvề.Lúcđó,tộcĐôngDiởphíaĐôngđãlớnmạnh.ThủlĩnhcủatộcĐôngDitêngọilàHậuNghệ,

làmộttaynỏcừkhôIbắntrămpháttrămtrúng.HậuNghệnhìnthấyTháiKhangrangoàisănbắnlâudài,bỏmặcquốcgiađạisự,khiếndânchúng,liềnthừacơcướplấythủđôAnấpcủatriềuHạ(trongbiêncảnhhuyệnAnấp,tỉnhSơnTâyngàynay),khôngchoTháiKhangtrởvề,lậpemtraiTháiKhanglàTrọngKhanglàmvuabùnhìn,dochínhHậuNghệnắmgiữđạiquyềnquốcgia.ThếnhưngbảnthânHậuNghệcũngthíchđisănbắnlâudài,cũnghamhốhưởnglạc,không

thíchquảnlíviệcđạisựquốcgia.DướitrướngHậuNghệcóbốnngườirấhiềntài,lạicươngtrựcthẳngthắn,HậuNghệkhôngtínnhiệm,lạitindùngHànTrạc,mộtkẻquennóinịnhbợ,thêudệtthịphi.HànTrạctìmmộtsốngườichuyêndẫnHậuNghệđisănbắn,cònmìnhthìởtrongnhànghĩmưutínhkế.HắnđãdùngơnhuệnhỏnhoimuachuộcnhữngngườihầucủaHậuNghệ,xúigiụcchúnghạiHậuNghệ.Mộthôm.HậuNghệđisănbắntrởvề,HànTrạchvàđámgianôcủaHậuNghệchuốcrượuchoNghệsaymềm,rồigiếtHậuNghệ.HànTrạcchiếmđoạtngườivợcùngtoànbộgiasảncủaHậuNghệ,nắmgiữđạiquyền.HànTrạccóhaingườicontrai,mộtngườigọilàKiêu,saukhilớnlênphongchođấtQuá(trongbiêngiớitỉnhSơnĐôngngàynay),chonênlạicótênlàQuáKiêu.MộtngườitênlàÊ,saukhilớnlênphongchođấtQua(trongbiêngiớitỉnhHàNamngàynay),chonênlạicótênlàQuaÊ.LạinóiđếnTrọngKhang,ngườiđượcHậuNghệlậplàmvuabùnhìn,dokhôngđượctựdo

hànhđộng,tronglòngrấtkhôngvui,nênđãchếtyểu.ContraicủaônglàHậuTươngkếthừangôivua.HậuTươngkhôngbằng lòng làmvuabùnhìn, liềnbỏ trốnnương tựavàonhữngngườicùnghọlàChâmQuánvàChâmTầm.HànTrạclosợHậuTươngcóthếlựclớnmạnhsẽtrởvềphụchưngtriềuHạ,liềnsaicontrailớnlàQuáKiêudẫnbinhtiếnđánhChâmQuánvàChâmTầm,giếtchếtHậuTương.NgườivợcủaHậuTươnglàHậuMânlúcnàyđangmangthai,bàtrốnkhỏisựlùngbắtcủaQuáKiêu,từtronglỗtườnglẻntrốnchuiranươngnhờmộtngườibênhọmẹlàHữuNhưngThị.HữuNhưngThịhọNhiệm,ởmộtbộlạcrấtnhỏ,đấtđaiởvùngTểNinhtỉnhSơnĐôngngàynay.HọthunhậnHậuMân,ngườiđãcửutửnhấtsinh,trốnvềnhàmẹ,đểđượcyênổnsinhcon,đặt tên làThiếuKhang.Theosựsắpxếpcủadònghọ,ThiếuKhanglàchắtcủaHạVũ,làcháucủaHạKhởi.ThiếuKhangtừnhỏđãrấtthôngminh,cónhiềutâmkế.HậuMâncảmthấyngườicontrai

nàyrấtcóhyvọng,khicậubévừamớihiểuđượcsựđời,bàliềnkểchuyệnôngnội làTháiKhangvìhamchơimàđểmấtnước,TrọngKhanglàmvuabùnhìnphẫnuấtmàchết,cùngvớiviệcngườichaHậuTươngcủacậubébịgiếthạiv.v…nghĩalàbàđãđemtoànbộthảmcảnhđókểlạichocậubénghe.BàcondặnThiếuKhangsaunàylớnlênnhấtđịnhphảibáothùchoôngnộivàcha,giànhlạiđạiquyềnđãbịmất.Từnhỏ,ThiếuKhangđãđượchấpthụtưtưởngphảirửanhụnày,quảnhiênôngđãtuchí

phấnđấuquậtcường,chuẩnbịphụchưngtriềuHạ.TrướchếtThiếuKhangđảmnhiệmchứcquanquảnlýnghềchănnuôiởchỗôngngoạiHữuNhưngThị,hễcócơhộilàThiếuKhanghọctậpbảnlĩnhdẫnquânđIđánhtrận.Hơnthế,ThiếuKhangđãtừnggiâytừngphútgiữvữngtinhthầncảnhgiácđốivớiQuáKiêu,kẻđãsáthạichamình.Quảnhiên,QuáKiêuđãdòlađượcchỗcủaThiếuKhang,liềnsaimộtđạitướngtênlàTiêutớibộlạcHữuNhưngThịđểlùngbắtThiếuKhang.NhờcósựchuẩnbịtừtrướcThiếuKhangvộivàngchạytrốntớichỗHữuNguThịlàconcháuđờisaucủaNguThuấn,thoátkhỏisựlùngbắtcủaTiêu.ThủlĩnhHữuNguThịlàNguTưthấyThiếuKhangrấtcótriểnvọngbènchoThiếuKhangởlạibộlạcđảmnhiệmchứcquanquản lýviệcnấuăn,học tậpbản lĩnhquản lýcủacải.Nhưvậy,ThiếuKhang trở thànhmộtngườivănvõsongtoàn.BiếtThiếuKhanglàngườiđángtincậyNguTưđãgảcongáicủamìnhchoThiếuKhangvàgiaovùngđấtLuânrộngmườidặm,,córuộngvườntươitốtcùngnămtrămbinhsĩchoThiếuKhangquảnlý.ThếlàThiếuKhangđãcócăncứđịavàlựclượngvũtrangđểkhôiphụctriềuHạ.TạiđấtLuân,ThiếuKhangquantâmtớinỗithốngkhổcủadânchúng,nêucaocôngđứcCao

tổHạVũcủamình,tranhthủmọingườiủnghộýđồphụchưngcốquốccủaông.ÔngtriệutậpcácquanlạicũcủatriềuHạđãbịHậuNghệvàHànTrạclàmchovợconlytán,nhàcửabịđốtphá,phảilưulạcởbênngoài,khuyênhọcùngvớimìnhđánhvềquêcũ.Trướchết,ôngcửmộtđạitướngtêngọilàNữNgảiđidothámhưthựccủaQuáKiêu,lạisaicontrailàLýTrữđitiêudiệtQuaÊ,làmsuyyếulựclượngcủaQuáKiêu,NữNgảIvàLýTrữđềuhoànthànhxuấtsắcnhiệmvụ.VềtìnhhìnhchỗởcủaQuáKiêu,ThiếuKhangnắmrõnhưthuộclòngbàntay,lạidovìđãtiêudiệtđượcQuaÊ,khiếnQuáKiêurơivàothếcôlập,khôngcóviệntrợ.Khimọiviệcđãđượcchuẩnbịchuđáo,ThiếuKhangbènkhởibinhtừđấtLuân,kểrõtội

trạngcủabọnHậuNghệ,HànTrạc,QuáKiêu…rồiđánhthẳngtớiAnấp,đôthànhcũcủatriềuHạ.LúcnàyHànTrạcđãchết,QuáKiêudùcóngoancốchốngđốimàvẫnđànhchịuđểchođạithếtrôiqua,cuốicùngđãbịThiếuKhangtiêudiệt.ThiênhạcuốicùnglạitrởvềtrongtaycủaconcháuHạVũ.Sựkiện lịchsửgọi là “ThiếuKhkangphụcquốc”hoặc“ThiếuKhang trunghưng”.Căncứvàosuyđoán,từkhiTháiKhangmấtnướcđếnThiếuKhanggiànhlạinướcthờigianướckhoảngsáu,bảychụcnăm.Trướchai,bachụcnămcủasáu,bảychụcnămnàydoHậuNghệ nắm quyền, còn chưa đoạtmất ngôi vua. Bốn năm chục năm về sau, Hàn Trạc nắmquyền,đãtướcđoạtngôivuacủatriềuHạ.Đối với câu chuyện “ThiếuKhangphụcquốc” trongTả truyệnđã cóghi chép cụ thể, thế

nhưngthờigianđãxahơn1500năm,nênmộtsốnhàsửhọckhôngtintưởngvàotínhchânthựccủasựkiệnnày.Mặcdùvậy,câuchuyệnlịchsửnàycũngđãphảnánhcuộcđấutranhgiànhđoạtquyềnlợicủacácquýtộcgiữaDivàHạ.TộcHạlàtổtôngxaxưacủadântộcHánngàynay,tộcDichínhlàcácdântộcthiểusố.HậuNghệvàHànTrạccủatộcDiđãchiếmđoạtchínhquyềncủatộcHạ,cuốicùngđãbịtộcHạđánhbại.ĐiềunàychứngtỏởthờikỳViễncổ,tộcHạvàtộcDiđãtừngthôngquachiếntranhmàtừngbướcthựchiệnsựhoàhợpdântộc.

10.ThươngThangdiệtHạSaukhiThiếuKhangtrunghưng,triềuHạchỉcócontraiThiếuKhanglàLýTrữởngôitương

đốicườngthịnh.LýTrữrấtcótàiba,ôngđãphátminhraápgiápmặcđểrađánhtrận.Loạiáogiápnàyđượclàmbằngdathú,daođáchặtkhôngđứt,mũitênxuyênkhôngthấu,kểcảmộtsốítvũkhíchếbằngđồngsảnxuấtởthờiđócũngkhônglàmgìnổi.Cóthểđólàphápbảohộthânđểđiđánhtrận.LýTrữdựavàoloạibảopháp,cộngthêmvớinhữngthủđoạncósứcmạnhkhác,tiếptụcđươngđầuvớicácbộlạcĐôngDi,cuốicùngđãhàngphụcđượcĐôngDi,mởrộngthêmmộtbướcbiêncươngcủatriềuHạ.CácđờisauLýTrữcàngngàycàngtỏrakémcỏi,thốinátnhấtlàHạKiệt,cháuđờithứ14của

HạVũ.CơnghiệptổtiênHạVũxaxưagiankhổvấtvảsángtạora,đãbịchínhtayHạKiệtchônvùi.HạKiệtlàmộtkẻăntàn,pháhạinổitiếng.Kiệtkếthừangôivua,chêcungthấtmàmìnhở

quá thô thiển, giản đơn, liền hạ lệnh xây dựngmột toàKhuynhCung.KhuynhCung chiếmmườidặmđất,caomườitrượng,trungtâmcủacungthấtxâydựngmộttoàDaođài,thanhxâytoànngọctrắng.ToàKhuynhcungnàyxâydựngtrongbảynămmớihoànthành,đãđộngdụngsứclaođộngcủahàngngànvạnnôlệ,đãtiêuphímộtkhốilượnglớnvậtlựcvàtàilực,thậtlàmệtngườitốncủalàmchonhândântrămbềkhổsở.HạKiệtrấtcoitrọngviệcănuống,chỉthíchănthịtthúquýhiếmdướibiển,thườngănnhững

thứcănsảnxuấtởTâyBắc,thịtcávoibắtđượctừbiểnĐông,nhữngvậtliệuđiềuvịcầnphảilàgừngsốngsảnxuấtởphươngNam,muốibiểnsảnxuấtởphươngBắc.ĐểcungcấpthứcănchomộtmìnhHạKiệt,đòihỏiphảicóhàngtrăm,hàngngànngườitrồngrau,bắtcá,vậnchuyển,đunnấu.HạKiệtlạilàmộtconquỷrượu,Kiệtđặcbiệtthíchuốngrượu.HạKiệtuốngrượucòncómộttínhkhíquáiđản,cầnphảiuốngrượutrongsuốt,rượuhơivẩnđụcmộtchútlàgiếtchếtđầubếp,rấtnhiềungườiđầubếpđãvìvậymàchônvùitínhmạng.SaukhiHạKiệtđãuốngsay,cònbắtngườilàmbòlàmngựachohắncưỡi,aikhôngchịuđểchohắncưỡithìphảichịuđựngnhữngtrậnđònđauhoặcbịlôiđichặtđầu.ĐốivớiHạKiệtmànói,giếtmộtconngườiquảthậtcòntuỳtiệnhơnlàgiếtmộtcongà.HạKiệtthíchnhữngkẻaduanịnhhót,chánghétnhữngngườinóithẳngkhuyênKiệtlàm

theoquytắc.HạKiệtnghenhữnglờixúidụccủaVuTân,khácnàolửađổthêmdầu,càngngàycànghưhỏng.CómộtngườitốttêngọilàQuangLongPhùng,biếtrõHạKiệtlàmđiềuxằngbậy,thườngxuyênkhuyênHạKiệtsửađổilỗilầm.HạKiệtchẳngnhữngkhôngnghe,cuốicùngcòngiếtchếtQuangLongPhùng.DovậynhữngngườitốtđềukhôngdámthângầnHạKiệt,cònkẻxấuthìthànhđànthànhlũvậyxungquanhHạKiệt.NềnchínhtrịcủatriềuHạngàycànghủbại.GiữalúcthếlựccủaHạKiệtngàycàngsuyyếuthìlựclượngcủanướcThươngởhạdusông

HoàngHàđãlớnmạnhlên.NướcThươnglàmộtthuộcquốccủatriềuHạ,truyềnthuyếtkểrằngtổtiênlàcontraicủaĐếKhốc,têngọilànướcKhiết.KhiếtđãtừnggiúpđỡHạVũtrịthuỷ,đãlậpđượccônglao.HạVũthưởngchoKhiết,phongđấtchoKhiếtởThương.TửKhiếtđãxâydựnglênmộtquốcgianhỏbéởđấtphong,đặttênlàThương.KhiHạKiệtlàmxằngbậy,đúnglàlúcngườicháuđờithứbốncủaTửKhiếtlàThangđangnắmquyềnnướcThương.ThươngThangthấyHạKiệtđangvấpphảisựphảnđốicủarấtnhiềudânchúng,cảmthấycóthểtranhthủđượclòngdân,liềnbắtngayThươngThang,nhốttrongngụcHạĐài.ChỉsuýtnữaThươngThangđãbịmấtmạng,maymàônggiỏiứngphó,lừagạtđượcHạKiệtumê,ngumuội.SaumộtthờigianHạKiệtliềnthảchoThươngThangvề.ThươngThangvềtớinướcThương,mộtmặtkểtộingumuộitànbạocủaHạKiệt,khuyên

cancácbộtộcbịtriềuHạkhốngchế,chốnglạitriềuHạ,quythuậnnướcThương.TộcCátBákhôngnghelờikhuyênbảocủaThươngThang.ThươngThangliềnxuấtquântiêudiệttộcCátBá,lấyviệcđó,giếtmột,răntrăm.ThươngThangrờithủđôtớiBột(trongbiêngiớitỉnhHàNamngàynay)tưngcườnglunglạcdânchúng,muốnchứngtỏmìnhlàmộtvịvuaanhminh,

cốtđểchodânchúngnghetheosựchỉhuycủaThang.CómộtlầnThươngThangrangoạithànhchơi,nhìnthấymộtngườiđanggiănglướiởbốn

mặtđểbắtchim,miệngkhôngngớtlẩmbẩm:“Nhữngconchimtừtrêntrờibayxuống,từdướiđấtbaylên,từbốnphươngtámhướngbaytới,hãyrơicảvàolướicủatađi!”Thươngthangthấyvậy,nóivớingườibắtchimrằng:-Ônglàmnhưvậythìquátànnhẫn,hãynhanhchóngrútbỏbamặtlướiđi,chỉđểlạimột

mặtlàđủ.-Ngườibắtchimnói:-Mộtmặtlướithìlàmsaobắtđượcchim?ThươngThangnói:-Ônggiăngmộtmặtlưới,hétlênvớichimrằng:“Chimơi,chimmuốnbaysangbêntráithì

bayvềbêntrái,muốnbaysangbênphảithìbayvềbênphải,thựcsựchimkhôngmuốnsốngnữathìhaychuivàolướicủata!”Nhưvậychứngtỏtâmýônglươngthiện.LờiThươngThangnóivớingườibắtchimnhanhchóngđượclưutruyền,mọingườiđềunói

ThươngThang làconngườirất tốt,đốivới loàicầmthúcũng tỏ lòngnhân từ, tanênchânthànhủnghộông.Câuchuyệngiăngmộtmặt lướibắt chimvề sauđãhình thànhmột câuthànhngữgọilà“giănglướimộtmặt”.“Lướigiăngbamặt”đãthành“lướigiăngmộtmặt”,vềýnghĩathìđãcósựbiếnđổi,dùngđểvídụcầnphảilưulạimộtlóiracảità,quychínhchonhữngngườihưhỏng.SaukhiThươngThanglàmxongcôngtácchuẩnbị,liềnratuyênngôn,phátđộngtấncông

triềuHạ.Trongbảntuyênngônđó,ThươngThangnói:“MọingườihãycùngtađánhHạKiệtđi!Điềunàyđâuphảilàcánhântathíchlàmloạn,bắtmọingườiphảibỏbễviệcnhàbậnrộn;quảthậtconngườiHạKiệtnàyđãquáumê,thiênhạđãbịhắndàyxéotannát.Quầnchúngnhândântừlâuđãchỉthẳngvàoxươngsốnglưnghắnmànguyềnrủahắn,mongchohắnsớmchết.Nhữngviệcxấuxamàhắnlàmtrờiđấtkhóbaodung.Hiệnnaytalãnhýchỉcủaôngtrờiphảitiêudiệthắn,mọingườinêngiúpđỡta.Nếucácngười lậpđượccông,tanhấtđịnhsẽtrọngthưởng.Nếukhôngnỗlựcchiếnđấu,tanhấtđịnhsẽtráchphạtnặngđó!”HạKiệtnghenóiThươngThangdẫnquântiếnđánh,lienènóivớibọnthuộchạ:-NayđãtớinôngnỗinàytarấthốihậnsaolúcđókhônggiếtquáchthằngchaThươngThang

trongnhàtùHạĐàiđi!HắnnhanhchónghạlệnhđiềuđộngquânđộicủabanướcnhỏlànướcCônNgô,nướcVi,

nướcCốphụthuộctriềuHạtớibảovệtriềuHạ.ThươngThangđãsớmliệubiếtđượcmưumônày,trướchết,ôngsaiquânđếntiêudiệtnướcVivànướcCố,rồiđánhbạinướcCônNgô,đạiquânđánhthẳngtớiMinhĐiều,thànhthịquantrọngcủanướcHạ.HạKiệtđíchthândẫnquântớiMinhĐiềunghênhchiến,thếnhưngbinhlínhđềukhôngnghetheo,cótênbỏchạytrốn,cókẻrađầuhàng.HạKiệtnhìnthấyđạithếđãhết,khôngdámlạitrởvềthủđôLạcDươngnữa,liềndẫnmộtsốítbinhtàntướngbạinhờcậyvàonướcCônNgô.ThươngThangthừathắngtruykích,chỉmộttrậnđãtiêudiệtđượcCônNgô.HạKiệtlạidẫnvợconhắnlàMuộiHỉchạytrốnkhỏitrùngvây,ngồilênmộtconthuyềnnhỏbơiquasôngtớiNamSào(huyệnSào,tỉnhAnHuyngàynay).Vìkhôngbiếtlaođộng,cuốicùngcảhaivợchồngđãchếtđóiởtrongnúiNamSào.ThươngThangđánhđuổiđượcHạKiệt,pháhuỷhếttháimiếumàtriềuHạvẫncúngthờtổ

tiên,phónghoảđốthếtđồcúngtế,rồitiếptụcthanhtrừnhữngthếlựctàndưcủatriềuHạ,bắtrấtnhiềudânchúngcủatriềuHạđilàmnôlệ.NhưvậylànhàHạbắtđầuxâydựngtừthếkỷ21trướcCôngnguyên,trảiquahơn400năm,tớiđâyđãbịdiệtvong.Đạiđểlàvàođầuthếkỷ17trướcCôngnguyên.cáchhiệntạikhoảngbanghìnnămvềtrước.ThươngThangđãchínhthứcxâydựngnêntriềuThương,mộtquốcgiathứhaitheochếđộchiếmhữunôlệtronglịchsửTrungQuốc.

11.TháiGiáphốihậnlỗilầmThươngThangtiêudiệttriềuHạ,dựnglêntriềuThương,HữutướngYDoãnlàtrợthủđắc

lựcchoông.YDoãntêngọilàChí,vốntrướckialàmộtnôlệởtrongnhàHữuTânThị,nhạcphụcủaThươngThang.KhiHữuTânThịchocongáiđilấychồngđãbắtYDoãnđitheolàmnôlệhầuhạ,làmcủahồimônchonhàThươngThang.YDoãnvừatớinhàThươngThang,ThươngThangkhôngpháthiệnraYDoãnlàmộtnhân

tài,đãsaiYDoãnlàmcôngviệcởtrongnhàbếp.ĐểchoThươngThangđượcbiếtbảnthânmìnhlàmộtngườitàinăng,YDoãnbèntìmmộtcơhộigầngũiThươngThang.CókhiYDoãnlàmmónănrấtvừamiệng,cólúclạicốýnấuquánhạthoặcquámặn,cốtlàmsaochoThươngThangphảigọiYDoãntớiđểhỏihan.Quảnhiên,mộthômThươngThangđãgọiYDoãntới.YDoãnliềnlợidụngcơhộinàylấyviệcnấuănlàmvídụ,YDoãnnói:-Nấuănkhôngthểquámặn,cũngkhôngthểquánhạtđược,nếubiếtđemnhữngthứgiavị

giagiảmđúngchỗđúngmứcthìănmớicảmthấyngonmiệng.Caitrịmộtquốcgiacũnggiốngnhưlàmmónăn,thaotáckhôngthểquávộivã,cũngkhôngthểquáchậmchạprờirạc,chỉcóvừavặntốtđẹp,mớicóthểlàmnênsựnghiệpđược!NhữngvídụnàycủaYDoãnquảnhiênđãđánhđộngtâmcancủaThươngThang.Thương

Thangchợtnhậnrangườinôlệtrongnhàbếpcủamìnhlàmộtnhântài,ThươngThangliềnxoábỏ thânphậnnô lệ củaYDoãn, bổ làmHữu tướng chomình. YDoãngiúpđỡThươngThanghoạchtrùđạikếtiếncôngtriềuHạ,cuốicùngchỉmộttrậnđánhđãtiêudiệttriềuHạ,xâydựnglêntriềuThương.ThờikỳđầuxâydựngtriềuThương,YDoãnlạigiúpđỡThươngThangđặtracácchếđộđiển

chương,quyđịnhcácquanlạinhấtđịnhphảichịukhólàmviệc,cầnphảitạoranhữngthànhtíchnổibật,nếukhôngsẽbịtráchphạtnghiêmkhắc,thậmchícóthểphạtxuốnglàmnôlệ.Dovậy,cácquanlạitriềuThươngđềukhôngdámlàmcàn,chínhtrịtươngđốiổnđịnh,kinhtếcũngkháphồnvinh.SaukhiThươngThangchết,YDoãntiếptụcphòtáđờivuathứhai,đờivuathứbacủatriềuThương,giúpđỡhọsửachữasai lầm,quảnlýtốtđấtnước.NhữngghichéptrongsáchsửcổđạicócâuchuyệnYDoãngiúpđỡngườicháucủaThươngThanglàTháiGiáphốicảilỗilầm.Thương Thang xây dựng triều Thương trải qua 13 năm thìmất. Phép kế thừa của triều

Thươnglàanhchết,emnốingôi,khôngcóemtraithìmớitruyềnchocontrai.ThươngThangkhôngcóemtrai,saukhiThươngchếtcầnphảitruyềnngôichocontrưởnglàTháiĐinh.ThếnhưngTháiĐinhcònchếtsớmhơncha,chonênemtraicủaTháiĐinhlàNgoạiBíchkếvị.LạitrôiquabốnnămTrọngNhâncũngquađời.LúcnàydokhaiquốcnguyênlãoYDoãnlàmchủ,gọicontraicủaTháiĐinhlàTháIGiáplênngôivua.TháiGiáplàcháucủaThươngThang.TháiGiápkếthừangôivua,YDoãnviếtliềnbabàivănchoTháiGiápđọc,dạydỗTháiGiáp

phải học tậpnhư thếnàođể làmmộtông vua tốt. Cómộtbài vănđềmục là “Tứmệnh”1,chuyêngiảnglýlẽrõrànglàmthếnàođểphânbiệtphảitrái,đốivớinhữngviệcnhưthếnàothìnênlàm,nhưngviệcnhưthếnàothìnênkhông.Còncómộtbàivănđầuđềlà“Tồhậu”2,giảnggiảicácchếđộluậtphápkhiThươngThangcònsống,giódụcTháiGiápnhấtđịnhphảidựatheoquycủcủatổtiênđãđịnhramàlàmviệc,khôngthểlàmbừa,làmloạnđược.TháiGiápđọcxongnhữngbàinày,hainămđầucòndựavàođóđểlàm,khôngdámchốnglại

nhữngquycủcủatổtôngđểlại.Bướcsangnămthứba,TháiGiápđãquênhếttấtcả,chorằngbảnthânmìnhlàchủcủamộtnước,tấtthảyđềudomìnhnóilàxong,khôngthểđểchoviêntểtướngYDoãnvốnxuấtthântừmộttênnôlệkiaquảnthúc.TháiGiáplàmviệchoàntoàntheoýchủquan,đãpháhoạitoànbộcácchếđộluậtphápdotổtôngđểlại.TháiGiápdùngthủđoạnbạongượcđểđốiphóvớidânchúng,đènéndânchúngđếnngạtthở.TháiGiápđãbiếnchất,lẽdĩnhiênYDoãnkhôngdễdàngbỏqua,trướchếtYDoãnlạimộtlẫn

nữakhuyêncan,cảnhtỉnhTháiGiápcầnphảikiểmđiểmnhiềuhơnđốivớinhữnghànhvicủa

mình.Vềsau,biếtTháiGiápquảthựckhôngchịunghelời,YDoãnbènđuổiTháiGiápxuốngđài,đàytớiĐồngCungnơiđặtphầnmộcủaThươngThang(huyệnYếnSư,tỉnhHàNamngàynay).TrongthờigianTháiGiápbịđàyđi,YDoãnkhônglậpvuamới,ôngtựtạmthờiquảnlýviệcđạisựquốcgia.TháiGiápbịđàyđếnĐồngCung.Tạiđây,chỉcómộtthứmàsớmtốiTháiGiápnhìnthấylà

phầnmộcủaThươngThang,ôngnộimình.ThươngThangtuylàvịvuakhaiquốccủatriềuThương,nhưngphầnmộlạirấtsơsàigiảndị,trênmộchỉxâymộtcungthấtthấpnhỏ,dùngđểcúngtếmộtnămmộtlần.ÔnglãocanhmộnghenóiTháiGiápvìkhôngtuânthủcácchếđộcủatổtôngnênmớibịđàyxuốngphầnmộnày,mỗingàyđềukể lạinhữngcâuchuyện lậpnghiệpcủaThươngThangngàyxưacùngvớicácquycủmàThươngThangđặtra,giáodụcTháiGiápnênlấyôngnộimìnhlàmtấmgươngsoi,khôngnênlàmmộtkẻăntànpháhại.TháiGiápđãdùngôngnộilàmtấmgươngđốichiếutỉmỉvớinhữnghànhvicửchỉcủamình,càngngàycàngcảmthấyquảthựcbảnthânmìnhđãlàmkhôngđúng,liềnquyếttâmsửachữasailầm.TrướctiênTháiGiáplàmtốtnhữngviệctrongphạmvinhỏởĐồngCungnhưquantâmtớinhữngngườigiàcôquả,tậndụnghếtkhảnăngcủamìnhđểgiúpđỡhọ,nhữngviệccầnphảilàm,TháiGiáplậptứclàmngay,nhữngviệckhôngnênlàm,chẳngnhữngmìnhkhônglàm,nhìnthấyngườikháclàmcũnglậptứcchặnlại.BanămtrôiquanhữnghànhvicửchỉcủaĐồngCungcủaTháiGiápđãsớmcóngườibáocho

YDoãnbiết.YDoãncảmthấyvịvuatrẻtuổinàyquảthựclàđãbiếthốicảilỗilầmbiếnthànhconngườimới.TứcthìYDoãnđíchthândẫncácđạithầnđếnđónTháiGiáptrởvềthủđôHàoThành,trịnhtrọngtraocảchínhquyềnchoTháiGiáp.TháiGiáptiếpnhậnđượcbàihọcsâusắc,nặngnềcủaquákhứ,đã làmviệcthậntrọng,gắngtuânthủnhữngchươngtrìnhmàtổtôngđểlại,cuốicùngđãcaitrị,đưathiênhạvàonềnnếptốtđẹp,khiếnchotriềuThương,mộtquốcgiatheochếđộnôlệnàyđãngàycàngphồnvinhmạnhmẽ.

12.BànCanhdờiÂnTriềuThươngtừkhixâydựngtớilúcdiệtvong,kéodàikhoảng500năm.Hơn270nămđịnh

đôởđấtÂn(thànhphốAnDương,tỉnhHàNamngàynay),chonêntriềuThươngcòngọilàtriềuÂn,cókhicũnggọilàânThươnghoặcThươngÂn.TriềuThươngđịnhđôởđấtÂnbắtđầu từBànCanh.BànCanh là cháuđời thứ chín của

ThươngThang,làvịvuathứ19củatriềuThương.ViệctriềuThươngtừngcónhiềulầndờiđô,BànCanhđinhđôởấn,khôngdichuyểnnữa,đãphảnánhtínhchấtquantrọngcủanghềnônglúcnàyđãvượtquanghềchănnuôi,conngườicầnphảiđượcđịnhcưlại.BànCanhquyếtđịnhdờitớiÂn,đólàmộtcuộcđấutranhcótínhlịchsử.VốnlàtừsauThái

Giáp,cácvịvuavàcácquýtộc,chủnôlệcủacáctriềuđạinhàThươngđãtrởnênthốinátvàmụcruỗng.Họmêtínquỷthần,đặcbiệtlàthíchuốngrượu.Đólànhữngconkýsinhtrùng,xarờilaođộng,mọiviệcđềutrútcảlênđầunôlệ.Giữanôlệvàchủnôlệ,mâuthuẫngiaicấpvôcùnggaygắt,cácnôlệbỏtrốnhàngloạt.Trongcácquýtộcthuộchàngvươngthất,cuộcđấutranhgiànhgiậtngôivuangàycàngkịchliệt,cóngườinóinêntheolệanhchếttruyềnchoem,cókẻnóiphải theo luật chachết truyềnchocon.Giữachúcháu,anhem thườngphát sinhnhữngcuộcđấutranhkẻsốngngườichết,làmchođấtnướcđạiloạn.MâuthuẫngiaicấpvàmâuthuẫntrongnộibộchủnôlệđãlàmsuyyếutriềuThương,sản

xuấtđìnhđốn,mộtsốnướcnhỏvàcácdântộcthiểusốkhôngchịunghetheochếđộlễtiếtcủatriềuThươngnữa, cộng thêmnhững taihoạ thiênnhiênnhưnạn lụt, nạnhạnhánv.v…đãkhiếnchotriềuThương,quốcgiatheochếđộnôlệnàyquảthựckhôngthểtiếptụcduytrìđượcnữa.Chínhvàolúcnày,vịvuathứ18củatriềuThươnglàDươngGiápquađời,emtraicủaDương

GiáplàBànCanhlênlàmvua.BànCanhlàngườicónhiềutâmkế,giỏiquansáttìnhthế,thấyđấtnướckhôngthểtiếptụcduytrìtheokiểucũđượcnữa,cầnphảitìmramộtbiệnpháphữuhiệunhấtđểhoàhoãnmâuthuẫn,đặngcứuvãnsựsuyvongcủatriềuThương.BiệnphápcủaônglàdờiđôtớiđấtÂn,khaikhẩnđấthoang,địnhcưlâudài.Thứnhất,đấtđaicủađấtÂnkháphìnhiều,thiêntaitươngđổiítvànhẹ,xâydựngđôthànhở

đâysẽcólợichopháttriểnsảnxuấtnôngnghiệp.Thứhai,saukhidờiđô,tấtthảyđềuđượclàmlạitừđầu,cácquýtộcchủnôkhôngthểđượchưởngthụquámức,nhưvậythìmâuthuẫngiaicấpcóthểtạmđượchoàhoãn.Thứbaviệcdờiđôcóthểtránhđượccácthếlựclàmphảnnguyhiểm,đôthànhtươngđốiantoàn,nềnthốngtrịcóthểổnđịnhhơnmộtchút.Thếnhưngviệcquyếtđịnhrờiđôđãvấpphảiphảnứngcủarấtnhiềungười,chủyếulàcác

quýtộcchủnô;họsợrằngđịaphươngmớisẽkhôngcóđiềukiệnđểhưởnglạcnhưcũ.BànCanhlàmộtngườirấtkiênquyết,khôngvìbịphảnđốimàthayđổichủý.Ôngtriệutậpcácquýtộcchủnôlại,phátbiểuhaibàihuấncáo.Bàihuấncáothứnhấtlàkhuyênnhủ,bảochomọingườibiếtrõlợiíchcủaviệcdờiÂn.Ôngnói:-Taphảinoigươngcácbậctiênvươngquantâmtớidâncácngười,bảohộcácngười,dắtcác

ngườitìmđếnnơiantoàn,sungsướng.Nếucácngườikhôngđồngtâmvớita, linhhồncủatiên vươngở trên trời sẽ trừng phạt các người, sẽ giáng xuống cho các người nhữngđiềuchẳnglành.Bàihuấncáothứhaicótínhuyhiếp,khẩukhícứngnhắc,cảnhcáomọingườiphảinhấttề

phụctùngmệnhlệnhdờiđô,nếukhôngsẽbịtrừngphạtnghiêmkhắc.BànCanhdùngthủđoạnvừamềmvừarắn,cuốicùngđãdờiđượcthủđôtớiÂn.Thếnhưngcuộcđấutranhvẫnchưakếtthúc.Dânchúngkhôngquenvớinơiởmới,cãilộnnhauđòivềnhàcũ.Cácquýtộcchủnôliềnthừacơgâyrối,khuấyđộngmọingườiđòihồihương.BànCanhlạiphátbiểumộtbàihuấncáonữa,ngữkhírắnchắcmạnhmẽ,cấmchỉnhữngsựphảnđốicủaquýtộcchủnô.Saumấynămtrôiqua,cụdiệnmớiđượcổnđịnh.Cácchủnôlệởđâyđabịbứcphảilaođộngsuốtngàysuốtđêm,xâydựngđấtÂn trở thành thànhmộtđô thị rấtphồnvinh.Từđóđô thànhcủa triều

ThươngđượccốđịnhởÂnThành,chínhtrịtươngđốiổnđịnh,kinhtếvàvănhoácủaxãhộicũngcósựpháttriểnrộng.Vàothờiđó,kỹthuậtluyệnchếđồngđãđượcnângcao,phạmvichếtácđồđồngđencũngđượcmởrộng.ởvùngphụcậnÂnThànhđãcómộtphườngchếtạođồđồngđencótớihàngngànnôlệlaođộng.Cácnôlệsửdụngbaloạikimthuộclàđồng,thiếcvàchìlàmnguyênliệu,nungchảyđúcrahàngngànhàngvạnthứvõkhínhưbúarìu,giáomác,dao,đầumũitênv.v…,cácđồănuốngnhưđỉnh,cốcbachân,hồ,mâm,thauv.v…;cáccôngcụnhưcuốc,đục,dùiđạttớitrìnhđộcôngnghệcaosiêu,tạonênnềnvănhoáđồđồngđennổitiếngthếgiới.CómộtchiếcđỉnhvuôngTưMẫuMậuĐạirấtnổitiếng,caogần133centimet,dài110centimet, rộng78centimet,nặng876kilôgammớiđượccácnhàkhảocổhọckhaiquậttừtrongdichỉcũđổnátthờiÂn,đãđượcbảoquảnchuđáotrongnhàbảotànglịchsửTrungQuốc.Đâylàmộtdụngcụđồngđenlớnnhấtđượckhaiquậttrênthếgiớitừtrướcđếnnay.QuanhữngđồđồngđentừđờiThươngcũngcóthểthấyrõ,nềnvănhoácổđạisánglạncủaTrungQuốclàdoquầnchúnglaođộng,trongđónôlệchínhchủthểsángtạo.TrongcácdichỉthờiÂncòncóhàngloạtmairùavàxươngbảvaitrâu,cókhắcrấtnhiềuvăn

tựkhácvớivăntựhiệnnay;đólàloạivăntựcổnhấtmàTrungQuốcpháthiện,gọilàgiápcốtvăn,tổngcộngcóhơnbangànchữđơn,đasốđãđượccácnhàkhảocổhọcgiảimã.QuýtộcvươngthấttriềuÂnvốnrấtmêtín,làmviệcgìcũngthulượmmairùavàxươngđểbốcbói.Nhưngchữkhắctrênmairùavàxươngtrâuphầnlớnđềulàdonguyênnhânvàkếtquảcủabốcbói, chẳngbiết saunày cóứngnghiệmhaykhông.Những lờibốcbóiđãđưa lạinhiềuthôngtinvềcácviệcđạisựcủatriềuÂn,cungcấpnhữngtưliệuxáctínchochúngtanghiêncứulịchsửÂnThượng.BànCanhdờiÂnlạimộtđộnữahưngtriềuThương,khiếnchoÂnThương,quốcgianôlệnày

toảhàoquangchóilọitronglịchsửpháttriểnvănhoáTrungQuốcvàtrởthànhmộtcườngquốcvănminhtrênthếgiớithờiđó.

13.TểtướngnôlệTruyềnDuyệtTriềuThươngcóhaitểtướngnôlệ,mộtlàYDoãnphòtáThươngThangdiệtHạđãkểởtrên,

mộtngườilàTruyềnDuyệtthờiVũĐinh,sẽđượcnhắctrongchuyệnnày.VũĐinhlàcháucủaBànCanh,làconcủaTiểuất,emlớnlàTiểuTân,emnhỏlàTiểuất.Theo

quycủcủatriềuThương,ngườikếthừaBànCanhphảilàTiểuTân,trừphiTiểuTânchếtsớmmớiđếnlượtTiểuấtkhônghềcóthamvọngquácaođượclàmvua,càngkhôngthểnghĩtớicontraimìnhlàVũĐinhcóthểđượckếthừangôivua.TiểuấtkhôngđểchoVũĐinhđượcănsungmặcsướng,màtừnhỏđãchobàcùngvớitầnglớpbìnhdân.VũĐinhvuivẻhoàmìnhcùng làmlụngvớiconembìnhdân.Mùahè,VũĐìnhcàyruộng

ngoàiđồngvớinôngdândướinắngtrờigaygắt,mùađông,VũĐinhgộigiótuyếtcùnglênnúiđốncủivớicáctiểuphu.VũĐinhđãhọcđượcbảnlĩnhlaođộngsảnxuất,cóthóiquensốnggiảndịchấtphác,đồngthờicũngcónhiềuđồngcảmvớinỗikhổcủanôlệ.ĐángkểhơnlàVũĐinhđãngangnhiênkếtbạnvớimộtnôlệtêngọilàTruyềnDuyệt.TruyềnDuyệtrấtthôngminh,tuylàmộtnôlệ,thếnhưngTruyềnDuyệttỏralàngườicóhọc

vấn,rấtquantâmtớiđạisựtrongthiênhạ.Truyềnthấy:VũĐinhtuylàcháuvuaÂn,nhưngkhôngcóbộdạngcủaquýtộcchủnô,cóthểcùngchơibờilamlàmvớingườibìnhdân,thậmchícònkếtbạnvớimộtngườinôlệnhưmình,vìvậymàrấtyêuquýVũĐinh.VũĐinhđãhọcđượcrấtnhiềukiếnthứctừTruyềnDuyệt.VũĐinhcũngrấtquýmếnTruyềnDuyệt,muốngiúpđỡTruyềnDuyệtgiảithoátthânphậnnôlệ,đểTruyềnDuyệtlàmmộtngườitựdo,cócơlàmnênnghiệplớn.Sựviệcdiễnrarấtsuônsẻ;saukhiBànCanhquađời,ngườiemlớncủaBànCanhlàTiểuTân

kếthừangôivua.Quabanăm,TiểuTânmất,đếnlượtngườichacủaVũĐinhlàTiểuấtnốingôi.Tiểuấtởngôiđược10năm,saukhiôngmất,ngôivualiềntruyềnlạichoVũĐinh.VũĐinhmột lòngmộtdạmuốnphụchưng triềuThương, làmmộtvị vuanổi tiếnggiốngnhưThangThương.Đốivớinhữngsựviệcchínhtrị,VũĐinhtạmthờikhôngphátbiểuýkiến,tấtcảđềugiaochocácquanđạithầnxửlý,cònbảnthânthìlặnglẽtừbêncạnhquansát,suynghĩbiệnphápcaitrịđấtnướcsaochotốt.Đãtrôiquabanăm,cuốicùngcũngđãsángtỏđượcmộtđạolý:SởdĩThươngThangcóthể

tiêudiệtđượctriềuHạ, lậpđượctriềuThươnglàvìThươngThangđãtìmđượcmộtngườigiúpviệctốt làYDoãn.MuốnphụchưngtriềuThương, làmmộtvịvuanổitiếnggiốngnhưThươngThang, nếu không tìmđượcmột người giúp việc nhưYDoãn thì quyết không thểđược.AilàngườicóthểgiúpviệctốtchoVũĐinhđây?VũĐinhnghĩtớingườibạnthânlàTruyền

Duyệtnămxưa.ThếnhưngTruyềnDuyệtlànôlệ,nềnthốngtrịcủatriềuThươngđãtrảiquamấytrămnăm,vẫnduytrìgiớihạngiữanôlệvàchủnôlệrấtrõràng,nếuvôcớgiảiphóngthânphậnchoTruyềnDuyệt,đểTruyềnDuyệtphòtánhàvuacaitrịđấtnước,thìcácquýtộc,chủnôkhônggâychuyệnđộngtrờisaođược?Phảilàmthếnàochothoảđángđây?VũĐinhsuyđitínhlại,chợtnghĩramộtchủýhay.Vũ

Đinhbiếtcácquýtộcchủnôđềumêtínquỷthần,chỉcầngiảthácýchỉcủaquỷthần,thìnhấtđịnhcácquýtộcchủnôsẽkhôngdámphảnđốinữa.Mộtbuổitối,đanglúcnửađêm,VũĐinhcốýcườithậtto.NhữngngườihầudướitrướngthấyVũĐinhcườitrongmộngliềntỉnhdậy,vộivànghỏibệhạmộngthấygì?VũĐìnhvừacườivừanói:-TriềuÂnchúngtacóhyvọngrồi!TamộngthấytiênvươngThươngThangtiếncửchota

mộtngườihiềntài,têngọilàTruyềnDuyệt,nóirằngngườiđócóthểphòtáchotacaitrịtốtđấtnước.CácngườihãymaumaugiúptarướcconngườiTruyềnDuyệtnàyvềđây!NhữngngườidướitrướngnghenóilàngườiđạihiềntàidotiênvươngThươngThangtiến

cử, lẽdĩnhiênđềucảtin,chẳngchútnghingờ.ThếnhưngconngườiTruyềnDuyệtởtrongmộngnày,cuốicùnglàngườinhưthếnàothìkhôngairõtungtíchcả,biếttìmởđâuđây?Họ

đànhphảitriệutậptrămquanvănvõtớitrướcVũĐinh,hỏingườinàolàđạihiệntàiTruyềnDuyệtmàbệhạvừamộngthấy?VũĐinhcóýliếcmộtlượtnhữngngườiđứngởtrướcmặt,cuốicùnglắcđầunói,khôngcóngườinàomàtađãnhìnthấyởtrongmộngcả.NhữngngườidướitrướngđànhphảicăncứvàotênhọvàtướngmạocụthểconngườimàVũĐinhnóira,cửmộtsốngườiđitìmtrongđámdânchúng.Chínhlúcnày,TruyềnDuyệtvìmắctộixúcphạmchủnô,đangbịbuộcchặtbằngdâythừng,

dogiámcôngcanhgiữlàmkhổcôngchìnhtườngởđịaphươngTruyềnNham(phíaBắchuyệnBìnhLục,tỉnhSơnTâyngàynay).Chínhtườnglàmộtphươngphápdùngđấtđểđắptường,hơigiốngcáchđầmđấtkhôhiệnnay.Nhữngngườiđi tìmTruyềnDuyệtnghenóicómộtnô lệđanglàmkhổcôngchìnhtườngtêngọiTruyềnDuyệt,bènchạyđếntìm,thìthấythânhìnhtướngmạocũnggầngiốngnhưngườimàVũĐinhđãnói,họchắcmẩmđây làngười trongmộngcủaVũĐinh.Chẳngcầnbiếtcóphảilànôlệhaykhông,họvộivãđuổiviêngiámcôngđi,mờiTruyềnDuyệtlênxe,tiềnhôhậuủnglaothẳngtớiÂnThành,dẫnvàotrongcungvua.VũĐinhthoạtnhìn:quảđúnglàngườibạnthânTruyềnDuyệtnămxưacủamìnhđãtới,liền

gậtđầulialịa,nói:-Đúnglàôngấyrồi,đúnglàôngấyrồi,ôngấychínhlàngườiđạihiềntàimàtiênvươngđã

tiếncửchotrẫmởtrongmộngđó!TứcthìVũĐinhvộivãbảoTruyềnDuyệtcởibỏbộquầnáotù,choTruyềnDuyệttắmrửa,

mặcquầnáohoàngcung,rồituyênbốxoábỏthânphậnnôlệchoTruyềnDuyệttrướcmặtmọingười,chophépôngtaphòtámìnhcaitrịquốcgia.Cácquýtộcchủnôtuỳkhôngphục,nhưngkhinghĩôngtalàđạihiềntàimàtiênvươngtiếncửchoVũĐinhởtrongmộngthìcũngkhôngdámphảnđốinữa,hơnthế,họcònđổxôtớichúcmừng,biểuthịtháiđộhàilòngcùngcaitrịđấtnướccủaTruyềnDuyệt.TruyềnDuyệtvốnkhôngphảihọTruyền, chỉ có tênđộcâm làDuyệt.Trongxãhộinô lệ,

ngườinôlệnóichungchỉcótênmàkhôngcóhọ.BởivìôngđượctìmthấyởđấtTruyềnNham,chonênđãlấychữTruyềntrongđịadanhđểgắnhọTruyềnvàotênDuyệt.TruyềnDuyệtquảnhiêncótàinăngcaitrịđấtnước,chỉtrongbanăm,ôngđãphòtávuaVũ

ĐìnhcaitrịtriềuÂnmộtcáchtrậttựkỷcương,sảnxuấtpháttriển,nhânkhẩutăngthêm,trộmcắpđềubiếnhết,chiếntranhvớinướcngoàihễđánhlàthắng.TriềuÂnlạimộtlầnnữađượcphụchưng.VũĐinhvôcùngcảmtạ.TruyềnDuyệt,banthưởngchoTruyềnDuyệtrấtnhiềucủacải,rồiđểchoTruyềnDuyệtvềhưudưỡnglão,dạydỗmộtsốthanhniênquýtộchọctậpbảnlĩnhquảnlýchínhtrịtrongcungvua.HaingườinôlệYDoãnvàTruyềnDuyệttrướcsauđãgánhváctráchnhiệmnặngnềcaitrị

đấtnướccủachủnô,nếuđứngởthờiđiểmhiệnnaymànhìnthìthấyhếtsứckỳcục.Thựcra,trongxãhộinôlệ,đạibộphậnchủnôđềulànhữngnhânvậttaito,mặtlớn,cònnôlệthìdùphảitrựctiếplaođộngsảnxuất,nhưngtrongđócũngcókhôngíttàinăngxuấtchúng,trithứcuyênbác,thựcsựcóthểcaitrịđượcđấtnước.Đểduytrìsựthốngtrịgiaicấpcủahọ,cácchủnôlệđànhphảikhaithácnhântàitrongđámnôlệ,lớpngườiluônbịchủnôápbứcvàbóclộtmộtcáchhếtsứctànkhốc.Câuchuyện“Tuẫntángnôlệ”ởsaupháchoạmộtbứchoạlịchsửtràntrềmáuvànướcmắtcủacácnôlệthờiđó.

14.TuẫntángnôlệTriềuThươnglàmộttriềuđạirấtphátđạtcủachếđộnôlệTrungQuốc.Nhữngngườinôlệ

chịusựápbứcvàbóclộttànkhốccủachủnô.Lươngthựcmàchủnôănlàdonôlệkhổsởlàmra,quầnáomàchủnômặclàdonôlệngàyđêmdệtvảimaycho,phòngốccungđiệnchủnôởlàdonôlệđổmáu,tràomồhôixâydựnglên,xethuyềnchủnôngồilàdonôlệvấtvảchếtạora.Nôlệcũnggiốngnhưsúcvật,côngcụ,nhàcửav.v…tấtcảđềulàtàisảnriêngcủachủnô.Hàngngànhàngvạnnôlệđãdùngmáuvàmồhôicủamìnhđểnuôisốngmộtsốchủnôcựckỳítỏi.Vậythìnhữngnôlệmàchủnôchiếmhữutàđâumàra?Nguồngốcchủyếu,mộtlàtừnhững

bộlạc,chủngtộcbịchinhphục,hailàtừđámtùbinhtrongchiếntranh.Mộtchủnôlớncóthểcótớihàngngànhàngvạnnôlệ,chủnôtươngđốinhỏcũngthườngcótớimấychụchoặcmấytrămnôlệ.Đểphânbiệtvớinôlệcủangườikhác,cácchủnôthườngđánhdấutrêntráncácnôlệcủamình.Nếunôlệquánhiềuthìcóthểđembiếungườikhác,nhữngnôlệthừathìdùngdâythừngbuộcthànhtừngxâuđemrachợbán.Giánôlệrấtrẻ,trênmộtđồđồngđencótêngọilà“Hốtđỉnh”cònđểlạiởcuốithờikỳTâyChumuộnhơntriềuThươngmấytrămnămđãghichépgiábánnôlệthờiđó,chobiết,nămnôlệchỉđổiđượcmộtconngựavàmộtbótơ.TriềuThươngcònsớmhơnmấytrămnămsovớithờiTâyChu,giábánnôlệcònrẻhơnnhiều.ĐốivớichủnôtriềuThương,việcđểchếtmộtconngựalàchuyệnrấtđángtiếc,cònnhưđểchếtmấyngườinôlệmộtlúcthìcóđángkểgì!ởtriềuThươngsảnxuấtnôngnghiệpvàthủcôngnghiệpđượctiếnhànhchủyếudựavàonô

lệ.Chủnôxuatừngbầynôlệđikhaihoangtrồngtrọt,nghetiếnggàgáylàrađồng,trờitốimịtmớiđượcnghỉ.Buổitối,nôlệbịnhốttrongnhữngcănnhànhỏthấp,chậtchội,mộtsốcònbịcòngtaykhoáchân,đềphòngchạytrốn.Lúcnôngnhàn,trongvụđông,nôlệđànôngphảixâydựngnhàcửa,đốtlònunggốm,nấuluyệnđồngđenchochủnô.Nôlệđànbàphảichạyxeđaysớmtốidệtvảichochủnô.Cónhữngnôlệphảilàmviệcsuốtngàyđêm,chonêntrongsáchcổcóghichép,mộtnôlệsiêngnăng,mộtthángcóthểlàmcôngviệccủamộtthángrưỡi.Khichủnôcònsống,đượcbóclộtđãquen,hưởngthụđãnhàm,chúngmơtưởngsaukhichết,linhhồnvẫncóthểđượcsốngcuộcsốngbóclột,dovậy,khichếtchúngđãdùngnôlệđểtuẫntáng.Tuẫntángcòngọilàbồitáng,tứclàđemngườisốngvàngườichếtcùngmaitáng.Chủnô

chết,lúcchôncất,nhữngnôlệđangsốngkhoẻmạnhkiacũngphảicùngchônvàotrongmộtphầnmộ.Nếunôlệphảnkhángthìgiếtchếtrồiđemchôncùng,hoặcdùngdâythừngtróichặtvứtxuốnghuyệtcùngchủnô.Mộtchủnôkhôngchỉdùngmộtngườinôlệđểtuẫntáng,màcăncứvàođịavịcaothấpcóthểtuẫntángmấyngười,mấychụcngười,thậmchímấytrămngườimộtlúc.XinhãyxemtìnhhìnhtrongmộtángcủatriềuThươngđãkhaiquậtđượctừtrongdichỉthời

Ântrướcđây.DichỉthờiÂnởthànhphốAnDươngtỉnhHàNamngàynay,chínhlàÂnThành,đượcxây

dựngkhiBànCanhdờiđôtới.SaukhitriềuThươngdiệtvong,nămthángxaxưađãtrôivềdĩvãng,vươngđônàydầndầnthànhhoangvuđổnát,ngườiđờisaugọilàdichỉthờiÂn.Gầnnămmươinămtrở lạiđây,nhữngnhàkhảocổhọcđãkhaiquậtđượchàngngànhàngvạnnhữngvănvậtlịchsửcủatriềuThươngtạidichỉthờiÂn,ngoàiralànhữngdichỉvươngcungvàdichỉmộtángcủatriềuThương.NhữngvănvậtlịchsửvànhữngdichỉvươngcungmộtángnàychochúngtabiếttìnhhìnhsảnxuấtvàđờisốngxãhộinôlệtriềuThương,lạicũngthôngbáochochúngtabiếttìnhcảmbithảmcủatụctuẫntángnôlệ.Hầugiatranghiệntạilàmộtthônnhỏ,ởtriềuThươnglàkhumộtángcủacácquýtộcchủ

nô.NhữngmộtángÂnThươngkhaiquậtđượcởđóchialàmhaikhuĐông,Tây.KhuTâycósáungôimộlớn,khuĐôngcóbangôimộlớn.TheogiámđịnhkhảocổhọcthìnhữngmộtángnàyđềulàlăngmộcủacácvuaThương.KhuĐôngcóhaingôimộhìnhchữnhật,mộtngôihìnhchữá.NhữngngôimộởkhuTâyđềucóhìnhchữácả.ởchínhgiữangôimộhìnhchữálànơi

đặtquanquáchcủachủnhânngôimộ.Quanlàcáihòmbằnggỗhoặcbằngđálớnhơn,baobọcbênngoàiquan.ởbốnxungquanhhìnhchữálàbốnlốiđitrướcmộĐôngNamTâyBắc,mỗilốidàitừ20đến30mét,rộngtừ5đến6mét.Lốiđitrướcmộchínhgiữanàylàmộtcáidốcthoaithoải,quanquáchđượckhiêngtừđâyvàotrong,cònbalốiđitrướcmộkiađềulầbậcthang,từngcấptừngcấpmột.Độsâucủangôimộướckhoảng12mét,ởchínhgiữacómộthốvuôngnhỏ,gọilàhốeolưng.Trướckhiantáng,đầutiênlàgiếtchếtnôlệvàmộtconchótuẫntángởhốeolưng,sauđóđậyvángỗlên,trênvángỗđặtmộtquanquách.Trongtámgóchìnhchữáởbốnxungquanhquanquách,mỗigóccómộtgócvuôngnhỏ,mỗihốchônsốngmộtnôlệtuẫntáng.Trênđỉnhquanquáchbắcmộtcâygỗlớndùngđểbảovệquanquách.ởđâycũngcórấtnhiềunôlệtuẫntáng,hơnthếcònđượcxếphànghếtsứctềchỉnh,đạiđểđónhưmộtđộiquândanhdự.ởnơichínhgiữalốiđitrướcmộgầntrungtâmmộcóhơnhaichụcnôlệtuẫntáng,mỗihàngmườingười,tổngcộnghơn200người,đầuvàthânđềukhôngởmộtnơi,chứngtỏrằngnôlệbịgiếtrồimớiđemchôn.Khikhaiquật,pháthiệnbùnđấtởphíadướixươngsọhiệnrasắcxanhtím,hẳnlàbịmáutươiônhiễm.Đủthấykhinôlệbịchônxuốngđấtmáutươiđãchảytrànlênhláng.ởxungquanhngôimộlớn,còncóhơnhaichụcmộnhỏtuẫntáng,trongmỗingôimộđềuchôntừnămđếnmười.Tínhtổngcộnglạitổngsốnôlệtuẫntángởngôimộnàycótớitrêndưới400người.Mộtsốchủnôchếtđãcótớihơn400nôlệkhoẻmạnhbịtuẫntángtheo.Đólàmộtchếđộvôcùngtànkhốc.Tìnhhìnhkhôngchỉcónhưvậy.Vềsau,gặpngàylễtết,giỗchạp,concháucủachủnôcòn

phảigiếtnôlệvàbòcừu,chó,lợnlàmvậthiếntế.Bởivìnôlệcònrẻhơnbò,cừu,chó,lợn,khihànhlễ,sốbò,cừu,chó,lợnbịgiếtnhiềulắmchỉvàicon,cònnôlệthìcóthểbịgiếtmấychụchoặchàngtrămngười.Căncứvàoghichépcủagiápcốtvăn,lầnnhiềunhấtđãcótới2656nôlệbịsáthại!.Chếđộchônngườisốngtheongườichếtnày,còntồntạimãitớiđầuthờikỳxãhộiphong

kiến.Vàokhoảngtháng5,tháng6năm1978,tạiLôiCổĐôn,huyệnTuỳ,tỉnhHồBắc,cácnhânviêncôngtáckhảocổđãkhaiquậtmộtdichỉngôimộtrướcthờiChiếnQuốccáchhiệntạikhoảngtrên1400năm,đãpháthiện21bộxươngsọnữthanhthiếuniênbịtuẫntáng.Bọnchủnôlệđãbứchạinôlệtànkhốcđếnnhưvậy,tấtnhiênđãgặpphảisứcphảnkhángkịchliệt.Nhữngngườinôlệđãnhiềulầnbạođộngchốnglạichếđộđẫmmáunày.TronggiápcốtvănkhaiquậtđượcởdichỉthờiÂn,khôngchỉmộtlầnchichépnhữngsựviệcvuaThươngđíchthântruykích,trấnápnôlệ.Sựphảnkhángcủanhữngngườinôlệđãlàmchấnđộngnềnthốngtrịcủachủnô.Trongbộsáchlịchsửcổđạitêngọi“Thươngthư”đãchéplạicâuchuyệnnhưsau:“CómộtlầntừngđoàntừngđộinôlệxôngvàođánhpháđámlễlớncủavuaThươngđangcúngtếtrờiđấtvàtổtiên.Họđãđuổiđượcchủnôvàănhếtcảnhữngtếphẩmnhưrượuvàbò,dê,lợnv.v...,sauđó,đànghoàngbỏtrốncảlũ”.

15.TrụVươngđánhthắngĐôngDiVuacuốicùngcủatriềuThươngtêngọilàĐếTân,còncótênlàTrụ,lịchsửgọiôngtalàÂn

TrụVương.ThiênhạcủatriềuThươngchínhlàbịchônvùiởtrongtayôngta.TrongcácsáchlịchsửkhôngnhữngkhôngnóimộtcâutốtđẹpnàovềÂnTrụVươngmàtráilại,đềugọiôngtalàbạoquân.Kỳthựctronglịchsử,ÂnTrụVươngcócônglao.ÔngtatừngtiếncôngđánhthắngĐông Dimở rộng đất đai biên cương tới vùng Đông Nam Trung Quốc, khiến cho lưu vựcTrườngGiang được khai thác phát triển. Trước hết hãy kể về câu chuyện vềmặt này, cònchuyệnôngtachônvùitriềuThươngthìlưulạisẽkểởđằngsau.ÂnTrụVươnglàvuathứ29củaTriềuThương-contrainhỏcủaấtĐế.Truyềnthuyếtkểrằng

ÂnTrụVươngcóthânhìnhcaolớn,rấtđẹptrai,làngườirấtthôngminh,đốivớisựviệcphứctạpôngcóthểphánđoánrấtnhanh.Ôngcósứckhoẻkinhngười,cóthểtaykhôngđánhnhauvớimãnhthú,kéothẳngmóthép,cóthểđemdâythépuốncongthànhthừng.Mộthôm,chiếccộtnóccủacungvuabịmụcnát,thợmộcmuốndựngmộtcáidànđểdỡnónhà,sauđósẽthaycộtmới.TrụVươngnói:-Cácngườichớcólàmchophiềnphức,đemcộtrađây,trẫmsẽdùngtayđỡmái,cácngười

sẽthaycộtđượcchứgì.Nhữngchuyệnnàylẽdĩnhiênchỉlàsựmiêutảkhoatrươngởtrongsáchcổ.DướiđâychuyệnÂnTrụVươngđánhthắngĐôngDimởrộngvùngĐôngNam.KhuvựcTrungNguyêncủaTrungQuốctứclàlưuvựcHoàngHà,dotộcHoaHạkhaiphát,dải

đấtĐôngNamchínhlàngôinhàcũcủaĐôngDi.Chữ“Đông”trongtừĐôngDilàchỉdảiđấtmàhọcưtrúởphíaĐông,cònchữ“Di”làdochữ“ĐạivàchữCunghợpthành.ChữĐạigiốngnhưhìnhngười,ýnghĩalànóingườiĐôngDiluônluônđeodâycung,sốngcuộcsốngsănbắnlangthang.ĐôngDikhôngphảilàmộtbộtộcthốngnhất,màlàtiếnggọichungcủarấtnhiềubộlạcnhỏ,lạchậuhơnnhiềusovớibộtộcHoaHạ,ởthờikỳcuốitriềuThương,cóbộlạccònởvàogiaiđoạnxãhộinguyênthuỷ,cóbộlạccũngvừabướcvàoxãhộinôlệ.TriềuThươnglàmộtnướclớn,theochếđộnôlệmàđặcđiểmcủaquốcgiatheochếđộnôlệ

làkhôngngừngcướpđoạtnhânkhẩubổsunglàmnôlệ.NhữngbộlạcnhỏĐôngDiđó,từtrướcvẫnlànguồnbổsungnôlệchotriềuThương.NhưngxãhộiĐôngDicũngkhôngngừngpháttriển.KếtquảcủasựtiếpxúcgiữatriềuThươngvàhọđãkhiếnchosựpháttriểncủaxãhộiĐôngDicàngnhanh.Dovậy,sựđốikhángcủaĐôngDiđốivớiTriềuThươngcũngngàycànggaygắthơn.Có lúc,quýtộc,chủnôcủaĐôngDicũngtấncôngtriềuThương,bắtdântriềuThươnglàmnôlệSựcườngthịnhvàphảnkhángcủaĐôngDiđãuyhiếpnềnthốngtrịcủatriềuThương.Cha

củaÂnTrụVươnglàĐếấtđãphátđộngcuộctấncôngđạiquymôđốivớiĐôngDi,songvẫnchưathuđượcthắnglợi.KhiTrụvươngkếthừangôivua,đãtổchứcmộtđộiquânlớn,tạođúchàngloạtvũkhímới,

đíchthânxuấtchinhtấncôngđạiquymôvàoĐôngDi.CácbộlạcĐôngDiđãliênhợpnhaucùngchốnglại.Trênchiếntrường,Trụvươngxôngxáochémgiết,mộtmìnhcóthểđịchđượcrấtnhiều,ngườiĐôngDihoảngsợ,hễcứnhìnthấycờcủaTrụvươngliềncắmđầuchạythụcmạng.KỹthuậtsảnxuấttiêntiếncủatriềuThươngđãđemlạiưuthếrấtlớnchoquânThương.Trụ

vươngsainôlệđúchàngloạtmũitênbằngđồngđenvừatinhxảo,vừasắcnhọn,cóthểbắnđượcrấtxa,lựcsátthươnglớn.ThứmàngườiĐôngDidùngvẫnlàmũitênđáhoặcxươngthúmàinhọn,lẽdĩnhiênkhôngđịchnỗimũitênđồngđen.KhihaiquânThươngDiđốitrận,Trụvươnghạ lệnhchoquânThươngrasứcbắn tên,sát thươnghàng loạtquân tiênphongcủaĐôngDi.QuânđộiĐôngDiởđằngsauthấyrõquântiênphongbịbắnngãhàngloạt,sợxanhmắt,cònchưakịpđịnhthầnđãbịTrụvươngsớmđưaquânxôngtớibaovây.QuânĐôngDibịbắtlàmtùbinhnhiềukhôngkểxiết.

TrụvươngchỉhuyquânThươngđánhthắngtớihạduTrườngGiang,đạiđasốcácbộlạcĐôngDiphảiđầuhàng.Căncứvàoghichéptrongsáchcổ,ÂnTrụVươngđãbắtsốnghàngtriệuquânĐôngDi.Consốnàyđươngnhiên làkhoa trương,bởivì toànbộnhânkhẩucủaTrungQuốc lúđócũngchưa tớimộtứcngười (mườivạn),nếunóiTrụVươngđãbắtsốngđượchàngngànhàngvặnngườiĐôngDi,đólàđiềuhoàncókhảnăng.TrụVươngđánhthắngĐôngDiđãkhaithác,mởrộnggiaothôngởvùngTrungNguyênvà

ĐôngNam,khiếnchocácdântộchaikhuvựcqualạicàngmậtthiếthơn.Từđấy,nềnvănhoáTrungNguyêndầndầnđượctruyềnbátớikhuvựcĐôngNam.Nhândânởnơđóđãhấpthụđượcnềnvănhoátiêntiếncủađẩysảnxuấtpháttriểnvớitốcđộnhanhchưatừngthấy.Vìvậy,cóthểnói,nếukhuvựcĐôngNamvàhạduTrườngGiangđượckhaithácvàpháttriểnvàoloạisớmnhấtởTrungQuốcthìphảighinhậncônglaocủaÂnTrụVương.

16.VănVươngtìmngườitàigặpKhươngThượngVàonhữngnămcuối triềuThươngở lưuvựcsôngVịThuỷđãnổi lênmộtquốcgiahùng

mạnhcótênlàChu.TổtiêncủaChuhọCơ,cómộtlịchsửrấtlâuđời.Theotruyềnthuyết,tổtiênxaxưacủahọlàHậuTắcởthờiNghiêugiữchứcnôngsưvàkếnhiệmhếtđờinàysangđờikhácquảnlýcáccôngviệcvềmặtnôngnghiệp.NhữngnămthángcuốitriềuHạ,chínhphủhủbại,nôngnghiệpsuythoái,tổtiênnhàChuliềndờivềphíaTây,tớimộtvùngđấtởphíaĐôngCamTúcvàphíaTâyThiểmTâyngàynay,tựtổchứcthànhbộlạc.CuốitriềuThương,tộcChubịtộcNhungvàtộcĐịchởphíaTâyBắcxâmphạm,quấynhiễu;thủlĩnhcủatộcChulàCổCôngĐảnPhụdắtdầnđoànngườitrongtộctừpháiBắcKỳSơndờitớiChuNguyênThượngởphíaNamKỳSơncưtrú;hơnthế,họcònxâydựngthànhquách,cungthấtởđó,rồikhaikhẩnđấthoang,lậpracácchứcquanlại.ĐạiđểlàtộcChudầndầnhìnhthànhmộtquốcgiatheochếđộnôlệ.KhicontraicủaCổCôngĐảnPhụlàLýLịchtạivị,thếlựccủaChuđãlớnmạnhhẳnlên.VuatriềuChulàVănĐinhlinhcảmthấybịChuuyhiếpđãgiếthạiLýLịch.SaukhiLýLịchchết,contraiôngta làCơXươngkếngôi,đóchính làChuVănVươngnổi

tiếng.Vốngốcgáclànôngsư,ChuVănVươngcũngrấtcoitrọngnôngnghiệp.Vớingườiđờiôngkhoandungnhânhậu,vớibậcgiàcảthìtỏratônkính,vớitrẻnhỏrấtmựcyêuthương,vìvậyôngrấtđượcdânchúngủnghộ.ChuVănVươngđặcbiệtkínhtrọngnhữngngườicóbảnlĩnhvàđãmờihọtớigiúpcaitrịquốcgia.Nhiềuhiềntàitrongthiênhạđãtìmvềvớiông,dovậy,dướitrướngôngcórấtnhiềuvănthầnvõtướng.ÂnTrụVươngthấyrõthanhthếcủaChungàycàngmạnhnênvôcùnglosợ,bènkiếmcớcho

gọiChuVănVươngtớirồitốnggiamởDữuLý(vùngTâyBắchuyệnThanhÂm,tỉnhHàNamngàynay).ĐểcứuVănVương,cácthầntửcủaChuVănVươngđãchiêugọigáiđẹp,ngựahaycùng châu báu đem dâng Trụ Vương, không những thế cònmua chuột đại thần của triềuThương,muốnquaôngtamàdùngtìnhcảmcầuxinTrụVương.TrụVươngvốnhamcủa,háosắc,khinhậnđượclễvậtđãnghetheolờiđạithần,thachoVănVươngtrởvề.Saukhiđượctrảtựdo,ChuVănVươngvừadốclòngcaitrịđấtnướcvừatìmcơhộilậtđổ

triềuThương,báothù,rửanhục.Ôngbiết,dướitrướngôngđãcókhôngítvănthầnvõtướng,nhưngvẫncònthiếumộtnhânvậtvănvõtoàntàicóthểtrùliệuđượctoàncục,giúpôngvạchđịnhmưuhoạch,lậpđạikếtiêudiệttriềuThương.Dođóôngphảithườngxuyênlưutâmtìmkiếmhiềntàilàthế.Mộthôm,nhânxuấtngoạisănthú,ChuVănVươnggặpmộtônggiàchừngthấtbáttuần,râu

tócbạcphơ,đangngồicâucáởBànKhê,mộtchilưucủasôngVịThuỷ.Điềukỳlạlàônggiàtayvừagiữcầncâucámiệngvừakhôngngớtlảmnhảm:“Maucắncâuđi,nàomaucắncâuđi!”Lạingắmnhìnthìthấylưỡicâucủaônggiàcòncáchmặtnướcnhữngbathước,hơnthếmlạilàlưỡi câu thẳng, chứ không phải là lưỡi câu cong, trên lưỡi câu cũng chẳng hề cómồi. VănVươngthấyvậyrấtkhóchịu,liềnlạigầnbắtchuyện.ÔnggiànàyhọKhươngtênThượng,lạicótênlàTửNha,làconcháuđờisaucủaViêmĐế

thuộcthờicổxaxưa.ÔngtừnglàmnghềmổtrâuởthủđôTriềuCacủatriềuThương(huyệnThangÂm,tỉnhHàNamngàynay),lạiđãtừngđibánrượuởMạnhTânbênbờsôngHoàngHà.Ôngkhôngbiếtcáchbuônbán,bịlỗvốn,chonênđãtớibờsôngVịThuỷnàyngồicâucá,kỳthựclàđểchờgặpvịvuahiềnminhsángsuốt.TrongkhitròchuyệnvớiKhươngThượng,ChuVănVươngpháthiệnthấyKhươngThượnglà

ngườicónhãnquanrộnglớn,họcvấnuyênbác,trênthôngthiênvăn,dướitườngđịalý,vềchínhtrị,quânsựđềurấthiểubiết,đặcbiệtlàđốivớihìnhtháichínhtrịđươngthời,ôngđãcósựphântíchthấuđáo,hợplý.KhươngThượngchorằngthiênhạcủatriềuThươngkhôngcòntồntạilâudàiđượcnữa,cầnphảicómộtvịlãnhtụtàiba,sángsuốtđứnglênlàmđảochính,xâydựnglênmộttriềuđìnhmới,manglạicuộcsốngdễchịuhơnchodânlành.LờinóicủaKhươngThượng,từngcâutừngcâuđềuđánhtrúngtâmlýcủaVănVương.Vốndĩ

VănVươngchỉmuốnlậtđổtriềuThương,đãđikhắpnơitìmkiếmhiềntài,KhươngThượngở

ngaytrướcmắtnày,chẳngphảilàngườiđạihiềntàimàmìnhvẫntìmkiếmđósao?VănVươngkhẩnthiếtnóivớiKhươngThượng:-Chúngtôingóngđợingàiđãrấtlâurồi,mờingàitớichỗchúngtôi,giúpđỡchúngtôicaitrị

đấtnước!Nóixong,liềnsaituỳtùngmờiKhươngThượnglênxecùngngồivớimình,trởvềđôthành.KhươngThượngtớichỗVănVương,trướchếtđượclậplàmquốcsư,mộtchứcquanvõlớn

nhất.Sađó,đượcthănglàmtướngquốc,quảnlýchungchínhtrịvàquânsựtrongtoànquốc.KhingườichacủaChuVănVươnglàTháiCôngLýLịchcònsống,ngườicũngmongđợimộtvịđạihiền tàinhưKhươngThượng,chonênngườiđờiđã tônxưngKhươngThượng là “TháiCôngVọng”. Về sau, chữ “Vọng” trong cụm từ “Thái CôngVọng” đã bị bỏ đi,mà chỉ gọi làKhươngThượnglàKhươngTháiCông.Quả nhiên, Khương Thái Công là trụ cột của đất nước, đã làm tướng quốc của Chu Văn

Vương,giúpđỡChuVănVươngchỉnhđốnchínhtrịvàquânsự;đốinộithìpháttriểnsảnxuất,dânchúngđượcancưlạcnghiệp,đốingoạithìchinhphụccácbộtộc,khaithácđấtđaibiênvực, làmsuyyếutriềuThương.DướisựphòtácủaKhươngThượng,ChuVănVươngđãlầnlượtđánhbạicácbộtộcnôlệKhuyểnNhung,MạtTu...,đãchinhphụcđượccácquốcgianhỏnhưKỳ,Vu...buộcnướcSùngvẫnphụthuộcvàotriềuThương,xâydựngPhongThànhởtrênđịabànnướcSùng,đemđôthànhtừChuNguyênởphíaNamKỳdờiđếnPhongThành.ĐếnlúccuốiđờiChuVănVương,đấtđaibiênvựccủanhàChuđãđượcmởrộngnhiềuvềphíaTây,quêhươngcũcủatộcChu,vùngđấtThiểmTâyvàCamTúcngàynayđãđượcthuphụclại,phíaĐôngBắctiếntriểntớigầnLêThànhcủatỉnhSơnTâyngàynay,phíaĐôngđạttớivùngTấnDương,HàNamngàynay,xíchgầntớiĐôThànhTriềuCacủaÂnTrụVương,phíaNammởrộngthếlựctớilưuvựcTrườngGiang,HánThuỷvàNhữThuỷ.TruyềnthuyếtkểrằngChuVănVươngđãkhốngchếđượchaiphầnbathiênhạlúcđó,đặtcơsởđángtincậychoviệctiêudiệttriềuThương.ThếnhưngChuVănVươngchưakịpthựchiệnnguyệnvọngtiêudiệttriềuThươngthìđãqua

đời.ContraiônglàCơPhátkếthừangôivua,đóchínhlàChuVũVương.ChuVũVươngkếthừadichỉcủacha,tônKhươngThượnglàSưThượngPhụ.DướisựphòngtácủaSưThượngPhụ,cuốicùngChuVũVươngđãtiêudiệtđượcÂnThương.

17.ChuVũVươngphạtTrụKhiChuVũVươnglênngôi,đấtnướcđãquáthốinát.ÂnTrụVươngđánhthắngĐôngDi,khai

thácđấtđaivùngĐôngNam,vềmặtlịchsửcũngcócônglaonhấtđịnh.ThếnhưngTrụVươngxétchocùngvẫnlàmộtchủnôlớnnhất,lẽdĩnhiênTrụVươngkhôngthoátkhỏitệhoangdâm,xấuxavàđộcác.TrụVươngđặcbiệtthíchkhoekhoangsựsangtrọng,trênquầnáoTrụVươnggắnđầycácloạiđángọc,châubáu.VươngcungcủaTrụVươngcóđángọclàmcửa,cóvànglàmcột,cómộttoàLộcĐàicao10trượng(tươngđương20thướcngàynay),tranghoàngcựckỳlộnglẫy,sovớigiaođàicủaHạKiệtthìcònsangtrọnghơnnhiều.TrụVươngđặcbiệtthíchuốngrượuvàănthịt,ởtrongVươngcung,Trụchoxâydựngmộtbểrượuvàrừngthịt,thahồhưởngthụ.Rừngthịtthậtralànhữngcâycộtgỗdựngtrênbờbểrượucótreođầythịtnướngthơmlừng.TrụVươngvàcácquýtộcchủnôtậnhưởnguốngrượubênbểrượu,vàotrongrừngthịtchỉviệcngửacổlênlàcóthểănđượcthịt.TrụVươngcònđặcbiệtsủngáimộtngườiđànbàcótênlàĐátKỷ.ĐátKỷgiởđủtròxấuxa,

bắtTrụVươnglàmrấtnhiềuđiềutráiđạolý.Vídụ,ĐátKỷbắtTrụVươngdùnghìnhphạttànkhốccủapháolạcđểtrừngtrịnhữngngườichốngđối.Pháolạccòngọilàpháocánh,dùnglửacháynungnóngcộtđồng,bắtngườitrèolên,rơixốngthìbịlửaởdướithiêuchếttươi.ÂnTrụVươnghoangdâmbạotànnhưvậy,khôngphảilàkhôngcóngườikhuyêncanTrụ

theolẽphải.NgườianhkhácmẹcủaTrụlàViTửKhảiđãnóivớiTrụVươngrằng:-Bâygiờchúngtaliềumạnguốngrượu,làmbạihoạimỹđứccủatổtiên.Dânchúngvàđại

thầnđangbịnạntrộmcắp,giantàhoànhhành,triềuÂncủachúngtađangtrênđườngdiệtvongrồiđó.TrụVươngkhôngnghetheolờikhuyênbảocủaViTửKhải.ViTửKhảiđànhlặnglẽtrốnkhỏi

TrụVương,tớiđịaphươngkhácẩntránh.NgườichúcủaTrụVươnglàTỉCancũngdùnglờitốtđẹpđểkhuyênbảoTrụVương,tráilạiTrụVươngtrảlời,nói:-Trẫmnghenóiquảtimcủathánhnhâncóbảylỗ.Trẫmmuốnxemthửrốtcuộctimkhanh

cómấylỗđây!TrụVươngngangnhiêngiếtchếtTỉCan,mổbụnglấytimraquansátthưởngthức.Người

anhemhọ củaTrụVương làKỳTửcũng lựa lờikhuyênbảoTrụVương.TrụVươngkhôngnhữngkhôngnghe,tráilạicònnhốtKỳTửvàongục.Vàthếlà,khôngaicòndámkhuyênbảoTrụVươngnữa.Trongsốhọcóngườicáobịốmlảngtránh,cóngườituyngàyngàyvẫntớitriềugặpTrụVươngnhưngkhôngnóicâunào,cómộtsốđạiquannhưTháiSư,Thiếusưthậmchícũnglặnglẽcầmđồnhạckhí,tếkhícủanhàTháimiếutriềuThươngtrốnvềtheoChuVũVương.DướithờiTrụVươnghủbại,nhândânngàycàngđiêuđứng.ĐểxâydựngLộcĐài,Vươngđã

dânchúnglàmlaodịch.TrụVươngmuốnuốngrượuthìcướpthócgạocủadânđểủrượu.TrụVươngmuốnănthịtthìbắtdânchúngsuốtngàyđêmvàotrongrừngrậmsăndãthú.ĐátKỷmàTrụVươngsủngáithíchxemgiếtngười,thìtuỳtiệnkéongườitớichặtđầu,xẻochân,mổbụng.Quầnchúngnhândânquảthựclàkhôngchịuđựngnổiđànhphảiômtrẻ,dịugià,kêugàokhóclóc,chạytrốnởkhắpmọinơi.ThiênhạcủatriềuThươngđãbịTrụVươnglàmchotannát,khôngsaoduytrìtiếptụcđượcnữa.Lúcnày,đượcsựgiúpđỡcủaKhươngThượng,ChuVũVươngquyếtđịnhtấncôngtriềuThương.Trướchết,ChuVũVươngphátthôngtritớicácbộlạc,cácnướcnhỏ,kêugọimọingườitớihộiliênminhởMạnhTântrênbờsôngHoàngHà(huyệnMạnhTân,tỉnhHàNamngàynay)bànluậnkếsáchquytụbàndânthiênhạđangrốiloạn,quađóthămdòtháiđộcủacácbộlạcvàcácnướcnhỏnày.Đúnghạn,cótớihơntámtrămthủlĩnhcácbộlạcvànướcnhỏtớihộiliênminh.ConsốđóchứngtỏrằngtuyệtđạiđasốthiênhạđềubằnglòngkhởibinhtheoChuVũVươngtiêudiệtTrụ.TrongđạihộiliênminhChuVũVươngđãtuyênđọcbảntuyênngônphạtTrụ,vạchtộiáccủaÂnTrụVương.Thủlĩnhcủacácbộ tộc, cácnướcnhỏ thamgiahội liênminhnhất trí tán thànhquyếtđịnhcủaChuVũVương,hăngháithamgiaphạtTrụ.ThếnhưngChuVũVươngchorằngthờicơchưađủchín

muồinênkhôngthểxuấtbinhngaylúcnàyđược.Mùaxuânnâmthứ tưsaukhiChuVănVươngquađời,ChuVũVươngđiềuđộngba trăm

chiếnxa,banghìnquântiênphongdũngmãnh,bốnvạnnămnghìnlính,hộinhậpvớiquânchiviệncủacácbộlạclớnnhỏ,rầmrộtừMạnhTântấncôngđánhvàođôthànhTriềuCacủatriềuThương.Độiquânđikhônggặplựclượngchốngđốilớnnào,đánhliềntớiMụcDã,chỉcòncáchTriềuCahơn70dặm(MụcDãởphíaBắchuyệnCấp,tỉnhHàNamngàynay).TạiMụcDã,ChuVũVươngđãchínhthứcdựng lênngọncờ lớnphạtTrụ, tuyênthệtrước

quầnchúng.Tronglờituyênthệ,ChuVũVươngđãkểtộiáchoangdâmhủbại,hungácbạotàncủaÂnTrụVương.Ôngnói:-Hiệntại,ÂnTrụVươưngumêcựcđộ,khôngcúngtếtổtông,khôngchămloquốcgiađạisự,

bấtchấpnhữnglờikhuyêncủaanhem,họhàng,chúruột.Tráilại,nhữngkẻxấuxavàkẻtộiphạmtừbốnphươngchạyđếnhắnđềuthunạphết,chochúnglàmquan,dùngbọnchúngđểsáthạinhândân.Nay,tathaymặtôngTrờitớixửphạtÂnTrụVương.Tamongtấtcảmọingườidũngcảmchiếnđấu,tiêudiệthếtkẻđịchngoancốchốnglại,khôngđượcgiếthạihàngbinh.Ainỗlựcchiếnđấu,tasẽhậuthưởng,aisợchếttháolui,tasẽquởphạtnghiêmkhắc.Lễtuyênthệxong,ChuVũVươngphấtcờ,khuađộngxelính,tấncôngquânThương.KhiÂnTrụVươngđangcùngĐátKỷvàcácsủng thầnđangsaysưa thưởngthứccamúa,

uốngrượuănthịtởtrênLộcĐàithìmộttênlínhchạytớicấpbáotinquânChutấncông.LúcnàyTrụVươngmớibãitiệcrượu,triệutậpcácquanđạithầntớithươnglượngcáchứngchiến.QuânđộicủaTriềuThươnglúcấylạiđangbậnđốiphóvớitộcĐộngDiởvùngĐôngNam,nhấtthờikhôngthểrútvềkịp.TrụVươngđánhphảihạlệnhchotoànbộnôlệvàtùbinhphiênchếthànhquânđội,tổngcộngđược70vạnquânkéoratiềntuyếnMụcDã,chốnglạiquânChu.CuộcchiếnởMụcDãbùngnổ.CuộcchiếnởMụcDãlàmộtcuộcchiếncóquymôlứonchưatừngthấytronglịchsửcổđại

TrungQuốc.Nóivềsốngười,đạiquânphạtTrụcủaChuVũVươngtổngcộngchỉcósáubảyvạnngười,màvềphíaÂnTrụVươngđãcótới70vạnngười.Thếnhưngnóivềsĩkhí,quânđộiphạtTrụcủaChuVũVươngđềuđồnglòngcămthùgiặc,hạquyếttâmlậtđổTrụVương.CònquânđộicủaÂnTrụVươngchỉlànhữngnôlệvàtùbinh,vốncămghétTrụVươngtừlâu,họđâucóchịubánmìnhhaychếtthaychoÂnTrụVương.HaiquânChu,Ânđềubàythếtrận,quânChugàothétdũngmãnhxôngvàochémgiếtquân

Ân.CácbinhlínhcủaquânÂnkhôngnhữngkhôngchốnglạimàcònlàmphảntạitrận,vứtgiáomác,cùngquânChutiếnđánhÂnTrụVương.ÂnTrụVươngthấyđạithếđãbiếnđổixấu,vộivàngchạytrốnvềtrongthànhTriềuCa,nhữngngườiđitheoTrụVươnglúcnàychỉcóhơnmộttrăm.ÂnTrụVươngbiếtrằngngàycuốicùngcủamìnhđãđếnliềnmặcáongọcbáu,ănuốngmộtbữanosaytrênLộcĐài,saingườiđốtlửaởdướiLộcĐàiđểthiêuchếtmình.ChuVũVươngnghenóiÂnTrụVươngtựthiêu,liềndẫnđạiquânphạtTrụtiếnvàothành

TriềuCa.DânchúngtrongthànhTriềuCađãđunnướcsôi,nấusẵncơm,nghênhđónquânđộicủaChuVũVương.ChuVũVươngvừavàotrongthành,dânchúngđồngthanhhoanhô,cảmtạChuVũVươngđãgiảicứuhọthoátkhỏichínhsáchbạongượccủaÂnTrụVương.ChuVũVươngngồixetớiLộcĐàivừabịthiêuhuỷ,tậnmắtnhìnthấythithểTrụVươngbị

cháyđenthui,bènbắnbồibamũitên,lạiđâmmấynhátkiếm,cuốicùngđãdùngbúađồngchặtđứtđầucủaTrụVương,treolêncáncờđểbêuđầuthịchúng.ChuVũVươngnghiêmtrangtuyênbố cuộc chiến tranhphạtTrụ kết thúc thắng lợi, triềuThươngđãdiệt vong. ChuVũVươngđượcsựủnghộcủathủlĩnhcácbộlạcvàcácnướcnhỏ,đãxâydựnglêntriềuChu,tựxưnglàThiênTử.TriềuChulàmộtnướclớntheochếđộnôlệthứbatronglịchsửTrungQuốc,cũnglàthờiđạihưngthịnhnhấtcủaxãhộinôlệ.

18.QuảnTháiphảnChuVũVươngphạtTrụthắnglợi,lậtđổtriềuThương,lậpnêntriềuChu,dânchúngtriềuThương

rấtvuimừng,thếnhưngcácquýtộcchủnôtriềuThươngrấtkhôngphục.Trướcđâychúngápbứcbóclộtquầnchúnglaođộng,mặcsứchưởnglạc,bâygiờkhôngthểđượctácoaitácquáinữa,chonênđốivớinềnthốngtrịcủatriềuChu,chúngramặtchốngđốiởkhắpmọinơi.Đểkiềmchếvàlunglạcbọnchúng,ChuVũVươngđãlợidụngcontraiVũCanhcủaânTrụVương,choVũCanhtớithốngtrịcácquýtộcchủnôcũcủatriềuThương.ChuVũVươngđãphongchoVũCanhởtrênđấtcũcủatriềuThương,chophépVũCanhlậpnênmộtnướcchưhầunhỏbé,đượcbảotồnTháimiếucủatriềuThương,đểchúngbáitổtiêntộcThương.ChuVũVươngmuốndùngbiệnphápnàyđểthủtiêutìnhcảmđốivớiđịchcủacácquýtộcchủnôcũthuộctriềuThương.ThếnhưngđemmộtđịaphươnggiaochoVũCanhthốngtrị,thậtkhómàantâmđược.Chu

VũVươnglạiđemđấtcũtriềuThươngphânhoạchthànhhaimảnh,giaochohaingườiemtraicủamìnhlàTiênvàĐộtớiquảnlýđểtiệnviệcgầngũi,giámsátVũCanh,phòngphảnloạn.ĐấtphongcủaTiênđượcmangtênlàQuảnquốc,chonêntronglịchsửđãgọiTiênlàQuảnThúcTiên;đấtphongcủaĐộ,đượcđặttênlàTháiquốc,lịchsửgọilàĐộlàTháiThúcĐộ.ChuVũVươnglosợnềnthốngtrịcủamìnhkhôngvữngchắc,lạiđemmấyngườiemtraivà

mộtsốcôngthầnphongcholàmchưhầu,chohọxâydựngmộtsốnướcnhỏđểbảovệchínhquyềnTrungươngcủatriềuChu.ChuVũVươngphongchoTháiCôngVọngởDoanhKhâu(ThịtrấnLâmTrung,tỉnhSơnĐôngngàynay),đặttênnướclàTề;đemChuCôngĐánphongchoởKhúcPhụ,đặtquốchiệulàLỗv.v...VềsauemtraiChuCôngĐáncủaChuVũVương,contraiChuThànhVươngcủaChuVũVươnglạiđượcphong,cácnướcchưhầucàngnhiều,lịchsửgọiđiềunàylàĐạiphongkiếnđầuChu.Chữ“phongkiến”nàykhônggiốngnhưxãhộiphongkiếnthườngvẫnnói.ChuVũVươnglàmxongviệcđạisựphânphongchưhầu,liềndẫnquântrởvềnhàcũđấtcũ

PhongThànhthuộcChu.ÔngmộtvạnlầnkhôngngờrằngsựsắpđặtcủaôngđốivớiVũCanh,QuảnThúc,TháiThúcnhưvậylạigâyramầmmốngtaihoạchocuộcđộngloạiởnhữngnămđầutriềuChu.SaukhiChuVũVươngdiệtThươngđượchainămthìbịbệnhchết.Theoquycủcủatriều

Chu,saukhichachết,ngườikếngôitấtnhiênphảilàđíchtrưởngtử.ThếnhưngtrưởngtửcủaVũVươnglàThànhVươngCơTụng,lúcđócònlàmộttrẻnhỏbọctrongđóngtãlót.EmtracủaVũVươnglàChuCôngĐánsợcácnướcchưhầuứchiếpThànhVươngthơdại,bảnthânmìnhđãđứngranhiếpchính,thaycháulàThànhVươngquảnlýviệcquốcgiađạisự.ChuCôngĐánlàmộttrongsốcontraicủaChuVănVươngtươngđốicótàiba,đãphòtáanh

cảlàVũVươngcaitrịđấtnước,bêncạnhTháiCôngVọng,KhươngThượnglàcánhtaytrái,tayphảicủaVũVương.Nhưtrênđãnói,ChuVũVươưngphongchoChuCôngĐánởkhúcphụSơnĐônglàmchưhầu,đặtquốchiệulàLỗquốc,ChuCôngĐánchocontraicủamìnhlàBáCầmđi,cònmìnhthìlưulạicùnganhtraiVũVươngtiếptụcphòtáVũVươngcaitrịquốcgia.LúcVũVươngốmnặng,ChuCôngĐáncầunguyệnquỷthần:“Xinđểchoanhtraitôiđượcphụchồisứckhoẻ,bảnthântôitìnhnguyệnxinchếtthaychoanhtôi”.Cầunguyệnhếtlòngnhưvậymàvẫnvôhiệu.ChuVũVươngvẫncứchết.ChuCôngĐánlạimộtlòngmộtdạthaycháunhiếpchính.Chẳngngờđược,mộtnhàchínhtrị,mộtchủnôvừatàibavừahiểubiếtrộngnàyđãvấpphảisựghétđốkỵcủaemtraimìnhlàQuảnThúcTiênvàTháiThúcĐộ.Haingườiởngoàithêudệtrêuraonói:-ChuCôngĐánkhôngchânthànhgiúpđỡThànhVươngquảnlýviệcquốcgiađạisự,hắnchỉ

muốnmưucướpngôivua,hẳnlàđứacháunhỏbésẽphảichếttrongtayngườichúnàythôi!Lờirêuraovừatruyềnđi,rấtnhiềuđãtinlàthật,ngaycảđếnvịkhaiquốccôngthầnKhương

Thượngcũngbántínbánnghi.

ChuCôngĐánđãvấpphảisựphỉbáng,mộtmặtcàngthànhkhẩnchămloquảnlýviệcquốcgiađạisự,mộtmặttựthanhminhhếtlời,hếtý.ChuCôngĐánnóivớiKhươngThượngvàmọingười:-Tạisaotôikhôngnétránhhiềmnghi,màlạiđứngrađảmnhậnviệcnhiếpchính?Tôichỉe

cháutôicònthơdại,bọnkẻxấuthừacơlàmphản,lậtđổgiangsannhàChucủachúngtađểlại.Đểcaitrịtốtđấtnước,ôngmuốntậndụnghếtmọibiệnphápđểthuthậpnhântài,giúpđỡ

ônglàmviệc.Chỉriêngviệctiếpđãinhữngngườihiềntàiđãkhiếnôngbậnrộntớimứckhôngthểdứtrađược.Cókhiôngphảibỏdởtớibalầngộiđầu,ănmộtmiếngcơmcũngphảibalầnđặtnữa.ÔngluônluônrăndạycontrailàBáCầnrằngcầnphảilàmnhiềuviệccólợichoquốcgia.MọingườingheđượcChuCôngĐánnoi,laitậnmắtchứngkiếnhànhđộngthựctếcủaông

thìđâmhoàinghinhữnglờirêuraocủaQuảnThúcTiênvàTháiThúcĐộ.ContraiVũCanhcủaÂnTrụVươngthìlạichorằngđãtìmđượccơhội,bènlôikéoQuảnThúcTiênvàTháiThúcĐộ,mưuphảntriềuChu.LẽdĩnhiênQuảnThúcTiênvàTháiThúcĐộđãcâukếtvớiVũCanh,lạicònliênhiệpvớiHoàiDi,mộtkẻvốnđãkhôngthuầnphụcnhàChutừlâu,cùngnhaulàmphản.ĐểbảovệthiênhạcủatriềuChu,ChuCôngĐánliềnlấydanhnghĩaThànhVươngxuấtquân

đánhvềphíaĐông.Quasuốtbanămchinhchiếngiankhổ,máitóccủaChuCôngĐánđãthêmbaosợibạc,trêntránđãđiểmnhiềunếpnhăn,cuốicùngôngđãdẹpyênđượcbọnphảnloạn.Trongchiếnđấu,VũCanhbịgiếtchết,QuảnThúcTiênthấtbạiphảitựsát,TháiThúcĐộphảilàmtùbinh,bịđầytớiđấtQuáchLănghoangvulạnhgiá.Sauchiếntranhkếtthúc,quânlínhsĩtốtĐôngchinhvớiđầyvũkhíkhiếnlợiphẩmtrênvai,doChuCôngĐándẫnđầu,vừahànhquânvừahátvangbài“ĐôngSơnCa”dochínhhọsángtác.HọhátrằngquânlínhrờixaquêhươngđiĐôngchinh,lâulắmkhôngtrởvề,ởtrênchiếntrườnglòngbuồndaydứtluônnhớtớingườivợmớicướiởquênhà.HọcũnghátlênnhữnglờilẽphấnchấntinhthầnĐôngchinhthắnglợi,khảihoàntrởvề,đangnónglòngđượcvềnhàgặpvợgặpcon.Câuhátnày,từmộtphíađãnóichochúngtabiết,ChuCôngĐánĐôngchinh,bìnhđịnhđượcbọnphảnloạnVũCanhvàQuảnThúc,TháiThúc,đólàmộtcuộcchiếnđấuvôcùnggiankhổ,đãtiêuphíhaotổnrấtnhiềunhânlựcvàvậtlực.Thếnhưng,cuộcchiếnnàycũngđãcủngcốđượcnềnthốngtrịcủa triềuChu, khiến chonềnkinh tế củanhữngnămđầu triềuChuđượcphồnvinhnhanhchóng.SaukhiChuCôngĐánĐôngchinhthắnglợi,đểđềphòngbọnquýtộcchủnôcũcủatriều

Thươnglạimọtlầnnữalàmphản,ôngliềnđemvùngđấtthủđôcũvàvùngphụcậncủatriềuThươngphongchoemtrainhỏnhấtcủamìnhlàKhangThúc,đặtquốchiệulàVệ;đemvùngđấtThươngKhâuthuộctỉnhHàNamngàynayvàmộtbộphậndidâncủatriềuThương,phongchoanhtraicủaTrụVươnglàViTửKhải,đặtquốchiệulàTống.LạidựnglênmộtnướcTrần(huyệnHoàiDương,tỉnhHàNamngàynay),mộtnướcKỷ(huyệnKỷ,tỉnhHàNamngàynay),mộtnướcTriệu(huyệnBột,tỉnhAnHuyngàynay)ởvùngphụcậnnướcTốngđếhọgiámsátnướcTống).ThắnglợitrongcôngcuộcĐôngchinhcủaChuCôngĐánđãchứngtỏôngchẳngnhữnglà

mộtnhàchínhtrịtàiba,màcònlàmộtnhàquânsựxuấtsắc.ĐốivớiQuảnThúcTiênvàTháiThúcĐộ,nhữngkẻđãngangnhiênliênhiệpvớiconcháunướckẻthùđểphátđộngcuộcphảnloạn,điềunàyđãnóirõtrongxãhộinôlệ,trongcuộctranhquyềnđoạtlợitrongnộibộcácchủnô,chúngsẽkhôngtừbỏmộtthủđoạnnàohết.

19.ChuCôngxâydựngĐôngĐôSaukhiĐôngchinh,bìnhđịnhcuộcphảnloạncủaVũCanhvàQuảnThúcTiên,TháiThúcĐô,

ChuCôngchorằngnguyênnhânchủyếuđểphátsinhracuộcphảnloạnlầnnàylàvìthủđôcủatriềuChuquáthiênvềphíaTây,cáchđấtđainướcgiànhđượccủaÂnThươngquáxa,chonênôngquyếtđịnhphảixâydựngđôthànhởphíaĐông.QuêhươngcũcủatriềuChulàPhongThànhởphíaTâyPhongThuỷđượcxâydựnglêntừ

thờiđạiVănVương.SaukhiVũVươngdiệtThương,đãxâydựngmộtđôthànhnướcởphíaĐôngPhongThuỷ,gọilàHạoKinhvẫncònthiênvềphíaTây,chonênVũVươngcũngđãtừngcódựđịnhxâydựngmộtTânĐôởphíaĐôngvàđãtựcungkhaivớiChuCôngĐánrằng:-Chỉcólàmđượcbướcnày,mớicóthểkhiếnchothiênhạtháibìnhvôsự.SaukhiĐôngchinhthắnglợi,ChuCôngĐánquyếtđịnhlậptứcxâydựngĐôngĐô.Ngườicổ

đạivốnmêtínquỷthần,trướckhiđộngthổbaogiờcũngphảibốcmộtquẻbói,thỉnhcầuquảthầnchoýchỉ.KếtquảbốcbóicủaChuCôngĐán,chorằngLạcấp(thànhphốLạcDương,tỉnhHàNamngàynay)làmộtvùngđấttốt,nênquyếtđịnhxâydựngĐôngĐôngởLạcấplàhợp.Ôngsaingườichuẩnbịcácloạivậtliệu,lênnúiđàođá,vàorừnchặtgỗ,thợnungthìđốtngói.ChuVănVươngtuânthủnghiêmkhắcdihuấncủaVănVươngvàVũVương,rất tiếtkiệm

trongxâydựng,khôngphôtrương,chonênĐôngĐôkhônghàohoalộnglẫynhưkiểuKhuynhCung,LộcĐàicủaHạKiệtvàThươngTrụ,thếnhưngquymôcũngrấthùngvĩ.Nộithànhquyvuông9dặm,ngoạithànhquyvùngrộngtới27dặm.Chỉriêngdiệntíchcủanộithànhđãcótới81dặmvuông,tổngcộngmấtchínnămmớitoànhoàntất.Từđó,triềuChuđãcóhaiđôthànhĐôngTây.HaithànhPhongvàHạolàđấtphátcủaTriềuChuchonêngọiHạoKinhvàTôngChu,biểuthịđólànơitổtôngtriềuChudựnglên.ĐôngĐômớixâydựnglên,đặttênlàThànhChu,biểuthịđólànơisaukhitriềuChudựnglênmớichokhởicông.ChuCôngĐánxâydựngĐôngĐôđãsửdụngmộtkhốilượnglớndidân(dânsốngxótsau

loạnlạc)triềuThươngbịbắt.CácdidântriềuThươngkhôngchịuphụctùngsựchỉhuy,ngườiphảnkhángramặt,kẻchốngđốingấmngầm.ChuCôngĐánđãphátmấybàivăncáo,đốivớichúngvừakhuyêndụlạivừadoạnạt.Cóbài

vănnói:“CácngươihãycùngtatớiLạcấpxâydựngĐôngĐô.ởxungquanhLạcấpnày,cácngươicóthểcàycấylâudàitrênnhữngthửaruộngtađãphânphốichocácngươi.Ôngtrờisẽthương xót các ngươi, cho các người được thu hoạch tốt. Triều Chu chúng ta cũng sẽ banthưởnglớnchocácngươi,sẽcòntuyểnchọnmộtsốtrongcácngươicholàmhoàngtriều.Chỉcócácngươichịukhó,cóthểcònđượclàmquantonữa!”Đấylàbiệnphápdùngđểkhuyêndụ.Lạicómộtlần,ChuCôngkhuyênrăncácdidântriềuThương,nói:-NaytanóichocácdidânnướcÂncácngươiđượcbiết,bâygiờtakhôngmuốngiếthaịcác

ngươi.TachỉmongcácngươingươilờitheotatớiLạcấpxâydựngmộtthànhlớn.Cácngươiphụctùngmệnhlệchdờiđi thìsẽđượcđấtđai,ancư lạcnghiệp.Cácngươikhôngthậtthànghelờithìkhôngthểbảođảmcóruộngđất,tacònthaymặtôngTrờitrừngphạtcácngươi.cngườiyêntâmcưtrúởLạcDươngtấtsẽđượcthuhoạchtốt,concháucácngươicũngsẽđượcgiàucóhơnlên!Đâylàbiệnphápvừakhuyênnhủvừadoạnạt.ChuCôngĐánđãdởmọithủđoạnmọikhốngchếvàthuphụcđượccácdidântriềuThương.

SaukhixâydựngxongĐôngĐô,ChuCôngĐánđãđểchosốdidântriềuThươngnàyxâydựngnhàcửaxungquanhĐôThành,choruộngđấtđểhọcàycấy.Thếnhưngđốivớibọnhọôngvẫncònchưayêntâm,lạicửhaivạnquânđộitớiđóngởđóđểgiảmsát.LàmnhưvậycốtđểkhiếnchonềnthốngtrịcủatriềuChuởĐôngPhươngdầndầnđượcổnđịnh,chínđỉnhtượngtrưngchoquyềnlựcchínhtrịnhànướcđãtừHạoKinhchuyểnđếnĐôngĐô,đượcđặtyênđịnhtrongcung.

ThànhVươngtrúởĐôngĐôkhônglâu,hộikiếncácchưhầu,rồi lại trởvềcưtrúnhưcũ,ĐôngĐôdoChuCôngĐántoạtrấn.ThànhVươngtươngđốiyêntâmđốivớiphíaĐông,ôngvàcontraicủaônglàKhangVươngđềutậptrunglựclượngchinhphạtKhuyểnNhung,yênđịnhvùngxungquanhHạoKinh.Trongmộtlầnchiếnđấuácliệt,triềuChuđãtừngbắtsốngđượchơnmộtvạnbangàntênKhuyểnNhung.ĐểchúcmừngthắnglợitrọngđạinàyKhangVươngđãthưởngchoquýtộcVuthamchiếnhơn1700nôlệ,cònchoghichépsựviệcnàybằngvăntựđúctrênđỉnhđểlưutruyềnchoconcháuđờisau.BắtđầutừcuốitriềuThươngnhàvuathườngđemđồđồngđencókhắcvăntựđểtựthưởng

chocácđạithầnvàquýtộc,ghinhớcônglaocủahọ,hoặcgiảbắthọdùnglàmđiềurăndạy.Nhữngvăntựđượckhắctrênnhữngđồbằngđồngđennàykhônggiốngnhưvăntựhiệnnay,đượcgọilàKimVăn.ĐếntriềuChu,nhữngđồđồngđennàocóýnghĩakỷniệm,hầuhếtđềuphảikhắcchữcả.KimVănvàGiápCốtVănđềulànhữngtưliệuquantrọngtrongviệcnghiêncứulịchsửcổđạiTrungQuốc.ChiếcđỉnhthưởngchoVulàmkỷniệmđógọilàĐạiVuĐỉnh,nặnghơn500cân,đỉnhnàykhaiquậtđượcởdướiđấttừnămĐạoQuảngtriềuThanh,hiệntạiđượctrưngbàyởtrongnhàBảotànglịchsửTrungQuốc,đólàmộtvănvậtlịchsửvôcùngquýgiá.ViệcxâydựngĐôngĐôđốivớitriềuđìnhnhàChumànóiđólàsựkiệnvôcùngquantrọng,

nókhôngnhữngcủngcốđượcchínhquyềntheochếđộnôlệ,thúcđẩypháttriểnsảnxuấtmàcònchuẩnbịsẵnmảnhđấttrúchânchoChuBìnhVươngrờivềphíaĐôngsaunày.

20.DùngkếdánthuyềnlàmchoChiêuVươngchếtđuốiChuThànhVươngquađời,contraiônglàKhangVươngkếngôi.ThànhVương,KhangVương

trướckhinhàChulậpquốckhônglâu,đãthấuhiểuđượcnỗigiannancủaviệclậpcơnghiệp,nênkhôngdámsốngbuôngthả,kiêusa;lạiđượcthêmmộtsốđạithầntàibaphòtrợ,tronghơnbốnchụcnămdòng,nềnchínhtrịcủatriềuChutươngđốisángsủa,địavịthốntrịphầnnàođượccủngcố,lịchsửgọiđólà“sựthịnhtrịcủaThànhKhang”.SaukhiKhangVươngquađời,contrailàCơHà,tứcVi,têngọilàChiêuVương.ChiêuVương

khácvớitổtiêncủaôngta,vềmặtđờisốngthìxaxỉ,lãngphí,vềmặtchínhtrịthìhồđồlẩmcẩm,dođótriềuđinhnhàChubắtđầusuyyếu,cómộtsốchưhầuđượcphânphongxemracũngkhôngtônkínhvịThiênTửnày.ThứmàChiêuVươngthíchnhấtlàhoacỏkỳthú.Ngườinàothuthậpđượcnhữngthứnày

choông,thìôngsẽchothăngquanhoặcthưởnghậu.Nếucóngườinàoviếtthưbáotinnóiởmộtđịaphươngnàocónhiềucầmhiếmthú,ChiêuVươngsẽchẳngquản,bỏngayviệcđạisựquốcgia,lậptứcdẫntuỳtùngdisănbắt.Vàonăm19ChiêuVương,mộthômcómộtquanđạithầnnóivớiChiêuVương.-Thầnngheôngnộithầnnói,vàothờiThànhVương,ởphươngNamcómộtngườigọilàViệt

ThườngThị,đã từng tớiHoạKinh triềucốngmột loài chim trĩ lông trăngmuốt, thịt thơmngon,cóthểgọilàmộtloàiphicầmnhấtnhìnthiênhạ.ChiêuVươngnghexongrấtvuimừng,liềnhỏiviênquanđạithần:-CớsaocáitênViệtThườngThịđókhôngđemchimtrĩtrắngdânta?Quanđạithầntrảlời:-Tìnhhìnhngàynaykhác rồi, nướcSởởphíaBắcNgũLĩnh,ởphíaNamHánThuỷ,độc

chiếmmộtphương,ngaycảđếnThiêntửchúngcũngchẳngcoiragì.PhươngNamdovậymàtriềucốngthấtthường,HạoKinhlúccólúckhông.VậtcốngchimtrĩtrắngcủaViệtThườngThị,theoýthầnđãbịnướcSởcảntrởđó.ChiêuVươngbựclắm.NướcSởngangngượcvôlíđếnnhưvậy,làmsaocóthểthathứcho

hắnđược?ĐểthựchiệnrõoaiphongcủaThiêntửvàcũngvìmuốnđượctậnmắtnhìnthấyloàichimtrĩtrắnghiếmlạ,ôngđãđíchthândẫnquântớitrừngphạtnướcSở.ChiêuVươnglựachọnmộtsốtướnglĩnhxuấtchinhtheoông,điềuđộngnhữngđộiquântinhnhuệ,chọnngàyraquânđánhSở.ĐồngthờiChiêuVươngsaingườithôngbáochocácquanlạiđịaphươngởhaibênđường,đểhọchuẩnbịsẵnnhữngchỗởthoảimái,nhữngthứcănngonlànhchoChiêuVươnghưởngdụngtrênđườngđi.LầnxuấtchinhnàycủaChiêuVươngđãlàmchodânchúngởhaibênđườngrấtkhổsở,đàn

ôngphảiđiđẩyxe,quẩygánh,vậnchuyểnlươngthảochoquânđộicủaChiêuVương;đànbàbịlôiđinấucơm,giặtquầnáo...Lươngthựcbịvơvéthết,trâubò,gàvịtđềubịcướpsạch.ChiêuVươngcònrasứcbắtdânchúngcácđịaphươngtìmkiếmchomìnhcácloạirượungon,sănbắtvềnhiềuvịthúlạ;Nhưvậy,đâucóphảilàxuấtchinhđánhtrận,màlàđidulịchhưởngthúđó!ChiêuVươngđitớibờsôngHánThuỷ,cướphếtthuyềndânchúngđưaquânđộiquasông.

Láiđòchỉcầnchậmmộtchútliềnbịbinhlínhđánhroi.DânchúngtrênbờsôngHánThuỷthấyChiêuVươngtànbạonhưvậythìvôcùngcămhận.HọquyếtđịnhchờkhiChiêuVươngtrởlạinhấtđịnhsẽbắtôngtaphảichịukhổ,đểdạychoôngtamộtbàihọc,đểchoôngtabiếtrằngkhôngdễdàngbịứchiếpđượcdânchúng.SaukhiChiêuVươngquasôngHánThuỷ,hạlệnhchoquânđộitấncôngvàođôthànhĐan

Dương(huyệnChiGiang,tỉnhHồBắcngàynay)củaởnướcSở.Thếnhưngđãđánhmấytrậnmàchẳngthuđượclợilộcgì,ĐanDươngtrướcsaukhônghạđược.QuânđộcủaChiêuVươngtrúthếtbựctứclênđầudânchúng,cướpsạch,vétsạchcủacải,rồirútquân.

DânchúngởbênbờsôngHánThuỷbiếtChiêuVươngsắptrởlại,họliềnnghĩramộtdiệukế,chọnmấyconthuyềnlớn,trướctiêndùngrìubổtoácthuyềnra,rồidùngnhựadánhợplạinhữngchỗđãbịrìubổtoác,rồivẽđèlênmộtsốhoavănxanhxanhđỏđỏđểchelấpnhữngvếtrìu,sauđóchothuyềnneođậuởbờsông,chờbọnChiêuVươngsabẫy.QuânđộicủaChiêuVươngtớibênbờsôngHánThuỷ,thấycómấychiếcthuyềntoneođậuở

đó,thìcảmừng,tranhgiànhnhaubướclênthuyền,đemtheovôsốxengựavàtàisảncướpđược,rồivộivộivàngvàngdongthuyềnquasông.Chẳngngờ,vừaratớigiữasông,giómạnhsóngto,thuyềnmớichòngchànhmấycái,nhựadántrênthuyềnđãbịtanra.Chỉnghecótiếng“oạp”,“oạp”,mấyconthuyềnlớnđềubịtanra.Chỉnghecótiếngnhữngmảnhván.QuânđộicủaChiêuVươngcùngvớixengựa,củacải,đềuchìmxuốngcảlòngsông.Khúcsôngsâubỗngồnàonáonhiệthẳnlênbởinhữngtiếngkêucứu,gọicha,cầumẹ,bởinhữngâmthanh“òmọp”củabọnlínhsặcnước.Tênnàobiếtbơithìômmảnhvánliềumạngsangbờbênkia,nhữngtênkhôngbiếtbơithìgiãygiụatrênmặtnước,uốngnobụngrồitừtừchịmnghỉm.ChiêuVươngkhôngbiếtbơi,toànthânlạiníchđầycácloạitrangsứcnặngnề,khirơixuốngnướcchỉchớivớivàiđãbịchìmmấttăm.TênđánhxecủaChiêuVươnglàTâncósứckhoẻ,lạibiếtbơi,nhìnthấyChiêuVươngmắttrợnngược,mồmháhốcđangchìmxuốngnước,liềnlướttớicứuhộ,mộttaykẹpchặtChiêuVương,mộttayrẽnướcvượtsông,khókhănlắmmớiđưađượcChiêuVươnglênbờ.NhìncáibụngChiêuVươngcăngdầynước,trươngtonhưcáitrống,hắnđưataysờlênlỗmũi.ChiêuVương,thìthấykhôngthấycònthởnữa,thìraChiêuVươngđãbịchếtđuốitừlâurồi.ĐườngđườnglàmộtđấngThiêntửtriềuđìnhnhàChu,cuốicùngchỉvìmộtconchimtrĩ

bạchmàphảichônvùitínhmạng.Sựviệcxấuxanhưvậydĩnhiêncầnphảitìmcáchbưngbítdưluận.ChonêntriềuđìnhnhàChu,mộtlàkhôngcócáophóchothiênhạ,hailàkhôngcửhànhlễmaitánglongtrọng,chỉlặnglẽđàomộtcáihuyệtđểchônChiêuVương,rồichoxâyphầnmộrấtgiảnđơn,coilàxongviệc.ViệcdânchúngvensôngHánThuỷdùngkếdánthuyềnlàmchoChuChiêuVươngchếtđuối

đãchứngtỏmộtsựthậtlàbấtkỳsựthốngtrịtànbạonào,cuốicùngcũngsẽphảihứngchịusựphẫnnộvàtrừngtrừngphạtcủanhândân.

21.MụcthiêntửtuầnduSaukhiChuChiêuVươngchết,contraiChiêuVươnglàCơMãnkếthừangôivua,đóchínhlà

ChuMụcVương.ChuMụcVươngcũng thíchduchơikhắpnơi.Chuyệnvềông, cácsáchcổđãghi chéprất

nhiều.TriềuTấncóngườiđãkhaiquậtphầnmộcủaNguỵTươngVương.Ở thờiđạiChiếnQuốc(từ475đến221trướcCN.Tấn:từ265đến420,sauCN),pháthiệnởbêntrongcómộtbộsáchcổ,têngọilàMụcThienTửtruyện,chuyênchépchuyệnChuMụcCôngđituầndu.ĐemMụcThiênTửtruyệnđốichiếuvớcácsáchcổkhác,cóthểđoánđịnhđượcchuyệnMụcVươngtuầndulàcócăncứthựctế,dĩnhiêncũngkhótránhkhỏiquákhoatrương.TruyềnthuyếtkểrằngChuMụcVươngnuôitámcontuấnmãvớinhữngtêngọirấtkêu.Con

thứnhất tên làHoaLưu(XíchThố), còncó tên làTuyệtĐịa,khichạybốnvónhưbay trênkhôngchẳngbuồnchạmđất;conthứhaitênlàLụcNhĩ,còncótênlàThiênVũ,khichạycònnhanhhơnchimbay;conthứbalàXíchKỷ,còncótênlàBônTiêu,mộtđemcóthểchạyđượccảvạndặm;conthứtưlàBạchHy,còncótênlàSiêuảnh,cóthểđuổikịpmặttrời;conthứnămlàCừHoàng,còncótêngọilàDuLuân,còncótênlàSiêuQuang,khilaochạydướimặttrờicóhìnhmườicáibóng;conthứbảylàĐạoLi,còncótênlàĐăngVụ,khichạythanhthoátnhưmâybaytrênkhôngtrung;conthứtámlàSơnTử,còncótêngọilàHiệpDực,cócánhmọctrênthân,đólàngựabay.ChuMụcVươngngồitrênchiếcxedotámcontuấnmãkéotừphươngBắctớiphươngTây,

quarấtnhiềuđịaphương.ôngtađãquavùngnúiDươngVu,phỏngvấnquêhươngcủaThuỷThầnHàBá;quanướcCựSưu,nướcCựSưuđãmờiônguốngnướcBạchThiênNga;từngđitớinúiCônLôn,dulãmquacungđiệnmàHoàngĐếđãtrúngụ;từngđiquanướcXíchĐiều,đãtiếpnhậnmỹnữmàquốcvươngnàydânghiến;từngđiquachilưusôngHắcThuỷ,đãđượcphongthưởngcủaqốcvươngnướcTrườngLí.CuốicùngôngđãđếnđấtnướccủaTâyVươngMẫu.TâyVươngMẫunghenóiChuThiênTửtớilàmkhách,đãđặcbiệtchocửhànhnghilễthậtlongtrọngnghênhđón.Tronglúchộikiến,MụccôngđãdângtặngTâyVươngMẫumộttrămxấplụathêuhoa,batrămtấmlụamàutrắng.TâyVươngMẫusungsướngtiếpnhậnlễvật,cảmơnrốirít,rồimờiMụcCôngđithamquancungđiệnvàvườnhoacủahoàngcung.Ngàyhômsau,trướckhiMụccônglênđường,TâyVươngMẫuđãcửhànhyếntiệctạiDaoTrì.Chủkháchnhiềulầnnângcốc,cahát,ngâmthơcatụngtìnhhữunghị.Saukhikếtthúcyếntiệc,TâyVươngMẫumờiMụcCônglênnúiYêmngắmcảnhsắctươiđẹp

dướichânnúi.MụcCôngđãkhắcnămchữlớn“TâyVươngMẫuchisơn”trênmộttảngđálớnởđỉnhnúiYêm,rồicùngTâyVươngMẫutrồngchungmộtcâyhoèđểkỷniệmchuyếnánhànhvàcũnglàđểtượngtrưngchosựqualạihữuhảogiữanhândâncácdântộcĐôngTây.MụcCôngcònđithămcácthuộcquốccủaTâyVươngMẫuvàrấtnhiềucácquốcgialâncận,đãthuthậpđượcrấtnhiềucầmhiếmthúlạ.Sauđó,MụcCôngtạmbiệtTâyVươngMẫu,mangtheovềHạoKinhhằnghàsasốcácđặcsảncủavùngđấtTrungávàTâyBắccùngvớitìnhýsâusắc,nồnghậucủanhândâncácdântộc.CuộchànhtrìnhtuầnducủaChuMụcVươngcóngườinóirằngđãdàitớibavạnnămngàn

dặm,nếudùngcácđịadanhngàynayđểđốichiếu,đạiđểcóthểbiếtđược,ởphươngBắcChuMụcCôngđãnóitớivùngNộiMôngCổhiệnnay,ởphươngTâyđãđiquavùngTrungá,TếácủaphíaTâyTânCương.NhữngnơimàChuMụcVươngđãtới,ôngđềuxâydựngđượcmốiquanhệtốtđẹpvớicácbộtộcvàquốcgiaởđó,đãtiếpnhậnlễphẩmcủahọvàcũngđãbiếutặnglạihọnhữngđặcsảncủatriềuđìnhnhàChu.KhiMụcVươngtuầndutớinướcTâyHồ,dânđịaphươngđãdângtặngôngcondaocắtngọcCônNgônvàchiếccốc thườngchứađầydạquang.Đâylàhaibảobối.DaocắtngọcCônNgôdàimộtthướcrấtsắcnhọn,tháingọcnhưtháibùn,đạiđể tương tựnhưdaokimcươngdùng cắtkínhngàynay.Cốc thườngchứađầydạquangđượclàmtừtinhbạchngọc,cứtốiđếnlàphátsáng,theodựđoánthìrấtcóthểnóđượcchếthànhcácnguyênliệuthuỷtinhhoặclưuly.Nghenóibuổitốiđặtchiếccốcthườngđầydạquangtrongsân,sángsớmhômsausẽcóthểcóđầycamlộđểuống.Ngheđâungườiuốngloại

camlộcóthểkhiếnmắtsáng,taithính,tuổithọkéodài.NhữngtrangghichépvềviệcChuMụcVươngtuầndurõrànglàcóphầnkhoatrương.Vềphươngtiệngiaothôngthờiđómàxét,thựcsựlàkhôngcókhảnăngdulịchtrênmộtkhuvựcrộnglớnnhưvậyđược,cầngkhôngthểđạtđến lộ trìnhxanhư thếđược.Cònchuyệncái cốc thườngđầydạquanghứngđượccam lộ,ngườiuốngcamlộcóthểkéodàituổithọ,dĩnhiênchỉlàthầnthoại.TrongchuyệnChuMụcVươngtuầnán,yếutốhưcấuchiếmphầnlớn,dẫusaocùngđãgiúp

biếtđượcởthờiChuMụcVương,đấtđaicủaTrungQuốcđãtươngđốirộnglớn,mốiquanhệcủadântộcHoaHạởTrungNguyênvớicácdântộcởmiềnTâycũngđãkhámậtthiết;việcmuốntìmhiểutrìnhđộsảnxuấtcủatriềuChuvàcácquốcgiaphụcậnlúcđó,cũngđãtìmrađượcmộtsốđầumối.TừnhữngtruyềnthuyếtnhưdaocắtngọcCônNgô,cốcthườngđầydạquangv.v...cóthểsuyđoánratrìnhđộsảnxuấtlúcđócũngđãpháttriểnkhácaorồi.

22.BìnhdânbạođộngđuổiLệVươngLúctriềuđìnhnhàChutruyềntớiquốcvươngđờithứ10làLệVươngCơHồthìcácloạimâu

thuẫnởtrongnướccàngngàycầnggaygắt.Thôngqualaođộnggiankhổvànặngnề,tầnglớpnôlệđãsángtạoracủacảigiàucóchoxãhội,thếnhưngđờisốngcủabảnthânhọkhôngmảymayđượcbảođảm,cáiđóivàcáichếtlúcnàocũngrìnhrậphọ.Ngườinôlệkhôngđượctựdothânthể,ngaycảđếnconemcủahọcũnglàtàisảncủachủnô.Bấtcứlúcnàochủnôcũngcóthểđemnôlệbánhoặctặngchongườikhác.ThờitriềuChu,ởtrongxãhộicòncómộttầnglớpbìnhdânđượcphânhoáratừtrongnộibộ

tộcChu.Họkhôngphảilàquýtộc,khôngcóđặcquyền;cũngkhônggiốngnhưngườinôlệ,họcósựtựdovềnhânthân,chonênhọđượccoilàdântựdo.Họcóngườisốngởthànhthị,cóngườisốngởvùngngoạiô.Nhữngngườisốngởngoạiôthìcàycấymộtkhoảngđấtnhỏ,lấysứcmìnhtựnuôimình.TớithờiChuLệVương,ngườibìnhdâncũngphảichịuđủkiểuápbứcbóclộtcủaquýtộcchủnô.Cácquýtộcchủnôthườngbắtbìnhdânđilàmkhổsai,kéongườibìnhdânđilàmlínhđánhtrận,khiếnhọkhôngyêntâmsảnxuất,khôngđượcsốngổnđịnh.Nếugặpthiêntai,nhânhoạ,ngườibìnhdânkhôngthểsốngnổi,bắtbuộcphảivaynợcủacácquýtộc.Vaynợkhôngtrảđược,đànhphảilàmnôlệ,nhưnghọcónhữnglợihạiriêng,cónhucầumuốn lậtđổáchthốngtrịcủaquýtộcchủnôvàmuốnđượcbiếnđổiđịavịxãhộicủamình,dođóhọthườngliênhiệplạiđểtiếnhànhđấutranh.ThờiChuLệVươngđãphátsinhramộtcuộcbạođộnglớndobìnhdânvànôlệcũngthamgia,đãtrụcxuấtChuLệVươngmàmọingườiđangcămhận.LệVươngCơHồlàmộtbạoquânthamcủa,hámlợi.LệVươngtínnhiệmmộtngườitêngọi

làVinhDiCông.VinhDiCôngxúidụcLệVươngthựchành“chuyênlợi”(độcquyềnphátminhsángchế)đốivớimộtsốsảnvậtquantrọngdoThiêntửtrựctiếpkhốngchế.Đâylàmộtcáchchiếmđoạttinhvicủacảivàxươngmáucủadânchúng,khiếndânchúngphảiphẫnnộ,mặcdùcómộtsốquanlạicũngtỏýbấtbình.Chẳnghạn,cóquanđạiphutêngọilàNhuếLươngPhuđãkhuyênLươngPhukhôngnênthựchành“chuyênlợi”vàchỉrasựtaihạicủaviệclàmnàycóthểdẫntớisựphảnđốicủađạiđasốngười.LệVươngcănbảnkhôngnghe,vẫnchỉsủngtínVinhDiCông,bổnhiệmVinhDiCônglàmkhanhsĩ,saiVinhnắmgiữđạiquyềnkinhtế.ChuLệVươngthamlamnhưvậy,dânchúngsaokhôngoánhậnvàkhôngnguyềnrủaôngta!

QuanđạithầnlàTriềuCôngkhuyênnhủLệVươngnói:“Nếucứtiếptụcnhưvậythìdânchúngsẽkhôngsốngnổi!”LệVươngvẫnkhôngnghe.Ôngtađãcửmộtvusư(thàycúng)củanướcVệtớitheodõidânchúngnếupháthiệnthấycóngườinghịluậnvề“chuyênlợi”,nguyềnrủaLệVương,thìnhanhchóngbắtvềchặtđầu.NhưvậylànhữngngườicôngkhainguyềnrủaLệVươngcuốicùngchỉcònrấtít,thếnhưngkhimọingườigặpnhauởngoàiđường,ánhmắtđãnóihộnỗilòngthùhậncủahọđốivớiLệVương.CảcácchưhầuvàđạiquancũngđềutrốntránhLệVương,khôngmuốnthângầnvớiLệVương.Tráilại,ChuLệVươnglạidươngdươngtựđắc cho rằng sự thống trị tànbạo của ông ta chí ít cũngđã cóhiệu lực. LệVươngmãnnguyệnnóivớiTriệuCông:-Nhàngườinhìnđó,tađãcócáchngănchặnsựphỉbángcủadânchúng.Bâygiờbọnchúng

khôngdámmởmiệngnữa.TriệuCôngnghexongkhôngđồngtình,nóivớiLệVương:-Bệhạđãdùngbiệnphápbịtchặtnướclụtđểbịtmiệngdânchúng.Nướclụtbịbịchặt,hễbờ

đênứtvỡrathìsẽcónhiềungườibịchếtđuối.Bịtchặtmiệngcủadânchúng,cũngnguyhiểmnhưvậyđó.Việctrịthuỷcầnphảisửdụngbiệnphápkhơithôngdòngchảy,đốivớidânchúngcũngphảibiếtcáchgợichohọnóiranhữngđiềuthầmkín,nếuhọcónhữngkiếnnghịhaythìphảilàmtheo.Nếubịtchặtmiệngcủahọ,phỏngcóthểsốngđượcbaonhiêungàyyênổnđây?LệVươngvẫnkhăngbỏngoàitai,khôngnhữngthếcònthựchiệnáchthốngtrịtànbạohơn

trước.

Banămsau,tứclànăm841trướcCôngnguyên,mộtcuộcđụngđộkịchliệtrốtcuộccũngđãbùngnổ.Hàngngànhàngvạnnôlệvàbìnhdânđãliênhiệplại,xôngthẳngvàovươngcung,tậpkíchLệVương.ChuLệVươngbiếttin,liềnlủirakhỏivươngcung,chạytrốntớiđấtTrệ(huyệnHoắc,tỉnhSơnTâyngàynay),mớibảotoànđượcmạngsống.QuầnchúngkhởinghĩarấtphẫnnộkhitìmkhôngthấyChuLệVương.Khôngchịubótay,họ

quyếtđịnhtìmTháitửCơTịnhđểthếtội.LúcđóTháiTửCơTịnhhãycònlàmộtđứatrẻ,đangrấthoảngsợẩntránhtrongnhàTriệuCông,xinTriệuCôngbảohộ.QuầnchúngkhởinghĩađãbaovâynhàTriệuCông, ra lệnhchoTriệuCôngphảigiaonộpThái tử.TriệuCôngđắnđo:“TrướcđâytađãhếtlòngkhuyênbảoLệVương,ôngtakhôngthèmnghe,chonênmớicócơsựnày.NếutagiaonộpTháiTử,LệVươngnhấtđịnhsẽchorằngtavìoánhậnôngtanêntađãkhôngtậnlựcbảohộTháitử;thếnhưngnếutakhônggiaonộpTháitử,bọnngườikiaắtsẽkhôngchịu.Taphảilàmthếnàochophảiđây?.TriệuCôngsuyđitínhlạirồiquyếtđịnhđemcontraicủamìnhmạoxưnglàTháiTửCơTịnh,giaonộpchoquầnchúngkhởinghĩa.ThếlàTháiTửCơTịnhđãthoátnạn.Cuộckhởinghĩacủaquầnchúngđãtạmyên.ChuLệVươngtrốnởđấtTrệkhôngdámtrởvề,

TháiTửCơTịnhnhờcóngườithếmạngmớiđượcsống,tạmthờikhôngthểcôngkhailộmặt.ThếnhưngkhôngcóThiênTử,việcquốcgiađạisựaisẽlàmchủđây?SaukhiTriệuCôngvàChuCôngthươnglượng(ChuCôngnàykhôngphảilàChuCôngĐánđầunămnhàChu,đólàđờisaucủaChuCôngĐán),quyếtđịnhchohaingườiđứngrathaychứcquyềncủaThiêntử,quảnlýviệcquốcgiađạisự.TrongthờikỳChuCôngvàTriệuCôngliênhiệpnhiếpchính,lịchsửgọiđó là thờikỳCộnghoà.Bắtđầu từnămCộnghoànguyênniên(tức lànăm841trướcCôngnguyên)lịchsửcủaTrungQuốcđãbắtđầucóniênđạichuẩnxáccóthểkhảosátđược.NămCộnghoà thứ14 (tứcnăm817 trướcCôngnguyên),ChuLệVươngchạy trốnởbên

ngoàiđãquađời,TháiTửCơTịnhcũngđãlớnlênthànhngườiởtrongnhàTriệuCông.ChuCông,TriệuCôngquyếtđịnhđểchoCơTịnhkếthừangôivua,nênđãtraotrảchínhquyềnchoCơTịnh.NgườiđóchínhlàChuTuyênVương,vịquốcvươngthứhaiđảosốcủaTâyChu.CuộcđạikhởinghĩacủabìnhdânvànôlệthờiChuLêVương,khôngphảilàcuộckhởinghĩa

đầutiêntronglịchsửTrungQuốc.SớmtừtriềuHạ,triềuThươngcácnôlệđãtừngcónhiềulầnđấutranhphảnkháng,thếnhưngcácsáchcổkhôngchéplại,chỉcóthểtìmthấymộtsốphiếnđoạntrêncácgiápcốtvăn,quymôcókhảnănglàkhônglớnlắm.

23.TuyênVươngchinhchiếnnhiềunămliềnSaukhiChuTuyênVươngCơTịnhlênngôi,cuộcđấutranhphảnkhángcủanôlệvàbìnhdân

vẫnliêntiếpnổra.CácchưhầuđượcphânphongnămxưathấythếlựccủaVươngThấtngàycàngsuyyếu,cũngđãcóýkhôngmấyphụctùngThiêntửnữa,nềnthốngtrịcủatriềuđìnhnhàChuđãchaođảo.Đểhoàhoãnnhữngmâuthuẫnnày,ChuTuyênVươngliềnphátđộngmộthệthốngchinhchiếnđốivớicácdântộcthiểusốởbốnxungquanh.NămđầutiênTuyênVươnglênngôi,đểchuẩnbịchocuộctiếnđánhvớicácdântộcthiểusố,

TuyênVươngđãhạlệnhsảnxuấtthậtnhiềubnhxa.NămthứbapháiTrọngĐạtphuđichinhphạtTâyNhung.Nămthứnăm,cửDoãnCátPhủđitiêudiệtHiểnDoãn.Vào thời cuốiThương,đầuChuHiểnDoãncó têngọi làQuỷPhương, cũnggọi làKhuyển

Nhung.NhữngtêngọilàđềudongườitộcHánđặtcho,mangýnghĩalăngnhục.HiểnDoãnlàmộtdântộcdumục,trongcâuchuyệntrước“ChuCôngxâydựngĐôngĐô”đãcónhắctới,thờiđạiThànhVương,KhangVươngđãtừngđánhlạiKhuyểnNhungđúcđỉnhĐạiVulàmkỷniệm.ĐếnthờiLêVương,dosựphảnloạntrongnộibộtriềuChu,HiểnDoãnlạibắtđầuhoạtđộng,uyhiếpHạoKinhtừphíaTâyBắc.ĐểđánhbạiHiểnDoãn,TuyênVươngđãcửĐạitướngDoãnCátPhủ,ngườiđắclựcnhấtdướitrướngmình,đãquânđiđánh.DoãnCátPhủlàmộtngườivănvõtoàntài,ôngtavàcontraiôngtalàDoãnBáKỳđềulà

danhthầnvàonhữngnămcuốithờikỳTâyChu.CóngườikểrăngừDoãnCátPhủrấtbiếtcáchsửachữasailầm,chỉcầnpháthiệnbảnthânmìnhlàmsaithìlậptứcsửachữangay.Cómộtlần,DoãnCátPhủtintheolờicủangườivợsau,đuổiconcảlàBáKỳđầyđidãngoại.Đểchứngminhrằngbảnthânmìnhkhôngsailầm,BáKỳđãviếtmộtbàithơđầuđềlà“LýSươngThao”1lớntiếngngâmtụngởdãngoại.DoãnCátPhủnghethấy,biếtrằngmìnhđãsai,liềnvộivànggọiBáKỳtrởvềrồitrừngphạtnghiêmkhắcngườivợsauđãbịađặtlờinhảmnhí,xúcxiểmchiarẽquanhệgiữachaconhọ.TronggiađìnhDoãnCátPhủđãnhưvậy,rachiếntrận,cũngnhưthế.Bởivìôngcókhảnănghấpthụđượcbàihọckinhnghiệmcủathấtbại,chonênôngluônluôncóthểchuyểnbạithànhthắng.LầnnàyDoãnCátPhủdẫnquânđiđánhHiểnDoãn,đánhmấytrậnđầuđềubịthua.VềsauDoãnCátPhủtìmrađượcnguyênnhândẫnđếnthấtbại,đãnắmvữngđượcquyluậthoạtđộngcủaquânđộiHiểnDoãn,làmđượcđiều“biếtmìnhbiếtngười”,trongtrậnsaucùngDoãnCátPhủđãđánhchoHiểnDoãnthuato,đuổichúngtakhỏivùngBắcTháiNguyên.TrongcuộcchiếntranhđánhHiểnDoãn,ngườicùnglậpchiếncôngvớiDoãnCátPhủcòncó

TửBạch.TửBạchlàmộttiênphong,lầnđầudẫnquânratrậnđãchémchếtnămtrămtênđịch,bắtsốngđượcnămmươitên.ÔngđãđemthủcấpvàtùbinhđịchdânlênTuyênVương,TuyênVươngđãghinhậnđạicôngcủaông.SaukhiđánhbạiHiểnDoãn,ChuTuyênVươngtiếnhànhluậncônghànhthưởng.DoãnCát

PhủvàTửBạchđượcthưởngrấthậu,lạicònđượcghicôngtrênnhữngđồđồngđen.VậtdùngđểghichépcônglaocủaDoãnCátPhủlàmộtchiếckhayđồng,têngọilàQuắcQuýTửbạchbàn.HaithứvănvậtlịchsửthờiChuTuyênVươngnàyđềuđượckhaiquậtthấyvănkhắctrênđồđồngđenvàđãtrởthànhnhữngtưliệuđángtincậygiúpchúngtanghiêncứulịchsửlúcđó.Nămthứhai saukhiđánhbạiHiểnDoãn,ChuTuyênVương lạiđích thândẫncácvănvõ

tướngnhưTriệuCông,MụcCông,DoãnCátPhủ...vàđạiđộibinhmãtấncôngKinhSở,HoàiDivàTừNhung.KinhSởlàđấtcủadântộcHoaHạtừphươngBắcdicưtớiTrườngGiangvàHánThuỷ.Câuchuyện“DùngkếdánthuyềnlàmchoChiêuVươngchếtđuối”đãkểtrên,chínhlàmẹocủangườiKinhSở.KhiTuyênVươngtiếnđánhKinhSởđãlấycớđóđểxuấtquân,bắtngườiKinhSởphảiđềnmạngchoChiêuVương.HoàiDivàTừNhunglàcácdântộcthiểusốởhạduTrườngGiangvàlưuvựcHoàiHà,làhaibộlạcnhỏthuộcdantộcĐôngDi.NhữngnămcuốitriềuThương,saukhTrụVươngđánhthắngĐôngDi,dântộcHoaHạởTrungNguyênđãtừngxâydựngmốiliênhệthânmậtvớiHoàiDivàTừNhung,quátrìnhhoàhợpdântộcđãbắtđầu.Saukhi triềuđìnhnhàThươngdiệtvong,HoàiDi,TừNhungvẫncòn tưởngnhớ triều

Thương,nhìntriềuChuvớiconmắtthùđịch.ĐểchinhphụcHoàiDi,TừNhung,ChuTuyênVươngđãdùngđạibinh,hisinhrấtnhiềusinhmạngcủabinhlính,tiêuphínguồncủacảicựckỳlớnởtrongkhonhànước,mớigiànhđượcthắnglợi,ổnđịnhđượcđịabàncủalưuvựcHoàiHàvàhạduTrườngGiang.ChuTuyênVươngđãchinhchiếnnhiềunăm,liêntiếpgiànhthắnglợi,chỉcóđiềulàđãkiêu

căng mà quên hết. Năm thứ 39 sau kh Tuyên Vương tức vị (tức là năm 789 trước Côngnguyên), TuyênVương lại thândẫnquânđi chinhphạtKhươngNhung. Lầnnày thì TuyênVươngnếmđònthấtbại,bảnthânTuyênVươngchỉsuýtnữabịbắtlàmtùbinh.MayđượcviênĐạitướngdướitrướngliềuchếtbảovệgiá,TuyênVươngmớithoátkhỏitrùngvâycủaquânđịch.Saulầnchiếnbạinày,uytíncủaChuTuyênVươnggiảmsútnghiêmtrọng,thếnướccủatriều

Chucũngtừđâykhônggượngdạynổinữa.Đểbổsungbinhlựcvàtàilực,đồngthờitrútgánhnặnglênđầuquầnchúnglaođộng,Chuđãnghĩrabiệnphápđiềutrahộkhẩuđểrúttraitráncủatừnghộvầcắtđặtsưuthuế.Quanđại thần làTrọngSơnPhủhết lờikhuyêncanTuyênVươngkhôngnên,đểdànhsứctiếptụccuộcchinhchiến,TuyênVươngđâucóchịunghe.Bấtchấptấtthảy,TuyênVươngđãđiềumộtkhốilượnglớnngườiđiđiềutrahộkhẩu.MọingườikhôngmuốnlàmvậthisinhchoTuyênVươnghiếuchiến,đãhăngháinổidậy,đuổitấtcảbèlũquanlạitớiđiềutrahộkhẩucútđi.HànhđộngđiềutrahộkhẩunàycủaChuTuyênVương,trênthựctếđãtướimộtthùngdầu

lênngọnlửađangrựccháy.KhiTuyênVươngvừachết,contraicủaTuyênVươnglàCơCungNiếttứcvị,mâuthuẫndântộcvàmâuthuẫngiaicấpcàngthêmcăngthẳng,lạithêmCơCungNiếtđangđắmchìmtrongumêhủbại,chonênchẳngbaolâu,trướcsựtấtcôngởcảbêntronglẫnbênngoài,TâyChuđãbịdiệtvong.ViệcChuTuyênVươngchínhchiếnchứngtỏrằngtínhchấtcủacuộcchiếntranhthờicổđại

TrungQuốccũngđangtrongquátrìnhkhôngngừngbiếnhoá.CuộcchiếntranhmàChuTuyênVươngphátđộngđãkhônggiốngnhưcuộcchiếntranhchínhnghĩatheokiểubanthưởngdâncócôngtrừngphạtkẻcótộinhưThươngThangdiệtHạvàVũVươngphạtTrụ,màthuầntuýlàcuộcchiếntranhphinghĩavìlợiíchcủagiaicấpthốngtrị,tấtnhiênsẽkhôngđượcnhândânủnghộ.Cuộcchiếntranhtheokiểuxâmlượcồạtnày,khôngthểcứuvãnnổisựlunglayđịavịthốngtrịcủagiaicấpchủnô,màchỉđẩynhanhtốcđộdiệtvongcủachúng.

24.ĐốtlửađùagiỡnchưhầuNăm781trướcCôngnguyên,dochinhchiếnthấtlợiChuTuyênVươnguuấtmàchết.Con

traiTuyênVươnglàCưoCungNiếtkếthừangôivua,đóchínhlàChuUVươngThiênTửcuốiđờiTâyChu.ChuUVươngngồilênngôibáutrongtìnhtrạngthiêntailiênmiên,cụcdiệnchínhtrịkhông

vữngvàng.MùahạnămthứhaisaukhiUVươngtứcvị,trờihạnhánkhôngmưacácsôngKinhThuỷ,VịThuỷ,LạcThuỷđềukhôcạn.Tiếpsauđólàđộngđất,lạilànămmấtmùa,đôngđảoquầnchúngnhândânkhôngcócơmăn,đilưulạckhắpnơi,mâuthuẫngiaicấpgaygắt,chínhcụccàngkhôngổnđịnh.TrongtìnhthếấyđánglẽChuUVươngphảinghĩcáchổnđịnhlòngdân,cứucãncụcdiện

nguykịch,thìlạiUVươngsốnghoangtoàngmêmuội,chonêncàngtựđẩynhanhtốcđộdiệtvongcủamình,chonêncàngtựđẩynhanhtốcđộdiệtvongcủamình,chônvùicơnghiệpcủaTâyChu.TừnhữngnămrấtsớmChuUVươngđãlấycongáicủaThânHầulàmhoànghậu,sinhra

đượcmộtngườicontrai,đặttênlàNghiCứu.Saukhilênngôi,NghiCứuđượclậplênlàmTháitử.ThếnhưngvềsauUVươnglạiyêungườiđànbàtêngọilàBaoTự.UVươngvàBaoTựđãsinhrađượcmộtngườicontrai,đặttênlàBáPhục.BởiVuVươngthíchBaoTự,chonênmuốnphếbỏTháitửNghiCứu,lậpBáPhụclàmTháitử.ThếnhưngquyđịnhcủatriềuđìnhnhàChulàchỉcócontrưởngdoVươngHậusinhramớiđượclàmTháiTử,mớicóquyềnthừakếngôivua,contraidophitửsinhrakhôngcóquyềnlợinày.DođóUVươngmuốngiếtchếtNghiCứu,ngườicontraicủachínhmìnhsinhra,phếbỏngườimẹcủaNghiCứulàThânHậu,đểtiệnchoviệcphongBaoTựlàmVươngHậu,lậpBáPhụclàmTháitử.Mộthôm,TháiTửNghiCứuđangchơiđùatrongvườnhoa,UVươngcốýsaingườithảcon

hổđangnhốtởtrongchuồngra,muốnđểchohổcắnchếtNghiCứu.ChẳngngờNghiCứutỏrarấtgandạ,khiconhổhungácnhenanhmúavuốtxôngtới,NghiCứukhôngnhữngkhôngtrốntránh,tráilạicòndũngcảmbướclêngàotomộttiếng.Conhổgiậtbắnmìnhlùilạimấybước,rồingoanngoãngiốngnhưmộtconchógụcđầurủtainằmxuốngđất,khôngdámđộngđậy.ÂmmưucủaChuUVươngkhôngthựchiệnđược.TừđótrởđiNghịCứuluônluônđềcaocảnhgiác,chỉsợmộtlầnnữagặpphảinhữngtínhtoánđentối.NămthứnămsaukhiUVươnglênngôi,NghiCứuđượclậplênlàmTháitử.ThếnhưngvềsauUVươnglạiyêungườiđànbàtêngọilàBaoTự.UVươngvàBaoTựđãsinhrađượcmộtngườicontrai,đặttênlàBáPhục.BởiUVươngthíchBaoTự,chonênmuốnphếbỏThái tửNghiCứu, lậpBáPhục làmTháitử.ThếnhưngquyđịnhcủatriềuđịnhnhàChulàchỉcócontrưởngdoVươngHậusinhramớiđượclàmTháiTử,mớicóquyềnthừakếngôivua,contraiphitửsinhrakhôngcóquyềnlợinày.DođóUVươngmuốngiếtchếtNghiCứu,ngườicontraicủachínhmìnhsinhra,phếbỏngườimẹcủaNghiCứulàThânHậu,đểtiệnchoviệcphongBaoTựlàmVươngHậu, lậpBáPhụclàmTháitử.Mộthôm,TháitửNghiCứuđangchơiđùatrongvườnhoa,UVươngcốýsaingườithảconhổ

đangnhốtởtrongchuồngra,muốnđểchohổcắnchếtNghiCứu.ChẳngngờNghiCứutỏrarấtgandạ,khiconhổhungácnhenanhmúavuốtxôngtới,NghiCứukhôngnhữngkhôngtrốntránh,tráilạicòndũngcảmbướclêngàotomộttiếng.Conhổgiậtbắnmìnhlùilạimấybước,rồingoanngoãngiốngnhưmộtconchógụcđầurủtainằmxuốngđất,khôngdámđộngđậy.ÂmmưucủaChuUVươngkhôngthựchiệnđược.TừđótrởđiNghiCứuluônluônđềcaocảnhgiác,chỉsợmộtlầnnữagặpphảinhữngtínhtoánđentối.NămthứnămsaukhiUVươnglênngôi,NghiCứulénlútrakhỏivươngcung,trốnởnhàôngbàngoạilàThânHầu.NghiCứuvừađikhỏi,UVươngnhưrútđượccáiđinhrakhỏimắt,rấthảhê.Banămsau,UVươnghạlệnhphếbỏThânHậuvàNghiCứu,phongBaoTựlàmVươnghậu,lậpBáPhụclàmTháitử.UVươngcòncóluôncanhcánhtronglòng,đóchínhlàBaoTựcómộttínhkhíquáiquỷ:ảchưahềcườibaogiờ,mặcdùcónhữngsựviệcrấtđángcười,ảvẫncứlạnhlùngnhưkhônghềcóchuyệngìxảyra.BaoTựđượcphonglàmVươngHậu,contraiBáPhụccủaảđượclậplàmTháitử.Đây

chínhlàviệcđạisựrấtđángmừngvui,thếnhưngảkhônghềmảymayvuisướng.BaoTựvốndĩkhôngphảiđượcsốngratronggiađìnhCôngHầuquýtộcmàlàcongáiriêng

củamộtcungnữ.Saukhisinhả,mẹảlặnglẽđemảvứtrabênngoài.Mộtđôivợchồngtốtbụngthấymộtđứabémớisinhbịbỏrơi,khócoeoeởngoàiđồng, liềnbếnóđemtớimộtnướcnhỏgọilànướcBaonuôidưỡng.Mườimấynămsauđứabélớnlênthànhmộtthiếunữxinhđẹp.NướcBaocómộtquýtộcđắctộivớiChuUVươngđãbỏtiềnramuathiếunữđó,đặttênlàBaoTự,rồidânglênChuUVươngchuộctội.BaoTựtuythânởVươngCung,danhnghĩalàVươngHầu,nhưngtrênthựctếcũngchỉlàmộtnôlệmàthôi,nóiđúnghơn,chẳngquachỉlàmộtthứđồchơicủaChuUVươngmàthôi.Làmộtngườiđànbàbịđẩyvàocảnhngộbịthảmnhưvậy,thìlàmsaocóthểvuivẻcườiđược?ChuUVươngcómộtđạiquantênlàQuắcThạchPhụ,mộtkẻchỉquenbợđỡnịnhhót,một

conquỷthamlam,hễthấytiềnlàtốimắtlại.HắnnghenóiUVươngtreothưởngngànvàngchỉmuốnđểcốtlàmchoBaoTựnhếchmépcười,liềnhiếnkếchoUVương.Đóchínhlàkếsách:“Đốtlửagiỡnchưhầu”.Ai cũngbiết rằngvào thờiTâyChu,đểphòng sựxâmphạmquấy rối củabộ tộcKhuyển

NhungởphíaTây,tạivùngLiSơngầnHạoThànhngườitađãxâydựngrấtnhiềuĐạikhóilửa,thựcchấtlàbancôngđượcxâylênrấtcao.NếupháthiệnbọnKhuyểnNhungtấncông,banđêmsẽcóđốtlửacháytoởtrênĐài,banngàyđốtphânchósóiđểkhóibốclên,phátcảnhbáochocácnướcchưhầubiếtlàKinhThànhcócấpbáoThiêntửgặpnạn,phảimauđemquânđộivàxe chiến tới cứuviện.Đàikhói lửa làmột thiếtkế cảnhbáoquan trọngnhưvậy,ChuUVươngđãngheQuắcThạchPhụxúibẩy,cuốicùngđãgánchoĐàimộtchuyệncườinhớđời.Ngàyhômđó,ChuUVươngdẫnBaoTựlênthànhlầuĐông,sainngườiđốtlửacháyrừngrực

trênĐàikhóilửa.Chuyệnvuvơbỗnggâynêncảnhtượngnhốnnháo,cácnướcchưhầuvừathấyánhlửa,đềuchorằngThiêntửgặpnạn,hộctốccửquânđộitớicứuviện.tướnglĩnhngồitrênchiếnxa,binhlínhtheosau,ainấythởdốc,mồhôinhưtắm,chạytớidướichânthànhHạoKinh,thếnhunglạikhôngpháthiệnramộttênlínhKhuyểnNhungnàocảmàchỉgặpUVươngvàBaoTựđangngồiuốngrượuvàngắmnhìnbinhlínhtrênthành.Cuộcdượtchạymấtcôngtoinàycủacácnướcchưhầu,đúnglàđãlàmchoBAoTựcười.BaoTựcườivìUVươngđãlàmmộtviệckinhsuất,cườivìcácnướcchưhầuđãquádễdàngbịmắclừa!NụcườixinhđẹpcủaBaoTựquảđãlàmchoChuVươngsungsướngkhônxiếtvàQuắcThạchPhụthìđượcbanthưởngcảngànvàng.CácnướcchưhầubếtlàbịlừabịpđềunổitrậnlôiđìnhnguyềnrủaChuVươnghếtlời,rồikéoquânvề.LạinóivềThânHậu,chacủaThânHậu,ôngbàngoạicủaNghiCứu,nghenóiUVươngphếbỏ

ThânHậuvàNghiCứu,phongBaoTựlàmVươngHậu,lậpBáPhụclàmTháitửthìvôcùngtứcgiận.ThânHầu liênhiệpvớinướcTăngvàKhuyểnNhung,phátbinh tớiđánhHạoKinh.UVươngthấyquânKhuyểnNhungđãkéođến,vộicửngườiđiđốtlửacháyđùngđùngởtrênĐàicầucứucácnướcchưhầu.ThếnhưnglầnnàycácnướcchưhầuchorằngUVươnglạiđùarỡnhọnênkhôngcửquântới.Bikịchđãxảyranhưvậyđó.CuốicùngHạoKinhđãbịquânKhuyểnNHungđánhchotantác,UVươngchạytrốntớichânnúiLithìbịgiếtchết,BaoTựbịbắt.BaonhiêucủacảiquýbáumàVươngthấtnhàChutíchluỹtrongnhiềunămđềubịKhuyểnNhungcướpđihết.Khicácnướcchưhầuvỡlẽmọichuyệntứctốcpháiquântớicứuviện,thìđãchậmmấtmộtbước.CácnướcchưhầubiếtlàUVươngđãchếtđànhbànvớiThầnHầu,đưatraiNghiCứucủaUVươngkếthừangôivua,đóchínhlàChuBìnhVương.SaukhiChuBìnhVươnglênngôi,sợquânKhuyểnNhunglạitấncôngmộtlầnnữa,không

dámởlạiHạoKinhnữa.Năm770trướcCôngnguyênBìnhVươngdờikinhđôtừHạoKinhtớiĐôngĐôLạcấp.BởilẽHạoKinhởphíaTây,chonênlịchsửgọitriềuđìnhnhàChusaukhiBìnhVươngdờisangphíaĐônglàĐôngChu.

XuânthuĐôngChutừnăm770đếnnăm256trướcCôngnguyên,lịchsửcủathờikỳnàyđạiđểcóthể

chiathànhhaiđạo:XuânThuvàChiếnQuốc.XuânThutừnăm770trướcCôngnguyên(nóimộtcáchtươngđốichínhxáclàphảitínhtừ

năm722trướcCôngnguyêntrởđi)tớinăm476trướcCôngnguyên(cũngcóngườichorằngphảitínhđếnnăm403trướcCôngnguyên).ỞthờikỳXuânThu,ChuThiênTửđãkhôngkhốngchếđượctoànbộthiênhạ.Thếlựccủa

cácnướcchưhầuđãhưngkhởi, tranhđoạtbáquyền lẫnnhau.ởkhuvựcĐôngNamhạduTrườngGiangcòncóhainướcNgôViệttranhbá.Cácnướcchưhầutranhnhaulàmbáchủthựcchấtchỉlàmuốnmởrộngthếlựcthốngtrịcủamình,cướpđấtđai,nhânkhẩuvàcủacảivậtchất,cuộcchiếntranhgiữahọvớnhauđềulàphichínhnghĩacả.Thếnhưngcácnướclớn,trongcuộcchiếntranhbáđãthôntínhcácnướcnhỏlâncận,thựchiệnđượcsựthốngnhátcụcbộcáckhuvực,điềukiệnthốngnháttoànquốcđãcócơthựchiện.ThờikỳXuânThu,nghềđúcsắtđãđượchưngthịnh,cácbinhkhívànôngcụđúcbằngsắt

đượcsửdụngkhárộngrãi.Dosảnxuấtnôngnghiệppháttriển,chếđộruộngđấtvàthuếmáđềudầndầnbiếnhoá,chếđộtưhữuruộngđấtxuấthiệnđãxáclậpđượcchếđộthuếmátheoruộngtư;quanhệsảnxuấtđịachủbóclộtnôngdândầndầnthaythếquanhệsảnxuấtchủnôápbứcnôlệ-xãhộiđốimặtvớiđêmtrướccủacuộcthayđổimangtínhchấtcáchmạng.CácnhàtưtưởngtrongthờikỳXuânThunhưLãoTử,KhổngTử... từnhậnthứcriêngcủa

mìnhđốivớisựbiếncủathờithếlầnlượtsánglậpranhữnghọcthuyếtvàtrởthànhnhữngôngtổcủacáchọcpháiĐạogia,Nhogia...ĐặcbiệtlàKhổngTửđãsánglậpraphongtràodạyhọctưnhân,đãgâyđượcảnhhưởngrấttolớnđốivớisựpháttriểnvănhoáhọcthuậtsaunàycủaTrungQuốc.Trênmậttưtưởngquânsựvàchiếnlượcchiếnthuật,nhàquânsựTônVũcũngđãcónhữngthànhtựurấtcao.Ydượchọctruyềnthốngcũngđãđặtđượccơsở.

25.MũinỏbắnChuThiênVương“ThờikỳXuânThu”-têngọinàyrấtđặcbiệt.Vìsaolạicótênnày?Đâylàvấnđềmànhữngngườimớibắtđầuhọclịchsửđềurấtquantâm.Thờicổđạicómột

bộ sách sử tên gọi là “XuânThu”, tương truyền làdonhà tư tưởngnhà giáodụcnổi tiếngKhổngTửtácthành,ghichéplịchsửtừnăm722đếnnăm481trướcCôngnguyên,vềsaumọingườimượndùngcáitên“XuânThu”,đemđoạnlịchsửtừnăm770đếnnăm476trướcCôngnguyêngọilàthờikỳXuânThu.ỞthờikỳXuânThu,ngườithốngtrịtốicaotoànquốclàChuThiênVươngvớiquyềnlựctối

thượng.Sáchcổnói:Phổ thiênchihạ,mạcphivương thổ, suất thổchi tân,mạcphivươngthần;cónghĩalà:DướibầutrờinơinàocũnglàruộngđấtcủaThiênvương;trongbốnbiểnngườinàolàthầnbộccủaThiênVương.AidámđụngtớiThiênVương?ThếnhưngởthờikỳXuânThutướngquânnướcTrịnhlàChúcĐandámbắnmộtmũinỏvàoChuHoànVương.Sựcốnàychẳngphảilàquákỳquáisao?NướcTrịnh (mộtvùng tronghuyệnHoaÂm, tỉnhThiểmTâyngàynay, saukhiChuBình

Vươngdờiđô,đượcphongởhuyệnTâyThịnh,tỉnhHàNamngàynay)vốnlàchưhầuđượcphonghầuthờiChuTuyênVương.ThờikỳcuốiTâyChuđầuĐôngChu,từTrịnhHoànCông,TrịnhVũCôngđếnTrịnhTrangCông,bađờiđềulàkhanhsĩcủatriềuChu,nắmgiữđạiquyềntrongtriềuđình,đãlậpnêncônglaotolớnchovươngthấtnhàChu.ThờiChuUVương,TâyNhungđánhvàoHạoKinh(vùngTâyNamthànhphốTâyAn,tỉnhThiểmTâyngàynay),đểbảohộUVương,TrịnhHoànCôngđãbịchếtdướimưanỏloạnxạ.TrịnhVũCôngnghenóichamìnhbịTâyNhunggiếtchếtđãdẫnđầubatrămchiếcxebinhđisuốtngàyđêm,kéotớiTâyNhungtửNghiCứutừnướcThântrởvềlênngôi;đâychínhlàChuBìnhVương.SaukhiTrịnhVũCôngquađời,TrịnhTranhCônglàNgộSinhtiếptụclàmkhanhsĩchotriềuChu.Cóđiều,nộibộnướcTrịnhkhôngđượcyênổn,trongmộtthờigianrấtdàicôngviệctriềuđìnhbịbỏbễ.Aingờ,sựviệcnàyđãdẫntớimâuthuẫngiữanướcTrịnhvàVươngthấtnhàChu.Mộthôm,vuanướcQuắclàKỵPhụđếnLạcDươngtriềukiến,tròchuyệnrấtthântìnhvới

ChuBìnhVương,ChuBìnhVươngmuốnKỵPhụlàmkhanhsỹ,liềnnói:-ChaconTrịnhBáquảnlýtriềuchínhđãrấtnhiềunămrồi,nayđãmộtthờigianrấtdài,

TrịnhBákhôngthiết triều.Tamuốnđểchongươi thayhắnquản lýviệc triềuchính,ngươituyệtđốikhôngđượctừchốiđónghe!QuắcCôngđãbiếtrấtrõsựlợihạicủaTrịnhBánênkhôngdámnhậnlời,nói:-Khôngđược.NếuthầnthayTrịnhBálàmkhanhsĩ,TrịnhBáchẳngnhữnghậnthần,màcòn

hậncảThiênVươngđó.Thầnkhôngdámtuânmệnh.Nóixong,QuắcCôngliềnvộivàngtrởvềnước.TuybảnthânTrịnhTrangCôngkhôngởlại

LạcDương,thếnhưngTrịnhđãđặtrấtnhiềutaimắtởđó,nhấtcửnhấtđộngcủatriềuđình,Trịnhđềubiếtrấtrõ.Lầnnày,nghenóiThiênVươngđịnhcáchchứcmình,Trịnhkhôngthậtyêntâm,liềnbướclênxagiátớiLạcDương.TrịnhTrangCôngđếngặpChuBìnhVương,chủđộngđềxuấtmuốntừchức,ChuBìnhVương

trong lòngkhôngưaTrịnhTrangCông, thếnhưng trướcmặtkhôngdámnói.VừanghenóiTrịnhTrangCôngmuốntừchức,BìnhDươngliềnlosợ,giảithích:-Saolạicóchuyệnnhưthếđược.Đãlâukhanhkhôngthiếttriều,khiếntanhớlắm.Hômnay

đượcgặpkhanh,tathậtsựvuimừng.TrịnhTrangCôngnhìnthẳngvàođôimắtcủaChuBìnhVương,tựanhưcườimàlạikhông

phảicười,dõngdạcnói:-NănglựccủathầnsaocóthểsánhkịpvớiQuắcCông?ChuBìnhDươngvừangheTrịnhTrangCôngnhắctớiQuắcCôngKỵPhụ,bỗngđỏdừmặt,

miễncưỡngnóichoquachuyện:-Rấtlâurồikhanhkhôngđến,tahiểurằngtrongnướcviệcnhiềunhưnúi.Tachỉmuốnđể

QuắcCôngthaykhanhíthôm,chờkhanhtớisẽtraotrảlại.QuắcCôngnhiềulầntừchối,tađãchoQuắcCôngvềnướcrồi,khanhkhỏiphảisuynghĩnhiều.ChuBình Vương càng giải thích, Trịnh Trang Công càng không tha thứ. ChuBình Vương

luốngcuống,đànhnói:-Thôiđược,khanhđãkhôngtintưởngta,thìtasẽđểTháitửcủatatớilàmcontinnước

Trịnh,nhưvậyđượckhông?ĐườngđườnglàmộtThiêntửthếmàphảiđemcontraitớilàmcontinởmộtnướcchưhầu,

quảlàchuyệnxảyralầnđầutronglịchsửtriềuChu.ChuBìnhVươngđãnhượngbộtớinướcnày,TrịnhTrangCôngvẫnkhôngnghe:-Nhưthếcũngđượcsao?Dùngai,khôngdùngai,làquyềnlựccủaThiênVương,saolạicó

thểđưaTháitửtớinướccủathầnđểlàmvậtchếtchấpđược.LàmnhưvậychẳngphảilàngườitrongthiênhạsẽnguyềnrủathầnlàbứchiếpThiênVươnghaysao?Tộinàythầnlàmsaocóthểgánhchịunổi.ChuBìnhVươngvộivàngnói:-Không,khôngthểnóinhưvậyđược,khanhcótàitrịquốc,tưcửTháitửtớichỗngườiđể

họctập,chẳnglẽlạikhôngđượcsao?TrịnhTrangCôngvẫnkhôngbằnglòng.CácquanđạithầnvừanểmặtThiênVươnglạivừa

khôngdámđắc tộivớiTrịnhTrangCông,nênkhôngbiết làmthếnàochophải, thoạtngheThiênVươngnóimuốnđưaTháitửsanglàmcontinliềnchođólàmộtbiệnpháptốt,ainấyhăngháinói:-Theosựhiểubiếtcủachúngthần,nếuThiênVươngkhôngcửTháitửsangnướcTrịnhthì

khôngthểgiảitrừđượchoàinghicủaTrịnhBá;nếuchỉđểchoTháitửđilàmcontin,thìthiênhạkhóchấpnhận.Chibằngcảhaingười,VuavàThầnđềutraođổicontin,mộtbêncửTháitửsangnướcTrịnhhọctập,mộtbêncửTịnhcôngtửtớitriềuđìnhlàmthếchấp,nhưvậychẳngđẹpcảđôiđườnghaysao?ChuBìnhVươngluônmiệngkhenphải,lúcnàyTrịnhTrangCôngmớichịunhếchmépcười.

TừđóTháitửCôvàChuBìnhVươngliềnởlạinướcTrịnh,côngtửHốtcủanướcTrịnhsốngởLạcDương.Năm thứ 51 sau khi Chu Bình Vương lên ngôi (tức năm 720 trước Công nguyên), Thiên

Vươngđãquađời.SaukhiBìnhVươngmất,TrịnhTrangCôngvàChuCôngHoắcKiêncùngquảnlýtriềuchính.HọđểchoCôngtửHốttrởvềnướcTrịnh,lạisaingườiđếnđónTháitửCôvềtứcvị.ChẳngngờTháiTửCôvìquábithương,vềtớiLạcDươngchưađượcbaolâuthìchết.NgườitalạilậpcontraicủaTháitửCôlênlàmThiênvương.ĐâychínhlàChuHoànVương.ChuHoànVươngnghĩtớicácchếtcủachacóquanhệvớiTrịnhTrangCông,lạithấyTrịnh

TrangCôngvẫnchuyênquyền,chonêncàngcămhậnTrịnhTrangCông.HoànVươngđãbímậtbànbạcvớiChuCôngHoắcKiên:-TathấyHoắcCônglàmviệcchămchỉ,lạicungkính,hiếulễ,tamuốnđểHoắcCôngthaythế

TrịnhTrangCông,khanhthấysao?ChuCôngHoắcKiênnói:-TrịnhTrangCônglàmộtngườirấtlợihại,nếuThiênVươngtướcquyềncủahắn,hắnnhất

địnhsẽbáothù.Cầnphảicânnhắckỹtrướckhihànhđộng!ChuHoànVươngnói:-Takhôngchịunổisựkhốngchếcủahắn.Chítađãquyết,hãycứlàmnhưvậy!

Buổichầusớmhômsau,cácquanđạithầnđềucómặtđôngđủ.ChuHoànCôngnóivớiTrịnhTrangCông:-Khanh là quanđại thần củaThiênVương, ta khôngdám tuỳ tiện sửdụngkhanh,mong

khanhtưliệu!TrịnhTrangCôngnói:-Thầnnênđisớmmớiphải.ĐatạơnhuệcủaThiênVương.Xinchothầnđượccáotừtạiđây.Nóixongliềnquayđầuđingay.Trênđườngđigặpaiđềunói:-TênoắtHoànCônglàkẻvongânphụnghĩa!TrịnhTrang Công xa giá về nước, Công tửHốt dẫn đầu văn võ bách quan ra khỏi thành

nghênhđón,hỏivìsaoTrịnhTrangCônglạitrởvề.TrịnhTrangCôngnói:-Tađãbịcáchchứcrồi!Vănvõbáchquannghexongđềuvôcùngphẫnnộ,cóngườinói,phảicấtquântớihỏitội,

phếbỏHoànVương,rồilậpmộtThiênVươngxứngđánghơn.Cóngườinóichớhấptấp,tạmthờinênbiếtnhẫnnạn,nhấtđịnhThiênVươngsẽhốihận.QuanđạiphuTếTứcnói:-Tôicómộtkế,tôisẽdẫnmộtđộiquântớibiêngiớitriềuChu,hễgặplúalàcắtchosạch.

Nếucóngườihỏithìnóichúngtabịmấtmùa,tớivaymộtítlươngthực.NếuThiênVươnglạisaingườitránhhỏi,thì lúcđóchúngtađãcócớđểmànói.NếuThiênVươngkhôngnóigì,chúacôngsẽtớitriềuđìnhcậtvấnôngtacũngkhôngmuộn.TrịnhTrangCôngcảmthấykếsáchcủaTếTúcrấtthoảđáng,liềnđồngý.Hômsau,TếTúcdẫnquântớiÔnấp(gầnhuyệnÔn,tỉnhHàNamngàynay),nóivớiÔnđại

phurằng:-Nướcchúngtôibịmấtmùanênphảitớivayquýngàimộtítlươngthực.Ônđạiphunói:-KhôngcómệnhlệnhcủaThiênVương,khôngthểchovayđược.-Saolạikhôngthểvớichẳngthế!Lúađãchínrồi,chúngtôicóthểtựgặtđược!Nóixong,cảngànbinhsĩtánphátđi,chỉtrongchốclátđãgặtxongmộtkhoảnhlúalớn.Ôn

đạiphutựbiếtnướcTrịnhlớnmạnh,lạithấylínhTrịnhchởtừngxelúađầyđemvềnướcmàkhôngbiếtlàmthếnào!Mùathu,TếTúclạidẫnquântớithànhChu(vùngĐôngBắcthànhphốLạcDương,tỉnhHà

Namngàynay) “vay” lương.QuânđộinướcTrịnhbanngàymaiphục trong thôn,banđêmxôngxa,cắtsạchlúa.Dovậy,ởngoạiôThànhChu,cáctrànruộnglúađãbịcắttrơtrụi.ÔnấpđạiphuvàThànhChuthủtướngvộitrìnhtấusựviệcnàychoChuHoànVươngbiết.

HoànVươngvừanghe,bỗngđùngđùngđạinộ,muốncấtbinhhỏi tộingay.ChuCôngHoắcKiênkhuyêncannói:-Đâylàviệcnhỏởbiêngiới,chưachắcTrịnhTrangCôngđãbiếtgiữkínsựviệc!ChuHoànVươngđànhphảihạlệnhchoquânđộiởbiêngiớiđềphòngcẩnthận,nhưngthâm

tâmthìrấtcămhậnTrịnhTrangCông.TrịnhTrangCôngthấyChuHoànVươngkhôngcóđộngtĩnhgì,cảmthấybấtan,rồibànvới

cáchạthầnphải trựctiếpvàotriềuđểgặpHoànVương.Chẳngngờ,vừamới lênđườngđãnghetinliênminhhiệpướcnướcTềhìnhthành,rồiChuHunướcVệlàmloạntấncôngnướcTrịnh,tiếpđólàTốngThươngCôngcũnggiúpđỡnướcVệtiếnđánhnướcTrịnh,thêlàviệc

triềukiếnphảihoãnlại.VìsaoTốngThươngCôngcũngtiếnđánhnướcTrịnh?BởivìTrịnhTrangCôngđãgiữcontraicủaTốngMụcCônglàCôngtừPhùng,màTốngThươngCônglolắngnướcTrịnhđemCôngtửPhùngtrởvềcướpngôivuacủamình,nênđãpháingayquânđigiúpđỡnướcVệđánhnướcTrịnh.SaukhidẹpyênđượcloạnChâuHu,TrịnhTrangCôngliềncấtquânđểdạychoTốngThươngCôngmộtbàihọc,nhânđóđưaCông tửPhùng trởvềnướcTống.TểTúcnóivớiTrịnhTrangCông:-NướcTống làCông tước(1), địavị rất tônquý.ThiênVươngrất tôn trọnghắn, chúng ta

khôngthểkhinhthường.Theothầnnghĩ,chibằngChúacôngcứtớitriềukiếnThiênVương,sauđóphấtcờcủaThiênVươngđitrừngphạtnướcTống.Mộtkhixuấtquâncódanhnghĩađànghoàng,chưhầunàodámkhôngnghelờiChúaCông?TrịnhTrangCông cảm thấyTếTúcnói rất đúng, liềnđem theoTếTúcngayhômđó lên

đườngtớitriềukiếnChuThiênVương.ChuCôngHoắcKiên khuyênChuHoànVương nên chiêu đãi TrịnhTrang Công thật long

trọng,đồngthờimượncơhộinàyđểthểhiệnrõuyquyềncủaThiênVương.ChuHoànVươngvốnđangrấthậnTrịnhTrangCông,nghĩtớiviệccướplúavừarồi,nỗibựctứckhôngđểđâuhết,saolạidễnghelờikhuyênđóđược.VừagặpTrịnhTrangCôngđãhỏingay:-NướcTrịnhcủakhanhnămnaythuhoạchrasao?TrịnhTrangCôngcungkínhtrảlời,nói:-NhờhồngphúccủaThiênVương,mùamàngrấtkhá.ChuHoànVươngthấyTrịnhTrangCôngrấtcungthuận,liềndẫntới:-Maymàthuhoạchkhá,thóccủaÔnấp,lúacủaThànhChu,nămnaytrẫmcóthểgiữđượcđể

màănnhỉ?TrướcnhữnglờixoimóicủaChuHoànVương,TrịnhTrangCôngchẳngbuồnđáplại,ngay

lậptứccáolui.ChuHoànVươngđãkhôngbàytiệchoantống,cũngchẳngtặnglễvật,chỉcửngườiđưatớimườixethóc,nói:-Sốthócnàycáckhanhcứgiữlấy,khinàođóikém,mấtmùathìđemraăn.TrịnhTrangCônglấylàmhốihậnrằngmìnhkhôngnênđếnđây,bựctứcnóivớiTếTúc:-ChuHoànVươngứchiếptaquálắm!Dùthếnàothìsốthócnàycũngkhôngthểnhậnđược.TếTúcnói:-Chúacôngcứnênnhậnlấy.Chúacôngnghĩxem,vìsaocácchưhầutrongthiênhạtôntrọng

nướcTrịnhchúngta?Đólàvìchúngtabađờilàmkhanhsĩ,cóquanhệmấtthiếtvớiThiênVương.Chúacôngkhôngtiếpnhận,tứclàđãgâybấthoàvớiThiênVương,nếucácnướcchưhầubiết,ắtsẽkhinhthườngchúngta.Đangnóichuyện,ChuCôngHắcKiênsợChuHoànVươnglàmxấuđimốiquanhệvớiTrịnh

TrangCông,liềnbổxungthêmhaixelụachoTrịnhTrangCông.SaukhiChuCôngHoắcKiênđirồi,TếTúcmặtmàyhớnhởnóivớiTrịnhTrangCông:-Đúnglàôngtrờiđãđemlạithuậnlợichochúngta!TrịnhTrangCônghỏi:-Tạisaonhàngươilạivuimừngnhưvậy?TếTúcnói:-NướcTrịnhvàotriềukiếnThiênVương,cácnướcchưhầukhôngaikhôngbiết.Bâygiờ,

chúngtađemlụamàChuCôngHoắcKiêntặngchấtlêntrênmườixethóccủaThiênVương

cho,mọingườivừanhìnđãthấy,ThiênVươngthưởngchonướcTrịnhnhiềulụanhưvậy,đốivớinướcTrịnhthậtlàtốt.Chúngtalạitìmcớđểnói,TốngCôngtừtrướckhôngvàotriềukiếnThiênVương,đãbịTrịnhBátheolệnhThiênVươngtrừngphạt.Nhưvậylàcònaidámkhôngtin?TrịnhTrangcôngvừanghe,sungsướngnói:-Tốtlắm!TrịnhTrangCôngralệnhchotuỳtùngđẩymườichiếcxechấtđầylụađinghênhngangtrên

đườngphố,cònúpmởgieorắctinđồn:ThiênVươngcửTrịnhTrangCôngtớitrừngphạtnướcTống.Mọingườiđềucholàthực.TrịnhTrangCôngvừatrởvềnước,liềngươngcaocờlớn“Thaytrờiphạttội”ướchẹncùng

nướctề,nướcLỗ,đạiquânrầmrầmrộrộtheobađườngtiếnvàođánhnướcTống.QuânTốngbịđạibại.TháiTểHoaĐốcnướcTốngthừacơgiếtchếtTốngThươngCông,rồiviếtthưchoTrịnhTrangCông,muốnđónCôngtửPhùngvề.TrịnhTrangCôngnhậnthưlậptứcchỉnhđốnxengựa,đưaCôngtửPhùngvềnướclênngôi,đólàTốngTrangCông.TrịnhTrangCôngướchẹnvớiTềHiCông,LỗHoànCôngmởmộtđạihội, chính thứcxácnhậndanhvị củaTốngTranhCông.Từđấy,TrịnhTrangCônguydanhlừnglẫy,cácnướcTề,Lỗ,Tốngv.v...đềucoiônglàthủlĩnhcủacácchưhầu.TrịnhTrangCôngdấyquânđộngchúngnhưvậy,ChuHoànVươngsaolạikhôngbiếtđược?

ChuHoànVươngvừanghenóiTrịnhTrangCôngcầmcờhiệucủamìnhtớitrừngphạtnướcTống,lậptứchạlệnhbãibỏchứcvụkhanhsĩcủaTrịnhTrangCông.TrịnhTrangCôngcàngcămhậnHoànVương,suốttrong5nămkhôngtớiLạcDươngtriềukiến.ChuHoànVươngnổigiận,chửilớn:-ThằngoắtconNgộSinhnàyquávôlễ!Lầnnàytanhấtđịnhthândẫnđạiquântớihỏitội

hắn.Cácquanđạithầnhăngháikhuyêncan,tráilại,ChuHoànVươngcàngthêmkiênquyết,thề

nguyềnnói:-TavàNgộSinhthềkhôngđộitrờichung!-NóirồithốnglĩnhquânđộibanướcThái,Vệ,

TrầntiếnquânvàonướcTrịnh.TrinhTrangCôngnghenóiđạiquâncủaChuVươngsắpsửakéotới,liềntriệutậpcácquan

đạiphuhọpbànđốisách,tếTúcnói:-ThiênVươngđích thândẫnquân tớihỏi tội,danhchínhngôn thuận, chibằng ta cứsai

ngườitớichịutội,dânglễxinlỗi,cólẽcóthểchuyểnhoạthànhphúcđó.TrịnhTrangCôngvừanghe,rấtbứctức,nói:-Bađờilàmkhanhsĩchúngtađãlậpđượcbiếtbaocônglaohiểnhách.NgàynayChuVương

đãđoạtđạiquyềncủatakhôngnói,lạisaiiquântớiđánhta.Thằngchanàyứchiếpngườiquálắm.Nếutakhôngđểchohắnnhìnthấychútbảnlĩnhthìerằngđấtnướccủachúngtakhócóthểbảođảmđược.CácđạithầnvănvõngheTrangCôngnóithếmọingườiđềuchenvaisátcánh,quyếtmột

trậnsốngchếtvớiThiênVương.ChuHoànVươngthấyTrịnhTrangCôngvẫnthậtsựdámchốngđốilạimình,bựctứclắm,

nhấtđịnhphảiđíchthântớiđánh.TrướcđóHoànVươngđãchuẩnbịsẵnmộtbàitừgiảngdiễnrấtdài,muốnchờkhiTrịnhTrangCôngrathìchủichohắnmộttrậnởngaytrướcmặthắn,chẳngngờđượcTrịnhTrangCôngcănbảnkhôngchuẩnbịnghebàitừđó,màđãbàyxongthếtrận,chờđợinghenhchiến.ChuHoànVươngđãkhôngkìmnénnổi,liềnsaingườirachửibớikhiêuchiến,TrịnhTrangCôngvẫnkhôngthèmđểýtớichờtớisaubuổitrưa,TrịnhTrangCôngthấycácbinhsĩcủanhàvuanhàChuđãthấmmệt,kỷluậtlỏnglẻo,bènphấtcờ,đánh

trốngxungphong.QuânđộibanướcTrần,Thái,Vệvốndĩkhôngmuốnđánhtrận,bâygiờ,trướcthếmạnhcủaTrịnh,liềnômđầubỏchạy,khôngsứcgìngănnổi?QuânTrịnhhăngháixônglênđánh,khiếnquânđộiThiênVươngngườingã,ngựanhào,haobinh,tổntướng.ChuHoànVươngnhìnthấyđạithểđãtrôiqua,đànhphảitruyềnlệnhluibinh,rồiđíchthâncắtđứtphíasau,vừađánhvừalui.TướngnướcTrịnhlàChúcĐantừxatrôngthấyHoànVươngliềnrútramộtmũinỏcứng,

bắnmạnhmộtpháttrúngngayvàovaitráicủaHoànVương.MaymàdogiápcủaHoànVươngcứngvàdày,vếtthươngđãkhôngquánặng.Thếnhưng,sựviệc“Bắntrúngvaivua”đãđượclantruyềnđikhắpnơi.Mũinỏnàyđãnóirõrấtnhiềuvấnđề.VàothờiTâyChu,Thiêntửlà“Thiênhạtôngchủ”,thầnthánhkhôngthểxâmphạmđược,đólàđiềuđãđượcthựctếkhẳngđịnh.TừsaukhiBìnhVươngdờivềphươngĐông,vươngthấtdầndầnsuyyếu,lựclượngcủacácchưhầuđãlớnmạnhlên.ChuHoànVươngvẫnmuốnthểhiệnoaiphongcủaThiêntử,thếnhưngTrịnhBákhôngchịuthua.MũinỏnàyvôtìnhđãbộclộrõsựthựcnhàChuđangsuyyếu,chưhầuđãlớnmạnh.Lạinói,ChúcĐanmắtthấyThiênVươngbịtrúngnỏ,liềnthúcxeđuổithoe,toanthòtaytóm

bắtChuHoànVương,độtnhiênnghethấyhiệucòithubinhtừtrongtrại línhphátra,đànhphảiquayxetrởlại.ChúcĐannhìnthấyTrịnhTrangCôngliềnhỏi:-ChuVươngbịtrúngmộtmũinỏ,xemrađãnhụtchí.Thầnđịnhbắtsốnghắn,tạisaochúa

cônglạhạlệnhthuquân?TrịnhTrangCôngnói:-Người chỉmới biếtmột,mà khôngbiết hai.Hômnaybất đắc dĩ chúng ta phải nghênh

chiến!ChỉcầnchoChuVươngbiếtsựlợihạicủachúngtalàđược.GiảdụbắtsốngđượcThiênVương,chúngtasẽxửtríthếnào?DùThiênVươngbịtrúngnỏ,cựcchẳngđã,ôngtachết,thìtộigiếthạiThiênVương,chúngtachịusaonổi?TếTúctiếplời,nói:-Chúacôngthậtlàcaokiến.LầnnàyquảthựclàThiênVươnghoảngsợchúngtarồi.Nênsai

nngườitớithămhỏiôngta,mởchoôngtamộtlốithoát,ôngtaắtphảinghĩlại.TrịnhTrangCôngnói:-Tốt,việcnày,trừngươirakhôngailàmđược.TếTúclậptứcchuẩnbịmườihaiconbò,mộttrămconcừu,ngoàiralàmộtsốlươngthực,

ngayđêmđótớidoanhtrạicủaChuVươngthămhỏi.GặpChuVương,TếTúcliềnquỳxuốngđất,cúiđầu,nói:-Đángtộichết!Đángtộichết!TrangCôngvốnchỉmuốntựvệ,chẳngngờkhôngquảnlítốt

binhlính,đểđếnnỗimạophạmThiênVương,tộinàymuônchết!BâygiờTrangCôngđãbiệtsaithầntớithămhỏi.ChuHoànVươngkhôngngờlạitớinướcnày;thấyTếTúcquỳởdướiđấtôngtacàngthêm

khóxử,nhấtthờikhôngbiếtnóithếnàochophải.KhanhsĩQuắcCôngLâmPhụởbêncạnhtrảlờithay:-NgộSinhđãbiếtđượctộilỗicủamình,thìthathứcho!-RồiquayđầulạinóivớiTếTúc:-SaongươikhôngmautớitạânThiênVươngđi!TếTúcdậpđầumấycáirồicáotừThiênVương,sauđótớithămhỏitừngdoanhtrại.Cuộc

đấutranhgiữaChuVươngvàTrịnhBálầnnàyđãkếtthúcbằngmàn“thămhỏi”củaTếTúc,cònbứcmànmới,cuộcchiếntranhgiữacácnướcchưhầulạisắpsửabắtđầu.

26.TềHoànCôngtrọngdụngQuảnTrọngTừcâuchuyệnbắnmũinỏvàoThiênVươngcóthểhiểurằng,lúcnàyChuThiênVươngchỉ

còn làmộtcáibóngvậtvờ.Thếnhưng, trêndanhnghĩacủaThiênVươngvẫn làchícaovôthượng.CácnướcchưhầulớnmạnhluônmượnchiêubàibảohộChuThiênTửđểmởrộngthếlựccủamình,hòngxưngbá.Tạisaogọilàxưngbá?Trongquátrìnhhỗnchiếnthôntínhlẫnnhau,quốcgiamạnhnhấttrởthànhBáquốc,vuacủaBáquốcchínhlàBáchủ.TrongphạmvithếlựccủamìnhBáchủpháthiệuralệnh,nóimộtkhôngthểlàhai.CácnướcchưhầubịchinhphụcphảidânglễtiếncốngchoBáchủ,phảitriềukiếntheohạnđịnh.Báchủmuốntiếnhànhhộinghịhoặcmuốncấtquânđiđánhtrậncũngphảiphụctùng.Nhưvậylà,trênthựctếBáchủvàThiêntửcũngchẳngkhácbiệtnhaubaonhiêu.Truyềnthuyếtkểrằng,lúcđầunhàChuđãphânphongthànhmấytrămnướcchưhầu,đến

thờiXuânThuchỉcònlạihơnmộttrămnước,trongđócácnướctươngđốilớnchỉcómườimấynhưTề,Tấn,Sở,Tấn,Lỗ,Vệ,Yên,Tống,Trần,Thái,Trịnh,Tào,Ngô,Việtv.v...SốnướcchưhầunàyđềumuốnlàmBáchủ.Dođó,việccácnướclớntranhBáđãtrởthànhđặcđiểmchủyếutrongthờikỳXuânThu.Mườimấynướclớn,tranhgiànhlẫnnhau,kếtquảlầnlượtxuấthiệnnămBáchủ.ĐâychínhlàXuânThungũBávẫnthườngđượcnóitrongcácsáchlịchsử.XuânThungũBálànhữngnướcnào?CósáchgọilàTềHoànCông,TấnVănCông,TốngTươngCông,TầnMụcCông,SởTrangVương.Cócáchgọikhác làTềHoànCông,TấnVănCông,SởTrangVương,NgôVươngHạpLư,ViệtVươngCâuTiễn.BởivìTềHoànCônglàmBáchủsớmnhất,chonênchuyệnvuaTềxưngBásẽđượckểtrước.NướcTềởmiềnĐôngBắctỉnhSơnĐôngngàynay.NóitớinướcTềxưngBá,đầutiêncần

phảinhắctớinhàchínhtrịlớnQuảnTrọng,bởivìTềHoànCôngxưngbáchủyếudựavàosựgiúpđỡcủaôngta.MuốnkểtớiQuảnTrọnglạiphảikểtừ“tìnhbạngiữaQuảnvàBão”trởđi,bởivìngườitiếncửQuảnTrọngvớiTềHoànCônglàBãoThúcNha.QuảnTrọngvàBãoThúcNhalàđôibạnthân.Banđầu,QuảnTrọngvàBãoThúcNhahợpsứcđểcùngbuônbán.QuảnTrọngnhànghèo,vốnliếngkhôngnhiềubằngBãoThúcNha,thếnhưngkhichiatiềnlãi,QuảnTrọnglạichỉmuốnlấyphầnhơn.NhữngngườigiúpviệcchoBãoThúcNhađềurấtkhôngvui,đãchửiQuảnTrọnglàthamlam.Thếnhưng,BãoThúcNhađãgiảithíchnói:-Ôngtathammấyđồngtiềnnàylàmgì?Giađìnhôngtađanggặpkhókhăn,nêntatựnguyện

nhườngchoôngtađó.QuảnTrọngđãtừngdẫnbinhđiđánhtrận,khitấncông,QuảnTrọngnấpởphíasau,lúcrút

lui,QuảnTrọng lại chạy lênphía trước, cácbinh línhdướiquyềnđềukhinh thường,khôngmuốntheoôngtađiđánhtrận.BãoThúcNhalạinói.-QuảnTrọngcòncómẹgià,ôngtabảohộmìnhlàđểphụngdưỡngmẹgià,chứkhôngphảilà

ôngtasợchếtđâu.BãoThúcNhađãbiệnhộthaychoQuảnTrọng,rasứcchedấunhữngkhuyếtđiểmcủaQuản

Trọng,hoàntoànlàvìyêumếnvàmuốngiữgìnconngườiQuảnTrọngtàiba.QuảnTrọngcảmđộng,thởdàinóirằng:-Ngườisinhratalàchamẹta,ngườihiểutalàBãoThúcNhavậy!QuảnTrọngvàBãoThúcNhađãkếtthànhđôibạncùngsốngchếtnhưthếđó!Lúcđó,vuanướcTềlàTươngCôngkhôngcócontrai,chỉcóhaianhemkhácmẹ.Mộtngười

gọilàCôngTửCủ,mẹlàngườinướcLỗ(vùngTâyNamtỉnhSơnĐôngngàynay);mộtngườilàCôngtửTiểuBạch,mẹ làngườinướcVệ(vùngphíaBắc tỉnhHàNamngàynay).Mộthôm,QuảnTrọngnóivớiBãoThúcNha:-Theotôinghĩ,trongtươnglaingườikếvịlênngôivua,khôngphảilàCôngtửCủthìcũnglà

CôngtửTiểuBạch.Tôivàông,mỗingườiphòtámộtngưnờchứ?BãoThúcNhađồngývớiýkiếncủaQuảnTrọng.Từđó,QuảnTrọnglàmthàydạyCôngtửCủ,

BãoThúcNhalàmthày,dạyCôngtửTiểuBạch.TềTươngCôngvôcùngtànbạovàumêluônluôntìmchỗsơhởđểmắngchửicácquanđại

thần.QuảnTrọngvàBãoThúcNhabiếtrằngTềTươngcôngkhôngthểcókếtcụctốtđẹpđược,bènthừacơ,ngườithìđemCôngtửCủtrốnsangnướcLỗ,ngườithìđưaCôngtửTiểuBạchtrốntớinướcCử(huyệnCử,tỉnhSơnĐôngngàynay).Năm12ChuTrangVương(năm685trướcCôngnguyên),CôngTônVôTriđãgiếtTềTương

Công,cướpngôivua.Chưađầymộttháng,CôngTônVôTrilạibịcácquanđạithầngiếtchết.NướcTềcómộtsốđạithầnbímậtcửsứgiảtớinướcCủnghênhđónCôngtửTiểuBạchtrởvềnướcTềđểlênngôivua.LỗTrangCôngngheđượctinnày,quyếtđịnhđíchthândẫnbatrămxelính,dùngTàoMạtlà

đạitướng,hộtốngCôngtửCủtrởvềnướcTề.TrướcđóTrangCôngđãđểchoQuảnTrọngdẫnmộtbộphậnbinhmãđichặnđườngCôngtửTiểuBạch.QuảnTrọngdẫn30chiếcxelính,đisuốtđêmngày,đuổitheoCôngtửTiểuBạch.Họđuổitới

TứcMặc(vùngĐôngNamhuyệnBìnhĐộ,tỉnhSơnĐôngngàynay),nghenóiquanđộinướcCửđãđiquađượcnửangàyrồi,liềntiếptụcrượttheomộtmạchtớihơnbamươidặm.Từxa,họthấyquânđộinướcCủđốtlửanấucơmởbênrừngcâynhỏ,CôngtửTiểuBạchđangyênvịtrongxe.QuảnTrọngchạylêntrướcnói:-ThưaCôngtử,Côngtửđiđâuthếạ?TiểuBạchnói:-Vềchịutang!QuảnTrọnglạinói:-CôngtửCủlớntuổihơnCôngtử,cóCôngtửCủvềchịutanglàđượcrồi,Côngtửlàmgìphải

vộivãtấtbậtnhưvậy!BãoThúcNhahiểurõdụngtâmcủaQuảnTrọngnênrấtkhôngvui,nóivớiQuảnTrọngrằng:-QuảnTrọng,ônghãytrởvềngayđi.Ngườinào,việcnấy,ôngbấttấtphảiquảnnhiềunhư

vậy.QuảnTrọngđưamắtsangbêntráibênphải,thấynhữngngườituỳtùngngườinàongườinấy

mắttrợntrừng,chenvaisátcánh,hìnhnhưmuốnliềumạngvớiông;lạithấyngườimìnhíthơnhọrấtnhiều,nghĩthầmcứcứngnhắcđụngđộnhấtđịnhsẽnếmđònthấtbại,bèngiảdạngnghe lời, lui trởvềchưađiđượcmấybước,bỗngnhiênquaymình lại,giươngcungđặtnỏ,nhằmtrúngTiểuBạch,bắnngaymộtphát.ChỉnghethấyTiểuBạchthétlênmộttiếng,miệngphunmáu tươi, ngãvật trênxe.Mọingười xungquanhđổxô tới cứuhộ, cóngườikêu to:“Hỏngrồi!”.Tiếpđólàtiếngngườikhócầmĩ.QuảnTọngnhìnthấytìnhhìnhnày,chorằngTiểuBạchnhấtđịnhđãbịchếtrồi,liềnđánhxe

chạythụcmạngvềbáocáochoLỗTrangCôngbiết.LỗTrangCôngnghenóiTiểuBạchđãchết,lậptứcbàyyếntiệcchúcmừng,sauđódẫnCôngtửCủđườnghoàngtiếnthẳngvềnướcTề.ThếnhưngmũinỏcủaQuảnTrọngchưahạthủđượcCôngtửTiểuBạch,chỉbắntrúngcái

mócdảiáocủaTiểuBạch.TiểuBạchsợlạitrúngnỏcủaQuảnTrọng,liềnkhônngoannghĩrakếcắnnátđầulưỡi,giảhộcmáutươichết.TronglúchỗnloạnmọingườiđãbịcũngđềubịTiểuBạchchemắt.ChờkhiQuảnTrọngđãđixa,TiểuBạchmớimởmắtra,ngồidậy.BãoThúcNhanói:-Chúngtaphảichạynhanhlên,chưabiếtchừngQuảnTrọngsẽtrởlạiđó.TứcthìCôngtửTiểuBạchthayđổiquầnáo,ngồiởtrênxecóchebạt,tắtđườngnhỏchạytới

Đô thànhLâmThuỷcủanướcTề.LúcnàyLỗTrangCôngvàCông tửCủvẫncònđang trênđường!

CácquanđạithầnnướcTềvốndĩchủtrươnglậpCôngtửCủlênlàmvua,thấyCôngtửTiểuBạchtrởvềtrước,liềnnóivớiBãoThúcNha:-NếuônglậpCôngtửTiểuBạchlênlàmvua,CôngtửCủtrởvềthìbiếtlàmthếnào?BãoThúcNhanói:-Nướctềliêntụcgặpnộiloạn,chỉtrừphiđượcmộtngườitàibasángsuốtnhưCôngtửTiểu

Bạchlênlàmvua,mớihyvọngyênđịnhđược.HiệnnayCôngtửTiểuBạchđãvềsớmhơnCôngtửCủ,chẳngphảilàýtrờiđósao?Cácngàithửnghĩmàcoi,LỗTrangCônghộtốngCôngtửCủtrởvề,nếuCôngtửCủlênlàmvua,khẳngđịnhLỗTrangCôngsẽhạchsáchđòicủacải.NướcTềvốndĩđãđủthêthảmrồi,nhưvậythìlàmsaocóthểchịuđựngnổi?CácquanđạithầnngheBãoThúcNhanóicólý,đềuđồngýchocôngtửTiểuBạchlênngôi.

TiểuBạchchínhlàTềHoànCôngnổitiếngtronglịchsử.Quamấyngàysau,LỗTrangCôngmớisoáilĩnhđạiquântớibiêngiớinướcTề.Ôngnghenói

CôngtửTiểuBạchchưachếtm,màđãlênlàmvua,thìđùngđùngnổigiận,lậptứcphátđộngcuộctấncôngvàonướcTề.TềHoànCôngđànhphảiphátbinhứngchiến.HaiquânđánhnhaumộttrậnhỗnchiếnởCảnThời(phíaTâythànhphốTruBác,tỉnhSơnĐôngngàynay),quânLỗbịthuato,LỗTrangCôngphảibỏcảxemàchạytrốnmớibảotoànđượcmạngsống.RuộngđấtvùngVấnDươngnướcLỗcùngcũngbịnướcTềchiếmmất.Thậtlàăncắpgàkhôngxonglạilỗvốnmấtnămgạo.LỗTrangCôngđạibạitrởvềnước,cònchưakịpthở,đạiquânnướcTềlạiđãđánhtới,bắtLỗ

TrangCôngphảigiếtCôngtửCủ,giaonộpQuảnTrọng.LỗTrangCôngthấyđạibinhápsátbiêngiới,khôngmuốnvìmộtCôngtửCủmàgâyhiềmkhíchmấtnước,liềnhạlệnhgiếtchếtCôngtửCủ,lạisaingườibắtQuảnTrọng,chuẩnbịgiaochonướcTề.MưusĩlàThiBánóivớiLỗTrangCông:-QuảnTrọnglàbậckỳtàitrongthiênhạ,nếuTềbiếtdùngôngtathìnướcsẽgiàu,binhsẽ

mạnh,đólàmốiuyhiếpcựckỳnguyhiểmđốivớichúngta.ThầnnghĩchibằngcứgiữôngtaởlạinướcLỗ.Lúcnày,tronglòngLỗTrangCôngchỉcóquânTềđangởngoàicửaảiđấtnước,saodámto

ganlưugiữQuảnTrọnglạiđểtrọngdụng?ThiBáchưanóixong,LỗTrangCôngđãtiếplời:-Nếuthếsaođược?ChúngtatrọngdụngkẻthùcủaTềHoànCông,thìTềHoànCôngsaocó

thểthathứchochúngtađược?ThiBánói:-NếuChúacôngkhôngtindùngôngtathìphảidứtkhoátgiếtđi,đểnướcTềkhỏitrọngdụng

ôngta.LỗtrangCôngđộngtâm,dựđịnhsẽgiếtchếtQuảnTrọng.ThấpBằngđượcBãoThúcNhacửtớinướcLỗđểđóntiếpQuảnTrọng,nghenóiLỗTrang

CôngsắpsửagiếtchếtQuảnTrọng,hoảngsợquá,vộivàngchạytớinóivớiLỗTrangCông:-VuanướcchúngtôihậnQuảnTrọngthấuxương,khôngtựtaygiếtchếthắnthìkhônggiải

đượchận.Xincácngàihãygiaohắnchotôi!LỗTrangCôngđànhphảiđemđầulâuCôngtửCủcùngQuảnTrọnggiaochoThấpBằngđem

vềnướcTề.QuảnTrọngtiếnvàobiêngiớinướcTề,BãoThúcNhađãchờsẵnởđórồi.Bãonhácthấy

QuảnTrọngthìnhưvớđượccủabáulậptứcbắtmọingườiphábỏxetùrađónQuảnTrọngcùngtrởvềLâmTruy.BãoThúcNhasắpxếpchoQuảnTrọngsốngởtronggiađìnhmình,sauđótiếncửQuảnTrọngvớiTềHoànCông.TềHoànCôngnói:-Chẳngphảilàcáitênđãbắnvàomócdảiáocủatađósao?Mũinỏcủahắntavẫncòngiữ

đây!Tahậnlàchưalộtđượcdahắn,ănthịthắn,ngườilạimuốntatrọngdụnghắnsao?

BãoThúcNhanói:-Lúcđóaivìchủnấy!KhiQuảnTrọngbắnChúacông,tronglònghắnchỉcóCôngtửCủ.Lại

nữa,nếucChúacôngthựcsựmuốnnướcgiàu,binhmạnh,dựnglênnghiệpBá,khôngcónhiềungườitàibasángsuốtgiúpsứcthìkhôngthànhđược!TềHoànCôngnói:-Tađãnghĩkỹtừlâurồi,trongcácbậcđạithầncủata,khanhlàngườitrungthànhnhất,tài

cánnhất.TamuốnmờikhanhlàmTướng,giúpđỡtalàmchonướcgiàubinhmạnh.BãoThúcNhanói:-ThầnsơvớiQuảnTrọngcònkémxa;thầnchẳngquachỉlàbềtôicẩntrọng,biếtgiữphép

công,trọngphéptắcmàthôi,QuảnTrọngmớilànhântàicaitrịđấtnướcxâydựngnghiệpBá!Nếuchúacôngtrọngdụngôngta,ôngtasẽvìchúacôngmàbắnhạcảtrời,chứđâuchỉbắntrúngmộtcáimócdảiáo!TếHoàngCôngthấyBãoThúcNhatônsùngtiếncửQuảnTrọngnhưvậy,liềnnói:-Vậythìngàymaikhanhdẫnhắntớigặpta!BãoThúcNhacườinói:-NếuChúacôngmuốnđượcmộtnhântàihữudụng,cầnphảicungkínhdùnglễtiếpđãi,sao

lạicóthểtuỳtiệntriệungườitatớiđược?Tứcthì,TềHoànCôngchọnngàylànhthángtốt,đíchthânrakhỏithànhnghênhtiếpQuản

Trọng,hơnthếcònmờiQuảnTrọngngồilênxecủamình,cùngbướcvàothành.QuảnTrọngvàotớicungđình,vộiquỳxuốngtạtộivớiTềHoànCông,TềHoànCôngđích

thânđỡQuảnTrọngđứngdậy,khiêmtốnthỉnhgiáoQuảnTrọngvềnhữngphươngpháplàmchonướcgiàubinhmạnh, xâydựng lênnghiệpBá.QuảnTrọnggiảnggiải rất rõ ràng rànhmạch.Haingườicàngnóicàngsaysưa,nóithẳngmộtmạchsuốtbangàybađêm,đúnglàgặpnhauđãmuộn.TềHoànCôngtiếpnhậnvàbổnhiệmQuảnTrọnglàmTướng.

27.TàoQuệluậnchiếnLỗTrangCôngnghenóiQuảnTrọngvềtớinướcTề,khôngnhữngkhôngbịTềHoànCông

giết,màcònđượcbổnhiệmlàmTướng,thìvôcùnghốihận,rủathầm:-TahậnlàđãkhôngnghelờiThiBá,đãthếlạibịtênnhãinhépThấpMinhđánhlừa!TứcthìLỗTrangCôngbímậtchỉnhđốnquânbị,dựđịnhchinhphạtnướcTề,giảinỗiuất

hậnởtronglòng.TềHoànCôngvừa lênngôi, cũngđangmuốntìmcơhộiđểra tay,xác lậpuy tínriêngcá

nhân,đượctinnày,liềnnóivớiQuảnTrọng:-Tavừamớichủsự,khôngmuốnchinhchiến,thếnhưngđãhếtcáchrồi,nướcLỗsắpsửa

đánhchúngta.Tanghĩnênhạthủtrướcmớimạnh,thừalúcđốiphươngchưachuẩnbịxongcònsơhởtrongphòngthủ,chúngtatiếnđánh,nhấtđịnhnướcLỗsẽbịthua.Ngươinghĩsao?QuảnTrọngimlặng.TềHoànCôngđanglúchứngthú,đâucóchịunghe.NămmườibaChu

TrangVương(năm684trướcCôngnguyên)TềHoànCôngbổnhiệmBãoThúcNhalàmđạitướng,dẫnđạiquânđánhthẳngtớiTrườngcủanướcLỗ.NướcLỗcómộtngườitêngọilàTàoQuệnghenóiđạibinhquânTềápsátbiêngiới,liền

khẳngkháibướcra,quyếttâmcốnghiếnsứclựcvìđấtnước.Cóngườikhuyêncan,nóiviệcquốcgiađạisựdocácquanmưuhoạchgiảiquyết,ôngchỉlàmộtngườidân,hàtấtphảilolắnglàmgì!TàoQuệnói:-Bọnquanlớnchỉbiếtănthịtkiatầmmắthạnhẹp,cóthểcóbiệnphápgìtốtđược?Tôinhất

địnhphảitớigặpquốcvương,trìnhbàyrõýkiếncủatôi.LỗTrangCôngthấyquânTềđãđánhđếnnơi,đangchuẩnbịxuấtbinhnghênhchiến,nghe

nóicóngườitớihiếnkế,lậptứcchovào.TàoQuệgặpLỗTrangCông,liềnhỏi:-ĐạiquânnướcTềđãđánhtới,đượcbiếtChúacôngđãsẵnsàngnghênhchiến.Chúacông

dựavàođâuđểchiếnthắngquânTềạ?LỗTrangCôngtrảlời,nói:-Xưanay,baonhiêucủangon,đồđẹp,tavẫncóýchiađềuchocácquanđạithần,khôngdám

hưởngthụmộtmình.Mọingườichịuơnta,đươngnhiênsẽủnghộta.TàoQuệnói:-Đâychẳngquachỉlàơnnhỏ,hơnthế,cũngchỉcómộtsốítngườigầngũiChúacôngđược

hưởng,cònđaphầndânchúngthìkhông.DânchúngsẽkhôngthểliềumìnhvìChúacôngđược.LỗTrangCônglạinói:-Khicúngtếthầnlinh,taluônluônthànhtâmthànhý,cầncúngphụngthứgìthìcúngphụng

thứđó,cầncúngphụngbaonhiêuthìcúngphụngbấynhiêu,từxưakhôngdámăngianlàmdối,thầnlinhsẽphùhộchotađánhthắng.TàoQuệlắcđầunói:-Tintưởngchânthànhđốivớithầnlinhlàmộtviệcnhỏ,thầnlinhkhôngthểvìđiềunàymà

phùhộChúacôngđánhthắngđược.TiếpđóLỗTrangCônglạinói:-Dânchúngkiệntụng,tuytakhôngthểxétkỹtừngsựviệcđược,thếnhưngkhixétxửvụán,

tađãhếtsứclàmchocôngbằnghợplý.TàoQuệvuimừngnói:

-Điềunàycòntạmđược.Quantâmtớisựđaukhổcủadânchúng,thìcóthểđượclòngdânchúng.ĐóchínhlàcơsởđểChúacônggiànhphầnthắng.LỗTrangCônghỏiTàoQuệ:-NhàngươicóbiệnphápgìcóthểchiếnthắngđượcquânTề?TàoQuệcườinói:-Đánhtrậnthìphảituỳcơứngbiến,khôngcóbiệnphápnàocốđịnhcả?XinChúacôngcho

tôingồilênxe,rachiếntrường,gặpcơhộisẽhànhsự.LỗTrangCôngngheTàoQuệnóirõràngrànhmạch,dựđoánrằngnhấtđịnhôngtasẽcó

biệnpháp,liềndẫnôngtangồilênxelính,laothẳngtớiTrườngChước.TrênchiếntrườngTrườngChước,haiquânTềLỗđãbàyxongthếtrận.BãoThúcNhacủa

nướcTềđã từng chỉhuyquânđánhbạiquânLỗởCànThới, chonên lầnnày tỏ ra rất coithườngquânlỗ,nônnónggiànhchiếnthắng,liềnhạlệnhthúctrốngtiếncông.ThấyquanTềđãtớitrướcdoanhtrạicủamình,binhsĩquânLỗhếtsứcnínnhịn,quyếtmộttrậnsốngchếtvớiquânTề.TàoQuệtaydơbảokiếm,chỉlênphíaBắcnói:-ĐánhbạiquânTềlàởtrậnnày.SauđólậptứcmờiLỗTrangCônghạlệnhthúctrốngxungphong.LạinóitớiquânTềhailầnliêntụcxônglên,nhìnthấyquânlỗkhôngđánhtrả,đềuchorằng

lầnxungphongthứbanàyvẫngiốngnhưhailầntrước,nêntênnàotênnấyđềucầmmâugiáo,váckiếmthương,uểoảichạytới,vớitháiđộxemthườngđốiphương.ChẳngngờlúcnàytừtrongdoanhtrạiquânLỗcónhữngtiếngtrốnglớnnổilêndồndập.BinhlĩnhLỗnhưnhữngconmãnhhổlaoxuốngnúi,đaochém,nỏbắn,đánhchoquânTềtơitả,ômđầuchạytrốn.LỗTrangCônghạlệnhtruykích,TàoQuệngănlạinói:-Xinđừngvội,đểchotôinhìnthửxemđã.Từtrênxeôngnhảyxuốngnhìnkỹmặtđất,rồilạitrèolênxenhìnvềphíatrước,látsaumới

nói:-Cóthểđuổiđánhđượcrồi!LỗTrangCôngchỉhuyquânđuổitheotớihơn30dặm,thuđượcrấtnhiềuxengựavàbinh

khícủaquânTề,rồitrởvề.QuânLỗđãtoànthắng.ThếnhưngLỗTrangCôngvẫnkhônghiểurõ,liềnhỏiTàoQuệ.-Hailầnđầu,quânTềthúctrống,nhàngươikhôngđểchoquânranghênhchiến,chúngthúc

trốnglầnthứba,ngươimớichoquânđánhtrả.Đólàvìsao?TàoQuệtrảlờinói:-Khilâmtrận,điềuquantrọngnhấtlàsĩkhí.Sĩkhívượngthìsẽthắnglợi;sĩkhísuythìthìsẽ

thấtbại.Thúctrốnglàđểcổvũsĩkhí.Thúctrốnglầnthứnhất,sĩkhívượngnhất.Thúctrốnglầnthứhai,sĩkhíbắtđầugiảmsút.Tớikhithúctrốngthứba,thìđãchẳngcònbaonhiêusĩkhínữa.Thầnkhôngvộithúctrống,chínhlàvìđểbinhsĩgiữđượcsĩkhívượng,chờchochúngthúctrốnglầnthứba,lúcsĩkhíquânTềhạthấpnhất,chúngtathúctrốnglầnđầusĩkhíhăngháitiếncông,quânđịchlạicóthểkhôngthấtbạisao?LỗTrangCônglạihỏi-Quântềđạibạiphảitháochạy,saongươikhôngchongườingựađuổitheongay?TàoQuệnói:-Tềlàmộtnướclớnthựclựchùnghậu,đánhtrậnlạicónhiềuquỷkế,thầnlorằngtrongsự

rútchạycủachúngcósựgiảdối,bốtríquânmaiphục,chonênkhôngdámthúcquânđuổi

đánhngay.Đợitớikhithầnnhìnthấyvếtxehỗnloạncủachúng,cờxícủachúngngảnghiêng,đoánchắcchúngđãhốthoảngrútchạy,lúcđómớimờiChúacônghạlệnhđuổiđánh.LỗTrangCôngnghenhữnglờinghịluậncủaTàoQuệ,thìvôcùngbáiphục,cangợinói:-Ngươiquảlàmộttướngquântínhthôngchinhchiến!ĐâychínhlàtrậnđánhởTrườngChướcnổitiếngtronglịchsử.Lýluậnvềchiếntranhcủa

TàoQuệrấtcaominhsángsuốt.Theoông,muốnchiếnthắngquânđịchthìcầnphải“giữchữtínvớidân”.Trướckhitiếnhànhchiếntranh,ôngđãcósựphântíchchuđáo,cósựchuẩnbịđầyđủ;khichiếnđấunắmđượcthờicơ,“tiếngtrốngđầuhănghái”.Khiquânđịchthấtbạiphảitháolui,ônglạicàngtỏrathậntrọng,khônghềcóchútbuônglỏng,rốtcuộcđãđánhbạiđượcmộtkẻthùlớnmạnh,giànhthắnglợicuốicùngcủacuộcchiếntranh.SaucuộcchiếnởTrườngChước,TềHoànCônghốihậnlúcđầukhôngnghetheolờicủaQuản

Trọng,lúcnàymớithựcsựnhậnthứcđượcQuảnTrọngquảlàcótầmnhìnxa.TềHoànCônggiaođấtnướcchoQuảnTrọng,yêntâmđểchoôngcaiquản.CóngườitớitìmTềHoànCôngthươnglượngviệcquốcgiađạisự,TềHoànCôngbènnói:-TạisaolạikhôngtìmQuảnTrọng?QuảnTrọngthấyTềHoànCôngđãtínnhiệmmìnhnhưvậylạicàngtậnhếtsứclực.Ôngđã

thựchànhmộthệthốngcảicách,phânchianướcTềthànhCôngThươnghươngvàThổhương.CôngThươnghươngchuyêntheođuổinghềcôngthương,miễntrừbinhdịch.Thổhươngcũngchínhlànôngthôn,thờibìnhnôngdâncàyruộng,thờichiếnlàmlính.Cứnămhươngbiênchếthànhmộtquân,toànquốctổngcộngcóbaquân.Sốngườinàythờibìnhcũnglạmlong,quenbiếtlẫnnhau,khiratrậncóthểgiúpđỡlẫnnhau,biếtkếthợpchặtchẽ,khiếnchoquânđộinướcTềtrởthànhmộtquânđộivôcùnglớnmạnh,QuảnTrọngchủtrươngdựavàosựtốtxấucủađấtđaiđểxácđịnhsựnặngnhẹcủathuếkhóa.ÔngcònbiếtlợidụngđiềukiệntựnhiênnướcTềcósôngcónúi,tạoratênquanđểquảnlýviệcnấumuối,đặtraThiếtquanđểquảnlýviệc chế tạonông cụ, binhkhí, cònđúc rađồng tiềndùngđểđiều tiết vật giá, làm cho thịtrườnghoạtđộngsôinổi.Chỉtrongvòngmấynămdướisựcaitrịcủaông,Tềđãtrởthànhmộtnướcgiàu,binhmạnh.

28.BáchủđầutiênTềHoànCôngdựavàoQuảnTrọng,caitrịnướcTềtrởthànhnướcgiàu,binhmạnh,bước

tiếptheoHoànCôngmuốnxưngbáchưhầu.Vàonămthứ5saukhiônglênngôilàmvua(ChuLyvươngnguyênniên,năm681trướcCôngNguyên),mộthômTềHoànCôngvớiQuảnTrọng:-Hiệntạichúngtacóbinhmạnhngựakhỏe,đãđến lúchộinhậpcácnướcchưhầuđược

chưa?QuảnTrọngnói:-NaynướcSởởphươngNam,nướcTầnvànướcTấnởphươngTâyđềumạnhhơnchúngta,

thếnhưnghọchưathểlàmthủlĩnhcácnướcchưhầuđược.Vìsaovậy?BởivìhọkhôngđủsựtônsinhđốivớivươngthấtnhàChu,khôngbiếtdùngdanhnghĩacủaThiênVươngđểhiệutriệu cácnước chưhầuđình chỉhỗn chiến.NếuChúa côngbiếtdùngngọn cờ “TônVươngnhưỡngDi”(1)đểkêugọicácnướcchưhầu,thìuydanhcủaChúacôngsẽngàycàngcao.Điều“TônVươngnhưỡngDi”màQuảnTrọngnói chính ta tôn trọngvương thất triềuChu, thừanhậnđịavịlãnhtụchungcủaThiêntửnhàChu,liênhiệpvớicácnướcchưahầu,cùngphòngngựchốngcácbộtộcNhung,Man...xâmnhậpTrungNguyên.TềHoànCôngngheQuảnTrọngnóicólý,bènhỏi:-Thếthìphảilàmnhưthếnào?QuảnTrọngtrảlời,nói:-NướcTốngvừaquanội loạn, chođếnnayvuamớivẫnchưađượccácnước thừanhận.

ChúngtachẳngngạigìmàkhônglợidụngcơhộiChuLyVươngvừamớilênngôi,mộtlàtớichúcmừng,hailàxinThiênVươnghạlệnhđểchocácnướcchưhầuthừanhậnngôivuacủanướcTống.ChỉcầnThiênVươngđồngýthìchúngtacóthểramặttrậntriệutậpcácnướcchưhầuđược.TềHoànCônglậptứccửsứthầnvàotriềukiếnChuLyVương.Nhưtrênđãnói,đếnthờiđạiXuânThu,rấtnhiềunướcChưhầuđềucoithườngVươngthất

nhàChu.Lầnnày,ChuLyVươngtronglòngvuimừngkhôngsaokểxiết,liềnđemcôngviệctốtlànhtriệu tậpcácnướcChưhầuthừanhậnngôivuacủanướcTốngnày,giaochoTềHoànCông.TềHoànCôngnhậnđượcmệnh lệnhcủaThiênVương, liềngửi thôngtưđikhắpnơi:Đúngngàymồng1tháng3đạihộicácnướcchưhầuởBắcHạnhnướcTề(phíaBắchuyệnĐôngá,tỉnhSơnĐôngngàynay)đểcũngxácđịnhngôivuacủanướcTống.TạisaongôivuacủanướcTốngcầnphảixácđịnhlạitừđầu?Bởilẽ,vịvuavốncócủanước

TốnglàTốngMẫnCôngđãbịđạitướngdướitrướnglàNamCungTrườngVạngiếtchếtvàlậpngườiemhọcủaTốngMẫnCônglàcôngtửDulênlàmvua.EmtraicủaTốngMẫnCônglàcôngtửNgựDuyệtchạytrốnranướcngoài.VềsaunàycôngtửNgựDuyệtđãliênhiệpvớicáctộclớncủanướcTống,giếtchếtCông tửDu,đuổiNamCungTrườngVạn, rồi lên làmvua,đâychínhlàTốngHoànCông.QuảnTrọngliềnmượncơhộiTốngHoànCôngvừalênngôi,đòihỏicácnướcchưhầuxác

nhận,đểchoTốngHoànCôngcầmcờhiệucủaThiênVương,hộihợpcácnướcchưhầulênlàmbáchủ.Ngàyhộihọpsắptớigần,TốngHoànCôngđếntrước,cảmơnTềHoànCôngngườiđãtổ

chứccuộchộihọpnày.Hômsau,cácchưhầunhưnướcTrần,nướcChâu,nướcTháicũnglầnlượttới,thếnhưngcácnướcchưhầukhácvẫnchưacómặt.TềHoànCôngnóivớiQuảnTrọng:-Cácnướcchưhầuchưađếnđủ,tachuyểnsangngàykhác,nênchăng?QuảnTrọngnói:-Lầnđầutiêntahộihọpcácnướcchưhầu,khôngthểđểthấttínđược.“Tamnhânthành

chúng”(bangườithànhsốđông).Bâygiờđãcóbốnnước,cóthểhọpđượcrồi!Ngàymồng1tháng3,đạihộivẫntiếnhànhđúngkỳđãđịnh.Cuộcgặpgỡcủa5nướcchưhầu

đãkếtthúc,TềToànCôngnói:-TaphụngmệnhThiênVươngmờicácvịhộihọpcùngthươnglượngviệcphòtrợVương

thất.Trongđạihộingàyhômnay,trướchếtphảichọnmộtngườilàmminhchủ.Xinmọingườinêuýkiến.Lúcđó,mấyvịchưhầuchụmđầu,ghétaibànbạc.TuyểnchọnTềHoànCôngchăng?Nước

TốnglàCôngtước,cótướcvịcaonhất,thếnhưngnếutuyểnchọnTốngHoànCôngthìsao?NgôivuacủaVuaTốngcònphảidựavàocácnướcđểxácđịnhsaocóthểlàmminhchủđược?Đanglúckhókhănnhưvậy,TrầnTuyênCôngđứngdậynói:-ThiênVươngđãgiaosứmệnhhộihọpcácnướcchưhầuchoTềhầu,lẽdĩnhiênlànênbầu

TềHầulàminhchủ.Cácvịchưhầuđềutánđồng.TềHoànCôngkhiêmtốntừchối,rồiđĩnhđạcngồilênvịtrícủa

minhchủ.TềHoànCôngdẫnđầumọingườiváilạyngôiThiênVươngdựnglêntượngtrưngởtrênđài,sauđólạiváilạylẫnnhau,cuốicùngthìtuyênđọcminhước.Bảnminhướcquyđịnh:Tôntrọngvươngthất,phùtrợcácquốcgianhượctiểu,chốnglạisựxâmnhậpcủaDiĐịch.Minhướccònviếtrõ,nếuquốcgianàoviphạmminhước,thìsẽbịcácquốcgiakhácliênhiệplạitrừngphạt.Đốivớinộidungcủaminhước,cácnướcchưhầuđềuđồngý.TiếpđóQuảnTrọngbướclênđài,nóivới:-BốnnướcLỗ,Vệ,Trịnh,TàokhôngnghemệnhlệnhcủaThiênvương,khôngtớithamgia

đạihội,đâylàsựbấttrungđốivớiThiênVương,nêncấtquântớihỏitội.TiếpđóTềHoànCôngnói:-Nhữngnướcnghèokhôngđủlựclượng,mongcácvịgiúpđỡnhiềucho!BanướcTrần,Thái,Châuđềuđồngthanhnói:-Nhấtđịnhsẽlàmnhưvậy!ChỉcóTốngHoànCônglàyênlặng.Buổitốihômđó,TốngHoànCôngvềtớichỗở,nóivớiquanđạiphulàĐớiThúcBì:-TềHầuỷvàosựlớnmạnhcủamình,chẳngcoitaragì,vừamớilênchứcminhchủđãđòi

chỉhuytangay.Điềuđóđâucóđược!ĐớiThuBìnói:-NếunướcTềxưngbá,thìnướcTốngsẽxúiquẩyđó.Lầnnàychúngtatớiđâychẳngquachỉ

làđểxácđịnhngôivuacủaChúacông.Bâygiờmụcđíchđãđạtđượcrồi,cònchờđợigìnữa?Chúngtađivềthôi!TốngHoànCôngnghexong,vộivãthuxếphànhtrang,bỏvềngayđêmđó.Ngàyhômsau,TềHoànCôngnghenóiTốngHoànCôngkhôngtừmàbiệt,giậnlắm,muốn

saiquânđuổitheo.QuảnTrọngnói:-Mờingườitađếncốtđểhộihợpliênminh,ngườitavềrồi,chúngtasaiquânđuổitheo,thì

tráiđạolýquá.LạinóinướcTốngởxa,nướcLỗởgần,chibằngtrướchếtchúngtađitrừngphạtnướcLỗ.TềHoànCôngnói:-Cáchđánhnhưthếnào?QuảnTrọngnói:

-NếuchúngtatiếnđánhcácquốcgiaphụthuộcnướcLỗtrước,nướcLỗnhấtđịnhsẽsợhãi,ắtsẽcửngườitớitráchhỏinướcLỗ.Đạibinhápsátbiêngiới,nướcLỗdámkhôngtớibồilễxinlỗichăng?Tứcthì,TềHoànCôngđíchthânđónđạiquânđánhvàonướcToại.QuanđạithầnThiBávà

TàoQuệđềuchủtrươnghoàhảo.Chínhtronglúcnày,TềHoànCôngsaingườiđưathưđếntráchmócLỗTrangCôngkhôngtớihộiliênminhởBắcHạnh.LỗTrangCôngviếtthưtrảlờingaynói:-Lúcđạihộiliênminhđanghọp,tôibịốm,khôngthamdựđược,quảthậtlàcólỗi.Nếungài

rúthếtquânđộivềtrongbiêngiớinướcTề,tôisẽtớihộiliênminh.TềHoànCôngnhậnđượcthưtrảlời,rấtvuivẻ,lậptứcrútquân.LỗTrangCôngđemtheoTàoQuệtớinướcTềhộiliênminh.ĐấtkhacủanướcTề,ởcácphía

trước,sau,trái,phảicủahộitrườngđềubốtrídàyđặcbinhlính,khôngkhívôcùngcăngthẳng.LỗTrangCônghoảngsợđếnthầnngườira,khibướclênbậcthềm,haichâncứrunlẩybẩy.TàoQuệtayxáchkiếmsắcđisauLỗTrangCông.HaivuaTề,Lỗvừagặpmặt,mộtquanđạithầnbưngmộtchậumáubòtới,mờihaivịvuacùnguốngănthề.Theoquyđịnhthờiđó,nhữngngườitớigặplậpminhướccầnphảibôimáubòlênmôiđểchứngtỏthànhý.Haivịvuavừamớidơtaynhúngvàomáu,TàoQuệđãbướclêntrướcmộtbướctúmchặtlấyốngtayáocủaTềHoànCông,nângcaokiếmbáu.LúcnàyQuảnTrọnglaotớidùngthânthểcủamìnhchechởTềHoànCông,nghiêmgiọnghỏi:-Nhàngươimuốnlàmgì?TàoQuệnói:-NướcLỗtiếnhànhchiếntranhđãnhiềunăm,nguycơmấtnướcđãrõràng.Cácôngchẳng

đãnóiphải“phùtrợcácquốcgianhỏyếuđósao”?TạisaocácôngkhôngnghĩthaychonướcLỗ?QuảnTrọnghỏi:-Nhàngươicóyêucầugì?TàoQuệtrảlời:-NướcTềỷvàosựlớnmạnhcủamình,ứchiếpnướcLỗnhỏyếu,cướpđấtVấnDươngcủa

chúngtôi,bâygiờchỉxincácôngtrả lờichochúngtôi,nếukhôngđừnghòngchúngtôi lậpminhướcvớicácông.QuảnTrọngquayđầulạinóivớiTềHoànCông:-ThưaChúacông,xinChúacôngbằnglòngcho!TềHoànCôngnhìnchằmchằmvàolưỡikiếmcủaTàoQuệ,luốngcuốngnói:-Tabằnglòng!Tabằnglòng!Lúcnày,TàoQuệmớichịuthukiếmlại,tiếpnhậnchậumáu,mờihaivịvuacùnguốngmáu

ănthề.Nghithứcđãxong,TàoQuệlạinóivớiQuảnTrọng:-NgàilàtướngcủanướcTề,tôimuốncùngngàiuốngmáuănthề,xinngàithựchiệnlờihứa

củavuanướcngài.QuảnTrọngnói:-Cầngìphảithế?Tathềvớingườiđó.NóixongliềnchỉlêntrờinóivớiTàoQuệ:

-Cótrờixanhchứngdám,tanhấtđịnhsẽhoàntrảđấtđaiởVấnDương.Lúcnày,TàoQuệmớichắptayváiTềHoànCônghaivái,biểuthịlòngcảmtạ.Saukhikếtthúchộiliênminh,cácquanđạithầncủanướcTềtỏrabựctức,đềuyêucầuTề

HoànCônggiếtchếtLỗTrangCông,cónhưvậymớigiảiđượcnỗiuẫngiận.TềHoànCôngkhôngđồngý.Ôngnghĩthầm:đấttaisovớiniềmtin,thứnàoquantrọnghơn?Cóđượcniềmtinrồi,mớicóthểxưngbá,xưngđượcbárồithìthứgìmàkhôngcó?Hàtấtphảicăngthẳngvìmộtmảnhđấtnhỏbé?Chonên,ôngđãnóivớicácquanđạithần:-Tađãbằnglòngrồi.Nóilờiphảigiữlời!Cácquanđạithầnđànhphảithôi.Ngayhômsau,TềHoànCôngbàytiệctiễnLỗTrangCông.

SauđóđemtoànbộđấtđaiởVấnDươnghoàntrảđủchonướcLỗ.LỗTrangCôngđemtheotiềnbạcsungsướngtrởvềnước.CácnướcchưhầubiếtsựviệcnàyđềubáiphụcTềHoànCôngđãcoitrọngchữtínvàđều

muốnđitheonướcTề.HainướcVệvàTàocũngcửngườitớitạlễxinlỗivàthỉnhcầuđượcgianhậpliênminh.TềHoànCôngliềnmờihọcùngđidiệtnướcTống.Nămthứ2ChuLyVương(năm680trướcCôngnguyên),TềHoànCôngsaisứthầntớichỗ

ThiênvươngdângcáotrạngnóirằngTốngHoànCôngcoithườngThiênVương,khôngchịunghetheohiệulệnh,xinThiênVươngchoxuấtbinhđitiêudiệtnướcTống.ChuThiênVươngchấpthuận.TứcthìTềHoànCôngdẫnquânTề,TấnvàTàorầmrộkéotớibiêngiớicủanướcTống.QuanđạiphulàNinhThíchnóivớiTềHoànCông:-ChúacôngphụngmệnhcủaThiênVươnghộihọpchưhầu,cáchtốtnhấtlàdụnglễtrước,

dùngbinhsau,xinChúacônghãycho thần tớikhuyênTốngHoànCônggiảnghoàcóđượckhông?-TềHoànCôngmộtlòngmuốncácnướcchưhầuthậtsựtâmphụcmình,bèntruyềnlệnh

choquânđộiđìnhchỉhànhđộngđểNinhThíchđigặpTốngHoànCông.-NinhThíchgặpTốngHoànCôngváichàomộtlễrấtcungkính,TốngHoànCôngkhôngđểý,

coinhưkhôngbiết.NinhThíchthấytìnhcảnhnhưvậy,ngẩngđầuthởdàimộthơi,nói:-NướcTốngthậtsựnguyhiểmrồi!TốngHoànCôngnói:-Ngườinóinhưvậylàcóýgì?NinhThíchhỏivặnlạiTốngHoànCông:-Theoông,thìôngvàChuCôngaitàibasángsuốt?TốngHoànCôngtrảlời,nói:-ChuCônglàthánhnhân,talàmsaososánhvớithánhnhân?NinhThíchnói:-KhiChuCôngởvàothờiđiểmcườngthịnhnhấttriềuChu,nghenóicóngườitớixingặp,dù

đangnhaicơm,ngàicũngnhổngaymiếngcơmrađểđónkhách.Nhưvậyđấymàngàivẫncònsợthấtlễ,cònông,ôngđãlàmthếnào?NướcTốngsuyyếunhưvậy,trongnướcliêntiếpxảyrachuyệngiếtvua.Ngôivuacủaôngđâucóchắcchắngì,chodùôngđượcnhưChuVươngbiếtgồngmìnhđãikẻsĩ,sợrằngnhữngngườicóbảnlĩnhcũngchẳngchịutớichỗông,vậymàôngcònngạomạn?CảnhngộnướcTốnglạikhôngnguyhiểmsao?TốngHoànCôngnghexong,vộivãnói:-Takhôngcókinhnghiệmcaitrịđấtnước,mongtiênsinhđừngđểý.NinhThíchnói

-Naynhàvuađãsuyyếu, cácchưhầucũngkhôngquảnđượcnhau,nhữngviệcgiếtvua,cướpquyềnvẫnthườngxuyênxảyra.TềhầukhôngnỡtâmnhìnthiênhạhỗnloạnmớiphụngvươngmệnhhộihọpcácnướcchưhầuởBắcHạnh,khókhănlắmmớixácđịnhđượcngôivuachoông,địnhlậpraminhước.Khôngngờchữchưaráomựcôngđãbímậtbỏchạy,trongconmắtcủaôngcòncóThiênVươngnữakhông?BâygiờThiênVươngđạinộcửTềhầuđemquântớihỏitội.Trướchết,ôngđãkhôngphụctùngmệnhlệnhcủaThiênVương,bâygiờlạichốnglạiquânđộicủaThiênVương,khiếndânchúngphẫnnộ,khỏiphảiđánh,sựthắngbạichẳngphảiđãphânrõrồisao?TốngHoànCôngvộihỏi:-Tiênsinh,ngàicócaokiếngìkhông?NinhThíchnói:-Theotôi,chibằngđemtheomộtchútlễvậthộithềvớinướcTề,nhưvậythìThiênVương

vàMinhchủđềuvuivẻ,chiếntrậnsẽkhôngxảyranữa,nướcTốngcũngđượcantoàn.TốngHoànCônglạinói:-Trướcmắt,binhmãcủanướcTềđãtới,liệuhọcóđồngýgiảnghoàkhông?NinhThíchanủiông:-Tềhầu luôn luônkhoanhồngđại lượng, khôngđểbụng thùhận, ôngbiếtđấy,nướcLỗ

khôngtớiđạihội,vềsauđãnhậnđượcsaisót,nướcTềkhôngnhữngđãđịnhminhướcvớinướcLỗ,màcảđấtđaiđãbịmấttừtrướccũngđềuđượchoàntrảlại,huốnghồlàông!TốngHoànCôngvộivàngsaisứthầnđemtheolễvậtcùngNinhThíchtớichỗTềHoànCông

đểnhậnsai.TềHoànCôngrấtvuimừngđemlễvậtmànướcTốngđưatớichosứgiảcủaThiênVương,

đồngývớiyêucầuđượcgianhậpliênminhlạitừđầuvớinướcTống.NămthứbaChuLyVương(năm679trướcCôngnguyên)TềHoànCônglạihẹnhọpvớicác

nướckhôngtớidựhội liênminhởBắcHạnhnhưnướcVệ,nướcTrịnh,nướcTrầnvànướcTốngnửachừngtháochạyđểkếthộiliênminhởđấtQuyên(phíaTâyNamhuyệnPhạm,tỉnhSơnĐôngngàynay).NhưvậylàđạiđasốcácnướcchưhầuđềuthừanhậnsựxưngbácủanướcTề.TềHoànCôngliềntrởthànhbáchủthứnhấttrongthờikỳXuânThu.Từđâyvềsaucácnướcchưhầulớnliêntiếptranhbá,chiếntranhcàngngàycàngkhốcliệt.

Nguyênnhânvìsao?Chủyếulàvìnềnkinhtếxãhộilúcđótăngtrưởngkhánhanhtrongkhisựpháttriểncủatừngnướclạikhôngđồngđều.Cácquốcgiavàdântộclớnmạnhkhôngthoảmãnvớiviệcngồinganghàngvớicácquốcgiavàdântộcnhượctiểu,yêucầuchiếmhữuđịabànlớnhơn,đểcónhiềusứclaođộnghơn,nắmvữngquyềnlựclớnhơn,dođómàthườngxuyênnảysinhxungđột,cụcdiệntranhbágiữacácnướclớnxuấthiện.Cổkimđềunói“ThờiXuânThukhôngcóchiếntranhchínhnghĩa”.Lúcđótầnglớpthốngtrịcủacácnướcvìlợiíchcủariêngmìnhđãkhôngngừngđánhnhau,đểlạihậuquảcựckìtolớnchodânchúng.Thếnhưngvềkháchquanmànói,cuộctranhbácũngđãgópmộtphầnquantrọngđẩymạnhsựtiếnbộcủaxãhội.Trongquátrìnhchiếntranhnhândâncácdântộcqualạinhiềuvớinhau,chịuảnhhưởnglẫnnhau,càngtăngnhanhtốcđộđồnghoávàdunghợpgiữanhândâncácdântộc,thúcđẩytốcđộtiếnlênphíatrướcvàpháttriểncủatoànbộdântộcTrungHoa.Mấytrămcácnướcnhỏdầndầnquytụthànhmấychục,thậmchívàinướclớn,đặtcơsởchoviệcxâydựngđếquốcphongkiếnnhiềudântộcthốngnhất.

29.NgựaquenđườngcũCácnướcởTrungNguyêndầndầnthừanhậnđịavịminhchủcủanướcTề,thếnhưngcác

dântộcthiểusốởtrênbiêncươngthìlạichẳngcoitrọng.Họbấtchấplàminhchủhaykhôngminhchủ,hễcócơhộilàhọtớiquấynhiễu.TềHoànCôngnghenóinướcSởởphươngNamtrọngdụngngườihiềntài,phấnđấutrởthànhmạnh,sợrằngnướcSởlớnmạnhlênsẽlênBắctranhhùngliềncùngnghĩcáchđốiphóvớiQuảnTrọng.Giữalúcđangbànbạc,cóngườitớibáorằngSơnNhungđãxâmphạmnướcYên,nướcYênsaingườitớicầucứu.TềHoànCôngdodựkhôngmuốnxuấtbinh.QuảnTrọngnói:-SơnNhunglàmốilongạicủakhuvựcTrungNguyên,khôngchinhphụckhôngđược.Lại

nói,chúngtamuốnchinhphụcnướcSởthìviệctrướclàphảiđánhluiSơnNhung,trừbỏmốilongạivềsau.TềHoànCôngđãnghelờicủaQuảnTrọng,đíchthândẫnquânđộitớicứuviệnnướcYên.SơnNhung làmộtdân tộc thiểusốởphươngBắcTrungQuốc lúcđó,kinh tếvàvănhoá

tươngđốilạchậu.ChúngthườngxuyêntớikhuvựcTrungNguyênquấynhiễu,cướpbóclươngthực,súcvậtvàcủacải,pháhoạisảnxuất.ViệccácnướcTrungNguyênchốnglạisựxâmphạmcủaSơnNhungvàcácdântộcthiểusốkhác,đãcótácdụngtíchcực.Năm14ChuHuệVương(năm664trướcCôngnguyên)đạiquânnướcTềkéotớinướcYên.

SơnNhungđãsớmđemnhânkhẩuvàcủacảicướpbócđượctháochạy.QuảnTrọngnói:-SơnNhungtuychạyrồi,nhưngvẫncóýchờchúngtađikhỏisẽquaylạicướpbóc.Chibằng

chúngtathừacơxuấtbinhđánhchobọnSơnNhungkiệtquệđểổnđịnhphươngBắc.Tứcthì,TềHoànCôngquyếtđịnhtiếptụctiếnlêntruyđánhbọnSơnNhung.VuanướcYênlàYênTrangCôngnóivớiTềHoànCông:-CáchđâytámchụcdặmcómộtnướctêngọilàVôChung(huyệnNgọcĐiền,tỉnhHàBắc

ngàynay),cónốitìnhgiaohảovớichúngtôi.HọlạicóthùvớiSơnNhung,cóthểmờihọdẫnđườngchochúngta.TềHoànCônglậptứcsaingườiđemlễvậtmờivuanướcVôChunggiúpđỡ.NướcVôChung

đãcửmộtđộiquântớitrợchiến.ThủlĩnhcủaSơnNhunglàMậtLưnghenóinướcTề,nướcYên,nướcVôChungliênhiệplại

tiếnđánh,liềntháochạylênmạnBắc.BinhlínhvàdânchúngSơnNhungkhôngchạykịpđềuđãđầuhàng.ĐểthuphụcSơnNhung,TềHoànCôngđãtruyềnlệnhkhôngchophépgiếthạihàngbinhvàdânchúngSơnNhung.DânchúngSơnNhungđượcđốixửkhoanhồngvôcùngcảmkíchTềHoànCông.TềHoànCônghỏihọ:-Thủlĩnhcủacácngườihiệnđangtrốnởđâu?Họnói:-NhấtđịnhlàhắnchạytrốntớinướcCôTrúcđểcầuviệnbinhrồi.TềHoànCôngquyếtđịnhtruyđuổi,trừngphạtnướcCôTrúc.LạinóitớiMậtLưchạytrốntớinướcCôTrúccầuxinviệntrợ.VuanướcCôTrúclàĐápLý

KhasaiđạitướngHoàngHoadẫnbinhcùngMậtLưkéoranghênhchiến.HoàngHoavừaxuấtchiếnđãbịquânTềđánhchođạibạiphảitháochạy.HoàngHoachạyvềthànhĐôVệlàthủphủCôTrúcnóivớiĐápLýKha:-NayTềhầutớiđâychẳngqualàđểtrừngphạtSơnNhung,canhệgìtớichúngta?Thầnnghĩ

chibằnggiếtchếtMậtLưđã,rồigiảnghoàvớiTềhầu.ĐápLýKhađangdodựchưaquyết,mộtvịđạithầnhiếnkếnói:

-ởphíabắcnướctacómộtđịaphươngtêngọilà“HạnHải”,lạicótêngọilà“MêCốc”;đólàmộtvùngsamạcrộngvôbiên,đườngđirấtkhónhận.NếucóthểdẫnđượcnướcTềđivàotrongđóchúngtakhôngcầnphảitốnmộttênlínhcũngcóthểkhiếnchúngchếtkhốn!ĐápLýKhanói:-Điềunàydễthôi,Chúacôngcứdẫndânchúngtạmthờinấpvàotrongnúi,sauđósaingười

tớibáocáovớiTềHầu,nóirằngChúacôngđãtrốnrồi,tềHầuthấythànhtrốngrỗng,nhấtđịnhtincholàthật,tấtnhiênsẽđuổitheo.NhưvậychẳngphảitacóthểdẫnđượcchúngvàovùngMêCốcđósao?HoàngHoangheđạithầnnóitoànlàđiềuphải,liềnchủđộngyêucầuxinđitráhàng.HoàngHoavừađivừanghĩa,nếulấyMậtLưđemdângTềhầunhấtđịnhTềHầusẽtintưởng

ởta.TứcthìHoàngHoatớinúiYênNgựatìmMậtLư.HoàngHoađãgiếtchếtMậtLư,chặtđầulâucủaMậtLưrồilaothẳngtớichỗquânTề...TềHoànCôngđangbàncáchlàmthếnàođểchiếmđượcnướcCôTrúc,HoàngHoađãxách

mộtthủcấptớiđầuhàng,HoàngHoaquỳxuốngđất,haitaynângđầulâungườilênnói:-Tôiđãkhuyênquốcvươngnướcchúngtôiđầuhàng,ôngtakhôngnghe,nayđãchạytrốn

lênphíaBắcsamạcđểxinbinhcứuviện.TôiđãgiếtchếtMậtLưđemđầulâucủahắndânglênđạivương.Tôixintìnhnguyệnlàmmộttênlínhnhỏcủangài,dốchếtsứclựcvìngài.TềHoànCônggọinhữngtênhàngbinhSơnNhungtớinhậnmặt,thìquảlàđầulâucủaMật

Lư,liềnchorằngđúnglàHoàngHoađãtớiđầuhàng,bènđểchoHoàngHoalàmngườidẫnđườngđưađạiquântiếncôngvàothànhĐôVệ.Ngàyhômsau,khiquânTềvàothànhĐôVệthìgặpmộttoàthànhtrốngrỗng.TềHoànCôngcàngthêmtintưởngHoàngHoa.ÔngsợĐápLýKhađãchạyxarồichonênchialưulạimộtchiđộiquânYêngiữathành,bảnthândẫnđạiđộingườingựađuổitheongayđêmđó.HoàngHoatiênphongdẫnđường,đạiđộingựatheosaurầmrộđuổitheo.Trướcmắtlàsa

mạcrộnglớnmênhmông.TềHoànCôngtruyềnlệnhtăngtốcđộtiếnlên.Điđượcmộthồilâu,rồichuyểnđổimấychỗrẽngoặtnữathìkhôngthấyđườngnữa.Lúcnàymặttrờiđãdầndầnkhuấtnúi.BãicátvànggiốngnhưđạidươngmênhmôngkhôngphânrõđượcNam,Bắc,Đông,Tây.TềHoànCôngthétgọiHoàngHoadẫnđường,nàođâutìmthấybónghắnnữa?MớihaylàđãtrúngquỷkếcủaHoàngHoa.QuảnTrọngnóivớiTềHoànCông:-ThầnđãsớmnghenóiởphươngBắccóMêCốclàmộtvùngđấtrấtnguyhiểm.Lúcnày,mànđêmđãbaotrùmmặtđất,bốnphíachìmtrongmàuđen,độiquânđiđầuvàđội

quânđicuốiđãmấtliênlạc.GióTâyBắcthổirấtmạnh,binhsĩrétruncầmcập.Muốnđốtlửalênư?NguồnlửađemtheođãbịgióBắcthổitắt.Khókhănlắmmớitậphợpđượcmọingườivàomộtchỗ.Chờlúctrờisángsẽtìmlạingườingựađãbịtẩutánthấtthoát.QuảnTrọngthấynguycơtoànquânsẽbịtiêudiệtnênđãvộivàngtruyềnlệnh:phảinhanhchóngtìmlấyđườngra!Đạiđộingườingựaquanhđiquẩnlạikhôngsaotìmđượclốira.TềHoànCôngrấtlolắng.QuảnTrọngbỗngnhiênnghĩtớinhữngconngựagiàcóbiệttàinhậnđượcđường,liềnnóivớiTềHoànCông:-Thầnnghenói,ngựaquenđườngcũ,ngựacủanướcVôChungphầnlớnđềutừSơnNhung

tới,chibằngtacứchọnlấymấyconngựagiàcủanướcVôChungchochúngđiởphíatrước,chúngtađitheosau,cólẽsẽtìmđượclốirađó!TềHoànCôngbántínbánnghinói:-Thìcứthửxemsao!QuảnTrọngcửngườichọnmấyconngựagiàchođiđằngtrước,cònđạiđộingườingựathìđi

ởphíasau.MấyconngựagiàungdungdẫncảđạiđộingườingựarakhỏiMêCốc,trởvềtheolốicũ.MọingườitừcõichếtsốnglạiđềumộtlòngbáiphụcQuảnTrọng.

TềHoànCôngdẫnđầuđạiđộingườingựarakhỏiMêCốc,trởvềthànhĐôvệ.Trênđườngđinhìnthấytrămhọdìugiàdắttrẻ,vộivãlênphíatrước.QuảnTrọngsaingườitớihỏithămtìnhhình.Sốngườiđótrảlời,nói:-ĐạivươngcủachúngtôiđãđuổihếtquânYênrồi,bâygiờlạiđểchochúngtôitrởvềđó!LúcnàyTềHoànCôngvàQuảnTrọngmớibiếtbỏthànhtrốngrỗngmàhọnhìnthấymấy

hômtrướccũnglàquỷkếmàHoàngHoavàĐápLýKhabàyra,nayThànhVôĐệlạibịĐápLýKhavàHoàngHoachiếmlĩnhrồi.Mọingườicămgiậnlắm.QuảnTrọngtươngkếtựukế,cửngườiđónggiảlàmdânchúngnướcCôTrúc,lẻnvàoThành.ĐếnnửađêmlínhTềtràtrộnvàotrong thànhđóđốt lửa lên, línhTềởngoài thànhphátđộng tấncông, trongđánhra,ngoàiđánhvào,bỗngchốctrongthànhđạiloạn.HoàngHoavàĐápLýKhađềubịgiếtchết.NướcCôTrúcđãbịnướcTềtiêudiệtnhưvậy.TềHoànCôngnóivớiYênTrungCông:-MảnhđấtSơnNhung,CôTrúclớntrênnămtrămdặmnày,xinhiếncảngàiđó.YênTrangCôngvộivàngnói:-Sựvậysaođược?Tôidựavàosựgiúpđỡcủangài,đãbảotoànđượcđấtnước,tronglòng

vôcùngcảmkích,đâucòndámđòilấyđấtđainữa.TềHoànCôngnói:-Ngàikhôngđượctừchối,biêncươngphíaBắcđặcbiệtquantrọng,rấtcầnđếncaitrịcủa

ngài,nếutiếncôngchoThiênVươngthìNhungĐịchkhôngdámxâmphạmnữa,tôicũngđượcvẻvang.Lạinói,nướcTềcáchđâykháxa,làmsaocóthểquảnlýđược?YênTrangCôngngheTềHoànCôngnóithànhkhẩnnhưvậy,cũngkhôngtừchốinữa.TềHoànCôngđemquântrởvềnước,YênTrangCôngđíchthânratiễn.Trênđườngđi,hai

ngườilưuluyếnchẳngmuốnrời,bấtgiácđãrakhỏibiêngiớinướcYênhơnnămchụcdặm.KhichiatayTềHoànCôngbỗngnhiênnghĩtớiquyđịnhcủaChuLễ,bènnói:-Từxưatớinay,chưhầutiễnchưhầu,khôngthểđượctiễnrangoàibiêngiới.Tạisaotalại

khônglàmtheoquyđịnh?NóirõlạimuốnđemnămchụcdặmđấtnàycắtchonướcYên.YênTrangCôngđượcnăm

trămdặmđấtthìhếtsứccảmkích,saolạicóthểdámnhậnthêmnămchụcdặmđấtnữacủanướcTề?ThếnhưngTềHoànCôngmộtlòngmuốnngườitathừanhậnôngtalàbáchủ,lờinói,việclàmđềucôngbằng,giữađạonghĩa,chonênkhôngthểbắtYênTrangCôngnhậnsốđấtđó.Vànhưvậy,nướcYênlạiđượcthêmnămchụcdặmđấtnữa.CácnướcChưhầuthấyTềHoànCôngđixangàndặmtớicứuviệnnướcYên,đánhthắngtrận

lạikhôngthamlamđấtđai,khôngaikhôngbáiphụcông.Từđótrởđi,uytíncủavịbáchủTềHoànCôngngàycàngcao.

30.MốitìnhcủaQuảnBãoNămthứbaChuTươngVương(năm649trướcCôngnguyên),ngườiemkhácmẹcủaTương

VươnglàThúcĐớidựavàothếlựccủamẹlàHuệHậu,câukếtvớiSơnNhung,ĐịchởvungYXuyên,LạcThuỷ,vâyđánhLạcDương,mưutoancướpđoạtngôivua.QuảnTrọngphụngmệnhTềHoànCôngdẫnquânđiviệntrợChuThiênVương,trởvềkhônglâuthìbịbệnhốmnặng.TềHoànCôngrất lo lắngthườngluôntớithămviếngQuảnTrọng.Mộthôm,TềHoànCôngtớithămQuảnTrọng,nhìnQuảnTrọnggàynhưquecủi,bệnhtìnhnghiêmtrọng,thìvôcùngbuồnrầu,nắmchặttayQuảnTrọngnói:-Bệnhcủakhanhcàngngàycàngnặng,vạnnhấtkhanhcómệnhhệnào,aisẽlàngườithayta

quảnlýđấtnướcđây?LúcđócácđạithầnnổitiếngnướcTềnhưNinhThích,TânTuVôđãlầnlượtquađời.Quản

Trọngthởdài,nói:-Trờiơi,đángtiếclàNinhThíchmấtsớm.TềHoànCônghỏi:-TrừNinhThíchra,khôngcònngườikhácnữaư?TamuốnbổnhiệmBãoThúcNha,ýkhanh

thếnào?TềHoànCôngnghĩthầm,BãoThúcNhalàtrọngthầnnguyênlão,cócôngrấtlớnđốivớiđất

nước,hơnthếlạilàbạn,làđạiâncủaQuảnTrọng,khẳngđịnhlàQuảnTrọngsẽđồngý.KhôngngờQuảnTrọnglạinói:-BãoThúcNhatuylàconngườicóđạođứccaothượng,thếnhưngChúacôngkhôngnênđể

ôngtalàmtướng,quảnlýtriềuchính.Bởivìôngtarấtđịnhkiếnvớilỗilầmcủangườikhác.Điềunàyaicóthểchịunổi?Ngườilàmtướngmàkhôngđạilượngthìđâucóđược?TềHoànCôngnghĩmộtlát,cảmthấyrấtcólý,liềnhỏi:-ThấpBằngthìsao?QuảnTrọngnói:-ThấpBằnglàngườirấtkhiêmtốn,khônggiấudốt,kểcảvớicấpdưới,lạibiếtvìviệcchung

màquênviệcriêng,cóthểlàmtướngđược.Nóixong,QuảnTrọnglạithởdàirồitựnóimộtmình:-ChỉsợThấpBằngtuổitácđãquácao,sốngchẳngđượcbaolâunữa.TềHoànCônglạihỏi:-ThếcònDịchNhathìsao?QuảnTrọngtrảlờirấtnghiêmtúcnói:-Chúacôngkhônghỏi,thầncũngcầnphảinói.DịchNha,ThụĐiêu,KhaiPhương,bangười

nàyChúacôngtuyệtđốikhôngđượcthângầnhọ.DịchNha,ThụĐiêu,KhaiPhương,làngườinhưthếnào?VìsaoQuảnTrọnglạikhuyênTề

HoànCôngkhôngđượcthângầnhọ?DịchNhalàmộtthầntửbìnhthườngcủaTềHoànCông,tâmđịađộcác,lạicódãtâmrấtlớn.

Hắnbiếtrằngnếumuốntrèolênđịavịcaothìphảiđượcnhàvuatínnhiệm.HắnliềnnghĩhếtcáchtiếpcậnvớiTềHoànCông.Hắncótaynghềnấunướngvớikỹthuậtcao.Trướchết,hắnđãlàmrấtnhiềumónănngonđưatớichophitửVệCơcủaTềHoànCôngănđểlấylòngVệCơ.VềsauhắnđãgiếtchếtđứacontraivừamớilênbatuổilàmthànhmónthịtngườidânglênTềHoànCông,lừadốiđểgiànhlấytínnhiệmcủaHoànCông.

ThụĐiêuvốnlàmộttêntiểuđồngtheohầuTềHoànCông,hắnrấtmuốntrèolêncao,nhưngvìkhôngphảilàhoạnquannênkhôngthểvàohậucungđược,hắnliềntựthiếnmìnhđi.TừđóTềHoànCôngrấtsủngáihắn,đểchohắnluônđượcđiởbêncạnhmình,ravàonơicungcấm.TềHoànCôngngheQuảnTrọngnóikhôngthểgầnvớiDịchnhađượcthìlấylàmlạ,liềnhỏi:-Đểtrẫmđượcthưởngthứmùivịthịtngười,DịchNhađãgiếtcontraicủamìnhlàmthứcăn,

điềuđóchứngtỏhắntônkínhtrẫmvượtquácontraimàhắnyêu.Conngườinhưvậycòncóđiềugìđánghoàinghinữa?QuảnTrọngtrảlời,nói:-Thứmàconngườiyêuquýnhấtkhônggìbằngconcáiđứtruộtđẻra.DịchNhacóthểđem

đứaconnhỏmàmìnhyêuquýnhấtgiếtđi,thìđốivớiChúacônghắnsẽcóthểlàmgìnào?TềHoànCônglạihỏi:-VậythìThụĐiêucòncóđiềugìđángnghingờnữa?Đểđượchầuhạtrẫmhắnđãtựthiến

mìnhđi,lòngtrungthànhcủahắnđốivớitrẫmchẳngphảilàđãvượtquálòngyêuquýchínhbảnthânhắnhaysao?QuảnTrọngnói:-NgayđếnbảnthânmìnhThụĐiêucònchẳngyêuquý,hắncóthểtậntrungvớiChúacông

đượcsao?Dừngmộtlát,TềHoànCônglạihỏi:-ThếcònKhaiPhươngthìsao?KhaiPhươnglàTháitửcủanướcVệ,rũbỏTháiTửkhông

làm,lạiđilàmthầntửcủatrẫm.Nhưvậy,cònkhôngtrungthànhsao?Chahắnchết,hắnkhôngvộivềchịutang,hắnyêutrẫmđãvượtquálònghiếuthuậnđốivớichamẹcủahắnđó!QuảnTrọngnhấnmạnhnói:-KhaiPhươngđãrũbỏđịavịTháitửđểchịuhầuhạChúacông,đủthấydãtâmcủahắncòn

lớnhơnđịavịTháitử.TuyệtđốiChúacôngkhôngđượctrọngdụnghắn,nếukhôngsẽđemlạitaihoạloạnlạcchođấtnướcđó!TềHoànCôngngheQuảnTrọngnóirấtcóđạolýbènhỏi:-Bangườinàyởbêncạnhtađãrất lâurồi, tạisaotừtrướctachưatừngđượcnghethấy

khanhnóitới.QuảnTrọngnói:-Conđê lớncủabờsôngngănkhôngchonướcngậptrànthànhtaihoạ.Khithầnquảnlý

chínhsựcũngvínhưconđêlớnluônbịvậtcản,khiếnchúngkhôngtácoaitácquáiđượctrướcmặtChúacông.Nay,đêlớnsắpvỡrồi,nướcsẽngậptràn,Chúacôngnhấtđịnhphảilưutâmđó!TềHoànCônggậtgậtđầu.Mấyhômsau,lờinóicủaQuảnTrọngđãtruyềntớitaiDịchNha.DịchNhabựctứclắm,lập

tứcchạytớitìmBãoThúcNha.Hắnnói:-Thưa lão tướngquân,aichẳngbiếtQuảnTrọngđược làmtướng làdongài tiếncử!Thế

nhưngconngườiQuảnTrọngnàyđãvongân,phụnghĩa,nhàvuađểchongàilàmtướngthếmàôngtalạinóitoànnhữnglờixấuxa,lạitiếncửThấpBằng.Tôithậtsựbấtbìnhthaychongài!DịchNhacứchorằngBãoThúcNhanghexongnhữnglờinàysẽhậnQuảnTrọngmuốnchết,

nàongờBãoThúcNhađãcườikhanhkhách,giơthẳngngóntaycáilênnói:-QuảnTrọngvì trungthànhvớiđấtnước,khôngnghĩ tới tìnhcảmriêngtư.Đâychính là

duyêncớmàtatiếncửQuảnTrọng!ThấpBằngmạnhhơntarấtnhiều!DịchNhabịmộtvốđau,xấuhổngượngngùnglủiđingay.NămthứbảyChuTươngVương(năm645trướcCôngnguyên)QuảnTrọngquađời.TềHoàn

CôngtiếpnhậnkiếnnghịcủaQuảnTrọngbổdụngThấpBằnglàmtướng.ChưađầymộtthángThấpBằngquađời.TềHoànCôngmờiBãoThúcNhalàmtướng.BãoThúcNhachorằngbảnthânmìnhkhôngthíchhợp,kiênquyếttừhố.TềHoànCôngnói:-Trongtriềuđìnhhiệnnaykhôngaimạnhgiỏihơnkhanh,khanhkhôngbằnglòng,thếthìai

làmtướngđây?LúcnàyBãoThúcNhamớinói:-KhuyếtđiểmcủathầnChúacôngđãbiếtrồiđó,Chúacôngcứnhấtđịnhbắtthầnphảilàm

tướngthìphảiđuổihếtbọnDịchNha,ThụĐiêuvàKhaiPhươngđi.TềHoànCôngnói:-ViệcnàyQuảnTrọngđãnóitừlâurồi,trẫmnhấtđịnhsẽlàmtheo.NgayngàyhômđóTềHoànCôngđãđuổihếtbangườinày,khôngchovàochầunữa.KhiBãoThúcNhalàmtướngTềtiếptụcthihànhchínhsáchcủaQuảnTrọng,chonênnước

Tềvẫncòncóthểđảmbảođượcđịavịbáchủ.TừcâuchuyệnQuảnTrọngvàBãoThúcNhacóthểnóirằngBãoThúcNhatỏrabiếtngười,

biếtviệc,ôngđã tiếncửđểTềHoànCông trọngdụngQuảnTrọngkhiếnchonướcTềgiàumạnhlên.VềsauQuảnTrọngđãkhôngvìnguyênnhânnàymàtiếncửBãoThúcNhatiếptụcthaymìnhlàmtướng,màđãtiếncửngườicàngtàigiỏisángsuốthơnBãoThúcNharalàmtướng.BãoThúcNhakhôngnhữngkhôngvìthếmàtráchmócQuảnTrọng,trái lạiôngchorằngQuảnTrọngđãlàmđúng.QuảnTrọngvàBãoThúcNhalàđôibạntốt,cùnglấyviệcnướclàmtrọng,lòngdạthẳngthắnthậtthà,ngườiđờisauluôncangợikiểutìnhbạnchânthànhnày“MốitìnhcủaQuảnBão”chínhlàmangýnghĩađó.

31.MôihởrănglạnhPhíaTâyBắcnướcTềlànướcTấn,miềnNamcủanướcTấncóhaiquốcgianhỏ,mộtnước

gọilàNgu(phíađôngBắchuyệnBìnhLục,tỉnhSơnTâyngàynay).Haiquốcgianày,sôngnúiliềnnhau,tổtiênđềumanghọCơ,chonênhọsốngvớinhaurấthòathuận.ThếnhưngvuanướcQuắckhôngbiếttựlượngsức,thườngxuyêntớigâychuyệnởbiêngiớinướcTấn,xâmphạmnướcTấn.TấnHiếnCôngchỉmuốncấtquântrừngphạtvuaQuắc,nhưngchưatìmđượccơhội.Mộthôm,vuaTấnhỏiquanđạiphuTuânTứcrằng:-BâygiờcóthểtrừngphạtnướcQuắcđượcchưa?TuânTứcnói:-Khôngđược,hiệntạihainướcNguQuắccóquanhệrấttốt,nếuđánhnướcQuắc,nhấtđịnh

nướcNgusẽđếnviệntrợ.Mộtmìnhnướcchúngtađốiphóvớihainướchọ,thầnchỉerằngkhógiànhđượcchiếnthắng.HiếnCôngnói:-TheokhanhthìđànhcứgiươngmắtnhìnnướcQuắcứchiếpchúngtaư?TuânTứcnói:-QuắcCôngthíchchơibờihưởnglạc.Chúngtacứbiếuchoôngtamộtsốmỹnữ,đểchoông

tathảsứcchơibời,lơlàviệcchínhsự,thìchúngtacóthểthừacơtiếnđánhnướcQuắcđược.HiếnCônglàmtheokếđó.QuắcCôngđượcmỹnữnướcTấnmangtặng,quảnhiênkhông

chịulàmviệc,suốtngàyđàngđiếm,hưởnglạc.TấnHiếnCônglạihỏiTuânTức:-BâygiờđãcóthểtiếnđánhnướcQuắcđượcchưa?TuânTứcnói:-Cóthểđược.Cóđiều,nếuchúngtatiếnđánhnướcQuắcthìtốtnhấtđừngđểchonướcNgu

đếncứuviện.ChúacôngcóthểtặngchoNguCôngmộtlễhậuđểmượnđườngđitrừngphạtnướcQuắc.NhưvậythìnướcQuắcsẽnghingờnướcNgu,nướcNgusẽkhôngthểgiúpđỡnướcQuắcđượcnữa.HiếnCôngnói:-ChúngtavừamớitặngmỹnữachoQuắcCông,bâygiờlạitớitrừngphạtôngta,NguCông

làmsaotinđược?Tuântứcnói:-Điềunàyrấtdễ.ChúacônghãysaingườitớibiêngiớiphíaBắcnướcQuắcgâysự,nước

Quắcnhấtđịnhsẽtớitráchchúngta,chúngtakhôngthừanhận,chẳngphảiđãtìmđượclýdotrừngphạtnướcQuắcđósao?TấnHiếnCôngđãlàmtheochủýcủaTuânTức.CácquanlạigiữbiêngiớinướcQuắcquả

nhiênđãcửngườitớichấtvấn.TấnHiếnCôngnhìnthấybướcthứnhấtthànhcông,liềncửquanđạiphuTuânTứđisứnướcNgu.TuânTứcđếngặpNguCông,trướchếtdângbiếuđôingọcbíchquýgiánổitiếngvàmộtcon

ngựaThiênLý.NguCônglàmộtngườicólòngthamvôđáy,đượclễvậtthìmặtcườiminở.TrongtaychơingọcbíchmắtnhìnchằmchằmvàoconngựaThiênLý,chỉsợTuânTứclạisắptrởvề.NguCônghỏiTuânTức:-NhữngthứnàylàQuốcBảocủaquýquốc,làđồthiênhạvôsong,saolạicóthểđemtặng

chotađược?Quýquốccóviệcgìcầnđếntagiúpđỡkhông?Tuântứcnói:

-VuanướcchúngtôimộtlòngngưỡngmộđạidanhcủaChúacông,rấtmuốnđượckếtgiaovớiChúacông,sốlễngọcnàychỉlàđểbiểuthịmộtchútlòngthành.TiệnthểcómộtchútviệcnhỏcầuxinChúacônggiúpcho.NgườiQuắcđãnhiềulầnxâmphạmbiêngiớinướcchúngtôi,chúngtôidựđịnhsẽtrừngphạthọ,liệuquýquốccóthểchochúngtôimượnđườngđiquađượckhông?Nếumaymắngiànhchiếnthắng,tấtcảnhữnggìthuđượcxinbiếuquýquốchết!NgaylậptứcNguCôngđồngý.QuanđạiphulàCungChiKỳkhuyêncan,nói:-XinChúacôngtuyệtđốikhôngđượcngãlòng.HainướcQuắcvàNgucùngtựanhưmôivà

răng.Tụcngữcócâu:“Môihởrăng lạnh”.Nếukhôngcómôi thìhàmrăngsẽbị lạnh.NướcQuắcbịtiêudiệt,liệunướcNguchúngtacóthểsinhtồnđượckhông?NguCôngnói:-NgayđếnbảobốiquýtrọngvuaTấncũngmangbiếuta;chỉmộtconđườngmàchúngta

còntiếckhôngchomượn,tabiếtănnóinhưthếnàovớiôngta.Hơnnữa,nướcTấnmạnhgấpmườilầnnướcQuắc,cứcoinhưmấtđinướcQuắc,kếtgiaođượcvớinướcTấnhùngmạnhđểbànbạc,nhưthếchẳnghơnà?CungChiKỳcònmuốnkhuyênNguCôngvàicâu,nhưngđãbịquanđạiphuBáchLýHềngăn

lại.SaukhitanbuổichầuCungChiKỳnói:-Ôngkhôngnóivàicâugiúptôi,tạisaolạicònngăncảntôi?BáchLýHềnói:-Trờiơi,xuấtmưukếchoconngườihồđồcókhácgìđemviênngọcquýnémrađường.Dù

saothìnhàvuacũngkhôngthểngheđược,nếucònkhuyênnữachưabiếtchừngtínhmệnhcủaôngsẽgặpnguyhiểmđó!CungChiKỳdựđoánnướcNgunhấtđịnhsẽbịdiệtvong,liềnđưacảgiađìnhgiàtrẻchạy

trốnđinơikhác.Năm19ChuHuệVương(năm658,trướcCôngnguyên)TấnHiếnCôngsaiđạitướngLýKhắc

vàTuânTứcđitrừngphạtnướcQuắc,khixelínhcủanướcTấnđiquanướcNgu,NguCôngnóivớiTuânTức:-Đểbáođápquýquốc,tôitìnhnguyệndẫnquânđigiúp.TuânTứcnói:-NgàisaiquânđiđánhgiúpchochúngtôisobằngđemHạDươngQuandângchochúngtôi?NguCôngkhônghiểugì,hỏi:HạDươnglàđấtđaicủanướcQuắc,tôilàmgìcóquyềndângchocácngài.TuânTứcnói:-TôinghenóiQuắcCôngđanggiaochiếnvớiKhuyểnNhung,chưaphânthắngbại,ngàivờ

nhưmangquântớiđánhgiúp,họnhấtđịnhsẽchongàivào.NgàinênđểchobinhlínhTấnởtrongcácxebinh;chỉcầnhọvừamởcửathànhrathìHạDươngQuanchẳngphảiđãlàcủachúngtôirồihaysao?NguCôngnghetheokế,quảnhiênđãgiúpquânTấnlấyđượcHạDươngQuan.QuânTấnlại

thừathắngtiến lên,vàonămthứ22ChuHuệVương(năm655trướcCôngnguyên)đãdiệtxongnướcQuắc.LýKhắcđãđemsốcanữcùngcủacảichâubáucướpđượcchiarađemchoNguCôngmộtít,NguCôngcàngthêmđắcý.LýKhắcđóngđạiquânởngoạithànhthủđônướcQuắc,nóirằngnghỉngơivàingàyrồisẽtrởvề.Mộthôm,têncanhcửabỗngnhiênchạytớibáocáo:-TấnHầuđãởngoàithànhrồi.

NguCôngvộivàngchuẩnbịxekiệu,rangoàithànhnghênhđón.TềhầuhẹnNguCôngtớiKỳSơnsănbắn.Đểchứngtỏsựphôtrươnghìnhthứccủamình,NguCôngđãđemtoànbộbinhmãởtrongthànhđiềurangoàicùngđisăntheomình.Đangchơibờivuivẻ,BáchLýHềchạytớithởhổnhểnnói:-Nghenóitrongthànhđãxảyrachuyện,xinChúacônghãytrởvềngaycho.NguCôngvừa

tớibênngoàithành,đãthấymộtviênđạitướngđứngởtrênthànhlầu,uyphonglẫmliệtnhìnNguCôngquátto:-Xinchàongài!Lầntrướcđãlừangàichochúngtôimượnđường,lầnnàylạilừangàicho

chúngtôimượnmộtquốcgia,xincảmơnngài!NguCônggiậnlắmmuốnđánhngayvàothành.Chẳngngờtừtrênthànhmũitênbắnxuống

nhưmưa.Lạinghecótiếngngườigàothét.-ĐạiquâncủaTấnHầuđãtới.LúcnàyNguCôngnhưbừngtỉnhgiấcmộng,lòngngổnngangânhận,quayđầulạivẫnthấy

BáchLýHềđitheomìnhliềnnói:-Banđầutạisaonhàngươilạikhôngkhuyêncantanhỉ?BáchLýHềnói:-NgayđếnlờinóicủaCungChiKỳmàChúacôngcònbỏngoàitai,huốnghồlàlờicủahạ

thầnnày?ĐangnóithìTấnHiếnCôngtới.HiếnCôngcườihìhìnóivớiNguCông:-LầnnàytatớiđâylàđểđòilạingọcbíchvàngựaThiênLýđó!Cóđiềutacũngkhôngthể

quênđượcýtốtlàngàiđãchotamượnđường,tasẽchongàimộtconngựavàmộtviênngọcbíchkhác!NguCôngngumuộivàthamlamđãchônvùiđấtnướcvàtựbiếnmìnhthànhtùbinhcủa

nướcTấn.“Môihởrănglạnh”mangmộtnộidunggiáohuấnsâusắcbiếtbaonhiêu!

32.Tấmthânđánggiá5tấmdadêSaukhiTấnHiếnCôngdiệtxongnướcNgu,nghenóiBáchLýHềrấtcóbảnlĩnh,lạimuốn

trọngdụngôngta,đãmấylầncửngườiđếnkhuyênnhủ,nhưngnóithếnàoBáchLýHềcũngkhôngbằnglònglàmquanởnướcTấn.CuốicùngthìBáchLýHềlàmộtnhânvậtnhưthếnào?BáchLýHềlàngườinướcNgu,nhàtừtrướcrấtnghèotúng,hơn30tuổimớilấyđượcvợ.

KhônglâungườivợhọĐỗsinhđượcmộtcontraiđặttênlàMạnhMinhThị(tênlàThị,tựlàMạnhMinh).Cóconrồi,cuộcsốngtrongnhàcàngthêmkhókhăn.BáchLýHềlúcnàocũngmuốnrangoàitìmviệclàm,songlạilovợconởnhàkhôngcóngườichămsóc,chonênvẫncòndodựchưaquyết.HọĐỗbiếtđượctâmsựcủaBáchLýHềbènnói:-Đạitrượngphuchíởbốnphương,đươngkhisứclựccòncườngtrángkhôngđirangoàitìm

việclàm,suốtngàyquẩnchânvợconthìtriểnvọnggì?Thiếpcóthểnuôidạyconđược,chàngcứyêntâmmàrađi.LờicủahọĐỗnóitrúngtimcủaBáchLýHề.BáchLýHềđượcvợủnghộliềnhạquyếttâm

ngàyhômsauthìrađi.Trướckhiđi,ĐỗThịtựbiếtdùnhàcònnghèo,vẫnphảisửalễtiễnbiệtBáchLýHề.Trongnhàchỉcònmộtcongàmáinàngcũngđemlàmthịt,củikhôngđủnấunàngđãchẻcảtấmthencửa,nấumộtnồicơmnhỏ,mộtnồicanhsuông,choBáchLýHềănmộtbữathậtno.LúcchiatayĐỗThịômcon,kéovạtáochồngkhóclócnói:-Nếuchàngđượcgiàusangphúquý,xinchớquênhaimẹconthiếp!BáchLýHềgạtnướcmắtlênđường.Trướchết,BáchLýHềtớinướcTề,muốnvàogặpTềTươngCông.Vìkhôngcóngườitiếncử,

nênkhôngđượcgặp,đànhphảilangthangđầuphố,xinănquangày.VềsaulạilưulạctớinướcTống.Mộthôm,BáchLýHềđangđixinăn,cóngườitêngọiKiểnThúc,saukhinhìnngắmBáchLýHềmộtcáchtườngtận,mớinói:-Ngàikhônggiốngnhưngườiănxinnhỉ?BáchLýHềliềnkểhếtđầuđuôicảnhngộcủamìnhchoKiểnThúcbiết.KiểnThúcrấtthông

cảmvớiBáchLýHề,đãmờiBáchLýHềtớinhàlàmkhách.Haingườicùngbànluậnviệcthiênhạđạisự,càngbàncàngănývớinhau,càngbáiphụcnhauhếtmức,bènlàmlễkếtthànhanhem.BáchLýHềtạmthờisốngtrongnhàKiểnThúc.ThếnhưnggiađìnhKiểnThúccũngchẳngmấygiàucó,BáchLýHềđànhphảivừađichănbòchonhàngười,vừachờđợicơhộirangoàilàmviệc.VềsauKiểnThúcvàBáchLýHềđãkinhquamấyquốcgia,mongtìmmộtôngvuahiềnminh,

mưusựnghiệp,thếnhưngkhônglàmsaotìmđược.Trướcmắt,BáchLýHềtuổitácđãngàymộtcao,tronglòngrấtlolắng.KiểnThúcanủiôngnói:-Đạitrượngphukhôngthểtùytiệnđitheongườitađược.Nếutìmsaingười,nửađườngrời

bỏ,ngườitasẽnóimìnhbấttrung.Nếukhôngrờibỏ,ngườitalạinóimìnhngumuội.Nhưvậythìsựnghiệplớnđãchẳnglành,lạimangtiếnglàbấttrungbấttrí,thậtchẳngđánggiágì.Chonênđitheongườinàonhấtđịnhphảihếtsứcthậntrọng.BáchLýHềchorằngKiểnThúcnóirấtđúng,liềnkhôngmuốntiếptụcbônbanữa.Lạinói,

bảnthânmìnhxanhàđãmấynămrồi,rấtnhớvợnhớcon,nênđãquyếtđịnhtrởvềnướcNgu.KiểnThúcnói:-NướcNgucómộtvịhiềnthầntêngọilàCungChiKỳ,làbạncũcủatôiđãnhiềunămkhông

gặp,tôicũngmuốntớithămôngta,vậychúngtacùngđinhé!TớinướcNgu,KiểnThúctớithămCungChiKỳ,BáchLýHềvộivàngtrởvềnhà.Tớitrước

cửanhà,giannhàráchnátvẫncònđó,thếnhưngvợvàconkhôngbiếtđãbỏđiđâu.Những

ngườihàngxómnóichoBáchLýHềbiết,saukhiôngđikhỏi,ĐỗThịnghèođếnnỗihếtcáchsốngnổi,lạigặpphảinămmấtmùanênphảiđemconđitránhnạnđói,tớinaycònsốnghayđãchếtkhôngaicònbiếtrõcả.BáchLýHềngắmnhìngiannhàráchnát,nghĩtớilúcsắpsửarađi,ngườivợđốtthencửa,luộcgàmáimàkhôngcầmnổinướcmắt.Trướcmắtôngkhôngcònaithânthiết,đànhlạiphảiđitìmKiểnThúc.KiểnThúcgiớithiệuBáchLýHềvớiCungChiKỳ.CungChiKỳrấtvuimừng,muốnlậptứctiếncửhọvớivuaNgu.KiểnThúcđầunói:-TôithấyNguCôngchỉthamlợinhỏ,khôngcómẽlàmviệclớn,khôngnhấtthiếtphảilưulại

đây.BáchLýHềnói:-Mấynămnaytôiđãtừngbônbakhắpnơi,chẳngtìmđượcnơinàođángđểtrúchân,lầnnày

cứởlạinướcNguchoxongchuyện.KiểnThúcrấtthôngcảmvớiBáchLýHềliềnthởdài,nói:-Thếthìôngcứlưulạiởđây.NếusaunàyôngmuốntìmtôithìcứđếnlàngMinhLộcởnước

Tống.VềsauBáchLýHềđãlàmquanđạiphuởnướcNgu.Quảnhiênkhôngvượtrangoàidựkiến

củaKiểnThúc,vuaNguvìthamlợinhỏ,đấtnướcđãbịtiêudiệt.BáchLýHềvàvuaNguđềubịbắtlàmtùbinhcủanướcTấn.NgàynayTấnHiếnCônglạimuốntrọngdụngông,thếnhưngônglạikhôngmuốnlàmquanởnướcTấn.Năm22ChuHuệVương(năm655trướcCôngNguyên)TầnMụcCôngcửcôngtửChấptới

nướcTấncầuhôn.TấnHiếnCôngbằnglòngđemcongáilớngảchoTầnMụcCông,khiđưalễcầuhônđòihỏiphảicómộtsốnôbộctớilàmcủahồimôn.TấnHiếnCôngnghĩa,BáchLýHềđãkhôngchịuđầuhàng,giữlạiởbêncạnhbiếtđâulạilàmầmmóngtaihọa,chibằngđểchoBáchLýHềbịsungvàođộinôbộclàmcủahồimônđưasangnướcTần.BáchLýHềvôcùngtứcgiận,điđượcnửađường,thừalúcmọingườimấtcảnhgiácđãchạytrốn.ĐâucóngờđượcBáchLýHềchạysangnướcSở,ngườiSởlạichoônglàgiantế,bắtgiữông,cuốicùngđãđưatớichănngựaởNamHải.LạinóiTầnMụcCônglàmxonglễcướithìpháthiệnthấytrongdanhsáchnôbộchồimôncó

mộtngườitênBáchLýHềcóđiềulàkhôngthấymặt,vộitrahỏimớibiếtôngtađãtrốnrồi.TấnMụcCôngbènhỏiCôngTônChitừnướcTấntới:-ThờigiankhanhởnướcTấncónghenóitớiconngườiBáchLýHềnàykhông?CôngTônChinói:-BáchLýHềvốnlàquanđạiphucủanướcNgu,rấtcótàinăng.NướcTấndiệtnướcNgu,ông

tavàvuaNgucùngbịbắtlàmtùbinh.VuaTấnmuốntrọngdụngôngta,thếnhưngôngtađãthềkhônglàmquanchonướcTấn.Đúnglàmộtnhântàihiếmcó!Đángtiếclàchưagặpđượcminhchủ.TầnMụcCôngmộtlòngmuốnxưngbáởTrungNguyên,đangđithuthậpnhântàikhắpbốn

phương.NghethấyCôngTônChinóivậybènđộngtâmlậptứcsaingườiđitìmkiếmBáchLýHề.Ngườiđượcsaiđitrởvềnói:-BáchLýHềđangchănngựachonướcSởởNamHải.TầnMụcCôngliềnsaisứgiảđemlễhậutớiSởThànhVươngxinchuộcBáchLýHề.CôngTôn

Chinónglòngngănlại:-NếuChúacôngmanglễvậttớibiếu,dùlễvậthậuhĩnhđếnthếnàothìBáchLýHềcũng

khôngthểtrởvềđược.TầnMụcCônglấylàmlạhỏitạisao.CôngTônChinói:-NướcSởchoBáchLýHềđichănngựa,chứngtỏhọvẫnkhôngbiếttígìvềtàinăngcủaBách

LýHề.NếuChúacôngmanglễvậthậuhĩnhưthếnàytớiđổiôngtavề,thìcónghĩalàđãbảochoSởVươngbiếtBáchLýHềlàmộtngườitàiba.Chúacôngnghĩxem,liệuvuaSởcóthảchoôngtavềkhông?TầnMụcCôngbỗngnhiêntỉnhngộ,bèndựatheogiácảmuabánnôlệởtrêntrườnglúcđó,

saingườiđem5tấmdadêtớichuộcBáchLýHềtrởvề.SứgiảnướcTầngặpSởThànhVươngnói:-ChúngtôicómộttênnôlệtêngọiBáchLýHềchạytrốnsangquýquốc;nhàvuacủachúng

tôimuốnchuộchắnvềtrịtộinghiêmkhắcđểlàmrănconhữngtênnôlệkhác.Nóixongliềnđem5tấmdadêdânglên.SởThànhVươngsợđắctộivớinướcTần,liềnsai

ngườiđemBáchLýHềtừNamHảitrởvềgiaochosứgiảcủanướcTần.BáchLýHềđượcdẫnđếnbiêncươngnướcTần.CôngTônChiđãchờsẵnởđóđểnghênh

tiếp.Hômsau,CôngTônChitháptùngBáchLýHềvàobáikiếnTầnMụcCông.TầnMụcCôngthấyBáchLýHềđầutócbạcphơthìhơibịthấtvọng,liềnhỏi:-Khanhbaonhiêutuổirồi?BáchLýHềtrảlời,nói:-Thầnđã70rồi.TầnMụcCôngthởdàinói:-Đángtiếclàđãquágiàrồi.BáchLýHềnói:-NếuChúacôngbắtthầnđuổitheochimbay,chothầnvậtnhauvớimãnhthú,đíchthịlà

thầnđãgià.Nếuchothầnxuấtmưu,vạchkếxâydựngđấtnướcthìthầncòntrẻchán.NămxưaKhươngTháiCôngđã80tuổimàvẫncòngiúpđỡChuVũVươnggiànhlạiđượcthiênhạ,sovớiKhươngTháiCôngchẳngphảilàthầntrẻhơn10tuổiđósao?TầnMụcCôngngheBáchLýHềnóivậythìrấtđỗisungsướng,liềnthỉnhgiáoBáchLýHềvề

đạolýlàmchodângiàu,binhmạnh.BáchLýHềtrìnhbàycótìnhcólý,câunàocâunấyđềunhưkhắcvàotâmkhảmcủaTầnMụcCông.TầnMụcCôngcàngnghecàngphấnchấn,đếnmộtđoạnýtứsâusắc,bấtgiácđứngdậy,cảmkíchnói:-Tốtlắm!TacóđượctiênsinhthìkhácgìTềHoànCôngcóQuảnTrọng?NóirồiliềnbổnhiệmBáchLýHềlàmtướng.ThuyếtphụccáchnàoBáchLýHềcũngkhông

tiếpnhận.Ôngthưa:-TàinăngcủathầncònkémxabạncủathầnlàKiểnThúc.NếuChúacôngmuốnlàmcho

nướcgiàu,binhmạnh,xưngbáTrungNguyênthìcầnphảivờitớiKiểnThúc!TầnMụcCôngnghenóiKiểnThúccòntàigiỏihơnBáchLýHề,đâuchịubỏqua,saingay

CôngtửChấptớinơiKiểnThúccưtrú-làngMinhLộcnướcTống-đểđónKiểnThúc.CôngtửChấptớilàngMinhLộc,nóihếtđiềuhơnlẽthiệtmớimờiđượcKiểnThúcra.Hai

ngườicùngtrởvềnướcTần.TầnMụcCônglậptứctiếpkiếnKiểnThúc,thỉnhgiáoôngbiệnpháplàmchonướcgiàu,binhmạnh.KiểnThúcđốiđáptrôichảy.TầnMụcCôngsungsướng,ngayngàyhômsauđãbổnhiệmKiểnThúclàmhữutướng,BáchLýHềlàmtảtướng,cònbổnhiệmcontraiKiểnThúclàTâyKhuấtThuật,BạchấtBínhlàmquanđạiphu.Từđâyvềsau,vớisựphòtácủaKiểnThúcvàBáchLýHề,TầnMụcCôngtíchcựcthựchànhcácloạicảicáchkhiếnchonướcTầnngàycànglớnmạnhlên.Mộthôm,BáchLýHềmởyếntiệctrongtướngphủ,độinhạccôngtấudiễnởdướithềm,thì

mộtbàcụgiàvẫngiặtquầnáoởtrongtướngphủbướctới.Saumộtlátbàcụnóisưphụgẩyđàn.

-Thuởthiếuthờitôiđãđượchọcđàn,lạicònbiếthát,tôicóthểthửđượckhông?Sưphụnhạccôngnghenóibàcụgiàgiặtquầnáocònbiếtgẩyđànthìlấylàmlạ,liềntraođàn

chobàcụ.Bàcụgảymộtbảnđànrấtthuầnthục,âmthanhthêlương,nãonề.Sưphụnhạccôngrấtkinhngạcliềnmờibàcụhát.Bàcụnói:-Đãlâutôikhônghát,sợrằnghátkhônghay,tướngquốcsẽtráchtội,nênchăngxincácvị

nóitrướcvớitướngquốcmộttiếng.BáchLýHềbằnglòng.Bàcụcungkínhbướclênđạisảnhhátrằng:

BáchLýHềơi,BáchLýHềTấmthânchỉđángnămtấmdadêNay,trêncaođườngsaymỹtửu...Hátkhúccanhớlạithuởbiệtly.NghìnnămxưanấucanhxuôngvớinồicơmnhỏĐốtthencửaluộcgà...LúcrađiáoướtlệnhạtnhòaTrờiơingàynayphúquývinhhoaBỏconthơvàquêncảvợà?...BáchLýHềbỗnglặngngườiđi,vộigọingườiđólạihỏithìđúnglàvợĐỗThị.Haingườicứ

ômnhaumàkhóc.BáchLýHềhỏi:-Contraichúngtađâu?ĐỗThịnói:-Đangsănbắnởtrênnúi.BáchLýHềliềnsaingườiđitìmMạnhMinhThị.Thìra,saukhichồngđirồi,ĐỗThịđãphảibệnđay,dệtvảisốngquangày.Gặpphảinămsau

mấtmùa,trờilàmđóikém,hếtkếsinhnhai,bàđànhphảiđemcontraiđilánhnạn,chịutrămcayngànđắng,tớiđượcnướcTần.Đượctinnhàvuađãbổnhiệmhaiônggiàlàmtướng,trongđócómộtngườitênlàBáchLýHề,nhưngkhôngchắclàchồngmình.Bàcầungườinóigiùmđượcvàophủtướnglàmnôbộcgiặtquầnáo,hyvọnggặpTướngquốc,đểnhậnmặtthửxem.Vậnmayđãđến.TầnMụcCôngnghenóivợchồngBáchLýHềđượcđoànviênliềnthưởngchohọrấtnhiều

củacải, lạinghenói con trai củaBáchLýHề làMạnhMinhThịvõnghệcaocường, liềnbổnhiệmMạnhMinhThịlàmquanđạiphu,cùngquảnlýviệcquânsựvớiTâyKhấtThuậtvàBạchKhấtBính.

33.ĐộiquânnhânnghĩacủaTốngTươngCôngBáchủTềHoànCôngtớinhữngnămcuốiđờibắtđầutrọngdụngbakẻxấulàDịchNha,Thụ

ĐiêuvàKhaiPhương.BãoThúcNhanhiềulầnkhuyênngănkhôngđược,tráilạiđãbịbatênđólàmchouấtứcmàchết.TềHoànCôngvừaquađời,bọnDịchNha,ThụĐiêuliềnđưaCôngtửVõKhuylênlàmvua.Chúngbỏmặcviệctanglễ,thithểTềHoànCôngbịphơisáubảychụcngàyđãsinhragiòibọmàvẫnchưachochôncất.Chúngcònbậnrộnvớiviệctiêudiệtkẻthùchínhtrị,sailínhtrócnãcôngtửChiêu.CôngtửChiêulàTháitửđượclậpnêntừkhiTềHoànCôngcònđạilễ,đãthấytrướcnguycơVõKhuycướpngôi,liềnvộivàngchạytrốnsangnướcTống,khóclóccầuxinTốngTươngCônglàmchủchomình.NướcTống(vùngđấtởgiữamiềnĐông,tỉnhHàNamvàcáctỉnhSơnĐông,GiangTô,AnHuy

ngàynay)làmộtquốcgianhỏ.TốngTươngCôngvốnbấttài.ÔngtađãchứngkiếncảnhTềHoànCôngquađời,nhưngkhôngbiếttựlượngsứcmình,muốnthayTềHoànCônglàmbáchủ.Hiệntại,CôngTửChiêuđếntìmTốngTươngCông,Tốngchorằngđâylàcơhộikhôngdễmàcóđược,liềnbằnglòng.Nămthứ10ChuTươngVương(năm642,trướcCôngnguyên),TốngTươngCôngthôngbáochocácnướcchưhầubiết,yêucầutấtcảmọingườicùnghộtốngCôngTửChiêuvềnướcTềđểlênngôi.ĐạibộphậncácnướcchưhầukhôngtánthànhlờihiệutriệucủaTôngTươngCông,chỉcónướcVệ,nướcTàovànướcChâulànhữngnướccònnhỏhơnnướcTống,chodẫnmộtsốxelínhtới.TốngTươngCôngdẫnđầuquânđộibốnnướckéotớinướcTề.MộtsốquýtộclớnởnướcTềthấytìnhthếxấubènthừacơgiếtchếtVõKhuyvàThụĐiêu,đuổiDịchNhađi,rồinghênhđónCôngtửChiêulênngôi.ĐâychínhlàTềHiếuCông.TốngTươngCôngủnghộviệclậpTềHiếuCông,khihoàibãođãthành,thìdươngdươngtự

đắc,muốnhộihợpcácnướcchưhầuthaythếTềHoànCônglàmminhchủ,nhưnglạisợmọingườikhôngnghe.QuanđạiphulàCôngTửThangnóivớiTốngTươngCông:-CácnướclớnngàynaykhôngnướcnàobằngnướcTềvànướcSở.NộibộnướcTềvừamới

đượcổnđịnh,họchưađểtâmlắmtớiviệcđốingoại.ChỉcónướcSởlợihại,cácnướcchưhầuđềusợ,chibằngchúngtacứliênlạcvớinướcSở.ChỉcầnnướcSởkéotới,cácnướcnhỏởdướinướcSởắtsẽlàmtheo?QuanThượngKhanhlàCôngtửMụcDinói:-TừxưatớinaynướcSởkhônggiữđiềutínnghĩa.Chúngtakhôngthểdẫnchósóivàonhà

được!ThếnhưngTốngTươngCôngnónglòngmuốnxưngbá,đâucóchịunghe,tứctốcsaingười

đemtheolễvậtquýđisứnướcSở,ướchẹncùngnướcSởvànướcTềthươngnghịtrướcviệclậphộiliênminh.SởThànhVươngbằnglòng.TốngTươngCôngvộivãsaingườiliênlạcvớinướcTề,TềHiếuCôngcũngđãthuậny.Mùaxuânnămthứ13ChuTươngVươnghoặc(năm639trướcCôngnguyên),vuaTống,Sở

đã tớiđấtLộc củanướcTề.TốngTươngCông cho rằngbản thânmình làCông tước, lại làngườiđềxướngrahộinghị,liềntựcoilàminhchủ,bắtđầupháttínhiệuramệnhlệnh.TốngTươngCôngchắptaynóivớihaivuanướcTềvànướcSở.-Tôidựđịnhtháng8nămnayhộihợpcácnướcchưhầuởnướcVu,thuộcnướcTốngchúng

tôi,đểcùngthươnglượngviệcđạisựphòtrợVươngThất.Hyvọngrằngcácvịtớidựhộiđúngthờigian,nhấtnhấtkhôngđượcđemtheoxelính.SởThànhVương,TềHiếuCôngđồngý.TốngTươngCôngbènlấyramấytờthôngcáomà

mìnhđãchuẩnbịsẵntừtrước,mờihaivịcùngkýtênvào.TềHiếuCôngthấyTốngTươngCônggiaothôngbáotrướcchoSởThànhVươngtrong lòngrấtkhôngvui.SởThànhVươngthấytrênthôngbáoviếtrằngcầnphảibắtchướcTềHoànCônghộihọpchưhầu,mọingườiđều không được đem theo xe lính, thì cười thầm. Lại nhìn thấyở cuối tờ thông báoTốngTươngCôngviếttênmìnhlênđầu,liềnkhôngmuốnkýtênnữa.TốngTươngCôngnói:

-HainướcTrịnh,Hứađềuquythuộcvàoông,ôngkhôngkýtên,sợrằnghọsẽkhôngtới.SởThànhVươngđànhphảikýtên,rồigiaochoTềHiếuCông.TềHiếuCôngnói:-NướcchúngtôicũngvínhưthuộcquốccủanướcTống,kýtênhaykhôngkýthìcũngthếcả.

Nênđãkiênquyếtcựtuyệt.-TốngTươngCôngcònchorằngnhữnglờicủaTềHiếuCôngđềulàlờinóithậttâmcảm,liền

thulạitờthôngbáo.Hộinghịbanướcđãkếtthúcnhưvậyđó.TốngTươngCôngrấtđắcý,saukhivềnướcbènnóivớiCôngTửMụcDirằng:-VuaSởđồngývớisựsắpđặtcủatarồi.MụcDinói:-Chớcảtinvìnhữnglờinòidễnghecủaôngta,tronglòngôngtanghĩthếnàothìaimàbiết

được.XinChúaôngđừngbịmắclừa.TốngTươngCôngnói:-HainướcTrịnh,Hứađềuquythuộcvàoông,ôngkhôngkýtênhaykhôngkýthìcũngthếcả.

Nênđãkiênquyếtcựtuyệt.TốngTươngCôngcònchorằngnhữnglờicủaTềHiếuCôngđềulàlờinóithậttâm,liềnthu

lạitờthôngbáo.Hộinghịbanướcđãkếtthúcnhưvậyđó.TốngTươngCôngrấtđắcý,saukhivềnướcbènnóivớiCôngTửMụcDirằng:-VuaSởđãđồngývớisựsắpđặtcủatarồi.MụcDinói:-Chớcảtinvìnhữnglờinóidễnghecủaôngta,tronglòngôngtanghĩthếnàothìaimàbiết

được.XinChúacôngđừngbịmắclừa.TốngTươngCôngnói:-Khanhthậtquáđanghi.Talấylòngtrungtínđốiđãivớingườikhác,lẽnàongườikháclại

nhẫntâmlừadốita?Vừamớisangtháng7,TốngTươngCôngđãra lệnhchuẩnbịxengựatớiđấtvukhaihội.

CôngtửMụcDinói:-NướcSởtừxưavẫnphảnphúcvôthường,Chúacôngcứnênđemtheomộtítbinhmãđể

phòngbị.TốngTươngCôngrấtkhôngvuivẻ,nói:-Tađãbảongườitakhôngđượcđemtheoxelính,làmsaocóthểnóilờimàchẳnggiữlời

được?MụcDilạinói:-Chúacôngngồixemàđi,thầnsẽđemxelínhmaiphụccáchxabadặmđểđềphòngvạn

nhất.TốngTươngCôngvẫnkhôngđồngý.CôngtửHợpDuyđànhphải taykhôngđi theoTống

TươngCông.Ngàykhaihộiđãtới.VuacủasáunướcSở,Trần,Thái,Hứa,Tào,Trịnhđềuhiệndiệnđúng

giờ.ChỉcóTềHiếuCôngvànướcLỗlàkhôngđến.TốngTướngCôngsaingườichiêuđãisáunướcchưhầu.NgườitùytùngbáocáovớiTốngTươngCông,nhữngngườitớihọpđềungồixe,khôngmộtaiđemtheoxelínhcả.TronglòngTốngTươngCôngcàngvuisướng,đắcýnóivớiCôngtửMụcDuyrằng:

-TađãnóilànướcSởkhôngthểlừadốitađược,nhàngươithấysao?Trongngàykhaihộiđó,TốngTươngCôngphátbiểutrước:-Hômnaycácvịchưhầuhọpđạihội,tamuốnhọctheobiệnphápcủaTềHoànCông,mọi

ngườicùngkýmộthiệpướcliênminh,cùngphòtrợVươngThất,giúpđỡcácquốcgianhượctiểu,đìnhchỉchiếntranh,cầuchothiênhạđượctháibình,khôngbiếtcaokiếncủacácvịthếnào?SởThànhVươnglậptứclêntiếng:-Ngàinóichíphải,thếnhưngkhôngbiếtminhchủlàaiđây.TốngTươngCôngnói:-Điềunàycũngdễthôi,aicócôngthìluậncông,aivôcôngthìluậntước,aicótướcvịcaothì

làmminhchủ.TốngTươngCôngvừadứtlời,SởThànhVươnglậptứcnói:-NướcSởxưngVươngđãrấtlâurồi,nướcTốngtuynóilàCôngtướcnhưngvẫncònthấp

hơnvươngmộtbậc,dĩnhiênphảidotôilàmminhchủ.Nóixongliềnđặtmôngngồilênghếdànhchominhchủ.TốngTươngCônggiậnlắm,chỉvào

SởThànhVươngquởtrách:-ChứccôngtướcnàycủatôidoThiêntửbancho,khắpthiênhạaicũngbiết.Bảnthânôngtự

xưngVươngđólàgiả,khôngđủtưcáchlàmminh.SởThànhVươngnói:-Tôilàvuagiả,tạisaoôngcònchomời?QuanđạithầncủanướcSởlàThànhĐắcThầnlêntiếngquátto:-Thôichoqua,choqua,đừngtranhcãinữa.Chỉcầnhỏicácvịchưhầumộtcâuthôi,ngày

hômnaycácvịkhaihộilàvìnướcSởmàđếnhayvìnướcTốngmàđến?SốnướcnhỏbékiađềusợnướcSởnêncùnglêntiếng.-VìnướcSở,vìnướcSởmàđến!SởThànhVươngnghexongcườikhàkhà,rồinóivớivớiTốngTươngCông:-Ôngcònđiềugìđểnóinữakhông?TốngTươngCôngcònmuốnđấulývớiSởThànhVương,đãthấyThànhĐắcThầncởibỏáo

bàodàirađểlộtoànthânlàgiápsắt,rútlácờhồngnhỏbéởeolưngraliêntụcphấtphất,nhữngngườiđi theoSởVươngđều cởibỏ áongoài ra chỉ trongnháymắtđềubiến thànhnhữngvỡtướngmặcáogiápsắt,taycầmbinhkhixôngthẳnglêntriềuđàigiốngnhưđànongvỡtổ.Cácnướcchưhầuhoảngsợtớimứchồnlìakhỏixác.ThànhĐắcThầnbắtTốngTươngCôngnhưcondiềudâugiàcắpconchimnhỏ.CôngtửMụcDinhânlúchỗnloạnđãchạytrốntrởvềnướcTống.VềsauSởThànhVươngcảmthấyviệcbắtgiữTốngTươngCôngchẳngcóíchgì,ngượclạiđãpháhoạithanhdanhcủamìnhliềnthảchoTốngTươngCôngravề:Từđó trởđiTốngTươngCôngkhôngnguôihận thùsâusắcđốivớinướcSở.Thếnhưng

ngoàimấy câu chửibới “quânnamman” sau lưng ra thì cũng chẳng cóbiệnphápgìkhác.Không lâu,TốngTươngCônghỏi thămđượcbiếtnướcTrịnh tích cựcủnghộnướcSở làmminh chủnhất loạtmuốn tìm cơhội chinhphạt nướcTrịnh chohả giận.Năm thứ14ChuTươngVương(năm638,trướcCôngnguyên)TrịnhVănCôngđếnnướcSở,TốngTươngCôngchorằngcơhộiđãtới,bấtchấpsựphảnđốicủaCôngtửMụcDivàĐạitưmãCôngTônCố,đãđíchthândẫnquânđichinhphạtnướcTrịnh.BiếtđượctinnàyTrịnhVănCôngđãcầucứungaytrướcmặtSởThànhVương.SởThànhVươngliềnsaiquânđicứunướcTrịnh.

SởThànhVươngkhôngtrựctiếptớicứunướcTrịnhmàdẫnđạiđộibinhmãlaothẳngtớinướcTống.TốngTươngCôngrụngrờichântay,đànhphảidẫnquânvộivãchạyvềngayđêmđó.ĐợichoquânTốngdựngxongdoanhtrạiởHoằngThủy(phíaBắchuyệnGiáThanh,TỉnhHàNamngàynay)binhmãcủaquânSởcũngkéotớibờđốidiện.CôngTônCốnóivớiTốngTươngCông:-QuânSởtớiđâychẳngquachỉlàđểcứunướcTrịnhmàthôi.Nếuchúngtarútquânrakhỏi

nướcTrịnh,tứclàmụcđíchcủanướcSởcũngđãđạtđược.Chúngtalựcnhỏ,chibằngcứgiảnghòavớinướcSởlàxong.TốngTươngVươngnói:-NướcSởtuybinhmạnh,ngựakhỏe,nhưngthiếuhẳnnhânnghĩa.Chúngtabinhlựckhông

đủ,thếnhưngngọncờmàchúngtaphấtđólàngọncờđạinhânnghĩa.Độiquânbấtnghĩacủachúnglàmsaođịchnổiquânđộinhânnghĩacủachúngta?TốngTươngCôngcònralệnhmangramộtlácờlớncóthêuhaichữ“NhânNghĩa”,ýmuốn

dùnglòngngườiđểđánhbạiđaothươngcủanướcSở.Trờivừasáng,quânSởbắtđầuquasông.CôngTônCốnóivớiTốngTươngCông:-ViệcngườinướcTốngquasônggiữabanngày,rõràngkhinhthườngchúngta.Thừalúc

chúngragiữasông,chúngtađónđánh,nhấtđịnhsẽgiànhtoànthắng.KhôngchờchoCôngTônCốnóihếtcâu,TốngTươngCôngbènchỉlênngọncờlớnđangbay

phầnphậtởtrênđầu,nói:-Lẽnàonhàngươilạikhôngnhìnthấyhaichữ“NhânNghĩa”trêncờsao?Ngườitaquakhỏi

sôngđãđánhngườita,nhưvậymàcòngọilàđộiquânnhânnghĩaư?ToànbộquânSởđãquasông,đangbốtríthếtrậnởtrênbờ.CôngTônCốthấyquânSởđã

kịpchỉnhđốnxongđộingũ,vộivàngnóivớiTốngTươngCông:-QuânSởchưabốtríxongthếtrận,chúngtaphảinhâncơhộinàymànhanhchóngphát

độngxungphong,tấtsẽgiànhđượcphầnthắng.TốngTươngCôngtrợnmắtquát:-Nhàngươilàhạngngườinhưthếnào,saolạichỉnêuranhữngchủýgiantà,dốitrá?Người

tachưabàyxongthếtrậnmàđãđánhngườita,nhưvậycònđánggọilà“NhânNghĩa”không?ĐangnóinhưvậythìquânSởđãsắpđặtxongđộingũ,binhlínhàolênnhưnướctriềudâng.

QuânTốnghoảngsợtưởngvỡmật,mộtômđầuchạytrốn.TốngTươngCôngtaycầmtrườngmâu,thúcgiụcchiếnxa,muốnđánhlại,nhưngchưakịpxônglênthìđãbịquânSởbaovâykhắpbốnxungquanh,TốngTươngCôngđãbịmộtphátnỏvàođùi,trênngườicũngđãbịmấyvếtthương.MaymàmấyviênđạitướngcủanướcTốngtảxunghữuđộtmớicứuđượcTốngTươngCông thoátkhỏi trùngvây.ChờkhiTốngTươngCôngchạy trốnđược rakhỏi chiếntrường,cácxelínhcũngđãtổnthấtmấttámchínphầnmười,binhkhí,lươngthảocũngđãmấthếttoànbộ;cáctướngsĩngườichết,ngườibịthương,tantáckhôngthànhđộingũnữa, lạinhìnlácờlớnthêmhaichữNhânnghĩakiađãbiếnmấttừlâurồi.DânchúngnhìnthấythảmtrạngnàykhôngngớtmiệngchửirủaTốngTươngCông.ThếnhưngTốngTươngCôngvẫncảmthấyđạo“Nhânnghĩa”củamìnhđãgiànhđượcchiếnthắng.TốngTươngCôngđượcCôngTônCốdìuđitừngbướctậptễnh,nói:-Mộtđộiquâncoitrọngnhânnghĩathìphảilấyđứcđểthuphụclòngngười;ngườitađãbị

thươngthìkhôngthểlàmchongườitabịhạithêm;nhữngngườilínhgiàđầuócbạcphơthìkhôngđượcbắttrói.“Quântửdùnglời,tiểunhândùngtay”làthếđó.Đãlấynhânnghĩađánhtrận,saolạicóthểnhânlúcngườitagặpnguynanmàtiếnđánhđược?Những tướng sĩ chạy trốn nghe Tống Tương Công nói đều khóc dở,mếu dở, nghĩ thầm:

Thườngngàychúngtađiđánhtrận,phảiliềumìnhmớiđánhbạiđượckẻthù, lầnnàychúa

côngdựavào“NhânNghĩa”điđánhtrận,làmchochúngsuýtnữaphảibỏmạng.TốngTươngCôngmộtlòngmuốnlàmbáchủ.NhưngdovìnướcTốnglàquốcgianhỏ,lực

lượngyếu,lạithêmbấttài,kếtquảlàxưngbáchẳngthành,lạigâythêmtròcườichothiênhạ.

34.TrùngNhĩchạynạnTrongcuộctranhbáthờiXuânThu,TốngTươngCôngchẳngquachỉlàmộtnhânvậtchớm

nởthoángtàn,ngườithựcsựthaythếTềHoànCôngxưngbáchínhlàTấnVănCông.TấnVănCôngtêngọilàTrùngNhĩ,làcontraicủaTấnHiếnCông.Saukhiphunhânquađời,

TấnHiếnCôngđãlậpLyCơmàôngtasùngsáinhấtlênlàmphunhân.LyCơmuốnlậpcontraimìnhlàHềTềlênlàmTháiTử,liềnbứcchếtTháitửThânSinh,rồiâmmưusáthạiCôngtửTrùngnhĩvàCôngtửDiNgôlớntuổihơnHềTề.TrùngNhĩvàDiNgôphảilầnlượtchạytrốnsangnướcngoàiđểlánhnạn.SaukhiTấnHiếnCôngquađời,đượcsựgiúpđỡcủaTầnMụcCông,CôngtửDiNgôtrởvề

nướcvàlênlàmvuavàonămthứ1ChuTươngVương(năm650trướcCôngnguyên),đóchínhlàTấnHuệCông.Vàođầunămchấpchính thứ14,TấnHuệCông lâmbệnhnặng,bịngườikháccướpngôi,

nhânlúctrờitốiđãtrốnvềnướcTấn.TấnHuệCôngcũnglolắngCôngtửTrùngNhĩvềnước,ngôibáubịđedọa,sinhraănkhôngngon,ngủkhôngyên.QuanđạiphuLàKhíchNhuếhiếnkếnói:-TrùngNhĩlưulạiởbênngoài,chungquychỉlàkẻhọahại,chibằngnghĩcáchgiếtđi.TấnHuệCôngliềnsaingườitênlàBộtĐềđâmchếtTrùngNhĩ.TrùngNhĩchạykhỏinướcTấnđếnlánhnạnởnướcĐịchcảthảy12nămdòngdã.Nướctấn

cónhữngngườigiàucó,tàinăngnhưHồMao,HồYển,TriệuThôi,NgụyTrừu,GiớiTửthôi...tấtcảđềuđitheoTrùngNhĩ.Mộthôm,haianhemHồMao,HồYểnnhậnđượcthưcủachalàHồĐột,thưviếtrằng:“TrongvòngbangàynữaBộtĐềsẽlậpmưuđâmchếtCôngtử,hãygấprútchuẩnbị!”.TintứcđượccấpbáochoTrùngNhĩ.MọingườichuẩnbịchạytrốnsangnướcTề.Ngàyhômsau,TrùngNhĩđangthuxếphànhlýđãthấyHồMao,HồYểnhoảnghốtchạyđếnnói:-Chatôilạisaingườiđưađếnmộtbứcthưkhẩn,nóirằngBộtĐềđãlênđườngsớmhơndự

định,chúngtaphảirờiđingay.TrùngNhĩnghexong,vứtbỏhànhlý,bachânbốncẳngchạymộtmạchrakhỏithành;rấtlâu

sau,nhữngngườitheoTrùngNhĩmớilậtđậtchạytới.TừnướcĐịchmuốnsangnướcTềphảiquanướcVệ.NhưngVệVănCônglạikhôngđểcho

TrùngNhĩvào thành.Cựcchẳngđã,họđànhphảiđivòngquanh.Khôngnơinương tựa, lạichẳngcólươngkhô,đànhphảiđánhbàixinăn.Cóhôm,họđisuốtmấychụcdặmđườngmàkhônggặpmộtbóngngười.Mặttrờiđãởđỉnh

đầu,màvẫnchưađượcănsáng,bụngđóicồncào.Xaxa,cómộtđoànnôngphungồiăncơmởdướigốccâylớn.Ainấyđềuvuimừng.TrùngNhĩsaiHồYểntớixincơm.Nhữngngườinôngphuáokhôngđủchethânnhìnđoànngườiănmặckiểuquýtộc,nói:-Chúngtôicũngđangcầncơmănđây!Đếnraudạicũngchẳngbóirathìlàmgìcóthứcăn

thừachocácngười?Mộtngườinôngphukhácbêmộtmảngđấtbùn,đưatớitrướcmặtTrùngNhĩ,nói:-Chongươithứnàynhé!TrùngNhĩgiậnlắm,vungroingựatoanđánhngườinôngphu.HồYểnthấybọnngườinông

phuainấyđềugiậndữnhìnTrùngNhĩ,liềnkhuyên:-Muốncólươngthựcthìkhôngcó,muốncóđấterằngcònkhóhơn.Dânchúngdângđấtlà

điềmlànhđó!Ôngtrờimượntayhọgiaânchochúngta.Đượcđấtcónghĩalàđượcnướcđó.TrùngNhĩnuốthậnbướclênxe.Saukhôngbiếtbaongàyđêmchịuđói,nhịnkhát,họđãtới

đượcnướcTề!TềHoànCôngnghenóiTrùngNhĩđãtớitheomình,lậptứcsaingườiranghênhđón,sắpxếp

nơiănchốnởchohọ,cungcấpxengựa,chothịtchogạo,tiếpđãivôcùngchuđáo,lạisaiđemmộtmỹnữtêngọiTềKhươnggảchoTrùngNhĩlàmphunhân.TrùngNhĩhếtsứccảmkích,càngthêmtônkínhTềHoànCông.HọsốngởnướcTềliềnbảynăm.Nămthứ9ChuTươngVương(năm643,trướcCôngnguyên)TềHoànCôngquađời,nămCôngtửcủanướcTềtranhgiànhngôivua,thếnướcdầndầnsuyyếu.MấyngườicùngđitheoTrùngNhĩbànnhaungầmrờikhỏinướcTề.Thế nhưng, Trùng Nhĩ đã quá đắm say trong an nhàn, hưởng lạc, suốt ngày ôm ấp Tề

Khương,khôngýmuốnrờibỏnướcTề.BọnHồMao...muốngặpTrùngNhĩcũngrấtkhókhăn.NgụyTrừuthấytrướngmắt,cứluônmiệngtráchmóc.-ChúngtôichorằngCôngtửcóthểlàmnêncôngtrạng,chonênđãtìnhnguyệntheoCôngtử

bônbađâyđó.VậymànayCôngtửlạisavàovònghưởnglạc,đammêtửusắc,muốngặpcôngtửkhóhơncảđườnglêntrời.PhảichăngCôngtửsẽsốngsuốtđờinhưthếnày?HồYểnnói:-Cácvịchớsốtruột.TôiđãcócáchkhiếnCôngtửtutỉnhlại.TriệuThôinói:-NướcTống luônnuôimộngbá chủ, họ đang rất cầnngười, chúng ta cứđến theoTống

TươngCôngthửxem.VạnnhấtkhôngđượcthìlạitớinướcTầnhoặcnướcSở.HồYểnlạinói:-ĐạitưmãCôngTônCốcủanướcTốngvốnlàbạntôi,tôinghĩcóthểtớinướcTốngđược.Mấyngườinàychorằngnhữnglờihọnóikhôngainghetiếngđược,bànbạcxongthìchia

nhauđichuẩnbị.ĐâungờmấycôhầucủaTềKhươngđangháiládâutrêncây,đãnghetrộmđượcnhữnglờibànbạccủahọ,saukhitrởvềđãkểlạichoTềKhươngnghe.TềKhươngsợcáccôhầutiếtlộtintức,liềnsaigiếtcảđi,sauđónóivớiTrùngNhĩ:-ĐượcbiếtchàngsắpdờinướcTềphảikhông?TrùngNhĩnói:-Ainóivậy?ởđâythậttuyệt,lạicónànghầutiếpbêncạnh,tôicònmuốnđiđâunữa?TềKhươngkhuyênCôngtửnói:-Chàngcứyêntâmmàđi!Nếuchỉhammuốnannhàn,hưởnglạcthìđờichàngsẽbịtànphai.

DiNgôđanglàmloạn,quầnchúngthìchốnglại,ngườithânxalìa.NướcTấnđãbaonhiêunămnaykhôngđượcyênổn,nhândịpnàyCôngtửtrởvềnước,nhấtđịnhsẽcócơgiànhđượcngôivua,làmnênnghiệpbá.ThếnhưngTrùngNhĩvẫnkhôngnghetheo.Sánghômsau,TriệuThôi,HồYểntớigọiTrùngNhĩ,TrùngNhĩvẫncònđangngủngon.Tề

KhươngrahiệuHồYểnvàotronghỏicóviệcgì?HồYểnnói:-TrướcđâyCôngtửởnướcĐịnh,ngàyngàylênxerongruổixôngpha.Nay,đãrấtlâurồi

Côngtửkhôngrangoàihoạtđộng,sợCôngtửbuồnchán,muốnmờicôngtửđisănchokhuâykhỏa.TềKhươngcườirồinói:-Lầnđisănnày,khôngtớinướcTốngthìcũngtớinướcTần,đúngkhông?

Hồyểnrấtkinhsợ,cốlàmravẻtrấntĩnhnói:-Xinphunhânđừnggiỡn,mớiđisănlầnđầu,saocóthểđixanhưvậyđược?TềKhươngnói:-Đừngbịtmắtta!Cácngườibànbạcnhữnggì,tađãbiếttỏngrồi.Tarấtkínhphụctấmlòng

trung thànhcủacácngười.Tacũngđã từngkhuyênCông tử, thếnhưngCông tửvẫnkhôngnghe.Lầnnàytasẽrataygiúpđỡcácngười.Tốinay,tamờiCôngtửuốngrượu,tasẽchuốcchochànguốngsay.ThừalúctrờitốicácngườihãykéoCôngtửrangoàithành.HồYểnthấyTềKhươngkhôngphảilàhạngđànbàtầmthườngthìrấtđỗikínhphục.Buổitốihômđó,TềKhươngbàyyếntiệctrongcungmờiCôngtửuốngrượu.TrùngNhĩhỏi:-Tạisaolạibàytiệclớnvàolúcđêmhômthếnày?TềKhươngnói:-ThiếpnghenóiCôngtửsắpđixanênsaisửatiệctiễnbiệt.TrùngNhĩnói:-Đờingườicóhạn,chỉmongđượcsốngnhưýđãlàquý,hàtấtcònphảilàmnhữngviệcgì

khácnữa?TềKhươngnói:-Côngtửcầnphảicóchíkhí,phảibiếtnghelờikhuyênbảotrungthànhcủanhữngngười

theohầu,phảidờibỏnướcTềmàđi!TrùngNhĩrấtbựctức,bỏcốcrượuxuống,khônguốngnữa.TềKhươngsợhỏngviệc,gượng

cườinói:-Thôichoqua,choqua.Nếuchàngrađi,đómớithựclàchíkhícủaCôngtử;bữarượunày

đượckể làbữarượutiễnbiệt.Nếukhôngđi,cónghĩa làchàngrấtnặngtìnhvớithiếp;bữarượunàycoilàsựbiểuthịlòngcảmtạcủathiếpđốivớichàng.Nào,chúngtacùngcạnchén!TrùngNhĩchuyểngiậnthànhvui,uốnghếtcốcnàyđếncốckhác,lạiđượcTềKhươngkhông

ngừngchuốcrượu,chẳngmấychốcđãsaytớimứcbấttỉnhnhânsự.TềKhươngvộisaingườiđitìmHồYển.BọnHồYểnkhiêngTrùngNhĩlênxe,rakhỏithànhngayđêmđó.Họchạymộtmạchnămsáuchụcdặm,rồiđichậmdầnlại.Vừahay,gàđãcấttiếnggáybáosáng,phươngĐôngbắtđầuửnghồng.TrùngNhĩgiởmình,thấyxetròngtrành,lắclưmạnh,vộichoàngmởmắtmớibiếtlàđangngủtrênxe,chỉcóđiềulàkhôngbiếtđangởđâu,bỗngchốcgiậndữchửibớiầmĩ:-Cácngườimuốntạophảnư?Tạisaokhôngbànbạcvớitamàđãdámđưarakhỏithành?Nóixong,liềngiằnglấygiáotừtrongtayNgụyTrừu,laothẳngvàoHồYển.HồYểnhấptấp

xuốngxe.TrùngNhĩcũngnhảyxuốngđuổitheo.Mọingườichạytheosaudùnglờilẽkhéoléokhuyêncan.TrùngNhĩvừathởhổnhểnvừanói:-Lầnchạytrốnnày,nếutrótlọtthìchoqua.Nếuthấtbại,tasẽănsống,nuốttươinhàngười

đó!Sựviệcđãđếnnướcnày,TrùngNhĩcũngchẳngcònbiếtlàmcáchnào,đànhphảilênđường

cùngvớimọingười.TrùngNhĩcùngđoànngườitớinướcTào.TàoCôngCônglàkẻchỉquenhưởnglạc.Cácquan

đạithầnvâyquanhôngtalạiphầnlớnlàhạngtiểunhânchỉbiếtxuphụquyềnthế;đốivớiTrùngNhĩ,mộtgãCôngtửchạynạn,họchẳngthèmđểtâm.ChonênTrùngNhĩchỉởlạinướcTàocómộtđêm,hômsauđãkhởihànhsangnướcTống.

TốngTươngCôngđangdưỡngvếtthươngởđùitrongcuộcchiếntạiHoằngThủy.TuyTốngTươngCôngbịquânSởđánhbại,nhưngýchíxưngbávẫnchưabịdiệt,vẫnmuốntìmngườitàigiúpđỡ,mongchỉnhđốnlạicờtrống,báothùhuyếthận.BâygiờnghenóiTrùngNhĩđếntheothìcảmừngliềnlậptứccửCôngTônCốđinghênhtiếp,saingườidùnglễtiếtcủanhàvuađểchiêuđãiTrùngNhĩ.ThâmtâmTốngTươngCôngrấtmuốn,songlolựclượngchẳngđầyđủ,cộngthêmbệnhtậtngàycàngtrầmtrọng,lấyđâuralựclượngđểgiúpđỡTrùngNhĩtrởvềnướcnữa?BọnHồYển... thấytìnhhìnhnàyđànhphảitừbiệtvuatôinướcTốngđểđisangnướcSở.SởThànhVươngđóntiếpTrùngNhĩhếtsứclongtrọng,dùnglễtiếthoàngcungđểchiêuđãi

TrùngNhĩ.SởThànhVươngcàngtỏrakínhtrọngTrùngNhĩbaonhiêuthìTrùngNhĩcàngkhiêmtốnbấynhiêu.HoàntoànkhácvớikhicònởnướcTề,bâygiờTrùngNhĩđã thườngxuyênnghĩtớiđạisự,đólàviệcphảitrởvềnướcTấn.Mộthôm,haingườiđangnóichuyệnvuivẻ,SởThànhVươnghỏiTrùngNhĩ:-NếutrởvềnướcTấnthìCôngtửsẽbáođáptathếnào?TrùngNhĩnói:-Vàngbạc,châubáungàikhôngthiếu.Tôithậtsựkhôngbiếtlấygìtrongsốcấmlạ,thúhiếm

củađấtSởđểbáođápngài.SởThànhVươngcười,nói:-ThếCôngtửkhôngtạơntasao?TrùngNhĩnghĩhồilâu,nói:-NếunhờhồngphúccủangàitôitrởvềđượcnướcTấn,tôisẽtìmcáchgiữhòahiếuvới

nướcSở,trongtươnglaivạnnhấthainướccóđánhnhau,tôinhấtđịnhsẽralệnhchoquânTấnlùitránhbaxáđểbáođápântìnhcủangài.Trongcáccuộchànhquânthờicổ,cứ30dặmlàmộtxá,lùibaxácónghĩalàrútlui90dặm.

SởThànhVươngcholàTrùngNhĩnóiđùa,cườichoqua.TướngSởlàThànhĐứcThầngiậnlắm,nóivớiSởThànhVươngrằng:-TrùngNhĩcoitrờibằngvung,dámliềuđọsứccùngta,dãtâmthậtkhôngnhỏ,nhânlúccòn

chưamuộn,chibằnggiếtquáchđi.SởThànhVươngnói:-Saolạinhưvậyđược?ChíhướngcủaTấnCôngtửxarộng,ngườiđitheoôngtađềulàkẻ

hiềntài,tươnglainhấtđịnhsẽhoànthànhđượcviệcđạisựđó!Từđâytrởvềsau,SởThànhVươngcàngquýtrọngTrùngNhĩ.LúcnàyTầnMụcCôngđangdòlatintứccủaTrùngNhĩởkhắpnơi,nghenóiCôngtửởnước

Sở,lậptứccửngườiđiđón.SởThànhVươngnóivớiTrùngNhĩ:-TầnBásaingườitớiđónCôngtử,giúpCôngtửtrởvềnước.Quảthựckhônggìtốthơnthế!TrùngNhĩngheđượctinnày thìrấtmừng.Côngtửbiếtrằng lực lượngcủanướcTấnrất

mạnh,việcđưaTrùngNhĩvềnướckhôngthànhvấnđề,nhưngđểlấylòngSởThànhVương,TrùngNhĩcóýnói:-Tôichỉmuốnđitheongài,chứkhôngmuốntớinướcTần.SởThànhVươngnói:-XinCôngtửđừngnóivậy.NướcSởcáchquýquốcnhữngmấyquốcgianữa,nghĩalàởrất

xa.NướcTầnvàquýquốccáchnhaurấtgần,sángsớmxuấtphát,buổitốiđãtớinơi.LạinóiTầnBácămhậnvuaTấn,nhấtđịnhôngtasẽtậnsứcgiúpđỡCôngtử,khôngnêndodựnữa,hãymauchânlên!

TrùngNhĩliềncáobiệtnướcSở,dẫnđoànngườikhẩntrươngđếnnướcTần.TrùngNhĩđếnnướcTần,TầnMụcCôngnhiệttìnhchiêuđãi,lạiđemcongáilàHoàiDanhcải

giávớiTrùngNhĩ.Mộthôm,tronglúcmọingườiđangtròchuyệnrômrả,thìhaianhemHồMao,HồYểnchạy

vào,gụcđầukhóclóc,bắtTrùngNhĩphảitrảthùchohọ.VốnlàsaukhiTấnHuệCôngquađời,HoàiCôngkếngôi(tứclàCôngtửVũ)cũnggiốngnhưcha,ngàyđêmnơmnớploTrùngNhĩtrởvềđoạtngôi,đãhạlệnhphàmnhữngaiđitheoTrùngNhĩ,trongvòngbathángsaukhitrởvề,đềubịTấnHoàiCôngchogiếtsạch.TrùngNhĩđemsựviệcnàynóichoTầnMụcCôngbiết;TầnMụcCôngnói:-Đâylàcơhộitốttrờiban,khôngđượcđểlỡ,tanhấtđịnhđíchthânđưacácngườitrởvề

nước.Nămthứ16ChuTươngVương(năm636trướcCôngnguyên),đạiquâncủanướcTầnđãtới

HoàngHà.TầnMụcCôngsaiCôngtửChấpđemquânhộtốngTrùngNhĩquasông,bảnthânthìđóngquânlạiởbờtayHoàngHà,chuẩnbịtiếpứng.SaukhiCôngtửChấphộtốngTrùngNhĩquasông,đãđánhhạliềnmấytoàthành.Đạitướng

quânTấnlàLữTỉnh,KhánhHuếbiếtkhôngthểđịchnổithếquânTần,lạihaylòngngườiđềuhướngtheoTrùngNhĩ,liềnkýkếtlậpliênminhvớiCôngtửChấp,rồiđầuhàng.TấnHoàiCôngbỏthànhchạytrốn,khônglâubịđâmchết.CácđạithầnvănvõcủanướcTấnủnghộlậpTrùngNhĩlênlàmvua,chínhlàTấnVănCông.Năm43tuổiTấnVănCôngbắtđầuchạynạn;khilênngôiđã62tuổi,tínhraôngđãchìmnổi

ởngoàiđờiròngdã19năm.ChặngđườnglưuvongấyđãrènđúcTrùngNhĩvàcácquanđạithầndướiquyềnôngmạnhthèmýchí,giàuthêmkiếnthứcvàtàinăngchínhtrị.KhilênlàmvuaTrùngNhĩđãchúýchỉnhđốnnềntrínhtrịtrongnước,pháttriểnsảnxuất,ổnđịnhlòngdân.NướcTấnnhờvậyđãcườngthịnhlênrấtnhanhchóng.

35.LùitránhbaxáTấnVănCôngcaitrịnướcgiỏi,lạimuốnbànhtrướngthếlựcsangkhuvựcTrungNguyên,

tranhbá với cácnước chưhầu. Lúcnày, nướcTềđãkhông cònnhư trướcnữa, nước SởởphươngNamđãlớnmạnhlên.SởThànhVươngđãnhanhchóngđemđấtđaiphíanamHoàngHàởTrungNguyênphiênchếvàophạmvithếlựccủamình,ngoàiracònkhôngngừngpháttriểnlênphíaBắc.NhưvậylàhainướcTấn,Sởđãphátsinhxungđộtrấtgaygắt.Năm18ChuTươngVương(năm634,trướcCôngnguyên),nướcSởmượncớlànướcTống

đãđitheonướcTấn,dấybinhđánhTống.TốngThànhCông(contraiTốngTươngCông)saiCôngTônCốtớinướcTấnxinquâncứuviện.TấnVănCông lập tức triệu tậpquầnthầnđểthươngnghị.ĐạitướngTiênChẩnnói:-Hiện tại chỉ cónướcSở là lớnmạnhnhất, nếu chúa côngmuốnxác lậpuy tín, xâyđắp

nghiệpbácủanướcTấn,khôngthểkhôngđánhbạinướcSở.HồYểnbằnglòngvớiýkiếncủaTiênChẩn,cònđềxuấtviệcdichuyểnbinhlựccủanướcSở

vànêurabiệnphápcụthểđểgiảivâychonướcTống.Ôngnói:-Cáchđâykhônglâu,nướcSởmớilôikéonướcTàovềphíamình,gầnđâylạikếtthângiavới

nướcVệ.Mốiquanhệgiữabanướcđúnglàlúctốtđẹpnhất.TàovàVệlạilàthùđịchcủachúngta.Nếuchúngtaxuấtquântiếnđánhhainướcnày,nướcSởnhấtđịnhphảitớicứu,nhưvậynướcTốngđãđượcgiảivây.Mốithùcủachúngtađãtrảđược.Nhưvậychẳngphảilànhấtcử,lưỡngđắcđósao?TấnVănCôngchorằngnhữnglờihọnóiđềurấtcólý,liềnbằnglòngvớiyêucầucủaCông

TônCố,rồiquyếtđịnhxuấtquânđánhnướcTàovànướcVệ.TrướcKhixuấtquân,TấnVănCôngchochỉnhđốn lạiquânđội.NướcTấnvốnchỉcóhai

quânThượng,Hạ;đểtăngcườngsứcchiếnđấu,TấnVănCôngđemhaiquânbổsung,mởrộngthànhbaquânThượng,Trung,Hạ.Tiếpđó, tuyểnchọnđềbạtTrungquânnguyênsoái,bổnhiệmtướnglĩnh,chánh,phócủahaiquânThượng,Hạ.LựclượngquânsựcủanướcTấnđãđượctăngcườngmạnhmẽ.Thánggiêngnăm20ChuTươngVương(năm632,trướcCôngnguyên),nướcTấnxuấtquân

trừngphạtnướcTào.PhíanamcủanướcTấnlànướcVệ,phíanamcủanướcVệmớilànướcTào.NướcTấnmuốnđánhnướcTàothìphảiđiquanướcVệ.NướcTấnhỏimượnnướcVệ,nướcVệkhôngbằnglòng.NướcTấnvincớnày,trướctiêntớiđánhnướcVệ.Tiếpđó,quânTấnthọcsâuđánhthẳng,chưađầymấyngàyđãđánhvàođôthànhnướcTào,bắtsốngđượcTàoCộngCông.ĐểtranhthủlòngdânnướcTào,saukhiTấnVănCôngvàothành,côngbốtộitrạng,tránhhỏiTàoCộngCôngngaytrướcmặtquầnchúng.Hơnthế,đểbiểuthisựtôntrọngđốivớicácbậchiềntài,khôngquênâncũ,TấnVănCônglạiralệnhchoquânTấnkhôngđượctiếnvàokhunhàởcủaquanđạiphunướcTàolàHyPhụKy,bảođảmantoàncủagiatộcHyPhụKy.NguỵTriều,ĐiênHiệtkhôngtuânmệnhlệnh,phónglửađốtcháynhàởcủaHyPhụKy,TấnVănCôngđãxửtửĐiênHiệtvàcáchthứcNgụyTriều.NhữngbiệnphápnàycủaTấnVănCôngđãgiànhđượcsựủnghộcủadânchúngnướcTào,đãnângcaođượcmạnhmẽuytíncủanướcTấn.NướcTấnđánhgụcđượcnướcTàovànướcVệ,tuyuytínđãcó,songmụcđíchgiảivâycho

nướcTốnglạikhôngđạtđược.NướcSởvẫnvâychặtđôthànhnướcTống.TốngThànhCôngkhôngcòncáchnàođánhlạicửngườiđemlễvậttớixinTấnVănCôngviệntrợ.TấnVănCôngcảmthấyrấtkhóxử.ÔngnóivớiTiênChẩn:-Khôngcứuviệnư,tấtnhiênnướcTốngsẽtuyệtgiaovớichúngta,nếuđicứuviệnư,lại

phảiđánhnhaumộttrậnlớnvớinướcSở!Chỉdựavàolựclượngcủamình,erằnghiệntạivẫnchưathểđánhnổinướcSở.TốtnhấtlàphảiliênhiệpvớihainướcTềTần,nhưnghainướcTềTầnlạichẳngcóhậnthùgìvớinướcSở,làmsaohọcóthểgiúpđỡtađược?

TiênChẩnnói:-Điềunàydễthôi.ĐểchopháiviênnướcTốngđemlễvậttớihốilộhainướcTềTần,nhờhai

nướcnàythayhọtrìnhvớinướcSở,thỉnhcầunướcSởrútquân.NếunướcSởkhôngđồngýrútquân,hainướcTềTầnsẽoánhậnnướcSở,lúcđóchúngtasẽliênhiệpvớihọcùngđánhnướcSở,đảmbảocóthểchắcthắng.TấnVănCôngnói:-VạnnhấtnướcSởđồngýrútquân,nướcTề,nướcTầnchẳngcònlýdogìđểtừchốigiúpđỡ

chúngta!TiênChẩnnói:-Chúacôngkhỏilo.NướcTàovànướcVệlàquốcgiabảohộchonướcSở,nayđấtđaicủahai

nướcđềuở trong taychúng ta, chúng ta lấymộtphầnđấtđai củahọ tặngchonướcTống,khẳngđịnhlànướcSởkhôngcamtâm.Lúcđó,mặcdùchohainướcTềTầnnóitìnhnhưthếnào,erằngnướcSởcũngsẽkhôngrútquân.TấnVănCôngluônmiệngkhenhay,lậptứclàmtheokếđó.Mộthôm,sứgiảcủahainướcTềTầnđangthaylờinướcTốngnóivớiđạitướngnướcSởlà

ThànhĐắcTrần,thìquanphòngthủcủahainướcTàoVệhốthoảngchạyvào,kêukhóckểlểvớiThànhĐắcThần:nướcTốngdựavàothếlựccủanướcTấnđãđuổihếtvuatôicủahọđi,chiếmhếtđấtđaicủahainướchọ.ThànhĐắcThânvừanghe,bỗngnhiêngiậndữ,nóivớisứgiảhainướcTềTần:-NướcTốngđãứchiếpcácnướcbảohộcủachúngtôi,cònđâuýtứgiảnghòanữa?Nóirồiphẩytayáo,bỏđi.Sứgiảhainướccụthứng,khóchịurờikhỏiđạibảndoanhcủa

quânSở.TấnVănCôngđãsớmcửngườichờsẵnởtrênđường,vừagặpsứthầnhainướcliềnmờihọtớiđạibảndoanhbàytiệcrượukhoảnđãi,nói:-TướnglínhnướcSởthậtquángôngcuồng,haivịđãphảingậmbồhònlàmngọt!Chúngtôi

sẽlậptứckhaichiếnvớichúng,monghainướcmautaygiúpđỡ!Sứthầnhainướcđồngýngay.TấnVănCôngđượcsựgiúpđỡcủanướcTềvànướcTần,rasứccủngcốlựclượng,côlập

nướcSở,giànhthắnglợitrọngđạitrênmặtngoạigiao,tíchcựcchuẩnbịkhaichiếnvớiquânSở.SởThànhVươngbiếttinbanướcTấn,Tề,Tầnđãthànhđồngminhthìcảmthấytìnhthếđã

trởnênrấtbấtlợi,liềnsaingườitinchoThànhĐắcThầnluiquân;còncăndặn:- TấnHầu bôn ba ở bên ngoài suốt 19 năm dòng, nay đã hơn 60 tuổi, rất dày dạn kinh

nghiệm,chúngtađánhnhauvớihắn,chưachắcđãthắngđược,hãymauthuquân!ThànhĐắcThầnnhậnmệnhlệnhtrongtâmtrạngkhôngvui.KhiTrùngNhĩcònlánhnạnở

nướcSở,ThànhĐắcThầnchorằngTrùngNhĩcoitrờibằngvung,nuôidãtâmlớn,bâygiờSởThànhVươnglạibắtThànhphảitrốntránhTrùngNhĩ.Thànhcamlòngsaođược?ThànhĐắcThầnliềnnóivớicáctướnglĩnhdướiquyền:-LấyđôthànhnướcTốngchỉlàviệcmộtsớmmộtchiều.Bâygiờphảirútquân,thậtlàđáng

tiếc!Sauđó,liềnsaingườitrảlờiSởThànhVương:-Xinhãyđểchothầnđượcở lạiđâyvàihôm,chờthầnđánhbạinướcTống,rồirútquân

ngay.NếuvấpphảiquânTấnthầnsẽquyếtmộttrậnsốngchếtvớichúng,vạnnhấtbịthua,thầntìnhnguyệnchịuxửphạttheoquânpháp.SởThànhVươngthấyThànhĐắcThầnkhôngphụctùngmệnhlệnh,rấtkhônghàilòng.Có

điều,SởThànhVươngcũngkhôngcamtâmđểchonướcTấnxưngbáTrungNguyên,ngăncảnviệcBắc tiếncủamình,chonênđốivớiThànhĐắcThầncũngkhôngcấmđoán,chỉdặndòThànhcầnphảichúýthậntrọng,chớtùytiệnquyếtchiếnvớiquânTấn.ThànhĐắcThầnkhôngcoitrọnglờinóicủaSởVương,tráilạicòngấprútđánhvàothủđô

nướcTống.QuândânnướcTốngchiếnđấudũngcảm,kiênquyếttrấngiữ,quânSởkhôngsaocóthểđánhhạnổi.ThànhĐắcThầnthấynướcTấntừngbướcsáptớigần,cònmìnhthìlạibịsalầyởnướcTống,khôngrútrađược,vừabựctứclạivừalolắng.Thànhnghĩ,thủđônướcTốngmàcònkhôngđánhnổi,làmsaocóthểtranhhùngvớinướcTấnđược?TứcthìThànhĐắcThầnthayđổisáchlược,saibộtướngUyểnXuântớigặpTấnVănCông:-NếungàikhôiphụclạinướcTấnvànướcVệ,chúngtôicũngbằnglònggiảivâychonước

Tống...UyểnXuâncònchưanóihếtlời,HồYểnđãramặtchửi:-ThànhĐắcThầntínhtoánnhưthần.HắnrũbỏmộtnướcTốngbấtkhảxâmphạm,lạiđòi

chúngtachohắnhaiquốcgiađãbịdiệt.Tuyệtlàmsao!TiênChẩnvờkhôngtánthànhvớiýkiếncủaHồYển,quaylạinóivớiUyểnXuân:-Xinngàicứnghỉngơitrướcđã,chúngtôibànlại,rồisẽtrảlờiNgàisau.UyểnXuânvừalùira,HồYểnliềnhỏi:-PhảichăngNgàithựclòngmuốntheobiệnphápcủaUyểnXuân?TiênChẩnnói:-Biệnphápmàchúngnêura,vừakhôngthểngheđược,lạivừakhôngthểkhôngnghe!HồYểnnói:-Lờinóinàycónghĩalàsao?TiênChẩnnói:-Ngàikhôngnhậnraư?ĐâylàquỷkếcủaThànhĐắcThần!Nếutakhôngbằnglòngthìba

nướcTấn,Vệ,Tốngsẽkhôngyênổnvàđềuhậnchúngta.Nếutabằnglòng,banướcsẽđượcyênổn,cônglaođólàcủanướcSở,banướcđềumangơnnướcSở.Theoýkiếncủatôi,chibằngchúngtatươngkếtựukế,mậtbànkỹvớihainướcTàovàVệ,nếuhainướctuyệtgiaovớiSở,chúngtabảođảmsẽkhôiphụcngôivuacủahọ.NhưvậylàbàitínhnhưýcủanướcSởsẽlàconsốkhông.SauđóchúngtalạibắtgiữUyểnXuânđểkíchthíchnướcSởtứcgiận.ThànhĐắcThầnthấytabắtgiữsữthầncủahọ,nhấtđịnhsẽquaylạiđánhchúngta,lúcđóvòngvâyđốivớinướcTốngdĩnhiênsẽtựđượcphábỏ.TấnVănCôngnghexong,ngaylậptứcchobắtgiamUyểnXuân,quảnhiênThànhĐắcThần

đãđùngđùngnổigiận,quátchửi:-TrùngNhĩlàđồthốitha,vừamớilênngôiđãvongânbộinghĩa.“Lưỡngquốctươngtranh,

bấttộilạisứ”làquyđịnhcủacổnhân,saolạigiữsứthầncủata?Tanhấtđịnhphảiđíchthânchấtvấnhắn.Vừahay,láthưtuyệtgiaocủahainướcTào,VệđốivớinướcSởcũngđượcđưatới,Thành

ĐắcThầnquáthỏi:-HailáthưnàydứtkhoátlàdoTrùngNhĩbắthọphảiviết.Lãogiànàyứchiếpngườitaquá

lắm,ngàyhômnaytanhấtđịnhphảiliềusốngchếtvớihắn.Nóirồi,hạlệnhchobaquânlớnnhỏgiảitrừtrùngvâychonướcTống,rồikéotớinơiđóng

quâncủaquânTấn.Mộtcuộcđạichiếnđãxảyra.Lúcnày,tìnhthếcủahainướcTấn,Sởđãcónhữngbiếnđổirấttolớn.Sởvốnlàmộtnước

mạnh,đấtđai,quânđộivàcácnướcphụthuộccủaSởđềuđãvượtxanướcTấn.Lựclượngcủa

nướcTấntươngđốiyếu,lạitácchiếnxalãnhthổcủamình,nêntìnhthếrấtbấtlợi.Thếnhưng,kểtừkhiTrịnhVănCôngthunạpkiếnnghịcủacácđạithần,trướchếtôngchochỉnhđốnquânngũ,sauđó,đánhchiếmlạihainướcnhỏTào,VệởgầnnướcTấn,giànhcăncứđịađểtiếnlên,tiếpđólạinhậnđượcsựủnghộcủahainướcTề,Tấn,dovậyđãcảithiệnđượccảnhngộbấtlợicủamìnhđồngthờigiànhđượcquyềnchủđộngtrênmặtchiếnlược.Haiquânbàyxongthếtrận,đangsắpsửakhaichiến,HồYểnnóivớiTrịnhVănCông:-Nămxưa,khiChúacôngcònởnướcSở,đãtừngnóivớivuaSở,vạnnhấthainướcgiao

chiến,nhấtđịnhquânTấnsẽlùitránhbaxá.Chúacông,ngàikhôngthểthấttínđược!TrịnhVănCôngbỗngsữngngười,cácbộtướngtảhữuđềunhấttềphảnđối,họnói:-NướcTấnchúngtalàvuamộtnước,lạiphảilùitránhtrướcmặtthầntửcủanướcSởhay

sao?HồYểnnói:-ThànhĐắcThầntuyđiêncuồng,nhưngânhuệcủaSởVươngthìchúngtakhôngthểquên

được.Lạinói,chúngta lùitránhlàđểbiểuthị lòngbiếtơnđốivớiSởVương,chứđâuphảichúngtasợThànhĐắcThần.Cácbộtướnglạihỏi:-Chúngtarútlại,quânSởđuổitheothìlàmthếnào?HồYểnnói:-Chúngtarútlại,chúngvẫncòncứđuổitheothìchúngđãthuatavềlý,tớilúcđóchúngta

lấylýthắngkhímạnh,dũngmãnhphảnkích,nhấtđịnhthắngđược.MọingườiđềuchorằnglờicủaHồYểnlàcólý.Vàothángtưnăm20ChuTượngVương(năm632trướcCôngnguyên)TrịnhVănCônghạ

lệnhrútlui90dặm.QuânTấnlùimãitớiThànhBộc(địaphậnnướcVệ,phíaNamhuyệnBộc,tỉnhSơnĐôngngàynày)mớidừnglại.LúcnàybinhmãcủanướcTề,nướcTần,nướcTốngcũnglầnlượtkéodài.Kỳthựccáigọilà“Lùitránhxa”khôngchỉđơnthuầnlàthựchiệnlờihứa,đócònlàmộtsách

lược,đểchocácbinhsĩthấyrõnhàvuacoitrọngchữtínnhưthếnào,cóthểnângcaouytíncủamìnhtrênmặtchínhtrị,lạitránhđượcmũinhọncủaquânSở,làmtổnthươngnhuệkhícủaquânSở,thờicơthuậnlợiđểquyếtchiếnvớiđịchđangđếngần.Đâychínhlàmộttuyệtchiêutíchcựccủaviệcphòngngự,khíchlệsĩkhí.QuânsởthấyquânTấnlùitránhchorằngTrịnhVănCôngkhôngdámđụngđộvớinướcSở,

thìlấylàmđắcý.Cóngườinói,quânTấnchưagiaophongđãhoảngsợmàbỏchạy,chúngtađãgiữđượcthểdiệnrồi,chibằngthuquântạiđây.ThếnhưngchủtướngThànhĐắcThần lạikhônglàmnhưvậy.ThànhĐắcThầnnói:-QuânTấnrútlui,chứngtỏrằngchúngđãhoảngsợ,chúngtacàngcầnphảithừathắngtruy

kích,đánhchochúngđạibại!Tứcthì,ThànhĐắcThầnhạlệnhchotoànquânxuấtkích,đuổithẳngtớichânthànhThành

Bộc.CáctướngsĩquânTấnnhìnthấyquânSởđiêncuồngnhưvậy,ngườinàocũngvuốtcánhxoatay,sĩkhídângcao,quyếtmộttrậnsốngmáivớiquânSở.Tuyquânlínhđượcchuẩnbịđầyđủvềmọimặt,TấnVănCôngvẫnrấtkhôngyêntâm;đặc

biệt,khiquânSởdựavàothếnúiđểhạtrại,chiếmgiữmộtđịahìnhcólợi,thìôngcàngthấpthấpthỏm,buồnrầu.TấnVănCôngnghĩ:trậnnàyđánhthắngthìcóthểxưngbáđược.NếuthuathìtừđâynướcTấnphảinghetheonướcSởrồi.NướcSởbinhkhỏetướngmạnh,nhiềunămtrởlạiđâyrấtítkhibịthuatrận.ThànhĐắcThầnlạilàdanhtướngcủanướcSở,liệutrậnnàytacóthểđánhthắngđượckhông?Đúnglàbanngàysuynghĩlàmsaothìbanđêmmộng

thấynhưvậy.TấnVănCôngđangmơmàngtronggiấcngủthìliềnsavàomộtcơnácmộng.MộngthấybảnthânmìnhvậtlộnvớiSởThànhVương.SởThànhVươngđãđánhngãông,trèolênthânông,hútkhôhếtnướcóccủaông.TrịnhVănCôngsợquáchoàngtỉnhdậy,đầuđaunhức.Càngnghĩôngcàngsợhãi.Trờivừasáng,TấnVănCôngliềnhỏiHồYểntới,kểlạitườngtậngiấcmộngđêmqua.HồYểnnghexongcườikhàkhà,chúcmừngTấnVănCông.HồYểnnói:-Giấcmộngthậtlàđạicátđạilợi.XinChúacôngcứyêntâm!Trậnnàynhấtđịnhthắnglợi.TấnVănCôngnghethấykỳquái,liềnhỏi:-Lờinóinàynêngiảithíchthếnào?HồYểnnói:-Nhàvuamặtngửalêntrời,điềuđóchẳngphảilàđãđượcsựgiúpđỡcủatrờiđósao?Sở

Vươngphụcthânxuốngđất,chẳngphảilàđangthỉnhtộiđạivươngđósao?KhàKhà!Trậnnàynhấtđịnhđạivươngsẽthắng!BiếtTấnVănCôngrấtkhôngyêntâmvềtrậnđánhnàyHồYểnđãcốýbịaranhữnglờitrên

đểcủngcốniềmtinchoông.TấnVănCôngtinlàthật,bỗngchốcđầukhôngđaunữa,niềmtintănglêngấpbội,ýchíquyếtchiếncàngthêmmãnhliệt.ThànhĐắcThầnsaiĐẩuBộttớihạchiếnthư,lờilẽvôcùngngạomạn:“Thuộchạcủatayêu

cầuđượcchơimộttrậnvớithuộchạcủangài,mờingàicứngồiyêntrênxemàxem.Tacũngsẽtiếpngàicùngxemđánhtrận”.HồYểnnóivớiTấnVănCông:-ThànhĐắcThầncoiviệcđánhtrậnnhưtròchơi,tháiđộkhinhxuấtnhưvậysaolạikhông

thuachođược!TrịnhVănCôngliềnsaingườitrảlờithưchoThànhĐắcThần:-TachưahềquenviệclàmtốtđẹpcủaSởVươngđốivớita,chonêntađãlùitránhđếnđây,

khôngdámđốitrậnvớiquânđạiphu.Quanđạiphucứnhấtđịnhđòixemđánhtrận,tacũngđànhtiếpvậy.Sángsớmngàymaichúngtasẽgặpmặtnhauởtrênchiếntrườngnhé!XechiếncủaquânTấncótổngcộng700chiếc,binhlínhcóhơnnămvạnngười,toànbộnai

nịtmũvàáogiáp,hàngngũchỉnhtề.TấnVănCôngđứngởtrênđồicao,kiểmduyệttoànquân.TấnVănCôngnói:-Thượnghạmộtlòng,kỷluậtnghiêmminh,cóthểquyếtchiếnđược!ChủtướngThànhĐắcThầnđíchthânthốngsoáitrungquân,hắnchorằngtừxưatớinay

quânSởđánhđâuthắngđấy,lạitậnmắtthấyquânTấnkhôngchịunổimộtđòn,hắnliềnlêngiọngkhoáclácvớicáctướngsỹ:-HômnayphảiquyếtđánhchoquânTấntantác!Hômsau, tức làngàymồng4 tháng4năm20ChuTươngVương,cuộchộichiếnbắtđầu.

ThốngsoáiquânTấnlàTiênChẩnđãpháiHạquântrongTamquânđánhvàoHữuquâncủaSở.HữuquâncủaSởlàliênquâncủaTrầnvàThái,lựclượngđơnmỏng;đóchínhlàđiểmyếuđểTiênChẩnchọnlàmđộtphákhẩu.Mộthồitrốngthúcvừanổilên,HạquâncủaTấnxôngratrước.Nhữngchiếnmãkéoxetoànbộkhoácdahổ,ngựachiếncủaquânSởnhìnthấyhoảngsợ,nhảycuồnglên.QuânTấnthừathếđánhtới.HữuquâncủanướcSởbỏtrậnđịachạytrốn,đứachết,đứabịthươngvôsố.TiênChẩnlạiralệnhchochủtướngcủaThượngquânlàHồMaogiảvờsunglàmtrungquânđemlácờlớnchủsoáiTrungquâncắmởtrênxechiếncủaHồMaođểmêhoặcđốiphương.ChủtướngTảquâncủaSởlàĐẩuNghiThântừxađãnhìnthấylácờchủsoáicủaquânTấn,quảnhiênđãxôngtới.HồMaođánhtrảmấyhiệp,rồiquayđầubỏchạy.ChủtướngHạquâncủaTấnlàLoanChisaimấyngườidùngchiếnxakéocànhcâychođấtcátbụimù,giảvờbạitrậnthuachạy.ĐẩuNghiThânchorằngquânTấnđãthua,liềnchỉhuyquânSởdốctoànlựctruykích.Đanghăngháitruyđuổi,bỗngnhiênthấytiếngtrốngnổi

ầmvang,chủtướngcủaquânTấnlàTiênChẩnthốnglĩnhquântinhnhuệđãmaiphụcsẵntừtrước,kéotớiđánhthọcngayvàosườnquânSở,HồMaolạiquayđầutrởlạiđánh,haiquânđánhkhépgiọngkìm,tảquâncủanướcSởchântayrốiloạn,khôngchốngđỡnổi,cũngbịđánhtan.QuânSởhoàntoànrốiloạn,ThànhĐắcThầnnhậnthấythếtrậnxấurồi,liềnvộivàngthubinh,mớimaythoátkhỏicảnhtoànquânbịtiêudiệt.Tớingàymồng8tháng4,quânTấnđãkéotớitrậnđạicủaquânSở,dùnglươngthựccủaquânSởbỏlạinhómlửanấucơm.CuộcchiếnởThànhBộcđãđượckếtthúcbằngthắnglợihuyhoàngcủaquânTấnvàsựđại

bạicủaquânSở.TintứcthấtbạicủaquânSởđãđượctruyềntớiảnhĐô.SởThànhVươngvốnđangkhônghài

lòngvìThànhĐắcThầnđãkhôngphụctùngmệnhlệnh,trướckếtcụcthảmhạithếnàylạicàngthêmtứcgiận,liềnquátchửiThànhĐắcThần:-Đểchocácchiếnsĩxuấtchinhchếtnhiềunhưvậy,hắncòndámdẫnxácvềđâyà?ThànhĐắcThầncảmthấykhôngcònmặtmũinàođểtrởvềnữa,liềntựsát.TinnướcTấnđánhbại nước Sở truyền tới LạcDương. ChuTươngVương cửkhanh sĩ là

VươngTửHổđếnúylạoTấnVănCông.TấnVănCôngđemmộtnghìnhàngbinhSởvàmộttrămchiếcbinhxachiếnlợiphẩm,dânglênThiênVương.ThiênVươngđãthưởngchoTấnVănCôngmộttrămmũitênnỏmàuhồngvàmộttrămmũitênnỏmàuđen.ThiênVươngcũngthưởngtênnỏchocácchưhầu,đólàmộtphầnthưởngcaoquý,mangýnghĩachophépnướcchưhầunàycóquyềntựdođichinhphạtcácnướcchưhầukhác.TấnVănCôngmượncơhộinàyđểhộihọpchưhầu,uốngrượuănthềhợpthànhliênminh,lênlàmbáchủ.

36.ChúcChiVũluiquânTầnTrongtrậnchiếnởThànhBộc,quânTấntuyđãđánhbạiquânSở,thếnhưnglựclượngcủa

nướcSởvẫncònmạnh,cácnướcchưhầutươngđốinhỏvẫnsợnướcSở.ĐiềunàyrấtbấtlợiđốivớiviệcsánglậpnghiệpbácủanướcTấn.ChonênTấnVănCôngluônluônmuốnkhuấtphụccácnướcnhỏởphươngNam,khôngchođitheonướcSở.Mộthôm,cóngườiđếnbáocáorằngnướcTrịnhđãđitheonướcSở,TấnVănCôngliênhệngaytớiquãngđờilưuvongnămxưabịTrịnhVănCôngcựtuyệttiếpđãi;rồitrongtrậnchiếnởThànhBộc,TrịnhVănCônglạixuấtbinhtáigiúpnướcSở;thếlàhậnthùcũ,mớidồndậpđến,TấnVănCônglậptứcsaingườiđưathưtớichoTầnMụcCông,ướchẹnvớinướcTầncùngtiếnđánhnướcTrịnh.TầnMụcCôngcũngđangmuốnkhuyếchtrươngthếlựcvềphươngĐông,bènvuivẻbằnglòngngay.Năm22ChuTươngVương(năm630trướcCôngnguyên),TầnMụcCôngđemtheoBáchLý

Hề,MạnhMinhThịvàphótướngKỷTử,soáilĩnhhaitrămbinhxakéotớiđánhnướcTrịnh.QuânđộinướcTầnkéotớitừlâu,đóngquânởphíaTâyThànhTrịnh.QuânđộinướcTầnđóngquânởphíaĐôngthànhTrịnh.BinhmãcủahainướcvâychặtlấyđôthànhcủanướcTrịnhtớimứcnướckhôngrỉrađược.TrịnhVănCôngkhôngbiếtlàmthếnàochophải.QuanđạiphunướcTrịnhlàThúcChiêmnóivớiTrịnhVănCông:-HainướcTầnTấncólựcmạnh,chúngtakhôngthểđịchnổi.Nếuthuyếtphụcđượcnước

Tầnluiquân,chỉcònlạimộtnướcTấnthìmớidễdàngđốiphó.TrịnhVănCôngnói:-AisẽđithuyếtphụcquânTầnluibinh?CóngườitiếncửquanđạiphuChúcChiVũ.TrịnhVănCôngsaingườigọiôngtađến.Thấy

ChúcChiVũđầubạcphơ,eocong,lưnggù,đitậptễnh,nhưsắpvềvớiđất,mọingườiđềucườithầm.TrịnhVănCôngcungkínhnóivớiChúcChiVũ:-Đượcbiếttiênsinhlàngườithạonói,giỏibiệnluận,muốnnhờtiênsinhtớigặpTầnMục

Công,khuyênôngtaluibinh,khôngbiếtýcủatiênsinhnhưthếnào??ChúcChiVũnói:-ChúaCôngđãquáđềcaolãođó.Lúccòntrẻkhỏe,lãođãchẳnglàmđượcgì,nayđãgiàrồi,

còníchdụnggìnữa?TrịnhVănCôngngầmhiểuýtứtronglờicủaônggià,vộinói:-Trướcđâytiênsinhchưađượctrọngdụng,đólàlỗicủaquảnhân.Bâygiờquốcgianguy

cấp,nhờtiênsinhvấtvảmộtchuyến.NếumấtnướcTrịnh,tiênsinhcũngchẳngđượclợilộcgì.ChúcChiVũthấyTrịnhVănCôngrấtthànhtâm,bènnhậnlời.Ngayđêmđó,cácbinhsĩdùngdâythừngthảChúcChiVũxuốngphíaĐôngThành.ChúcChi

VũvừabướctớibênngòaidoanhtrạiquânTần,đãcấttiếngkhócrấtto.BọnlínhcanhbắtngayChúcChiVũápgiảitớichỗTầnMụcCông.TầnMụcCônghỏiChúcChiVũ:-Lãolàngườinhưthếnào?Đêmhômkhuyakhoắt,vìsaolạikêukhóc?ChúcChiVũtrảlời:-TôilàChúcChiVũ,quanđạiphunướcTrịnh.TôikhócnướcTrịnhsắpbịdiệtvong.TầnMụcCônglạihỏi:-NướcTrịnhcácngườisắpdiệtvong,cớsaolạichạyđếnbênngoàitrạilínhcủatamàkhóc?ChúcChiVũnói:-LãokhócchonướcTrịnh,âucũnglàkhócchonướcTầnvậy!

TầnMụcCôngcảmthấylờinóirấtkỳquái,liềnhỏi:-LiênquânTầnTấnsắpsửatiêudiệtnướcTrịnhcácngươi,nướcTầnchúngtacầnchỉgiọt

nướcmắtcủalão?ChúcChiVũungdungnói:-NhiềunămnayChúacôngđãbanđạiânđạiđứcchonướcTấn,ngườitrongthiênhạđều

biết.NhưnghọđãbáođápchoChúacôngchưa?Chắcchúacôngvẫncònnhớ,nămxưaChúacônggiúpđỡcôngtửDiNgôvềnướclênlàmvuanướcTấn,cònôngtathìhứalàsẽlấyđấtTiêuvàđấtHàtạơnChúacông.Thếmàbuổisớmquasôngvềnước,buổitốiôngtađãchocanhphòng,giữchặthaiđịaphươngnày,cựtuyệtcắtđấtchoChúacông.NướcTấnthamlamvôđáy,hômnaychúngtiêudiệtnướcTrịnhchúngtôiởphíaĐông,ngàymaichúngsẽxâmchiếmđấtđainướcTầnởphíaTây,đóchẳngphảilàđiềuđánglongạisao?Chúacôngđịnhliệuthếnàođây?TốngMụcCôngsaukhisuyxétkỹlưỡngtừnglờicủaChúcChiVũ,cảmthấyrấtcólý,liêntục

gậtđầu,nói:-Lãorấtcólý.ChúcChiVũtiếnthêmmộtbước,nói:-NếuChúacôngchịugiảivâychonướcTrịnh,tôinhấtđịnhsẽkhuyênbảovuanướcchúng

tôithoátlyhẳnnướcSở,quythuộcvàoquýquốc.Từnayvềsau,nếuChúacôngcửsứgiảtớiphươngĐônglàmviệcmàcầnphảiquanướcTrịnh,nhấtđịnhchúngtôisẽsắmvai“Đôngđạochủ”(1)tiếpđón;mọiphítổnchosứgiảquýquốc,nướcTrịnhchúngtôisẽlochuđáo.TầnMụcCôngkhôngnhữngvuivẻbằnglòngrútquân,màcònuốngmáuănthềlậpliênminh

vớiChúcChiVũ.SauđócũngchẳngthôngbáochonướcTấnbiết,ôngtacứlặnglẽrútquân.MấylờicủaChúcChiVũ:“NướcTấnsẽdiệtTrịnhởphíaĐông,xâmlấnnướcTầnởphíaTây”,đãkhắcsâutrongtâmkhảmTầnMụcCông.VôluậnthếnàocũngkhôngthểđểchonướcTấntiêudiệtnướcTrịnh,batướngquân,trongđócóKỷTử,đượctiếncửdẫnhainghìnlínhTần,canhgiữthànhthaynướcTrịnh.NgườinướcTấnnghenóiTầnMụcCôngkhôngcáomàbiệt,vôcùngtứcgiận,liềnhăngmáu

thỉnhchiếnvớiTấnVănCông,yêucầuđuổiđánhquânTần.TầnVănCôngnói:-Khôngđược!LúcđầunếukhôngcóTầnBágiúpđỡ,tôilàmsaocóthểvềnướcđược?ÔngsaingườiđếnnướcTrịnhđàmphán,épTrịnhVăncônglậphiệpướcliênminhvớinước

Tấn,sauđónhanhchóngrútquân.ChúcChiVũchỉdựavàomộtlờinói,saocóthểthuyếtphụcđượcquânTầnrútquân.Thực

ra,ChúcChiVũđãnắmđượchìnhthếchínhtrị lúcđó,biếtrõhainướcTầnTấnđềumuốntranhbáthiênhạ,TầnMụcCôngkhôngthểgiươngmắtnhìnnướcTấntiêudiệtnướcTrịnhlánggiềng,vôtìnhtạothànhsựuyhiếpđốivớinướcTần.ChúcChiVũnắmvữngđượctâmlýnàycủaTầnMụcCông, lợidụngmâuthuẫncủahainướcTần,Tấn,dùng lời lẽkhônngoan,tườngtrìnhsựlợihạitrongquanhệgiữabanướcTần,Trịnh,Tấn,cuốicùngđãthuyếtphụcđượcTầnMụcCông,phátanliênminhquânsựTầnTấn,cứuvãnđượcnguycơdiệtvongchonướcTrịnh.Vớicụcdiệncácnướclớntranhbálúcđó,cácnướcnhỏ,lựcyếu,khôngdámliềulĩnh,thườngphảivậndụngkếsáchngoạigiaokhéoléođểchốnglạisựchinhphạtcủanướclớnvàmưusựsinhtồnchomình.ViệcChúcChiVũluiquânTầnchínhlàmộtminhchứngnhưvậy.

37.NgườiláitrâucứunướcSauthờigiankhoảnghaibanămtừkhiChúcChiVũluiquânTần,TấnVănCôngvàTrịnhVăn

Cônglầnlượtquađời.KỷTử,tướngTầngiữthànhthaynướcTrịnh,chorằngthờivậnđãđến,liềnsaingườibáocáovớiTầnMụcCông:-ThầnđãnắmđượcchìakhóacủaBắcThànhvànướcTrịnh,nếuchúaôngphátbinhđánh

úpnướcTrịnh, thìsẽđượcsựphốihợpcủacảtrong lẫnngoài,nướcTrịnh lúcđósẽ làcủachúngta.TầnMụcCôngnhậnđượcmậtbáo,chogọiKiểmThúc,BáchLýHềtớithươnglượng,Kiểm

Thúc,BáchLýHềđềukhôngđồngýđánhúpnướcTrịnh.KiểmThúcnói:-ChúngtabắtbinhlínhchạyđườngtrườngđếnđánhúpnướcTrịnh,tấtsẽlàmkiệtsứcbinh

lính.Hơnthế,nướcTrịnhcáchchúngtahơnmộtngàndặmđường,chúngtakéoquânkhiếnchúngkinhđộng,chẳng lẽýđồcủachúngtakhôngbịbại lộsao?Nhấtđịnhđốiphươngsẽchuẩnbịkỹcàngđểđốiphólại,việcđánhúpnướcTrịnhhoàntoànkhôngthểlàmđược!TầnMụcCôngnghexongrấtkhôngvui,ôngnói:-TađãmấylầngiúpđỡTấndẹpyênnộiloạn,ngaycảđếnvuanướchọcũngđềudotalập

nên.Vềlýmànói,thủlĩnhcủachưhầunàyphảidotađảmnhiệm.TrongcuộcchiếnởThànhBộc,nướcTấnđãđánhbạinướcSở,tađãđemngôicủathủlĩnhnàynhườngchoTrùngNhĩ.NàyTrùngNhĩcũngđãquađời,cònchờgìnữa?KiểmThúcnói:-CứcoinhưchúngtađitrừngphạtnướcTrịnh,thìcũngphảichothămdòtìnhhìnhtrướcđã,

khôngthểchỉdựavàomộtlờinóicủaKỳTửmàxuấtbinhđược.TầnMụcCôngnói:-Dụngbinhđánhtrận,quýởthầntốc,cầnphảinhanhnhưsấmđánh,khôngkịpbịtlỗtai,cứ

dodựthìđâucóđược?Xemracácngươiđềulàbọnhồđồcả,sợtrước,losau,làmsaocóthểhoànthànhviệclớnđược!TầnMụcCôngkhôngnghelờikhuyêncancủaKiểmThúc,bổnhiệmMạnhMinhThịlàmđại

tướng;TâyKhuấtThuật,BạchấtBínhlàmphótướng,tậphợp300binhxa,vàonăm25ChuTươngVương(năm627trướcCôngnguyên)lénlútđánhtrộmvàonướcTrịnh.Ngàyđạiquânxuấtphát,KiểmThúcđitiễn.ÔngkhóclócnóivớiMạnhMinhThị:-Tađaulòngquálắm!Mắtthấycácngươixuấtphátmàlòngkhôngtrôngcácngươitrởvề!TầnMụcCôngrấtbựctức,cửngườitráchmắngKiểmThúcnói:-Ngươithìhiểuđượccáigì!Đúnglàloàisâumọt,mộtlãogiàlẩmcẩm!Tạisaodámlàmrối

loạnquântâm?Tiếpđó,hạlệnhchođạiquânkhẩntrươngxuấtphát.KiểmThúcđemmộttúithưđãniêm

phongrấtchặtchẽ(thờiđóchưacógiấy,thưviếttrênthanhtrúc,đútvàotrongtúi),giaochoBạchấtBính,nói:-Điđi!Cácngươinhấtđịnhphảilàmtheođiềutađãviếttrênthanhtrúcnày!TâyKhuấtThuật,BạchấtBínhđànhphảitiếpnhậntúithưrồixuấtphát,tronglòngvừalo

sợ,lạivừabuồnchán,chẳngbiếttiềnđồlàcáthayhung.Tráilại,MạnhMinhThịkhônghềsợhãi,chorằngnướcTầnbinhmạnh,ngựakhỏe,bảnthânmìnhbảnlĩnhcaocường,việctrấnápmộtnướcTrịnhbénhỏ,chẳngphảilàgiươngcờđắcthắng,mãđáocôngthànhđósao!MạnhMinhThị thấyKiểmThúcgiaochoBạchấtBínhmộtphong trúcgiản(thẻ tre thay

giấy)chorằngbêntrongắtcódiệukếpháTrịnh.

Buổitối,saukhihạtrại,MạnhliềnđitìmBạchấtBính.BạchấtBínhmởtúithưraxem,thấytrênthanhtrúcviếtrằng:“Lầnnàycácngươixuấtchinh,nướcTrịnhkhôngđángsợ,màđángsợchínhlànướcTấn.VùngđấtHảoSơn(phíaTâyBắchuyệnLạcNinh,tỉnhHàNamngàynay),làđịahìnhhiểmác,khicácngươiđiqua,tuyệtđốiphảicẩntrọng.Đừngđểtaphảitớiđóthunhậphàicốtcủacácngươiđấy”.MạnhMinhThịxemtớiđây,đưataylêntaybịtmắt,miệnglàubàu:-Vậnrủi!Vậnrủi!BạchấtBínhcũngchorằngchanóicóphầnquáđáng.BavịtướngquândẫnđạiquântiếnvềphíaĐông,trênđườngđihầunhưkhônggặptrởngại

gì.MùaxuânnămsautiếnvàobiêngiớinướcHoạt(phíaNamhuyệnYênSử, tỉnhHàNamngàynay).Mộthômtừphíatrướcmặtcómộtngườibướclạicảnđườngnóito:-SứthầnnướcTrịnhlàHuyềnCao,xincầuđượcgặptướngquân!MạnhMinhThịgiậtmìnhkinhsợ,nghĩthầm:“TạisaonướcTrịnhlạicóthểpháisứthầntới

đâyđược?-RộivộivàngsaingườidẫnHuyềnCaotới.Kỳthực,HuyềnCaokhôngphảilàsứthầncủanướcTrịnhcửtới,ôngtachỉlàmộtthương

nhâncủanướcTrịnh.Ngàyhômđó,HuyềnCaođanglùamộtđàntrâutớiLạcDươngđểbán,trênđườnggặpmộtngườibạn thân làKiểmThúcvừamới từnướcTần tới.Trongkhi tròchuyện,HuyềnCaohỏiKiểmThúc.-GầnđâyởnướcTầncótintứcgìmớikhông?KiểmThúcnói:-NghenóinướcTầnđãcửbaviênđạitướngtớiđánhnướcTrịnh,xuấtpháttừtháng12năm

ngoái,aimàbiếtđượchọsẽtớiđâylúcnào!Nghexong,HuyềnCaovừahoảngsợ,lạivừalolắng.Huyềnnghĩ:NướcTrịnhlàquêhương

củamình,vuaTrịnhVănCôngvừamớiquađời,tanggiabốirối,nhấtđịnhlàchưacóphòngbịgì,mìnhphảimauvềcấpbáocáo,thờigiangấpgápquárồi,biếtlàmsaođây?Cáikhólócáikhôn,mộtmặtHuyềnCaosaingườitắtđườngvềnướcbáotin,mộtmặttuyểnchọnbốntấmdatrâuvàmườihaicontrâubéo,đíchthânlùatrâuđingượclạiphươnghướngmàquânTầnkéođến.MạnhMinhThịgặpHuyềnCao,thoạtđầucònbántín,bánnghi,hỏiHuyềnCao:-Ôngtớiđâylàmgì?HuyềnCaonói:-Nghenóitướngquândẫnbinhlínhđiquatệquốcchúngtôi,vuachúngtôicónhãýcửtôi

tớitrướcnghênhđón,trướchết,đembốntấmdatrâuvàmườihaitrâubéolàmvậtúylạo,gọilàchútlòngthành.MạnhMinhThịlạihỏi:- Theo như lời ông, nước Trịnh không cần tới sự giúp đỡ của quân Tần chúng tôi, đúng

không?HuyềnCaonói:-NếuquýquốcnhấtđịnhphảikéoquântớinướcTrịnhchúngtôi,chúngtôicóthểloviệc

cungcấplươngthực,rau,củi,vàbảovệantoànchocácvị.MạnhMinhThịsuynghĩmộtlát,rồiđưamắtrahiệuchoTâyKhấtThuậtvàBạchấtBính,đổi

giọngnói:-LầnnàychúngtôitớiđâyđểđánhnướcHoạt,khôngcanhệgìtớinướcTrịnhcácôngcả.

SaukhiMạnhMinhThịđưatiễnHuyềnCaoravề,liềnhạlệnhđánhvàonướcHoạt.TâyKhấtThuật,BạchấtBínhđềumơhồkhônghiểu,hỏiMạnhMinhThị:-TạisaokhôngđánhnướcTrịnh?MạnhMinhThịnói:-Chúngta lăn lộicảngàndặmđườngchính làđể tiêudiệtnướcTrịnhmộtcáchbấtngờ,

trongứng,ngoàihợp,đúngvớiKỷTử.Chẳngngờ,nướcTrịnhhaytinchúngtaxuấtquân,nênđãcósựchuẩnbịphòngngựtừtrước.Chúngtaởxahậuphươngđấtnước,nếuhồđồđánhvàonướcTrịnh,chẳngnhữngkhôngthểthắngđượcmàcòncókhảnăngbịmắclừa,thấtbạilàđiềukhótránhkhỏi.TâyKhấtThuật,BạchấtBínhhỏi:-Lẽnàochúngtachịutaykhôngtrởvềà?MạnhMinhThịnói:-ChibằngcứđánhvàonướcHoạt,cướplấymộtítcủacảirồitrởvềbáocáo,coinhưchẳng

uổngphímộtlầnraquân.TứcthìquânTầntiếnquânđánhvàoHoạtThành,tiêudiệtnướcHoạt.LạinóiTầnMụcCôngsaukhinhậnđượcbáocáocủaHuyềnCao,giậtmìnhkinhsợ,vộicử

ngườitớidothámđộngtĩnhdoanhtrạiquânTầndoKỷTửcầmđầu.ChỉthấyquânTầnđãthudọnhànhlý,xecộchutất,binhkhísángloáng,ngựađãnonê,cóvẻnhưhọđangsẵnsànghànhđộng.TầnMụcCôngthấytìnhhìnhkhánguycấp,vộisaiChúcChiVũtớichỗbọnKỷTửhạlệnhđuổikhách:-CáctướngquânphònggiữcửaBắcthaychúngtôi,thờigiancũngđãlâurồi,lươngthực,bò,

cừucủachúngtôicũngsắpcạn.BâygiờnghenóiđạitướngcủaqúyquốclàMạnhMinhThịđãdẫnquântớinướcHoạt,saocácvịkhôngtớiđócùnghộihọpvớiôngta?KỷTửnghexonggiậtmìnhkinhsợ,biếtrằngđiềubímậttấncôngnướcTrịnhđãbịlộ,người

Trịnhđãcósựchuẩnbị.BiếtlàkhôngthểlưulạiởnướcTrịnhđượcnữa,ngayđêmđóđãcaochạy,xabaysangnướckhác.HuyềnCaolàmộtthươngnhânbìnhthường,làmnghềbuônbántrâubò,đãdùngbiệnpháp

khéoléongănchặnđượcsựtấncôngcủakẻđịch,cứuvãnđượcnguycơbịtiêudiệtchođấtnước.Hànhđộngdũngcảm,mưutrívàtưtưởngvìlợiíchđạicụccủaôngtađãđượccácnhàsửhọchếtlờitándươngvànhândânTrungHoatruyềntụng.Từcâuchuyệnnàycóthểthấy,vàothờiXuânThu,nềnkinhtếthươngnghiệpđãcósựpháttriểntươngđốikhá,thươngnhânđãbắtđầucóvịtríquantrọngtrêntrườngchínhtrị.

38.TrậnchiếngiữaTấnvàTầnởHàoSơnKhiTấnTươngCônglênngôi,lậptứcchocửhànhtanglễTấnVănCôngvàratậnhuyệttrực

tiếpchôncất.Độingũtốngtángvừarakhỏithànhchợtnghemộttiếngquát,giốngnhưtiếngbògầm,vọngra từtrongáoquan,đồngthờiquantàibỗngtrởnênnặngnềmộtcáchkhácthường,chiếcxetangkhôngsaokéonổinữa.Trămquanvănvõhếtsứchoảngsợ.TấnTươngCônghộctốcsaingườigọiquanTháiBốctớibóiquẻxemthửlànhdữrasao.QuanTháiBốcgiảithích,nói:-Lờiquẻbóinói,trongmấyngàytớiđâysẽcóquânđộitừphíaTâykéotớiđánhúpchúng

ta.Vớisựsoái lĩnhcủavuamới,nhấtđịnhchúngtasẽbiếndữhóalành,chuyểnhọathànhphúc!Tiếpđó,quanTháiBốclạinóithêm:-Đâylàtiênquânlinhthiêngcủanhàtrờithôngbáochochúngtabiếtđó.QuanTháiBốclàmravẻrấtthầnkỳ,khôngngườinàokhôngtin.Tiếngquátvọngtừtrong

quantàicũngtựdưngngừngbặt.Trămquanvănvõkinhsợ,cuốngcuồngquỳlạy.LúcnàyTiênChuẩnliềnnóinhưđinhđóngcột:-QuânđộitừphươngTâyđếnđóchínhlàquânTần!Kỳthực,sựcốkỳquáiđólàdoTấnTươngCôngbàyđặtra.TiênChuẩnsớmnhậnđượctin

tìnhbáo,biếtrằngquânTầnsẽtớiđánhúpnướcTrịnh,muốnlàmbáchủthaythếnướcTấn.TấnTươngCôngvừamớikếvị,mộtlàsợcácvịlãothầnnămxưađitheoTấnVănCôngchạynạnsẽkhôngnghetheosựchỉhuycủamình,hailàđểgiảitỏatâmlýsợhãinướcTầncủacácquanđạithần,bènlợidụngsựmêtínquỷthầnđểđềcaouytíncủamình.Trămquanvănvõđềucholàthậtvàđãphụctùng,rămrắptuântheosựđiềukhiểncủaTấnTươngCông.TấnTươngCôngđểchoTiênChuẩnchỉhuybaquân,đặtlínhmaiphụcởbêntrái,bênphảiHàoSơn,đíchthânlàmthốngsoái,sẵnsàngchờquânTầntới.Lạinói,quânTầndiệtxongnướcHoạt,vơvétđượcmộtkhốilượnglớnvàngbạc,châubáu,

lươngthựcquầnáo,rồidẫnquânvềnước.Đầuthángtư,tướngTầnlàMạnhMinhThịdẫnđầuquânđộikéotớiMiễnTrì(huyệnMiễnTrì,tỉnhHànamngàynay).BạchấtBínhnóivớiMạnhMinhThị:-CáchnơiđâykhôngxachínhlànúiHào,chatôiđãdặnđidặnlạiphảihếtsứcchúýcẩn

thận.ChúngtacầnphảituyệtđốicẩntrọngđềphòngquânTấncómaiphụcđó!MạnhMinhThịnói:-Cógìđángsợđâu?QuaHàoSơnlàgặpđịagiớinướcTầnchúngtarồi.Tasẽđiđầumở

đường,cácngươicứyêntâmtheo!MạnhMinhThịcửdũngtướnglàBaoManTửlàtiênphongmởđường.Trênđườngđikhông

gặpmộtbóngngười.MạnhMinhThịyêntâm,bắtcácbinhsĩcởibỏáogiápsắtđểdễbềtiếnquân.Binhlính,ngườiđẩyxe,kẻdắtngựa,bangườimộttốp,nămngườimộtbọn,độingũkéorấtdài, chậmchạp tiền từngbước.QuânTầnđangđi,bỗngnhiênnghe thấycó tiếng trốngtiếngtùvàtừđằngxa,rồitiếngngườikêuto:-Hỏngrồi!QuânTấnđếnrồi!QuânTầnđộingũrốiloạn.MạnhMinhThịnói:-Chớhoangmang,xungquanhtoànnúisâu,rừngrậm,làmgìcóquânTấnnào?Cácngươicứ

yêntâmmàđi,tasẽđicuối,yểmhộ.Nóixong,MạnhMinhThịđãlùixuốngđoạncuốicùngcủađộingũ.Điđượcmộtthôiđường

nữa,cóngườichạytớibáocáo:

-Đoạnđườngởphíatrướccónhiềucâyđổngổnngang,lốiđibịbítchặt,khôngcócáchgìquađược.MạnhMinhThịchạylênphíatrướcquansátchỉthấytrênđốngcâycốichồngchấtlộnxộncó

mộtlácờhồng,cáncaohơnbatrượngvớimộtchữTấnthêurấtto.MạnhMinhThịhơihoangmang,songvẫncốravẻtrấntĩnh,quátto:-QuânTấntrươngcờhùdọađó,khôngđượcdừnglại.MạnhMinhThịsailínhhạcờ,dọngỗ,mởđườnglênphíatrước.NàongờbênnàyquânTầnvừahạđổcờhồng,thìởphíabênkiatiếngtrốnglậptứcnổilên

ầmỹ.Cờtừcáctronghangnúibayphấpphới;binhmãtừđâuđóhiệnranhiềukhôngtínhxuể.NơiđâyvốnlàvùngđấtcaonhấtcủaHàoSơn,ngườingựacủaquânTấnđềumaiphụcởcảtrongcáchangnúi.Cờhồnglàtínhiệu,theoướcđịnhsẵntừtrước,hễquânTấnnhìnthấycờhồngbịhạxuống,bènxôngra,laothẳngvàoquânTần,mặcsứcchémgiết.QuânTầnkhôngdámchốngcự,đànhliềumạngchạylênphíatrước.Chưađiđượcbaoxa,mộtđộiquânTấnđónđầuđãxônglại.QuânTầnphảilạiquaytrởlại.Phíatrướcbịchặn,đằngsaucólínhđuổi,quânTầnđãlâmvàođườngcùng.MạnhMinhThịthịđànhphảihạlệnhquaytrởlạichỗcâycốiđổngổnngang.ĐâungờcâycốiđổđãbịquânTấntướichấtdẫnlửanhưcaosu, lưuhuỳnhtừtrước,khiquânTầncocụmlạimộtchỗ,quânTấnbènphónghỏa,ngọnlửagặpgióbốccaongangtrời,chẳngmấychốchẻmnúiđãbiếnthànhchảo lửa.QuânTầncàngrối loạn, tranhnhauchạytrốn,kẻdungườiđẩy,dẫmđạplênnhau,vừachếtcháy,vừachếtkẹp,khôngbiếtbaonhiêumàkể.MạnhMinhThịthấycảnhtượngthêthảmnày,thìhoàntoàntuyệtvọng,thởmộthơidài,nóivớiTâyKhấtThuậtvàBạchấtBính:-Báphụquảlàliệusựnhưthần,chỉtiếclàtađãkhôngnghe!Hômnay,tađànhchịuchếtở

đây,cácngươihãymauthoátthânđi!Lờinóichưadứt,quânTấnđãbaovâychặtkhắpbốnphương támhướng,cảbaviênđại

tướngđềutrởthànhtùbinhcủaquânTấn.QuânTấnnhốtbọnMạnhMinhThịvàotrongxetù,ápgiảivềđôthành,chuẩnbịlấyđầulâu

chúngđemtếtổtiên,ănmừngthắnglợi.BàmẹkếcủaTốngTươngCônglàVănDoanh(tứcHoàiDoanh),chínhlàcongáicủaTầnMụcCông.VănDoanhnghenóiTấnTươngCôngsắpsửagiếtchếtbaviênđạitướngcủanướcTần,thìvôcùnghốthoảng,nóingayvớiTươngCông:-NướcTầnvànướcTấnlàthânthích,vốndĩcóquanhệrấttốt,khôngnênchỉvìmấyngười

bọnMạnhMinhThịnàymàlàmtổnthươngtớihòakhícủahainhà.NayquânTầnđãđạibại,nhấtđịnhTầnBásẽcămhậnchúnglắm.Chibằngcứthachovề,đểchoTầnBátựxửlý,chúngtavừatránhđượccáitiếngsátnhân,lạikhônglàmảnhhưởngđếnquanhệcủahainước.TấnTươngCôngngheVănDoanhnóicólý,liềntruyềnlệnhthachocảbangườichovềnước

Tần.BọnMạnhMinhThịtừcõichếttrởvề,thắcthỏmloTấnTươngCôngthayđổiýđịnh,bèncắm

đầucắmcổchạythụcmạng.Quảnhiên,TấnTươngCônghốihận,liềnsaiDươngXứPhụđuổitheo.DươngXứPhụđuổitớibênbờHoàngHà,thìthuyềncủabọnMạnhMinhThịcũngvừarakhỏibờ.Cáikhólócáikhôn,DươngXứPhútháobỏconngựakéoxera,caogiọngnói:-Xinbavịhãytạmdừnglại.Vuanướcchúngtôisợcácvịđiđườngkhôngcóxengồi,nênđã

saitôiđưatớibiếubavịmộtconThiênLýMã,xinnhậncho.BatướngTầnlúcnàyvínhưcávừathoátkhỏilưới,đâudámquaylênbờnữa?MạnhMinh

Thịđứngởtrênđuôithuyền,nóivớiDươngXứPhụ:-Nhàvuacủaquýngàiđãthachếtchochúngtôi,chúngtôiđãcảmkíchvạnphầnrồi,sao

dámtiếpnhậnvậtbáunữa?Xinngàitrởvềchuyểnlờicủachúngtôitớinhàvuaquýquốcrằng,nếuchúngtôicònđượctrờichosống,saubanămnữa,nhấtđịnhchúngtôisẽđíchthântớiquýquốcđểtạơn.

DươngXứPhụcònmuốnnóiđiềugìnữa,nhưngconthuyềnđãbồngbềnhragiữadòng,lướtthẳngsangphíabờbênkia.BangườiMạnhMinhThị,TâyKhấtThuậtvàBạchấtBínhđãtrởvềtớinướcTầnnhưvậyđó.

39.TầnMụcCôngxưngbáTâyNhungTầnMụcCôngbiếttinbangườiMạnhMinhThị,TâyKhấtThuật,BạchấtBínhmaymắntrở

về,liềnmặctangphục,đíchthânravùngngoạiôđóntiếp.BọnMạnhMinhThịvừanhìnthấyTầnMụcCônglậptứcquỳcảxuốngxinchịutội.TầnMụcCôngvộiđỡtừngngườiđứngdậy,rơinướcmắt,nói:-Tađãkhôngnghelờicủathânphụcácngười,khiếncácngươiphảinếmđònbạitrận,chịu

nhiềuoanức.Đólàlỗilầmcủata,saotalạicóthểquởtráchcácngươiđược?Chỉhivọngrằngcácngươichớcóquênnỗinhụccủađấtnước,phấnđấuhếtmìnhmàvươnlênmạnhgiỏi.BọnMạnhMinhThịthấyTầnMụcCôngkhôngnhữngkhôngquởtráchhọ,màcònđểchohọ

đượcnắmgiữbinhquyềnnhưtrước,đềuvôcùngcảmđộng,quyếtbáothùrửahận.Họđãbổsungbinhmã,tăngcườnghuấnluyện,trảiquamộtnămchuẩnbịgấprút,MạnhMinhThịtinrằngquânđộinướcTầnlạiđủsứctáichiếnvớibênngoàiđượcrồi.MùaXuânnăm27ChuTươngVương(năm625trướcCôngnguyên),MạnhMinhThị thỉnhcầuTầnMụcCôngphátbinhđánhnướcTần,báothùtrậnHàoSơn,TầnMụcCôngđãchuẩny.BavịtướngquânMạnhMinhThị,TâyKhấtThuật,BạchấtBínhdẫnbốnnămtrămbinhxaxuấtphát.TừkhithachobọnMạnhMinhThịravề,TấnTươngCôngđứngngồikhôngyên,bêntailúc

nàocũngvăngvẳnglờinóicủaMạnhMinhThị:“Saubanămnữa,nhấtđịnhchúngtôisẽđíchthântớiquýquốcđểtạơn!”.TấnTươngCôngđãtăngcườnghuấnluyệnquânsự,ngàynaysaingườirangoàitrinhsát,từnggiờtừngphútcảnhgiábọnMạnhMinhThịđến“tạơn”.ChonênnướcTầnvừaxuấtquân,đạibinhcủanướcTầnliềnkéoranghênhchiến.HaiquângặpnhauởBànhNha(đấtTần,phíaĐôngLạcDương),khôngđợichoquânTầnđứngvững,quânTấnđãxôngtớithếnhưTháiSơnđèđầu.QuânTầnchốngđỡkhôngnổi,MạnhMinhThịlạibịthuatrận.MạnhMinhThịvẫntinrằnglầnnàychắcchắnlàsẽđánhbạiđượcquânTấnkhôngngờlạiphảinếmđònbạitrận.Mạnhnghĩ:LầntrướcbịthấtbạiởHàoSơnlàvìtrúngkếmaiphục,nghĩalàcòncólýdođểmànói.Giờthìbiếttráchaiđây?MạnhchẳngcònmặtmũinàolạinhìnthấyTầnMụcCôngnữa,chodùcótrởvềđược,TầnMụcCôngcũngquyếtkhôngthểthathứchomìnhlầnnữa.ThếnhưngTầnMụcCôngvẫnsaingườirangoạiônghênhđónbangườinhưtrước,hơnthếcònnhậnhếttráchnhiệmvềphíamình,choMạnhMinhThịtiếptụcnắmquânquyền.Quahailầnthấtbại,MạnhMinhThịchorằngbảnlĩnhcủamìnhchưađủphươngphápluyện

binhvàtácchiếncòncókhuyếtđiểm.TứcthìMạnhMinhThịbánhếtnhàcửacùngđồngcamcộngkhổvớibinhsĩ,chuẩnbịsangnămsaulạixuấtquântrừngphạtnướcTấn.ChínhtronglúcMạnhMinhThịđêmngàykhổluyện,TấnTươngCônglạicửđạitướnglàTiênThảCư(contraicủaTiênChẩn)soáilĩnhliênquânbốnnướcTấn,Tống,Trần,TrịnhđánhtớidướichânthànhnướcTần.TiênThảCưralệnhchobinhlínhgàothậtto:“Cácngươiđã“Tạơn”rồi,cònchúngtathìđếnđáplềđây!”,làmchongườinướcTầnlồnglộnđiêncuồng,chỉmuốnxôngraliềumạngmộtphenvớiquânTấn.Tráilại,MạnhMinhThịrấtbìnhtĩnh,MạnhbiếtrằngsĩkhícủaquânTấnđangdângcao,cònmìnhthìchưachuẩnbịđượcđầyđủ,khôngthểtùytiệnứngchiến,bènhạlệnhbámtrụ,khôngchophéprađánh,bắtcáctướngsĩtăngcườngkhổluyện.NhiềungườicườigiễuMạnhMinhThị,cóngườinói:ôngtabịthua,rồiđâmrasợhãi,khácnàocungkínhchiđiểu.Cókẻnói:ôngtabịthua,rồiđâmrasợhãi,khácnàocungkínhchiđiểu.Cókẻnói:đểchovịtướngquenbạitrậnnàycầmquân,thìthậtxúiquẩy.ChỉcóTầnMụcCônglàcòntintưởng,khônghoàinghiMạnhMinhThị;ôngnóivớicácquanđạithần:-MạnhMinhThịnhấtđịnhsẽchiếnthắngquânTấn.Cácngươicứchờđó!Năm28ChuTươngVương(năm624trướcCôngnguyên),đóchínhlàmùaHạnămthứba

sautrậnchiếnHàoSơn,quânTầnđượcsựhuấnluyệnnghiêmkhắccủaMạnhMinhThị,đãtrởthànhmộtquânđộicósĩkhídồidào,binhgiỏi,tướngtài.MạnhMinhThịthỉnhcầuTầnMụcCôngđíchthânxinlàmthốngsoáixuấtchinh,hơnthếcònthềthốt.-Nếulầnnàykhôngbáođượcthù,khôngrửađượcnhục,thầnquyếtkhôngsốngtrởvề!

TầnMụcCôngnói:-Chúngtađãbịbạitrậnbalầnrồi.Lầnnàycònđểthuatrậnnữa,tacũngchẳngcònmặtmũi

nàomàtrởvề.TứcthìTầnMụcCônghạlệnhchoquânđộixuấtchinh,tậptrung500binhxa,trangbịkhí

giớitinhnhuệ,cungcấpquânlươngvàcácvậttưkhácđầyđủ.TầnMụcCônglạirútlươngthực,tiềncủa,tặngchocácgiađìnhquânnhân,cốtgiảmnhẹgánhnặnghậuphươngchohọ,đểhọtoàntâmtoànýloviệcquân.Saumộtthờigianchuẩnbịkỹcàng,TầnMụcCông,MạnhMinhThị...soáilĩnhquânđộiTần,rầmrộxuấtphát.QuânTầnvượtquaHoàngHà,MạnhMinhThịhạlệnhđốtcháyhếtchiếnthuyền,biểuthị

quyếttâmkhôngthắnglợi,quyếtkhôngtrởvề.MạnhMinhThịcổvũbộhạnói:-Lầntácchiếnnày,chỉcótiếnkhôngcólùi,mọingườihãygắngsức!MạnhMinhThịquyếtđịnhtựđánhtrậnmởmàn.QuânTầntiếncôngthếnhưchẻtre,từng

bướcgiànhthắnglợi,chưađầymấyhômđãthuphụclạiđượccácthànhtrìcủanướcTầnbịquânTấnchiếmđoạtlầnđược.TintứctruyềntớiđôthànhnướcTấn,khiếncảnướcTấnbànghoàng,kinhsợ.TấnTươngCông triệu tậpngayquần thầnđể thương lượngđốisách.TriệuThôinói:-Lầnnày,vuanướcTầnđíchthânlàmthốngsoái,chủtướngđảmnhiệmtiênphong,xuất

độngquânđộitoànquốc,xemralàquyếtliềumạngđó.Thầnchorằngchibằngtacứtạmthờinétránhlàhơn.TiênThảCưcũngnói:-Chócùngdứtgiậu,huốnghồTầnlàmộtnướclớn!Hảohánkhôngchịuđểthiệtthòitrước

mắt,chúngtanênnhườngtrướclàhơn.TấnTươngCôngkhôngbiếtlàmcáchnào,đànhphảihạlệnhchoquânTấnmộtlòngtrấngiữ,

khôngchophépgiaochiếnvớiquânTần.QuânTầndiễuvõgiươngoai,tunghoànhtrênđấtđainướcTấnmàquânTấnkhôngdámứngchiến.CóngườinóivớiTầnMụcCông:-NướcTấnđãbiếtsợ!Chúngtađãnínnhịnbanămrồi,giờmớiđượcthởphàođấy.Chibằng

chúngtathừacơxôngtớiHàoSơn,cùngchôncấthàicốtcủađồngđội,âucũnglàmộtcáchchúngtarửanhục!TầnMụcCôngdẫnđầuđạiquânlaotớiHàoSơn,vùngđấtnămxưaquânTầnchồngchấtcây

gỗ,cắmcờhồng,thìchỉthấyxươngtrắngphơiđầybãi,cảnhtượngquáđỗithêthảm.TầnMụcCôngchocácbinhsĩthulượmhàicốt,chovàobaocỏbuộcchặt,rồiđemchônsâuởtrênđèonúi,sauđómặctangphục,đíchthânlàmlễtế.MạnhMinhThị,TâyKhấtThuật,BạchấtBínhquỳởdướiđất,khóclócthảmthiết.Cáctướngsĩtoànquânkhôngaikhôngrớtnướcmắt.SaukhiquânTầnđánhbạiquânTấn,thulạiđấtđaiđãmất,tếvonghồncáctướngsĩđãhi

sinhởHàoSơn,TầnMụcCông,MạnhMinhThịdẫnđầuquânthắngtrậnvềtớiđôthànhnướcTần.CácdântộcthiểusốởgầnnướcTần-cácbộtộcTâyNhung,lúcđầuthấynướcTấnmấylần

bịthấtbại,họbắtđầuxemthườngnướcTần.Lầnnày,nướcTầnđãđánhbạinướcTấnlàbáchủTrungNguyên,họlạitranhnhautớitriềucốngnướcTần;chỉtrongmộtthờigianngắnđãcó gần20nướcnhỏ và các bộ tộc quy thuộc vàonướcTần, tônnướcTần làmbá chủTâyNhung.Tiếpđó,nướcTầnlạirasứcpháttriểnsangphíaĐông,mởrộngbiênvựctớihơnngàndặmđất,trởthànhquốcgiađầyuyquyềnđốivớicácchưhầu,trênthựctếđãlàbáchủ.ChuTươngVươngcũngcửsứgiảtớibanthưởngchoTầnMụcCông12chiếctrốngđồng,biểuthịsựvuimừng,nóicáchkhác,đólàsựchínhthứcthừanhậnđịavịbáchủphươngTâycủaTầnMụcCông.TừcuộcchiếngiữaTầnvàTấnởHàoSơnđếnviệcTầnMụcCôngxưngbáTâyNhung,cóthể

thấy,cuộcgiaochiếngiữaMạnhMinhThịvànướcTấn,trảiquahailầnthấtbại,cuốicùngtới

lầnthứbađãgiànhthắnglợi.Vìsaovậy?Đốivớimộtvịthốngsoáiquânsựưutúchỉhuytácchiến,điềumấuchốtkhôngphảiởchỗkhôngbịthuatrận,bởivìtrongtácchiến,sựthấtbạilàđiềukhótránhkhỏimàchínhlàởnănglựctổngkếtnhữngbàihọckinhnghiệm.MạnhMinhThịđãlàmđượcđiềunày,chonêncóthểbiếnbạithànhthắng.Kỳthực,vớibấtkỳcôngviệcgìthìcũngphảilàmnhưvậy.BọnTầnMụcCôngđốivớiMạnhMinhThịthìsao?LuônluôntínnhiệmMạnhnắmgiữbinhquyền,dẫnquânđiđánhTấn,hơnthế,bảnthâncòntựnhậnlấytráchnhiệmvềsựthấtbại.Ngườiđờisau,khibìnhluậnvềviệcnướcTầnxưngbáđãhếtlờicangợitấmlòngvàkhípháchkhônglấythànhbạinhấtthờiđểđánhgiáphẩmchấtngườianhhùngcủaTầnMụcCông.

40.TiếnghótcủaSởTrangVươngcấtlênlàmmọingườikinhsợSaukhinướcSởbịTấnđánhbạiởThànhBộckhônglâu,SởThànhVươngliềnbịcontrailà

ThươngThầnhạichết.VuaThươngThầnchínhlàSởMụcVương.SởMụcVươngkhôngcantâmchịuthấtbạinênđãtăngcườngthao luyệnbinhmã, thềquyếtmộttrậnsốngchếtvớinướcTấn.Trướctiên,SởMụcVươngthôntínhmấynướcnhỏlâncận,rồilạilôikéocácnướcTrần,Trịnh...ởTrungNguyên.Nămthứ6ChuHạngVương(năn613,trướcCôngnguyên)SởMụcVươngđanglúcnuôihoàibãolớnlao,phátphẫnmuốnlàmviệclớn,độtnhiênmắcbệnhnặngrồichết.ContraicủaSởMụcVươnglàLữlênngôi,đóchínhlàSởTrangVươngnổidanhhiểnhách.NướcTấnthấynướcSởđangbậnrộnviệctangsự,lạibắtđầuhộihợpcácnướcchưhầu,lập

hiệpướcliênminh,sauđóđãđemcácnướcTrần,Trịnh...mànướcSởđãlôikéođược,táinhậpvàophạmvithếlựccủamình.RõràngcácquanđạithầnnướcSởđềuquánônnóng,muốnquyếtsốngmáicùngnướcTấn.Thếnhưng,SởTrangVươngvẫntrơnhưgỗđá.Trongbanămlênngôitrởlạiđây,suốtngàySởTrangVươngchỉuốngrượu,sănbắn,khôngđoáihoàitớichínhsự,còntreolênmộttấmbiểnlớnởtrướccửacungvớidòngchữ:“Aidámkhuyêncan,lậptứcchémđầu!”Mộthôm,cóquanđạiphulàNgũCửtớithămSởTrangVương.TaySởTrangVươngcầmcốc

rượu,miệngnhaithịthươu,đangngàngàsaythưởngthứccamúa.SởTrangVươnglimdimđôimắt,hỏi:-Quanđạiphutớiđâylàmuốnuốngrượuhaymuốnxemcamúa.Vớitâmtrạngnặngnề,NgũCửnói:-Cóngườibắtthầngiảimộtcâuđó,thầngiảithếnàocũngkhôngra,nênphảitớiđâythỉnh

giáoChúacông.SởTrangVươngvừauốngrượu,vừanói:-Câuđốgìthế?Khógiảiđếnvậykiaà?Ngươinóitacoithử.NgũCửnói:-ỞkinhthànhnướcSở,cómộtconchimlớn,lôngvũsắcsặcsỡ,rấtưanhìn.Suốtbanăm

trời,khôngbay,khônghót,cácquanvănvõtrongtriềukhôngcònhiểuralàmsaocả.XinChúacônghãyđoánthửxem,cuốicùngđólàconchimgì?SởTrangVươngvừangheđãngầmhiểuýtứcủaNgũCử,liềncườinói:-Tađoánrarồi.Cókhảnăngđâykhôngphảilàconchimthường.Conchimbanămkhông

bay,hễbaylàxôngthẳnglêntrời;banămkhônghót,hễcấttiếnghỏilàlàmchomọingườikinhsợ.Ngươicứchờđómàcoi!NgũCửcũngđãhiểurõđượcýtứcủaSởTrangVương,ôngsungsướngluira.Lạitrôiquamấytháng,conchimlớn-SởTrangVươngvẫnnhưcũ,đãkhông“bay”lạikhông

“hót”,vẫnuốngrượu,sănbắt,thưởngthứccavũnhưtrước.QuanđạiphuTôTòngkhôngthểnhẫnnạiđượcnữa,liềntớigặpTrangVương.Ôngtavừabướcvàocủacung,đãkhócầmlên.SởTrangVươngnói:-Tiênsinh,cancớgìmàthươngtâmđếnthế?TôTòngtrảlời,nói:-Thầntựthươngmìnhđãgầnđất,xatrời,lạithươngvìnướcSởsắpdiệtvongđếnnơi.SởTrangVươnglấylàmlạ,liềnhỏi:

-Làmsaotiênsinhlạichếtyểuđược?NướcSởlàmsaocóthểdiệtvongđược?TôTòngnói:-ThầnmuốnkhuyêncanChúacông,Chúacôngcứbỏngoài,nhấtđịnhsẽgiếtchếtthần.Chúa

côngsuốtngàylohưởnglạc,duchơisănbắn,khôngloviệctriềuchính,sựdiệtvongcủanướcSởchẳngphảiđãởtrướcmắtđósao?SởTrangVươngnghexongrấttứcgiận,đãquởtráchTôTòng:-Nhàngươimuốntìmđếncáichếthaysao?Tađãnóitrướcrồi,aidámkhuyêncanta,người

đóphảichịutộichết.Ngườibiếtrõmàcòncốphạm,thậtlàngungốchếtđườngrồi!TôTòngvôcùngđớnđau,nói:-Thầnngungốc,thếnhưngChúacôngcònngungốchơnthần.NếuChúacônggiếtthần,sau

khithầnchết,thầnsẽđượctiếngthơmlàtrungthần.NếuChúacônglạicứtiếptụccungcáchsốngnhưthếnàythìsớmmuộnnướcSởcũngsẽbịdiệtvong,Chúacôngsẽtrởthànhôngvuamấtnước!ChẳngphảilàChúacôngcònngungốchơnthầnđósao?Thầnđãnóihết,Chúacôngmuốngiếtthìgiếtđi!SởTrangVươngđộtnhiênđứngdậy,xúcđộngnói:-Lờinóicủaquanđạiphuđềulàlờinóitrungthực.Tanhấtđịnhsẽlàmtheo.Sauđó,SởTrangVươngchỉnhđốnnộichính,bắtđầusửdụngngườicócôngtrạng,đềbạt

NgũCử,TôTònglêncácchứcvịmấuchốt.Lúcđó,lệnhdoãncủanướcSởlàĐẩuViệtTiêuđangnuôidãtâmthoánquyền.SởTrangVươngliềnbổnhiệmbavịđạithầngiúpviệclệnhdoãn,làmmềmyếubớtquyềnlựccủalệnhdoãn,hòngchặnđứngmưuphảnloạncủaĐẩuViệtTiêu.SởTrangVương,mộtmặtcảicáchchínhtrị,mặtkháclomởrộngbổsungquânđội, tăng

cườnghuấnluyện,chuẩnbịquyếtchiếnvớinướcTấn,rửahậncuộcchiếnởThànhBộc.Nămthứbasaukhilênngôi,SởTrangVươngđãxuấtquântiêudiệtnướcDung(mộtvùngthuộchuyệnTrúcSơn,tỉnhHồBắcngàynay);nămthứsáu,đãđánhbạinướcTốn;nămthứtámlạiđánhbạiTộcNhungcủaLụcHồn(phíaBắchuyệnTung,tỉnhHàNam).SởTrangVươngcònduyệtbinhthịuyởtrênbiêngiớitriềuđìnhnhàChu,làmchoChuĐịnhVươngsợhãiphảicửquanđạithầnlàVươngTônMãnvớiúylạo.SởTrangVươnggặpVươngTônMãn,câuđầutiênđãhỏiCửuĐỉnhtrongtôngmiếuKinhthànhtriềuđìnhnhàChunặngbaonhiêu.CửuĐỉnhnàylàtượngtrưngcủaquyềnlựcThiêntử,hỏitrọnglượngcủaCửuĐỉnhtrênthựctếlàuyhiếpđịavịcủaChuThiênVương.Quacáchdiễuvõgiươngoainày,thếlựcvàthanhdanhcủanướcSởcàngthêmvangdội.Khôngngờtrongnướcđãphátsinhmầmmóngphảnloạn.NămthứhaiChuĐịnhVương(năm605,trướcCôngnguyên)SởTrangVươngđiđánhtộc

NhungcủaLụcHồn,trênđườngtrởvề,bỗngnhiênbịmộtđộiquânngườingựaxôngracảnđường.ThìraĐẩuViệtTiêunhânlúcSởTrangVươngđivắng,đãlàmphản.HắnđãchiếmảnhĐô, lại hấp tấp cất quân chặnđường SởTrangVương,muốndiệt SởTrangVươngởngoàiThànhảnh.SởTrangVươngthấyĐẩuViệtTiêungườiđông,thếmạnh,cònbinhlínhtheoôngvừamớiquachiếnđấuđangcònrấtmệtnhọc,biếtrằngnếuchốnglạithìsẽbấtlợi,liềnnói:-CảnhàhọĐẩucócônglớnđốivớinướcSở,thàđểchoViệtTiêuphụtá,chứtakhôngthể

phụViệtTiêuđược.LiềncửTôTòngtớigiảnghòa.ĐẩuViệtTiêuchorằngSởTrangVươnglúcnàykhácnàomộtvậtnằmtrongtúi,chỉchờthò

taylấyra,saolạicóthểchịuhòahiếu,liềnnóivớiTôTòng:-TrởvềnóichoHùngLữ(têncủaSởTrangVương)biết,cóđủganthìquyếtmộttrậnsống

mái,bằngkhônghãymaumauđầuhàng!SởTrangVươngvờluiquân,tốiđếnchoquânmaiphụcởbờphíaĐôngChươngThủy,lạicử

mộtđộiquânhoạtđộngởbờTây,dụchoĐẩuViệtTiêuquasông.BảnthânTrangVươngdẫn

mộtítquânnấpởdướichâncầubắcquasông.Sớmngàyhômsau,ĐẩuViệtTiêuthấybờsôngbênkiacóquânSở,quảnhiênđãvượtsông,khipháthiệnbịtrúngkế,muốnrútquânvèthìcầuđãbịphásập.ĐẩuViệtTiêukinhhoàngthấtsắc,vộihạlệnhchobinhlínhbơiquasông.Binhlínhđangsắpàoxuốngnước,thìnghecótiếngviêntướngSởquátlớnởbờbênkia:-ĐạitướngNhạcBáởđây,ĐẩuViệtTiêuhãymaumauđầuhàngđi!Nóixong,liềnhạlệnhchobinhlínhrasứcbắntênnỏ.ĐẩuViệtTiêucũngcấprúthạlệnhcho

binhlínhbắntênnỏsangbờbênkia.Trongkhihaibênbắnnhau,mộttaynỏthầndướitrướngNhạcBátêngọiDưỡngDoCơđãbắnmộtphátnỏgiếtchếtĐẩuViệtTiêu.QuânlínhcủanhàhọĐẩuthấychủtướngđãchết,liềnbỏchạytánloạn.QuânSởchianhauđitruybắt,thuđượctoànthắng.SởTrangVươngđãbìnhđịnhđượcnộiloạn,lạinhờsựchuẩnbịchuđáotrongnhiềunăm,

liềuquyếtđịnhđemquânBắctiến,cùngtranhbávớinướcTấn.Nămthứ9ChuĐịchVương(năm598,trướcCôngnguyên).NhânlúcnướcTrầncónộiloạn,

SởTrangVươngđãcửquântớihàngphụcđượcnướcTrần.Sangnămsau,khiSởTrangVươngđíchthândẫnđạiquânđiđánhnướcTrịnh,chínhlàđãkhiêuchiếnvớinướcTấn,khôngthừanhậnđịavịbáchủcủanướcTấn.LẽdĩnhiênnướcTấnkhôngcamlòngyếuthế.Mùahạnămđó,TấnCảnhCôngcửTuânLâm

Phụlàmđạitướng,contraiTiênChẩnlàTiênHộclàmphótướng,dẫn600chiếcbinhxa,đicứuviệnnướcTrịnh.Đạiđộingười,ngựakéotớibờHoàngHà,thámtửbáocáo,nướcTrịnhđãđầuhàng,quânSởđangrútquântrởvề.TuânLâmPhụvốndĩđãkhôngmuốnđánhtrận,ngheđượctinnày,lậptứcquyếtđịnhrútquân.TiênHộckiênquyếtkhôngđồngý,gàotolên:-Lâmtrậnmàrútluithậtlàxỉnhục!NếucácngườisợquânSở,thìmộtmìnhtôiđi!TiênHộcỷvàotiênnhâncócônglớn,bảnthânlạilàconnhàtướng,từlâuđãrấtcoithường

TuânLâmPhụ,vừadứttiếnggàođãdẫnngaymộtđộibinhxa,vượtHoàngHà,truykíchquânSở.TriệuĐồng,TriệuQuát(haingườiđềulàcháucủaTriệuThôi,anhemcủaTriệuThuấn,hiệnlàmtướngquốccủanướcTấn)cũngtựchorằng,họlànhữngkẻcócôngcao,nênkhôngnghetheotướnglệnhcủaTuânLâmPhụmàdẫnđộingũquasông,theoTiênhộc,TuânLâmPhụkhôngcòncáchnào,đànhphảihạlệnhchođạiquânquasông.TiênHộcdươngđươngtựđắcnóivớiTriệuĐồng,TriệuQuát;-Tôibiếtchủtướngthếnàocũngphảitheolờicủachúngtamà!SởTrangVươngnghenóiquânTấnđãquasôngHoàngHà,liềntriệutậpcácbộtướnglạiđể

thươnglượngđốisách.QuanlệnhdoãnTônThúcNgaochủtrươnggiảnghòavớiquânTấn,sauđóthìrútquân;mộtsốtướnglĩnhtrẻthìchủtrươngcứđánh.SởTrangVươngnhấtthờikhôngcóchủý.CómộttiểuthầntêngọiNgũSâmnói:-ChủtướngquânTấnlàTuânLâmPhụvừanắmđạiquyền,chưakịpgâyđựnguytín.Phó

tướngTiênHộcỷvàocônglaocủatiênnhân,rấtcoithườngTuânLâmPhụ,cáctướnglĩnhcủatamquânmuốnchủđộngxuấtkích,lạikhôngcóthựcquyền,cácbinhsĩthìkhôngbiếtnênnghelờiai,quânTấntrêndướikhôngđồngtâm,thầnchorằngTấnnhấtđịnhsẽthua.LạinóiChúa công là vuamộtnướcmà lại phải né tránh thần tử củanướcTấn, e rằng có làm tổnthươngtớisựtônnghiêmcủanướcSởchăng?SởTrangVươngngheNgũSâmphântíchthấutìnhđạtlý,liềnhạlệnhchoquânSởbàythế

trận,hướngtấtcảcácchiếnxalênphíaBắc,chuẩnbịxuấtkích.TônThúcNgaothấyquânTấncó600chiếcbinhxạ, thực lựchùnghậu,thìrấtkhôngyên

tâm.TônnóivớiSởTrangVươngVương.-Thầnnghĩ,chibằngtacứsaingườitớigiảnghòatrước,nếuhọkhôngđồngýcứnhấtđịnh

đòiđánh,chúngtanghênhchiếncũngkhôngmuốn.Lúcđó,cáilýsẽthuộcvềchúngta.SởTrangVươngtiếpnhậnkiếnnghịnày,cửTháiCưuCưđisứsangquânTấn.TuânLâmPhụ

saingườitiếpđãiTháiCưuCư,ngỏlờiđồngýgiảnghòa,hơnthếcònđềxuấthaibênđồngthờicùngrútquân.TháiCưuCưđãhoànthànhsứmệnh,chuẩnbịtrởvềdoanhtrạiquânSở.NàongờTiênHộcđãchờsẵnởbênngoàidoanhtrại,TiênnhìnthấyTháiCưuCưbướcra,liềnngănlạinói:-Vừanãyngườitiếpđãingươichưanóiđượcrõràng,ngươitrởvềbảochonhàvuacủacác

ngươibiết,lầnnàychúngtatớiđây,nếukhônggiếthếtbọnnhàngươi,quyếtkhôngthubinh!Mặcdùchủtướngcủachúngtachịuhòa,nhưngTiênHộctaquyếtchẳnghòađâu!TháiCưuCưvôcùngbựctức,khôngtrảlờiTiênHộc,tiếptụcđirangoài.Vừabướcratớicửa

doanhtrại,lạigặpbọnTriệuĐồng,TriệuQuát.HaingườinàycầmcungnỏchĩavàođầuTháiCưuCưchửirằng:-Hãybảotrọngcáiđầucủangươi,trởvềbảochocáitênManTửĐầukiabiếtrằnghãycẩn

thận,chớđụngvàochúngta!TháiCưuCưtrởvềtớidoanhtrạiquânSở,thuậtlạihếtmộtlượtviệcmìnhbịsỉnhụcnhư

thếnàochoSởTrangVươngnghe.SởTrangVươnggiậnđữ,hỏi:-AidámđánhtrậnđầuđểchoquânTấnbiếtthếnàolàlợihại?ĐạitướngNhạcBáưỡnmìnhra,bướclênchiếnxa,laothẳngtớiđạidoanhcủaquânTấn.Đi

chưađượcbaoxađãgặpngaymấychụctênlínhTấnđituầntra,NhạcBákhôngnóicâunào,liềnbắnmộtphátmộttênlàmngãmộtlúcbatênlính,lạixuốngxebắtsốngmộttên,sauđónhảylênxe,chạyvề.QuânTấnthấytướngSởgiếtngười,chialàmbađườngđuổitheo.NhạcBáquátto:-TướngTấnhãycẩnthận,taytráitabắnngựa,tayphảitabắnngười,nhìnnỏđây!Nóixong,bêntráibắnmộtphát,bênphảibắnmộtphát.Quảnhiênmũi tênkhôngchệch

đích,bêntráiđãbắnngãbabốnconngựa,bênphảibắnbịthươngbabốnngười.QuânTấnhồnbay,víabạt,khôngtênnàodámđuổitheonữa,đànhgiươngmắtnhìnNhạcBáchạyvềđạibảndoanhcủaquânSở.TuânLâmPhụthấyquânSởtớikhiêuchiến,liềnvộivàngsaiNgụyKỳtớigiảnghòa.NgụyKỳ

chínhlàcontraiNgụyTrừuđãtheoTấnVănCôngTrùngNhĩđichạynạn.NgụyKỳmuốnlàmquanđạiphu,màchưađược,ômhậnbấtmãn,chỉmongchoquânTấnthấtbại.TuânLâmPhụcửNgụyKỳđigiảnghòa,thếnhưngNgụyKỳđãhạchiếnthư.Saukhitrởvề,tráingượclại,NgụyKỳđãnóivớiTuânLâmPhụ:-VuaSởkhôngđồngýgiảnghòa,nhấtđịnhđòiquyềnmộttrậnđểphânthắngphụ.TướngTầnlàTriệuChiênchorằngmìnhcóbảnlĩnhcaocường, luônđểlộtàibachochủ

tướngnhìn thấy. Lợidụngđêm tối,TriệuChiêndẫnquân tớiđánhúpdoanh trạiquânSở,nhưngdokhôngphòngbịcẩnthậnnênđãbịquânSởphátgiác.NghequânSởgàoto“Bắtlấygiantế”,hoảngsợquá,TriệuChiênđãlênxechạymất.KhiSởTrangVươnghiểurõtìnhhình,liềnchoxeđuổitheo.CáctướnglĩnhquânSởnhìnthấyTrangVươngđíchthânxuấtkích,cũnghăngmáurượttheo.TônThúcNgaonóivớiTrangVương:-Binhphápnóirằng:“Thàtađuổingười,đừngđểngườiđuổita!”.QuânTấnứchiếptaquá

lắm,cáctướnglĩnhđềuracảrồi,chibằngtathừalúcchúngkhôngphòngbịmàđánhtới!Lúcnày, trời chưasáng,SởTrangVươngđãhạ lệnhxuấtphát.Chỉ trongnháymắt, tiếng

trốngvangnhưsấm,xengựaphóngnhưbay,cáctướngsĩquânSởchennhauxôngvàodoanhtrạiquânTấn.CáctướngsĩquânTấnđangngủngongiấc,khônghềphòngbị.TuânLâmPhụnghethấytiếngtrống,vộivànghạlệchchốngcự.QuânđộihainướcđánhnhaumộttrậnlớnởngoạiôThànhBí (đấtTrịnh,phíaĐôngTrịnhChâu, tỉnhHàNamngàynay).QuânTầnvừatronggiấcmộngbừngtỉnh,tinhthầnrốiloạn,sĩkhísasút,chỉhuybấtlinh,đãmấthếtsứcchốngđỡ.CònquânSởthìsụcsôi,xôngxáochémgiết,chẳngbaolâuđãđánhchoquânTấntơibời,tantác.

TuânLâmPhụdẫnbọntànbinhbạitướng,hoảngsợchạytrốn,mộtlúcsaunhìntháyTiênHộctừphíasauchạylên,đầutrúngmộtphátnỏ,máutươilanglổđầymặt,phảidùngchiếnbàođểbọc.TuânLâmPhụgiậndữnói:-Dũngtướngmàcũngrơivàocảnhngộnàyư?Trong lúcnóiđó, tànbinhcủaquânTấnđềukéođến.TuânLâmPhụhạ lệnhgấprútqua

sông. Thế nhưng, thuyền ít người nhiều, kẻ tranh, người cướp, chúng đã tàn sát lẫn nhau.Ngườitrênthuyềnđãđầy,ngườiđếnsaubámchặtkhôngrời,nhiềuchiếnthuyềnđãlậtnhào.TiênHộcđứngtrênthuyềnquátto:-Aicònbámtayvàothuyềnkhôngchịurờira,sẽbịchặtđứttayđó.Tứcthìcácbinhsĩởtrênthuyềngiơcaodaolên,chặtđứttaycủasốngườibámvàothuyền,

taygiơlên,daochặtxuống,máutươitrànngập,nướcsôngbịnhuộmđỏ,cảnhtượngthậtthêthảm,chẳngaidámnhìn.SởTrangVươngdẫnđầuquânSởkéotớiThànhBí.CóngườixinSởTrangVươngthừathắng

đuổitheo.SởTrangVươngnói:-NướcSởkểtừkhibịnướcTấnđánhchothấtbạiởThànhBộc,đãkhôngdámtranhgiành

vớinướcTấnnữa.Thắnglợinàycoinhưlàđãrửasạchđượcsỉnhụcđórồi.NướcTấnvànướcSởđềulànướclớn,sớmmuộncũngphảigiảnghòa,hàtấtphảigiếtchếtnhiềungười.TứcthìSởTrangVươnghạlệnhchoquânSởthuquân,khôngtruykíchnữa,thảchoquân

quannướcTấnquasôngtrởvề.TrongtrậnchiếnởThànhBí,đạiquânnướcTấncótới600chiếcbinhxa,chỉmộtđêm,hầu

nhưđãhoàntoànbịtiêudiệt.ConchimlớnSởTrangVươngsaubanămkhônghót,cuốicùngđãhótlên,nhưnglạikhiếnngườiđờikinhsợ.ÔngtađãlàmbáchủkếtiếpsauTềHoànCông,TấnVănCôngvàTầnMụcCông.

41.HộinghịdẹpyênchiếnsựSautrậnchiếnởThànhBí,tiếngtămSởTrangVươnglừnglẫycảHoàngHà,chấnđộngBắc

Phương,đúnglàkhôngaibìkịp.BởiphươngBắccónướcTấncảntrở,nướcSởphảipháttriểnvềphíaĐông,thôntínhrấtnhiềunướcnhỏ,thốngnhấtlạivùngTrungduTrườngGiangvàlưuvựcHánThủy;nềnkinhtếvàvănhóađãcósựpháttriển,trởthànhmộttrongnhữngquốcgiamạnhnhấtlúcđó.NướcTấnkhôngcamtâmchịuthấtbại,nhưngnhấtthờilạikhôngđủsứctấncôngnướcSở,đãpháttriểnlênphíaBắc,thôntínhrấtnhiềunướcnhỏvàbộlạcNhungĐịchthuộccácdântộcthiểusốphươngBắc,đemmộtbộphậnSơnTây,miềnTâyNamHàBắc,HàNamvàThiểmTâyhiệntạithốngnhấtlại;sovớinướcSởvẫnlàcờtrốngtươngđương,cânbằnglựclượng.HainướcTấnvàSởluônluônnhòmngólẫnnhau,rìnhmòcơhộiđểđánhbạilẫnnhau.Lúcnày,nộibộcácnướcđangphátsinhranhữngbiếnhóacựckỳtolớn.Trongcuộcchiến

tranhtranhbá,cácnướcchưhầuchủyếudựavàolựclượngquanđạiphu,chonênhọđànhphảiđemđấtđai,củacảicướpđoạtđượctrongchiếntranh,lấyraphầnlớn,đểthưởngchocácquanđạiphu.Từtrongsốquanđạiphunàynhàvuatuyểnchọnramộtngườihoặcvàingườilàmkhanh,giúpđỡnhàvuanắmgiữchínhquyềnđấtnước.Khanhcũnglàchếđộtruyềnđờichoconcháu.Lựclượngcủaquanđạiphukhôngngừngđượctăngcường,thựcquyềncủanhàvuadầndầnrơivàotrongtaythếkhanh.NướcTấncómấynhàđạiquýtộc,họLoan,họKhích,họTrungHành,họPhạm,họHàn,họTriệu,họNgụy,đềurấtcóthếlực,thậmchíngaycảviệcphếhaylậpnhàvua,họđềucótiếngnóiquyếtđịnh.Năm12ChuGiảnVương(năm574trướcCôngnguyên)TấnLịchCônglợidụnglựclượngcủa

họLoantiêudiệthọKhích.LựclượnghọLoancàngngàycànglớnmạnh.TừTấnLịchCôngtớiTấnĐiệuCông,TấnBìnhCông,thayđổimấytriềuvua,vậymàthếlựccủanhàhọLoanchỉcótăngmàkhônggiảm.Bắtđầu từLoan tân,quaLoan thư tớiLoanDoanh, liềnbảyđờinắmquyềnởtriềuđình.CácquanđạithầnvănvõtriềuTấnrấtnhiềungườixuấtthântừnhàhọLoan.SaukhiTấnBìnhCônglênngôicảmthấyquyềnlựccủahọLoanquálớn,trựctiếpuyhiếpđếnmình,liềntìmcáchtriệthọLoan.MấynhàđạiquýtộckháccũngthấyhọLoanquáhốnghách,nếucóthểbịtiêudiệthếthọLoan,bớtđiđượcđốithủcạnhtranh,thìhọcũngsẵnsàngủnghộkếhoạchcủaTấnBìnhCông.ÔngnộicủaLoanDoanhlàLoanThư;khiLoanThưnắmquyền,đãbứctửTấnLịchCông.Tấn

BìnhCông liềnvịcớnàybuộcconcháucủaLoanThưphảiđềntội.TấnBìnhCôngdựđịnhtrướchếtchobắthếtvâycánhcủaLoanDoanh.QuanđạiphulàPhamCáinói:-LoanDoanhcònsống,Chúacôngbắthếtvâycánhcủaôngta,đậpcỏchorắnsợ,esẽhỏng

việc.ChúacôngnênđiềuLoanDoanhrakhỏiGiángThành(ĐôThànhnướcTấn),sauđóhãythanhtrừvâycánhcủaôngta.TấnBìnhCôngsaiLoanDoanhtớiTrướcấplàmviệc.LoanDoanhvừađi,TrịnhVănCông

liềntuyênbốtộitrạngcủaLoanThư,đembắthếtnhữngngườithuộcgiatộchọLoancònlạiởtrongđôthành,sauđócửngườiđuổitheoLoanDoanh.LoanDoanhđượctinnày,quayngayđầuxe,chạysangtheonướcTề.TềTrangCôngrấtnhiệttâmtiếpđãiLoanDoanh,bằnglònggiúpđỡLoanbáothù.Năm22ChuLinhVương(năm550,trướcCôngnguyên)TềTrangCôngđưaLoanDoanhtới

Khúcốc,chấnhưngcờtrống,đánhvềGiángĐô,thếnhưngLoanDoanhchưachuẩnbịxong,quânđộidoTấnBìnhCôngcửđếnđãbaovâychặtKhúcốc.Trảiquahơnmộtthángchiếnđấukịchliệt,LoanDoanhvànhữngngườiđitheođềubịgiếtchết.Từđây,giatộchọLoanbịdiệtvong.HọLoanđãbịdiệt,tronglòngTấnBìnhCôngvẫnkhôngyên,mấynhàquýtộcnổilênvềsau

nhưhọHàn,họTriệu,họNgụylạiđãlớnmạnhlên.Họđổimớibiệnphápthốngtrị,giảmnhẹbóc lột, ban thưởng cho những người có quân công, nên đã tranh thủ được rất nhiều dânchúng,thựclựcdầndầnđãvượtquanhàvua.

HiệntượngnàykhôngchỉphátsinhraởmộtnướcTấn,nhưhọĐiền,họCao,họQuốcởnướcTề.HọQuýTôn,họMạnhTôn,họthúcTônởnướcLỗ,quacuộcchiếntranhtranhbálâudài,lựclượngđãkhôngngừnglớnmạnh.Tôngtộccủahọđãtrởthànhdònghọmạnh,tháiấpcủahọđãbiếnthànhnướcmạnh,tạothànhsựuyhiếpcựckỳđốivớinhàvua.Nhàvuavìsợngôibáucủamìnhkhôngvững,chẳngcònlòngdạnàođitranhbávớicácquốcgiakhácnữa?NướcSởcũngcósựphiềnphứccủanướcSở.NướcNgôvốndĩ lànướcphụthuộccủaSở, lúcnàycũngdầnlớnmạnhlên,thườnghayquấyrốibiêncươngcủaSở;khinướcSởtiếnlênphíaBắctranhbá,vẫncứphảicanhcánhlohậuphương.Cácquanđạiphuởtrongnhữngnướcnhỏcònlạicũngđangtiếnhànhthôntính,HồYểnvọnggiảmbớtcáccuộcchiếntranhđốingoại.Trongtìnhhìnhnhưvậy,cácchưhầuvàquanđạiphucủarấtnhiềuquốcgiađềubằnglòngtạmthờiđìnhchiến,tứcthìcụcdiệncácnướclớntranhbácóxuhướnghòahoãnxuấthiện.Năm26ChuLinhVương(năm546,trướcCôngnguyên),quanđạiphunướcTốnglàHướng

TuấthẹnhòvớihainướclớnlàTấnvàSở,mởhộinghịđểbànviệcdẹpyênchiếnsự.HướngTuấtvàquanđạiphunướcTấnlàTriệuVũ,quanđạiphunướcSởlàKhuấtKiếnđềurấtcótìnhbạnthânthiết,muốnthuyếtphụchainướcđìnhchiến.Khihainướcđềurơivàotìnhtrạngkhôngđủsứcchiếucốtớibênngoàinữa,ngheHướngTuấtđềnghị,họđềutánthànhngay.Tháng7, tạiđô thànhThươngKhâunướcTốngđã triệu tậphộinghị “nhịbinh”(dẹpyên

chiếnsự,đìnhchỉchiếntranh),tổngcộngcómườiquốcgiathamdự.Nhữngngườithamdựhộinghịliênminhlầnnàykháchẳnvớilầntrước.Hộiliênminhlầntrướclàđíchthânchưhầutớithamdự,nhữngngườitớidựhộiliênminhlầnnàyhoàntoànlànhữngquanđạiphucóquyềnlựccủacácnước:NướcTấnvàTriệuVũ,nướcSởvàKhuấtKiến,nướcTốnglàHướngTuất,nướcLỗlàThúcTônBáo,nướcVệlàThạchố,nướcTrịnhlàLươngTiêu.HộinghịphânthànhhaitậpđoàndoTấnvàSởcầmđầu.TậpđoànphíanướcTấnbaogồmcácnướcLỗ,Vệ,Trịnh,Tào...phíanướcSởbaogồmcácnướcThái,Trần,Hứa,...nướcTốnglàĐôngđạochủ,lạilàngườiphátkhởihộinghị,dĩnhiênđãthamgiađạihội.NướcTềvànướcTầnlànướclớnđộclập,cóđịavịnganghàngvớiTấnvàSở,khôngphụthuộcphíanàocảnênkhôngthamgiahộinghị.Haibênthamgiahộinghịcùngbànbạcquyếtđịnh:HainướcTấnvàSởcùnglàmbáchủ.Từđóvềsau,thuộcquốccủanướcSởcũngphảitriềucốngnướcTấn;thuộcquốccủacácnướcTấncũngphảitriềucốngnướcSở.Sốnướcnhỏnàycầnphảichuẩnbịhaiphầncốngphẩm,thếlàphầnphảigánhvácđươngnhiênđãtăngthêm.Khicácđiềukiệnđượcấnđịnhxongxuôi,sắpsửauốngmáuănthề,KhuấtKiếncủanướcSở

lạitìmHướngTuấtnói:-Haiminhchủ,tấtnhiênphảicótrướcsauchứ?ÔnghãytớibànvớinướcTấn,khiuốngmáu

ănthềnướcSởphảiđứngởtrênđầu.HướngTuấtrấtkhóxử,thếnhưngônglàngườiđềxướngra,đànhphảiđitìmTriệuVũcủa

nướcTấn.TriệuVũkhôngđồngý,nói:-TiênquânVănCôngcủachúngtôiđãlàmminhchủsớmnhất,nướcSởlàmsaocóthểđứng

ởtrênđầuchúngtôiđược?HướngTuấtnóilạilờinàyvớiKhuấtKiến,KhuấtKiếnnói:-MọingườiđềunóiTấnSởlàbáchủbìnhđẳng,nếunhưvẫncứđểnướcTấnđứngởtrướcvô

hình trungnướcSởchúng tôi chẳngphảibị coi làđứnghàng thứhai rồihaysao?LầnnàymuốnnóigìcũngphảiđểchonướcSởchúngtôiđứngtrênđầu.Kỳthực,ngườinướcSởtớikhaihộiđãcósựchuẩnbịsẵnsàng,bêntrongquầnáocủahọ

đềulàgiápsắt,giấusẵnbinhkhí;vănkhôngđượcthìdùngđếnvõ,muốngiếtchếtTriệuVũngaytạihộinghị,độcchiếmchứcbáchủhộiliênminhlầnnày,tiếpđósẽxưngbáthiênhạ.TriệuVũnhậnthấytìnhthếđãxấuđi,đànhphảinhượngbộ,đểchonướcSởlàmchủliênminh.HaibênTấnSởướcđịnh,nếuaipháhoạiminhước,thìsẽbịcácnướckhácđếntrừngphạt.

Từđâyvềsau,hainướcTấnSởchiađềubáquyền,nướcSởcóthểtậptrunglựclượngđốiphóvớinướcNgô,nướcTấncũngcóthểchuyêntâmtiếnhànhtranhđoạtnộibộ.Dovậy,trong

thờigianmườimấynămsauhộinghịdẹpyênchiếnsựnày,giữamườiquốcgiađókhôngcógiaochiến,vì thế toànbộcáccuộcchiến tranhđốingoạicủacácnướcchưhầuđãgiảmđinhiều.Thếnhưng,cáccuộcđấutranhgiànhquyềnđoạtthếgiữacáctậpđoànkhácnhautrongnộibộchưhầu,tráilại,đãtrởnênvôcùnggaygắt.Chonêncóthểnói,hộinghịdẹpyênchiếnsựlầnnàylàmộtđườngranhgiớirấtquantrọng.Trướchộiliênminh,chủyếulàchưhầuthôntínhlẫnnhau,thứđếnlàquanđạiphuthôntínhlẫnnhau.Sauhộinghịliênminhthìchủyếulàquanđạiphuthôntínhlẫnnhau,thứđếnlàchưhầu.Xãhộicủatừngnướcđangấpủmộtsựbiếnđổicựckỳlớnlao.

42.NgũTửchạytrốntớinướcNgôSauhộinghịdẹpyênchiếnsự,cụcdiệnTấnSởtranhbáđãtiếpcậntớigiaiđoạncuối.Lúc

này,ởhạduTrườngGiangcóhaiquốcgialầnlượtquậtkhởi,mộtlànướcNgôvàmộtlànướcViệt.NướcNgôchiếmmộtphầnkhuvựchaitỉnhAnHuyvàTriếtGiangvàđạibộphậntỉnhGiangTôhiệnnay,Ngôvốn lànướcphụthuộccủanướcSở, tớicuốikỳXuânThu lạichiếnthắngđượcnướcViệtxưngbáởTrungNguyên.NgườisánglậpranghiệpbálàNgôVươngHạpLưvàPhùSai,quanđạithầnnổitiếngnhấtdướitrướnghọ,mộtngườilàNgũTửTưvàmộtngườilàTônVũ.NgũTửTưvốnlàngườinướcSở,tạisaoônglạitrởthànhquantrọngthầncủanướcNgôvà

giúpđỡvuangôđánhbạinướcSở?Chuyệnnàyphảikểlạitừđầu.Năm18ChuCảnhVương(năm527,trướcCôngnguyên),sauhainămnắmchínhquyền,Sở

BìnhVươngsaiquanđạiphulàPhíVôCựctớinướcTầncầuhônchoTháiTửKiến.TầnáiCôngđãđememgáicủamìnhlàMạnhDoanhgảchoTháitửKiến.PhíVôCựclàconngườirấtxấuxa,lạichuyênthóibợđỡômchân,thấySởBìnhVươngthèmchảydãitrướcsắcđẹpcủaMạnhDoanh,liềnnói:-Chúacôngđãthíchnàng,saokhôngtựvơlấyđi?LờinóithậthợpvớitâmýcủaSởBìnhVương,bènđemcôhầucủaMạnhDoanhgảchoThái

tửKiến.Theothờigian,sựviệcxấuxaSởBìnhVươnglấycondâucủamìnhđượclantruyền.PhíVô

CựcrấtsợTháitửKiếnbiết,liềnthúcdụcSởBìnhVươngđưaTháitửKiếnlênnắmquyềnsẽtínhsổhắn,chonênhắnđãtìmtrămphươngngànkếđểgiếthạiTháitửKiến.HắnxúcxiểmtrướcmặtSởBìnhVương,nói:-TháitửrấtkhônghàilòngvớiviệcChúacôngđãlấyvợcủaTháitử,nghenóiTháitửđã

chiêubinhmãimãởThànhPhụ,đểchothầygiáocủaTháitửlàNgũXangàyđêmthaoluyện,sẽđánhvềảnhĐôđểbáothùđó!LờixúibẩycủaPhíVôCựckhiếnSởBìnhVươngkhôngchịunổi,liềntriệuthầygiáocủaThái

tửKiếnlàNgũXatớitráchhỏi.NgũxachínhlàconcháuđờisaucủaNgũCử,ngườiđãtừngkhuyêncanSởTrangVươngngàytrước.NgũXalàngườithẳngthắn,cươngtrực,khôngchịunổihànhvicủaSởBìnhVương,rấtcămhậnviệclàmcủaPhíVôCực,liềnnói:-ViệcChúacônglấytranhvợcủatháitử,đãlàkhôngđúngrồi,tạisaolạitintheolờibậybạ

củakẻtiểunhânmàhoàinghicảcốtnhục?SởBìnhVươngvừathẹnthùnglạivừagiậndữ,liềnhạlệnhbắtNgũXa,nhốtvàotrongnhà

giam.PhíVôCựclạixúithêmmộtbước,nói:-ChúacôngđãbắtthầygiáocủaTháiTử,liệuTháitửcócamlòngkhông?NếuTháitửliên

hiệpvớicácnướcTềTấnđểgâychuyệnthìekhócóthểđốiphóđượcđó?SởBìnhVươngthíchMạnhDoanh,từlâuđãcólòngdạphếbỏTháitửKiến,lậpcontraicủa

MạnhDoanhlênlàmTháitử,nghelờinóicủaPhíVôCực,liềnhạquyếttâmsẽgiếtchếtTháitửKiến.TháitửKiếnđượcbiếttinnày,lậptứcchạytrốnsangnướcTống.PhíVôCựcnói:-NgũXacóhaingườicontrai,conlớnlêntênlàNgũThượng,connhỏtênlàNgũViên(tức

NgũTửTư),đólànhữngnhântàihữudụng,hữumưu.Nếuđểchochúngchạytrốn,tấtsẽcóhậuhọakhônlường!Trừcỏphảitrừtậngốc,ChúacôngcóchogọihaianhemchúnglạirồiđemgiếtchếtcùngvớiNgũXalàxong.SởBìnhVươngnói:

-Đãbắtchacủachúngrồi,liệuchúngcóthểđếnkhông?PhíVôCựcnói:-Điềuđócũngdễthôi,ChúacôngcứđểchoNgũXaviếtthưchochúng,nóirằngnếuchúng

đếnthìsẽthatộichochachúng,nếukhôngđếnsẽlậptứcxửtửchacủachúng!Ngũthượngnhậnđượcthưcủacha,tronglòngrấtlolắng,dựđịnhsẽtớingayảnhĐô,liền

đưathưchoNgũTửTưxem.NgũTửTưxemxongthư,nói:-Láthưnàyđúnglàchúngbắtchaviếtđó,nếuchúngtakhôngđến,chúngnósợchúngta,

chưachắcchađãđếnnỗiphảichếđâu.Nếuđến,nhấtđịnhlàchasẽbịchết,màchúngtacũngkhôngthoátkhỏibàntayđộcáccủachúng.NgũThượngnói:Nếukhôngđến,vạnnhấtchabịgiếthạithậtthìsao?Chodùlàthưgiả,đượcgặpmặtchamột

lần,cóchếtcũngcamlòng.NgũTửTưnói:-Cảhaianhemcùngđếnđểchết,hỏicóíchgì?Nếuchabịhại,thìphảinghĩcáchbáothù

thaycha.Anhnhấtđịnhphảiđi,emđànhvĩnhbiệtanhtạiđây.Quảnhiên,NgũThượngvừatớiảnhĐô,SởBìnhVươngđãchogiếtchếtcảNgũxavàNgũ

Thượng.TiếpđóSởBìnhVươnglạihạmộtđạomệnhlệnh,thôngbáochotoànquốcbiết,đãtraogiảithưởngchoaibắtđượcNgũTửTư.NgũTửTưnghetinchavàanhđãbịgiết,thìvôcùngđaukhổ,đãthề:“Thùlớnnàykhôngtrả

được,tathềkhônglàmngười”,rồibỏtrốnngaytrongđêmđó.Trênđườngđi,độtnhiêngặplạingườibạncũlàThânBaoTư.NgũTửTưđemchuyệnchavàanhbịgiếthạinhưthếnào,SởVươngtreogiảithưởngbắtmìnhrasao,trướcsaukểlạichobạnnghemộtlượt.ThânBaoTưrấtthôngcảmvớiNgũTửTư,liềnhỏi:-Bâygiờbạndựđịnhlàmgì?NgũTửTưnói:-Tụcngữcócâu“Mốithùchamẹ,khôngđộitrờichung”.Takhôngnhaisốngđượcthịtcủa

SởVương,khôngbămđượcxácPhíVôCực,khônglậtđổđượcnướcSở,khôngphảilàtrangnamnhi.ThânBaoTưnói:-Sởlàđấtnướccủachamẹchúngta,làmsaocóthểlàmnhưvậyđược?Vìtìnhnghĩabạnbè

mà,tôinhấtđịnhsẽkhôngtiếtlộchíhướngcủabạn.Thếnhưng,tôinóichobạnbiếtrằng,nếubạnlậtđổnướcSở,thìtôinhấtđịnhsẽnghĩcáchkhắcphụchưnglạinó!Nóixong,haingườichiatay.NgũTửTưtớinướcTống,đã tìmđượcThái tửKiến.Khôngmay,nướcTốngcónội loạn,

nướcSởcửbinhtớicanthiệp,TháitửKiếnvàNgũTửTưvộivãchạytrốnsangnướcTrịnh.TrịnhĐịnhCôngrấtnhiệttìnhchiêuđãihọ,khôngngờTháitửKiếnlấyoántrảơn,TháitửKiếnđãgiấuNgũTửTư,bímậtcâukếtvớinướcTấn,muốncướpđoạtđạiquyềncủanướcTrịnh,rồilợidụnglựclượngcủanướcTrịnh,đánhvềSở.TrịnhĐịnhCôngkịpthờiphátgiácraâmmưunày,đãgiếtchếtTháiTửKiến.NgũTửtưlạiđemcontraicủaTháitửKiếnlàCôngtửThẳngchạytrốntớinướcNgô.Trên

đườngđi,NgũTửTưvừalongườinướcTrịnhđuổitheo,vừasợngườinướcSởđuổibắt,nênđànhphảibanngàyẩnnấptrongnúisâu,banđêmmớidámmòđi.SuốtmườiấyngàymớitớibiêngiớigiữanướcSởvànướcNgô,đólàChiêuQuan(phíaTâyBắchuyệnHàmSơn,tỉnhAnHuyngàynay).HìnhthếChiêuQuanvôcùnghiểmyếu,trước,sauđềulànúi,chỉcómộtconđườngthôngtớicửaQuan,quađượcChiêuQuanchínhlàĐạiGiang,ngồilênthuyềnlàcóthể

tớiđượcnướcNgô,nênđãđặcbiệtpháibinhmãtớicanhgiữChiêuQuan,lạicòntreoảnhvẽhìnhNgũTửTưởtrướccửaQuan,ngườinàomuốnquacửaQuanđềuphảiđốichiếuvớihìnhvẽđó,đểtránhNgũTửTưtràtrộnđiqua.Đúnglàthiênlàđịavõng,cómọccánhcũngkhóbaquađược.NgũTửTưvàcôngtửThắngđãdừnglạimấyngàyởgầnChiêuQuan,mắtnhìnvềphíaChiêuQuan,biếtkhómàquađược.Mộthôm,NgũTửTưpháthiệncórấtnhiềungườitụtậpđôngđúcở trướccửaQuan,khôngkhínáo loạn,binh línhcanhgác cửaQuankiểm trakhôngxuể.NgũTửTưliềnhóatrang,đemtheocôngtửThắngtràtrộnvàođámđông,lợidụngthờicơquacửaQuan.TrongcáctiểuthuyếtvàhíkhúccũđềunóiNgũTửTưlolắngquáđộởtrướcChiêuQuan,trongmộtđêmdobuồnrầumàbạchếtrâutóc,cácbinhlínhcanhgáccủaQuankhôngcònnhậnranữa,nênmớitràtrộnđượcmàrakhỏiChiêuQuan.Sựthựccóphảinhưvậykhông, không thểđoán chắcđược. Cóđiều, từ truyền thuyếtnày có thể thấy rằngngườiđờiđãgửigắmsựđồngtìnhrấtsâusắcđốivớiNgũTửTư.NgũTửTưđemtheocôngtửThắngđiquaChiêuQuan,quasôngĐạiGiangtiếnvàobiêngiới

nướcNgô,thìthởmộthơidàikhoankhoái.NgũTửTưtìmngườihỏithămđường,đithẳngvềphíaĐôThànhnướcNgô.Mộthôm,ônggặpmộtngườiđànôngthânhùmmìnhgấu,giọngnóisangsảng,tướngmạodũngmãnhkhôngaisánhkịpđangđánhnhauvớimộtngườiđànôngkháctrênphố.Haingườiđánhnhaukhôngphânthắngphụ,mọingườiởxungquanhkhuyêncanthếnàocũngkhôngthểdứtrađược.Lúcnàytừtrongngôinhàcạnhphốvọngratiếngnóicủamộtbàgià.-ChuyênChưdừngtay!Ngườiđànôngđóvừanghetiếngnóiđãlậptứcbuôngtay,bướcvàonhà.NgũTửTưrấtlấy

làmkỳquái,nhữngngườiởbêncạnhchoNgũTửTưbiết:ngườiđànôngnàytêngọilàChuyênChư,bàgiàđóchínhlàmẹcủaChuyênChư.ChuyênChưcósứckhỏevôđịch,rấttrọngnghĩakhí,thíchđánhkẻgâyrasựbấtcông,rấtkínhtrọngvàcóhiếuvớimẹ.NgũTửTưnghĩ,conngườidũngcảmnhưthếnày,trongtươnglainhấtđịnhcótriểnvọng.Ngayhômsau,NgũTửTưtớithămChuyênChư.Haingườitròchuyệnrấttâmđầuýhợp,liềnkếtthànhanhem.NgũTửTưvàcông tửThắng trúmộtđêmởnhàChuyênChư,hômsau tiếp tụcđivềhướngđôthànhnướcNgô.Năm23ChuCảnhVương(năm552,trướcCôngNguyên),NgũTửTưđếnĐôThànhNgô,lập

tứcvàobáikiếnNgôVươngLiêu.NgôVươngLiêunhiềulầntấncôngnướcSở,tuycũngđãđánhthắngmấytrận,nhưngcũngchẳngchiếmđượcnhiềulợiích.NgôVươngLiêubiếtNgũTửTưlàmộtnhântài,vôcùngsungsướng,lậptứctrọngdùngngayvàphongchoNgũTửTưlàmquanđạiphu.NgũTửTưkiếnnghịvớiNgôVươngđánhSở.AnhtraicủaNgôVươnglàcôngtửQuangkhôngđồngý,nóivớiNgôVươngLiêurằng:-NgũTửTưmuốnđánhSởchẳngqualàmuốnmượnlựclượngcủanướcNgôchúngtabáo

thùchomình.HiệntạinướcSởvẫncònrấtmạnh,đánhSởthìkhôngthểthànhcôngđược.NgôVươngLiêunguxuẩnđãnghevàtintheolờicôngtửQuan,liềnthủtiêuýđịnhđánhSở,

rồidầndầnxalánhNgũTửTư.Mộthôm,bỗngnhiênCôngtửQuangtớithămNgũTửTư.CôngtửQuangnói:-Mộtnhântàinhưônghẳnphảiquenbiếtrộng?Tôirấtmuốnkếtgiaovớicáchàokiệttrong

thiênhạ,xinôngtiếncửchomộtvàingười.Trongcâuchuyện,NgũTửTưđãhiểurõđượctâmsựcủacôngtửQuang,chínhôngtamuốn

lậtđổNgôVươngLiêuđểlênlàmvua.NgũTửTưnhậnra,nếumuốnđánhSởđểphụcthùthìcầnphảichờcôngtửQuanglênngôiđã,liềntiếncửChuyênChưvớicôngtửQuang.NămthứtưChuLinhVương(năm516,trướcCôngNguyên),SởBìnhVươngquađời,Ngô

VươngLiêuthừacơcấtquânđiđánhnướcSở.ChẳngngờnướcSởđãcóphòngbịtừtrước,chờquânNgôvàohẳnphíatrongbiêngiới,quânSởliềnchặtđứtđườngphíasaucủaquânNgô.QuânNgômuốntiếnkhôngđược,muốnthoáichẳngxong,thựctếlàđãbịquânSởbaovây.TinquânNgôbịbaovâylantruyềnđi,tiếngaioánnổilênkhắpnơi.CôngtửQuangthấycơhộiđã

tới, lậptứcmờiChuyênChưđến,đểchoChuyênChưtớiđâmchếtNgôVươngLiêu.ChuyênChưnói:-NgôVươnglàvuacủachúngta,tạisaolạiphảiđâmchếtngài?CôngtửQuangnói:-Hắncóphảilàvuađâu?Ngôivuacủahắnlàcướptừtayngườikhácđó!Ôngnộitatuổigià

mớibắtđầuxưngvương,ngườicóbốncontrai,chatalàconcả.Ôngnộitamuốntruyềnngôichongười con thứ tưhiền tài sáng suốt làQuýTrát, thếnhưngnói thếnàoQuýTrát cũngkhônglàm.Khiôngnộitasắpmất,đànhphảidặndòđểchoconcảkếngôi,cóđiềulàvềsauphảitruyềnngôichocácanhem,chứkhôngchophéptruyềnngôichocontrai.Sauđó,theothứtự,ngôiphảitruyềnchoQuýTrát,QuýTrátvẫnkhôngchấpnhận.Theolýthìphảikhôiphụcquycủconcảđượcnốingôi,ngôivuacầnphảiđượctrảvềchoemtraicảcủangườiconcả,cũngchínhlàta.ThếnhưngcontraicủangườiconthứbalàcôngtửLiêu, lạicướpmất.Ngươinóixem,nỗioanứcbấylâu,chẳnglẽnhândịpnàylạikhôngmuốntrútbỏhaysao?ChuyênChưđãbằnglòngdốchếtsứcvìcôngtửQuang.Nămthứ5ChuKinhVương(năm515trướcCôngNguyên),côngtửQuangbầyyếntiệcmời

NgôVươngLiêutớiăn.CôngtửQuangnói:-Gầnđây,thầncóđượcmộtngườiđầubếpcóbiệttàinướngcá.Hômnaythầnsẽđểhắnhầu

hạbệhạmộtbữacá,mờibệhạthưởngthứcthửxem!NgôVươngLiêurấtthíchăncá,nghecôngtửQuangnóicómóncádođầubếpgiỏinướng,

thìrấtvuimừng,liềngọito:-Đemmaulênđây!Đemnhanhlênđây!ChuyênChưđóngvaingườiđầubếp,haitaybưngtớimộtconcáto.NgôVươngLiêunhìn

thấycá,luônchépchépmiệngkhen:-Cángonlắm!Cángonlắm!Vừa lúcđó,ChuyênChưđộtnhiên rútmột lưỡikiếmngắn từ trongbụngcá ra,dùngsức

mạnhcủatoànthânđâmthẳngvàoNgôVươngLiêu;vệsĩcủaNgôVươngLiêucũngrútdaorađồngthờichémvàoChuyênChư.NgôVươngLiêuvàChuyênChưhầunhưcùngbịgiếtchếttrongtíchtắc.Sảnhđườngbịmộtphenhỗnloạn.NgũTửTưliềndẫnquânđộikéotới,tiêudiệtđộivệsĩcủaNgôVươngLiêu,sauđóchiếmlĩnhcungvua,tuyênbốcôngtửQuanglênngôi,đóchínhlàNgôVươngHạpLư.SaukhiHạpLưlênlàmvua,đãđểchoNgũTửTưhiệptrợvớimìnhcaitrịnướcNgô,trước

hếtlochỉnhđốnnềnchínhtrị,sauđórasứcpháttriểnsảnxuất,khuyếnkhíchcàycấy,tăngcườngxâydựngtườngthành,đúctạovũkhí.QuahàngloạtbiệnphápcaitrịcủaNgôVươngHạpLưvàNgũTửTư,nướcNgôđãlớnmạnhlên.Nămthứbasaukhilênngôi,HạpLưdựđịnhcấtquânđiđánhSở,tranhBáthiênhạ.HạpLư

nóivớiNgũTửTư:-Nămxưa,ngườikiếnnghịvớiNgôVươngLiêuđánhSở,tabiếtđólàmộtchủýtốtđẹp.Thế

nhưngtasợhắncửtađisẽlàmlỡdởviệcđạisựcủata.Vảlại,nếucóđánhthắngtrậnthìđósẽlàcônglaocủahắn,hắnsẽthuhếtlợilộcchonêntakhôngủnghộkiếnnghịcủangươi.Nay,nướcNgôđãdotalàmchủrồi.Tanhấtđịnhsẽmởmangkinhdoanh,làmchonướcNgôlớnmạnhlên,trởthànhthủlĩnhcủacácnướcởTrungNguyên.Tabiết,muốnđạtđượcmụctiêunày,trướctiêncầnphảiđánhbạinướcSở.NgươixemđánhSởvàolúcnàothìtốt?NgũTửTưnghexongvôcùngsungsướng,đãđềxuấtvớiHạpLưrấtnhiềukiếnnghịđánh

Sở,khôngnhữngthếcòntiếncửchoHạpLưmộtnhàđạiquânsự,đólàTônVũ.

43.TônVũthaoluyệnnữbinhTônVũlànhàquânsựvĩđạitrongthờicổđạicủaTrungQuốc.TônTửBinhPhápmàôngviết

rachẳngnhữnglàbộbinhthưcổnhấthiệncòntồngiữcủaTrungQuốc,màđócũnglàmộtbộbinhthưsớmnhấttrênthếgiới,chẳngnhữnglàtrướctácquânsựkiệtxuấtnhấttrongthờicổđạiTrungQuốc,màtronglịchsửhọcthuậtquânsựthếgiớinócũngchiếmmộtđịavịvôcùngquantrọng.Bộbinhthưnày,từtrướctớinayđềuđượcgọilà“BinhKinh”,sớmtừthếkỷthứ7đãđượcchuyểnvàoNhậtBản,sauthếkỷthứ18,cácnướcAnh,Pháp,Đức,Tiệp,nga,...đềuđãphiêndịchra,ảnhhưởngcủanóvôcùnglớnlao.DướiđâysẽkểmộtchuyệnvềTônVũthaoluyệnnữbinh.TônVũvốnlàngườinướcTề,dophảichạynạnđãtớinướcNgô.Ôngđãđemtheobộbinh

thưmàôngviếtra,muốnđượccầukiếnNgôVươngđểthựchiệnhoàibãocủamình.HạpLưmuốnđánhSở,đangcầncómộtnhântàigiốngnhưTônVũ.BâygiờNgũTửTưvừatiếncử,trướchếtHạpLưđãđọcquamộtlầnquyểnbinhthưcủaTônVũ,sauđómớitiếpkiếnTônVũ.HạpLưnóivớiTônVũ:-Tácphẩmlớn13thiêncủatiênsinh,quảnhânđãđọccảrồi.Liệucóthểthựchànhthửngay

trướcmặtquảnhânđượckhông?TônVũtrảlời:-Đượcạ!HạpLưlạihỏi:-Cóthểđểchophụnữthửđượckhông?Nếudùngđểthaoluyệnnữbinhthìsao?TônVũnói:-Tốtạ!TứcthìHạpLưchogọihếtcungnữ,cóướckhoảng180người,giaocảchoTônVũchỉhuy.

BảnthânHạpLưngồiởtrênđàicaoxemTônVũthaoluyệnnữbinh.TônVũđãchiasốcungnữnàyrathànhhaiđội,đểchohaingườicungnữmàHạpLưsủngái

nhấtlầnlượtđảmnhậnchứcđộitrưởngcủahaiđội,hạlệnhchotấtcảcáccungnữmỗingườicầmmộtchiếckích.TônVũhỏi:-Cácngườicóhiểurõtráitim,saulưngtaytrái,tayphảicủamìnhkhông?Cáccungnữđềuđồngthanhtrảlời:-Hiểurõ!TônVũnói:-Tốt!Bâygiờtahạlệnhcácngườihướngvềphíatrước,thìcácngườiphảinhìntheophương

hướngđốidiệncủatráitim;ralệnhchocácngườihướngvềbêntráithìcácngườiphảinhìnvềphíataytrái;ralệnhchocácngườihướngvềbênphảithìcácngườiphảinhìnvềphíatayphải;ralệnhchocácngườihướngvềđằngsauthìcácngườiphảiquaythânmìnhnhìnvềsaulưng,mọingườicóthểlàmđượccảchứ?Cáccungnữđềutrảlờinói:-Cóthể!SaukhiTônVũtraođổihiệulệnhrõràngrồi,liềnchongườiđemcácbinhkhínhưrìu,búa...

đặtcảởtrongcungđình,rồicăndặnnhiềulần:nếukhôngnghetheohiệulệnhthìsẽbịtrừngtrịtheoquânpháp.Sauđóđánhtrốngtruyềnlệnhhướngsangbênphải,cáccungnữchỉquen

thóicamúanhẹnhàng,đâucóchịusựbóbuộcnhưthếnàybaogiờ?Nghethấyhiệulệnhliềnxiêuvẹongảnghiêng,cườiđùahuyênnáokhôngngớt.TônVũnói:-Hiệu lệnhnói ra khôngđược rõ ràng, động tác giảng giải khôngminhbạc, chonên các

ngườithaoluyệnkhôngtốt.Điềunàykhôngthểtráchcácngườiđượcmàđólàtráchnhiệmcủata,ngườilàmchủtướngnày.Nóixonglạigiảnggiảimấylượtmọihiệulệnhquyđịnh,sauđóđánhtrốngtruyềnlệnhnhìn

sanghướngtrái.Cáccungnữvẫnrốiloạn,ngảnghiêng,xiêuvẹorồilạicườikhanhkhách.TônVũnói:-Trướcđây,tachưagiảnggiảirõrànghiệulệnh,cácngườichưathànhthuộc,đólàtrách

nhiệmcủatalàmchủtướng.Bâygiờ,hiệulệnhđãgiảnggiảirõràng,cácngườivẫnkhônglàmđượctheohiệulệnh,thìđólàtráchnhiệmcủacácngười.Căncứvàoquânpháp,cầnphảitrừngphạtđộitrưởng.Nóixongliềnđemhaingườiđộitrưởngởbêntráivàbênphảirachémđầu.TừtrênđàicaoNgôVươngHạpLưnhìnthấyTônVũsắpsửachémđầuhaingườicungnữ

sủngáinhấtcủamìnhthìgiậtmìnhkinhsợ,cuốngcuồngsaingườitruyềnlệnh,nói:-Tađãbiếttướngquânlàngườigiỏidùngbinh.Thếnhưnghaimỹnhânnàytuyệtđốikhông

thểchochémđầuđược!Khôngcóhaingườinàylàmbạn,thìngaycảcơmtacũngkhôngnuốtđược!TônVũnói:-Tađãtiếpnhậnsựbổnhiệmcủađạivươnglàmchủtướng.LàĐạitướngquân,lệnhvuacó

thểkhôngtiếpnhận.Tứcthìhạlệnhchémđầuhainữđộitrưởngđó.Tiếptheo,saulạichỉđịnhhaingườikháclàm

độitrưởng,lạiđánhtrốngthaoluyệnlạitừđầu.Lúcnày,sốcungnữkia,đãkhôngdámcười,lạichẳngdámthởto.Ainấytậptrunghếtsứcchúýthaoluyệntheotiếngtrống,bấtkểlàquaysangtrái,phải,hướngvềđằngtrước,quayvềđằngsau,hoặclàquỳxuống,đứnglên,hoàntoànphùhợpvớihiệulệnh,mộtchútsaisótcũngchẳnghềcó.Huấnluyệnđãxong,TônVũcửngườibáocáovớiHạpLư:-Độinữbinhđãthaoluyệntốtrồi,đạivươngcóthểtớitrướctrậnđểxem,tùyđạivương

muốnhạmệnhlệnhgì,độinữbinhđềubiếtphụctùng,kểcảbắthọnhảyvàocanhsôi, lửabỏnghọcũngkhôngthoáithác.Lúcnày,HạpLưvẫncònđangbuồnsầuvìbịmấthaimỹnữthântín,đâucònlòngdạtớixem

nữbinhthaoluyện!Đànhphảithuậnmiệngnóiquaquýt:-Choquânđộinghỉngơi,takhôngmuốnđixemnữa!TônVũnghexong,thởdàinói:-Trời!Xemrađạivươngchỉthíchxembinhthưmàtaviếtra,chứkhôngmuốntapháthuy

bảnlĩnhchânthực!Nghexong lờicủaTônVũ,NgôVươngmới thấyphấnchấn tinh thần,ôngđãsuynghĩkỹ

lưỡng,khôngthểvìhaimỹnữmàđểmấtđimộtvịĐạitướng?TứcthìHạpLưchuyểngiậnthànhvui,chínhthứcbổnhiệmTônVũlàmĐạitướng.VềmặtquânsựTônVũđãcóthànhtựuvĩđại,trênquanđiểmchínhtrịTônVũcũnglàngười

chủtrươngtíchcựcđổimớiquậtcườngvươnlên.Trênthanhtrúccũnát“NgôVấn”đàođượctrongmộđờiHántạihuyệnLâmNghi,tỉnhSơnĐôngnăm1972,đãghichépđoạnđốithoạigiữaTônVũvàNgôVương.NgôVươnghỏiTônVũ:“QuanđạiphutrongsáunhàởnướcTấn,nhànàosẽdiệtvongtrước,nhànàonhấtđịnhsẽthànhcông?”.TônVũtrảlờinói:“Nhànào

rộng,đấtlớn,tôthuếnhẹthìnhấtđịnhsẽthànhcông!”.TônVũđãnhìnthấysựbiếnđổicựckỳtolớncủaxãhộilúcđó,đãnhìnthấymuốncủngcốchínhquyềnthìcầnphảitranhthủlòngdân.Tưtưởngnàyrấtphùhợpvớisựpháttriểncủaxãhộilúcđó!

44.HạpLưtiếnđánhẢnhĐôHạpLưthấythựclựcnướcNgôđãđượctăngcường,lạicóhaiviênđạitướnglàNgũTửTưvà

TônVũphòtá,sớmđánhvàonướcSởđểtranhđoạtbáquyền.TônVũkhôngđồngýxuấtxuânngay,ôngnói:-NướcNgôtamấynămliềnđánhtrậnliênmiên,dânchúngmệtmỏiquárồi,nênchờthêm

hainămnữa,đểchodânchúngđượcnghỉngơiđã.NgũTửTưthìkiếnnghịvớiNgôVươngphânchiaquânđộithànhbaloạt.Trướctiên,cửloạt

thứnhấtđếnquấyphábiêngiớinướcSở,chờchoquânđộikéoranghênhchiến,quânNgôlậptứclùivề,đợichoquânSởrútvề,quânNgôlạiđổiloạtquânthứhaitớiquấynhiễu.Nhưvậy,quânNgôluânphiênquấyrối,quânSởtấtbậtqualại,khôngđượcnghỉngơi,thờigiankéodài,tấtnhiênsẽmệtmỏirờirã,mấthếtýchíchiếnđấu.Tớilúcđó,nướcNgôhộihợpbaloạiquânđólại,tổngtấncông,nhấtđịnhsẽgiànhđượcthắnglợi.NgôVươngtiếpthukiếnnghịcủaNgũTửTư,mộtmặttiếptụcchỉnhđốnnộichính,tíchgóplựclượng;mộtmặtchiaquânđiquấyrốinướcSở.NgôVươngHạpLưlạitrảiquasáunămchuẩnbị,đếnnăm14ChuKínhVương(năm506

trướcCôngNguyên),liềnquyếtđịnhđánhSởHạpLưbổnhiệmTônVũlàmchủtướng.NgũTửTư làmphó tướng,người emcủamình là công tửPhùKhái làm tiênphong, đích thân làmthốngsoái,soáilĩnhsáuvạnquânNgôxuấtphátdướisựchỉhuycủaTônVũ,trướctiênquânNgôtheođườngthủyquasôngHoài,sauđólạichuyểnsangđườngbộ,thôngquabiêngiớihainướcTháivàĐường,lặnlộihơnmộtnghìndặm,vuhồitớimiềnĐôngBắcnướcSở,tậpkíchvàomặtsườn,tiếnthẳngvàoảnhĐô.QuânNgônămlầnđánhnămlầnthắng,đãđánhcho25vạnđạiquânnướcSởtơibờitantác.SởChiêuVươnghoảngsợquáđãphảibỏcảảnhĐôtháochạythoátthân.ĐượcTônVũ,NgũTửTư...hộvệ,HạpLưtiếnvàoảnhĐô.NgũTửTưkhuyênHạpLưtiêudiệt

ngaynướcSở.TônVũkhôngđồngý,nói:-VìsaonướcSởlạirơivàocảnhngộnhưngàynay?ChínhlàvìSởBìnhVươngphếbỏtháitử

Kiến,lậpcontraicủaMạnhDoanh.NếuchúngtalậpcôngtửThắnglênlàmvuaSở,khỏiphảinóicôngtửThắngsẽcảmkíchchúngta,sẽnghelờichúngta,màngaycảđếndânchúngnướcSởcũngsẽcảmkíchchúngta.Làmnhưvậy,ngoàimặttabiểuthịsựkhoanhồngđốivớinướcSở,trênthựctế,cókhácgìtiêudiệtnướcSởđâu,hơnthế,tacòngiànhđượctiếngtốt,háchẳngphảilàcàngtốthơnhaysao?HạpLưkhôngnghetheolờiTônVũ,quyếtđịnhphásạch,đốtsạchtôngmiếucủanướcSở.

Thờicổ,tôngmiếulàthứđạibiểuchomộtquốcgia;hủyhoạihếttôngmiếucónghĩalàquốcgiađóđãbịdiệtvong.Tiếpđó,NgôVươngđãbầyđạitiệcởtrêncungđiệnvuaSởđểchúcmừngthắnglợi.Mọingườiđềuvuimừngsungsướng,riêngchỉcóNgũTửTưlàbuồnbãchẳngvui.NgôVươnghỏi:-Mụcđíchbáothùhuyếthậncủangươiđãđạtđượcrồi,tạisaolạicònbuồnnảnnhưvậy?NgũTửTưnói:-SởBìnhVươngđãchết,SởChiêuVương lạichạy trốn, thầnkhông lộtsốngđượcdacủa

chúng,khôngnhaisốngđượcthịtcủachúng,cóchếtthầncũngkhôngnhắmđượcmắt.NgôVươnghỏi:-Ngươimuốnđượcbáothùnhưthếnào?NgũTửTưnói:-XinđạivươngchophépthầnđượckhaiquậtmộcủaSởBìnhVươnglênkéothihàicủaSở

BìnhVươngra,chặtđầubêuchợ!

HạpLưđãđồngý.NgũTửTưdẫnđầucácbinhsĩdướiquyềntìmđượcphầnmộcủaSởBìnhVương,chođào

lên,bậtmởquanquách,kéothithểcủaSởBìnhVươngra.VớimốithùhậntrànngậptronglòngNgũTửTưtayxáchroida,xôngtớichỗthithểSởBìnhVương,rasứcquậtmạnh,quậtmộtmạchđượchơn300roimớidừngtay.Sauđó,NgũTửTưđãcắtđầuSởBìnhVương,đemthithểcủaSởBìnhVươngchặtthànhtừngmiếng,vấtrảiráckhắpđồngruộng.SựviệcNgũTửTưdùngroiquấtvàothithểSởBìnhVươngđểphụcthùđãđượclantruyền

đirấtnhanh.SaukhingườibạncũcủaNgũTửTưlàThânBaoTưnghenóivậyđãsaingườiđưatớichoNgũTửTưmộtbứcthư,đạiýtrongthưnóirằng:“Việcbáothùnàycủaôngthậtlàquáđáng,chỉdựavàovũlực,lẽdĩnhiêncũngcóthểnhất

thờigiànhđượcthắnglợi,thếnhưngquáưtànbạo,cuốicùngcũngsẽbịthấtbại.MongônghãymaumaurờikhỏinướcSở,nếukhông,lờitôinóilàthiênglắmđó!”.NgũTửTưđọcxongláthưcủaThânBaoTư,suynghĩrấtlâu,cuốicùngđãnóivớingườiđưa

thư:-NgươihãythaytachuyểnlờinóivớiThânBaoTư,giữatrungvàhiếukhôngthểtrọnvẹncả

haiđược.Tacũngvínhưngườiđiđường,trờiđãrấttốirồi,màđiđườngvẫncònrấtxa.Chỉcầnđạttớimụcđíchthìcònđếmxỉagìđếncáchđinữa?Lúcđầu,ThânBaoTưđãchẳngtừngtiếtlộvớiNgũTửTư:“NếubạndiệtSởthìtôinhấtđịnh

phụcSở”;bâygiờnghexongcâutrảlờicủaNgũTửTư,ThânBaoTửcảmthấynếucònkhuyênnữacũngchẳngcóíchgì,màcầnphảinhanhchóngnghĩcáchcứuvãnlạinướcSở.ThânBaoTưnghĩđếnngườimẹcủaSởChiêuVươnglàemgáicủaTầnáiCông;liềntớinướcTầnđểcầucầucứubinhlính.TấnáiCôngthấynướcNgôcườngthịnh,khôngmuốnđắctộivớinướcNgô,nênkhôngchịuxuấtbinh.Trướctìnhthếtổquốcsắpbịdiệtvong,nghĩtớiquêhươngcủachamẹbịngườidàyxéomàkhôngphươngcứuvãn,ThânBaoTưđauđớncựcđộ,đứngngaygiữatriềuđìnhnướcTầnkhóclócthảmthiết.Mọingườiđềubỏđi,ôngvẫnđứngyênkhôngđộng.Ôngđãkhócnhư thế liền suốtbảyngày, bảyđêm.Ngườinghe tiếngôngkhóc, khôngai làkhôngcảmđộngtrướctấmlòngyêunướccủaông.TầnáiCôngnói:-KhôngngờSởChiêuVươngumêngumuộimàlạicókẻhạthầntốtnhưvậy,thậtlàhiếmcó

vậy.TứcthìTầnáiCôngcử500chiếcbinhxatớicứuviệnnướcSở.QuânTầnvừakéotớibiêngiớinướcSở,đãchạmtránngayvớiquânNgô.Lúcnày,emtrai

củaHạpLưlàPhùKhái,tiênphongcủaquânNgôđãlénlútchạyvềnướcNgô,PhùKháilừadốimọingườidântrongnướcnói:-HạpLưbịquânTầnđánhbạirồi,khôngbiếtsốngchếtthếnào.SauđóPhùKháituyênbốkếthừangôivua.HạpLưnhậnđượctinnàyvôcùngkinhngạc.

ĐangcùngbànbạcđốisáchvớiNgũTửTư,lạicótinnướcViệtthừacơđánhúpnướcNgô;đúnglàđợtsóngnàychưayên,đợtsóngkháclạidồntới.HạpLưchờchoquânTầnvừarútvề,HạpLưlậptứchạlệnhchuyểnhướngđầuđoànquânhỏatốctrởvềnướcNgô,trừngphạtPhùKhái.PhùKháivốndĩchẳngcóuytíngì,cáctướngsĩtrongĐôThànhnghenóiHạpLưdẫnđầuđại

quântrởvề,liềnhăngháichạyrađầuhàng,rồingảtheo.PhùKháibiếtlàđạithếđãmất,liềnchạytrốn.Cuộcphảnloạnđãđượcdẹpyên,HạpLưvẫntạivị.Thếnhưng,từđâyvềsau,nướcNgôvànướcViệtđãhóathànhđịchthủcủanhau.NgôVươngđãthềphảitrừngphạtnướcViệt.

45.CâuTiễnđạibạiởnúiCốiKêNgôVươngHạpLưđãđánhbạinướcSởlớnmạnh,mộtlòngmuốnkhuếchtrươngthếlựcở

khuvựcTrungNguyên,làmthủlĩnhcácnướcchưhầu.ThếnhưngnướcViệtởphươngNamcũngđãngàymộtcườngthịnhlên,bắtđầuuyhiếphậuphươngcủanướcNgô,khiếnchoviệcBắctiếnxưngbábịkiềmchế.HạpLưquyếtđịnhtrướchếtphảichinhphụcnướcViệt.HạpLưlấycớkhiôngtiếnđánhnướcSởthìnướcViệtđãđánhúpnướcNgô,nênđãchuẩnbịxuấtquân trừng phạt nướcViệt. Năm24 ChuKinhVương (năm496, trước CôngNguyên), ViệtVươngDoãnThườngquađời,ôngbấtchápsựphảnđốicủaNgũTửTư,đíchthândẫnquântiếnđánhnướcViệt.ViệtVươngCâuTiễnnhậnđượctintìnhbáoliềncấtquânchốnglạiquânNgô,chobốtrítrận

địaởvùngTuyLý(phíaTâyNamhuyệnGiaHưng,tỉnhTriếtGiangngàynay).TrướcthếtrậntềchỉnhcủaquânNgô,CâuTiễnpháiĐộicảmtửxônglên,thếnhưngbinhsĩcủaĐộicảmtửhailầnxônglênđềubịquânNgôbắtsống,trậnđịaquânNgôvẫnlặngyênbấtđộng.CâuTiễnlạinghĩramộtkếsách:cưỡngbứcmộttoántùphạmđãbịphánxétxửtửhình,xếpthànhbahàng,mỗingườiđặtmộtlưỡikiếmlêntrêncổ,hướngvềphíatrậnđịaquânNgô,caogiọngnóito:-Haiquânđánhnhau,chúngtôiđãphạmphảiquânlệnh,khôngxứngđánglàquânnhânnữa.

Naykhôngdámtrốntránhhìnhphạt,xintìnhnguyệndùngcáichếtđểchuộctội.Nóixong,họcùngtựvẫn.HànhvikỳquáiđángsợnàykhiếntướngsĩquânNgôbịmộtcơn

sốckinhhoàng,mắtnhìntrơtrơ,ýchíchiếnđấurờirã,thếtrậnrốiloạn.Chínhtronglúcnàyđãnghethấytiếngtrốngthúcâmvang,tiếnggàothétdậyđấttừtrongtrạiquânViệtphátra,CâuTiễnchỉhuyquânviệtdùngthếdờinúi,lấpbiểnlaothẳngvàoquânNgôxảthânchémgiết.QuânNgôbịđánhmạnhkhôngkịptrởtay,toànmặttrậntanvỡ,HạpLưbịmộtmũigiáovàochân,giầyvànóngchâncáicũngbịchặtđứt, thiếuchútnữa làbỏmạng.NướcViệtđãgiànhđượcmộttrậnđạithắng.Trênmặttinhthần,NgôVươngHạpLưđãbịđánhmộtđònchímạng,cộngthêmtuổigiàsuy

yếu,vếtthươnglạinặng,chưatrởvềnướcthìđãchết.NgườikếngôivualàPhùSai,contraicủaHạpLư.PhùSaiquyếttâmbáothùchocha.PhùSaicửngườiđứngtrướccửacungđiện,mỗilầnthấyôngtaravàothìkhôngquênnhắcmộtcâucótínhchấtkhíchbác:-PhùSai!NgươiđãquênvụViệtVươnggiếtchếtchangươirồisao!Phùsaitrảlời,nói:-Không!tôikhôngquên!PhùSaităngcườngluyệnbinh,chờđủbanămđoạntang,sẽcấtquânđiđánhViệtđểtrảthù

rửanhục.Saubanăm,NgôVươngPhùSaibổnhiệmNgũTửTưlàmĐạitướng,BáPhỉlàmphótướng,

dẫnquânđộitrongtoànquốc,đánhthẳngvàonướcViệt.ViệtVươngCâuTiễnlậptứctriệutậpcácquanđạithầnđếnđểbànđốisách.QuanđạiphuPhạmLãinói:-Đểbáothù,NgôVươngđãchuẩnbịsuốtbanămtrời,binhmạnh,ngựakhỏe,rấtkhócóthể

dịchđược.Chúngtachỉthểkiêntrìgiữ,nétránhmũikíchxungphòngcủachúng!MộtquanđạiphukháclàVănChủngcũngnói:-Thầnnghĩchibằngtacầuhòa,trướcmắtcứđểchonướcNgôrúthếtquânrồisẽliệu:CâuTiễnlạikhôngnghĩnhưvậy,nói:-NướcNgôlàkẻthùtruyềnđờicủachúngta,chúngkéotới,chúngtaphảiứngchiến,không

đánhmàlạicầuhòa,đểchongườitacườichoà?

TứcthìCâuTiễnliềndẫnquânranghênhđịch.Lầnnàylàthủychiến,PhùSaiđứngởđầuthuyền,đíchthânthúctrốngtrợchiến.QuânNgôcưỡigióthuậnnướclướttới,mũitênbắnvàobinhthuyềnnướcViệtnhưmưa.QuânViệtphảingượcgióngược,nước,thuyềnkhôngtiếnđược,mũitêncũngkhôngtớiđượcchỗđốiphương,hoàntoànrơivàothếbịđộng,quânlínhchếtvàbịthươngnhiềukhôngbiếtbaonhiêumàkể.CâuTiễnđànhphảibỏthuyềntrốnlênnúiCốiKê(phíaĐôngNamhuyệnthiệuHưng,tỉnhTriếtGiangngàynay).QuânNgôlênbờtruyđuổirồivâychặtCâuTiễn.Lúcnày,VănChủnglạinêukiếnnghịgiảnghòavớiNgôVương.CâuTiễnhỏi:-QuânNgôđãgiànhthắnglợilớn,liệuvuaNgôcóbằnglòngkhông?VănChủngnói:-NgôTháiTểBáPhỉlàmộtkẻtiểunhân,thamtiền,háosắc,lạigiỏiđánhvàotâmlýcủaPhù

Sai,chonênđốivớiBáPhỉ,PhùSailuônluôntâmphục.Chỉcầnlôikéomuachuộcđượchắn,đểhắnthaychúngtanóivớivuaNgô,thìtấtvuaNgôphảibằnglòngchứ?CâuTiễnlậptứcđểchoVănChủngđemtheomỹnữ,vàngbạc,châubáu,ngayđêmđótớigặp

BáPhỉ.VừagặpBáPhỉ,VănChủngbèndânglễlên,nói:-ViệtVươngCâuTiễntuổitrẻ,khônghiểubiết,đãmạophạmtớiquýquốc,bâygiờrấthối

hận.Để chuộc lại lỗi lầm.CâuTiễn tìnhnguyện làm thần tửhầuhạnướcNgô, sợvuaNgôkhôngbằnglòng.NhờngàinóigiúpmấylờivàngngọcvớivuaNgô.Chútlễmọnnàyxinngàinhậncho.Từnayvềsauphàmnhữnggìngàicần,đạivươngchúngtôinhấtđịnhtậnlựcbáođáp!BáPhỉkênhkiệu,cườinhạtnói:-NướcViệtcácngươisắptậnsốrồi,lúcđó,tấtcảcủacảicủacácngươiđềulàcủanướcNgô

chúngta.Thứlễvặtvãnhnàykhỏicầnphảiđưatới.VănChủngnói:-Lờicủangàiđươngnhiênlàcólý,thếnhưngngàiđãnghĩchưahết,hiệntạinướcViệtcó

nămnghìnquântinhnhuệ,cóthểquyếtmộttrậnsốngmái,dùđánhkhôngthắng,chúngtôichỉchâmmộtngòilửađốtcháyhếtcủacải,châubáucủamìnhthìquýquốcsẽthuđượcgìnào?Giảdụcógiànhđượccủacảithìphảiưutiênchohoàngcung,bảnthânngàiphỏngchừngđượcbaonhiêu?Nay,nếungàigiúpđạivươngchúngtôigiảnghòathànhcông,đạivươngchúngtôisẽkhôngquênânđứccủangài,trongsốbáuvậthàngnămcungphụngchoquýquốc,nhấtđịnhngàiphảiđượcnhậntrướctiên.BáPhỉvừangheVănChủngnóivừangắmđoànmỹnữđẹpnhưhoatựangọc,ướclượngsố

vàngbạcchâubáuóngánhphátquang,chỉhậnlàkhôngthểnuốtchửnghếtđược.NgàyhômsauBáPhỉđemýkiếnxincầuhòacủaViệtVươngnóichoNgôVươngPhùSaibiết.Lúcđầu,PhùSaikhôngbằnglòngvớinhữnglờinóimặnmàcủaBáPhỉ,cuốicùngcũngđànhphảiđồngý, khôngnhững thế cònyêu cầuáp tải vợ chồngViệtVươngCâuTiễn sangnướcNgô.VănChủngđềubằnglòngcả.Sựviệcđangcóchiềuhướngổnthỏa,độtnhiênNgũTửTưngángtrở,nói:-HainướcNgôViệtcómốithùtruyềnđời,khôngthểcùngtồntạiđược.BâygiờnướcViệt

sắpsửabịtiêudiệtrồi,thếmàđạivươnglạiđồngýgiảnghòa,chẳnghóaChúacôngđãquênmốithùlớncủatiênVương,mộtviệchệtrọngmàbanămnaymọingườivẫnphảinhắcChúacôngởcungđìnhhaysao?NhữnglờinóicủaNgũTửTưđãlàmchoPhùSaingớngườira.NhấtthờiPhùSaikhôngdám

quyếtđịnh,chỉđưamắtnhìnBáPhỉ.BáPhỉnhanhchânbướclêntrước,nóivớiNgũTửTư:-Xinhỏitướngquốc,nămxưanướcSởgiếtchếtchaanhcủangài,vềsaungàiđánhbạinước

Sở,đãbáođượcthù,ngàiđâucótiêudiệtnướcSở!Nay,cảvuavàhoànghậunướcViệtđều

phảisanglàmcontinởnướcNgô,thếthìkhácgìđãtiêudiệtnướcViệt?PhùSaivộinói:-Lờinóirấtcólý,thôicứđểvợchồngCâuTiễntớinướcNgô!VợchồngCâuTiễnvàPhạmLãiđãtớinướcNgô,đemtheomỹnữcùngcủacảidângPhùSai

vàcácquanđạithầnkhác.Cácquanđạithầnđềulấylàmhàilòng,riêngNgũTửTưlàlolắng,vìnếukhông tiêudiệtnướcViệt, thìmột sớmmột chiềuCâuTiễn sẽ vùngdậybáo thù.NgôVươngphạtvuatôiCâuTiễnphảisốngtrongmộtngôinhàđábêncạnhphầnmộHạpLư,quảnviệcchănnuôingựa.PhùSaithườngxuyêncửngườitớithám.ThấyvuatôiCâuTiễnmặcquầnáoráchrưới,ăncháocám,raudạicầmhơi,CâuTiễnthìtrôngnomtầungựa,PhạmLãicắtcỏ,đốncủi,CâuTiễnphunhânthìgiặtquầnáo,nấucơm,ainấycựckhổhếtchỗnói,PhùSaichorằngbọnngườinàyđãtiêutanýchíchiếnđấu,nênkhôngđểýphòngbịnữa.Banămtrôiqua,bấtgiácPhùSaicảmthấythươnghạivuatôiCâuTiễn,lạithêmBáPhỉnói

đỡ,liềnmuốnthachobọnchúngvềnước.NgũTửTưbiếtchuyện,chạytớikhuyêncan,ôngnói:-BàihọclịchsửcủaHạKiệt,ÂnTrụ,xinđạivươngchớquên.HọbắtđượcđốithủlàThương

Thang,VănVươngnhưngkhônggiết,vôhìnhchung lưu lạihậuhoạn,kếtquả làbịThươngThang,VănVươngtiêudiệt.NaykẻthùCâuTiễnđangtrongtayđạivương,thếmàđạivươnglạithachovề.Đóchẳngphảilàthảhổvềrừng,rồisẽrơivàokếtcụccủaHạKiệtvàÂnTrụsao?PhùSaigiậtthótmình,quyếtkhôngthảCâuTiễnvềnữa.ĐúnglúcđóPhùSaibịốm.PhạmLãikiếnnghịCâuTiễnnêntớithămbệnhchoPhùSai,tỏ

lòngtrungthànhvớiNgôVương,giànhlấytínnhiệmcủaNgôVương.CâuTiễnnhấtnhấtbằnglòng.Hômsau,trướchếtCâuTiễntớibáikiến,nóirõýđồvớiBáPhỉ.BáPhỉliềndẫnCâuTiễntớithămPhùSai.CâuTiễnthoángthấyPhùSainằmtrêngiường,liềnquỳmọpxuốngnói:-Nghenóiđạivươngmắcbệnh,kẻtôitớnàyrấtlolắng,chỉhậnlà...PhùSaiđangmuốnđiđạitiệnnênngắtlờiCâuTiễnvàkhoáttaymộtcái.Mọingườitảhữu

đềuluira,thếnhưngCâuTiễnvẫnđứnglại,nóivớiPhùSai:-Nhàvuacóbệnh,cũngcoinhưthầntửcóbệnh.Kẻtôiđòinàymuốnđượctậntrunghầuhạ

đạivương;khôngnhữngthế,còncóbiệttàiphánđoánbệnhtìnhnặngnhẹquaphânngười...PhùSaiđạitiệnxong,CâuTiễnbướclên,đưamắtnhìntrước,nhìnsau,tựmìnhnếmthửrồi

lạiquỳxuốngchúcmừngđạibệnhcủaPhùSaisắpqua.PhùSaicảmđộnglắm,hứalàsaukhibìnhphụcsẽthachoCâuTiễnvềnước.KỳthựcPhùSaichỉmắcchứngthươngphongcảmmạo,quamấyhômthìdứt.Quảnhiên,

PhùSaivừakhỏibệnh,thìvợchồngCâuTiễncũngđượcthavàđượctrởvềnướcViệt.Đólànăm29ChuKínhVương(năm491,trướcCôngNguyên).

46.NằmgainếmmậtCâuTiễnđãvềđếnnướcViệt.Đểghinhớnỗiđạisỉnhụcbanămtrướcbịvâykhốntrênnúi

CốiKê,ôngđãdờiquốcđôtớiCốiKê.Đểtránhbịsangãtrướcnhữngcámdỗtầmthường,suygiảmýchíbáothù,ôngđãtựdấnthânvàocảnhsốngcựckỳgiankhổ.BuổitốiCâuTiễnngủtrêncỏrơm,lạitreomộttúimậtđắngởtrongphòng,khiăncơmphảinếmmậttrước,ýrằngđừngquênđắngcaycủaquákhứ.Câutiễncònđíchthânrađồngcàycấy,đểvợseđay,dệtvải,mụcđíchlàkểkíchđộngdânchúngnỗlựcpháttriểnsảnxuất,tăngthêmcủacảichođấtnước.Ôngquyếtđịnhtrongbảynămliềnkhôngthutôthuế,cốtđểtăngthêmtíchlũychoxãhội,nhândânyêntâmsảnxuất.Đểtăngthêmnhânkhẩu,tăngnguồnlaođộng,bổsungbinhlính,CâuTiễnhạlệnhkhôngchophépthanhniênlấyvợgià,ngườigiàkhônglấyvợtrẻ.Thanhniênnamnữđếntuổixâydựnggiađìnhmàkhôngchịuthànhhônthìchamẹphảichịuxửphạt.Aisinhcon,nuôiđượcconkhônlớn,quanphủđềucóthưởng.Sinhđượctừmộtcontraitrởlên,quanphủsẽnuôidưỡng.Vànhưvậy,ởnướcViệt,vuadântrêndưới,tuchíphấnđấuvươnlên,chỉtrongmấynămđấtnướcđãchuyểndầntừyếusangmạnh,thựclựcđãtươngđốihùnghậu.ĐểchemắtNgôvươngPhùSai,CâuTiễnthườngxuyênsaisứgiảtớinướcNgôtriềukiến,tiếncống,hơnthế,còntăngthêmcốngphẩmmàkhônggiảm.PhùSairấthàilòng,càngthêmquýtrọngsự“trungthành”củaCâuTiễn.CâuTiễnđượcbiếtPhùSaisắpxâydựnglạiCôTôĐài,đãsaingayVănChủngđưagỗtới.Phù

Saitrôngthấynhữngcâygỗvừadàivừalớn,thìvồvậpramặt,lậptứchạlệnhthiếtkếlạitừđầukiểudángcủacungđiệntheokíchthướcgỗ,cửthêmdâncôngtớiphụcvụlaodịch.CôTôĐàiđượcxâydựngsuốttámnămdòngmớixong,haongười,tốncủakhôngbiếtđâumàkể.CâuTiễnlạisaiVănChủngvàPhạmLãituyểnchọnđượccôgáixinhđẹpnhấtnướcViệtlàTâyThivàTrịnhĐánđemdângNgôVương.KểtừkhiPhùSaiđượchaimỹnữ,suốtngàylohưởnglạcthú,việcquốcsựbỏbêtrễ.Cómộtnăm,nướcViệtmấtmùa,hỏivay lươngthựcnướcNgô,PhùSainể tìnhCâuTiễn

“trungthành”nhấtmực,bấtchấpsựphảnđốicủaNgũTửTư,đãbằnglòngchonướcViệtmộtlượngthóckhálớn.NướcViệtđemsốthócnàychiachodânchúng.Sangnămsau,mùamàngnướcViệttươngđốitốt.CâuTiễnrấtcoitrọngchữtín,lạithấynhữnghạtthócmàCâuTiễnhoàntrảcăngmẩy,tròntrịa,bènđemsốthócnàychiachodânchúnglàmthócgiống.Mùaxuân,dânchúngnướcNgôđemthócgieotrồng,nhưngmãikhôngthấymọcmầm,tấtnhiêncũngchẳngmọcđượcthànhmạ,hậuquảđãgâyrathấtbátthuhoạchmộtnăm.ThìrasốthócmànướcViệttrảnướcNgôđềuđãbịluộcchín.BọnPhùSaithìvẫnchorằngđấtđaicủanướcNgôkhôngthíchhợpvớisựsinhtrưởngcủagiốngthócnướcViệt.Năm36ChuKínhVương(năm484, trướcCôngNguyên),NgôVươngPhùSaicấtquânđi

đánhTề.NgũTửTưlạiphảnđối:-ThầnnghenóisaukhiCâuTiễnvềnướcđãcùngđồngcamcộngkhổvớidânchúng,lạicử

PhạmLãiđêmngàyluyệnbinh,mưuđồphụcthù.ĐâychínhlàđiềuChúacônglotrướcnhất.ThếmàChúacônglạiđiđánhnướcTề.Đóchẳngphảilàquámạohiểmsao?PhùSaikhôngchịunghe,thânchinhdẫnquânđiđánhTề.Trậnnàyđãđạithắng.PhùSaica

khúckhảihoàntrởvề,tấtcảcácquantrongtriềuđềutớichiavui.ViệtVươngCâuTiễncũngđích thân tớichúcmừng.PhùSaivôcùngsungsướng,bày tiệcchiêuđãiCâuTiễn, rồibanthưởngtứckhắcchoCâuTiễnmộtbộphậnđấtphong.NgũTửTưchứngkiếncảnhnày, lạiđứngraphảnđối,khiếnPhùSaimấtvui.Vềsau,PhùSaiđãcửNgũTửTưđisứtớinướcTề.NgũTửTưđãlườngtrướcmốihọamìnhphóthácchomộtvịđạithầnnướcTềnuôidưỡng,đổihọthànhVươngTônThị,sauđómớitrởvềNgô.PhùSaibiếtsựviệcnày,lậptứcsaingườiđưachoNgũTửTưmộtthanhbảokiếm,bắtphảitựsát.NgũTửTưbịbứcphảituốtkiếmtựvẫn.Trướclúcchếtôngcòncăndặn:-Saukhitôinằmxuống,xinhãytrồnglênmộtôimộtcâyThu,khicâyThulớnthìnướcNgô

cũngsẽdiệtvong.Ngoàiraxinhãykhoétđôiconngươimắtcủatôitreolêntrênlầucửaphía

ĐôngĐôThành.ChảlàtôimuốnđượctậnmắtchứngkiếnquânViệtkéotới!PhùSaigiếtchếtNgũTửTư,đểchoBáPhỉkếnhiệmchứctướngquốc.Năm38ChuKính

Vương(năm482trướcCôngNguyên),PhùSaicùngcácnướcchưhầuTấn,Lỗ...tớihộithềlậpliênminhởHoàngTrì,(phíaTâynamhuyệnPhongKhưu,tỉnhHàNamngàynay).CâuTiễnchorằngcơhộiđãtới,tứcthìthốngsoái5vạnđạiquânđánhthẳngvàonướcNgô.Quabangàykịchchiến,quânViệtđãđánhhạđượcĐôThànhnướcNgô,bắtsốngTháitửnướcNgô.PhùSaiđangởHoàngTrìđượctinnày,vộivàngdẫnquântrởvềnước,cửngườitớinướcViệtcầuhòa.CâuTiễnhiểurằngnướcNgôcònthựclực,chưadễmàtiêudiệtđược,liềnbằnglònggiảnghòa,rồirútquânrakhỏinướcNgô.Bốnnămsau,ViệtVươngCâuTiễnlạimộtlầnnữacấtquânđiđánhnướcNgô.NgôVương

nghênh chiến ở Lạp Trạch, quân đội hai bên dàn thế trận cách nhaumột dòng sông. ViệtVươngchiaquânđộirathànhhaiđườngtả,hữu,lợidụngđêmtối,luânphiêntấncông,thúctrốnglahéttiếnquân.QuânNgôchỉdámchốngcựmộtcáchbịđộng.Lúcnày,CâuTiễnchỉhuyquânViệtlénlútquasông,phátđộngcuộctiếncôngmãnhliệtvàođạibảndoanhcủaquânNgô.QuânNgôphútchốcrốiloạn,nhanhchóngbịđánhtanrãtrêntoàntuyến,quânlínhđạibạiphảichạytrốn.QuânViệtthừathắngđuổitheo,liêntiếpđánhbạiquânNgô.PhùSaibịvâykhốnởDương

Sơn(phíaTâyhuyệnNgô,tỉnhGiangTôngàynay),cùngđườnghếtlối,đànhphảicầuhòavớiCâuTiễn.BáPhỉsớmđầuhàng.PhạmLãivàVănChủngđềuchorằngtronggiờkhắcmấuchốtnàykhôngthểmềmlòngđược,họnói:-Đạivươngđãnằmgai,nếmmật,gắngsứctựcường,cốsứcsuốt22năm,giờlàlúcphảitrừ

diệtPhùSaitậngốc,tiêudiệtnướcNgô,tuyệtđốikhôngđểlạihậuhọa.Lúcnày,PhùSaimớicảmthấyhốihậnvìđãkhôngnghelờikhuyêntrungthựccủaNgũTử

Tư.Tựthẹnvớiđời,ôngtangậmlờitựsát.Trướckhichếtcòndặndò:-Saukhitachết,cácngươihãydùngvảichekínmặtta,bởitathựcsựkhôngcònmặtmũi

nàogặplạiNgũTửTư!Năm44ChuKínhVương(năm476,trướcCôngNguyên)ViệtVươngCâuTiễnđãtiêudiệt

xongnướcNgô,lạigiếtchếtBáPhỉ.Tiếpđó,CâuTiễnthốngsoáiquânViệtthừathắngvượtquaHoàngHàtiếnlênphíaBắc,tớihộithềliênminhvớicácnướcchưhầunhưTề,Tấn,Tống,Lỗ...ởđấtTừ(phíanamhuyệnĐằng,tỉnhSơnĐôngngàynay);rồisaingườiđemcốngphẩmtớichoThiênTửnhàChu.ChuNguyênVươngsaisứgiảđemthịtđếntếmiếuCâuTiễn,thừanhậnđịavịlàmlãnhtụcácnướcChưhầucủaCâuTiễn.NhưvậylàViệtVươngCâuTiễncũngđãxưngbá,trởthànhmộtbáchủcuốicùngcủathờiđạiXuânThu.NgôVươngPhùSaisaukhiđánhbạinướcViệt,đãbịthắnglợilàmchomụmịđầuóc,bịtha

hóatrongannhànhưởnglạc,buônglỏngcảnhgiác,kếtquảlàđãbịnướcViệttiêudiệt.CònViệtVươngCâuTiễn,saukhibịthảmbại,đãphấnđấugiankhổ,tựlựctựcường,cuốicùngđãtiêudiệtđượcnướcNgô,hơnthếđãtiếnvàoxưngbáởTrungNguyên.

47.TửSảnđúcđỉnhhìnhMấychuyệntrênkểvềcácsựviệcxảyraởnướcNgôvànướcViệtởphươngNam.Bâygiờlại

kểmộtvàicâuchuyệnvềTửSảnởnướcTrịnh,thuộcphươngBắc.TửSản,têngọilàKiều,làcháucủaTrịnhMụcCông,chonêngọilàCôngTônKiều,nguyênlà

nhàchínhtrịnổitiếngcủanướcTrịnhởcuốithờiXuânThu.ChacủaônglàTửQuốclàmquachứcTưMã;cácanhemcủachaTửSảncóbảyngười,trướcsauđềuchịuảnhhưởngcủagiađình,từlúccòntraitrẻđãcónhữngkiếngiảichínhtrịrõràng,TrịnhGiảnCôngnguyênniên(565,trướcCôngNguyên),TửQuốc,TửNhĩdẫnquânđiđánhnướcThái,đãthuđượcthắnglợimộtcáchdễdàng.NgườinướcTrịnhđềurấtvui,khenngợiTửQuốccóbảnlĩnh.ChỉcóTửSảnkhôngcholànhưvậy,TửSảnnóivớicharằng:-Trịnhlàmộtnướcnhỏ.Mộtnướcnhỏkhôngdốcsứcvàoviệccaitrịtốtnộichính,màcứ

hamhốđiđánhtrậnởbênngoàithìđólàđiềunguyhiểmbậcnhất.NướcTháilàthuộcquốccủaSở,nếunướcSởtớibáothùthaynướcThái,liệuchúngtacóthểđánhnổihọkhông?Đánhkhôngnổithìphảiđầuhàng.NhưvậythìnướcTầnởphươngBắclạisẽkéoquântớihỏitội.NướcTấn,nướcSởđánhquađánhlại,conchorằngtrongvòngbốnnămnăm,nướcTrịnhtakhôngthểyênổnđược.TửQuốcnghexongbựctức,chửi:- Con thì hiểu được cái gì? Việc quốc gia đại sự có quan chính khanh (chức quan tương

đươngvớiTềTướng)làmchủ.Trẻconmànghịluậntùytiệnsẽbịchặtđầuđó!Chínhvàomùađôngnămấy,nướcSởlấycớnướcTrịnhxâmlượcnướcThái,đãcấtquân

đánhvàonướcTrịnh.NướcTrịnhkhôngđủsứcchốngcự,đãbịkhuấtphục.TrịnhGiảnCônglạisợnướcTấntớihỏitội,vộivàngcửngườitớinướcTấnđểgiảithích.TấnĐiệuCôngbựctứcnói:-NướcSởtớiđánhcácngười,cácngườicũngchẳngthèmsailínhtớibáochotabiết.Các

ngườiđãđầuhàngnướcSởrồi,tacũngchẳngquảnđượccôngviệccủacácngười,tasẽđemcácnướcchưhầutớigặpvuacácngườingaydướichânĐôThànhđó!Mùađôngnămsau,nướcTấntớiđánhnướcTrịnh,nướcTrịnhlạiphảicầuhòa.NướcTấn

vừarútquân,nướcSởtớihỏitội.Kẻđi,ngườitới,nướcTrịnhmấynămliềnkhôngđượcyênổn,thậtđúngnhưTửSảnđãdựđoán.NămthứhaiChuCảnhVương(năm543,trướcCôngNguyên),TửSảnlàmquanchínhkhanh

củanướcTrịnh.NướcTrịnhlúcđólàmộtquốcgiacónềnthươngnghiệptươngđốiphátđạt,thếnhưngthếlựccủacácquýtộccũcònrấtmạnh,cóthựcquyền,tùytiệndùngtộihìnhđểápbứcthươngnhânvànhữngngườichốngđối.ViênquantiềnnhiệmlàTửTứ,vìchỉnhđốnđịagiớiđấtđai,đãchiếmdụngmộtsốruộngđấtcủaquýtộc.Sốquýtộcnàyliềnnổiloạn,giếtchếtTửTứ,TửQuốcvàTửNhĩ.TửSảnkhônghềkhiếpsợ,vìmụcđíchlàmchonướcgiàu,binhmạnh,ôngđãmạnhdạnthựchànhmộtsốcảicáchxãhội.Ônghạlệnhđemruộngđấtphânvạchrõđịagiới,đàomươngngòi,côngnhậnquyềntưhữuruộngđất.Ruộngtưthìthuthuếtheomẫu,nôngdânđượcbiênchếtheoquyđịnh.Điềunàyđãhạnchếhànhvitùytiệncướpđoạt,thôntínhcủagiớiquýtộccũ,TửSảncònquyđịnh:nhữngngườinôngdâncóchiếncông,cóthểđượclàmgiápsĩ,tứclànhânviênquânsựchủyếuởtrênchiếnxakhitácchiến.Thờibình,giápsĩđảmnhiệmchứcquannhỏcủanướcchưhầu.Chonêngiápsĩthuộchàngngũgiaicấpthốngtrị.Việcnhữngngườinôngdâncóchiếncôngcóthểđượclàmgiápsĩđãphávỡsựhạnchếvềthânphậnđốivớigiápsĩtừtrước,thúcđẩysựbiếnhóacủaquanhệgiaicấp.Đốivớimộtsốquýtộctrungthành,sốnggiảndị,chấtphácsẽđượckhenthưởng.Đốivớinhữngngườicoithườngphápluật,sốngxaxỉ,lãngphíthìsẽbịtrừngphạt.Sốquýtộccũkhôngdámlàmmưalàmgiónhưtrướcnữa.TửSản,mộtmặtchophépdânchúngđượcnghịluậnchínhtrị,mặtkhácôngrấtlắngnghevàtiếpthunhữngýkiếncủamọingười.Đểbảođảmchoviệctiếnhànhcảicáchxãhội,TửSảnđãtăngcườngphápchế.Đểkhiếncho

đấtnướccóphápluậtlàmcăncứ,ôngđãchủtrìđặtramộthệthốngphápluậtnhànước-đólàhìnhthư,ghichépcácđiềuluậthìnhsự.Bộhìnhthưnàythoạtđầuđượcviếttrênnhữngthanhtrúcmộc,doquanchứcnhànướcthihành.Nămthứ9ChuCảnhVương(năm536,trướcCôngNguyên),TửSảnhạlệnhđemhìnhthưđúclêntrênđỉnh,đặtởtrướccửacungvua,saochodânchúngcảnướcđềucóthểthựcmụcsởthị.Đâychínhlàđỉnhhìnhnổitiếng.Phápluậtvừađượccôngbố,dânchúngđãtranhnhautớixemđỉnhhìnhđặtởtrướccungvua,nhờvậymàhọhiểurõhơnviệcquốcsự.Cácquýtộccũcàngkhôngdámtùytiệngiảithíchphápluậttheoýmình,càngkhôngthểtùytiệnxửphạtngườinhưtrước.TửSảntiếnhànhcảicáchchínhtrịđượcđúngmộtnăm,thìvấpphảisựphảnđốicủacácquý

tộccũ,trướchếtlàmộtbàicadaonguyềnrủa.Bàicadaocóđoạn:BắttacởiáomũThucấtởtrongnhà,RồiđolạiđiềnsảnTínhtoánvàkhảora.AiđigiếtTửSản?Tanhấtđịnhthamgia!TửSảnnghehátmàkhônghềnaonúng.Ôngnói:-Chỉcầncólợichođấtnước,dẫuchếttacũngchẳngtừnan.Việcthihànhthiệnchínhkhông

thểthayđổigiữachừngđược.Tasẽkiêntrìtớicùng.Đốivớinhữnglờiphêphánthiệný,TửSảnđềukhiêmtốnlắngnghe.Saukhiôngchấpchính

khônglâu,cómộtsốngườithườngxuyêntụtậpởhươnghiệu(trụsởcủalàng)đểphêphánchếđộchínhtrịcủanhànướcđươngthời.CómộtngườitêngọiNhiênMinh,khôngchấpnhậnhiệntượngnày,đãkiếnnghịvớiTửSản:-Hãychođóngchặtcửacáchươnghiệulại,đừngđểhọlàmrốilòngdân.TửSảntrảlời,nói:-Tạisaolạiphảiđóngcửahươnghiệu?Khimọingườinhànrỗitớiđâyvuichơi,bànbạcvề

sựđượcmấtcủacácnhàchấpchính,cógìlàkhôngtốt?Điềuhọcholàtốtthìtaphảilàmtheo.Điềuhọcholàkhôngtốt,thìtaphảisửachữa.Họchínhlàthầycủatađó.TửSảnlạinói:-Bịtchặtmiệngngườiđời,khôngchonói,khácnàochặnđứngdòngnước,mộtkhivỡđê,

nướcàotớithìmốinguycànglớn,chibằngcứđểlạimộtlỗcửanhỏ,chonướctừtừchảyqua;nóitrắngralà,tacứcoinhữnglờiphêbìnhlọttainhưthangthuốcthầntrịbệnh!NhiênMinhnghexongrấtbáiphục.Nămthứba,kểtừkhiTửSảnnắmchínhquyền,nướcTrịnhlạilưutruyềnmộtcâucadao.Ca

daohátrằng:ChúngtacóconemĐượcTửSảndạydỗ,ChúngtacóruộngvườnĐượcTửSảngiúpđỡSảnlượngthócnângcaoSốngnođủdồidào

TrênđờicóngườinàoTốtbằngTửSảnđược?Lúcnày,một loạtbiệnphápcảicáchcủaTửSảnđãthuđượchiệuquảtốtđẹp,đượcmọi

ngườiủnghộ.Vềmặtngoạigiao,TửSảntiếnhànhđấutranhthuyếtlývớicácnướclớnvàđãgiànhđược

thànhcôngrấttolớn,manglạisựtônnghiêmchonướcTrịnh.Cómộtlần,TửSảntháptùngTrịnhGiảnCôngtớinướcTấn,TấnBìnhCôngvốncoikhinhnướcTrịnh,cốýkhônghộikiến,cũngkhôngcửquanđạithầnchiêuđãi,cứđểmặchọởtrongquánkhách.Cánhcửaquánkháchrấtnhỏ,xengựakhôngvàođược,đànhphảichoxeđỗởbênngoài.TửSảndặndòcácnhânviênuytùytùngphávỡmộtđoạntườngvâycủaquánkháchnướcTấn,đểchotoànbộxengựacủamìnhvàođượcphíatrong.QuanđạiphunướcTấnlàSĩVănBátráchmócTửSảnkhôngđượcpháđổtườngvây.TửSảntrảlời:-NướcTrịnh làmộtnướcnhỏ, nhấtnhấtphải theo sự chỉ bảo củađại quốc, khôngdám

chểnhmảng.Lầnnày,vuachúngtôiđíchthânđemlễvậttớithămviếngquýquốc.Khôngngờ,cácôngvẫnkhônghộikiếnvàcũngkhôngbiếtbaogiờmớicóthểhộikiếnđược.Chúngtôicũngchẳngdámmạomuộiđưalễvậttới,sợcứđểmãibênngoài,dãigiàumưagió,sẽbịhưhỏnghết.Cònquánxáđónkháchthìsơsài,hệtnhưphòngởcủakẻnôbộc;cửavàothìthấpbé,ngayđếnxecũngchẳngquađược.Nếuchúngtôikhôngphátườngvâychoxengựavàotrongsânquánkhách,vạnnhấtcóthểxảyrasựcốgì,hẳnlàcácôngsẽbuộctộichochúngtôi?LờicủaTửSảnđãbuộcSĩVănBácâmmiệng.SĩVănBáđemnhữnglờinóicủaTửSảnbáo

cáolạichoquanđạithầnchấpchínhnướcTấnlàTriệuVănTửbiết.TriệuVănTửnghexong,vộivàngbắtSĩVănBáthaymìnhđóntiếpvàxinlỗiTửSản.Sauđó,TấnBìnhCôngđãhộikiếnvớiTrịnhGiảnCôngvàTửSảnrấtlongtrọng;lạicòncửhànhyếntiệcrấtthịnhsoạntiễnhọtrởvềnước.Từnămthứ2đếnthứ23ChuCảnhVương(năm522trướcCôngNguyên),TửSảnđãchấp

chínhđượctrên20năm.Trongthờigiannày,vềđốinội,ôngđãtăngcườngđượckhốiđoànkết,xúctiếnpháttriểnkinhtế;vềđốingoại,ôngđãduytrìđượcsựtônnghiêmcủaquốcgia,khiến các nước lớn không dámkhinh thường nước nhỏ. Tử Sản quả đã giành được nhữngthànhtựutolớn:quốcgiaổnđịnh,sảnxuấtpháttriển,dânchúngthuđượcrấtnhiềulợiích.Truyềnthuyếtkểrằng,khiTửSảnquađời,ngườinướcTrịnhđaubuồngiốngnhưmấtmộtngườithân.ThờikỳXuânThu(từnăm770đếnnăm476,trướcCôngNguyên)làthờikỳcónhiềubiến

độngxãhộilớn.Mộtsốngườiyêucầutiếnhànhcảicách.TửSảncaitrịnướcTrịnhvàQuảnTrọngcaitrịnướcTềđãkểởtrên,YếnAnhcaitrịnướcTềsẽkểởchươngdưới,tấtcảđềulànhữngcảicáchcócùngmộtnộidung,nghĩalàcólợichosảnxuấtvàvàđờisốngcủanhândân.ĐếncuốithờikỳXuânThu,loạicảicáchnàylàmanhnhacuộccảicáchchếđộxãhội-từchiếmhữunôlệsangphongkiến.Côngcuộccảicáchkéodàihơn200năm,ởmộtquốcgiacábiệtvàocuốithờikỳXuânThu(vídụnhưnướcTrịnh)đếncuốithờikỳChiếnQuốcmớihoànthànhđượcởmộtkhuvựcrộnglớntrênđấtTrungQuốclúcđó.

48.YếnTửlàmtướngnướcTềNăm14ChuCảnhVương(năm531,trướcCôngNguyên)ngườicháucủaSởTrangVươnglà

SởLinhVươngcấtquântấncôngnướcTrầnvànướcThái.HainướcvộivàngcầucứunướcTấn.TấnBìnhCôngsợkhôngđịchnổinướcSở,nênkhôngdámxuấtquân.CácnướcởTrungNguyên thấynướcTấnsuyyếu,đãdầndầnxa lánhnướcTấn.Sauvàinăm,TấnBìnhCôngmuốnchỉnhđốnlạinghiệpbá,dựđịnhbắtđầukhaiđaotừnướcTềtươngđốimềmyếu,liềnsaiquanđạiphulàPhạmChiêuđisứnướcTềdothámthựchư.PhạmChiêutớinướcTề,TềCảnhCôngsaiquanthượngđạiphulàYếnTửbàytiệcchiêuđãi.

Trongyếntiệc,PhạmChiêunóivớiTềCảnhCông:-Xinhãyđemcốcrượucủanhàvuachotôidùng.TềCảnhCônglậptứcdặndò,nói:-HãyrótđầycốcrượucủaTềCảnhCônglênuống.YếnTửnhìnvậy,rấtkhôngvui,nghĩthầm,

làmmộtthầntửmàlạivôlễ,dámđụngđếncảcốccủahoàngthượng?Liềnsaitênlínhhầunói:-Rútbỏcốcrượunàyđi,thaychonhàvuamộtcốcrượusạchkhác.PhạmChiêubiếtYếnTửkhônghàilòng,bènvờsay,đứngdậykhiêuvũ.PhạmChiêunóivới

nhạcsư:-XinngàihãytấumộtkhúcnhạccủaThànhChuđểtakhiêuvũ(ThànhChulàđịadanh,thời

ĐôngChuđãtừngcoiThànhChulàĐôThành,bởiĐôThànhlànơiThiêntửở,chonênnhạcThànhChulàchỉâmnhạcchuyêndùngđểhầuhạThiêntửnhàChu).Nhạcsưnghiêmkhắccựtuyệt,nói:-Xinthứlỗi,hạthầnkhôngthể...PhạmChiêu thấy thần tửcủanướcTềrấtkhóchơivộivàngbỏdởbuổi tiệc, trởvềquán

khách.TềCảnhCôngbiếtđãđắctộivớisứgiảnướcTấn,liềnnóivớiYếnTử:-Tấnlàmộtnướclớn,họcửsứgiảtớiđểgiaothiệpvớichúngta,lẽraphảichiêuđãilàmvừa

lòngsứgiả,thếmàngươilạiđắctội,bâygiờcònbiếtlàmthếnào?YếnTửnói:-PhạmChiêukhôngphảilàngườikhôngbiếtlễtiết,thầnhiểurằngôngtamuốnthửthămdò

tháiđộcủachúngta,chonênphảiđểchoôngtanếmthửmộtđònlợihại.TềCảnhCônglạihỏinhạcsư,nhạcsưnói:-ÂmnhạcThànhChulàdùngchoThiêntử.Ngườikhiêuvũnhấtđịnhphải lànhàvuathì

nhạcấymớiđượctấu.PhạmChiêuchỉthầntử,lạimuốndùngnhạccủaThiêntử,chonênthầnkhôngthểtấuchoôngtađược.PhạmChiêutrởvềnướcTấn,báocáolạitrungthựcmọitìnhhìnhmàôngtaquansátđược

trongkhiởnướcTềchoTấnBìnhCôngnghe,rồinói:-BâygiờkhôngphảilàlúcđánhnướcTề.ThầnmuốnlàmnhụcVuanướchọ.YếnTửtửđã

hiểurõdụngtâmcủathần.Thầncốýbuộchọdiễntấuâmnhạccủathiêntử,song,nhạcsưcủahọđãcựtuyệt.NướcTềcónhữngnhântàituyệtvời,saocóthểcoithườngmàtấncônghọđược?TấnBìnhCôngđànhphảihủybỏýđịnhcủamình.Mộtthờigiansau,TềCảnhCôngthấynướcTấnbềngoàitỏramạnh,nhưngbêntrongthì

trốngrỗng,chẳngcógìghêgớmcả.NhìnlạinướcTềcủamìnhthìthấycórấtnhiềuhyvọng,

liềnnảyraýnghĩkhôiphụclạinghiệpbácủathờiHoànCông.TềCảnhCôngchorằng,muốnxâydựnglạinghiệpbátừđầu,nhấtđịnhphảicóquanhệtốtvớinướcSởnhằmlôikéohọ,liềncửYếnTửđisứsangnướcSở.YếnTửhọYếntêngọilàAnh.YếnTửlàtiếnggọitôntrọngcủamọingườiđốivớiông.Ông

họcrộng,lắmtài,thôngminh,giàutrítuệ,lànhàchínhtrịnổitiếngcủanướcTề,đãlàmđượcrấtnhiềuviệckhiếnnướcTềđượcgiàumạnh.Ôngquantâmtớinỗikhổcủanhândân,thườngxuyêndùngphươngphápkhéo léođểkhuyêncanTềCảnhCông,dođóđãđể lại rấtnhiềuchuyệncảmđộnglòngngười.ChuyệnđốiphóvớisứgiảnướcTấnlàPhạmChiêuvừakểtrên,chỉlàmộtvídụ.SởLinhVươngđượctinYếnTửsắptới,liềnnóivớicácquanđạithần:-YếnTửlàmộtquanđạithầngiỏinóinăng,tàibiệnluậncủanướcTề,tiếngtămvangdội,uy

tínlẫylừng.Thếnhưngôngtathâncaochưađầynămthước(mộtthướctrongthờiXuânThuướckhoảng7tấcTrungQuốchiệnnay),tamuốnhạnhụchắnmộttrận,vàcũngđểdạychohắnbiếtoaiphongcủanướcSởchúngta.Cácngươicódiệukếgìkhông?CómộtviênquanđạithầnghésátvàotaiSởLinhVươnglầmbầmhồilâu,SởLinhVương

hớnhởnheomắtcười,liêntụcnói:-Hay,haylắm!Cứlàmnhưvậynhé!SởLinhVươngra lệnhchoquân línhngayđêmđókhoétmột lỗnhỏchỉcaokhoảngnăm

thướcbêncạnhcửathành,rồidặndòbọnlínhcanhcổng:-ChờkhisứthầnnướcTềtớinơi,thìkhóachặtcửalớnlại,đểhắnphảichuiqualỗnhỏnày

màvào.SauđókhônglâuYếnTửxuấthiện.Thấycửalớnchưamở,liềnchoxedừnglại,rồichongười

tớigọicửa.Cácbinhsĩcanhcửanói:-NghenóisứthầnnướcTềthânhìnhthấpbé,cóthểchuiqualỗnhỏmàvàothành,cầngì

phảimởcửalớnnữa.YếnTửnghiêmkhắcnói:-Đâylàlỗchóchui,khôngphảidànhchongười.Chỉcóngườiđisứnướcchómớivàothành

qualỗchóchui.Lẽnàotalạiđisứtớinướcchóhaysao?Bọnlínhcanhchưnghửng,đànhphảimởcửthành,nghênhđónYếnTử.YếnTửbáokiếnVuaSở.SởLinhVươngcườikhàkhànói:-Sao?NướcTềhếtngườirồisao?YếnTửtrảlời:-Không!ChỉriêngĐôThànhLâmTruycủanướcTềchúngtôiđãcómấyvạn,nếumọingười

cùngdơốngtayáolênthìcóthểchekínđượccảmặttrời.Mỗingườichỉhàmộthơithìbầutrờiliềnxuấthiệnngaymộtđámmâyđen.Mỗingườichỉnhỏmộtgiọtmồhôi,lậptứcsẽcómưato.Ngườiđiđườngvaisátvaithìnămđầungónchâncủangườiđisausẽdẫmlêngótchâncủangườiđitrước.SaolạdámnóinướcTềhếtngườiđược?SởLinhVươngnói:-Vậycớsaolạicửmộtmẩungườinhưngươilàmsứgiả.YếnTửnhếchmépcười,nói:-NướcTềchúngtôicómộtquyđịnhrõràngvềsứgiả:Nhữngngườicóđức,cótàithìđược

đisứnhữngnướccóngườihiềntàilàmvua.Nhữngngườichẳngragìthìđisứnhữngnướccóngườingumuộilàmvua.Tôilàngườichẳngragì,chỉcóthểđượcđisứtớinướcSởcủacácngàithôi.SởLinhVươngcảmthấyYếnTửquảthậtlợihại,khôngdámtiếptụcbiệnluậnnữa,liềncung

kínhmờiYếnTửngồivàobànrượu.Khimọingườiđanguốngrượuvuivẻ,bỗngnhiêncóhaitênlínhápgiảimộttêntùphạmbướcquadướiđiện.SởLinhVươnghỏi:-Têntùphạmnàyngườiởđâu?Phạmtộigì?Tênlínhtrảlời:-NgườinướcTề,phạmtộiăncắpạ.SởLinhVươngcảmthấyYếnTửquảthậtlợihại,khôngdámtiếptụcbiệnluậnnữa,liềncung

kínhmờiYếnTửngồivàobànrượu.Khimọingườiđanguốngrượuvuivẻ,bỗngnhiêncóhaitênlínhápgiảimộttêntùphạmbướcquadướiđiện.SởLinhVươnghỏi:-Têntùphạmnàyngườiởđâu?Phạmtộigì?Tênlínhtrảlời:-NgườinướcTề,phạmtộiăncắpạ.SởLinhVươngđưamắtnhìnthẳngvàoYếnTử,rồicườikhìkhìnói:-NgườinướcTềđềugiỏitrộmcắpà?CácđạithầnnướcSởcùngngồidựtiệcnghevậy,liềncườiầmlền.YếnTửrờichỗngồi,ung

dungtrảlời,giọngđĩnhđạc:-Tôinghenói,câyquýtsinhtrưởngởvùngNamHoàiHà,quảmọcravừalớnlạivừangọt,

nếuđemcâyquýtấytrồngởnhữngnơithuộcphíaBắcHoàiHàthìchỉcóthểsinhranhữngquảquýthôivừabélạivừachua.Tạisaoquýtngọtlạicóthểbiếnthànhhôiđược?ChínhvìthủythổởHoàiNamvàHoàiBắckhônggiốngnhau!Cũngnhưvậythôi,ngườinàyởnướcTềthìkhôngtrộmcắp,vừamớitớinướcSởđãbiếnthànhkẻtrộmrồi.CólẽlàdothủythổnướcSởkhôngtốt,nênchodânchúngdễdàngbiếnthànhnhữngkẻtrộmcắpchăng?SởLinhVươnglạibịnếmmộtđònđau,đànhphảinói:-Tachỉmuốnđùatiênsinhmộtchútthôi,chẳngngờlạibịtiênsinhbiếnthànhtròcười.Tức thì SởLinhVương càng thêm cungkínhđối với YếnTử.Khi YếnTử sắpđi, SởLinh

Vươngđãbiếuôngtấtnhiênnhiềuđồvật,hơnnữacònđíchthântiễnYếnTửvề.YếnTửđãhoànthànhxuấtsắcsứmệnhđisứnướcSở.TềCảnhCôngthấyYếnTửđãgiànhlạivẻvangchođấtnước,rấthàilòngliềnđềbạtônglàm

TướngQuốc.Khiđó,ởnướcTềcóbađạilựcsĩ,mộtngườigọilàCôngTônTiệp,mộtngườilàĐiềnKhai

Cương,cònmộtngườinữalàCổDãTử,cùnghiệuxưnglà“Tềquốctamkiệt”.DocósứcmạnhphithườngnênhọrấtđượcTềCảnhCôngsủngái.YếnTửgặpbangườinàybaogiờcũngcungkínhlễphépbướcnhanhđiqua.Ngượclại,bangườinàythìchẳngbaogiờchịudừnglại,vìtrongthâmtâm,họđãrấtcoithườngYếnTử.HọỷthếđượcTềCảnhCôngsủngái,nênmặcsứclàmmưalàmgió.KhiđóhọĐiềnThịởnướcTề,thếlựcngàycànglớn,đãliênhiệpđượcvớimấynhàđạiquýtộctrongnước,đánhbạihọLoanvàhọCaonắmgiữthựcquyền,nhờthếmàuyvongcàngngàycàngcao,trựctiếpuyhiếpnềnthốngtrịcủanhàvua.ĐiềnKhaiCươngthuộcmộttộccủahọĐiền.YếnTửrấtlo“TamKiệt”sẽdốcsứcvìhọĐiền,làmnguyhạiđếnđấtnước,muốntrừbỏhọ,lạisợnhàvuakhôngnhữngkhôngnghe,ngượclại,cònlàmhỏngviệc.TứcthìYếnTửngấmngầmsắpđặtmưukếdiệttrừ.Mộthôm,LỗChiêuCôngtới thămnướcTề.TềCảnhCôngbàytiệcchiêuđãi.NướcLỗdo

ThúcTônNhượcchấphànhnghilễ,nướcTềdoYếnTửchấphànhnghilễ.Vuatôibốnngườingồitrênsảnhđường.“TamKiệt”đeokiếmđứngdướisảnhđường,tháiđộvôcùngngạomạn.Chínhgiữalúchaivịvuađãngàngàsay,YếnTửnói:-KimĐàotrongvườnđãchín,xinchongắtmấyquảđemvềmờihaivịvuathưởngthứccủa

lạ.

TềCảnhCôngtruyềnlệnhsaingườiđingắtđào.YếnTửnói:-KimĐàolàcủahiếm,xincứđểtựthầnngắtđemvề.Látsau,YếnTửdẫnquancoivườnbưngmộtkhayngọctrênđựngsáuquảđào,mỗiquảto

bằngmiệngbát,sắcbóngmỡ,hươngthơmsựcnức,đưatới.CảnhCônghỏi:-Chỉkếtđượccómấyquảthôià?YếnTửnói:-Vẫncònmấyquảnữa,nhưngcònxanhnênchỉngắtsáuquảnày.Nóixong,bèncungkínhhiếndânglênLỗChiêuCông,TềCảnhCôngmỗingườimộtquả.Lỗ

ChiêuCôngvừaănvừakhenKimĐàocómùithơivịngọt.TềCảnhCôngnói:-LoạiKimĐàonàykhôngdễdàngcóđượcđâu.QuanThúcTônđạiphúcnổi tiếngtrong

thiênhạ,nênănmộtquả.ThúcTônNhượckhiêmtốnnói:-ThầnđâudámsánhvớiYếntướngquốc!Tướngquốchợpsứcgiúpnhàvuaquảnlýviệc

triềuđình,côngtrạnglẫylừng,chưhầubáiphục,đàonàyphảiđểmờitướngquốcăn.TềCảnhCôngnói:-ThúcTônĐạiSưđãnhườngnhịntướngquốc,thìxinmờihaivịmỗingườiănmộtquảKim

Đàovậy!HaivịđạithầntạơnCảnhCông.YếnTửnói:-Trongkhayvẫncònhaiquả,xinnhàvuatruyềnlệnhchocácvịthầntửkểcôngtrạngcủa

mình,aicócônglớnthìthưởngKimĐào.TềCảnhCôngnói:-Nhưvậyrấttốt!Rồiliềntruyềnlệnhxuống.LờinóichưadứtthìCôngTônTiệpđãbướctới,dươngdươngtựđắcnói:-TôiđãtheochúaCônglênnúisănbắn,độtnhiêncómộtconHổlớnđeokínhxộctớivồ

Chúacông,tôiđãđemtoànbộsứclựcđánhchếtácthú,cứuđượcChúacông.Cônglaotolớnnhưvậy,lạikhôngđượcănquảđàosao?YếnTửnói:-Liềuchếtcứuchúa,côngtựatháisơn,đángđượcănmộtquảđào.CôngTônNhượctiếpnhậnmộtquảđàorồibướcđi.CổDãTửgàoto:-Đánhchếtmộtconhổthìcóchilàtài!KhitôihộtốngChúacôngquaSôngHoàngHà,có

mộtconbabacắnchặtchânngựacủaChúacông,chỉthiếuchútnữalàlôingựaxuốnggiữadòngchảyxiết.Tôiđãnhảyxuốngsônggiếtchếtconbabađó,cứuđượcChúacông.Cônglaolớnnhưvậy,cóđángmặtănKimĐàokhông?CảnhCôngnói:-KhiđósôngHoàngHàcuồncuộn,nếukhôngphảilàtướngquânchémbabatrừquái,hẳn

mạngsốngcủatrẫmkhócóthểbảotoànđược.Đâychínhlàkỳcôngcáithế,theolýtríthìnênđượcănKimĐào.YếnTửvộivàngđưachoCổDãTửmộtquảKimĐào.

ĐiềnKhaiCươngnhìnthấyKimĐàođãphânpháthết,vộivãnhảyrathétlớn:-TôiđãtừngphụngmệnhđiđánhnướcTừ,giếtchếtchủtướngcủachúng,bắtđượctrên

500tùbinh,vuanướcTừhoảngsợđãphảixưngthần,nạpcống,mấynướcnhỏlâncậncũnghăngháiquythuộcvàonướcTềchúngta.Cônglaotolớnnhưvậy,lẽnàolạikhôngđượcănmộtquảđào?YếnTửvộivàngnói:-CônglaocủaĐiềntướngquângấp10lầncônglaocủaCôngTôntướngquânvàCổDãtướng

quân,thếnhưngKimĐàođãchiahếtrồi,xinmờitướngquânuốngtạmmộtcốcrượuvậy,chờKimĐàotrêncâychín,sẽmờitướngquânăntrước.TềCảnhCôngcũngnói:-Cônglaongườilớnnhất,chỉtiếclàxưngramuộnquá!ĐiềnKhaiCươngtaycầmđốckiếmthởhổnhểnnói:-Giếtbaba,đánhhổthìcógìlàghêgớm!Tôilănlộihàngngàndặm,rasốngvàochết,thếmà

khôngđượcănđào,đãvậylạiphảichịuhổnhụcnhãngaytrướcngairồngnhàVuahainước,tôicònmặtmũinàođểmàsốngnữa.Nóirồiđộtnhiênvunglưỡikiếmtựvẫn.CôngTônTiệpgiậtmìnhkinhsợ,liềntuốtkiếmra

nói:-Tôicócônglaonhỏbémàlạiđượcănđào,cônglaocủaKhaiCươngtolớnlạikhôngđược

ăn,tôithậtchẳngcònmặtnàođểmàsốngnữa!Nóirồiliềntựsát.CổDãTửkhôngkìmnổitứcgiậngàoto:-Bangườichúngtôilàanhemkếtnghĩa.Haingườianhemtôiđềuđãchết,saotôicóthể

sốngmộtmìnhđược?Nóixongcũngtuốtkiếmratựvẫn.TềCảnhCôngvộivàngngăncảnthìđãkhôngkịpnữarồi.LỗChiêuCôngnhìnthấycảnhtượngnày,luyếntiếcnói:-Tôinghenóibavịtướngcôngđềulàdũngsĩ,vạnngườikhôngđịchnổi,tiếclàchỉvìmột

quảđàomàphảichếtuổng.TềCảnhCôngyênlặngkhôngnói,sắcmặtbuồnthảm.LúcnàyYếnTửbìnhthảnnói:-Họđềulànhữngkẻthấtphuhữudụng,vômưu,tuycócônglaonhưngcũngchẳngvìthế

tiếcrẻ.LỗChiêuCônglạihỏi:-Nhữngdũngsĩnhưthếnàycủaquýquốccòncómấyngườinữa?YếnTửnói:-Nhữngngườivănvõtoàntài,thựcsựtúctríđamưu,dũngmạnhthiệnchiến,cótớimấy

chục.Nhữngkẻvũphưnhưbangườibọnhọđâylạicàngnhiều.Cóđiềulànhiềuhơnvàingườihoặcíthơnvàingườithìcógìlàghêgớmđâu.Cácvịkhỏicầnbậntâm,xincứuốngrượuđi.NóixongYếnTửlạichuốcrượunhàvuacủahainước.SaukhiLỗChiêuCôngvềrồi,TềCảnhCônghỏiYếnTử:-Trongtiệcrượunhàngươiứngđáptrôichảy,đúnglàđãbảotoànđượcthểdiệncủanước

Tề,chỉerằngkhócóthểtìmđượcnhữngnhântàigiốngnhư“TamKiệt”thếnày.YếnTửnói:-ThầnxintiếncửvớiChúacôngmộtngười,sợrằngtamkiệtgặplạicũngchẳngthểdịch

đượcnổi.TềCảnhCôngvộihỏi:-Ngườiđólàai?Maumờilạiđây!ThìraconngườinàychínhlàĐiềnNhươngThư,ĐạitướngnướcTề,vềsaunổitiếngkhắp

thiênhạ.Từđó,nướcTềvăncóYếnTử,võcóĐiềnNhươngThư,đãtrởthànhmộtquốcgianướcgiàu,binhmạnh,tuyuyphongkhôngbằngthờiTềHoànCông,nhưngkhôngkẻnàodámứchiếp.

49.ĐiềnNhươngThưchấpphápNhưSơnVềĐiềnNhươngThư,từxưatớinayngườiđờivẫntruyềntụngcâuchuyệnkhôngnétránh

quyềnquý,chấpphápnhưsơncủaông.TừkhinướcTềbịmấtđịavịbáchủthìthếnướcdầndầnsuyyếu.ThờiTềCảnhCôngluônbị

nướcTấnvànướcYên thườngxuyênxâmphạmbiêngiới.TềCảnhCông lênngôiđượcvàinăm,thànhĐôngAvàmộtvùngđấtrộnglớnphíanamsôngHoàngHàcủanướcTềđềubịmất.TềCảnhCôngrấtlolắngYếnAnhbiếtĐiềnNhươngThưtinhthôngbinhpháp,làmộtngườivănvõtoàntài,liềntiếncửvớiTềCảnhCông,rồikiếnnghịTềCảnhCôngtrọngdụngông.TềCảnhCônghiềmnỗiĐiềnNhươngThưxuấtthânthấphèn,sợkhônglàmnổiviệcđạisự,cònđangdodựchưadámquyết.Chẳngngờ,nướcTấnnghenói“TamKiệt”củanướcTềđềuđãchếtcả,liềnmócnốivớinướcYên,lạitớixâmphạmnướcTềvànhâncơhộinàycướplấymộtítđịabàn.Tìnhthếvôcùngnguycấp,TềCảnhCôngđànhphảivộivãtriệukiếnĐiềnNhươngThư,cửônglàmđạitướng,dẫnđầu500binhxa,nhanhchóngxôngrađốiđịch.ĐiềnNhương Thư thầm nghĩ, bản thânmình xuất thân thấp hèn, bỗng chốc lên làm đại

tướng,chưachắccáctướngchịuphục,vạnnhấtkhilâmtrậnhọkhôngnghetheosựchỉhuy,đểhỏngviệclớnthìsẽxửsaođây?ĐiềnNhươngThưliềnnóivớiTềCảnhCông:-ThầnmaymắnđượcChúacôngđềbạtlàmĐạitướng,thốngsoáiquânđộitoànquốc,thần

vôcùngcảmkích.ThầnmuốnChúacôngcửmộtviênquanđạithầnđượcChúacôngtínnhiệmnhất,cóđịavịtônquý,cholàmgiámquân.TềCảnhCôngđồngý, liềnbổnhiệmquanđạiphumàmìnhsủngáinhất làTrangCổ làm

giámquân.ĐiềnNhươngThưgặpTrangCổ,bànviệcxuấtquân,lúcchiatayướchẹnvớiTrangCổ:-Ngàymaiđạiquântậphợp,mờigiámquânđúnggiờngọcómặttạidoanhtrại.TrangCổvừagậtđầuđồngý,vừagiơtaytạmbiệt.ĐiềnNhươngThưvộitrỏvềdoanhtrại,

lệnhchomộttênlínhchônmộtcộtgỗthẳngđứngtrênbãitrốngngoàicửadoanhtrại,đểhômsauquantrắcbóngcủacâygỗđổdướiánhnắngmặttrờimàđoánđịnhthờigianTrangCổsẽtớidoanhtrại.TrangCổlàmộtsủngthầncủaTềCảnhCông,địavịcaosanghiểnhách,thườngngàyvẫnỷ

quyềnthếnhàvua,quenthóingangtàng,lúcnàycàngchẳngcoiĐiềnNhươngThưrragì.Buổitrưahômsau,cácbèbạnthânthiếtcủaTrangCổ,cácquanviêntrongtriềuđìnhđềutớitiễnTrangCổđi.TrangCổmởyếntiệc trongphủ, tận tìnhmờirượunhữngngười tớiđưatiễn.TrangCổsaytúylúy,quênhẳnviệchẹnđịnhphảicómặttạidoanhtrạiquânđộivàobuổitrưa.Tiệcrượutàn,mặttrờiđãsắpsửakhuấtnúiTrangCổmớikhệnhkhạngngồixetớidoanhtrại.ĐiềnNhươngThưđãchỉnhđốnxongquânđộitừlâu,chỉcònchờgiámquânTrangCổtới.

Thếnhưnggiờngọđãqua,TrangCổvẫnchưahiệndiện.ĐiềnNhươngThưralệnhchotênlínhhạđổcâycộtgỗxuống,chứngtỏTềCảnhCôngđãthấthẹn,sauđóbướcvàoquândoanhtuyênbốkỷluậtbinhlính.Thờigiancứtrôiqua,trờiđãsắptối,TrangCổmớicómặtởquândoanh.ĐiềnNhươngThưhỏi:-Tạisaobâygiờgiámquânmớitới?TrangCổcholàchuyệnvặt,liềncườikhìkhìnói:-Bạnbèđếntiễnđưa,mảivuimộttrận,uốngthêmmấybátrượu,hỏisaokhôngmuộn?Thôi

được,bâygiờthìcũngxuấtphát!ĐiềnNhươngThưnghiêmkhắcnói:-Ngươibiếtkhông,ngườilàmtướng,kểtừphútnhậnmệnhlệnhxuấtchinh,phảicóganvứt

bỏgiađình,mộtlòngvìnước,chấphànhkỷluật,phảidámrũbỏviệcriêng,xungphonghãm

trận,coicáichếtnhẹtựalônghồng.Nayquânđịchđangởtrướcmặt,dânchúngkinhhoàng,vuaănngủkhôngyên,sựannguycủađấtnướcđềuđặttrênvaichúngta.Tạisaongươicóthểmảinhậunhẹtvớilũngườiđưatiễn,đểđếnnỗilỡhếtthờigian?TrangCổthấyĐiềnNhươngThưtỏraquácẩntrọng,nghiệtngã,tronglòngkhôngvui,đã

toannổicáu.ChợtĐiềnNhươngThưquáthỏi:-Quanquânphápđâu?Quanquânpháphấptấpbướcra.ĐiềnNhươngThưhỏi:-Quágiờkhôngtới,theoquânphápphảixửtộigì?Quanquânphápnói:-Chémđầu!TrangCổvừanghethấychữ“chém”thìhoảngsợnhẩycẫnglên,saithuộchạchạyvềcầucứu

TềCảnhCông.Thếnhưng,ngườiđicầucứuchưakịpquaylại,thìcáiđầuTrangCổđãrụng.Tướngsĩbaquânđềubànghoàngkinhđộng.TềCảnhCôngnghenóiĐiềnNhươngThưsẽxửtửTrangCổ,vộipháisứgiảcầmphùtiếttới

miễntộichoTrangCổ.Sứgiảđượcphụngmệnhvua,hăngmáuphóngxenhưbayxôngvàotrongquândoanh,hétlớn:-Ngườikia,mauhạđaoxuống,hoàngthượngđãmiễntộichoTranggiámquânrồiđó!ĐiềnNhươngThưquátsứgiảphảidừnglại,nói:-Tướngởtrongquân,cóthểkhôngphụctùngmệnhlệnhnhàvua!SauđólạihỏiquanquânPháp:-Vớinhữngngườidámxôngvàodoanhtrạiquânđộinêntrừngtrịnhưthếnào?Quanquânphápnói:-Cầnchémđầu!Sứgiảnghethấychứ“chém”,bỗngchốcmặtbiếnsắc,runrẩycầuxinthatội.ĐiềnNhươngThưnói:-Sứgiảcủatriềuđìnhpháiđến,khôngthểgiếtđược.Thếnhưngquânphápnhưsơn,không

thểkhôngchấphành.Nóirồi,ônghạ lệnhchémđầutêntùytùngcủasứgiả,chặtđứtthanhgỗđứngbênngoài

thùngxemàsứgiảngồi,chémchếtconngựakéoxebêntả,thaychoviệcthụhìnhcủasứgiả.Sauđó,thôngbáosựkiệnnàychobaquânbiết,hơnthếcònbắtsứgiảtrởvềbẩmchoTềCảnhCôngbiết.Việcxửlýxong,ĐiềnNhươngThưhạlệnhchotoànthểtướngsĩsẵnsàngchuẩnbịxuấtphát.Trước thờigianquânTềxuấtphátmấyhôm,ĐiềnNhươngThưđã tới tuần tracácquân

doanh.Khitớichỗđặtnồinấucơm,ôngvàohẳntrongnhàbếpkiểmtrachấtlượngbữaăncủabinhsĩ.Buổitối,ôngtựtaybưngcanhphụcthuốcchobinhsĩbịốm,chămsócanủihọ.Ôngđãchọnracácbinhsĩsứckhỏeyếuchophéprờikhỏidoanhtrạiđểnghỉngơi.Làthốngsoái,khẩuphầnlươngthựcvàvậttưcủaĐiềnNhươngThưsovớimộtbinhsĩđãnhiềugấpbội,nhưngôngđãđemtiêuchuẩncủamìnhchiahếtchođồngđội,ngoàiraôngcònđộngviêncáctướnglĩnhkháclàmtheo.Cứnhưvậybangàytrôiqua.ĐiềnNhươngThưphátlệnh:toànquânhỏatốcratiềntuyến,đánhchoquânđịchđạibại,thuhồiđấtđaiđãmất.CáctướngsĩtrongtoànquânthấyĐiềnNhươngThưchấpphápnhưsơn,khôngsợquyềnuy,lạihếtlòngyêuthương,đồngcamcộngkhổvớibinhsĩnhưvậy,thìđềucảmđộng.QuânTềtrêndướimộtlòng,thềchếtbáođềnơnnước.Đếncảnhữngbinhsĩđangbịốmđaucũngxinratiềntuyếnđánhgiặc,khôngcamtâmởlạihậuphương.

Nhữngthôngtinkhảquanấyđãđượclantruyềnrấtnhanhchóng.ViênthốngsoáicủaquânđộihainướcTấnYênnắmđược,khôngdámgiaophongvớiquânTề,phảimaurútquân.QuânTềdũngcảmtruykích,chẳngbaolâuđãthuphụclạiđượctoànbộđấtđaiđãbịmấttrongmấynămqua.ĐiềnNhươngThưcầmđầuquânđộinướcTềcakhúckhảihoàntrởvềnước.TềCảnhCôngvôcùngsungsướngđíchthândẫncácquanđạithầntrongtriềurangoạiô

nghênhđónĐiềnNhươngThư,úylạotamquân.SauđóTềCảnhCôngchínhthứcbổnhiệmĐiềnNhươngThưlàmĐạiTưMãnắmgiữquânquyềntoànquốc.Dovậy,vềsaumọingườilạigọiĐiềnNhươngThưlàTưMãThượngthư.

50.KhổngTửvàLãoTửKhổngTử,nhàtưtưởnglớn,nhàgiáodụclớntrongthờicổđạiTrungQuốc,nguyênlàngười

nướcLỗtrongthờikỳXuânThu.ÔnghọKhổng,tênKhưu,tựlàTrọngNê,sinhnăm551trướcCôngNguyên.Tưtưởngvàhọcthuyếtcủaôngđãcóảnhhưởngcựckỳto lớntrong lịchsửTrungQuốc.TổtiêncủaKhổngTửlàquýtộcnướcTống,đờicụnộicủaôngvìlánhnạnnênchạysang

nướcLỗ,chaônglàquanđạiphuởấpChâu,nướcLỗ.KhiKhổngTửcònnhỏ,thìchađãquađời,ngườimẹđemtheoKhổngTửdờitớiđôthànhKhúcPhụnướcLỗ,cáchChâuấpkhôngxa,sốngcuộcsốngnghèokhổ.NướcTốnglàconcháuđờisaucủaÂnThương,nướcLỗlạilàđấtphongcảnhcủaChuCông

vàođầunhàChu,cảhainướcnàyđềubảotồnđượcrấtnhiềuvănhóaThượngChucổxưa;nướcLỗlạilàtrungtâmvănhóađượccôngnhậnởthờiđó.TừnhỏKhổngTửđãđượchấpthụnềnvănhóacổlãonày,hiểuđượcrấtnhiềulễgiáocổđại,thíchdùngcácmảnhgỗnhỏlàmđồcúngbái,nặnđấtlàmđồcúngphẩm,diễntậpcácnghilễcổ.Lễgiáothờiđócórấtnhiềuloại.Kếthôn,ngườichết,cũnglễtổtiên...đềucómộtloạtnghi

thứcrấtrườmrà,phứctạp.Lẽdĩnhiên,ngườinghèokhôngthểmàngtớinhữnglễnghĩanày,nhưngtừvua,chưhầu,quanđạiphuđếncácchủnô,cácnhàquýtộcnóichungđềurấtcoitrọngthứnày.Họchorằngđâychínhlàcơhộitốtđểkhuyếchtrươngthếlựcvàcủacải.Mỗikhigặpchuyệnđạisự,tanglễhọthườngthuêmộtsốngườitớicửhànhcáchìnhthứcnghilễ.Nhữngngườilàmnghềnàygọilà“Nho”.KhổngTửcũngđãlàmquanghềnàychonênđờisaugọihọcthuyếtmàKhổngTửđềxướnglà“Nhogiáo”.LúcKhổngTửcònnhỏđãthôngthuộcmộtsốhệthốngChuLễ,nhưngtrongsuốtcuộcđời

bônbacủamìnhôngvẫnkhôngngừngđàosâunghiêncứu.Mộtlần,bướcvàomiếuđườngtếlễChuCôngcủanướcLỗ,trôngthấytừnghạngmụclễtiết,mỗiđồvậtcúngtế,đềukhiêmtốnthỉnhgiáonhữngngườithànhthạonghề.Cóngườicườimỉaôngmàrằng:-AibảoconcháuđờisaucủaquanđạiphuTrâuấpnàyhiểuđượcnghilễnhỉ?Cứxemraông

tamêmảihỏinhưvậy,chứngtỏôngtachẳnghiểugìcả.KhổngTửthảnnhiênnói:-Khônghiểuthìhỏi,đóchínhlàlễvậy!KhổngTửlạicònnói:-Biếtthìthưathớt,khôngbiếtdựacộtmànghe,nhưvậymớilàngườithôngminh.Dokhiêmtốn,hamhọchỏi,KhổngTửđãtinhthôngChulễ.Nămông30tuổiđãcóngười

chuyêntớithỉnhgiáoôngvềChulễ.Trìnhđộ,họcthứcvềcácphươngdiệnkháccủaKhổngTửcũngrấtphongphú,danhtiếngcũngdầnđượcnângcao.TạisaoKhổngTửlaihứngthúvớiChulễ?Vốnlà,vàothờiđỉnhthịnhcủaVươngthấtnhà

Chu,ThiênVươngđãcóuyquyềntuyệtđối,tấtcảcácnướcchưhầuđềuphảinghetheosựđiềukhiểncủanhàvua,ChuCônglạidùnghìnhthức“Đặtralễlàmranhạc”đểphânđịnhsựkhácbiệtcủavuatôi,chacon,caothấp,sanghèn,củngcốtrậttựchínhtrị.ĐếnthờikỳXuânThu,VươngthấtnhàChuchỉcònlàmộtbộkhungtrốngrỗng,suyvong,hữudanhvôthực,cácnướcchưhầuđềutranhnhaulàmbáchủ.Nhữngvụviệclàmloạn,phạmthượng,hạicha,giếtvuathườngxuyênxảyra,chiếntranhthôntínhlẫnnhauliênmiênkhôngdứt.ĐếnVươngthấtnhàChucũngbịcoithường,dĩnhiêntrongtìnhhìnhấythìChulễcàngchẳngcóaituânthủnữa.KhổngTửchorằngsựbiếnđộngxãhộilàkếtquảcủaviệcChulễbịpháhoại,chonênôngmuốnthôngquaviệcphụchưngChulễ,hyvọngkhôiphụcnềnthốngtricủanhàvua,ổnđịnhxãhội.Dobảothủ,KhổngTửrấtcóáccảmvớimộtsốhànhvi“vượtlễ”lúcđó.Năm35tuổi,KhổngTửnghenóinhàLýThịcótổchứcđộicamúagồm64ngườihợpthành,ôngrấtbực.Vìsaovậy?Bởi,theoquyđịnhcủaChulễ,độimúagồm8ngườiđượcgọilàmộtdật(hàngngười

đứngmúa)chỉThiêntửmớiđượcsửdụngđộimúa8dậtdo64ngườihợpthành,chưhầudùng6dật,quanđạiphunhưLýThịchỉđượcphépsửdụngmộtđộimúa4dậtdo32ngườihợpthành.HiệntạiLýThịngangnhiênbắtchướcquycáchmuavuicủaThiêntử,háchẳngphảilàđạinghịchbấtđạosao?ChonênKhổngTửkinhngạckêuto:“Mộtviệcvượtlễnhưthếmàhọcònlàm,hỏicònviệcgìhọkhôngdám?”.Vềsau,KhổngTửlấyviệcdạyhọcđểhànhnghề.Khiông51tuổiđãlàmtớichứcTrungĐô

Tể(TrungĐôlàhuyệnVấnThượng,tỉnhSơnĐôngngàynay)củanướcLỗ,sangnămđãthănglênlàmchứcTưKhông(chủquảnviệctưpháp).KhổngTửlàmviệcrấtcóhiệuquả,nghenóithờiđócácnướcchưhầuđềubắtchướccáchlàmcủaông.NướcLỗvànướcTềlàhaiquốcgialánggiềng,ngoàimặtvàtronglòngđềubấthòa,luôn

luônđềphònglẫnnhau,khôngmuốnđốiphươngvượtlên.Hiệntại,vềnhiềumặt,nướcLỗđãkhởisắc,danhtiếngcũngđãđượcđềcao,nướcTềliềnxemđólàsựuyhiếpđốivớimình.TềCảnhCôngpháisứgiảsangnướcLỗmờiLỗĐịnhCôngtớiHiệpCốc(huyệnLaiVu,tỉnhSơnĐôngngàynay)đểtiếnhànhhộithề,điềuchỉnhlạimốiquanhệđôibên.LỗĐịnhCôngnhậnđượclờimờirấtvuivẻ,đãtoantớidự.KhổngTửnói:-Chúacôngkhôngnênvộivàngnhưvậy,lầnnàyChúacôngtớihộithềvớinướcTề,tuynóilà

chấnchỉnhlạigiaohảo,nhưngcũngcứmangtheovõtướng,đềphòngbấttrắcmớiđược.LỗĐịnhCôngtiếpthuýkiếncủaKhổngTử,đemtheocácquantảhữutưmã,hơnthế,cònchỉ

địnhriêngKhổngTửlàmTánLễquan,rồikéotớiđịaphươngHiệpCốc.TềCảnhCôngcũngdùnglễnghênhtiếp.Saukhihaibêntặnglễphẩmchonhau,đãcửhànhyếntiệcthịnhsoạn.Trongyếntiệc,TánLễquannướcTềtấu“Nhạctứphương”choLỗĐịnhCôngnghe.Chỉthấytừngđộivõsĩtaycầmqua,mâu,kiếm,kích,xôngàolênnhưongvỡtổtrongtiếngâmnhạcđệm;nóilànhảymúanhưngsaosátkhíđằngđằng,khiếnLỗĐịnhCôngmặtmàytáixám.QuantảhữutưmãphụtráchhộgiácầmkiếmbảovệởhaibênLỗĐịnhCông.Lúcnày,KhổngTửđãthoănthoắtbướclêntrênbậcđàinhìnthẳngvàoTánLễquannướcTề,phẩyốngtayáo,caogiọngquát:-Vuahainướcđanghộinghịhữuhao,saolạichomúaquamúakiếm?Saoôngkhôngđuổi

hếtbọnchúngđi?ViênTánLễquanlệnhchocácvõsĩluira.Cácvõsĩkhôngnghe,đưamắtthămdòtháiđộcủa

TềCảnhCông.TềCảnhCôngđuối lý,đànhphảikhoát taybắtbọnchúng luivề,hạ lệnhtấu“nhạctrongcung”.Látsau,mộtbọnngườilùnbé,nomgớmghiếc,cợtnhảuốnéonhữngtiếtmụchạlưu,chướngtai,gaimắt.KhổngTửlạimộtlầnnữabướcnhanhlênđài,nghiêmkhắcchấtvấnTánLễquannướcTề:-Nhữngthằngoắtnàyngangnhiênbỡncợtchưhầu,làmrốimắtcủamọingười,dựatheo

luậtcầnphảichémđầu,ngàicònchờgìnữa?TánLễquanđànhphảihạlệnhđemgiếtchếthếtđámngườilùntíhonnày.Yếntiệcmấtvui,

đếnđâyphảigiảitán.ĐâychínhlàHộiHiệpCốcnổitiếng.Saucuộchội thề,TềCảnhCôngbiếtvua tôinướcLỗkhôngchịu tỏrayếuthế,đànhphải

nhượngbộ,đemcácđấtVận,VấnDương,QuyÂm...đãxâmchiếm,trảchonướcLỗđểtỏýcáolỗi.KhổngTửcócôngbảotoànnhàvua,nêncàngđượcLỗĐịnhCôngtínnhiệm.NướcLỗlúcnàylàthiênhạcủa“TamHoàn”-MạnhTôn,ThúcTônvàLýTôn,ngaycảđến

nhàvuacũngphảinghetheosựsắpđặtcủahọ.KhổngTửlạirấtkhóchịu,đãnêukiếnnghịtướcbỏ“TamHoàn”,tăngcườngđịavịnhàvuavớiLỗĐìnhCông,ôngnói:-Chulễquyđịnh,trongnhàquanđạiphukhôngđượctàngtrữvũkhí,tườngthànhđấtphong

khôngđượcdàiquá300trượng.Hiệntạicácnhà“TamHoàn”đãpháhoạicácquycủ,uyhiếpsựantòancủaChúaCông.ChúaCôngnênhạlệnhbắthọphábỏtườngthànhtrênđấtphong,giảitrừvõtrang,cóthểmớimongtrịnướcđượcyênổnlâudài.LỗTrangCôngcảmthấyrấtcólý,vộivàngnói:

-Tamongsaođượcnhưvậy,chỉsợ“TamHoàn”khôngbằnglòng.KhổngTửnóimộtcáchchắcchắn:-Thầnnghĩchẳngcógìkhó.TứcthìbắtđầutừgiathầnLýTônThị,rồimócvớihainhàkia,thếlàcảbađềuđồngýdỡbỏ

tườngthànhtrênđấtphongcủamình.Tạisao“TamHoàn”đồngýtướcbỏvàlàmsuyyếuthếlựccủamình?Thìra,suốtmộtthời

kỳdài“TamHoàn”chianhaunắmgiữđạiquyềnnhànước,tiếnhànhnhiềuhoạtđộngởđôthành,giaomọiviệcởtrênđấtphongcủamìnhchogiathầnquảnlý.Nhưvậylà,giathầnđãtrởthànhngườikhốngchếthựctếởđấtphong,“TamHoàn”thựcsựcũngkhôngthểchiphốiđược.Dỡbỏtườngthành,ngoàimặtlà“TamHoàn”tướcbỏvàtựlàmsuyyếuthếlực,kỳthựclàtướcbỏvàlàmsuyyếugiathần,khôiphụclạithếlựccủamình.Bởivậymàhọđãratay?Thếnhưng,cácgiathầncủa“TamHoàn”đềukịchliệtphảnđối.GiathầncủahainhàThúctônlầnlượtdùngvũtranglàmphảnloạn,thậmchíđãđánhvàoĐôThànhKhúcPhụ,baovâychặtLỗĐịnhCông.KhổngTử,mộtmặtthuhồivũtrangcủa“TamHoàn”,mộtmặtlođiềubinhkhiểntướng,mớitạmgọilàdẹpyênđượccuộcphảnloạn,rồithừathếbỏhếttườngthànhcủahainhà.CuốicùngchỉcònlạitườngthànhcủaThànhThànhtrênđấtphongthuộcMạnhtôn,giathần

CôngLiếmDươngkiênquyếtkhôngchịudỡbỏ.CôngLiếmDươngchorằngtườngthànhthìkhôngthểdỡbỏ,sởdĩhainhàThúcTônvàLýTônphảidỡbỏlàvìgiathầngâychuyệnphảnloạn;nếutacũngdỡtheo,háchẳng làa tòngvớiphảnthầnhaysao?Cóđiều,dỡbỏtườngthànhlàmệnhlệnhcủanhàvua,khôngdễgìtrựctiếpphảnđốiđược.CôngLiếmDươngbènđitìmMạnhTônThị,bảoôngtatớithuyếtphụcKhổngTử.KhổngTửnghenóiCôngLiếmDươngkiênquyếtnhưvậy,bènthuậnnướcđẩythuyền,nói:-Khôngdỡbỏcũngchẳngsao.Mộtlà,bathànhđãpháhai,ThànhThànhđãrơivàothếcô

lập.Hailà,CôngLiếmDươngtừtrướcvẫntrungthànhvớivuaLỗ,khôngthểlàmnhữngviệctráiphépnhưgiathầncủahainhàkia.Balà,ThànhThànhởphíaBắcgầnnướcTề,bảovệcửalớnphíaBắc,thiếtnghĩ,giữlạitườngthànhcủaThànhThànhcũnglàđiềurấtcầnthiết.ThúcTônvàLýTônngheKhổngTửgiảnggiảicólý,lạithấyđượcthựclợilàtướcbỏvàlàm

yếuthếlựccủagiathần,nênkhôngcóýkiếngìnữa.MạnhTônvàgiathầncủaôngtacũngđượcbảođảmthểdiện,cuốicùngtườngThànhThànhđãđượcgiữlại.VậythìsaoKhổngTửlạithayđổichủý,đồngýgiữlạitườngthànhcủamộtnhà?Đólàvìmục

đíchchínhtrịhủyhoạiTamĐôđãđạtđược,địavịcủanhàvuađượctăngcường,“TamHoàn”đãphảigiảitrừvũtrang,sựuyhiếpđốivớinhàvuađãgiảmbớt,đồngthờicònkhốngchếđượcthếlựccủagiathần,thựcquyềncủa“TamHoàn”cũngđãđượckhôiphục.Dỡbỏtườngthànhđãđưatớisựphảnloạncủagiathầnhainơi,khókhănlắmmớicóthểdậptắtđược.NếulạibứcchoCôngLiếmDươnglàmloạnthìcụcdiệnsẽcàngkhótháogỡ.Hơnthế,nướcTềởphíaBắcđangnhưhổkhátnước,việcgiữlạitườngthànhcủaThànhThànhquảthựccũnglàcầnthiết.Dovậy,KhổngTửmớiquayngoắt180độ.HànhđộnghủyhoạiTamĐôcủaKhổngTửđãbảovệđượclợiíchcủabọnthốngtrịnướcLỗ,

dođóđãđượcvuatôinướcLỗtôntrọng.Thếnhưng,LỗĐịnhCôngthamlam,quenhưởnglạc,khôngnghĩgìđếnviệctriềuchính,KhổngTửtựthấynếucứởnướcLỗthìcũnglàmnêncôngtrạnggì,bèndẫnmộtsốhọcsinhrờikhỏinướcLỗ,tớinơikhácthựchànhchủtrươngchínhtrịdùnglễtrịquốccủamình.KhổngTửchủtrươngtíchcựcnhậpthế,nhiệtthànhhoạtđộngchínhtrị.Ôngđichuducác

nướcsuốt14nămtrời,phầnlớnthờigiansốngởnướcVệ(trướcsaugần10nămvànướcTần(banăm),thờigiancònlạithìbônbaởcácnướcnhưTống,Thái,Sở...kểcũngđángthương,KhổngTửdẫnmộtsốhọcsinhchạyĐông,chạyTây, tiếnhànhduthuyếtvớivuacácnướctuyêntruyềnchủtrươngchínhtrị,nhưngchủtrươngcủaônglạiquáthủcựu,kếtquảlàkhông

đượcngườiđờitiếpthuhoặckínhnhiviễnchi,tônkínhôngnhưngkhôngtrọngdụngông.ĐitớiđâuKhổngTửcũngđụngphảichướngngại,cuốicùngđànhphảitrởvềnướcLỗ.Từđó,ôngchuyêntâmmộtdạởnhàdạyhọc,nghiêncứuhọcvấn.Chođếnnăm73tuổi(năm479trướcCôngNguyên),thìôngquađời.CốnghiếnnổibậtnhấtcủaKhổngTửvẫnlàvềmặtgiáodục.Trướcđây,trườnghọcđềudo

quanphủmở,chỉcóconemquýtộcmớiđượctớihọc.KhổngTửđãsánglậpra“Tựhọc”,tựthunạpcáchọctròlạiđểdạy.Nhưvậy,sựlũngđoạnvềgiáodụccủagiớiquýtộcđãbịphátan.KhổngTửđềxuấtrakhẩuhiệu“Hữugiáovôloại”,thunhậnhọcsinhkhônghạnchếbởimônđệ,đẳngcấp,chonêntrongđámhọcsinhkhônghạnchếbởimônđệ,đẳngcấp,chonêntrongđámhọcsinhcủaôngvừacóconemquýtộcvừacóconemdânnghèo,vừacóngườinướcLỗlạicóngườicủacácquốcgiakhác.Ôngđãmởrakhóatrìnhbốnmônhọclàđứchạnh,ngônngữ,chínhtrịvàvănhọc;còndạydỗchohọcsinhkỹnăngcủa“Lụcnghệ”làlễtiết,âmnhạc,bắnnỏ,đánhxe, viết chữ, toánhọc...KhổngTử coi câunói “Họcnhibắt yến,hốinhânbấtquyền”làchâmngônluônluôntreotrướcmặt,cónghĩalà,việchọctậpkhôngbaogiờđượccoilàđầyđủ,việcdạydỗchoconngườicũngkhôngbiếtmệtmỏi.Ôngđộngviênhọcsinhkếthợp,thốngnhấtgiữahọctậpvàsuynghĩ,chorằngchỉđọcsáchmộtcáchcứngnhắcmàkhôngsuyxétđúngmứcthìsẽcóthểbịmêhoặc;chỉsuyđinghĩlạimàkhôngchămchỉhọctậpthìsẽcóthểbướclệchlạc,nếuvậythìcàngnguyhiểm.NhữngphươngphápvàtháiđộdạyhọccủaKhổngTửđượcngườiđờirấtcatụng.KhổngTửlàmgiáodụcđãgiànhđượcthànhtíchrấttolớn.Truyềnthuyếtkểrằnghọcsinhcủaôngtrướcsauđãcótớibanghìnngười,trongsốhọcsinhcóthànhtíchnổitrộicótới72người,hiệntượngnàyvàothờiđólàđiềuđángkinhngạc!TrongsốhọcsinhcủaKhổngTửcónhiềunhântàixuấtsắc,nhưNhanUyên,MẫnTổnnổi

tiếngvềphẩmđứctốt;nhưTửLộ,NhiễmHữutrộihẳnlênvềchínhtrị;nhưTửCống,CôngTâyHoangônluận,trítuệvượtngười;còncóTửHạ,TửDu,TểNgã...đượcKhổngTửrấtyêuquý.Cómộtlần,TửLộhỏiKhổngTử:-Mộtngườinếuđãnghehiểuđượcchủtrương,cónênlậptứcthihànhngaykhông?KhổngTửbìnhtĩnhtrảlời:-Trướchếtnênhỏiýkiếnngườikhác,sauđósẽquyếtđịnhcónênthựchànhhaykhông?KhổngTửbìnhtĩnhtrảlời:-Trướchếtnênhỏiýkiếnngườikhác,sauđósẽquyếtđịnhcónênthựchànhhaykhông?KhổngTửbìnhtĩnhtrảlời:-Trướchếtnênhỏiýkiếnngườikhác,sauđósẽquyếtđịnhcónênthựchànhhaykhông?SaukhiTửLộđirồi,NhiễuHữucũngtớihỏithầy:-Nếuchorằnglàmmộtviệctốt,liệucónênlàmngaykhông?KhổngTửlậptứcnói:-Điềuđóthìtấtnhiênrồi,cầnphảilậptứclàmngay!CôngTâyHoacómặtởđórấtbuồnbực,hỏiKhổngTử”-TửLộvàNhiễuHữuhỏicùngmộtsựviệc,tạisaocâutrảlờicủathầylạikhônggiốngnhau?KhổngTửnói:-BìnhthườngTửLộlàmviệcgandạ,thếnhưngrấtthôlộ,dễkhinhxuất,thìtakhuyênhắn

phảilắngngheýkiếncủangườikhác.NhiễuHữulàmviệcvữngvàngthậntrọng,nhưngkhôngđủdũngkhí,cònnghingại,thìtađộngviênhẳnlàmviệcphảiquyếtđoán.Phươngpháp“giáodụctheođốitượng”nàycủaKhổngTửthựcsựrấtcaominh.Ngoàira,

ôngcòncómộtsốcâunóinhư:“Tamnhânhànhtấthữungãsư”,“Ôncốnhưtritân”,“Tritrivi

tritri,bấttrivibấttri,thịtridã”(1)cũngrấtđượcmọingườitínphục.Nhữngnămcuốiđời,KhổngTửtậptrungtinhthầnvàsứclựcchỉnhlýcácđiểmtíchvănhóa

cổ đại. Truyền thuyết kể rằngNgũ Kinh bao gồm “Dịch”, “Lễ”, “Thượng Thư”, “Thi Kinh”“Nhạc”...đềudoôngchỉnhlývàsửachữa.ÔngcònchỉnhlývàsửachữaXuânThu,bộsáchlịchsửtheothểbiênniênđầutiêncủaTrungQuốc.Nhữngđiểntíchvănhóacổđiểnnàyđượclưutruyềnđếnngàynay,cótácdụngtolớnđốivớiviệctruyềnbáhọcthuyếtcủaNhogia,đượctônthờlàbộsách“kinhđiển”củaNhogia.ĐólàcônglaovĩđạicủaKhổngTử.SaukhiKhổngTửquađời,cácđệtửcủaôngđãđemnhữnglờinóivàviệclàmcủaôngghichép,chỉnhlýlại,biêntậpthànhbộLuậnngữ.ĐâylàbộsáchghichépnhữngtưtưởngchủyếucủaKhổngTử.ởthờiXuânThu,mộttưtưởngkháccũngnổitiếngkhôngkémKhổngTử,đólàLãoTử.Lão

TửlàngườihuyệnKhổ,nướcSở(phíaĐônghuyệnLộcấp,tỉnhHàNamngàynay),họLý,tênNhĩ,từnglàmquanviêncủanhàtàngthưtriềuChu,sauvìchiếntranhloạnlạcvàthếnướcsuyyếu,ôngđãrờibỏtriềuChu,đinơikhác.TruyềnthuyếtkểrằngKhổngTửđãtừngthỉnhgiáoquaLãoTử,còncatụngLãoTửlà“con

rồng”bayvútlêntrờicao.ThếnhưngtưtưởngcủaLãoTửvàKhổngTửkhônggiốngnhau.LãoTửchorằngtrờilàvậtchất,chínhlànóitrờilàthứkhôngcóýchí,khôngthểchiphốihọaphúccáthungcủaconngườitrongthếgian.Chỉcó“Đạo”mớilànềntảngcủavạnvật.Đạođãtồntạitừtrướctrờiđất,chínhlàĐạosảnsinhravạnvật,màconngườikhôngnhìnthấyvàsờthấy.Đồngthời,Đạolạilấytựnhiênlàmcăncứ,thếgiớivạnvậtchínhlàchịusựràngbuộccủacácquyluậttựnhiên.TưtưởngnàycủaLãoTửđãphủđịnhsựtồntạivàquyềnuycủathiênthần.ĐiềuđặcbiệtquýlàLãoTửcótưtưởngbiệnchứngphongphú.Ôngchorằngsựvậtcóliên

hệvớinhauvàchuyểnhóalẫnnhau.Vídụ,ôngnói:“Hữuvôtươngsinh,nandịtươngthành,trườngđoảntươnghình,caohạ tươngkhuynh”, “Họahềphúcchisởỷ,phúchềhọachisởphục”.(2)Trướctìnhtrạngchiếntranhliênmiên,đờisốngnhândânkhổsở,LãoTửcựckỳbấtmãn,

phêphánkhôngtiếclờibọnthốngtrịbóclộtnhândân,chủtrươngquantâmđếnnỗiđaukhổcủadânchúng,nỗlựcgiúpđỡhọ,thếnhưngđồngthờiônglạichủtrương“Vôvitrinhitri”(3)đểchodânchúng“vôtrivôdục”(4),theoông,cónhưvậyxãhộimớiđượcyênổn.TưtưởngnàycủaLãoTửhoàntoànkhácvớitưtưởngtíchcựcnhậpthếcủaKhổngTử,cómặthợplý,nhưngcũngcómặtkhôngchínhxác.KhiLãoTửđikhỏitriềuChu,quaHàmCốcQuan.ViênLệnhdoãncủaHàmCốcQuanbiếtông

cóhọcvấncaosâu,khuyênông:-Ngàisắprađirồi,xinngàihãyviếtchotôimộtbộsách.LãoTửbènviếtramộtbộsáchĐạođứckinh,còncótênlàLãoTử.Hiệntạichúngtatìmhiểu

tưtưởngLãoTử,chủyếulàcăncứvàobộsáchnày.LãoTửđượcngườiđờisaugọi làcụTổcủa“Đạogia”.Đạogiavànhogiachủtrươngtuy

khônggiốngnhau,nhưngđềulàlưupháitưtưởngquantrọngtrongthờicổđạiTrungQuốc,đãcóảnhhưởngrấtlớnđốivớihậuthế.

51.ThưhùngkiếmTrongthờiXuânThu,nềnkinhtếxãhộicácnướcđãpháttriểnnhanhchóng.Đồsắtđượcsử

dụngrộngrãi,kỹthuậtcàybằngtrâuđượcđẩymạnhthêmmộtbước,khoahọckỹthuậtđượcnângcaolêntrìnhđộmới.Vídụ,“sốhọc”màchúngtanóingàynay,thờiđógọilà“số”,đãpháttriểnvàtrởthànhmộtmônkhoahọcđộclập.Bàivèvềphépnhânmàchúngtasửdụnghômnay-bảngcửuchương,chínhlàdoconngườitừthờiđótổngkếtra.KhoahọcThiênvăncósựpháttriểnrấtđộtxuất,tháng7năm613(trướcCôngNguyên),nhàThiênvănhọcnướcLỗquaquantrắcngôiSaoChổiquétquaBắcĐẩu,đãlưulạinhữngdòngghichéplớnnhấtvềSaoChổiHalâyởtrênthếgiới.ĐâylàngôiSaoChổinổitiếngcủathờinhàChu.NhàThiênvănhọcnướcAnhHalâytrướctiênđãxácđịnhđượcquỹđạovàchukỳvậnhànhcủaSaoChổiHalâylàngườithuộcthếkỷthứ17đếnthếkỷ18,thờiXuânThucủaTrungQuốc,đãcóđượcsựghichépnày,quảlàmộtđiềuđángkinhngạc.ThờiXuânThucònxuấthiệnrấtnhiềunhàkhoahọcvànhàphátminh,nhưdanhyBiểnThước(chuyệnvềBiểnThướcxinxemphầnChiếnQuốc),nhưdanhtượng(thợmộcbậcthầynổitiếng)LỗBan...LỗBan(vốntêngọilàCônThânBan,bởilàngườinướcLỗnênđờisaugọilàLỗBan)đượcxemlàcụtổnghềnề,mộccủaTrungQuốcvớihàngloạtphátminhcôngcụ,nhưbànkhoan,cửa,thướcgấp...LỗBancòngiỏinghềkiếntrúcvàđiêukhắc,cóthểchếranhữngđồdùngvàcácloạivũkhí,đãthiếtkếra“cậucự”rấtthíchhợpchoviệcthủychiến.TrongthờiXuânThu,TrungQuốclànướcdẫnđầuvềkỹthuậtluyệnđồng,luyệnsắtvàvượt

xacácnướctrênthếgiới.CómộttruyềnthuyếtcảmđộngvềmộtđôivợchồngnướcNgôtêngọiCanTươngvàMạcDa,

biếtrènkiếmbáu,nổitiếngthiênhạ.Mộthôm,NgôVươngHạpLưvàocungtìmCanTương,dặnCanđánhchomìnhmộtthanhkiếmbáu.ĐểhoànthànhsứmệnhmàNgôVươnggiaochoCantươngđãtrèođèo,lộisuối,tìmkhắpbốnphương,mớikiếmđượcnguyênliệuhảohạng.Thếnhưng,khinấuthéplạivấpphảimộtsốkhókhănkhôngngờtới,nênđãbịthấtbạihếtlầnnàyđếnlầnkhác.Thấmthoátđãbanămtrôiqua,kiếmbáuvẫnchưarènxong.CanTươngvôcùng lo lắng,ôngbiết rằngnếukhônggiaokiếmđúng thờihạn thì sẽbịNgôVươngxử tử.NgườivợcủaônglàMạcDanhắcnhởông,nói:-Thiếpnghenóimuốntạoramộtvậtthầndiệu,thìcầnphảicómộtsựhysinhlớnlao.CanTươngnói:-Đúngvậy,banđầusưphụtarènkiếm.Rồi,suốtcảmộtthờigiandàivẫnkhôngthành.Về

sau,bảnthânthầyphảilaomìnhvàotronglòlửamớiluyệnrađượccáitinhcủathépvàngtuyệtdiệuvàtạoramộtthanhkiếmbáusắcnhọn.MạcDanghechuyện,tronglòngrấtcảmkích.Đểchồngkhỏibịsáthại,nàngngangnhiênlao

mìnhvàolòlửađangcháyrừngrực.Cuốicùngkiếmbáuđãđượcrènxong.CanTườnglauchùihaithanhkiếmbáupháthàoquangrabốnphía,màuxanhchóisáng,sắcnhọnvôcùngmàlòngbuồnđau.Đểkỷniệmngườivợcủamình,ôngtađặttênchohaithanhkiến,mộtthanhgọilà “CanTương”vàmột thanhgọi là “MạcDa”.Đâychính là “thưhùngkiếm”nổi tiếng.CanTươngđemthưkiếmtiếndângvuaNgôVương.NgôVươnggiậndữ,quátchửiCanTươngrằngđãquáthờihạn,việclớnđãlỡ.Cuốicùng,NgôVươngđãxửtửCanTương.Saunày,ngườicontraicủaCanTương,MạcDalớnlên,cầmthanhHùngKiếm“CanTương”màngườichađểlại,đãxôngthẳngvàohoàngcung,chặtđứtđầuNgôVương,báothùchochamẹ.Đâylàcâuchuyệnmangtínhtruyềnthuyết.Sửđãchép,NgôVươngHạpLưđãbịViệtVương

CâuTiễnđánhbại,bịthương,phátbệnhrồichết,chứkhôngphảidocontraicủaCanTương.MạcDagiếtchết.Thếnhưngcâuchuyệnnàyrấtcóýnghĩa,nóđãphảnánhđượcmộtsốtìnhhìnhvềsựpháttriểncủakỹthuậtluyệnkimtrongthờiXuânThu,đồngthờicònnóirõsựtiếnbộvềmỗihạngmụckỹthuật,sựnỗlựcvượtbậccủanhândânlaođộng,thậmchícònphảitrảgiábằngcảtínhmệnhmớicóthểgiànhđược.

Saungàygiảiphóng,cácnhàkhảocổTrungQuốcđãkhaiquậthơnmườithanhkiếmcủathờikỳXuânThuvàđãchứngminhtruyềnthuyết“Thưhùngkiếm”:khôngphảilàkhôngcócăncứ.Năm1965,trongmộtngôiSởmộởhuyệnGiangLăng,tỉnhHồBắc,TrungQuốcđãkhaiquậtđượcthanhkiếmđeocủaViệtVươngCâuTiễn,trênthânkiếmcótámchữhiệnrấtrõràng,đólà:“ViệtVươngCâuTiễn,tựtácdụngkiếm”.Thanhkiếmđồngđennàyđượcchônsâuởdướiđấttrênhainghìnnăm,ngàynayvẫncòncảmgiácsắclạnhrợnngười,nếucầmnótrêntay.Mặtkiếmbóngloángmịnmàngđếnnỗiphảilàmộtcôngnhânmàingàynaycótaynghềtươngđốithànhthạomớihyvọngđạttớitrìnhđộnày.Lưỡikiếmcònrấtsắc,cóthểcắtđứtmườilớpgiấymộtcáchrấtdễdàng.Năm1979,trongmộtngôiSởmộtìmthấyđượcởhuyệnHoàiDương,tỉnhHàNam,ngườitalạikhaiquậtđượcmộtthanh“ViệtVươngKiếm”đúcbằngđồngđen.Thanhkiếmhailưỡisắcbén,lưngkiếmlồihẳnlên,chínhgiữamặtkiếmkhắcchìmhaichữ“ViệtVương”nàyđãchứngminhrằngđólàkiếmđúcraởnướcViệttrongthờiXuânThu.ĐấylàsựthậtchứngminhkỹthuậtluyệnđồngđenởthờiXuânThuđãđạttớitrìnhđộrấtcao.TừtriềuThươnghơnbanghìnnămxaxôivềtrước,kỹthuậtđồngđenđãrấtcaosiêu,lại

đượcpháttriểnvàothờiTâyChu:ThươngvàChuđãsángtạora“Nềnvănhóađồngđen”nổitiếngthếgiới.ởthờikỳXuânThu,nhữngngườithợlạisửdụnglòđứngđểluyệnđồng,kỹthuậtđượcnângcaothêmmộtbước.Năm1973,từtrongdichỉcổkhoángLụcSơn,mộtcơsởluyệnđồnglớn,nhữngnhàkhảocổhọcđãkhaiquậtbalòluyệnđồngcủathờikỳXuânThucònbảotoànđượctươngđốihoànchỉnh.Đườngkínhbêntrongcủalòđứnglà60centimet,trongkhinồinấukimloạiAiCậpcổđạiđườngkínhchỉcó13centimet,dunglượnglạilớn,cũngtiêntiếnhơnnhiều.Lòđứngluyệnđồngdễdàngnângcaonhiệtđộởbêntronglò,hiệusuấtnhiệtcao,tiếtkiệmđượcnhiênliệu.Cóthểnói, lòđứngluyệnđồnglàmộtsựđộtphácủanghềluyệnđồngđen,cũnglàsựpháttriểntolớncủanghềluyệnkimtrongthờicổđạiTrungQuốc.Đồngđenlàhợpkimcủađồngvàthiếc,tỷlệđồngvàthiếccóquanhệrấtlớntớichấtlượng

củađồdùngbằngđồngđen.Theođànângcaocủakỹthuậtluyệnkim,ngườiđờixưađãcónhậnthứctươngđốisâusắcđốivớitácdụngcủathiếctrongđồngđen,đốivớicôngnghệđúckiếmđồngđencàngcósựnghiêncứukỹcànghơn.Từngcómộtcâuchuyệnthếnày:khingườichúLýTrátcủaNgôVươngHạpLưđisứtớiTrungNguyên,quanướcTừ(phíabắchuyệnTứ,tỉnhAnHuy ngày nay) vua nước Từ nhìn thấy thanh kiếmđeo trên người Lý Trát, thì rấtngưỡngmộ,muốnxin,nhưnglạikhôngdámmởmiệngnóira.LýTrátđọcđượctâmýcủavuaTừ,liềnmuốntặngchoôngta,thếnhưngvừanghĩđoạnđườngphảiđicònrấtxa,còndùngnóđểphòngthân,nênlúcđóchưatặngchoôngtađược.KhivuaTừquađời,LýTráttrởvềđãđeothanhkiếmlênthâncâybêncạnhmộcủavuaTừ,rồibỏđi.VìsaovuaTừlạinhắmtrúngvàothanhkiếmcủaLýTrát?Theotruyềnthuyết,thanhkiếmcủaLýTrátvừasắclạivừadẻo.Mộtthanhkiếmđúcđạtđượcyêucầuvừasắclạivừadẻolàđiềurấtkhókhăn.Bởivì,muốnlưỡikiếmsắcbénthìphảidùngloạiđồngcóhàmlượngthiếccao,nhưngnếuvậy,kiếmsẽgiòn,kiếmdễbịgẫy.Nếumuốnchiếucốtớisựbềndẻocủalưỡikiếmthìphảidùngđếnloạiđồngcóhàmlượngthiếcít,nhưvậythìđộcứngcủakiếmsẽkhôngđủ.Nhấtđịnhsẽảnhhưởngtớisựsắcbéncủalưỡikiếm.Phảilàmsaođây?Nhữngngườithợđãcócaokiếndùngđồngđenvớihàmlượngthiếcthấpđểlàmlưngkiếm,dùngđồngđenvớihàmlượngthiếccaođểđúclưỡikiếm,rồihợphaibộphậnlạivớinhauchếthành“mộtthanhkiếmphứctạp”vừasắcbénlạivừabềndẻonổitiếngtrongthiênhạ.Vềkỹthuậtphốihợpgiữađồngvàthiếcnhưthếnàođãđượcghichéptỉmỉtrongbộsáchcổ

cótêngọilà“KhảoCôngký”.Sách“KhảoCôngKý”gọiloạikỹthuậtnàylàquyluật“lụctề”.Cáigọilà“lụctề”chínhlà6phươngphápphốihợptỷlệkhácnhaugiữađồngvàthiếctrongđồngđen.Vídụ,đốivớichuôngthườngxuyênphảigõvàđỉnhthườngxuyênphảichịunhiệtđộcaothìsửdụngphươngphápphốihợp,vớihàmlượngthiếcítđểđạtđượctínhbềndẻotươngđốitốt.Đốivớirìu,giáo,mác,kích,đầumũitên...đòihỏitínhbềncứngvàsắc,thìsửdụngphươngphápphốihợpvớihàmlượngthiếctươngđốinhiều...Đâychínhlànhữngghichépsớmnhấtvềlýluậnhợpkimởtrênthếgiới.Sựpháttriểnkỹthuậtluyệnvàchếtạođồngđenđãtạođiềukiệntốtchoviệcrađờivàphát

triểnkỹthuậtgangthép.Căncứvàoghichéptrongsáchcổ,đúctạovũkhídùng“mỹkim”,cònchếtạonôngcụthìdùng“ốkim”“mỹkim”chínhlàđồngđen.Còn“ốkim”chínhlàsắt.Đủthấy,từthờiđóTrungQuốclàquốcgiađãnắmvữngđượckỹthuậtluyệnvàchếtạothépsốngrồi.Chuyện“TửSảnđúcđỉnhhình”,đãtừngkểqua,chobiết:đểtăngcườngnềnthốngtrị.TửSản

đãđúcramộtchiếcđỉnhhìnhlớn,trênđỉnhđúcranhữngđiềukhoảnluậtpháp.Chiếcđỉnhlớnnàychínhlàđượcđúcrabằngsắt,màsắtđểđúcđỉnhchínhlàđượctrưngthutừtrongdângian.ĐủthấyđồsắtđãtươngđốiphổbiếnởnướcTrịnhrồi.Sovớiviệcluyệnsắtsốngthìđúcsắtyêucầuđiềukiệncao,sắtsốngđượcnungchảy,đổvàotrongmôhình,chờnguộithìlấyra,sẽtrởthànhmộtđồvậtcóhìnhtrạngnhấtđịnh.Chonênviệcluyệnsắtsốngyêucầunhiệtđộkhácao,dùngsắtsốngđúctạođồvậtcũngđòihỏikỹthuật tươngđốigiỏi.Việcđúcthànhchiếcđỉnhsắtlớnphảnánhmộtcáchđầyđủkỹthuậtđúcsắtlúcđóđãđạttớitrìnhđộrấtcao.Việcluyệnthépđòihỏikỹthuậtcàngcaohơn.Năm1975,trongmộtngôimộởcuốikỳXuân

Thu,tạithànhphốTrườngSa,việccácnhàkhảocổpháthiệnthấymộtchiếckiếmthép,đãđủđểchứngminhrằngởthờiXuânThuconngườiđãnắmvữngkỹthuậtluyệnthép.Liệucóthểdựđoánđượcrằng:Thưhùngkiếmtrongtruyềnthuyết,cólẽkhôngphảilàkiếmđồngđenmàlàkiếmthépchăng?Tronglịchsửcủanhânloại,việcpháthiệnvàsửdụngsắtlàmộtviệclớnđángkinhngạc.

Trongkỹthuậtluyệnvàđúcsắt,nhândânlaođộngthờicổđạiTrungQuốcđãcónhữngcốnghiếncựckỳtolớnđốivớinhânloại.

ChiếnquốcTừnăm475đến221trướcCôngNguyênlàthờikỳChiếnQuốc.QuacáccuộctranhbáthờiXuânThu,cuốicùngđãhìnhthànhđược7nướclớn:Tề,Sở,Yên,

Triệu,Hàn,Ngụy,Tần,hiệuxưnglà“ChiếnQuốcthấthùng”.Cácnướctrongthấthùngtiếptụctriểnkhaicáccuộcchiếntranhkịchliệt.Đểchonướcgiàu,binhmạnh,đánhbạiđượccácquốcgiakhác,cácnướcđềulầnlượtthực

hànhthayđổiphápluật,tiếnhànhcảitạophongkiếnhóađốivớinềnkinhtế,chínhtrị,luậtpháp...củachếđộnôlệcũ.Xãhộitheochếđộnôlệcuốicùngđãdầndầnquáđộsangxãhộitheochếđộphongkiến.NướcNgụyđãtínnhiệmvàsửdụngbiệnphápcủaLýKhuysớmnhất.Tiếpđó,nướcSởđã

bổnhiệmNgôKhởichủtrìbiệnpháp.TriệuVũLinhVươngHồphụckỵxạ(1), tiếnhànhcảicáchquânsự.NướcHànbổnhiệmThânBấtHạilàmtướng,thựchànhchếđộluậncônghànhthưởng.NướcTềdùngTrâuKỵlàmtướng.TônTẫnchỉhuyquânđội,tiếnhànhcảicáchchínhtrịquânsự.NướcYêndùngNhạcNghịlàmtướng,tăngcườngthựclựcquânsự.CôngcuộcbiếnđổitriệtđểnhấtlàbiệnphápcủaThươngưởng,nướcTần.Nộidungvàcácbướccụthểtrongviệcbiếnphápcủacácnướckhônghoàntoàngiốngnhau,thếnhưngtinhthầnchungđềulàphảiphếbỏđặcquyềncủaquýtộcchủnô,tạođiềukiệnkhốngchếchínhquyềncủagiaicấpđịachủmớinổilên,tạođiềukiệntăngcườngsứcmạnhpháttriểnsảnxuấtchođấtnước.Saukhitrảiquaviệcbiếnpháp(biếnđổiphápchế,phápluật)quyềnlựccủanhàvuacácnướcđãđượctăngcường,chếđộtậpquyềnphongkiếndầndầnhìnhthành.Chếđộtưhữuvềruộngđấtchínhthứcđượcxáclập.Giaicấpđịachủvàgiaicấpnôngdân,baogồmnôngdântựcàycấy,nôngdântáđiềnvànôngdânlàmthêu,bắtđầuxuấthiện.Chếđộphongkiếnthaythếchếđộnôlệlàmộtthuậnlợiđốivớiviệcgiảiphóngsứclaođộng.

Nôngcụchếbằngsắtvàtrâucàyđãđượcmởrộngthêmmộtbước.NướcNgụy,nướcTần...đãxâydựngnhữngcôngtrìnhthủylợivớiquymôlớnnhưconngòiHồngCâu,TâyMônBáo,bờđậpĐôGiang,conngòinướcTrịnh...khiếnchosảnxuấtnôngnghiệpđượcpháttriểnmạnhmẽ.Cácnghề thủcôngnhưđúcsắt,nấumuối,dệtvải,đồgốm,đóngxe,đóng thuyền...đềuđượcmởmang.Thươngnghiệpcũngdầndầnpháttriển.LâmTrungcủanướcTề,HàmĐancủanướcTriệu,HìnhDươngcủanướcHàn,UyểncủanướcSởđềulànhữngthànhthịbuônbánphồnvinh.Nhữngđồngtiềnkimloạihìnhdángkhácnhauđượcchếraởnhiềunướccũngđãbắtđầulưuthôngtrênthịtrường.NềnvănhóatưtưởngtrongthờiChiếnQuốcđượcpháttriểnrầmrộchưatừngthấytừtrước

tớinay.“Báchgiachưtử”nhưNho(MạnhTử,TuânTửlàmđạibiểu),Mặc(MặcTửlàmđạibiểu),Đạo(TrangTửlàmđạibiểu),Pháp(HànPhiTửlàmđạibiêu)...Mỗipháiđềuthểhiệnchủkiếncủamình, triểnkhai luậnchiến,đãhình thànhcụcdiệnsinhđộng trămnhà tranhnhaulêntiếng.Vănhọc,Sửhọc,ThiênVăn,Nônghọc,Yhọc...đềuđãgiànhđượcnhữngthànhtựuởnhữngmứcđộkhácnhau,thicacủaKhuấtNguyênchínhlàmộttácphẩmhaylưutruyềnthiêncổ.

52.BanhàphânchianướcTấnSau“XuânThu”làthờiChiếnQuốc.Theoýkiếncủađạiđasốcácnhàsửhọc,thờiChiếnQuốc

bắtđầutừNguyênVươngnguyênniêntriềunhàChu(năm474trướcCôngNguyên)kếtthúcvàonăm26TầnvươngChính(tứclànămTầnThủyHoàngthốngnhấttoànquốc,năm221,trướcCôngNguyên),tổngcộng255năm.TạisaothờikỳnàylạigọilàthờiđạiChiếnQuốc?Đâylàmộtthờiđạinhưthếnào?CuốithờiđạiXuânThu,quyềnlựccủathiênvươngnhàChuđãhoàntoànsuyyếu,giữacác

nướcxảyratìnhtrạngmạnhxâmlượcyếu,lớnnuốtnhỏ,tranhnhaulàmbáchủ.Trongmộtvàinướcchưhầu,mộtsốKhanhđạiphu(lúcđótrongcácnướcchưhầu,dướinhàvuađặtratướcvịgồmbađẳngcấplàKhanh,Đạiphuvàsĩ)cũngliềulĩnhmởrộngđấtphongcủamình.Họcổvũnôngdânkhaihoang,sửdụngphươngthứcbóclộtphongkiếnmới,chophépnôngnôcóquyềntựdothânthểởmứctươngđối.Nôngdânnhờhọmàcuộcsốngđãkháhơnsovớikhiởdướiáchthốngtrịcủanhàvua.CóKhanhđạiphuvìmuốnmởrộngthếlựccủamìnhcònsửdụngcácbiệnphápmuachuộclòngdân,vídụnhưgiảmnhẹtôthuế...nhưvậy,đãđếnlúcngàycàngcónhiềunôngnôkhôngchịunổisựápbứcbóclộttànkhóccủanhàvua,họđuanhauchạytrốntớichỗKhanhđạiphuđểlàmtáđiền.ThếlựccủaKhanhđạiphudovậycũngngàycànglớn,thậmchíđãvượtquacảnhàvua.NướcTấnchínhlàmộtvídụ.ỞthờiXuânThu,nướcTấnlàmộtnướclớn,nhì,thếnhưngđếncuốithờikỳXuânThu,trên

thựctếnướcTấnđãtrởthànhvàibanướcnhỏ,nhàvuachỉcònlàbùnhìn.MộtsốKhanhđạiphumỗingườicắtcửmộtđịabàn,lậpraquânđội,tấncônglẫnnhau,tranhgiànhđấtđaicủanhau.Vềsau,mộtsốnướcnhỏbịnướclớnthôntính,chỉcònlạibốnnhàlàTrí,Triệu,Ngụy,Hàn.ĐạiphucủabốnnhàlúcđólàTríBá,TriệuTươngTử,NgụyHànTử,HànKhangTử,trongđóTríBácóthếlựclớnnhất.TríBámộtlòngmuốnphếbỏvuaAiCôngcủanướcTấn,tựxưngvua.ThếnhưngTríBásợbanhàkiacũngtớitranhgiànhđòilàmvuabènnghĩramộtbiệnphápđểlàmsuyyếubanhà:TríBámượncớnhàvuamuốnđitrừngphạtnướcViệt,nhưnglựclượngkhôngđủ,bắtbốnnhàmỗinhàhiếnchonhàvuamộtkhoảnđấtrộngmộttrămdặmvuông.DoAiCôngtrênthựctếđãbịTríBákhốngchế,nênnếubanhàtuântheolệnhthìTríBácóthểthuđượckhoảnhđấtrộngbatrămdặmvuôngmộtcáchngonlành,thanhthếcủaTríBásẽcàngmạnhhơn;nếunhànàokhôngnghethìTríBásẽtớihỏitộivìđãdámcuỡnglệnhnhàvua.ĐâychínhlàsựtínhtoánnhưýcủaTríBá.TríBásaingườitớibanhàđòiđất.HànKhangTửvàNgụyHànTửsợhãiquyềnthếcủaTrí

Bá,đềudângđấttheoconsốđãấnđịnh,duychỉcóhọTriệu làkhôngtuân lệnhnày.TriệuTươngTửxôngtớitrướcmặtngườicủaTríBácửđến,hétlên:-Đòiđấtư?Đấtnàylàcủatổtiêntađểlại,takhôngthểdễdànglấyrađểgiaânđược.TríBátứctốimuốnnổtunglồngngực,lậptứcmangđộiquânliênhợpcủahainhàHànNgụy

đếnđánhTriệu-trướcđóđãthỏathuận,saukhithắnglợiđấtđaicủanhàTriệusẽchiađềuchobanhà.ThếlàbinhmãcủabanhàrầmrầmrộrộkéothẳngtớiTriệu.TriệuTươngTửvấpphảithếhùng,khôngdámliềulĩnh,đànhphảilùivềgiữTấnDương(thànhphốTháiNguyên,tỉnhSơnTâyngàynay).ThànhTrìTấnDươngnàylầnlượttrảiquasựkinhdoanhkhổsởvấtvả củahai gia thầnnhàTriệu, chẳngnhữngđãdựngđượcCungđiệnnguynga rộng rãi vàtườngthànhvữngchắc,màsảnxuấtcũngđượcpháttriểnmạnhmẽ.SaukhiTriệuTươngTửtớiđó,thấytườngthànhkiêncố,lươngthảosungtúc,vôcùngsungsướng,thếnhưnglúcnhìnlạiquânđộicủamình,thấysựchuẩnbịcònsơsài,đaokiếmphầnlớnđãbịhưhỏng,cũkỹ,cungnỏcàngít,losợkhôngchốngnổisựtấncôngcủaTríBá,nênrấtbuồnrầu.TriệuTươngTửtriệutậpcácquanđạithầntớibànbạc.QuanđạithầnlàTrươngMạnhĐàmnóivớiTrươngTử:-Thoạtđầu,khixâydựngtườngvâyquanhCungđiệnTấnDương,phòngtươnglaisẽgặp

tìnhthếbấtlợi,quanhphíabêntrongtườngđãchấtđầycủilauvàcànhgai,nhữngthứnàyđềulànguyênliệutốtđểlàmcáncung;cộtcungđiệnbằngđồngcóthểlàmđao,kiếm,giáo,mác.

TriệuTươngTửtứckhắcsaingườiđụctườngvâyrỡcộtđồng;thoạtnhìnthìthấycònrấttốt,củilauvàcànhgaiđềuvẫnrấtrắnchắc.TưởngTửmừngrỡcườingoácmiệng,nói:-Tốtlắm!Tốtlắm!Giờthìđãcóphươngcứuhộrồi!TứcthìTươngTửsaingườingayđêmđóchếtạocácloạivũkhínhưđao,thương,cung,nỏ...

tăngcườngchuẩnbịphòngthủ,chờbọnTríBátấncông.BinhmãcủabanhàTrí,Hà,NgụyvừakéođếnđãvâychặtthànhTấnDươngtớimứcnước

khôngrỉrađược,giókhôngthểthổiqua,rồiliềumạngđánhvào.TriệuTươngTửdựavàovũkhítinhnhuệ,lươngthảodồidào,quândânanhdũng,kiênđịnhgiữchắcđượchơnbatháng.TríBáthấyđánhthànhkhôngđược,suốtngàysùngsụcnhưdầusôi,lửacháy.Mộthôm,TríBátrèolênnúiLongSơnởphíaTâyBắcthànhTấnDươngquansátđịahình,

nhìn sôngTấnHà chảyqua gócphíaĐôngBắc của thành chợt nghĩ ramột biệnpháppháthành,liềnvộivàngmờihainhàHàn,Ngụytớithươngnghị,TríBánói:-Tôinghĩ,thừalúcnày,nướcsôngkhôngtolắmtachođắpmộtbờđậplớnởtrongsông,để

tíchtrữnước,tớilúcđó,bọntrongthànhsẽchạyđiđâu?Nóixong,TríBácườikhàkhà.HainhàHàn,Ngụykhôngdámkhôngtheo,đềunóiđólàmột

kếhay.BinhlínhcủabanhàđềutuântheomệnhlệnhcủaTríBálậptứchànhđộng,đắpngaybờđập.Đếnmùamua,TríBásaingườiphávỡconđậpởbờnam,nướclũcuồncuộnvâyquanhthànhTânDương,ngayở trong thànhnước cũngđãngập sâu tớihơn thước.ThếnhưngởtrongthànhTânDương,trêntừTriệuTươngTử,dướitớidânchúngđềuthềchếtquyếtkhôngđầuhàng,ngàyđêmphòngthủ,khôngchútchểnhmảng.Vànhưvậy,thànhbịvâysuốtbanămtrời,trongthànhkhôngítnhàđãbịđổsập,lươngthựccũngsắpsửacạn,binhlínhốmlaliệt,trướcmặtkhôngthểgiữyênđượcnữa.TriệuTươngTửvôcùnglolắng,lạicùngbànbạcvớicácquanđạithầntìmcáchgiảicứu.QuanđạithầnTrươngMạnhĐàmnói:-Thầnchorằng,hainhàHàn,NgụyvớinhàhọTríchỉbằngmặtmàkhôngbằnglòng.Thầnsẽ

tớitìmhọđểbànbạc,tranhthủhọđểcùngchúngtađốiphóvớinhàhọTrí.TriệuTươngTửđồngýchoTrươngMạnhĐàmđithửxem.TrươngMạnhĐàmnhân lúc trời tối lẻn trốn vàodoanh trại củaHàn,Ngụy, nói vớiHàn

KhangTửvàNgụyHànTử:-Tụcngữnóichẳngsai,“môihởrănglạnh”.HiệnnayTríBádẫnđầubinhmãcủahainhàcác

ôngtớiđánhnhàTriệuchúngtôi.NếunhàTriệumấtthìsẽđếnlượtcácôngđó!HainhàHàn,NgụyvốntừtrướcvẫncóýthứccảnhgiácđốivớiTríBá,họnghĩ,dùchobanhà

cóchianhauhọTriệu,kẻmạnhvẫnlànhàhọTrí.TríBátâmđịaghêgớm,lòngthamvôđáy,tươnglaimìnhcũngkhótránhkhỏikếtcụccủanhàhọTriệu.NgheTrươngMạnhĐàmnóihọcàngthêmlolắng;thếnhưngsợbắthổkhôngthànhtấtbịhổcắn,cóđiềuthằngchaTríBánàyvừaxảotrálạivừađộcác,sựviệcchúngtabànbạcvạnnhấtbịtiếtlộra,thìđạihọasẽgiángxuốngđầuđó.TrươngMạnhĐàmanủihọmấycâu,bằnglòngbảođảmgiữbímật.Chẳngmấychốccảba

cùngthươnglượngxongbiệnpháptiêudiệtnhàhọTrí.Hômđó,TríBácùngvớiHànKhangTử,NgụyHànTửquansátthếnước.TríBáchỉxuống

thànhTấnDươngđangbịnướclũvâychặtbốnbề,dươngdươngtựđắcnói:-Giờtamớiđượcbiếtthếnàolàlợihạicủanước:nướccóthểlàmdiệtvongmộtquốcgia!

Cácôngnhìnkìa,nướcnàynếulạidângcaothêmmộtchútnữathìtoànbộthànhTấnDươngsẽbịlấnchìm!HaingườiHàn,Ngụyvừanghexong,liềnnói:-Đúngvậy!Đúngvậy!

Thếnhưngcontimhọhoảnghốtcứnhảynhót,phậpphồng.ThìralàđôthànhcủaNgụyvàHànđềucósôngchảyqua.NếutrongtươnglaiTríBácũngdùngnướcđốiphóvớihọthìsẽrasao?HọvộisaingườibímậtliênhệvớiTriệuTươngTử,ướcđịnhhànhđộngsớmhơn.Nửađêmhômđó,hainhàHàn,NgụyphávỡconđậpởbờBắc,nướcliềnchảyvàodoanhtrại

củanhàhọTrí.QuânTríđạiloạn,vộivàngđingănnước.BinhmãcủaHàn,Ngụythừacơtấncôngtừhaibên.TriệuTươngTửdẫnquânđánhvàodoanhtrạinhàhọTrítừmặtchínhdiện,hétto:-AibắtsốngđượcTríBásẽcótrọngthưởng!TríBáđangsaytrongcơnmộng,bừngtỉnhdậy,đãthấyđạiquânngườingựacủaHàn,Ngụy

đãápsát,cònquânmìnhthìđangrốiloạn.Biếtthếlớnđãmất,đànhphảiliềumìnhchạytrốn.HắnmuốnlênthuyềnsangbờbênđểlênnúiLongSơn,rồitớinướcTầncầuviệnbinh.ChẳngngờTriệuTươngTửđãsaiquânmaiphụcsẵnởđó,chờTríBá.Hắnvừalênbờ,quânTriệuđãxôngtớinhưongvỡtổ,bắtsống.TríBárồigiếtchếtngay.QuânđộinhàhọTrí,đứachết,đứabịthương,rấtnhiềutênbịbắtlàmtùbinh.TríBávừachết,địabàncủahắnđãbịbanhàHàn,Triệu,Ngụy,chianhau.Đâylàsựkiệnxảy

ravàonăm16TrinhĐịnhVươngnhàChu(năm453trướcCôngNguyên).Chẳngbaolâu,TriệuTươngTửbịốmrồiquađời,ngườicháucủaTrươngTửlàTriệuHoàn

trởthànhthủlĩnhcủanhàTriệu.TriệuHoànthươnglượngvớihainhàNgụy,HànnhânlúcvuamớicủanướcTấnlàUCôngvừalênngôi,dứtkhoátđemđịabàncủahắnchiađềunhau.NhưvậylànướcTấnchỉcònlạibanhàTriệu,Hàn,Ngụymỗingườiđứngriêngbiệt.Sựkiệnnàysửsáchgọilà“BanhàchianhaunướcTấn”,gọiHàn,TriệuNgụylà“TamTấn”.TấnUCôngtuyvẫncòngiữđượcdanhvịcủanhàvua,thếnhưngchỉcódựavàohaithànhnhỏmàTamTấnlưulạiđểduytrìcuộcsống,quyềnlựcchẳngcógìkhắpnơiphảilàmviệctheosắcmặtcủa“TamTấn”,hệtnhưđượcxếpđặtvậy.Từđấy,nướcTấnchiếmhữunôlệđãchuyểnhóathànhbanướcTriệu,Hàn,Ngụytheochếđộphongkiến.“TamTấn”tuylàbaquốcgia,nhưngkhôngđượckểlàchưhầu,danhphậncủahọvẫncònlà

Khanh,khitraođổiqualạivớivuacácnướcchưhầukhácluônluônphảichịuthấphơnngườimộtmức.NếumuốnđượclàmchưhầucầnphảiđượcsựbổnhiệmcủaChuThiênVương.Năm23ChuUyLiệtVương(năm403trướcCôngNguyên),mỗingười“TamTấn”đềucửđạibiểucủamìnhcùngtớiVươngthấtnhàChuđểxinphong.KỳthựclúcnàyChuThiênVươngchỉlàmộtbộkhungtrốngrỗng,khôngđủsứcquảncôngviệccủacácchưhầu,“TamTấn”tớixinphongchẳngqualàđểthựchànhthủtụchợpphápmàthôi.UyLiệtVươngtrướcsựviệcđãrồiđànhphảilỏngtayphongchothủlĩnhnhàHànlàHànKiềnlàmHànHầu,thủlĩnhnhàNgụylàNgụyTưlàmNgụyHầu,thủlĩnhnhàTriệulàTriệuTịchlàmTriệuHầu.Từđây“TamTấn”đãchínhthứctrởthànhbanướcchưhầuđộclập.SựkiệnnàyđánhdấuviệcgiaicấpđịachủmớitrỗidậyđãgiànhđượcchínhquyềncủanướcTấnvàchếđộphongkiếnđãhìnhthànhởnướcTấn.Trongkhiấy,chếđộnôlệởcácquốcgiakháccũngđangdầndầntanrã,giaicấpđịachủmới

nổilên,lầnlượtgiànhđượcchínhquyềnởcácnước.LịchsửTrungQuốcbắtđầubướcvàothờikỳmớicủaxãhộiphongkiến.Tớilúcnày,mườimấynướclớnởcuốithờiXuânThu,trảiquacáccuộcchiếntranhvàthôn

tínhkịchliệt,mộtsốquốcgiađãbịdiệtvong,sốkhácthìmạnhlên,chỉcònlạibảynướclớnlàTề,Sở,Yên,Triệu,Hàn,Ngụy,Tầnvàvàinướcnhỏ.BảynướclớnnàyđượcgọilàChiếnQuốcthấthùng.Đểbảotồnvàmởrộngthếlựccủamình,họnghĩkếđixâmchiếmđấtđai,tiêudiệtthựclựccủacácnướckhác,khôngngừnggâychiếntrênquymôngàycànglớn.CácsáchsửsaunàygọilàthờikỳchiếntranhtriềnmiênkhôngdứtđólàthờiChiếnQuốc.

53.NgụyVănHầukénhiềntàiĐầuthờikỳChiếnQuốc,Ngụylàmộtquốcgiahùngmạnhnhất.Điềunàykhôngtáchrờikhỏi

sựtàigiỏi,sángsuốtcủaNgụyVănHầu(NgụyTư).Điểmtàigiỏilớnnhấtcủaônglà“Lễhiềnhạsĩ,tưnhânthiệnnhiệm”,chínhlànóicoitrọngvàtônkínhnhữngngườicóđứchạnhcaothượng,đầuócsángsuốt,biếtchiêunạprộngrãihiềntài,khiêmtốnlắngnghevàtiếpthuýkiếncủahọ,biếtpháthuymộtcáchtốtnhấtuytíncủahọ.DođórấtnhiềuhiềnsĩnăngnhântìmđếnvớiNgụy.NướcNgụycómộtngườitênlàĐoạnCanMộc,đức,tàiđềugiỏi,uytínrấtcao,ởẩntrong

mộtngõnhỏyêntĩnh,khôngchịuralàmquan.NgụyVănHầumuốngặpmặt,mongđượcthỉnhgiáovềphéptrịnước.Mộthô,NgụyVănHầungồi trênxeđíchthântớinhàĐoạnCanMộcthămhỏi.ĐoạnCanMộcnghetiếngđộngxengựacủaNgụyVănHầu,liềnvộivàngnhảyquatườngchạytrốn.NgụyVănHầubịcấmcửakhôngtiếp,bựcbộitrởvề.Tiếpliềnmấylầntớithămhỏi,ĐoạnCanMộc đều lảng tránh. Thế nhưngNgụyVănHầu trước sau vẫn vô cùngngưỡngmộĐoạnCanMộc,mỗilầnngồixeđiquacửanhàông,đềutừtrênghếngồivộiđứngdậy,tayvịnvàolancanngưỡngvọngrấtlâu,tỏlòngrấtthànhkính.Ngườiphuxehỏi:-ChúaCôngnhìngìvậy?NgụyVănHầunói:-TanhìnxemĐoạnCanMộctiênsinhcónhàhaykhông?Ngườiphuxekhôngcholàphải,nói:-ĐoạnCanMộccũngquáđánglắm!Mấylầntớithăm,ôngtađềukhôngchogặp,ChúaCông

cònđểýtớiôngtalàmgì?NgụyVănHầulắcđầunói:-ĐoạnCanMộctiênsinhchínhlàmộtngườigiỏituyệtvờiđó,khôngxuphụkẻcóquyềnthế,

khôngthamlammưuđồphúquý,phẩmđứccaothượng,họcvấnuyênbác.Mộtconngườinhưvậy,saotalạicóthểkhôngtônkínhđượcư?VềsauNgụyVănHầudứtkhoátvứtbỏbộkhungcủanhàvua,khôngngồixe,khôngđem

theotùytùng,đibộtớinhàĐoạnCanMộc.LúcnàydùthếnàocũngphảiđượcgặpmặtNgụyVănHầukhiêmnhườngcungkínhcầuxinđược thỉnhgiáoĐoạnCanMộc.Cảmđộng trướcthànhýcủaNgụyVănHầu.ĐoạnCanMộcđãđưararấtnhiềubiệnpháphayphògiúpnhàvua,NgụyVănHầumờiĐoạnCanMộcralàmtướngquốc(trưởngquanhànhchínhtốicaocủamộtnướclúcđó);nóithếnàoĐoạnCanMộccũngkhôngchịu.NgụyVănHầuliềnváilạynhậnônglàmthày,đểđượcthườngxuyêntớithăm,lắngnghecaokiếncủaôngvềmộtsốvấnđềtrọngđại.Sựkiệnnàyđượclantruyềnrấtnhanhchóng.MọingườiđềubiếtNgụyVănHầu“Lễhiềnhạsĩ”,hạmìnhtrọngdụngngườitài.Mộtsốhọcrộng,tàicao,nhưnhàchínhtrịTrácHoàng,LýKhuy,nhàquânsự,NgôKhởi,NhạcDươngVụđềulầnlượtvềvớiNgụyVănHầu,giúpđỡôngtacaitrịđấtnước.Lúcđó,nướcNgụyđãxâydựngđượcchínhquyềnphongkiến,giaicấpđịachủmớinổilenđã

bướclênvũđàichínhtrị.Thếnhưng,vôluậnlàvềmặtchínhtrị,kinhtếhayýthứctưtưởngđềuvẫntồntạirấtnhiềutàndưcủachếđộnôlệ,gâytrởngạinghiêmtrọngchosựpháttriểncủanướcNgụy.NgụyVănHầuquyếttâmtăngcườngcảicách.ÔngđãbổnhiệmLýKhuylàmtướngquốc,thườngxuyêncùngLýKhuyđàmluậnviệcđạisựnướcnhà.LýKhuycũngtíchcựcđềxuấtrấtnhiềukiếnnghị.Mộthôm,NgụyVănHầuhỏiLýKhuy:-LàmthếnàođểchiêumộđượcnhiềuhiềntàichonướcNgụyđây?LýKhuychưavộitrảlời,hỏilại:

-ThưaChúacông,xemquachếđộthếkhanh,thếlộctrướcđâytruyềnlạiChúaCôngthấythếnào?NgụyVănHầunói:-Xemracórấtnhiềuđiềutệhại,bắtbuộcphảicảicách.LýKhuygậtgậtđầu,nói:-Chếđộnàykhôngsửađổithìkhôngthểsửdụngđượcnhữngngườicótàinăngthựcsự,

khôngthểcaitrịđấtnướctốtđược.Theochếđộ“Thếkhanhthếlộc”,tướcphongvàbổnglộccủaquýtộcchủnôlàkếtruyềnhết

đờinàyquađờikhác,chatruyềnchocon,contruyềnchocháu,chodùngườiconchẳngcótàicángì,chẳnglậpđượccônglaogìvẫnđượckếthừatướcphongvàbổnglộccủacha,hưởngthụmọiđặcquyềncủaquýtộc,sốngcuộcđờiănsungmặcsướng.Mộtsốnhântàichânchính,chỉvìkhôngphảilàquýtộcthìbịoép,rấtkhócóđịavịxứngđáng.LýKhuyphântíchvấnđềnàychoNgụyVănHầunghe.NgụyVănHầurấtđồngtìnhvớicáchnhìncủaLýKhuyliềnhỏi:-Vậythìnêncảicáchnhưthếnào?LýKhuysẵncótínhtoàntừtrước,liềnbìnhtĩnhnói:-Cầnphếbỏchếđộthếkhanh,thếlộc.Bấtkểlàquýtộchaylàbìnhdân,hễaicótàinăng,có

cônglaothìđềuđượclàmquan,đềuđượchưởngbổnglộc.Căncứvàotàinăngvàcônglaotonhỏmàphânchochứcvụ,ngườicócôngnhấtđịnhđượcthưởng,kẻcótộiphảixửphạtthíchđáng.Đốivớisốquýtộcđãbấttàilạichẳngcócôngmàcứtácoaitácquáithìphảisửdụngbiệnphápkiênquyết,thủtiêubổnglộccủahọ,dùngsốbổnglộcnàyđểtriệumờingườitài.Nhưvậythìcácnôngdân,hiềnsĩtừbốnphươngtámhướngsẽquyvềnướcNgụy.NgụyVănHầucảmừng,saiLýKhuykhởithảopháplệnhcảicách,khônglâuđãđượcchấp

hànhtrongtoànquốc.Hạngmụccảicáchnàyđãtướcbỏđiđặcquyền“thếtập”(chatruyền,connối)củaquýtộcchủnôsuyđồi,tạocơhộichogiaicấpđịachủmớitrỗidậycandựvàochínhquyền,chínhquyềnphongkiếnnướcNgụycũngcócơđượccủngcố.Tiếpđó,NgụyVănHầulạitheokiếnnghịcủaLýKhuy,tiếnhànhcảicáchkinhtế.LýKhuy

tínhtoánmộtconsốtỉmỉ:Mộtnônggiacónămkhẩutrồngtrọt,mộttrămmẫuđất,sốlươngthựcthuhoạchđượccủamỗinăm,ngoàiviệctrừđikhoảnnộptôthuếvàlươngthựcđểăncủagiađình,thìchẳngcònthừalạibaonhiêu,nếugặpviệcđauốm,tangma,hoặcNhànướctăngquyêngóptạpthuế,thìcuộcsốngcàngthêmkhókhăn.Đểcảithiệnđờisốngcủanôngdânthìcònphảităngthêmsảnlượnglươngthực.Lúcđó,nướcNgụycóướckhoảnvàitrămvạnmẫuđất;trừdiệntíchnúi,sông,thành,ấp,đấtcòncóthểcanhtácđượcchỉcó300vạnmẫu.Nếungườinôngdâncầncùchămsóc,mỗimẫucóthểtăngsảnthêmđượcbahộc(mỗihộcbằng10đấu)lươngthực;ngượclại,sẽgiảmbớtbahộc.Nhưvậy,hoặctănghoặcgiảm,toànquốcsẽsaicách180vạnhộclươngthực.Chonênôngkiếnnghịthựcthànhchínhsách“Tânđịalực”chínhlàtíchcựcxâydựngthủylợi,cảitiếnphươngphápcanhtác,đểpháthuymạnhmẽtiềmlựccủađấtđai.Đồngthời,LýKhuycònsánglậpracách“Bìnhđịch”.Vàonhữngnămđượcmùa,giálươngthựctrênthịtrườngrẻ,đểngườinôngdânkhôngbịthiệtthòi,nhànướcđãmualươngthựccủahọvớigiáphảichăng.Nhưvậylà,bấtkểđượcmùahaymấtmùa,giálươngthựcvẫnđượcbìnhổn,đờisốngnhândânđượcyênđịnhhơntrước,việcthunhậptôcủanhànướccũngđãđượcđảmbảo.LýKhuycònthuthậpchỉnhlýlạiphápluậtmàgiaicấpđịachủmớinổidậyđặtratừcuối

thờiXuânThu,sángchếraphápđiểnphongkiến,tứclà“phápkinh”-đólàbộphápđiểnđầutiên,tươngđốicóhệthống,tronglịchsửTrungQuốc,dùnghìnhthứcphápluậtđểcủngcốvữngchắcchếđộphongkiến,bảovệnhữngđặcquyềnchínhtrị,kinhtếcủagiaicấpđịachủ.NgụyVănHầurấttánthànhchủtrươngvàbiệnphápcủaLýKhuy.Saukhithựchànhmộtloạtbiệnphápnày,nướcNgụyđãgiàumạnhlênnhanhchóng.NgụyVănHầu thấy thực lực củađất nướcđãđược tăng cường, liền tấn côngđánhnước

TrungSơn(mộtvùnghuyệnĐịnh,tỉnhHàBắcngàynay).TrácHoàngtiếncửNhạcDươnglàmđạitướng,nóirằngôngtavănvõsongtoàn,giỏidẫnbinh,chắcchắnsẽđánhbạiTrungSơn.Thếnhưngcóngườiphảnđối,nói:-ContraicủaNhạcDươnglàNhạcThưlàmđạiquanởTrungSơn,liệuôngtacóchịudốcsức

liềumìnhđánhTrungSơnkhông?Chỉsợrằngôngtavìyêuthươngcontraimàtráitimsinhmềmyếu.TráiHoàngnói:-NhạcDươnglàngườitrungthànhvớiđấtnước.NhạcThưđãtừngthayvuanướcTrungSơn

đếnmờiNhạcDươngtớilàmquan.NhạcDươngchorằngvuanướcTrungSơnhoangdâm,vôđạo,chẳngnhữngkhôngtớimàcònkhuyêncontrairờibỏ.Đủthấyôngtalàngườirấtcóbảnlĩnh.VănHầutriệuNhạcDươngtới,nói:-TamuốnđểkhanhlãnhbinhđibìnhđịnhTrungSơn.Contraikhanhđanglàmquantạiđó,

khanhnghĩsao?NhạcDươngnói:-Đạitrượngphukiếncônglậpnghiệpvìđấtnước,nếukhôngđánhbạiTrungSơn,xintình

nguyệnchịutội.NgụyVănHầu liềncửNhạcDương làmđại tướng,dẫnđoànbinhmãđiđánhTrungSơn.

Đánhliềnmấytrận,quânTrungSơnđạibại.QuânNgụykéoquânvào,đánhthắngtớiđôthànhnướcTrungSơn,rồibaovâychặtđôthành.VuanướcTrungSơnvôcùngsợhãi,mộtmặttăngcườngbảovệthành,mộtmặtbứcNhạcThưkhuyênNhạcDươngđìnhchỉviệcđánhthành.NhạcThưbấtđắcdĩđànhphảitrèolênlầuthànhgọito,mờichatớigặpgỡ.NhạcDươngbướcra,chưachờchoNhạcThưmởmiệng,liềnđãquátchửicontraimộthồi,bắtNhạcThưphảimaumaukhuyênvuaTrungSơnrađầuhàng.NhạcThưthỉnhcầuNhạcDươngtạmthờikhôngđượcđánhthànhđểchờcontraithươngnghịvớinhàvua.NhạcDươngđãđồngý,liềnchohọthờihạnmộttháng.Mộtthángtrôiqua,nướcTrungSơnlạiyêucầuchohoãnthêmmộtthángnữa.Balầnnhưvậy,NhạcDươngcũngchưađánhthành.VốnlàNhạcDươngđãsuynghĩ,thànhtrìcủanướcTrungSơnkiêncố,cứliềuđánhthìthươngvongsẽrấtlớn,chibằngcứvâymàkhôngđánhđểmuachuộclòngdân,chờcơhộisẽchiếmlấyđôthành.Nàongờ,mộtsốngườiởtrong triềuđìnhnướcNgụyghenghétđốkỵNhạcDươngnhâncơhộiđó tớinóixấuNhạcDươngtrướcmặtVănHầu:-XinChúacônghãynhìnxem,thoạtđầukhiNhạcDươngđánhvàoTrungSơnthếmạnhnhư

chẻtre.Chỉmộtlờicủacontraithôi,đãbathángnaykhôngđánh.Tìnhcảmchaconquảlàsâunặng!NếukhôngchogọiNhạcDươngvề,erằngcônglaobanđầusẽvứtbỏhết.NhữnglờiphỉbángNhạcDươngkhôngngừnglọtvàotronglỗtaicủaNgụyVănHầu.Ngụy

VănHầuhỏiTrácHoàngcóýkiếngì,TrácHoàngnói:-ConngườiNhạcDươngnàyrấtđángtincậy,Chúacôngkhỏiphảihoàinghi.TứcthìmọilờiphỉbángNhạcDương,VănHầuđềunhấtloạtkhôngđểý,vẫntínnhiệmNhạc

Dương như trước, thường xuyên cử người ra tuyến úy lạo, lại còn xây dựng nhà cửa đànghoàngởđôthànhchoNhạcDươngtrởvềsẽở.NhạcDươngtronglòngvôcùngcảmkích.ÔngthấynướcTrungSơnkhôngchịuđầuhàngliềndẫnquânđộidũngcảmđánhthành.VuaTrungSơnbiếttìnhthếnguycấp,liềntróichặtNhạcThưlại,treocaolêntrênđỉnhcộtgòởnóccửalâuthành,muốndùngbiệnphápnàybứcNhạcDươngphảirútquân.Hômđó,từtrênđỉnhcộtcaoNhạcThưgàoto:-Chaơi,cứuconvới!Nhàvuanóihễcharútquânthìnhàvuasẽkhônggiếtcon...!Lờigàođóchưadứt,NhạcDươngbựctứcquá,râuvểnhthẳnglên,rútmộtmútnỏrasắpsửa

bắnthẳngvàoNhạcThư.VuanướcTrungSơntrongcơngiậndữ,quảthựcđãgiếtchếtNhạc

Thư,cònchặtđầucủaNhạcThưtreolênđỉnhcộtsào.MuốnlàmchoNhạcDươngđaubuồnmàbuônglơiýchíchiếnđấu.NhạcDươngnhìnthấyđầulâucủacontrai,bựctứcquáliềnchửithẳng:-Aibảomàylàmviệcchotênhônquânvôđạo!Đólàtộilỗimàmàyphảigánhchịu!TiếpđóNhạcDươngdẫnđầuquânđộiliềuchếtđánhvàothành,cuốicùngđãtiêudiệtđược

nướcTrungSơn.SaukhibìnhđịnhxongnướcTrungSơn,NgụyVănHầulạicửNgôKhởilàmđạitướng,soái

lãnhquânđộiđiđánhnướcTần,liêntụcchiếmlĩnhđượcnămtòathànhtrì.NướcNgụytrởthànhmộtquốcgiacườngthịnhnhấtởthờiđó.

54.TâyMônBáocaitrịThànhNghiệpKhiNgụyVănHầuởngôi,nướcNgụycómộtnhàchínhtrịnổitiếngtêngọilàTâyMônBáo.

Ông làngười thôngminhcó tàicán, tíchcực thamgiaphongtràocảicáchchínhtrịcủaLýKhuy,đượcNgụyVănHầutínnhiệmsâusắc.NướcNgụycómộtthànhtrì têngọi làNghiệp(phíaTâyhuyệnLâmChương,tỉnhHàBắc

ngàynay).NơiđâylàkhuvựcbiêncươngxaxôicủanướcNgụy,kẹpởgiữanướcHànvànướcTriệu;trênmặtquânsựđólànơihiểmyếu.NgụyVănHầusuynghĩcầnphảicửmộtngườiđắclựctớiđócanhgiữvàcaitrị,đểtiệnphòngbịnướcHàn,Triệuxâmlược.Vănhầusuyđitínhlại,cuốicùngđãchọnđượcTâyMônBáo,rồiquyếtđịnhbổnhiệmTâyMônBáolàmtrưởngquanhànhchínhtốicaocủaThànhNghiệp,tứclàlàmhuyệnlệnh.TâyMônBáotớinhiệmsởởThànhNghiệpchỉthấyđồngruộnghoangvu,dâncưthưathớt,

chợbúatiêuđiều,mộtcảnhtượngtiêuđiều,thêthảm,ôngliềnmờicáccụphụlãotới,hỏirõnguyêndo.Cácphụlãongườinàongườinấymặtủmàychau,thởdàinãoruột,nói:-ĐềuchỉvìviệclấyvợchoHàBánênnướcgâyrađồngruộngtớinôngnỗinày.TâyMônBáonghexong,chẳnghiểumôtêgì,liềnhỏi:-Thậtlàmộtviệckỳquái!HàBálàai?Ôngtalấyvợ,tạisaolạilàmchonơinàytiêuđiềunhư

vậy?CáccụphụlãokểhếtđầuđuôichoTâyMônBáonghe.Thìra,ởđịaphươngnàycómộtconsônglớntêngọiSôngChương.Mỗinămmùahạtới,

nướclũtrênnúiđổxuốngtrànngập,nướcsôngthườngxuyêndânglênthànhlụtlội,taihọarấtghêgớm.Nơiđócómộtloạitruyềnthuyếtmêtín,nóirằngThủyThầnlàHàBáchủquảnSôngChương,mỗinămđềuphảilấymộtcôgáixinhđẹplàmvợ.Nếuđúngthờihạnchọnramộtcôgáigảchoôngta,thìThủyThầnsẽbảohộchođịaphươngnàygióhòamưathuận,ngũcốcbộithu.Bằngkhông,ThủyThầnsẽbựctứcnổigiận,gâyrasónggió,hủyhoạinhàcửa,làmngậphếthoamàu.ĐểđượcHàBábảohộ,mùaxuânmỗinămvàolúcvừabắtđầucàybừagieotrồng, côđồng liềnđi tới từngnhà tuyển chọn các cô gái chưa chồng; thầy cô gái connhànghèokhổnàoxinhđẹp,liềnnói:-NóphảiđilàmHàBáphunhân!Vànhưvậy,tìnhthânruộtthịtcủangườiđờiđãbịcướpđimộtcáchtrắngtrợn.Sauđó,cô

đồng tắmgội trangđiểm cho cô gái đó, rồi chọnngày “Cát lợi”, đặt cô gái ngồi trên chiếcthuềynnhỏbệnbằnglausậy,đểmặcchonướccuốnđiđầutùyý.Chiếcthuyềnnhỏcứtrôimãi,khithuyềntanvõthìngườisẽchếtchìmxuốngđáyxông.Mộtnăm,hainăm,rồinhiềunăm,cũngkhôngbiếtlàbaonhiêucôgáiconnhànghèokhổđãbịchếtoanuổngnhưthế.CóailạibằnglòngđemcongáicủamìnhgảchoHàBá!Chonêndânchúnghoảngsợkéonhaubỏtrốnđinơikhác.Dânsốtrongvùngcàngngàycàngít,ruộtđấtdầndầntrởthànhhoanghóa.TâyMônBáonghetớiđâytronglòngđãhiểurõđượctámchínphần,lạihỏi:-Hiệntạimỗinămcácngươivẫnphảinộpcongáichobhđúngthờihạnchứ?-Dámkhôngđưasaođược?-Thếthìlẽralũlụtphảingưng,cácngươiphảiđượcancưlạcnghiệpchứ?Tạisaovẫncứ

phảiđithahươngcầuthực.Câuhỏinàytựanhưđãđâmthủngtráitimcủahọ.Cáccụphụlãolạitranhnhaunói“mồm

nămmiệngmười”,cóngườinói:-Hainămnaytuykhôngcónướclớn,thếnhưngvừatớimùahạn,đấtcátnứtnẻ,hoamàu

chếtkhô,khôngthểkhôngchạynạnđểxinăn.

Cóngườinói:-Quyêngóptạpthuếquánhiều!ChỉriêngviệcHàBálấyvợmỗinămbàconchúngtôibỏra

hàngtrămvạnquantiền,phầnlớnđềurơivàohầubaocôđồngvàbọncườnghàotronglàng.Câunói:“KhônglấyvợchoHàBáthìnướclụtđầysông,lấyvợchoHàBáthìchỉbéocôđồng”,cấmcósai!TâyMônBáonghecàngbựctức,lạihỏi:-Hẳnlàcácngươilạicamchịunhục,khôngdámhérăngchứgì?Cácphụlãonói:-Khôngxongđâu.Côđồngnói,đãlàmệnhtrờithìlàmsaocóthểchốnglạiđược!TâyMônBáonghĩmộtlát,lạinói:-HàBáđãlinhthiêngnhưvậy,lầnsaukhilàmviệchỉsựđónhớnóichotabiếtmộttiếng,ta

cũngsẽtớichúcmừngHàBá.TớingàyđưacôdâuvềchoHàBá,quanlạicáccấp,cườnghàocáclộ, lýtrưởng,nhadịch

trongvùngđềucómặt,nhữngngườikhắpchốnxagầnđếnxemcũngcótớimấytrămngười.Nghilễdẫndâusắpđặtvôcùnglongtrọng.NgàyhômđóTâyMônBáocũngtớihiệntrường,cácquan lại liềndẫncôđồngtớichàoquanhuyện lệnh.TrướcmặtTâyMônBáo làmộtcôđồngđãtrênbảymươituổi.Hơnhaichụcnữđệtửănmặcdiêmdúalòeloẹttheosau.TâyMônBáonhìnmàsụcsôibựctức,thếnhưnglạikhôngtiệnphátcáu,liềnnói:-Côđồng,xinphépcôđồngdắtHàBáphunhântớiđây,đểbảnquanxemthử?Cácnữđệtửdắtcôgáiđanglosợ,khóclócđến.TâyMônBáongắmnhìn,rồinói:-HàBálàmộtvịthầncaosang,phunhâncủangàiphảilàmộtngườiđặcbiệtxinhđẹpmới

được.Côgáinàydungnhanbìnhthường,bảnquanthấykhôngxứng.Giờxincôđồngchịuvấtvảmộtchuyến,thaybảnquantớitâuvớiHàBálàhuyệnlệnhtasẽchọnchongàimộtcôgáinhansắckhácthường,xinnánđợingàykiasẽdẫntới.Nói xong, liềnhạ lệnh chobinh línhômchặt lấy côđồng, rồi vứt “ùm”xuốngdưới sông.

Nhữngngườixungquanhnhìnthấytìnhcảnhnàyđềuhoảngsợ,hồnvíalênmây.TâyMônBáođứngtrênbờsông,mặtkhônghềbiếnsắc,làmravẻđangnónglòngchờđợi,saumộthồilâumớichậmchạpnói:-Xemracôđồngtuổitácđãgià,làmviệckhôngđượclanhlợi,tớichỗHàBáđãlâurồicũng

khôngchuyểnlờilại.Xinmờiđạiđệtửxuốngthúcgiụcnhanhlên!Nóirồi,lạibắtbinhlínhômchặtđạiđệtửvứtxuốngsông.Chỉthấyđạiđệtửnàychơivớiở

dướisôngmấycái,rồikhôngthấyhìnhbóngđâunữa.Látsau,TâyMônBáolạilàmravẻchờđợisốtruộtlắm,nói:-Saolâuthếmàvẫnkhôngthấytrởvề?-Lạibắtbinhlínhnémhaiđệtửnữaxuốngsông.Lẽ

dĩnhiên,ngoàimấylànsóngnhỏnổilên,chẳngcóbấtkỳtămhơigì.TâyMônBáolạinói:-Côđồng,đệtửđềulàđànbà,cóthểlànóinăngkhôngđượcrõràng,naymờicácvịhào

trưởngchịuvấtvảmộtchuyếnvậy.Bọnhàotrưởngthườngngàyvẫntácoaitácquáihoảngsợquávộivãmuốnchạytrốn.Tây

MônBáoquátlínhxôtới,vừakéovừađẩy,vứthếtbọnhàotrưởngxuốngsông.Nhữngngườitớixemlúcđầucảmthấybấtngờvàkinhngạc,vềsaunhìnthấytừngtênquỷsứchuyênhútmáumủcủanhândân,lạilàmbaođiềuácđộcđađoanđềuchếtchìmcả,thìvôcùngkhoáitrá.Dầndầnhọđãhiểuđược,thếnàolàthầnlàquỷ;tấtcảđềudobọnhútmáumủcủadânnàylừabịp,thêudệtmàra.ThườngngàyHàBálinhthiêng,biếnảothế,saođếnlúcnàylạiđầnđộnthế!NghĩtớiđâyhọcàngbáiphụcTâyMônBáo.CònTâyMônBáothìsao?Ôngvẫnnghiêmtrang,cungkínhđứngđó,dỏngtainghe,chờđợihồiâmsuốtcảmộtcanhgiờ.Bọnkỳhào,lý

trưởng,nhadịch,đứanàođứanấy,mặt táisạm,runbầnbật,chỉ lobịhuyện lệnhquátgọi.ĐúnglàTâyMônBáolạimởmiệng.-Mấyvịhàotrưởngnàytuổitáccũngđãquácao...Lờicònchưadứtthìsốngườiđanglosợkiabiếtsắpgặpvậnrủiđều“rộp”mộttiếng,cùng

quỳxuốngđất, lạynhưtếsao, luônmiệngcầuxin“thamạng”.Trongbộmặtngâythộncủachúngkhôngainhịnđượccười.LúcnàyTâyMônBáoquaytrởlại,nói:-Bàconnhìnxem,nướcsôngmênhmôngthìchảysuốtđêmngày,cònchỗnàodànhchoHà

Bánhỉ?Bọnchúngvôduyên,vôcớbịarachuyệnHàBáđểbóclộtdânchúng,giếthạidânnữ,tộiácđãquálớn,thậtsựlàtahậnkhôngthểvứthếtđượccảbọnxuốngsông,đểđềnmónnợmáuchodânchúng!Bọnchúngtựbiếtlàcótộiđềuấpúngnói:-Đây...đây....đềulànhữnglờinóinhảmnhídocôđồngbịara,xin...xinbàconthatội.TâyMônBáonghiêmkhắccảnhcáochúng:-Từnay,nếukẻnàocònnhắctớiviệcHàBálấyvợnữa,thìsẽbịbắtlàmbàmối,đưatớichờ

HàBátrước!Tiếpđó,TâyMônBáosailínhđòilạitoànbộcủacảimàbọnchúngđãvơvét,trảlạichonhân

dân.Sốnữđệtửvẫntheohầucôđồngkiacũngchođilấychồng.TậptụcmêtínHàBálấyvợđãđượchủybỏnhưvậy.Mộtsốdânchúngtịnạnnghetinnàycũnghăngháitrởvề.TâyMônBáohiểuđược,muốnkhôiphụcvàpháttriểnsảnxuất,nếuchỉbàitrừmêtínthì

chưađủ,màcònphảitrừbỏnạnlụt,xâydựngcáccôngtrìnhthủylợi.Tứcthìôngđíchthândẫnngườiđiquansátđịahình,phátđộngquầnchúngđào12conngòidẫnnướcởhaibờsôngChương.Nhưvậychẳngnhữngđãphântánđượcthếnước,trừbỏđượcthủytai,hơnthếnữacòncóthểdẫnnướcsôngChươngtướitắmchođồngruộng,sảnxuấtnôngnghiệpnhờvậymàpháttriển.

55.TrâuKỵkhéokhuyêncanvuaTềSovớithờikỳ“BanhàphânchianướcTấn”hơimuộnmộtchút,trongnộibộnướcTề,một

nướclớnởPhươngĐông,cũngđãxuấthiệnsựlunglay.ThếlựcđạithầncủanhàhọĐiềnngàycàngmạnh.Cuốicùngđãcướpđượcngôivua.NướcTềvốnlàđấtphongcủaKhaiQuốcCôngthầnKhươngThượngtriềunhàChu.Bắtđầutừnămthứ16ChuAnVương(năm386trướcCôngNguyên)trởđi,vẫncứgọilànướcTề,thếnhưngnhàvuakhôngphảilàhọKhươngmàlàhọĐiền.Ngườiđờisaugọilà“ĐiềnTề”.Khi“ĐiềnTề”chuyểntớiTềUyVươnglạibắtđầucườngthịnh.TềUyVươngbiếtkhiêmtốn,

nhẫnnạinghe theo các ý kiếnphêbìnhvàkiếnnghị, khéophânbiệtngười trung, kẻ gian,thưởngcông,phạt tội, tích cựcphát triển sảnxuất,nhất thờiđãđượcnămnướcSở,Ngụy,Triệu,Hàn,Yênsuytônlàmbáchủ.Cóđiều,khiTềUyVươngmớilênlàmvuađâucóđượcnhưvậy.Ngàichỉbiếtănuống,hưởng

lạc,đốivớicônviệccủaquốcgiađạisựngàikhôngnghe,cũngchẳnghỏi.CácnướcHàn,Triệu,Lỗ...thấyngàichơibờiphóngtúngnhưvậy,đãliêntiếpkhởibinhxâmlấn.NướcTềliêntụcbịthấtbại,trêncáctuyếnbiênphòngluôncótinbáokhẩncấp,TềUyVươngvẫncứỷvàonướclớnnghiệplớn,chẳngthèmbậntâm.Vànhưvậy,nướcTềngàycàngsuyyếu.Mộthôm,cómộtcầmsưtới,tựxưnglàTrâuKỵ,ngườibảngốc,giỏiđánhđàn,nghenóiTề

UyVươngthíchngheâmnhạc,nênđãtìmmọicáchxincầukiến.TềUyVươngđanglúcbuồnrầu,sầumuộnvừanghenóicóngườigiỏiđàntới,tỏrarấtvuisướng,lậptứcchovào.SaukhiTrâuKỵbáikiếnvuaTề,đặtsẵnđànđãlêndây,haitaychỉđểtrênmặtđàn,khônghềđộngđậy,cảmthấykỳlạTềUyVươnghỏi:-Thưatiênsinh,tạisaongàilạikhônggẩyđàn?NgheUyVươngnói,TrâuKỵgạtphắtcâyđànsangbêncạnhnói:-Tâubệhạ,thầnchỉnghiêncứukỹvềđạolýgẩyđàn,cònđốivớiviệcgẩyhaykhônggẩythì

chẳngcógìquantrọngcả!UyVươngngạcnhiên,vộihỏi:-Gẩyđànthìcòncóđạolýgìnữa?Xinmờitiênsinhhãymaunóichotrẫmnghe.TứcthìTrâuKỵliềngiảngmộthồivềnhữngđạolýlớncủaviệcgẩyđàn.TềUyVươnggật

đầulialịa,khenrằngchỉvớimộtchiếcđànnhỏbémàlờigiảngnghethậtsốngđộng,lúcnàycũngmuốnôngtagẩylênmộtbảnnhạc.Khôngchờđượcnữa,TềUyVươngnói:-Thưatiênsinh,lờingàigiảnggiảithậtlàhuyềndiệu,tiếngđàncủangàihẳnsẽrấthay.Thế

nhưngvìsaotiênsinhlạikhônggẩylênmộtkhúcchotrẫmnghethử?KhôngngờTrâuKỵchẳngnhữngkhônggẩyđàn,màngượclạicònhỏiUyVương:-Thưađạivương,thầnlấyviẹcgẩyđànlàmnghiệpsống,chonênsuốtngàydùimàinghiên

cứuđạolýcủaviệcgẩyđàn.ĐạiVươngthânngồiởngôivua,nắmgiữmệnhvậncủatoànthểđấtnước,màchẳngchămloviệcquốcgiađạisự.Điềuđócókhácgìtôicầmđànmàkhônggẩyđâu?Tôicầmđànkhônggẩy,Đạivươngrấtkhônghàilòng.Thếthìxinchothầnhỏi,Đạivươngnắmgiữđạiquyềncủaquốcgia,màlạikhôngtrôngnom,caitrịquốcgia,cólẽnàolạikhôngsợmuôndântrămhọphảnđốisao?Lờinóinàyvừalàmộtlờikhuyênbảovàcũnglàlờicảnhcáokhéoléo,khiếnTềUyVương

hoảngsợ,mồhôivãkhắpngười,vộivàngnói:-Tiênsinh,ngàinóiđúng,đúnglắm!Tanhấtđịnhxinnghelờicủatiênsinh.-Ngaylúcấyđã

lưugiữTrâuKỵlại,hưởngbổngnhưthượngkhách,lúcnàocũngcungkínhthỉnhgiáoTrâuKỵ.TrâuKỵkhuyênUyVươngkhôngđượcđắmđuốisuốtngàytrongmúaca,sắctửu,cầnphảithuthậpngườitài,xemxétquantài,pháttriểnsảnxuất,thaoluyệnbinhmã.Cónhưvậythìmới

cóthểkhiếnđấtnướcgiàumạnhđược.UyVươngnghexonggậtđầulialịa.-Đúnglắm!Đúnglắm!-TứcthìngàimờiTrâuKỵlàmquantướngquốc,nghekếtòngmưu

TrâuKỵmà sử dụng rất nhiều phương sáchmạnhmẽ, quyết tâm xây dựngnướcTề vữngmạnh.NướcTềđãdầndầnphồnthịnh.Đấtnướcvừagiàumạnh,nhữngkẻnịnhbợkiếmbổngcàngnhiều.TềUyVươngnghenhững

lờiphỉnhnịnhthìtỏravênhvang,vớinhữngýkiếnbấtđồngthìlạikhôngdùnghòanổi.TrâuKỵcảmthấyrấtkhônghàilòng:vừagiànhđượcmộtchútxíuthànhtích,làmsaocóthểkiêungạođược?CầnphảisớmchỉrakhuyếttậtnàyđểTềUyVươngbiết.MộtbuổisớmTrâuKỵngủđậy,mặcquầnáo,độimũxong,cầmlấygươngsoingắm,nombộ

dạngmìnhthậtrấtdễcoi:thânhìnhcânđối,nétmặtđườnghoàng,dadẻtrắnghồng,tronglòngrấtđắcý,liềnhỏibàvợcả:-TavàTừCôngởThànhBắc,aiđẹp?Ngườivợcảcười,nói:-Đươngnhiên lànhàđẹprồi.TừCôngThànhBắc làmsaosánhkịpđượcnhà? -TừCông

ThànhBắclàmộtngườiđànôngđẹpnổitiếngởnướcTềlúcđó.TrâuKỵkhôngtintưởngvàolờinóicủangườivợcả,liềntớihỏingườithiếphầu:-Nàngxem,tavàThànhBắTừCôngaiđẹphơn?Ngườithiếphầutrảlời:-TừCônglàmsaocóthểsánhkịpvớingài!Ngàiđpẹhơnôngtanhiềulắmchứ!Mộtlátsau

lạicómộtvịkháchbướcvào,TrâuKỵlạihỏingườiấy:-Ngườitanói,sovớiTừCôngThànhBắcthìtôiđẹphơn,ôngthấysao?Vịkháchnói:-Khôngsaichútnào!NgàiđẹphơnTừCôngThànhBắcnhiềulắm!Ngàyhômsau,TừCôngThànhBắctớithăm,TrâuKỵngắmnghĩaTừCôngkỹlưỡngtừđầu

tớichân,cảmthấymìnhkhôngsaođẹpbằngTừCôngđược.Soigươngnhìntrộm,lạingắmTừCông,càngcảmthấymìnhkémTừCôngxalắm!Buổitối,TrâuKỵnằmtrêngiườngtronglòngdaydứttrĩunặngýnghĩ:-TarõràngchẳngđẹpbằngTừCông,tạisaovợta,thiếphầucủata,kháchcủatađềunói

rằngtađẹphơnTừCông?Nghĩđinghĩlại,cuốicùngđãngộramộtđiềuđạolý.Sớmhômsau,ngườivàotriềuđemsựviệckểlạingọnngànhchovuanghe.TềUyVươngcườihahả,hỏi:-TạisaohọlạinóiđạirằngngươiđẹphơnTừCôngnhỉ?TrâuKỵnói:-Tâubệhạ,suốtđêmquathầnđãnátócnghĩđinghĩlạimớihiểuramộtđiềulà:Vợthần

khenthầnđẹplàvìthịquáyêuthần,thiếphầukhenthầnđẹplàbởinàngsợthầnkhôngvui,kháchcủathầnnóithầnđẹplàbởivìcóviệcmuốnnhờcậythần.Tấtcảlàvìhọmuốnlàmđẹplòngthầnnênđãnịnhthầnđó.TềUyVươnggậtđầunói:-Ngườinóirấtđúng,nghenhữnglờinóitốtcủangườikhác,cầnphảixemxétsuynghĩ,nếu

khôngthìsẽrấtdễbịbưngbít,khôngphânrõphảitrái.TrâuKỵtiếplời,nghiêmtúcnói:-Đạivương!ThầnnghĩrằngnhữngđiềuĐạivươngbịbưngbítcònsâucònnặnghơnthần

rấtnhiềuđóạ.

TềUyVươngbỗngsầmnétmặt,hỏi:-Ngươinóithếlàcóýgì?Khôngchútbốirối,TrâuKỵđáp:-TâuĐạivương!ýtứđãrấtrõràng.Vợcủathần,thiếpcủathần,kháchcủathần,vìmuốn

làmđẹplòngthầnnênđãbưngbítthần.Ngàynay,nướcTềrộngtrênngàndặm,thànhphốvượtquámộttrăm,cáccungtầnmỹnữ,ngườihầukẻhạtrongcungkhôngaikhôngquáyêuĐạivương;cácquanthầntrongtriềukhôngaikhôngsợĐạivương;cácnướctrongthiênhạkhôngnướcnàokhôngmuốncầunịnhĐạivương.HọđềumuốnlàmđẹplòngĐạivươngnênđãkhôngtiếclờinóinhữngđiềudễlọttai.Từđómàluậnra,nhữngđiềuĐạivươngbịbưngbítquảlàsâunặnglắmđó!TềUyVươnghốthoảngtỉnhngộra,nói:-Trờihỡi,lờicủatiênsinhquảthựclàđúngquá!-ThếlàTềUyVươngđãbanbốmộtmệnhlệnhđikhắpnơitrongtoànquốc:“Bấtluậnlàai,

nếuvạchrađượcnhữngsailầmthiếusótcủatangaytrướcmặttathìsẽđượcthượngthưởng.Nhữngngườigửigiấynêuýkiếnchotasẽđượctrungthưởng.Nhữngngườibànluậnnhữngsailầmcủata,chỉcầntabiếtđược,cũngđượcnhậnhạthưởng”.Saukhiđạolệnhnàytruyềnđi,cácquanđạithầntớitriềuđìnhđưakiếnnghị,gópý,suốt

ngàykhônglúcnàongớt.Chỉmấythángsau,ngườitớihoàngcungđãchẳngcònlàbao.Saumộtnăm,chodùcònmuốnnói,cũngchẳngcógìđángđểnóinữa.TrâuKỵcảmthấynếuchỉđểchongườinêuýkiến thôi thìvẫnchưađủ,còncầnphảicử

ngườiđiđiềutrathìmớicóthểthựcsựyênlòng.CómộtlầnTrâuKỵtìmhiểutìnhhìnhcácquanlạiđịaphươngthôngquacácquanđạithầntrongtriều.Cácquanđạithầnđóđềukhenhuyện lệnhAThành tốt, chêhuyện lệnhTứcMặcxấu.TrâuKỵđemsựviệcbày tâuvớiUyVươngxinUyVươngbímậtcửngườiđiđiềutra.Khôngbaolâu,nhữngngườiđiđiềutratrởvềbáocáotìnhhìnhthựctếchoTềUyVươngbiết.TềUyVươngliềnhạlệnhtriệutậphaiquanhuyệnAThànhvàTứcMặcvàotriều.Ngàyhômđó,trướchếtTềUyVươngchongườibàysẵnvàngbạc,lụagấmởmộtbênđại

diện,cònmộtbênkêmộtnồito,nướcsôisùngsục.Sauđóhạlệnhtriệugọitấtcảvănvõtrămquantới.CácquanđạithầnđoánchắclầnnàynhấtđịnhhuyệnlệnhAThànhsẽđượctrọngthưởng,cònquanhuyệnTứcMặcchắcsẽbịđenđủirồi.Quảnhiên,trướchếtTềUyVươngtriệugọiquanhuyệnTứcMặclên,nóivớiôngtarằng:-Từkhingươi tớiTứcMặc làmquan, ta luôn luônnhậnđượccáo trạng; cóngười tốcáo

ngươilàkẻrấtxấuxa,hưhỏng.Tađãcửngườitớiđókhảosát,đượcbiếthoamàutươitốt,nhândânyêncưlạcnghiệp.Cácquanlạiđềutrungthựcgiữchứcvụ,khiếnchomiềnĐôngcủađấtnướcđượcyênổn.Điềuđóđềudocôngcaitrịcủangươi.Thếnhưngbởivìngươichẳngchịudângtếhốilộcácquanđạithầntảhữucủatrẫm,nênđãmắctộivớihọ,chonênhọđãrasứcnóixấungươi.Nếutaquátin,quánghelờihọ,ắtsẽxửoanuổngmộtvịquanhuyệttốtnhưngươi.Nay,sốvàngbạc,gấmlụanàytrẫmbanthưởngchongươi,ngoàiratrẫmcònphongbổnglộcmộtvạnhộchongươi!Cácquanđạithầnnghexongainấyđềutrợntrònconmắt,contimđậpdồndậpnhưtrống

thúc.LúcnàylạingheTềUyVươngquáttotiếng:-DẫnhuyệnlệnhAThànhrađây!-UyVươngchỉvàohắnnói:-Từkhingươilàmquanhuyện

lệnhAThành,hầunhưngàyngàycũngcóngườikhenngươi,nóirằngngươitốtlắm!Trẫmđãcửngườitớinơingươikhảosát.Chỉthấymùamànghoanghóa,báchtínhănđói,mặcrách.NướcTriệuđánhvào,ngươicũngchẳnglo.Ngươichỉbiếtmộtmựcđútlót,hốilộmuachuộccácquanđạithầncủatrẫm,đểhọtâulờihayvềngươivớitrẫm.Cácquanhuyệntrongcảnước,aicũnggiốngnhưngươithìnướcTềsẽtannáthếtư?Ngườiđâu,lôihắnraxửngay!-Lờinóivừabuông,cácbinhlínhliềnxôngra,khôngnóichẳngrằngtúmlấyhuyệnlệnhAThànhquẳng

ngayvàonồinướcđangsôi.TềUyVươnglạichogọisốquanđạithầnbìnhthườngvẫntángtậnlươngtâm,điênđảophải

tráikiaratráchmắng.-Cácngươichínhlànhữngthâncậnnhấtcủatrẫm.Trẫmcoicácngươinhưlàtaimắtcủa

trẫm,mongmuốncácngươiphảnánhtìnhhìnhchânthựcchotrẫmbiết.Thếnhưngcácngươiđãnhậnhốilộ,làmlẫnlộnphảitrái,làmđảođiênphápluậtlừadốitrẫm.Cácquanđạithầnnếuđềugiốngcảnhưcácngươithìngôivuacủataliệucócònngồiđượcvữngkhông?Ngườiđâu,némtấtcảlũchúngvàonồinướcsôikia!-Sốđạithầnnàyđềurunlậpcập,quỳcảxuốngđấtdậpđầucầuđượctha.TềUyVươngtứcgiận lắm,cuốicùngvẫnchọnmấytênđại thầnthamôlộngquyềntộiáctolớn,vứtvàonồinướcsôi.Mộtlầntrừngtrịnhưvậyđãlàmchobọnquanthamôlạikiakhiếpsợhếtvía,vềsaukhông

dámhùabậylàmcàn,chúngsợTềUyVươngđiềutrarasẽtrịtộichúng.TừđónướcTềcànglớnmạnh,TềUyVươngrấtsungsướng,cũngrấtcảmtạTrâuKỵđãđem

đấtHaPhôi(hayhuyệnPhôi,tỉnhGiangTô)thưởngphongchoTrâuKỵ,phongchoTrâuKỵcáitên“ThànhHầu”,cònnóivớiTrâuKỵrằng:-Thànhđoànnghiệplớncủata,quảlànhờởtiênsinhcả!

56.ThươngƯởngthayđổiphápchếSaukhiTềUyVương lên làmbáchủcácnướcYên,Triệu,Hà,Ngụy...đềurấtsợngài, liền

tranhnhautớitriềukiến.ChỉcónướcTấnởphươngTâykhôngtớivốnlàlúcđónướcTấncònkhálạchậuvềcácmặtchínhtrị,kinhtế,vănhóa,cácnướcởTrungNguyênđềugọiTầnlà“TâyNhung”,coinólàmộtdântộcdãmanmôngmuội,khôngđilạigìvớinướcTần,hơnthếcònthỉnhthoảngcửbinhlínhtớixâmlấnchiếmđoạtđấtđaicủanướcTần.NămthứtámChuHiểnVương(năm361trướcCôngNguyên)TầnHiếuCôngtứcvị.Ôngta

cảm thấynướcTầnngoài thìbịnước lánggiềng lớnápbức, trong thì có sự chuyênquyềnngangngượccủabọnquý tộc, cuộc sốngngàycàngkhókhăn,nênđãquyếtphấnđấuquậtcường,thayđổibộmặtlạchậucủađấtnước.Đểtìmđượcngườihiềntàibiếtcảicách,TầnHiếuCôngđãramộtmệnhlệnh:“Bấtluậnlàngườitrongnước,haylàngườinướcngoài,aicóbiệnpháptốtkhiếnchonướcTầngiàumạnhlênđượcthìsẽphongcholàmđạiquan,thưởngđấtđaichongườiđó!”.Khônglâu,cómộtngườitraitrẻtêngọilàVệƯởngtheolờikêugọiấyđãtừnướcNgụytớinướcTần.VệƯởnghọCông tôn, tênƯởng;vốn làmộtquý tộcđãsasút củanướcVệ, chonênmọi

ngườicứgọiônglàVệƯởng.ÔngnhìnthấynướcVệnhỏyếukhôngđủđểôngmởrộngthithốtàinăng,liềnchạysangnướcNgụy,làmmônkháchmộtthờigiandài,cũngkhôngđượctrọngdụng.GiữakhiVệƯởngđanguuấtbấtđắcchí,thìtựnhiênnghethấyTầnHiếuCôngchiêumộngườitài,ôngđãquyếttâmrờinướcNgụyđểtớinướcTần.TớinướcTần,VệƯởngnhờngườigiớithiệuvàogặpHiếuCông.VệƯởngđãđemmộtđạolý

vàbiệnpháplàmchonướcgiàu,binhmạnhtrìnhbàymộtlượtchoHiếuCôngnghe,ôngnói:-Mộtđấtnướcnếumuốngiàumạnhlênthìcầnthiếtphảicoitrọngsảnxuấtnôngnghiệp,có

nhưvậythìbáchtínhmớicóăn,cómặc,quânđộimớicólươngthảodưdật;cầnphảihuấnluyệnquânđội giỏi, làmchobinhmạnh,ngựakhỏe; còn cầnphải thưởngphạtphânminh,nhữngngườinôngdâncàycấythuhoạchđượcnhiều,nhữngtướngsĩanhdũngchiếnđấuđềuphảikhuyếnkhíchvàkhenthưởng,đốivớinhữngngườikhôngchịukhósảnxuất,đánhtrậnthìsợchết,rấtcầnphảitrừngphạt.Nếuthựcsựcóthểlàmđượcnhữngđiềunàythìkhôngcóquốcgianàokhônggiàumạnh.HiếuCôngnghesausưathúvịđếnnỗiquêncảăncơm.Haingườiđãnghịluậnviệcquốcgia

đạisự,bànbạcsuốtmấyhômliền,rấttâmđầuýhợp.CuốicùngHiếuCôngđãquyếtđịnhthayđổiphápchế,cảicáchchếđộcũ,thựchànhpháplệnhmớidoVệƯởngnêura.Tinnày vừa truyềnđi, các quanđại thầnquý tộc đềuphảnđối. Rất nhiềuquanđại thần

khuyênHiếuCôngcầnphảithậntrọng,chớcótintheoluậnđiệucủaVệƯởng.TronglòngHiếuCôngrấttánthànhchủtrươngcủaVệƯởng,cảmthấynếukhôngthayđổiphápchếthìkhôngthểkhiếnnướcTầngiàumạnhđược.Thếnhưngkhibiếtcónhiềungườiphảnđốinhưvậy,lạicảmthấyengại,liềntriệutậprấtnhiềuquanđạithầntới,đểhọtranhluậnvớinhau.MộtquanđạithầntêngọilàCamLongphátbiểuđầutiên,ôngnói:-Chếđộhiệnnaylàchếđộdotổtôngtruyềnlại,cácquanlạithihànhthoảimáinhưýmuốn,

dânchúngcũngđềuđãquenrồi.Khôngthểthayđổiđược!Thayđổinhấtđịnhsẽloạn!Mộtsốquanđạithầnkháccũnghùatheo:-Phápchếmớilàbậybạ!Làhoangđường!Phápchếcổ,lễ,giáoxưalàkhôngthểcảitổđược.Vớilýlẽthẳngthắnđầysứcthuyếtphục,VệƯởngđãphảnbáclạihọrằng:-Từnglờitừngtiếngcácvịđềunóinàolàphápchếcổ,lễgiáoxưa,xinhỏicácvịliệunhững

thứđócóthểkhiếnđấtnướcgiàumạnhđượckhông?Từxưatớinaykhôngcóphépchếvàlễgiáonàonhấtthànhbấtbiếncả.Chỉcầncólợichođấtnước,việcthayđổiphápchếcổ,lễgiáoxưahỏicógìkhôngđúng?Cứkhưkhưgiữkhuônphépcũchỉcóthểđưađấtnướctớichỗdiệtvongmàthôi!

VệƯởngđãviệndẫnrahàngloạtsựthựctừcổchíkim,nóirõsựcầnthiếtphảithayđổiphápchế,khiếnchocácquanđại thầnphảicâmhọng, tắccổ,chẳngnóiđược lờinào.HiếuCôngngheVệƯởngnóilờiđềucólý,đánhgụchếtcácquanđạithầnnàophảnđốiviệcthayđổiphápchế,nênrấtvuimừngsungsướngnóivớiVệƯởng.-Tiênsinhnóiđúnglắm.Phápchếmớikhôngthựchành!-nóixongliềnphongVệƯởnglàm

chứcTảThứtrưởng(mộtloạiquanthờixưa),traochoôngđạiquyềnxúctiếnviệcthihànhlệnhthựchiệnphápchếmới,lạitraochoôngnắmvữngviệcđặtracácphươngánthayđổiphápchế.Hơnthế,còntuyênbố:“Nếukẻnàocòndámphảnđốiviệcthayđổiphápchếthìsẽlậptứctrịtộikẻđóvànhưvậynênsốquanđạithầnkiakhôngcòndámlêntiếngnữa”.VệƯởngđãracácphươngánthayđổiphápchếmộtcáchrấtnhanhchóng.HiếuCônghoàn

toànđồngý.VệƯởngsợrằngpháplệnhmớichưacóuytín,nhândânchưatintưởng,khôngthihànhnổiliềnsaingườidựngmộtcâygỗdàigầnbangàytrước.Saukhithựchànhphépchịuvạlây,họcũngkhôngkểtựlàmtheoýmuốnđược.Dođó,họđềuđiêncuồngcôngkíchpháplệnhmới,khỏiphảinóitớiđạibiểucủathếlựcbảothủnhưbọnCamLongnữa.Vớisựxúcxiểmcủahọ,ngaycảTháitửcũngnhảyraphảnđối.VệƯởngđãbãibỏchứcquancủaCamLong,thếnhưng,TháiTửlàngườikếvịngôivua,khôngtiệnxétxử,VệƯởngđãđitìmTầnHiếuCông,thưarằng:-Tâubệhạ,pháplệnhmớisởdĩthihànhkhôngđượcsuônsẻchủyếulàtrênthượngđỉnhcó

ngườiphảnđối.HiếuCôngnói:-Bấtkểaiphảnđốithìphảitrừngphạtngay!VệƯởngđemchuyệntháitửphảnđối,cốýphạmphápnóira,HiếuCôngvừatứcgiậnvừa

xấuhổ,khôngnóinănggì.VệƯởngnói:-Tháitửđươngnhiênlàkhôngthểtrịtội,thếnhưngpháplệnhmớinếunhưcóthểtùytiện

viphạm,thìtừnayvềsaucàngkhócóthểthihànhđược.HiếuCôngnói:-Vậythìphảilàmthếnào?VệƯởngnói:-Tháitửsởdĩphạmphápđềulàdonhữngngườithàycủachàngxúigiục,cầnphảitrừngtrị

họ.HiếuCôngtỏraưngthuận.Vànhưvậy,thầygiáocủaTháitửlàcôngtửKiềnđãbịcắtmũi,

côngtửCổbịthíchmặt.ThấyHiếuCôngvàVệƯởngkiênquyếtnhưvậyainấyđềukhôngdámphảnđốipháplệnhmớinữa.Saumấynăm,nướcTầnđãtrởnêngiàumạnh.Dophápluậtmớiquyđịnhnhữngngườisản

xuấtnhiềusẽđượcmiễntrừlaodịchcủamộtnhà,chonênnhândânđềumộtlòngchămlonghềnông,tíchcựccấylúadệtvải,nềnsảnxuấtđượcpháttriểnrấtmạnh,đờisốngcủanhândâncũngđượccảithiện.Dophápluậtmớiquyđịnhcáctướngsĩaigiếtgiặc,lậpcôngthìcóthểđượcthăngquantấncấp,chonênainấyđềuanhdũngchiếnđấu.Bàconnhândâncũngrấtvuimừng.HiếuCôngthấyrõphápluậtmớidoVệƯởngđềrađãđemlạihiệuquảrõrệt,liềnthăngchứcchoVệƯởnglênlàmĐạiLươngTạo(mộtchứcđạiquanhồiđó).Hơnnữa,lạicòncửVệƯởngcầmquânđiđánhngụy.Trướckia,nướcNgụyvốnrấtgiàumạnh,tớilúcnàyđãsuyyếu,vềcănbảnkhôngphảilàđốithủcủanướcTầnnữa,ngaycảđếnĐôThànhAncũngbịquânTầnđánhchiếm.NướcNgụyđànhphảicầuhòanướcTần.VệƯởngđãkhảihoàntrởvề.Tiếpđó,lạitiếnhànhthựchiệnpháp lệnhmới thêmmộtbướcởtrongnước.Nộidungchủyếucó:rờiquốc đô từ ThànhUng (nay là huyện Phượng Tường, tỉnh ThiểmTây) tới phía đôngHàmDươngđểtiệnpháttriểnsangTrungNguyên;toànquốcphânchiathành31huyệndotrung

ươngtrựctiếpbổnhiệmhuyệnlệnh,huyệnthừa,cácquanhuyệnkhôngxứngđángvớichứcvụđềubịtrịtội,phếbỏchếđộ“tỉnhđiền”(1),khuyếnkhíchkhaihoang.Aivỡhoangđượcbaonhiêu thì thuộcvềngườiấy, chophép tựdomuabán ruộngđất, thốngnhấtđo lường, cânđếm...tấtcảnhữngviệcnàyđềulànhữngbiệnphápmạnhmẽthúcđẩysảnxuấtpháttriển,cótácdụngrấttolớnđếnviệccủngcốvàtăngcườngthếlựccủagiaicấpđịachủmớinổilên.Sau10nămthựchiệnpháplệnhmới,nướcTầnđãtrởthànhmộtquốcgiagiàumạnhnhấtlúcấy.Chu Thiên Vương đã cử người đem biếu lễ vật phong ông làm “Phương bá” (lãnh tụmộtphươngcủachủhầu),cácnướcởTrungNguyênđềunônứctớichúcmừng,nhìnđấtnướcmớihưngthịnhnàybằngconmắtkhác.TầnHiếuCôngvôcùngsungsướng.VềsaungàiđãđemđấtThươngvớimộtvùng15tòa

ThànhtừthịtrấnphongchoVệƯởngđểbiểuthịsựcảmtạcônglao.Từđóvềsau,mọingườigọiVệƯởnglàThươngƯởng.Mấynămsau,TầnHiếuCôngbịbệnhchết,Tháitửlênngôi,đólàTầnHuệVănVương.Trước

kiaHuệVănVươngphảnđốipháplệnhmớicủaThươngƯởng,đãbịThươngƯởngđịnhtội,chonênngàivẫnngấmngầmômhận.Lúcnày,ngàivừalênlàmquốcvươngthìnhữngngườitrướcđâyphảnđốiThươngƯởngcóâmmưutạophản.HuệVănVươngđãchobắtThươngƯởngđemxửtử.ThươngƯởngtuyđãchết,thếnhưngpháplệnhmớimàôngthựchànhđãmọcrễsâuởnướcTần,khôngcáchgìcóthểthayđổiđược.SựthayđổiphápchếcủaThươngƯởngđãđặtcơsởvữngchắcchoviệcnướcTầnthốngnhấtđượcTrungNguyênvềsaunày.

57.TônBàngđấutríTầnHiếuCôngtrọngdụngThươngƯởngthựchànhcôngcuộccảicáchđãkhiếnchonước

Tầntrởthànhmộtquốcgialớnmạnhnhấtthờiđó.RấtnhiềuvuacácnướcởTrungNguyêncũnghọctheoHiếuCôngđikhắpnơichiêumờingườitài,rắptâmmongmuốnkhiếnchonướcmìnhvữngmạnh lên.NgụyHuệVươngđãnhìn thấynướcNgụy trongngoài đều gặpnguykhốn,thếnướcngàymộtsuyyếu,càngthêmnónglòng,đãdùngmộtlượngvàngkhálớnđichiêumộhiềntàigiúpmìnhcaitrịđấtnước.CóngườiởnướcNgụytênlàBàngQuyên,nghetiếngNgụyHuệVươngchiêumờingườitài,

muốntớiyếtkiến,đãquyếtđịnhbànbạctrướcvớingườibạnhọccủamìnhlàTônTẫn.TônTẫnlàngườinướcTề,tớinướcNgụy,cùngBàngQuyênhọctậpquânsựtheomộtnhàĐạihọcvấntựxưnglà“QuỷCốcTử”,ẩncưởnơigọilàQuỷCốc.HaingườiBàng-Tônrấtýhợptâmđầu,họkếtbáithànhanhem.BàngQuyêndựđịnhứnglờichiêumộcủaNgụyHuệVươngnóichoTônTẫnnghe.TônTẫnrấtủnghộ.TứcthìBàngQuyêntừbiệtthầy,thuthậpxonghànhlý,thìxuấtphát,khisắpchiatay,BàngQuyênnóivớiTônTẫn.-TiểuđệlầnnàyđinướcNguỵnếucóđượccơhộitiếnthânnhấtđịnhcũngsẽtiếncửđạica

cùngđi,đểchúngtacùnghưởngvinhhoaphúquý.TônTẫncảmtạ,nói:-Đượclắm,taởnhàchờtintứctốtlànhcủađệđó.BàngQuyên tớinướcNgụy thổiphồnghọcvấnvàphươngphápdùngbinhcủamình lên,

đượcNgụyHuệVươngtínnhiệmchođảmnhiệmchứcĐạitướng,kiêmchứcquânsư.BàngQuyênnắmchắcviệcthaoluyệnbinhmã,trướctiênmởđườngkhaiđaovớinướcnhỏcướpnước Vệ, đánh nước Tống, liên tiếp thắngmấy trận buộc các nước nhỏ như Vệ, Tống, Lỗ,Trịnh...đềuphảitớitriềucốngnướcNgụy.Lúcnày,nướcTềtớixâmphạmbiêncảnh,cũngbịBàngQuyênđánhlui.NgụyHuệVươngcàngthêmtínnhiệmBàngQuyên,BàngQuyênlạicàngthêmphấnchấntinhthần.Mộthôm,đồđệcủaMặcTửlàLyHoạtLygặpTônTẫn,hỏiTônTẫnrằngsaovẫncònkhông

rakiếnlậpcônglao.TônTẫnnói:-Tôivàsưđệcủatôiđãướchẹn,hắnlàmquanrồinhấtđịnhsẽtiếncửtôi.LyHoạtLynói:-BàngQuyênchẳngphảiđãlàmtớichứcĐạitướngcủanướcNgụyrồisao?Tạisaoôngấylại

khônggọiôngđi?Nếukhôngtôisẽthayôngđimộtchuyến,xemthửxemôngcóýtứgìkhông?LyHoạtLytớinướcNguỵhỏithămngaykẻcuồngvọngBàngQuyên,biếtngayđượclàhắn

đãvứtbỏTônTẫnởngoàichíntầngmâyrồi.TứcthìLyHoạtLytrựctiếpvàoyếtkiếnNgụyHuệVương,tiếncửTônTẫnvớingài.NgụyHuệVươnghỏi:-ConngườinàycósánhkịpBàngtướngquâncủatakhông?LyHoạtLycườikhàkhà,nói:-TrongconmắtcủađạivươngchỉcómộtBàngQuyên.Tôixinnóithựcđểđạivươngrõ,Tôn

TẫnđãhọcđượcbinhphápcủacụtổôngtalàTônVũTử,mộtngườivôđịchtrongthiênhạ.BàngQuyênlàmsaosánhkịpđượcvớiôngta!NgụyHuệVươngcho tìmBàngQuyên, lại tráchmóchắncớsaokhông tiếndẫnTônTẫn.

BàngQuyênchợtnghĩ,nếumuốngiấuchắclàkhônggiấunổi,liềnnói:-TônTẫnlàngườinướcTề,nếunhưmờiôngtatớilàmquanchonướcNgụychúngta,thần

sợrằnglàmviệcgìôngtacũngnghĩvềnướcTề,chonênthầnvẫnchưatiếndẫnlênđạivương.Trênthựctế,BàngQuyênbiếtrõhọcvấnvàbảnlĩnhcủaTônTẫnmạnhhơnmìnhrấtnhiều,

tronglòngvôcùngghenghétđốkỵ,dođókhôngtiếncửvớiNgụyVương.LờinóitrêncủaBàngQuyênchẳngquachỉlàmượncớmàthôi.NgụyVươngnghecâunói

củaBàngQuyên,khôngcholànhưthế,đãhỏivặnBàngQuyên.-Theongươinóinhưvậythìngườinướcngoàinhấtloạtđềukhôngthểlàmviệcđượccho

nướcNgụychúngtahaysao?BàngQuyênvừanghevừaphảilướtthuyềntheosóng,nói:-Nếuđạivươngmuốngọiôngtađến,xinđểthầnviếtchoôngtamộtláthưlàxong.TônTẫnnhậnđượcthưcủaBàngQuyên, liềntừbiệtthầydạy,vuivẻxuốngnúigặpBàng

Quyên,lẽtựnhiênlàphảicảmơnrốirít...NgụyHuệVươngdựđịnhbáiTônTẫnlàmphóquânsư,cùngnắmgiữquânquyền.BàngQuyênthựcsựkhôngvui,mượncớnói:-TônTẫnlàsưhuynhcủathần,đâulạicóthểđểemlàmtrưởng,anhlàmphóbaogiờ?Chi

bằngcứchoanhấylàmkháchKhanh,chờkhianhấylậpđượccông,thìthầnsẽnhườngchứcvịcho, làmphó của anh ấy cũng là vui lắm rồi! -KháchKhanh tuykhông có thựcquyền, thếnhưng,địavịcũngchẳngthấp.Chonên,TônTẫnđãlàmkháchKhanhcủanướcNgụyvàtừtrongđáylòngôngrấtcảmơnBàngQuyên.Sauchừngnửanăm,bỗngcómộtngườinóitiếngnướcTềđidọcđườngphốhỏithămTôn

Tẫn.TônTẫnkéongườiđóvàotrongnhà,hỏidòlailịch.Ngườiđónói:-TôilàĐinhất,làmnghềbuônbán.NgườianhhọcủangàinhờtôimangthưđưatớiQuỷ

Cốc.NghenóingàiđãlàmquanởnướcNgụy,nênmớiđiquanhđườngtớiđấy!-NóirồiđưathưchoTônTẫn.Lướtqua,thìralàthưcủangườianhhọđãbịlạctintứctừnhỏ.Đạiýviếtrằng:từnhỏđãlưulạcxaquê,nayTềVươngchiêugọihọ,mongrằngTônTẫnsẽtrởvềcùngôngtadựngxâygianghiệp.TônTẫnnghĩ,bảnthânmìnhđãlàmkháchKhanhcủanướcNgụylàmsaocóthểcấtbướcmàđichođược?Liềnviếtmộtphongthưtrảlời,nóirõ,trướcmắtkhôngthểvềđược,chờsaulàmđượcmộtchútsựviệcgìchonướcNgụythìsẽtìmcáchthoátthânvềquê.LạicònchoĐinhấttiềnlộphí,nhờôngtacầmthưhồiâm.Đâungờ,đấychính làcái thòng lọngcủaBàngQuyêntrương lên,Đinhấtchính làkẻ tâm

phúccủaBàngQuyêngiảdanh,cốtđánhlừaTônTẫnđểđoạtbứcthưnày.BàngQuyênbắtchướcdạngchữcủaTônTẫn,cảiđổinộidungbứcthưgiảrằngTềVươngkhônghiềmbỏ,tôisẽxintậnsứclậpcônggiúpnướcTề.SauđóđembứcthưgiảnàyđếntốcáovớiHuệVươngvềtộitrạngcủaTônTẫn,rằngTônTẫnđãtưthôngvớinướcTề.BàngQuyênlạicònthêmdấmthêmớtnói:-LòngdạTônTẫnđãhướngvềnướcTề,lẽđươngnhiênkhôngthểbỏsứclựcragiúpnước

Ngụycủachúngmìnhđược.Tàinăngcủahắnlạilớn,hễnướcTềtrọngdụnghắnthìnướcNgụychúngtasẽnguynan.Chibằngnhânlúctacứsớmgiếtquáchhắnđiđểtrừhậuhọa.HuệVươngbănkhoănlolắng:nếutùytiệngiếtchếtvịkháchmờinày,tấtsẽbịngườiđời

mỉamai,sỉnhục.BàngQuyênnói:-Thếthìcứđểthầnđikhuyênbảohắn,nếuhắnchịuởlạithìđạivươngsẽtrọngthưởng.Nếu

hắnlộýmuốnđi,chứngtỏhắnănởhailòng.Lúcđóđạivươngcứgiaohắnchothầnxửlý.NgaylúcấyBàngQuyêntớigặpTônTẫn,lờihắnnóira,đươngnhiênlàkháchẳn.Hắnnói:-Nghenóiđạicanhậnđượcthưnhà?Xinchúcmừng!-TônTẫnthựcthàkểlạinộidungcủa

bức“thưnhà”chohắnnghe.BàngQuyênnói:-Tạisaođạicakhôngxinđạivươngnghỉphépmột,haithángđểvềnhàxemsao?TônTẫnnói:-Eđạivươngsẽhiểulầm,khôngchotôiđi.BàngQuyênnói:

-Cứthửxem,tôisẽnóitìnhgiúpđạica.Ngàyhômsau,TônTẫndânglênHuệVươngmộttờtấusớxinnghỉphép.Thoạthiên,Huệ

VươngthấyquảthậtlàTônTẫnmuốnđi,liềnnổicơngiậndữ,sailínhtróingayTônTẫn,giaochoBàngQuyênxửlý.BàngQuyênvừathấyTônTẫn,liềngiảvờhếtsứckinhngạcnói:-Thếnày....thếnày,quảthậtlàoantàytrời!Tiểuđệlậptứctớichỗđạivươngbảolĩnhcho

đạica.Hắnchỉđiloanhquanhmộtvòngởbênngoài,rồiquaylạinóivớiTônTẫn:-Đạivươngcứnhấtđịnhđòixửđạica,saunhiềulầnvannàithểtìnhcủatiểuđệ,mạngsống

củađạicađãđượcbảotoàn.Cóđiều,theophápluậtcủanướcNgụythìphảixéobỏxươngđầugốivàthíchchữlêntrênmặt.Đạivươngđànhphảichútoankhuấtđóvậy.TônTẫnnói:-Đólàtrôngcậyvàosựnểtìnhcủatiểuđệ,taquyếtkhôngdámquênđạiânđạiđứccủađệ

đâu.NgaylậptứcBàngQuyênsailínhkhaođaokhoétbỏhaixươngbánhchèởđầugốiTônTẫn.

TônTẫnthétlênmộttiếng,rồichếtngấtđi.Lợidunggiâykhắcnày,bọnđaophủlạithíchchữvàbôimàuđenlênmặtTônTẫn.BàngQuyêngiảvờcửngườikhiêngTônTẫnvàonghỉtrongnhàkhách,lochạychữavếtthương,mỗingàychongườiđưatrà,cơmvàthứcănđến.Bảnthânhắncũngnăngtớithăm,anủiTônTẫn.Sauhơnmộttháng,vếtthươngcủaTônTẫnđãlành,thếnhưnghaichânkhôngthểcửđộngđược,chỉcóthểnằm,hoàntoàntànphếrồi.LạinóiđếnTônTẫnhiểurằngcuộcsốnghàngngàyđềudoBàngQuyênnuôidưỡng,trong

lòngvôcùngáynáy,rấtmuốnđềnđápBàngQuyên,thếnhưngkhibiếtmìnhđãtànphếthìcáicảmgiácvônăngbấtlựcbỗngtrùmlêntoànthân.CólầnBàngQuyênhỏiTônTẫn:-HuynhcóbộsáchTônVũbinhphápkhông?Xinchomượnxemthử.TônTẫntrảlời:-Khôngcó,nhưngtađãtốnnhiềuthờigianhọcbộsáchnày,naycóthểđọcthuộclòngđược.

BàngQuyênbắtTônTẫnphảiviếtra,TônTẫnbằnglòng.Hồiđó,viếtrasáchkhôngphảilàmộtchuyệndễđàng,khôngcógiấy,khôngbút,chỉcóthể

viếttrênthanhtrehoặcdùngdaokhắcchữtrênphiếngỗ,dùngsơnbôilênchữ.TônTẫnlàmộtngườitànphế,ngồilênđượcthậtđãrấtvấtvả,lạiphảikhắcthànhchữ,thìquảthậtlàvôcùngkhổsở.ThếnhưngBàngQuyêncứthúcép,đặcbiệtcòncửmộtônggiàtênThànhNhiđếngiámsát.MaymàThànhNhicótấmlòngtừbibácái,rấtthôngcảmvớicảnhngộcủaTônTẫnnênđãkhônggâykhódễchoTônTẫn.Mộthôm,BàngQuyêngọiTônTẫnđến,hỏiTônTẫnmộtngàycóthểviếtrađượcbaonhiêu

chữ?ThànhNhinói:-TônTẫntiênsinhhaichânkhôngthểcửđộngđược.Mộtngàychỉviếtnổihai,bahàngchữ

thìkhôngbịsai.BàngQuyêngiậnlắm,nói:-Chậmrềrềnhưvậy,tớibaogiờmớicóthểviếtxong?Ôngtheodõithậtchặtchẽchota,

thúcéphắnphảiviếtchomaulên.ThànhNhikhônghiểurõtạisaolạibứcépngườitànphếnhưbứcépngườitachochếtđi

nhưvậy,nênđãđihỏithămnhữngngườitrướckiađãbiếtBàngQuyên.Cóngườikhẽnóicholãobiếtrằng:-QuânsưgiữlạimạngsốngchoTônTẫnchỉcốtđểlôiđượcbộsáchđangchứachấtởtrong

bụngôngtarathôi.Chờkhisáchviếtxongthìmạngôngtacũngsẽtoi!-ThànhNhichẳngngờquânsưlạiđộcácđếnvậy,liềnkểhếtđầuđuôichoTônTẫnnghe.TônTẫngiậtmìnhkinhsợ,

bụngnghĩ:BàngQuyênquảthậtlàmặtngườitimthú,làmsaotacóthểtruyềnbinhthưchohắnđược;lạinghĩ,nếutakhôngviết,hắnbựctức,cóthểgiếtchếttangay.Làmsaođây?Đúng!Tađãcócách.Ngayđêmđó,TônTẫnđãphátđiên.ThànhNhiđưacơmđến,TônTẫntrợnmắtquátto:-Tạisaongươilạiđemthuốcđộctớihạita!Nóirồibêcảnâmcơmnémhếtxuốngđất,rồiđemnhữngphiếngỗraviếtchữvàquẳngtuốt

vàođốnglửa,ầmầmàoào,chửibớikhôngngớt.BàngQuyênnghenói,vộivàngchạytới,chỉthấyTônTẫnđầubù,mặtnhọ,bòtrênđất,lúccười,lúckhócvàváilạylahét:“Quỷcốctiênsinhơi,hãycứucon!”BàngQuyênsợTônTẫnvờđiênsaingườilôiTônTẫnnhốtvàochuồnglợn.TônTẫnrúcđầuvàođốngphânlợnngáykhòkhò,khitỉnhdậyliềnnhặtnhữngcụcphânlợnnhétvàomồmnhai.BàngQuyêncholàTônTẫnđãthậtsựđiênrồi,nêncũngkhôngbứcTônTẫnviếtsáchbinh

nữa,songvẫnbímậtsaingườitheodõi.TônTẫnlêđôichânquètừtrongchuồnglợntrèoratrèovào,suốtngàyđiênđiênkhùngkhùng,thậtvôcùngthươngtâm!Vềsau,LyHoạtLybiếtđượccảnhngộcủaTônTẫnliềnbànvớiquanđạithầnnướcTềlà

ĐiềnKỵtìmbiệnphápcứuTônTẫn:trướchết,lấydanhnghĩaTềUyVươngđemlễtặng,cửpháiđoànsứgiảtớinướcNgụy.NgụyHuệVươngnhậnđượclễvậtvôcùngsungsướng.Đúngnửađêm,LyHoạtLytràtrộntrongpháiđoànsứgiảlặnglẽlẻntớichuồnglợn.TônTẫnnhìnthấyvừađauthươnglạivừamừngrỡnói:-Chẳngngờkẻđãchếtnàylạiđượcgặpngài!-Chínhvàocáiđêmhômtrướcpháiđoànvề

nước,LyHoạtLyđãgiấuTônTẫnrấtkínđáo,chắcchắntrongmộtchiếcxebịtkín,đổibộquầnáobẩnthỉuchongườikhácmặcvàngườinàyvẫnnấpkíntrongchuồnglợn.Trờivừasáng, trong lúcBàngQuyênbậnđưatiễnsứgiả,đoànthìxecóTônTẫnđãxuấtphát.BàngQuyênlạikhônghaybiết,lạicònchorằngTônTẫnđãrơixuốnggiếngmàchếtrồi!Hắnlàmsaobiếtđược,lúcđóTônTẫnđãsớmtrởvềnướcTềmộtcáchantoàn!HắnđâucónghĩđượcTônTẫnđãtrởthànhthượngkháchcủaĐiềnKỵ.Năm thứ 16 Chu Hiển Vương (năm 353 trước Công Nguyên) Ngụy Huệ Vương sai Bàng

QuyêndẫnquânđiđánhnướcTriệu,đãbaovâyđôthànhHàmĐancủanướcTriệu.VuanướcTriệubốirốikhôngtìmracáchnào,liềncửngườisangnướcTềcầucứu.TềUyVươngbằnglòngxuấtbinh,dựđịnhcửTônTẫnlàmđạitướng.TônTẫnkhôngchịunhận,nói:-Tâuđạivương,thần,conngườitànphếnàymànhậnlàmđạitướngthìthiênhạsẽcười

nướcTềhếtngườirồiđó!-TứcthìđổiracửĐiềnKỵlàmđạitướng,cửTônTẫnlàmquânsư,đểôngngồitrongxebinhxuấtmưuvạchkế.Trênđườngđi,TônTẫnnóivớiĐiềnKỵrằng:-NướcTriệukhôngphảilàđốithủcủaBàngQuyên,chúngtasẽkhôngkịptớiHàmĐanvì

HàmĐanđãsớmbịquânNgụycướprồi.ChibằngcứphaotinchúngtasắpđánhchiếmTươngLăng.TươngLăng là thành trấnquan trọngcủanướcNgụy.BàngQuyênnghe tinnày,nhấtđịnhsẽphảiquayvềcứuviện.Lúcđó,chúngtasẽchặnđánhởdọcđường,tấtsẽgiànhphầnthắng!ĐiềnKỵchođólàkếhayliềnchoquânmaiphụcởQuếLăng,nơiquânNgụykéovềchắcchắn

phảiđiqua.Quảnhiên,BàngQuyênvừabiếttinquânTềsắpsửađánhchiếmTươngLănghoảngsợ,nói:-NếumấtTươngLăngthìquốcđôAnấpcũngsẽbịlunglay!KhiBàngQuyênvộivã từHàmĐanrútquânvề, cứuviệnTươngLăng thìbị sangayvào

thònglọngbaovâymàquânTềđãbốtrísẵn.BàngQuyênvẫnchưahiểurõvìsaothìquânđộicủahắnđãbịđánhtantácnhưhoarơinướcchảy.Khipháthiệnthấymộtchữ“Tôn”tobằngcáiđấutrênlácờchiếncủaquânTề,khôngkìmnổikinhsợ,gàolên:-Trờihỡi!Thằngquènàyvẫncònsốngư?Tađãbịhắnlừa!-Nóirồi,liềndẫntànbinhbại

tướngliềumạngphávòngvâychạytrốnmộtcáchhếtsứcnhụcnhã.LịchsửđãgọichiếnlượccủaTônTẫntrongchiếndịchnàylà“Vây”Ngụy,CứuTriệu”.ĐiềnKỵ,TônTẫnđãlậpđượccônglớn.ViệcTềUyVươngvừakhenngợivừabanthưởngcho

họ,lạidẫntớisựghenghétđốkỵcủatướngquốcTrâuKỵ.TrâuKỵkhôngngừngnóixấuĐiềnKỵvớiTềUyVương,khiếnTềUyVươnghoàinghiĐiềnKỵ.ĐiềnKỵliềntraotrảquânquyền,TônTẫncũngtừbỏchứcquânsư.TinđótruyềntớitaiBàngQuyên,hắnlạiphấnchấnhẳnlên,chorằngtừđâyhắnsẽvôđịch

thiênhạ.VừahaylúcđónướcTriệumuốnbáothùHàmĐan,muốnliênhiệpvớinướcHànđểđánhnướcNgụy,BàngQuyênthươnglượngvớiNgụyHuệVươngquyếtđịnhcắtquânđánhnướcHàntrước,liềndẫnquântrongtoànquốctiếnđánhnướcHàn.NướcHànđãmấylầnbịthấtbại,tìnhhìnhtrướcmắtrấtxấu,phảivộivàngcầucứunướcTề.Nămthứ18ChuHiểnVương(năm351trướcCôngNguyên)TềUyVươnglạikhởidụngĐiền

Kỵlàmđạitướng,ĐiềnAnhlàmphótướng,TônTẫnlàmquânsư,thốnglĩnh5vạnđạiquânđicứunướcHàn.TônTẫnđãsửdụngchiếnlượcgiốngnhưchiếnlược“VâyNgụy,CứuTriệu”lầntrước,khôngtrựctiếptớigiảicứunướcHàn,màlạiđánhchiếmquốcđôĐạiLươngcủanướcNgụy(naylàthịtrấnKhaiPhong,tỉnhHàNam).LúcnàyquốcđôcủanướcngụyđãtừAnấprờitớiĐạiLương.BàngQuyênvừanghequốcđônguycấpđànhphảitừnướcHànrútquânvề.Chờchohắnvề

tớibiêncảnhnướcNgụy,quânđộicủanướcTềđãtiếnvàonướcNgụy.BàngQuyênkhảosáttỉmỉdoanhtrạicủaquânTề,cửngườiđiđếncácbếplòmàquânTềđãdùngđểnấucơm,pháthiệncácbếplòấyđủđểnấuăncho10vạnngười.Hắnbỗngbànghoàngkinhngạc,nghĩbụng:-Quânđộinhiềunhưvậy,làmsaocóthểđốiphóđược?–Chờtớikhitruyđuổitheodoanh

trạithứhaicủaquânTề,bếplòlạichỉđủnấucomcho5vạnngườiăn.Hắnlạinghĩbụng.Thếnàylàthếnào?-Tiếptụcđuổiđếnnơiđóngquânthứba,bếplòlạichỉđủđểcho3vạnngườiăn.Lúcnày

BàngQuyềnmớithởmộthơidàikhoankhoáisungsướng,nói:-TađãbiếttừtrướcrằngngườinướcTềnhátganmà,ngàynaymớikéoquântớinướcNguỵ

chúngtacó3hôm,binhsĩđãbỏchạyquánửa,xemrathìcóthểrửasạchđiềuxỉnhụctrongchiếndịchQuếLăngđó.Chẳngcầntớivàingàyđâu!TứcthìhắnliềnhạlệnhđuổitheoquânTềchẳngquảnngàyđêm.Kỳthực,đâyđềulàmưukếđánhlừađốiphươngdoTônTẫnbàyra.Lúcnày,TônTẫnđãsớm

đembinhmãmaiphụctrênđườngMãLăng,chỉcònchờBàngQuyêndẫnxácđến.ConđườngMãlăngkẹpgiữahaingọnnúi,vừadàilạivừahẹp.LúcBàngQuyêndẫnquântới

đâyđãlànửađêm,lạilàtuầntháng10,khôngcótrăng.Bỗngnhiên,binhlínhtừtrướcđếnbáocáo:-Đườngnúiđãbịcủigỗbịtkínrồi,khôngcòncáchnàotiếnquânđượcnữa!BàngQuyênchửiquânlính:-Thếmàbaycòndámbẩmbáohử?RõrànglàquânTềsợchúngtađuổitheonêncốýđặt

bàychướngngại,dọncủigỗđilàxong!KhiBàngQuyênchỉhuyquânlínhkhiêngcủigỗthìlạipháthiệnracâycốixungquanhđều

đãbịchặtsạchquang,chỉcònlạimộtcâylẻloidướichânnúi,trêngiữathâncâylộramờmờẩnẩnmộtmiếngtrắng.Hắnbướctới.Thìravỏcâyđãbịđẽođimộtkhoảnh,bêntrênviếtchữgìảoảo.Hắnvộivãsaingườiđốtđuốclên!Trờiơi,mộthàngchữ10chữtonhưchọcvàomắthắn:“BàngQuyênchếtdướicâynày!QuânsưtônThị”.BàngQuyênvộihôlớn:

-Talạitrúngkếcủathằngquèrồi!–Tiếnghôvừadứtđãnghetiếngcácmũitênvéovéobayvềnơibóđuốcchiếusáng.VànhưvậyBàngQuyênđãtrởthànhbiacủaquânTề!Ôhô!aitai!Sauđó,quânTềtừhaibênsườnnúinhưnhữngconmãnhhổxôngthẳngvàoquânNguỵmặc

sứcchémgiết;quânNguỵkhóclóckêuchagọimẹ,quỳxuốngđấtcầuxinđượcthachết.TônTẫnnói:-Bâygiờ ta thachochúngngươi trởvề,bảochoNguỵvươngchúngngươihãymaumau

dângbiểuxintriềucống,nếukhôngtasẽtiếnquânvềhướngTây,làmcỏnướcNguỵ!–Nóixong,tựtaychặtđầuBàngQuyên.QuânTềchấtđầyxechiếnlợiphẩm,reokhúckhảihoàntrởvề.ĐiềnKỵ,TônTẫngiànhthắnglợitrởvềnước.TềUyVươngbàytiệcyếnuýlạo.TrâuKỵvốn

trướcvẫnghenghétđốkỵhaingười,nayđànhngượngngùngtừchứctướngquốc.UyVươngliềncửĐiềnKỵlàmtướngquốcvàmuốnthưởngđấtphongchoTônTẫn.TônTẫnkiênquyếtkhôngnhận.TônTẫnđemmườibathiênTônTửbinhpháptựtaysoạn,dângTềUyVương,rồitừquanvềởẩn.MườibathiênTôn tửbinhpháp, trước tácTônVũmàngàynaychúng tađượcđọc, có lẽ

chínhlàcủaTônTẫntruyềnlạichăng!Kỳthực,TônTẫnlànhàquânsựvĩđạitrongthờikỳChiếnQuốccủaTrungQuốc,bảnthânôngcũngđãtừngđúcrútnhữngkinhnghiệmquânsựcủamình,đăngviếtrabộsáchtêngọilàTônTẫnbinhpháp,đángtiếclàđãthấttruyền.Mãiđến1972nhữngnhàkhảocổkhikhaiquậtđượcmộtloạitrúcgiảnởHánmộthuộcnúiNgânTước,tỉnhSơnĐông,mớipháthiệnđượcbộsáchnày.Bộsáchnàylànhữngtưliệucựckỳquýbáuđểnghiêncứulịchsửquânsự.SựghichépcủatácphẩmTônTẫnbinhphápđốivớichiếndịchMãLăngđãchứngminhBàngQuyênkhôngphảichếtbởingànvạnmũitênbắnmàlàbịbắtsống.Điềunàyđãcảichínhchomộtsailầmđượclưutruyềntrongsuốtmộtthờigiandàicủalịchsử.Đươngnhiên,chodùBàngQuyênbịbắnchếthoặcbịbắtsốngcũngđềuthếcả,miễnlàcáichếtđócuốicùngđãđượcchứngminhrằngnhữngkẻdùngâmmưuquỷkếhạingười,đềukhôngthểcókếtcụctốtđẹptrước,đólàđiềukhôngcònnghingờgìnữa!

58.MặcTửNgănsởđánhTốngCácnướcchưhầuxâmchiếmlẫnnhau,gâyrachiếntranhliênmiên,làmchodânchúngkhổ

sởkhôngsaokểhết.Họkhôngthểkhônggánhvácbinhđịch,laodịchvàthuếmánặngnề,cuộcsốngngàycàngkhókhăn.Đặcbiệtlàcáccuộcchiếntranhcủanướcmạnhxâmlượcnướcyếu,luônluônkhiếnchotínhmạngvàtàisảncácnướcnhỏbịtànpháhoạimộtcáchghêgớm.Tứcthìđãxuấthiệnmột loạtngườiphảnđốichiến tranh.MặcTửchính làmộtngườinổinhấttrongsốđó.MặcTửhọMặc, tênĐịch, là nhà tư tưởng và nhà khoahọc đầu thời ChiếnQuốc. Về học

thuyếtcủaông,chúngtasẽgiớithiệuởphầncuối.ĐâychỉkểchuyệnôngngănSởđánhTống.Trongphần“XuânThu”đãtừngkểtớiLỗBan,cũngchínhlàCôngThanBàn,ngườiđãbiết

tạoracácloạibinhkhí.Cólần,tạinướcSở,ôngđãsángchếmộtloạikhígiớigiúpvuaSởđánhthành,têngọilàThanhmây.LoạiThangnàygắncốđịnhởtrênxe,cóthểđẩytớisátdướichânthành.Dựavàoloạikhígiớinày,cácbinhsĩcóthểtrèolêntườngthànhrấtcao,đánhthànhtươngđốidễdàng.Thangmáylàmxong,SởVươngvôcùngsungsướng,quyếtđịnhdùngnóđểđánhTống.LúcnàyMặcTửđangởnướcTề,ngheđượctinnày,hếtsứcbựctức,mộtmặtsaihọctròcủamìnhtớingaynướcTốnghỗtrợhọlàmtốtcôngviệcchuẩnbịphòngngự,mặtkhác,quyếtđịnhđíchthântớinướcSởkhuyênvuaSởđìnhchỉviệcđánhTống.Lúcđó,việcgiaothôngrấtkhôngthuậntiện,hoàntoànchỉdựavàođibộhoặcngồitrênxe

ngựa,đilạirấtkhókhăn.Thếnhưngvìđểngăncảnmộtcuộcchiếntranhxâmlược,MặcTửđãkhôngngạilaokhổ,trèonúilộisông,cứmảimiếtđichẳngquảnngàyđêm,trầytrậtlắmmớitớiđượcđôthànhảnhcủanướcSở(huyệnGiangLăng,tỉnhHồBắcngàynay).VừatớiảnhĐô,chưakịpnghỉngơiđãvộiđitìmCôngThânBàn.CôngThânBàntừlâuvẫn

ngưỡngmộđạidanhMặcTử,thấyôngmồhôinhễnhại,vộihỏi:-Tiênsinhhạcốtớiđây,hẳncóđiềugìdạybảo?MặcTửđáp:-ởphươngBắccóngườilàmnhụctôi,tôimuốntớimượnsứcmạnhcủangàilấymạnghắn.CôngThânBànnghenói,bỗngsasầmnétmặt,trảlời:-Saolạicóthểtuỳtiệngiếtngườiđược?MặcTửnói:-Tôitìnhnguyệndângmộtngànlượngvàngđểtạơnngài.CôngThânBànnói:-Tôilàngườikiênquyếtgiữđiềuchínhnghĩa,khôngthểvìđồngtiềnmàgiếtngườibậybạ

được.Nghexongcâunày,MặcTửcườikhàkhà,bướclênmộtbước,nói:-Đãnhưvậy,thìxinngàihãygiảithíchchotôirõmộtviệc:nghenóingàichếtạothangmây

chovuaSởđánhnướcTống,xinhỏinướcTốngcótộigì?CôngThânBànnhấtthờikhôngtrảlờiđược.MặcTửkhôngđểchoôngtabiệnbạch,hỏitiếp:-Nhưlờiôngvừanói:ônglàngườikiênquyếtgiữđiềuchínhnghĩa,khôngbằnglònggiếtbậy

mộtngười.Bâygiờđãvôduyênvôcớđiđánhmộtquốcgia,khôngbiếtlàsẽphảigiếtchếtbaonhiêungười.Xinhỏi,điềuchínhnghĩamàngàikiênquyếtgiữđóđãbaybiếnđiđâurồi?Nếuđiềuchínhnghĩamàngàikiênquyếtgiữđólàchỉgiếtnhiều,khônggiếtít,thếthìnósẽđánggiáđượcmấyđồngtiền?MộtloạtcâuhỏisắcbénnàyđãlàmCôngThânBànphảicâmmiệng,đànhnói:

-Tiênsinhcólý.Cóđiềutôiđãchótnhậnlờivớiđạivương.Đạivươngcũngđãcóquyếtđịnhrồi.MặcTửnói:-NgàicóthểdẫntôitớigặpSởVươngđượckhông?CôngThânBànbằnglòngđưaMặcTửtớigặpvuaSở.MặcTửváichàovuaSởxongliềnkểcâuchuyệncủamộtngườichonhàvuanghe.-Thầnđãgặpmộtngườicóxelộnglẫykhôngngồi,lạiđilấycắpchiếcxecũnátcủahàng

xómđểdùng;bảnthânmìnhcóquầnáotơlụakhôngmặc,lạicứđiăncắpquầnáoráchrưới,bẩnthỉuđểmặc,bảnthânmìnhcósơnhàohảivịkhôngăn,lạicứđixơitrộmcơmhẩm,canhthiucủangườikhác.TheoChúacôngthìngườinàyđãmắcphảibệnhgìnào?VuaSởcười,nói:-Trẫmnghĩrằngconngườinàytrămphầntrămlànghiệnăncắprồi.MặcTửnóitiếp:-Theonhưthầnnghĩ, lãnhthổcủaquýquốcquyvuôngnămngàndặm,nướcTốngchỉcó

nămtrămdặm,điềunàycũnggiốngnhưchiếcxelộnglẫyvàchiếcxecũnát.Đấtđaicủaquýquốcmàumỡ,sảnvậtphongphú,nướcTốnglàmộtmảnhđấthoangdã,đấtcằn,dânnghèo,điềunàycũnggiốngnhưsơnhàohảivịvàcơmhẩm,canhthiu.Quýquốcrừngrúdàyđặc,nướcTốngcâycốithưathớt,điềunàycũngvínhưquầnáobằngtơlụavàquầnáoráchrưới,bẩnthỉu.NóivậycónghĩalàChúacôngsailínhđiđánhnướcTống,chẳngphảiđãmắccùngmộtbệnhgiốngnhưngườikiađósao?Chúacônglàmnhưvậychỉcóthểgâycườichothiênhạ,quyếtchẳngthểđemlạikếtquảgìtốtđẹp!Sởvươngnghexong,nhưvừatỉnhgiấcmộng,bènnói:-Tiênsinhđãnóiđúng!ThếnhưngSởVươngkhôngcamđoanđìnhchỉviệcđánhTống,mượncónói:-Lờinóituylànhưvậy,cóđiều,CôngThânBànlàmxongThangmâychotrẫmrồi,trẫmcũng

muốntớinướcTốngdùngthửxemcóíchlợigìkhông?MặcTửnói:-CóđượcThangmâyrồicũngchưachắcđágiànhđượcthắnglợi.SởVươngnói:-Tiênsinhnóicâunàylàcóýgì?MặcTửcười,trảlời:-Bởi,đếnngaycảthầnmàcònchưađốiphónổi,huốnghồcảmộtnướcTống?NếuChúa

côngkhôngtinxincứđểchothầnvàquanđạiphuCôngThânBàndùngmộtsốđồvậtthaythếkhígiớitỉthíngaytạichỗthửxemsao.SởVươngnghĩđâyquảlàmộtviệcrấtcóýnghĩa,liềnđồngýchohọtỉthíngaytạichỗ.Chỉ

thấyMặcTửcởibỏđai lưngcủamìnhravâythànhhànhtrạngbaovâythành,dùngmộtsốchiếcđũalàmkhígiớigiữthành.CôngThânBàndùngmấycâygỗnhỏ,miếnggỗnhỏthaythếvânvây,xeđâmvàđábay...làmvũkhíđánhthành.Khiđãchuẩnbịxong,họbắtđầutỉthíngaytạichỗ.CôngThânBàndùngvũkhítấncôngvàđãtổchứctấncônghếtđợtnàyquađợtkhác,kếtquảđềubịMặcTửdùngvõkhíphòngngựđánhlại.Cuốicùng,cácbiệnpháptấncôngcủaCôngThânBànđềuđãdùnghết,cácbiệnphápphòngngựcủaMặcTửthìlạicònrấtnhiều,vẫnchưadùnghết.CôngThânBànbỗngđộtngộtđứngdậy,bựctứcnói:

-Hưtôibiếtđượcphảiđốiphóvớiôngnhưthếnàorồi,nhưngtôisẽkhôngnói.MặcTửmỉmcười,trảlời:-Tôicũngbiếtđượcngàisẽđốiphóvớitôinhưthếnàorồithếnhưngtôicũngkhôngnói.TớilúcnàythìthựcsựSởVươngkhôngcònhiểurasaonữa,vộihỏi:-Thếlàthếnào?MặcTửnói:-ýtứCôngThânBànchẳngphảiđãhiệnrarấtrõrồisao?Ôngtamuốngiếtchếtthần;giết

chếtthầnrồi,khôngcònngườigiữthànhthaynướcTốngnữa,việcđánhTốngchẳngphảiđãthànhcôngsao?ThếnhưngôngtakhôngbiếtđượccáchọcsinhcủathầnnhưCâmHoạtLy...hơnbatrămngười,sớmđãđemkhígiớiphòngngựmàthầnthiếtkếtừtrướcđặtsẵntrênlầuthànhnướcTống,chỉcònchờcácngườidẫnxáctới!Chodùcógiếtchếtthần,cácngườicũngđừnghòngđánhthắngnướcTống.SởVươngnghexong,chánnản,đànhphảinói:-Thôiđược,thôiđược!TrẫmquyếtđịnhkhôngđánhnướcTốngnữa.CuộcchiếntranhmàMặcTửngănchặnlàmộtcuộcchiếntranhxâmlượcbấtnghĩa.Trước

đây,cóngườinói:“XuânThukhôngcóchiếntranhchínhnghĩa”.NhìnchungđạibộphậncáccuộcchiếntranhtrongthờikỳXuânThu-ChiếnQuốccólẽđềucóthểnóinhưvậycả.Cóđiều,vẫncầnphảinhìnrõ,cáccuộcchiếntranhliênmiênkhôngngừnglúcđólàbiểuhiệnsựbiếnđộnglịchsựkịchliệtcủaxãhội,kếtquảcuốicùnglàgiaicấpđịachủmớinổidậyđãxáclậpđượcáchthốngtrịphongkiến,TrungQuốctừphânliệtbướctớithốngnhấttoànquốc.Đâylàsựtiếnbộvàpháttriểncủaxãhội.Dovậy,cáccuộcchiếntranhlúcđóvừacómặttiêucựclạicũngcómặttíchcực,khôngthểphủđịnhmộtcáchdễdãiđược.

59.TrươngNghiliênhoànhSaukhiThươngƯởngthayđổiphápchế,nướcTầnđãxâydựngđượcchínhquyềncủagiai

cấpđịachủmớinổidậy,thựclựcvềchínhtrị,kinhtếvàquânsựđềumạnhhơncácquốcgiakhác.TừTầnHiếuCôngtrởđi, cácđờivuacủanướcTầnđềucóhùngtâmtrángkhímuốnthốngnhấtthiênhạ,khôngngừngxuấtbinhtấncôngnướcNgụyvàHànởbêncạnh,liêntiếpđánhthắngrấtnhiềutrận,cướpđoạtđượckhôngítđấtđai.SáunướcTề,Sở,Triệu,Yên,Hàn,NgụynhìnthấynướcTầnlợihạinhưvậy,đềurấthoảngsợ,

muốntìmphươngnhĩkếđểđốiphóvớinó.Tứcthìhọliềnđềxuấtchủtrương“Hợptung”chốngTần,ýnghĩalàsáuquốcgialiênhợplại,cùngđánhlạinướcTần.BởivìsáuquốcgianàyđềuởphíaĐôngnướcTần,vịtrídọcquaNamBắc,chonênngườitagọiloạiliênhiệplà“Hợptung”.Nhânvậtđạibiểuđầutiênđềxướngra“Hợptung”làCôngTônDiễn.CôngTônDiễnlàngườinướcNgụy, từngđã làmtướngnướcNgụy.CómộtnămCôngTônDiễn tổchứcnămnướcNgụy,Triệu,Hàn,Yên,Sở“Hợptung”đánhTần,thếnhưngchỉcóbanướcNgụy,Triệu,Hànxuấtbinh.HọđánhvàoHàmCốcQuan,bịthấtbại,đànhphảithuquânvềnước.Lầnhợptungnàykhônggiànhđượchiệuquảthànhcôngnào.Đingượclại“Hợptung”chốngTầnlànhữngngườicóchủtrương“Liênhoành”thânTần.Họ

nói,nướcTầnquálớnmạnh,bấtluậnlàquốcgianàotrongsáunướcTề,Sở,Yên,Triệu,Ngụy,HànchỉcódựavàocácnướcTần,liênminhvớinướcTầnđểđốiphóvớicácnướckhácthìhyvọnggiànhđượcthắnglợi.BởivìnướcTầnởchếchvềphíaTây,sáunướckiaởphíaĐông,từĐôngsangTâygọilà“Hoành”(ngang),chonênngườiđợigọichủtrươngnàylà“Liênhoành”.Ngườiđềxướng“Liênhoành”nổitiếngnhấtlúcđólàTrươngNghi.Nhữngngườiđềxướngtiếnhành“Hợptung”và“Liênhoành”đượcgọilà“Tunghoànhgia”.TrươngNghị cũng là người nướcNgụy, từ nhỏ ôngđã đọc nhiều sách, chú ý nghiên cứu

nhữnghìnhthếcủathiênhạ.Saukhitiếpthuđượcbảnlĩnhtrênmặtchínhtrịvàngoạigiao,ôngđãđitớicácnướcduthuyết,thếnhưngcáidángvẻsacơthấtthếcủaônglúcđầuđãluônluônbịthiênhạkhinhthường.Mộtlần,TrươngNghịtớinướcSở,xingặpSởUyVươngnhưngôngkhôngchogặp.Không

còncáchnàoôngđànhphảitớilàmmônkháchdướicủanhàquanlệnhdoãn(chứcquanlớnnhấtcủanướcSở)ChiêuDương.Mộthôm,ChiêuDươngmờimộtsốkháchtớiuốngrượu.Saukhikháchravềrồi,ChiêuDươngbỗngpháthiệnraviênngọcbíchquýgiánhấtđãkhôngcánhmàbay.Ôngvôcùnghoảnghốt,lụctìmkhắpnơimàvẫnkhôngthấy.CóngườibímậtchỉvàoTrươngNghi,khẽnóivớiChiêuDương:-NhấtđịnhlàtênTiểuTửnghèohènnàylấycắprồi,vừanãyhắncóquađây.ChiêuDươngnhìndángvẻnghèotúngcủaTrươngNghi,cũngđemlòngnghingờ.Thếrồi,

bấtkểnhưthếnào,ChiêuDươngsaingườitróichặtTrươngNghilại,vừađánhvừaépbuộcTrươngNghiphảinhậnlàđã lấycắpngọc.Roivọtđánhmấytrămlần,TrươngNghidathịtrách,máutươicháyròngròng,thếnhưngvẫncắnrăngkhôngnhận.ChiêuDươngthấyTrươngNghibịđánhsắpchết,liềnbảodừngtay,cóngườithươnghạikhiêngTrươngNghitrảvềnhà.VợTrươngNghinhìnchồngbịđánhtoànthânkhôngcònchỗnàolànhlặn,liềnkhóclócnói:-Trờiơi,nếuchàngsớmnghelờithiếpkhôngđirangoàibôntẩucầuchứcquanthìđâuđến

nỗivấpphảitộinày!TrươngNghirênrỉ,vừalắpbắphỏi:-Nàng...nàng...hãynhìnthửxemlưỡitacócònkhông?VợTrươngNghivừabựctứcvừanựccười,chửirủa:-Chànglàconvậtđángchết,đánhđaunhưthếnàymàcònphatròđược!Lưỡimàcóthể

đánhrụngđiđượcà?

TrươngNghinói:-Tốt,chỉcầnlưỡicủatacòn,thìtakhôngsợnữa.Tacòncóngàymởmàymởmặtđược!TrươngNghiđã“mêchứcquan”nhưvậyđó.TrươngNghikhônghòanhậpđượcởnướcSở,tớinướckháccũngkhôngđượctrọngdụng,

liềnchạysangnướcTần.TầnHuệVươngđangbuồnrầuvìsựviệc“Hợptung”củasáunước.TrươngNghiliềntrìnhbàymộthệthốngsáchlược“Liênhoành”thânTầnkhiếnHuệVươngvuisướnggậtđầu,choTrươngNghilàmkháchKhanh(1).TrươngNghiđãđềxuấtrấtnhiềumưulượcchoTầnHuệVương,lôikéonướcNgụyvànướcYên,đãpháhoạiđượchiệpướcliênminh“Hợptung.TầnHuệVươngtrọngdụngTrươngNghi,đãđểônglàmtướngquốc,nắmgiữđạiquyềnquânchính.ChuNảnVươngnguyênniên(năm314trướcCôngNguyên),nướcYênđãphátsinhnổiloạn.

TềTuyênVươngthừacơpháiquânđộitấncôngnướcYên,giếtchếtvuaYên,vềcơbảnđãdiệtvongnướcYên.NhưvậylàuydanhcủanướcTềcàngcao,ngaycảđếnSởHoàiVươnglà“TungƯớctrưởng”lúcđócũngtớixâydựngliênminhvớiTề.TềvàSởđềulànướclớn,hễhọliênminhvớinhausẽuyhiếpnghiêmtrọngnướcTầnđồng thờicũng làmột trởngại lớnnhấttrongviệcthốngnhấtthiênhạcủanướcTần.TầnHuệVươngngheđượctinnày,vộivàngtìmTrươngNghidễthươnglượngđốisách.TrươngNghinói:-ĐểthầntớinướcSởmộtchuyến,đảmbảorằngSởsẽrãđámvớinướcTề!HuệVươngliềncửTrươngNghiđisangnướcSở.SởHoàiVươnglàmộtôngvuađầuócumêngutối,nghenóicóTrươngNghitớitỏrarấtvui

vẻ,dựđịnhsẽchiêuđãiTrươngNghithậthậu.TrươngNghitớinướcSở,trướchếtdùngmộtkhoảnlớnvàngbạcchâubáubiếuviênquanđạithầnđượcSởHoàiVươngsủngtínnhấttêngọi làCậnThượng, sauđó tới yếtkiếnSởHoàiVương.Vừagặpmặt,TrươngNghi liềnnóithẳng,khôngúpmở:-Thưađạivương,hiệntạicácnướcthựcsựđượcxemlàlớnmạnhtrongthiênhạphảikểtới

baquốcgialàSở,Tề,vàTần.NếunướcTầnvànướcTềliênhiệplạithìnướcTềsẽmạnh.NếunướcTầnvànướcSởliênhiệplạithìnướcSởsẽmạnh.NướcmàTầnhậnnhấtđólànướcTề.VuaTầnđãnói,chỉcầnđạivươngtuyệtgiaovớinướcTề,vuaTầnsẽtìnhnguyệnđem600dặmđấtđaicủanướcThươngvànướcVutrướcđâyđãchiếmlĩnhcủaquýquốchoàntrảlạichoĐạivươngđểchohainướcchúngtađờiđờikiếpkiếpmãimãigiaohảovớinhau.SởHoàiVươngvừanghe,vộinói:-Đượcnhưvậythìtốtquá!NướcTầnthựclòngđemđấtđaiđãchiếmtrướcđâytrảlạicho

ta,thìtalàmgìphảikếtliênvớinướcTềnữa!Cácquanđạithầnđềurấttánthànhvớikhoảngiaodịchnày,họtấpnậptớichúcmừngSở

HoàiVương.Bỗngnhiên,kháchKhanhTrầnChẩnđứngdậy,nói:-Cácôngcònsungsướngnỗigì?Sắpsửachếtcảlũmàkhôngcóchỗchônđó.HoàiVươngbựctứcnói:-Lờikhanhnóilàcóýgì?TrầnChẩnbìnhtĩnhđáp:-Tâuđạivương,xinđạivươnghãynghĩxem,tạisaonướcTầnlạicoitrọngnướcSởđếnvậy?

ChẳngphảivìchúngtakếtthànhliênminhvớinướcTềhaysao?Nếuchúngtatuyệtgiao,côlậpnướcTề,khôngchocứuviện,liệunướcTầncòncoitrọngchúngta,trảlạiđấtchochúngtakhông?GiảdụTrươngNghibộitín,bộinghĩa,khôngtrảlạiđấtthìchúngtalàmgìđượcôngta?NướcTềdựavàonướcTần,hainướccùngđếnđánhSở,liệucóthểđốiphónổikhông?Thầnnghĩrằng,chibằngtrướchếthếttacửngườitheoTrươngNghitớinướcTần,đểnướcTầncắtđấtgiaochochúngta,chờkhinắmchắctrongtayrồi,tasẽtuyệtgiaovớinướcTềcũngkhông

muộn.Lúcnày,viênquanđạithầnCậnThượngđãđượcTrươngNghihốilộvộiđirangoàinóimát:-Hìhì,ôngnóithậtlàdễdàng.KhôngtuyệtgiaovớinướcTề,nướcTầnhácóthểđemsáu

trămdặmđấttrảkhôngchochúngtaư?Trênđờinàylàmgìcóchuyệndễdàngnhưvậy?SởHoàiVươnggậtđầu,nói:-TrươngNghituyệtđốikhôngthểlừadốichúngtađược,cácngườikhôngđượcnóilạinữa!TứcthìmộtmặtsaingườitớituyệtgiaovớinướcTề,mộtmặtsaisứthầntheoTrươngNghi

tớinướcTầnlàmthủtụcchuyểngiaođấtđai.TớinướcTần,TrươngNghigiảvờngãgãychân,đitrốn.SứthầnnướcSởchờsuốtbatháng

cũngkhôngđượcgặpTrươngNghi,quảthựckhôngthểđợiđượcnữa,liềntrựctiếpviếtthưchoTầnHuệVương,nóirõsựviệcTrươngNghibằnglòngcắtđấttrảchonướcSở.TầnHuệVươngtrảlờinói:-HiệpđịnhmàTrươngNghiđịnhra,trẫmnhấtđịnhthựchành.ThếnhưngnghenóinướcSở

vànướcTềcònchưahoàntoàntuyệtgiao,trẫmlàmsaocóthểtrảlạiđấtchocácngươiđược!Cứđợitướngquốckhỏichânrồisẽbàn.SứthầnđemýkiếnnàytâuvớiSởHoàiVươngbiết.SởHoàiVươngnói:-TạivìtrẫmvànướcTềtuyệtgiaochưakiênquyếtđó!SauđóliềnsaingườitớinướcTề,chửirủaTềVương.vuaTềbựcbội,lậptứccửsứthầntới

nướcTần,ướchẹncũngđánhSở.TrươngNghivừanghethấy,kếsách“Liênhoàn”coinhưđãthànhcông,vộivàngbướclêntriều.TớicửacngvuavừahaygặpmặtsứthầnnướcSở,TrươngNghicốýlàmravẻkinhsợ,hỏi:-Tạisaongàilạikhôngđitiếpnhậnđấtcònởđâyđểlỡviệclớn?Sứthầnnói:-VuaTầnbảotôichờngàikhỏivếtthươngđãrồisẽlàmthủtụcgiaođất,bâygiờxinngàinói

chovuaTầnrõ.TrươngNghịnói:-Chẳngphảilàsáudặmđấtphongcủatôiđóhaysao,mộtviệccỏnconthếnàyháđểvua

Tầnphảibậntâm?SứthầnnướcSởgiậtmìnhkinhngạc:-Cáigì?Sáudặmà?Đạivươngcủachúngtôinóichotôibiếtđólàsáutrămdặmđấtcủa

ThươngvàVukiamà!TrươngNghinóinhưkhônghềcóchuyệnxảyra:-CólẽlàĐạivươngcủacácngàinghelầmđó.Tôinóilàsáudặmđấtphongcủatôiđó!Đất

đai củanướcTầnphảiđánhđổibằngmáu,nênmột tấc cũngquyếtkhôngchongườikhác,huốnghồnhữngsáutrămdặm.SứthầnvộitrởvềtâuvớiSởHoàiVươnglúcnàySởHoàiVươngmớibiếtrõTrươngNghi

vốnlàmộttênlừađảo,đãbịhắnlừavàhậnhắntớimứcphảinghiếnrăngnghiếnlợi.NămthứbaChuNảnVương(năm312trướcCôngNguyên)SởHoàiVươngcửKhuấtCáilàmđạitướng,dẫn10vạnđạiquântớiđánhnướcTần.TầnHuệVươngcửNgụyChươnglàmđạitướng,dẫn10vạnquânranghênhchiến,đồngthờilạiướchẹnvớinướcTềcùngđánhkhépgọngkìmvàonướcSở.QuânđộinướcSởđạibại,đạitướngKhuấtCáibịbắt,10vạnbinhmãchỉcònlạihai,bavạn,ngaycảđếnhơnsáutrămdạmđấtvuôngởHántrungcũngbịnướcTầnchiếmlĩnh.Lúcnày,hainướcHàn,NgụynghenóinướcSởbịbạitrận,cũngthừacơtớixâmphạmbiêngiớinướcSở,muốnđụcnướcbéocò.SởHoàiVươnghoảngsợquávộivàngcửquanđạithầnlà

KhuấtNguyênđisangnướcTềtạtội,lạisaiTrầnChẩntớidoanhtrạiquânđộinướcTầnđểcầuhòa,bằnglònglạibiếuchonướcTầnhaitoàthànhtrì.ĐạitướngnướcTầnlàNgụyChươngbẩmbáovớiTầnHuệVương,TầnHuệVươngnói:-Haitòathànhtrìnàytrẫmkhôngcần,màchỉmuốndùngđấtThươngvuđổilấyđấtKiềm

TrungcủanướcSở,nếuvuaSởbằnglòngthìtrẫmsẽrútquân.SởHoàiVươnghậnTrươngNghimuốnchết,đấtđaithìôngchẳngcầngì,trảlời:-Không cầnphảiđổiđất. Chỉ cầnTầnVươnggiaonộpTrươngNghi cho trẫm, trẫm tình

nguyệnđemđấtKiềmTrungbiếuchoTầnVương.SốquanđạithầnthườngngàyvẫncămhậnTrươngNghiởnướcTầnngheSởHoàiVươngtrả

lờinhưvậy,bènnói:-Đemmộtngườiđổilấymấytrămdặmđấtthìhờiquárồicòngìnữa!TầnHuệVươngnói:-TrươngNghilàngườigiúpviệcđắclựccủatrẫm,trẫmlàmsaocóthểđẩyTrươngNghivào

chỗchếtđược.TrươngNghinói:-Tâuđạivương,thầnxinđi,mộtmìnhthầnchếtđểnướcTầnđượccảmộtvùngđấtrộnglớn

KiếmTrung,cũngđánglắm!Hơnnữa,cũngchưachắcthầnđãchếtđâu.HuệVươnghỏi:-Tạisao?TrươngNghitrảlời:-Thầnrất thân thiếtvớiCậnThượng,mộtđại thầnđượcSởHoàiVươngyêumếnvà tín

nhiệm.CậnThươnglạiđượcmỹnhânmàSởHoàiVươngsủngáinhấttêngọilàTrịnhTúrấttínnhiệm.ThầncóthểmuachuộchọđểhọnóitốtchothầntrướcmặtSởHoàiVương.Huốnghồ,nướcTầnmạnh,nướcSởyếu,thầnlàsứthầnđượcnướcTầncửtới,saoSởVươnglạicóthểtùytiệngiếthạithầnđược?TớilúcnàyHuệVươngnóiđểchoTrươngNghiđi.TrươngNghi tớinướcSở.SởHoàiVươngnhốtTrươngNghi lại,chuẩnbịchọnngày lành,

thángtốtđemragiết.TrươngNghiđãmuachuộcđượcCậnThượngvàTrịnhTútừlâurồi.HaingườinàyđãnóitốtchoTrươngNghitrướcmặtvuaSởhếtlầnnàyđếnlầnkhác,TrịnhTúcònquấnquýtbêncạnhHoàiVươngsuốtngàyrồilạisuốtđêm,vừakhócvừahờnnói:-NếubệhạgiếtchếtTrươngNghi,vuaTầnnhấtđịnhsẽgiậndữ,cửđạiquânđếnđánh,liệu

haimẹconthiếpcònsốngđượckhông?SởHoàiVươngđãxúcđộngbởinhữnglờinóiđó,SởHoàiVươngluyếntiếcTrịnhTụvàcon

trai,lạiluyếntiếcmảnhđấtKiềmTrungkia,nênđãkhônggiếtchếtTrươngNghi,tráilại,đãtintheoTrươngNghi,bằnglòngcùngnướcTầnvĩnhviễngiaohảo,sauđóđãrấtkháchkhíđưatrảTrươngNghivềnướcTần.VềtớinướcTần,TrươngNghinóivớiTầnHuệVương.-VuaSởvôcùngsợhãiđạivương,nếuđạivươngcóthểđemmộtnửađấtHánTrungtrảvề

chonướcSở,rồiđemcongáigảchoTháitửnướcSở,thìvuaSởcàngcảmkíchtrướcânđứccủađạivương.Thầnsẽdùngvídụnàyđiduthuyếtcácquốcgiakhác,thìngườitamớivuilòng“Liênhoành”vớinướcTần.Tần vương rất tán thành chủ ýnày, liền trao vàngbạc, xe ngựa choTrươngNghi, rồi cử

TrươngNghi tớicácnướcduthuyếtviệc“Liênhoành”,còntặngchoTrươngNghinămtòathànhrồiphongcholàmVũTínQuân.

TrươngNghiđã lênđường, trạmđầutiên tớinướcTề,yếtkiếnTềTuyênVương;TrươngNghinóivớiTềTuyênVương:-Đạivươngcònchưabiếthaysao,nướcTầnvànướcSởđãkếtthànhthônggiarồi.Thần

mớitừnướcTriệuđến,nướcTriệurồinướcHàn,nướcNgụynghethấyTầnSởVươngkếtliênminh,khôngnướcnàokhôngsợhãi,đềutranhnhautặngchođấtnướcTầnđểkếtthànhhòahảo.TạisaođạivươnglạikhônggiaohảovớinướcTần?NếunướcTầnđểchoTamTấnđánhđạivương, tới lúcđócómuốngiaohảovớinướcTần thìcũngđãmuộn.Tình thếhiệnnaychínhlànhưvậy,aigiaohảovớinướcTầnthìngườiấyđượcantoàn,aiphảnđốiTầnthìngườiđósẽgặpxúiquẩy.TềTuyênVươngđãthựcsựbịTrươngNghidọachohoảngsợ,phảinhờTrươngNghinói

giùmviệcmuốnhòahảotrướcmặtvuaTần.Sauđó,TrươngNghilạichạyliềnmộtmạchđếnduthuyếtởnướcTriệuvànướcYên;biện

phápmàTrươngNghi sửdụng cũngvẫn làkếthợp lừabịpvớidọanạt.KhiởnướcTriệu,TrươngNghiđãlừaTriệuVũVương,nóirằngnướcTềđãđemmộtdảiđấtrộnglớnthuộcvùngvenbiểnbiếuchonướcTầnrồi,TớinướcYênlạilừaYênChiêuVương,nóirằngnướcTriệucũngđãcắtđấtdângchonướcTần.TrươngNghilừadốikhiếnvuacácnướcnàyđềubiểuthịmuốngiaohảovớinướcTần.Thậmchí,ngaytrướcmặtYênChiêuVươngcảgancắtnămtòathànhtrìphíaĐôngHằngSơnlàmlễvậtdângnướcTần.Vànhưvậy,sáchlược“Liênhoành”thânTầncủaTrươngNghiđãthuđượcthànhcôngrấttolớn,TrươngNghivênhvangtựđắcvộivàngtrởvềnướcTầnbáocông.Chưađượcbaolâu,TềHoànCôngpháthiệnTrươngNghikhôngphảilàtừnướcTriệutới

nướcTề,màlàtớinướcTềtrước,saumớisangTriệu;rồilạihỏithămmàbiết,“TamTấn”đãhiếndângđấtchovuaTề,khibiếtchuyệnđókhôngcó,mớihaybịmắclừa.Lúcấy,vừahayTầnHuệVươngquađời,nhâncơhộinàyTềTuyênVươngđãgửithôngtriđicácnướcmuốnlậplại“Hợp tung”, tựnhận làmTungƯớc trưởng, tuyênbốaibắtđượcTrươngNghi thì sẽđượcthưởng10tòathành.CònTrươngNghithìsao?CònchưavềtớiđôthànhnướcTầnđãnghenóiTầnHuệVương

quađời.TháitửVũVươngđãlênngôi.TrươngNghiđãbịVũVươngghétbỏtừtrước,saukhivềnướclạibịmộtsốquanđạithầndèmpha,cảmthấytìnhhìnhđãxấuđi,khócóthểtiếptụctrụlạiởnướcTầnđược.TrươngNghi liềncầukiếnTầnVũVươngxinđượctớinướcNgụy.TrươngNghinói:-NghenóivuaTềđặcbiệthậnthần,thầntớiđâu,ôngtaphátbinhtruyđuổiđếnđó.Saukhi

thầntớinướcNgụyrồi,nướcTềnhấtđịnhsẽtấncôngđánhnướcNgụy,chờtớikhihọđánhnhaukhôngphân thắngbại, đại vương sẽ thừa cơđánh vàonướcHàn, chiếm lấyđấtTamXuyêncủahọ.TamXuyêndựavàosátđấtphụthuộccủaThiênVương,lúcđóĐạiVươngsẽcóthểdọaThiêntử,ralệnhchothiênhạ.TầnVũVươngđangmongsaocóđượcngàynhưvậy,liềnthưởngchoTrươngNghibachục

xengựa,đưaTrươngNghitớinướcNgụy.NgụyTươngVươngthấyTrươngNghitiếngtămlẫylừngtới,liềnphongchoTrươngNghilàmtướngquốc.Quảnhiên,TrươngNghitớinướcNgụychưabaolâu,nướcTềđãtấncôngnướcNgụy.Ngụy

TươngVươngquásợhãi,vộivàngtìmTrươngNghitớibànbạc.TrươngNghirànhrọtnói.-Thưađạivương,xinđạivươngđừngbuồn.ThầnđãcócáchbắtnướcTềphảiluibinh.TrươngNghisaitâmphúccủamìnhlàPhùngHỉgiảlàmsứthầnnướcSởtớinướcTề.GặpTề

TuyênVương,PhùngHỉliềnnói:-NếuđạivươngthựcsựhậnTrươngNghithìkhôngnênđánhnướcNgụy.TềTuyênVươngnói:-TrươngNghilàkẻthùcủatrẫm,Ngụyvươngphongchohắnlàmtướngquốc,rõrànglàđối

địchvớitrẫm,khôngđánhNgụy,liệutrẫmcóhảđượckhông?PhùngHỉnói:-Thếthìđạivươngđãbịmắclừa.ThầnvừatừHànDươngtới,nghenóiTrươngNghitrước

khi tớinướcNgụyđã tínhxongmưukếvớivuaTầnrồi.ChỉcầnđạivươngđánhvàonướcNgụy,thìnướcTầnsẽthừacơđánhnướcHàn,sauđótớitướcđoạtquyềnvịcủaChuThiênVương,banlệnhchothiênhạ.BâygiờđạivươngđiđánhnướcNgụychẳngphảilàđãtrúngkếcủachúngrồisao?TềTuyênVươngcảmthấyrấtcólý,liềnluihếtquânvềnước.LẽdĩnhiênNgụyTuyênVương

rấtcảmkíchTrươngNghi.Nămsau,TrươngNghilâmbệnhrồiquađời.TrươngNghiđikhắpnơilòebịplừađảo,trởthànhmộtkiểuchínhkháchđiểnhình.“Liên

hoành”màTrươngNghiđềxướng,sởdĩcóthểthuđượcthànhcông,nguyênnhânchủyếulàvìnướcTầnđãthựchànhbiệnphápcủaThươngƯởng,nướcgiàudânmạnh,thựclựchùnghậu,cácnướcởTrungNguyênđềurấtsợTần,luônchorằngcódựavàonướcTầnthìmớitồntạiđược.SáunướcởphươngĐôngtuycũngđồngývớichủtrương“Hợptung”củaCôngTônDiễn,

muốnliênhiệpchốngTần,thếnhưnglạiquátoantínhtừngbước,tớigiờkhắcmấuchốtthìkhôngđồngtâmlạichẳnghợpsức.Dovậy“Hợptung”khôngnhữngkhôngthành,tráilạiđãlàmchonướcTầncócơhộithựchiệnđược“Liênhoành”.Sauđótầnđãdùngsáchlượcvừađánhvừalôikéo,viễngiaocậncông,rồiphátanđượccảsáunước.

60.NhàthơyêunướcKhuấtNguyênTrongchươngtrêncócâuchuyệnnướcTầncửTrươngNghitớinướcSở,đềxuấtviệcdùng

cáigiádùngsáutrămdặmđấtđổilấyviệcđoạntuyệtngoạigiaogiữanướcSởvớinướcTề,hòngphávỡliênminhTề-SởđểcôlậpvàđảkíchnướcSở.SởHoàiVươngkhôngnhậnraâmmưunày,đãnghetheolờingontiếngđẹpcủaTrươngNghi,kếtquảlàđãbịmắclừa:chẳngnhữngsáutrămdặmđấtkhôngđếntay,hơnthếcòntổnbinhthấttướng,mấtthànhmấtđất,màngaycảdảiđấtlớnvùngHánTrungcũngbịnướcTầncướpmất.HainướcNgụyHàncũngthừacơxâmphạmbiêncươngnướcSở.SởHoàiVươngnhìnthấytìnhthếnguycấp,khôngthểkhôngmauchóngrútquân,thậmchícòncửquanđạiphuKhuấtNguyêntớinướcTềxinlỗicầuhòa,yêucầulậplạiliênminhcũđểcùngnhauchốnglạinướcTần.KhuấtNguyênlàconngườinhưthếnào?Ônglàmộtnhàthơyêunướcvĩđạitronglịchsử

TrungQuốc,đồngthời làmộtnhàchínhtrịvàmộtnhàtưtưởngkiệtxuấttrongthờiChiếnQuốc.ÔnghọKhuấttênBình,“Nguyên”làtêntựcủaông,xuấtthântừtầnglớpquýtộc,họđồngtôngvớiSởVương.Từnhỏ,ôngđãđượcgiáodụcvềvănhóatươngđốitốt,khihơn20tuổiđãcótrithứcphongphú,giỏilàmthơ,viếtvăn,tàihùngbiệncũngkhá.TuycòntrẻmàđãlàmtớichứcquanTảđồcủanướcSở(tênmột loạiquancủanướcSở),thườngxuyêncùngnghiêncứuchínhsự,đặtđịnhphápluậtvớiSởHoàiVương.TrongviệctiếpđãisứthầncácnướcôngđượcSởHoàiVươngđặcbiệttínnhiệm.Nhữngnăm thángmàKhuấtNguyên sống chính là thời kỳ giữa và sauChiếnQuốc, cuộc

chiếntranhkiêmtínhlẫnnhaugiữacácnướccàngngàycàngkhốcliệt.TrongthấthùngthờiChiếnQuốc,Tầnlànướclớnmạnhnhất.NướcTầnđãdựavàothựclựckinhtếvàquânsựhùnghậucủamình,tíchcựckhuyếchtrươngrangoài,mộtlòngmuốnthôntính6nướckia.Sở,Tềtuylànướclớn,nhưngkhôngthểđơnđộcchốngđánhđượcnướcTần.LấynướcSởđểnói,chodùkhuvựcbiêncươngrộnglớn,quânđộinhiềunhất,thếnhưngdovìchínhtrịhủbại,đangngàymộtsuyyếuxuốngdốc,tráilạithườngxuyênbịnướcTầnlừadối.Đốimặtvớitìnhthếnhưvậy,KhuấtNguyênchủtrương:trongnướcphảitíchcựccảicáchchínhtrị,tướcbỏ,làmsuyyếuđặcquyềncủaquýtộcchủnôlệ,giảmnhẹsựđónggópcủanhânđân,tiếncửngườihiền,gomgóptàinăngthayđổiphápchếđểlàmchodângiàu,nướcmạnh.NgoàinướcthìliênhiệpvớicácnướcTề,Ngụy,Triệu...đểcùngchốngTần;nhữngchủtrươngnàyrấtđượcnhândânủnghộ,nhưngbọnquýtộchủbạivàthủcựuthìkiênquyếtphảnđối.VìghenghétđốkỵvớitàinăngcủaKhuấtNguyên,chúngđãkínđáohoặctrắngtrọnđốiđầuvớiKhuấtNguyên.Mộthôm,SởHoàiVươnggiaochoKhuấtNguyênkhởithảomộtbộluậtquantrọng.Khuất

Nguyênvừamớiviếtxongbảnthảo,thượngquanđạiphulàCậnThượngđến,cướplấyđểxem.KhuấtNguyênvộithulạibảnthảođórồilạnhlùngnói:-Đâychỉlàbảnthảo,chưathànhquyếtđịnh,khôngaiđượcxem!CậnThượngbịcụthứng,thẹnthùngbỏđi.VừađếnchỗSởHoàiVương,hắnliềnhãmhại

KhuấtNguyên.-Tâuđạivương,đạivươngđãbịlừarồi.SởHoàiVươnghỏi:-Saokia?CậnThượngnói:-ChẳngphảilàđạivươngđãđểchoKhuấtNguyênkhởithảovănkiệnsao?Mỗikhicôngbố

pháplệnh,hắnlạihuyênthuyênkhắpnơi:“Hừ!Ngoàitara,phỏngcònailàmđượckiachứ!”.-Hắncònnóigìnữa?-HoàiVươnghỏi.-Hắncònnóiđạivươngngumuội,tànbạo,tầmnhìnnôngcạn,cácquanđạithầnđềutham

lam,tựtư,bấttài.Cácvịđạisưtrongtriềuđìnhkhôngcóhắnlàhỏnghết!

SởHoàiVươngnghexongcholàthật,lửagiậnbốccaobatrượng,từđómàxalánhKhuấtNguyên.KhuấtNguyênlàmộtconngườikhôngtínhtoánsựđượcmấtcủacánhân,chỉlolắngcho

nướcSởbịbọnngườinhưCậnThượngquấyphá,nênhễcócơhộilàlạikhuyêncanSởHoàiVương.SởHoàiVươngchẳngnhữngkhôngnghe lọtnhững lờikhuyênbảo trung thànhcủaKhuấtNguyên,tráilạicònchánghétnhữnglờicangiánthẳngthắn,nênđãchoôngđilàmchứcquanTamlưđạiphu,quảnlýmộtsốcôngviệcchẳngmấyquantrọng,cònviệcquốcgiađạisựthìchẳnghềthươnglượnggìvớiôngnữa.SởHoàiVươngbịbọnngườinhưCậnThượngxúigiục,saukhimắclừaTrươngNghirồiliền

nghĩtớichủtrương“LiênTềchốngTần”củaKhuấtNguyên,cảmthấycólý,tứcthì lạikhởidụngKhuấtNguyênvàcửôngđisứsangTề.SaukhitớinướcTề,KhuấtNguyênđãtrổhếttàinăngngoạigiaocủamình,khókhănvấtvảlắmmớikhôiphụcđượckhốiliênminhgiữahainướcTềvàSở.TầnVươngnghenóiSở-Tềlạisắpliênhệvớinhau,lạicửTrươngNghitớilôikéonướcSở.

SởHoàiVươngvốnđãmuốngiếtchếtTrươngNghi,thếnhưngkhôngchốngđỡnổinhữnglờinóitốtđẹpcủaCậnThượngvàTrịnhTụtaychoTrươngNghi,nênlạihồđồthachohắn.ChờtớilúcKhuấtNguyêntừnướcTềtrởvềthìhòngbóngTrươngNghiđãchẳngcònnữa.SởHoàiVươngthựctìnhcũngkhôngrútrađượcbàihọcgìtừnhữngsựviệcnày.Đốivớibọn

ngườinhưCậnThượng,TrịnhTụ...SởHoàiVươngvẫnvôcùngtínnhiệmvàyêuquý;đốivớiKhuấtNguyênthìvẫntỏralạnhnhạt,xalánhnhưtrước.TàinăngcủaKhuấtNguyênđãkhôngđượctriểnkhaithithố,nhữnghoàibãochínhtrịmàôngômấpkhôngđượcthựchiện,tráilạicứphảinhắmmắtnhìn cảnhnướcSởngàymột suyyếu, lụnbại, trong lòngphẫnnộkhônnguôi.ÔngđãđemtìnhyêunướcnồngnàntrongtimdồncảvàothơcavàđãviếtnênbàithơdàitêngọilàLyTaonổitiếng.Tácphẩmvănhọcvĩđạitrànđầytinhthầnyêunước,phảnánhmộttâmhồnchínhnghĩamãnhliệtvàlòngquyếttâmtruytìmchânlýcủaKhuấtNguyênnàyđãđạtđượcthànhtựuhuyhoàng,chiếmđượcđịavịcaotronglịchsửvănhọcTrungQuốcvàthếgiới.Nămthứ8ChuNảnVương(năm307trướcCôngNguyên)TầnChiêuVươnglênngôi, làm

quốcquân.TầnChiêuVươngsợnướcSởlạikếtliênminhvớinướcTềsẽkhóđốiphó,tứcthìlạisửdụngmộtbàntaymềm,đểtìmcáchlôikéonướcSở.ÔngtanăngtặnglễvậtchoSởHoàiVương,đemcảcongáiyêucholàmcondâuSởHoàiVương.SởHoàiVươngchorằngnướcTầnquảthựcmuốngiaohảovớinướcSở,nênđãkếtliênminhvớinướcTần.NướcSởvốnđãkýkếtmộthiệpướcliênminh“Hợptung”vớicácnướcTề,Triệu,Hàn,Ngụy....đểcùngphảnđốinướcTần,ngàynaylạilậtlọngmộtlời,điềuđóđãgâynênsựbựcbộicủacácnướckháctronghiệpướcliênminh“Hợptung”.Năm304trướcCôngNguyênbanướcTề,Hàn,Ngụyliênhiệplại,tiếnđánhnướcSởđãđạipháđượcquânSở.SởHoàiVươngcửtháitửHoànhtớinướcTầnlàmcontin,xinnướcTầncứuviện.Cáigọilàcontin,thựcchấtlàdùngngườilàmvậtđặtcược,cốtgiànhchữtíncủađốiphương.nướcTầnvừaxuấtquân,3nướckiacũngliềnrútquân.Lúcnày,TháitửHoànhvẫncònởlạinướcTần,chưavềnước.Tháitửthườngxuyênbịngười

Tầnlàmnhục.CólầnTháitửxungđộtvớimộtquanviênnướcTần,chàngkhôngkìmnổibựctứcđãgiếtchếtngườiđó,rồibỏchạyvềnướcSở.Câuchuyệnnàyđãgâynênvạlớn.NướcTầnđãmượncớđó,liênhiệpvớibanướcTề,Hàn,Ngụy,cửđạiquântiếncôngnướcSở.Sangnămsaulạiđơnđộngphátđộngcuộctiếncông,giếtchếthaivạnquânSở,chiếmgiữTươngLăngvàcácthànhtrìkháccủanướcSở.SởHoàiVươngđànhphảicầucứunướcTề.Lúcnày,nướcTầnsửdụngsáchlượcvừađánhvừalôikéo,mộtmặttiếptụctấncông,mặtkháclạiviếtthưchoSởHoàiVươngướchẹngặpnhauởVũQuannướcTần(naylàmiềnĐôngNamBộ,tỉnhThiểmTây)đểtiếnhànhcuộchòađàm.SởHoàiVươngxemquathư,trầmlặngsuynghĩchủý:Điư,chỉsợquânTầnbắtgiữ;khôngđiư,lạisợquânTầncửthêmđạibinhxâmphạm.Bèntriệutậpquầnthầnlạithươngnghị.Trongcácquanđạithần,cóngườichủtrươngnênđi,cóngườiphảnđối.Đanglúctranhluậngaygắt,bỗngnhiêncómộtngườitừphíadướiđiệnđườnghéttolênbướctớihétto:

-Xinđạivươngngànvạnlầnđừngđi,nướcTầnkhôngthểtinđược!Mọingườingẩngđầulênnhìn.ThìrachínhlàTamLưđạiphuKhuấtNguyên;ainấyđềukinh

ngạc.TamLưđạiphukhôngđượcquyềnthamgianghị luậncôngviệcquốcgiađạisự.Thếnhưng,KhuấtNguyênthathiếtyêutổquốc,từnggiờ,từngphútquantâmđếnvậnmệnhcủaquốcgia.NaynghenóitriềuđìnhthảoluậnviệcSởHoàiVươngcónênhaykhôngnênsangnướcTầnđàmphán,chỉsợSởHoàiVươnglạibịmắclừa,khôngđừngđượcôngđãxônglênđiệnđường,xúcđộngnóivớiSởHoàiVương:-NướcTầntừxưavẫnhungbạo,tànácnhưconlang,conhổ,từxưakhônggiữđiềutínnghĩa.

Chúngtađãbịmắclừakhôngchỉmột,hailần.LầntrướcTrươngNghiđãđánhlừachúngta,lẽnàongàiquên?Lầnnày,TầnVươngướchẹnhọpmặtvớiđạivươngchắcchắnlàchẳngcólòngtốtgìđâu.Hễđạivươngđi,erằnglạibịsavàobẫy!QuanlệnhDoãnChiêuTuycùngphụhọa,nói:-QuanđạiphuKhuấtNguyênđãnóiđúng,đạivươngkhôngthểđiđược!SởHoàiVươngvẫncòndodựchưaquyết.Sốquanđạithầnchủtrươngthỏahiệpđầuhàng

đốivớinướcTần,nhưcontrainhỏcủaSởHoàiVươngTửLamvàthượngđạiphuCậnThượng,vừanhìnthấytìnhcảnhđóvộivãngonngọttonhótthaychonướcTần.Mộtngườinói:-Tầnvươngướchẹnđàmvớiđạivương,tôixemrachẳngcóácýgìđâu.Mộtngườinói:-Thôngquađàmphán,cólẽhọcóthểtrảlạichochúngtasốđấtđaimànướcTầnđãchiếm

giữ. Nếu không đi thì phụ tấm lòng tốt của Tần Vương.Mắc tội với nước Tần đâu phải làchuyệnđùa!-ChúnghăngháikhuyênSởHoàiVươngnênđi.SởHoàiVươngđãnghevàtintheolờinóicủabọnngườinày,cuốicùngđãquyếtđịnhsangnướcTần.SởHoàiVươngvừatớiVũquancủanướcTần,nướcTầnliềncửbinhcắtđứtđườngvềcủaSở

HoàiVương,sauđóáptảiôngtatớiHàmDương.TầnVươngbứcépSởHoàiVươngcắtđấtđai.SởHoàiVươngkhôngchịuliềnbịTầnVươnggiamlỏng.Đếnlúcnày,SởHoàiVươngmớihốihậnvìđãkhôngnghelờikhuyêntrungthànhcủaKhuấtNguyên.Muộnmấtrồi!SởHoàiVươngchạytrốnnhưngkhôngthành,tứchậnquásinhraốmđaubệnhtật,đãphảibỏthânởnướcTần.KhuấtNguyênnghetinnày,vừađauthương,vừaphẫnuất.ĐốivớiSởHoàiVươngngumuội

bấttài,bịtùmàchết,ôngđãcảmthấyđaubuồn;cònđốivớisựtànácgiantrá,bỏnghĩabộitíncủaTầnVươngthìôngphẫnuất.ÔngđãđemtìnhcảmtuôntràonàyviếtthànhbàithơChiêuhồn.GiữalúcSởHoàiVươngbịgiamgiữởnướcTần,nướcSởđãlậpTháiTửHoànlênngôivua,

đóchínhlàSởKhoảnhTươngVương.VịvuaSởnàychẳnghơngìcha,cũnglàgiốngbọnhồđồ.Saukhilênngôi,ôngtađãđểchoTửLanthaythếChiêuTuylàmquanlệnhdoãn,đilạithắmthiếtvớibọnTửLan,CậnThượng.... suốtngàyănuống,chơibời trongcung,chẳngbaogiờquantâmtớiviệcquốcgiađạisự.QuânTầnđãxâmnhậpgiếtchết5vạnquânSở,cướp15toàthànhtrì,hắncũngchẳngđểýđến.KhuấtNguyênthấytriềuđìnhthốinátnhưvậy,vậnmệnhcủađấtnướccàngngàycàngnguycấp,tronglòngnóngnhưlửađốt.Thếnhưng,ôngvẫnhyvọngKhoảnhTươngVươngsẽmộtsớmmộtchiềutỉnhngộ.Tứcthìôngviếtliềnmấybứcthư,tấusớkhuyênKhoảnhTươngVươngtránhvếtxexưa,khởidụngngườihiền,đuổibọngianthần,đổimớinộichính,nắmchắcluyệnquân,quậtcườngtrảmốithùhuyếthận.NhữngbướctấusớnàyrơivàotaybọnTửLan.TửLansụcsôilửahậnthềphảigiếtchếtcủaKhuấtNguyênrấtcao,bọnTửLansợcôngchúngsinhphẫnuất,nênkhôngdámtùytiệnhạthủ.Tứcthì,hắnlạinghĩrathủđoạnhãmhạiKhuấtNguyênbằngcáchsaiCậnThượngnóixấuKhuấtNguyêntrướcmặtKhoảnhTươngVương.CậnThượngnóivớiKhoảnhTươngVươngrằng:-KhuấtNguyênquảlàcuồngvọnglắmlắm!Khitiênvươngcòntạivịhắnđãkhôngđểtiên

vươngvàotầmmắt,nayhắnlạitựngồitrênghếlãothần,gầnđâyđãngangnhiêndângsớdạy

bảođạivương.Saulưng,hắnănnóirấtbừabãi,hắnbảorằngTửLankhôngchủtrươngđánhdiệtnướcTầnlàbấttrung,nóiđạivươngkhôngchịubáothùchotiênvươnglàbấthiếu.Đạivươnglàmộtbậchùngtàiđạilược,chịuđểhắnlăngnhụcnhưvậysao?KhoảnhTươngVươngcàngnghecàngtức,liềnvungtay,hạlệnhtriệtbỏchứcquanTamLư

đạiphucủaKhuấtNguyên,đưaôngđiđàyởvùngbiêncươngnướcSởthuộcphíaNamTrườngGiang.BiêncươngphíaNamnướcSởchínhlàmộtvùngđấtthuộcphíaNamtỉnhHồBắcvàphía

BắctỉnhHồNamngàynay.Khiđóởđâycònrấthoangvu.ĐốivớiKhuấtNguyêncuộcsốngtùđàythậtvôcùnggiankhổ.Thếnhưng,ôngvẫntừnggiờ,từngphútlolắngvậnmệnhcủanướcSở,luônluônnghĩtớiSởVươnghyvọngKhoảnhTươngVươngsẽtriệuôngvềkinhđô,đểcứuvãnvậnmệnhcủađấtnước.Song,nămnàynămkháctrôiqua,chẳngcótintứcgìgọiôngtrởlạitriềuđình.NỗibiphẫntronglòngKhuấtNguyênthậtkhócóthểhìnhdungnổi.Bịđàyđọanhiềunăm,sựgiàyvòvềmặttinhthần,vềmặtđờisốngđãkhiếnchomáitóccủa

KhuấtNguyênchuyểntừmàuđenthànhtrắng,thânthểtừmạnhsangyếu.Màudatiềutụy,thânhìnhgầyguộc,độngtácchậmdần,đãbiếnôngthànhmộtônggiàhomhem,yếuđuối.Nhưngtinhthầnyêunướccủaôngvẫncònrấtmạnhmẽ,ýchítruycầuchânlývẫnrấtkiêncường.Ôngkhông chịukhuấtphục trước thế lực tà ác,quyết tâmgiữvữngphẩmcách caothượngcủamình.Cómộthôm,ôngđidạoởbênbờsông,vừađivừangâmnhữngcâuthơmàôngsángtácra.Mộtngườidânđánhcánhậnraông,hỏi:-NgàichẳngphảilàTamLưđạiphuKhuấtNguyênhaysao?Saolạiphảiranôngnỗinày?KhuấtNguyênnói:-Thiênhạđềubẩnđụccả,chỉcóriêngtalàtrongsạchthôi,mọingườiđềusaycả,chỉcó

mìnhtalàtỉnhthôi,vìthếtamớibịlưuđàytớiđây.Ngườiđánhcálạihỏi:-Saingàikhôngthuậndòngtheosóng?Nếukhông,cólẽcũngchẳngtớinôngnỗinày!KhuấtNguyênthởdàinói:-Quầnáotrênthânmìnhsạchsẽaidámnhúngxuốngbùnnhơđểbẩncảthânmình?Tathà

nhảyxuốnggiữalòngsông,chônvùitrongbụngcá,thếkhôngcùngbọngianthầndàyxéolênnướcSở.Trongthờigianbịlưuđày,KhuấtNguyênđãcórấtnhiềucơhộitiếpxúcvớinhândân.Ông

hiểu,nhândâncònđóiăn,thiếumặc,cuộcsốnghếtsứcbiđát,thậtbiếtbaothươngcảm.Quầnchúngcũngrấtyêumếnông.Ôngcùngchungvuithú,cùnghưởnghoạnnạnvớiquầnchúngnhândân,tưtưởngtìnhcảmcủaôngđãcónhữngbiếnhóasâusắc,khiếnôngviếtnênnhữngángthicatuyệtvời.NhữngtậpthơrựcrỡánhhàoquangnhưCửuca,Cửuchương...đạibộphậnđượcviếtratrongthờikỳấy.Năm37ChuNảnVương(năm278trướcCôngNguyên),nướcTầncửđạitướnglàBạchKhởi

dẫnbinhđánhphánướcSở,chiếmlĩnhảnhĐô(1)củanướcSở,đãpháhoạicáclăngmộcủacáctiênvươngnướcSở.SởKhoảnhTươngVươngchạytrốntớiThànhTrần(naylàhuyệnHoàiDương, tỉnhHàNam),nướcSởđã lâmvàocảnhsớmchẳnggiữđượcchiều.KhuấtNguyênnghetinnày,biếtrằngnướcSởsắpbịdiệtvong,thươngxótngậmngùiquáđỗimàoanứckhócnứcnở.ôngkhôngcamlòngnhìnnướcSởtannát,khôngcamtâmthấynhândânbịnướcTầntànhạivàápbức.Thếlàvàongàymồng5tháng5nămấy,ôngđãômmộttảngđátonhảyxuốngMịchLa giang tự tử (đây làmột chi lư củaTươngGiangởĐôngBắc tỉnhHồNam).Hưởngdương62tuổi.Nhândânquanhvùngnghetinsétđánhnàyđềuvôcùngđauđớn,tranhgiànhnhautìmvớt

thithểcủaông.Cũngkhôngbiếtlàcóbaonhiêuconthuyềntìmvớtvàđãmấtbaonhiêuthờigian,kếtcụclàvẫnkhôngtìmthấythithểông.Cóngườiđãdùnglálaugóicơmnếplạiném

xuốngsôngđểcúngtếKhuấtNguyên,còncóngườisợgiao longdướisôngcướpnhữngđồcúngđó,đãbuộcchặtnhữngsợichỉmàuởbênngoàilálauđểhùdọaquáivật,đảmbảochoKhuấtNguyênđượcthụhưởng.Hoạtđộngmangtínhchấttưởngniệmnàyđãlưutruyềnhàngnăm,rồidầndầntrởthànhphongtục.Ngàynay,mỗinămtớitếtĐoanNgọmùngnămthángnămâmlịch,rấtnhiềuđịaphươngtổchứcbơithuyềnrồng,nhànhàhộhộđềugóibánh,cóngườicòndùngchỉmàusắcbuộcnhữngvậtgióngnhưhìnhtrạngbánhtreotrêncổcácbétáiđểtrừtà.TheotruyềnthuyếtthìnhữnghọatđộngnàyđềucóliênquantớiKhuấtNguyên!

61.HồphụckỵxạVàogiữathờiChiếnQuốc,ởnướcTriệuxuấthiệnmộtsựkiệnmớimẻlàmchấnđộngTrung

Nguyên:trongtriềuđìnhtừtrênxuốngdưới,từnhàvuađếnđạithần,từtướngsoáiđếnbinhsĩđềunhấtloạtcởibỏáobàothụngốngtaytovẫnthườngmặctrướcđây,đổithànhmặcáongắnốngtayhẹpnhưngườiHồ(chỉdântộcthiểusốởphươngBắcTrungQuốclúcđó);cònhọctheokiểucủangườiHồ,khiđánhtrậnkhôngsửdụngchiếnxamàcưỡingựa,bắnnỏ.Vìsaolạinhưvậy?Vốnlà,nướcTriệutừsaukhiTriệuTươngVươngxâydựngđấtnước,mộtđộlànướcmạnh,

vềsaudầndầnsuyyếu.Năm44ChuNảnVương(năm325trướcCôngNguyên)khiTriệuVũLinhlênngôi,thếnướccàngngàycàngkémđi.NướcTầnmấylầnđếnxâmphạm,chiếmlĩnhrấtnhiềuđấtđaicủanướcTriệu;cácdântộcthiểusốởphươngBắcnhưHungNô,LâmHồ...thườngxuyêntớiquấynhiễubiêncương,ngaycảnướcnhỏnhưTrungSơncũngdựavàosựgiúpđỡcủanướcTềkhôngdùngtớidọanạt,ứchiếpnướcTriệu.TriệuVũLinhVươnglàmộtconngườicóchíkhí.Ôngnhìnthấythếnướcđãbịsuyyếu,bịngườilàmnhụcnhưvậy,liềnquyếttâmcảibiếntrạngtháilạchậu,bịngườikhácđếnđánh.Vừalênnắmchínhquyền,ôngđãchúýtrọngdụngcácquanđạithầncókinhnghiệmnhưPhìNghĩa,LâuHoàn...mờihọxuấtmưukế,vạchsáchlược;đồngthờitrênmặtquânsựôngcũngsửdụngmộtsốbiệnpháp,vídụnhưxâydựngĐàiquansátởvùngbiêncươngThườngsơn,bấtkỳlúcnàocũngcóthểquansátđượcđộnghướng củaquânđộinướcTềvànướcTrungSơn.Về sau, trong thực tiễn chiếntranh,ôngcàngngàycàngcảmthấycầnphảităngcườngcảicáchviệcănmặcvàđánhtrận,tứclàđổisangkiểuănmặccủangườiHồ,họccáchcưỡingựabắnnó,tăngcườngsứcchiếnđấucủaquânđội,cốtsaothíchứngvớiđòihỏicủachiếntranhlúcđó.Thếnhưngôngbiếtrằngloạicảicáchnàynhấtđịnhsẽgặpphảitrởlực,chonêntuyđãsuynghĩrấtlâumàvẫnchưadámhạquyếttâmhànhđộng.Mộthôm,TriệuVũLinhVươngsoáilãnhquầnthầnđituầnduvùngbiêncươngphíaTâyBắc.

Họbước trênmộtđỉnhnúi có têngọi làHoàngHoa,nhìn thẳngxuốngdưới, chỉ thấysôngHoàngHàcuồncuộnsóngchảydướichânnúi,dãynúinhấpnhôuốnlượnxungquanh,cảnhvậtmuônmàungànsắc.VũLinhVươngthấynúisôngtươiđẹp,nghĩlạihiệntrạngsuyyếucủađấtnước,bấtgiácngaongánthởdài.QuanđạithầnPhìNghĩavàLâuHoànđibêncạnhôngliềnhỏi:-TạisaoChúacôngbuồnbãnhưvậy?Ôngnói:-Cácngươihãynhìnxem,phíaBắcnướcTriệuta lànướcYên,ngườiHồ,phíaTâylàLâu

Phiền,nướcTần,phíaĐông lànướcTề,TrungSơn,nằm trongvòngvâycủakẻđịchmạnh,chúngtalàmthếnàođểvựcđấtnướclớnmạnhlênđây?PhìNghĩanói:-NgườiHồ,TrungSơnlàmốihọahoạntrongtimtrongbụngchúngta,khôngchếphụcđược

chúngthìkhôngthểđốiphóvớinướcTầnlớnmạnhđược.LâuHoàncũngnói:-Đúngthế!Đặcbiệt,ngườiHồthườngxuyêntớiquấynhiễuởbiêncươngchúngta,cầnphải

nghĩcáchđánhbạichúng.VũLinhVươnghỏi:-Cóbiệnphápnàotốtkhông?Câuhỏiđãlàmchocảhaivịđạithầnnhấtthờikhôngtrảlờiđược.VũLinhVươngnói:

-Trẫmnghĩ,cầnphảihọctậpngườiHồ,đổisangmặcquầnáo,cưỡingựa,bắnnỏnhưngườiHồ.Haingườigiậtmìnhkinhsợ.-Cáigìạ?HọctậpngườiHồạ?VũLinhVươngbìnhtĩnhđemdựkiếnmàôngdựđịnhhọctậpngườiHồnóiramộtlượt.Vốn

làkhiđóquầnáomàngườiHánmặclàmộtloạiáobàotayvừadài,vừarộng,saukhimặcvàorấtkhônglinhhoạtvàbấttiện,xedùngđểđánhtrậnlàchiếnxacũngrấtnặngnề,cồngkềnh.CònngườiHồthìsao?Họmặcáongắnống,tayhẹp,khiđánhtrậnhọcưỡingựa,bắntênnỏ,phongtháinhẹnhàng,nhanhnhẹnvàmẫntiệp.QuânđộinướcTriệuđánhnhauvớingườiHồthườngbịđạibạibởiđiềunày.Cuốicùng,VũLinhVươngnói:-NếuchúngtakhônghọctậpưuđiểmcủangườiHồ,thìđừnghòngchếphcụngườiHồ.PhìNghĩa,LâuHoànngheLinhVươngnóirấtcólý,đềuthốtlên:“Tốtlắm”.TứcthìTriệuVũ

Linhquyếtđịnh,trướchếtchocảicáchphụctrang,nhấtloạtđổisangmặctheokiểuquầnáongườiHồ.Hơnthếnữadầndầnlàmgương,bangườivuatôiănmặctrước.Chẳngngờ,khibangườihọănmặckiểuquầnáongườiHồxuấthiệnởtrướcmặtcácquần

thầnkhácnàonhữnggiọtnướcrơivàochảomỡ,cứnổtunglên.Trongtriềuđìnhtrêndướinghịluậnxônxao,hỗnloạn.Cóngườinói:“VuaTrungNguyênmàănmặcquầnáongườiHồ,cònrathểthốnggìnữa”.CóngườioántráchPhìNghĩavàLâuHoãn,vìsaokhôngngăncảnhànhviphilễcủanhàvua,màcònthêmgióchosóng,vẽđườngchohưuchạy,bảnthânhọcũngmặcquầnáokiểuHồ?NgườichúcủaVũLinhVươnglàCôngTửThànhbựctứctớimứcmặttáixám,râuvểnhlên,dứtkhoátthácbệnhkhônglêntriều.Tanbuổichầu,VũLinhVươngchomờiPhìNghĩa,LầuHoàntớibànbạc,ôngnói:-Tiếnhànhmộthạngmụccảicáchmới,baogiờcũngvấpphảisựphảnđốicủasốđông.Điều

nàytrẫmđãlườngthấytrước.Thếnhưngchẳngngờđượcvừamớimặcthửđãđãvấpphảitrởlựclớnnhưvậy;việccưỡingựa,bắnnỏsaunàyhễtuyênbốra,liệucóbịnổtrờikhông?PhìNghĩanhìnvẻmặtVũLinhVươngđượmbuồnnói:-Phàmviệcgì cũngvậy,khôngnênvìquá lo lắngchuyệnđượcmấtmàdodự thiếukiên

quyết,nếukhông,sẽkhôngthểgiànhđượcthànhcông.Tâuđạivương,xinđạivươngchớdaođộng!VũLinhVươngnói:-Thựcra,takhônghềdaođộng,nhữngưuđiểmcủaquầnáongườiHồthìđãrõrành,điềuta

losợlàsẽchuốclấynhữngtiếngcườisỉnhụccủathiênhạ;mùivịđóchẳngmấydễdàngtiếpnhậnđâu.Nóixongnhàvuacườicayđắng.LâuHoãnnói:-Chỉcầnchúngtalàmđúngthìchẳngsợaicườinhạo.Saukhicảicách,quốcgialớnmạnh,số

ngườiphảnđốichúngtahiệnnaysẽtâmphục,khẩuphục.SởLinhVươngvừanghexong,liềnnói:-Đúngvậy!Trẫmnhấtđịnhlàmtớicùng.PhìNghĩalạinhắcnhởnhàvua,cầnphảitranhthủsựủnghộcủacácquanđạithần,đặcbiệt

là các vị lão thầnnhưCông tửThành, người đã có ảnhhưởng rất lớn trong triều. Vũ LinhVươnggậtđầunói:-Đúng,trẫmđãcóýtìmngàiđểbànbạc,tinrằngngàisẽnhậnthứcđượcđạicục.NgàyhômđóCông tửThànhđangởnhà lòng buồnbực, thì Vũ LinhVương tới. Công tử

ThànhvừanhìnthấyVũLinhVươngănmặckiểungườiHồthìtỏraấmức,lạnhlùngnói:

-NhàhọTriệuthầnchỉnghênhđónnhàvuaHoaHạ,SứTiếtcủaTrungNguyên,khôngtiếpđónbọnDiĐịch.XinngàihãythaybộquầnáoHồđi,thầnsẽbáikiến.VũLinhVươngsasầmnétmặt,nói:-ởtronggiađìnhphảinghelờingườigià,mộtnướcphảivângmệnhvua.Quytắcnàykhanh

khôngphảilàngườikhôngbiết.TrẫmmặcquầnáokiểungườiHồ,khanhlàthầntửcầnphảilàmtheođểmởrộngraphạmvitoànquốc,tạisaokhanhlạiđầutêuphảnđối?CôngTônThànhkhônghềhoảngsợ,tráilạicòncậygiàlênmặt,nói:-Việcđạisựquốcgiathầnphảinghetheolờivua.ởtrongnhàtalàchúcủangươi,ngươi

phảinghelờicủata.NghĩrằngđấtnướcTrungNguyêncủatalàđấtphátnguồncủavănhóa,làxứsởcủalễnghĩa.BọnDiĐịchchưađượckhaiphátkiađangchờchúngtatớikhaihóa.Thếnhưngngươiđãđảongượcgốcngọn,lạiđihọctậpchúng,khôngnghĩtớitruyềnthốngvàlờidạydỗcủatổtiên.TathânlàlãothầnliệucóthểtheongườiđihọctheobọnHồđósao?VũLinhVươngkhôngthềtứcgiận,đemíchlợicủaviệchọctậpcáchănmặc,cưỡingựa,bắn

nỏtheongườiHồcùngvớitínhchấttấtyếucủaviệclàmđó,giảnggiảitườngtậnmộtlượt.CuốicùngVũLinhVươngnói:-TrẫmđềxướngHồphụckỳxạ(mặcquầnáo,cưỡingựa,bắnnỏtheongườiHồ)chínhlàvì

muốnnângcaosứcchiếnđấucủaquânđội,khiếnđấtnướcgiầumạnhlên,đểphòngbịkẻđịchtớixâmphạm.Thếnhưngôngchúđãcâunệthiênkiếncũkỹ,phảnđốicảicách,quênhẳnsựnguynancủađấtnước.Tháiđộnhưthế,khôngchừnglạibêugươngcholớpconcháutheochúđó?LờinóinàycủaVũLinhVươngcuốicùngđãthuyếtphụcđượcCôngtửThành.Ngàyhômsau,VũLinhVươngtriệutậphộinghịquầnthầnchínhthứcbanbốmệnhlệnh

trongtoànquốc,từtrênxuốngdưới,nhấtloạtphảimặcHồphục,binhlínhphảihọctậpcáchcưỡingựa,bắnnỏtheongườiHồ.CôngtửThànhcũnghiệnthânthuyếtpháp,bảnthânthìmặcquầnáongườiHồ,nóirõíchlợicủaHồphụckỵxạ.Mọingườiđãthấyquyếttâmrấtlớncủanhàvua,lạinhìnmấyngườinàymặcHồphục,hànhđộngquảcónhanhnhẹnlinhhoạt,đềunhấtloạtbiểuthịủnghộ.ViệcănmặcquầnáongườiHồđãđượctrangbịkhắpquânđộinướcTriệu,VũLinhVương

bènbắtđầuhuấn luyện tướngsĩhọc theohìnhdángcủangườiHồ,cưỡingựabắnnỏ tunghoànhtrênbiêncương,thườngxuyêncầmcờhiệuđiduchơisănbắn,tiếnhànhdiễntậpquânsự.Chưađầymộtnăm,mộtđơnvịquânđộikỵbinh trangbịnhẹ, tinhnhuệđãđượchuấnluyệnxong.TứcthìVũLinhVươngphátđộngmộtcuộcchiếntranhtrừngphạtnướcTrungSơn,trongvòngbốnnămnămđãchiếmđượcđạibộphậnlãnhthổTrungSơn,đánhthắngtớiđịaphươngcáchđôthànhnướcTrungSơn80dặm,vuanướcTrungSơnsợhãi,phảichạytrốntớinướcTềlánhnạn.Từđó,nướcTriệuuydanhlừnglẫy,khỏicầnnóitớicácnướcởTrungNguyên,ngaycảđếnnướcTầnlớnmạnhcũngkhôngthểnhìnnướcTriệubằngconmắtkhác.VũLinhVươngkhôngthỏamãnvớinhữngthắnglợinày.Đểđốiphóvớisựuyhiếpcủanước

Tần,ôngđãgiaomọiviệcở trongnướccho con trainhỏcủamìnhquản lý,đó làHuệVănVương;đểchoPhìNghĩa,LýĐoài,CôngtửThành-cácquanđạithầnnàyphòtá,làmchoHuệVănVươngsớmbiếtđượckinhnghiệmchấpchính.BảnthânVũLinhVương,cũngchính làTháiThượnghoàng,làmchủphụ,chủyếudođạikếlâudàicủađấtnước,hơnthế,ôngcònđíchthântớinướcTầntìmhiểutìnhhình,đểđặtrasáchlượcđốiphóvớinướcTần.ôngđónggiảthànhsứgiảTriệuChiêucủanướcTriệutớitrìnhquốcthưlênvuaTầnvừa

mớiđăngcơ;trênđườngđiôngsaingườivẽlạitườngtậnđịahìnhsôngnúicủanướcTần.TớiHàmDương,vàotấnkiếnvuaTần,vuaTầnhỏi:-Tuổitáccủanhàvuaquýquốcchưacaolắmphảikhông?Trảlời:

-Đúngvậy,chưatới40tuổi,đangthờitrángkiện.-Tạisaođãphảitruyềnngôichocon?-Đạivươngcủachúngtôichorằng,nhàvuakếvịcủacácnướcđãlàmTháitửlâudài,phần

lớnkhônghiểuchínhsự,thiếukinhnghiệmchấpchính.ĐạivươngchúngtôimuốnchoTháitửsớmđượcrènluyệnhơnmộtchút.Đạivươngchúngtôituyđãthoáivị,nhưngvẫnlàchủphụ,việcquốcgiađạisựvẫndoôngquyếtđịnh.TầnVươnglạihỏi:-QuýquốccũngsợnướcTầnchúngtôiphảikhông?Trảlời:-NếukhôngsợnướcTầnthìđãchẳngphảiđềxướngHồphụckỵxạ.Cóđiều,ngàynayqua

cảicách,binhmạnhngựakhỏe,khôngthểsánhvớitrướcđượcnữa,cólẽcũngđãcóthểbằngvaibằngvếvớiquýquốcrồiđó,haibêngiaohảocóđượckhông?-Điềuđóthìtấtnhiênrồi,tấtnhiênrồi!ĐưatiễnsứgiảmàlòngTầnVươngbắtđầungờvực:vịsứgiảnàykhôngtựcaocũngkhông

tựti,rấtcóchủkiến,làmộtnhântài,cầnphảinghĩcáchgiữôngtalại;nếuquảthựckhôngđượcthìcũngphảimòrathựchưcủanướcTriệumộtcáchtỉmỉtừtrongmiệngôngta.Ngàyhômsau,khiTầnVươnghẹnhộiđàmvớisứgiảnướcTriệu,đượccâutrảlờirằng:Sứgiảbịốm.Chờđợisuốtmấyhôm,sứgiảnướcTriệucũngchẳngtới,vuaTầnsốtruột,saingườikéoôngtađến.Vừanhìnthấyngườiđượckéođếnkhôngphảilàsứgiảhộiđàmlầntrước,liềnhỏi:-Ônglàai?-TriệuChiêu.-Cáigì?ÔnglàTriệuChiêuà?Thếthìngườiđếnlầntrướclàai?-Đólàchủphụcủachúngtôi.Quảthựckhôngđámgiấu,chủphụmuốntìmhiểumộtchút

conngườicủađạivương,chonênđãmạotêntuổicủatôi,xưnglàmsứthầnnướcTriệu.Saukhinóichuyệnvớiđạivương,chủphụchúngtôiđãtrởvềrồi.Chủphụtôiđãlưutôilạiđểtạlỗivớiđạivương.TầnVươngbực tứcquá trừngmắt lên,vộihạ lệnhchongườiđuổi theo.LúcnàyVũLinh

VươngđãrờikhỏinướcTầnđượcmấyngàyrồi.VuaTầnhốihậnđãkhôngkịpnữa,tronglònghiểurõ,chủphụđếnđểtìmhiểutớitậncùng,liềnhạlệnhgiữnghiêmbiêncương,đềphòngnướcTriệukéotớixâmphạm.Kỳthực,TriệuVũLinhVươngbiếtrằngtrướcmắtnướcTriệuvẫnchưaphảilàđốithủcủa

nướcTần,cũngkhôngdámkhinhthườngmanhđộng.Thôngqualầnkhảosátnày,ôngđãbiếtrõnướcTầnnhấtthờichưacódựđịnhtấncôngnướcTriệu,liềnquyếtđịnhlợidụngcơhộinàypháttriểnvềhướngTâyBắc.ÔngdẫnđầuquânđộixuấtpháttừấpĐại,vàonăm19ChuNảnVương,vàđãtiêudiệtđượcLâuPhiền.Hainămsau,ônglạiliênhiệpvớihainướcTề,Yên,cuốicùngđãtiêudiệtđượcTrungSơn.Lúcnàytrong“TamTấn”vốncó,Triệuđượckểlạilànướcmạnhnhất.TriệuVũLinhVươngkhôngcâunệtậptụccũ,dámvứtbỏthànhkiếnhọctậpcácdântộcanh

em,đâylàmộtviệclớncóýnghĩatronglịchsử.

62.ThỏkhônkhoétđủbahangVề sau, Triệu Vũ LinhVương nhường ngôi vua cho con trai làHuệVănVương.HuệVăn

VươnggiaochoemtraimìnhlàTriệuThắnglàmtướngquốc,phonglàmBìnhNguyênQuân.BìnhNguyênQuânthíchkếtgiaovàthuthậpnuôidưỡngcácchủng,cácloạingườicónhững

tàinăngnhấtđịnhđểlàm“mônkhách”,xuấtmưu,vạchkế,hòagiảicácxíchmích,đồngthờimượnviệclàmnàyđểđềcaothanhdanh,duytrìvàcủngcốđịavịcủamình.Cáchlàmnhưthếnàytrởthànhtràolưumộtthời.MạnhThườngQuâncủanướcTề,TínLăngQuâncủanướcNgụy,XuânThânQuâncủanướcSở,cũnggiốngnhưBìnhNguyênQuân,cácmônkháchđềucótớitrênbanghìnngườicả,ngườitagọihọlà“Tứquântử”.Thanhdanhcủahọrấtlớn,ngaycảđếnnhàvuacủanướcđócũngkhôngthểkhôngnhượngbộvàiphần.Còncác“mônkhách”ỷdựavàohọkia,dođượcchủchiếucố,nênrấthăngháihiếndângtàitrícủamình,tậntâmcốnghiếnhếtmìnhphụcvụchủ.Đếnđây,xinđượckểmộtchuyệnvềMạnhThườngQuâncủanướcTề.MạnhThườngQuânhọĐiền,tênVăn,làcontraicủaĐiềnAnh.TrongchiếndịchMãLăngdo

TônTẫnchỉhuy,ĐiềnAnhđảmnhậnchứcphótướng,sauđólạilàmTướngQuốc11năm.Đểđáp tạ công tíchcủaĐiềnAnh,TềMânVươngđãđemThànhTiết thưởngchoông làmđấtphong,xưnghiệulàTrịnhQuáchQuân.ĐiềnAnhliềulĩnhbóclộtxươngmáuvàmồhôicủanhândânlaođộng,vơvétđượcmộtkhốilượnglớncủacảigiàucó,vàngbạcchâubáuởtrongnhànhiềukhôngbiếtbaonhiêutânkhách.ĐiềnVănkhuyêncha:-ĐấtđainướcTềkhôngđượcmởrộng,giatưcủachúngtalạichẳngngừngtăngthêm.Điều

nàysẽdẫntớisựđốkỵcủangườikhác,vạnnhấtcóxảyrachuyệngì,đếnmộtngườigiúpviệccũngchẳngcó,thậtlànguyhiểm!ĐiềnAnhnghethấycontrainóicólý,liềnsaiconchủtrìcôngviệcđóntiếpcácmônkhách.

SaukhiĐiềnAnhquađời,ĐiềnVănkếthừatướcvịvàđấtphongcủacha,hiệuxưnglàMạnhThườngQuân.MạnhThườngQuânhiểurằng,việcthunhậnvànuôidưỡngmộtsốlượnglớnmônkhách,

việcđượcnhiềungườiủnghộvàgiúpđỡlàvôcùngcầnthiếtđốivớiviệcdànhuytínvàcủngcốđịavị.Tứcthìôngđikhắpnơithuthậpnhântài,bấtluậnlàgiàuhaynghèo,chỉcầncómộtkỹxảonổibật,cũngđượcôngđốiđãinhưkháchquý.Nhưvậylàdanhtiếngáimộngườihiềntàicủaôngđãdầndầnlantruyềnđicácnơi.Mộtsốkẻsĩhàokiệtcủacácnướckhác,thậmchímộtsốphạmnhânđãchạytrốncũngtìmvềvớiông,làmviệcchoông,coiônglàngườibạntrikỷ.Mộthôm,cómộtngườitêngọilàPhùngHoanvềvớiông.MạnhThườngQuânnhìnthấykiểu

cáchănmặccủaôngta:trênthânquầnáoráchrưới,chânđihàicỏ,nganglưngđeomộtthanhkiếm,thậmchíkhôngcóbao,biếtngaylàmộtngườicùngkhổ,liềnhỏi:-Tiênsinhtìmtôicóđiềugìdạybảochăng?PhùngHoannói:-Tôinghèotớimứckhôngsốngnổi,phảilầntớichỗngàiđểkiếmmiếngcơm.-Tiênsinhcótàinghệgìkhông?-Chẳngcótàinghệgìcả.MạnhThườngQuâncườivangrồinói:-Vậythìtiênsinhcứởlạiđây.NgườigiúpviệcMạnhThườngQuânthấyPhùngHoannghèonhưvậy,lạichẳngcótàinăng

gì,cóýxemthường,sắpđặtchoởtrongnhàloạihạđẳng,ngàyngàychoănuốngsơsài.Chưađượcmấyngày,MạnhThườngQuânhỏi:

-NgườikháchPhùngHoanđólàmgì?Trảlời:-Ôngtaấyà,suốtngàyuốnkiếm;vừauốnkiếmvừahát:Kiếmà,chúngmìnhvềthôi,ởđây

ăncơmchẳngcócátôm.MạnhThườngQuâncảmthấylờinóinàymàlọtrangoài,thìsẽchẳngcònmặtmũinào,liền

saingườiđưaPhùngHoandọnlênởnhàloạitrungđẳng,choôngtaăncơmcótôm,cócá.Chưađượcmấyngày,PhùngHoanlạihát:-Kiếmà,chúngmìnhvềthôi,ởđâyrangoàichẳngcóxeđi.CóngườiđemlờinàybáochoMạnhThườngQuân,MạnhThườngQuânsaicấpchoôngta

mộtchiếcxengựa.Aingờchưađượcbaolâu,lạicóngườitớiphảnánh:PhùngHoanvẫnsuốtngàycahát,nàolà“Kiếmơi,chúngmìnhđithôi,chẳngcótiềnkhôngthểnuôisốngđượcgiađình”.MạnhThườngQuânrấtbựcbội,nghĩthầm,thằngkhốrácháoômnàysaokhôngtỏrabiết

điềumộtchútnhỉ?Tuynhiên,đểlunglạcđượcnhiềungườihơn,ôngvẫnsaithườngxuyênđưatiềnchidùngtớichomẹgiàcủaPhùngHoan.TớilúcđóPhùngHoanmớikhônguốnkiếm,khôngcahátnữa.Mộtnămsau,MạnhThườngQuânđãlàmđếnchứctướngquốccủanướcTề,danhtiếngngày

cànglớn.Lúcnàymônkháchcủaôngcótớibangàn.Nuôimộtsốngườiđôngnhưvậy,phảitốnkémrấtnhiềutiềncủa!Mặcdùôngthuthậpkhôngít,nhưnglựcbấttòngtâm.ÔngnghĩtớicòncómộtkhoảntiềnlớnchovaynặnglãiởThànhTiết,mấynămrồichưanhòmngóđến,bènquyếtđịnhcửngườitớithucảvề.Thunợlàmộtviệcvấtvả,chẳngmấydễdàng,phảiamhiểuhệthốngnghiệpvụkếtoánnữa.Việccácmônkháchchẳngaimuốnđi, thựcsựđãgâykhókhănchoMạnhThườngQuân.CóngườitiếncửPhùngHoan,nói:-Conngườinàythânhìnhcaolớn,lạicótàiứngđối,khảnăngkháccóthểlàkhôngcó,chứ

việcđòinợcólẽcũnggiỏiđó.MạnhThườngQuânliềnmờiPhùngHoantới,nói:-Tôithườngngàyquábậnrộn,khôngquantâmđượcđầyđủtớitiênsinh.Mongtiênsinh

thứlỗi.BâygiờxinmờitiênsinhtớiThànhTiếtmộtchuyếnđểthunợgiúptôi,khôngbiếttiênsinhcóbằnglòngkhông?PhùngHoantrảlờirấtthoảimái”-Được,tôiđi!Tứcthìchuẩnbịxengựa,thuxếphànhlý,đemtheovăntựvaynợ,rồixuấtphát.Lúcsắpđi,

PhùngHoanhỏiMạnhThườngQuân:-Thunợxong,ngàicócầnmuathứgìđemvềkhông?MạnhThườngQuânnói:-Tiênsinhxemnhàtôithiếuthứgìthìmuathứấy.KhiPhùngHoantớiThànhTiết,sốngườicómáumặtđãlotrảhếttiềnlãi,cácconnợkhông

trảnổithìbùngbiệttăm.PhùngHoandùngsốtiềnthuđượcmuamấyconbòmộngvàmấychụcchumrượungon,dọnmấychụcmâmcỗ,mờitấtcảcácchủnợtớiuốngrượu,rồithôngbáochohọbiết,bấtkểlàngườitrảđượchaykhôngtrảđượcđềuphảiđến,khôngtrảđượccũngchẳngsao,cứtớiđâyđốichiếuđểkhớplạivăntựvaynợ.Ngàytậphợpđó,cácchủnợđềuđãđến,PhùngHoannhiệtthànhkhoảnđãihọ.Tàntiệc,PhùngHoancùngcácchủnợkhớplạitừngtờvăntự,làmrõhiệntrạng.Phàmkhiđó,nhữngaicókhảnăngtrảlãi,thìthulại:nhấtthờichưacótiềnthìhẹnrõkỳhạnhoàntrả;Nhữngngườinghèotớimứcthựcsựkhôngthểtrảđượcnợ,thìdứtkhoátthulạivăntựvaynợchođốtngaytứckhắctrướcmặtmọingười.Các

chủnợthậtsựkinhngạcvừavuimừngvừakhônghiểu.Lúcđó,PhùngHoanđứngdậy,nói:-KhiMạnhThườngQuâncủachúngtachobàconvaytiềnlàđãhiểubàconkhôngcóvốnđể

trốngcấyvàbuônbán,khócóthểsốngquangàyđược.Thựctâmngàikhôngmuốnthutiềnlãiđâu,thếnhưngdướitayngàiđangcómộtsốđôngmônkháchphảinuôidưỡng,chonênđãsaitôitớiđâythutiềnlãi.Đếnnàyvăntựđềuđãkhớplạirồi,ngườicóthểtrảđượcđềuđãtrảxong;ngườitạmthờichưacótiềnđềuđãướcđịnhkỳhạnhoàntrả,xinphảihoàntrảchođúngkỳhạn;nhữngngườithựcsựkhôngtrảnổitiềnlãi,MạnhThườngQuânnóingàisẽbiếuhọluôncảvốn.Chonêntôiđãđốthếtvăntựvaynợcủasốngườinàyrồi.ĐâyđềulàânnghĩacủaMạnhThườngQuân,xinmọingườichớquên!Nhữnglờinóinày làmchomọingườihoanhôầmỹ,bộiphầncảmkíchânđứccủaMạnh

ThườngQuân.MạnhThườngQuânnghetinPhùngHoanđãđốthếtvăntựvaynợ,khôngkìmnổibựctức

bốccaobatrượng,lậptứcsaingườigọiPhùngHoantới,tráchmắng:-Khálắm!Tasaiôngđithutiềnlãi,ôngđãmổbò,muarượu,làmcỗtiệcbừabãi,cònđốthết

cảvăntựvaynợ.Ôngmuốndởtrògìvậy?PhùngHoankhôngsợsệt,khônghốthoảngvộivã,nói:-Côngtửđừngnổinóng!Xinnghĩkỹthửcoi,khôngbàytiệcrượuthìsaocóthểgọiđượctất

cảcácconnợđến?Cácconnợkhôngđếnthìlàmsaobiếtđượcaitrảđượctiềnlãi,aikhôngtrảđược?Hiệntại,nhữngngườicóthểtrảđượcđãđịnhrõkỳhạn,tớikỳnhấtđịnhhọsẽgiaotrảđủ.Nhữngngườiđãkhôngtrảnổi,chodùcóđểquatámnăm,mườinăm,họvẫnkhôngthểtrảđược.Bứcbáchquá,họsẽphảitrốnđinơikhác,hỏirằngsốvăntựđócóíchgìnữa?Nếucôngtửcứngnhắcbứchọ,đượctiềnkhôngnhiềumàlạimangtiếngkhôngtốt,liệucónênchăng?Tôiđãđemđốtnhữngtờvăntựvôdụngnày,dânchúngThànhTiếtchịuơnđạiđứccủangài,đâuđâucũngtụngcadanhthơmcủangài,đâychẳngphảilàmộtviệcquátốtđẹphaysao?Khitôisắpđi,côngtửcòndặndòtôilựachọnxemtrongnhàngàicònthiếuthứgìthìmuathứấyvề.Tôinghĩrằngtrongnhàngàivàngbạcchâubáu,sơnhàohảivị,chẳngthiếuthứgìcả,duychỉthiếucáitìnhcáinghĩađốivớinhữngngườinghèokhổ.Chonêntôiđãmuacáitìnhcáinghĩavềchongàiđó!MạnhThườngQuânđànhcâmmiệngnhưănhoàngliên,cóđắngmàkhôngthểnórađược,

đànhphảinói:-Thôiđược,thôiđược,tiênsinhvềnghỉđi!Từđó,đốivớiPhùngHoanrấtlạnhnhạt.Vềsau,TềMânVươngđãnghevàtintheonhữnglờirêuraomàhainướcTần-Sởbịađặtra,

sợMạnhThườngQuâncôngthầnlấnchúa,tạothànhsựuyhiếpđốivớimình,bèncáchchứctướngquốccủaông.Sốmônkháchđóvừathấychủthấtthế,tấpnậpbỏđi,chỉcóPhùngHoanvẫnmộtlòngmộtdạtheoông.MạnhThườngQuânbuồnbãủrũtrởvềđấtphonglàThànhTiếtsốngnhữngngàynhànnhã.MạnhThườngQuânchưakịpbướcvàothành,từxađãthấydânchúnggià,trẻdìudắtnhauđứngchậthaibênđườngnghênhđónông,khiếnôngcảmđộngrơinướcmắt,nóivớiPhùngHoan:-Tìnhnghĩamàtiênsinhmuachotôi,hômnaytôitạmgọilàđãđíchthânnhậnđược.PhùngHoannói:-Conthỏkhônngoancầnphảidàobacáihangmớibảođảmđượcsựantoànchomình.Hiện

tại,ngàichỉcómộtđịaphươngantoànlàThànhTiết,thìsaođủđược.Tôisẽtìmchongàihainơianthânnữa.MộtchỗởHàmDươngnướcTần,mộtchỗtạiđôthànhLâmTrungởnướcTềchúngta.PhùngHoannóirõdựđịnhchoMạnhThườngQuânnghe.MạnhThườngQuânrấtđồngý,

banchoôngtarấtnhiềuxengựavàvàngbạclàmtiềnchiphí.PhùngHoanliềnđitớinướcTần.

Lúcnày,tướngquốcnướcTầnquađời,chiếcghếcònbỏtrống.TầnChiêuTươngvươngtừtrướcvẫnrấtbáiphụcMạnhThườngQuân,banđầumuốnmờiônglàmtướngquốc,sauđógieotinđồnbậylàmtổnthươngMạnhThườngQuân,cốtbứcôngphảitớiđâyvớimình.PhùngHoanliềnlợidụngđiểmnàytớiduthuyếtTầnChiêuVương.VừagặpTầnChiêuVương,PhùngHoanđãnói:-ĐạivươngđãbiếtchuyệnTềvươngcáchchứcMạnhThườngQuânchưa?VuaTầnnói:-Ngherồi!PhùngHoannói:-SởdĩnướcTềcóthểcaitrịxâydựngđượclớnmạnhnhưvậy,hoàntoànlàdocônglaocủa

MạnhThườngQuân.Nay,TềVươngđãđốixửvớiôngtanhưvậy,làmsaoôngtalạikhôngoánhậnđược?Mọitìnhhìnhnhưnhânsự,điềucơmật...củanướcTề,MạnhThườngQuânđềunắmrõràng,nếuđểchoôngtađếnvớinướcTần,thìđạivươngcóthểchiếmđượcnướcTề,xưnghùngtrongthiênhạ.Đâyquảlàmộtcơhộitốt,ngànnămkhógặp.Mongđạivươnghãynhanhchónghạthủ,nếukhông,TềVươngsuynghĩlạisẽtáibổnhiệmMạnhThườngQuân,nướcTềsẽcócơsotàicaothấpvớiđạivươngđó.VuaTầnrấtvuimừng,lậptứcsaisứgiảđemlễhậumộtnghìncânvàngvàmộttrămxehoa,

tớimờiMạnhThườngQuân.Lúcnày,PhùngHoanlạivộivãđitắtđườngtớiđôthànhLâmTrungcủanướcTề,cầukiếnTề

MânVương,thởhổnhểnnói:- Đại vương có nghe tin nước Tần sắp sửa đónMạnh ThườngQuân tới làm tướng quốc

không?VuaTềnói:-Chưanghethấy,thậtvậyà?PhùngHoannói:-ChínhmắtthầnđãthấynướcTầnpháimộttrămchiếcxehoa,đemtheomộtnghìncân

vàngđivềphíachúngtađây.MạnhThườngQuânkhôngđithìcòntốt,nếuthựcsựôngtalênlàmtướngquốcnướcTầnthìchẳngphảilànướcTềtasẽhếthaysao?Đạivươngnêntáibổnhiệmngayôngtalàmtướngquốc,rồiphongthêmnhiềuđấtđainữa.ÔngtalàlãothầncủanướcTề,khôngthểkhôngbằnglòngđược.Tớilúcđó,nướcTầntuylớnmạnh,cũngkhôngthểlôikéođượctướngquốccủangườita,cóphảikhông?TềVươngbántínbánnghi,saingườiđiquansátsứthầncủanướcTầncóphảiđãđếnthật

không, khi biết đã vào trong biên giới rồi thì rụng rời chân tay, vội sai người đónMạnhThườngQuântới,mờiôngtatrởlạilàmtướngquốckèmtheobổnglộcmộtvạnhộ.SứgiảcủanướcTầnvừađặtchântớiThànhTiếtthìbịhẫnghụtvìbiếtMạnhThườngQuânđãđượcmờitrởlạilàmtướngquốcnướcTề,ôngtađànhbấtlực,taykhôngtrởlạinước.SốmônkháchđãbỏđihếtkiabiếttinMạnhThườngQuânđãtrởlạilàmtướngquốc,liềnvề

theoông.MạnhThườngQuânnổigiận,nóivớiPhùngHoan:-Khitathấtthế,họkhôngthèmgiúpđỡta,đềubỏđihết.Maymàđượctiênsinhdốclòng

bôntẩu,tamớiđượctrởlạilàmtướngquốc.Họcònmặtmũinàođếngặptanữa?Nếucóaigặpta,tasẽnhổvàomặt,rồichửichotớisố.PhùngHoannói:-Xincôngtửbấttàiphảilàmnhưvậy.Bâygiờngàilàmtướngquốcrấtcầncósựgiúpđỡcủa

mọingười,khôngthểvìbựcbộimàđuổihếtkháchđiđược,nhưvậythìcònaihợptácvớingàinữa?Chibằngcứnhiệttìnhchiêuđãihọnhưtrước,ngàicàngtỏrachỉlàngườiđộlượnglớn

lao.MạnhThườngQuânnói:-Lờinóicủatiênsinh,tađâudámbỏngoàitai?Dođượcsựgiúpđỡcủarấtnhiềumônkhách,MạnhThườngQuânlạivữngvàngổnđịnhtrên

ghếtướngquốcthêmnhiềunămnữa.CâuchuyệnPhùngHoanđốtvăntựvaynợnóirằng,ởthờikỳChiếnQuốcđãcóchuyệnviệc

chovaynặnglãi.Lúcđó,thươngnghiệpđãpháttriểnmạnh,đồngtiềnđượcsửdụngrộngrãitrongviệcmuabánhànghóa.Mộtsốbìnhdâncùngkhổ,đặcbiệtlànôngdân,vìđãchịusựbóclộttànkhóccủagiaicấpthốngtrị,nênkhôngthểvaynợđểsinhsống,cònsốđịachủ,quýtộcvàđạithươngnhânđãlợidụngtìnhcảnhchovaynặnglãi,mưulợi.Sựgiàunghèoởtrongxãhội càng thêm chênh lệch. Phùng Hoan sử dụng biện pháp đốt văn tự vay nợ giúp MạnhThườngQuânmuachuộclòngdân,mặcdùcóthểnhấtthờimêhoặcđượcmộtsốngười,ởmộtsốđịaphươngcụcbộtạmthờiđãhòahoãnđượcmộtsốmâuthuẫngiaicấp.Nhưngvấnđềcănbảncủaxãhộilàsựbóclộtgiaicấpthìkhôngtrừbỏđược.

63.DùngngânlượngvàngmuamộtđầungựaSaukhiMạnhThườngQuântrởlạilàmtướngquốcnướcTề,rasứcgiúpnước,khiếnnướcTề

càngthêmlớnmạnh.TềMânVươngỷvàothựclựcđấtnước,mưutoanđánhchiếmquốcgiakhác,đểmởrộngđịabàncủamình.SựtínhtoánnàycủaTềMânVươnglàmchocácnướcxungquanhphảiphòngbịnướcTề.ĐặcbiệtlànướcYênởphươngBắc,thấyTềMânVươngkiêungạongangngược,vừabựctứclạivừasợhãi.BựctứcvìmốihậnthùkếttụvớinướcTềtừđờitổtiêntruyềnlạicònchưabáođược,sợhãivìbảnthânnướcmìnhnhỏbékhôngchốngnổisựtiếncôngcủanướcTề.Vốn là, từhơnhaimươinămtrước,TềTuyênVươngnhân lúcYênDịVươngvừamới lên

ngôi,độtngộtkéoquântớitấncông,chỉtrongchốclátđãchiếmlĩnhđượchơnmườithànhtrìcủanướcYên.ĐếnnămChuThânTịnhVươngnguyênniên(năm320trướcCôngNguyên),contraicủaYênDịVươngtêngọilàKhoái,saukhilênngôilườngđượcsựnghiệpcủanướcTề,liềntiếnhànhcảicáchchínhtrị,phấnđấutựcường,đấtnướcmớidầndângiàunướcmạnhlên.Cóđiềulà,YênDịVươngcũngcómộtthóixấulàưanghenịnhhót.Tứcthìcómộtsốkẻdãtâmđãlợidụngnhượcđiểmnàycủaôngmàlenlỏitấncôngvào.NướcYêncómộtquanđạithầnlàTửChirấtthôngminh,tàicán,làmviệcquyếtđoán,đượcYênVươngKhoáirấttínnhiệm,phonglàmtướngquốc.TửChiđượcđằngchânlânđằngđầu,đượcmộttấclạiđòimộtthước,cuốicùnglàmuốnđoạtngôicủaYênVươngKhoái.TửChisaingườinóivớiYênChiêuVương.-VìsaoNghiêuThuấntrởthànhđếvươngnổitiếngnhưthế?Chínhbởivìcácngàikhông

truyềnngôivuachoconcháumà“nhườngngôi”chongườihiềntài.Đạivươngđãxâyđựngnêncôngnghiệpvĩđại,nếuChúacôngcóthểđemngôivua“nhườnglại”choTửChi,thìđóthựcsựlàmộtviệclàmchóisángngànthu.ChẳngquaTửChichỉmuốnchongườitớithămdòthửxem.NàongờYênVươngKhoáinghe

câunóinày,tronglònglạimuốngiànhđượcdanhthơmnhưNghiêuThuấn,đãđemđạiquyềnquốcgia traohết cả choTửChi.TửChinắmđượcđạiquyềnvào trong tay liềncóhànhvingangngược,làmđiềucànbậy.LúcnàyYênVươngKhoáiđãtrởthànhbùnhìn,giươngmắtnhìnđấtnướcngàycàngsasút,hốihậnthìđãmuộnmấtrồi.Khônglâu,nướcYênphátsinhnộiloạn,TềTuyênVươnglạimộtlầnnữathừacơcấtquântớiđánh.VàonămChuNảnVươngnguyênniên(năm314trướcCôngNguyên),trongmộttrậntấncôngvàonướcYên,cảTửChivàYênVươngKhoáiđềuđãchếttrongđámloạnquân.NgườinướcYênkhôngcamchịulàmdânnôlệmấtnước,đãhăngháivùnglênchốnglại.Họ

đãtìmđượcngườicontraicủaYênVươngKhoáitênlàChức,ủnghộrồilậpChứclênlàmvua,đóchínhlàYênChiêuVương.SauđóquânđộicủanướcTềđãvấpphảisựphảnđốiởkhắpnơitrênđấtYên,chỉtrụđượcmộtthờigianrồiđànhphảirútvề.SaukhiYênChiêuVươnglênngôi,thấyđấtnướcbịpháhoạinặngnề,ruộngvườncỏmọc

hoangrậm,đờisốngnhândânđiêulinhkhốnkhổ,tronglòngrấtđauđớn.Bàihọcđớnđauthảmhạicủacảnhnướcmấtnhàtanluônluônkíchđộngông.Tứcthìôngđãtíchcựccảicáchchínhtrị,chỉnhđốnquânsự,phát triểnsảnxuất,quyết tâmphảibáothùchođấtnước.Đểchiêumờiđượcnhiềungườicó tàiđếncùngông trùhoạchđạikế làmchonướcgiàu,binhmạnh,trướchếtôngtớiviếngthămmộtvịtiênsinhtêngọilàQuáchNguy,cởimởlòngdạnói:-TrẫmbiếtrằngnướcYêncủachúngtahiệntạirấtnhỏbé,nếumuốnrửathùhuyếthậnvới

nướcTềlớnmạnh,tấtnhiênchẳngphảilàmộtviệcdễdàng.ThếnhưngchúngtakhôngtrảmốithùnàythìlàmsaoxứngđángvớitổtiênchúngtavàvớidânchúngnướcYên?DânchúngđãnếmđủmọinỗikhổsởdoquânđộinướcTềgâyra,lòngngườisôisụctrảthù,nếucóđượcnhiềungườitàinăngphòtáchotrẫm,làmchođấtnướcnhanhchónglớnmạnh,thếthìtốtquá.Thưatiênsinh,xintiênsinhchỉdạycho,kiếmđâucónhữngbậchiềntàinhưvậy?QuáchNguycười,nói:-Tâuđạivương,xinchophépthầnđượckểmộtcâuchuyện.Chuyệnrằng,thờicổđạicómột

loạingựachạynhưbay,mộtngàycóthểchạymộtngàndặmđường,chonêngọilàThiênLýmã.Loạingựanàyrấthiếm,rấtkhócóthểtìmđược.Cómộtvịvuanghenóicóloạingựahaynhưvậy,đâmrađammê,liềndáncáothịbằnglòngđổimộtngànlượngvàng.Thếnhưngchờđợiđãbanămtrờicũngkhôngmuađược,nhàvuarấtsốtruột.Bêncạnhnhàvuacómộtviênquanchủquảnviệcquétdọncungđình,liềumìnhdũngcảmnói:-Thầnxinđikhắpnơitìmthửxem.Nhàvuabằnglònggiaochoôngtamộtngànlượngvàng.Viênquannàyđãđisuốtbatháng

trời,khókhănlắmmớipháthiệnđượcmộtconngựaThiênLý,songđángtiếclànóđãchết.Ôngtarấtthấtvọng,nghĩrằngkhôngthểđểuổngphímấtmộtchuyếnđi,liềnbỏranămtrămlượngvàngđểmuachuộclấychiếcđầucủaconngựaấy,rồitrởvềbẩmbáonhàvua.Nhàvuanổitrậnlôiđìnhđếnnỗiđãnhảycẫnglênnói:-ThứtrẫmcầnlàconngựaThiênLýcònsống,ngươimangvềchotrẫmmộtcáiđầulâungựa,

phỏngcóíchgì?Lạimấtnhữngnămtrămlượngvàng,ngươiđemtrẫmralàmtròcườisao?Viênquanbìnhtĩnh,thongthảtrảlời:-Tâuđạivương,xinđạivươngđừngnổigiận,Thiênlýmãsốngkhônglâunữasẽcóngười

dẫntới!Quốcvươngvẫncònchưanguôigiận,hỏi:-Aisẽđemtới?Viênquannói:-Đạivươngnghĩmàxem,đếnconThiênlýmãchếtmàđạivươngcònchịubỏranămtrăm

lượngvàngđểmua,huốnghồlàngựasống?Chuyệnnàythiênhạđềurõcả.ThiênhạcònbiếtđíchthựcđạivươngchịumuaThiênlýmãvớigiácao,nênnhấtđịnhsẽcóngườidẫnThiênlýmãtớichobệhạđó!Quốcvươngvẫnchưathậttinlắm.Quảnhiên,chưađầymộtnămsauđãcóngườidẫnbacon

ngựaThiênlýtới:YênChiêuVươngnghetớiđầyliềnhỏiQuáchNguy:-Tiênsinh,tiênsinhkểchuyệnnàylàcóýgì?QuáchNguynói:-Bâygiờ,nếuquảđạivươngthựccóthànhtâmthànhýtriệumờikẻhiềntàitrongthiênhạ

thìxinđạivươnghãycoithầnđâylàmộtcáiđầungựa,xinhãybắtđầutừchỗthầnởđây.GiảsửđạivươngrấtcoitrọngmộtngườinhưQuáchNguynày,vậy,nhữngngườicótàinănghơnthầnthìcònphảiđợigìnữa?Lẽnàohọdámchêđườngxáxaxôimàkhôngđếnvớiđạivương?Những lờinóinàyquả làmộtgợiýrấtsâusắcchoYênChiêuVương.ÔngxâychoQuách

NguymộtcôngquánhàohoađểchoQuáchNguyở,rồichungkínhgọiQuáchNguylàthầydạy.Câuchuyệnnàyđượclantruyềnrấtnhanhchóng,mọingườiđềubiếtYênChiêuVươngrấtquýtrọngngườitài,thựcsựmongngườihiềntàinhưkhátnước,mộtsốngườichântàithựchọcđãtranhgiànhnhausớmtrởvềtheonướcYên,nhưNhạcNghịnhàquânsựcủanướcNgụy,KịchTânđạitướngởnướcTriệu,ÂmDươnggia(ngườinghiêncứuthiênvănđịalý)TrâuDiễnvàTunghoànhgiaTôTầncủanướcTề...đềulầnlượtđếnvớinướcYên.TruyềnthuyếtkểrằngYênChiêuVươngđãđặcânxâychohọmộtĐàiCao,trênđóchấtđầyvàngbạcđểlàmlễđónmời.KhihọtớinướcYên,YênChiêuVươngcònđíchthâncầmchổiquétsạchđườngchohọđiđểbiểuthịsựtônkínhđốivớihọ.Nhữngchiếcđàicaochấtđầyvàngđóchínhlà“HoàngKimĐài”nổitiếng.

64.TôTầnthihànhkếphảngiánSaukhiYênChiêuVươngthuthậpđượcnhântài,đấtnướcdầndầnđượcphụchưng.Ông

ngàyđêmđauđáubáothùnướcTề,nhưngnướcTềlớnmạnh,nướcYênnhỏbé,báothùđâucódễdànggì?Dovậy,YênChiêuVương thườngđemkiếmcầmkích trèo lênnúi cao,nhìnvềhướngnướcTầnthởngắnthandài.NhữngviệclàmnhưthếnàyđềubịTôTầnpháthiệnvàđểý.TôTầnlàngườiLạcDương.LạcDươnglàđôthànhcủaChuThiênVươngthờiđó.TôTầnlà

ngườichủtrương“Hợptung”, trướchếtôngtớicầukiếnChuThiênVương,dovìkhôngcóngườitiễndẫn,đãbịđốixửnhạtnhẽohơnmộtnămtrời.Bựctức,ôngđãbánhếtgiasảnđểđitớinướckhác.ÔnglongđonglậnđậnhếtĐôngsangTâysuốtmấynămcũngchẳngkiếmđượcmộtnửachứcquan.Vềsau,tiềnđãtiêuhết,quầnáođãráchhết,quảthậtkhôngthểsốngnổinữa,ôngđànhphảitrởvềnhà.Ngườitrongnhàthấyônglêđôihàicỏ,gánhmộtgánhnhẹ,nétmặtngượngngùng,biếtrằngôngrangoàicũngchẳngcótiếngtămgì,nỗiấmứcthìkhỏiphảibàn.Vợôngkhôngthèmđểýđếnông,chỉdâukhôngnấucơmchoôngăn,chamẹđềumắngchửiông.TôTầnđãchịusựkíchthíchrấtlớnphảiquyếtphấnđấuvượtlên.Từđóvềsau,TôTầnphátphẫnquyếtchíhọchành,ngàynàocũngđọcsáchtớiđêmkhuya.Nửađêmthườngngủgật,ôngtìmmộtchiếcdùi,hễbịngủgậtthìlấydùidâmmạnhvàođùichođauđớn,tinhthầnlạitỉnhtáo,đểtiếptụchọc.Saunàymọingườiđãgọitinhthầnkhắckhổhọctậpnàylà“Chùythíchcổ”(1).Nhưvậy,TôTầnđãđọcđượcrấtnhiềusách.Ôngcònliênhệvớihìnhtháichínhtrịcủacácnước,phântíchnghiêncứu,suynghĩtìmbiệnphápxửlý.Saukhihọcthànhrồiônglạixôngphadặmđườnggióbụi.TrênđườngđiTôTầnnghetinYênChiêuVươngdùngnhiềuvàngđểđónmờicácbậchiền

tài,ôngliềnlaothẳngtớinướcYên.ÔnggặpYênChiêuVươngmộtôngvuacócôngtrạng,liềnthườngxuyênnghịluậntìnhhìnhthiênhạvớiChiêuVương,rồibàymưutínhkếchoChiêuVương.Mưulượcchủyếumàôngnêura,tómtắtlàđềxuấtbaphươngánThượng,Trung,Hạ.PhươngánThượngđẳngkhônglàmđượcthìsửdụngTrungđẳng;Trungđẳngvẫnkhônglàmđượcthìdùnghạđẳng.GặpsựviệcnàocũngđềuđềxuấtrabaloạiphươngánđểChiêuVươnglựachọn,chonênrấtnhanhchóngTôTầnđãđượcYênChiêuVươngtínnhiệm.ChiêuVươngmuốntrảthùnướcTề,đólàniềmtâmsựcựckỳbímậtôngchưathổlộravớibấtkỳai,thếnhưngđãbịTôTầnthópđược.Mộthôm,TôTầntớigặpChiêuVươngcốýgợichuyệnđóra,hỏiChiêuVươngđốivớinước

Tềcódựđịnhgìkhông?Thoạtđầu,ChiêuVươnggiậtmìnhkinhsợ,sauđóthấykhôngthểdấuđượcđànhphảinóithực.Tứcthì,TôTầnhiếnkếchoChiêuVương:NếucóthểlàmchonướcTềchịusựkiềmchếcủanướcTốngởphíaTâyvànướcSởởphíaNam,lúcđósẽxuấtquânđánhTề,thìmớiđảmbảođượcthắnglợi,thừathếgiànhlấymộtvùngđấtHàGiangcủanướcTềthìthùlớncủanướcYênmớimongtrảđược.ChiêuVươnggậtđầulialịa.ThếnhưnglàmcáchnàokhiếnnướcTềrơivàocáithònglọngnàyđược?Vuatôihaingườibímậtbànmưutínhkếsuốtbuổi,rồiđịnhrađượcmộtkếphảngián,quyếtđịnhcửTôTầnthựcthi.Khisắpđi,TôTầnxinChiêuVươngvôluậnnhưthếnàocũngkhôngđượcnghetheosựxúibẩy,khíchbáccủangườikhácđểxửtộimình.TạisaoTôTầnlạilolắngnhưvậy?BởivìTôTầnbiếtrằngviệcthihànhkếphảngiánrấtlâumớicóthểthuđượchiệuquả,nếunhưtrongthờigiannàynghelờisàmtấuthìkếphảngiánsẽthấtbại.ChiêuVươngđãlàmchoTôTầnhếtsứcyêntâmtrướckhiđi,bảnthânmìnhquyếtkhôngdaođộngsựtínnhiệmđốivớiTôTần.Năm 15 ChuNản Vương (năm 300 trước CôngNguyên) Tô Tần đã trải qua cuộc lặn lội

đườngdàitớinướcTề.TìnhhìnhnướcTề lúcđókhácxavớidựđoáncủaTôTần.TềHoàiVươngđãquađời,TềMânVươnglênngôiđãdùngMạnhThườngQuânlàmtướng,NamphạtSở,TâyđánhTần,lạicòntíchcựclôikéonướcTriệu.TriệuVũLinhVươngthôngquaviệc“Hồphụckỵxạ”,thựcsựcảicách,thếnướcđãtrởnêncườngthịnh.Nhưvậy,làđãhìnhthànhcụcdiệnthếđứngcủabachânđỉnhlàTần,Tề,Triệu.NướcYênnếumuốnđánhnướcTềthìcầnphảipháđượcmốiquanhệgiữaTềvàTriệu.SaukhiTôTầntớinướcTề,liềnquyếtđịnhđi

trướcnướccờnày.Thếnhưng,TôTầnđãrasứchoạtđộngởnướcTềsuốt5nămmàcũngchưađạtđượcmụcđích,chỉmớilàtranhthủđượcnướcTềkhôngBắctiếnchinhphạtnướcYên,khiếnchoYênChiêuVươngcóthờigiannuôidưỡngtinhthần,tíchtrữlựclượngđãđầyđủ,cộngthêmmộtsốngườinhưĐiềnPhạt...gâyxíchmíchởbêncạnh,cuốicùngđãlàmthayđổicảchủýbanđầucủaChiêuVương.ChiêuVươngsaingườiđếnthayđổiTôTần,sauđóhấptấpphátđộngcuộctấncôngvàonướcTề.TôTầnngheđượctinnày,lậptứcviếtthưkhuyênChiêuVươngđìnhchỉhoạtđộng.Khôngkịpnữarồi,hainướcTềvàYênđãđánhnhauởđấtQuyền(vùngTâyBắchuyệnHoàn,tỉnhHàBắcngàynay).TôTầnđànhphảichạyvềnướcYên.KếtquảcuộcgiaochiếngiữahaibênlàquânYênđạibại.YênChiêuVươngđànhphảinhận

thuarồicửngườitớixinlỗivuaTề,lạicònphảiđưaemtraicủamìnhlàTươngAnQuântớinướcTềlàmcontin.Sựkiệnnàyphátsinhvàonăm19ChuNảnVương,lịchsửgọilà“QuyềnChinạn”.Trongthờigian8nămvềsau,YênChiêuVươngvẫnkhắcghibàihọnày,khôngdámtùytiện

manhđộngnữa,màbềnbỉnhẫnnạichờđợisựbiếnđổicủatìnhthế.TôTầncũngvẫnlưulạiởnướcYênchờđợithờicơ.Thời gian này, quả nhiên tình thế đã phát sinh biến hóa. TềMânVương bãimiễnMạnh

ThườngQuân,đíchthânchủtrìviệcchínhsự.MânVươngthayđổichủtrươngliênTriệuTấn,đãqualạigiaohảovớinướcTần.TầnChiêuVươngcũngnhântìnhthếđópháisứgiảtớinướcTề,hẹnvớiMânVươngcùngxưngđế.TầnởphíaTây,TầnChiêuVươngxưnglàTâyĐế;TềởphíaĐông;TềMânVươngvôcùngsungsướngvìđã thựcsựđượcxưng làĐế.Vànhưvậy,“TamTấn”(Hàn,Triệu,Ngụy)nằmởgiữahainướcTần,Tềđãchịusựuyhiếpcủahọ,đặcbiệtlàmốiquanhệgiữaTềvàTriệucàngbiếnhóaxấuthêmtừngbước.YênChiêuVươngchorằngđâychínhlàcơhộitốtnhất,ôngbắtTôTầngấprútlạimộtlầnnữatớinướcTề,ngoàimặtlàtăngcườngsựbanggiaogiữaYênvàTề,ngấmngầmlàtiếptụctiếnhànhhoạtđộngphảngián.ĐểgiànhlấysựtínnhiệmcủaTềMânVương,trướctiênTôTầnviếtmộtbứcthưmậtsai

ngườiđưatớichoTềMânVương.Đạiýnóirằng:“bởivìthầnluônlàthântíncủaChúacông,YênChiêuVươngđãgiamlỏngthần,khiếngầnmộtnămnaythầnkhôngthểdốcsứcvìChúacôngđược.Gầnđâythầnđượcbiết“TamTấn”bímậtchuẩnbịliênlạcvớinướcYên,chúngmuốnliênhiệplạiđểtấncôngnướcTề.TôimuốnkhuyênYênChiêuVươngkhôngđượcnghetheolờicủa“TamTấn”,chínhvìvậymàđãđắctộivớiYênChiêuVương,thầncũngchẳnghềluyếntiếcnữa.ThầnđãquyếtđịnhchủýsẽtớinướcTềlạidốclòngdốcsứcvìChúacông.NếuChúacôngchịudùnglễtiếtlongtrọngnghênhđónthần,thầnsẽdẫn150chiếcxetới”.TềMânVươngxemxongthưsaingườichuyểnlờichoTôTần,bằnglòngvớiyêucầuđó.TứcthìTôTầnsoáilãnh150chiếcxemàYênChiêuVươngđãchuẩnbịsẵn,rầmrầmrộrộkéotớinướcTề;quảnhiênđãnhậnđượcsựtiếpđãilongtrọng.TềMânVươngtuyđãxưnglàĐôngĐế,nhưngtronglòngvẫncảmthấykhôngchắcchắnlắm,

gặpđượcTôTần,việcđầutiênlàthỉnhgiáoôngtaxemnênhaykhôngnêntiếpnhậnĐếhiệu.TôTầngiảvờnhưgiậtmìnhkinhsợnói:-ĐâychínhlàcáithònglọngmàvuaTầnbàyra!NếuChúacôngtựxưnglàĐôngĐế,chỉcó

thểdẫntớisựbấtmãncủacácnướckhácđốivớiChúacông.Theoýcủathần,ChúacôngnênnghĩcáchmởrộngđấtđaicủanướcTề,nângcaouytíncủanướcTề,tớilúcđóthìcácnướcởxungquanhcònaidámkhôngphụcnào?TềMânVươnglàngườihamlàmto,thắnglớn,chorằnglờiTôTầnnóirấtđúng,liềnhỏi:-Vậythìtrẫnnênbắtđầutừđâu?TôTầnnhưđãchuẩnbịsẵnsàng,nói:-ĐánhTống.NướcTốngđấtnhỏ,thếyếu,dễdàngđánhchiếm.ĐánhchiếmđượcTốngrồi

ngaycảđếnnướcTầncũngphảisợChúacôngnhiềubề.TềMânVươngnghenóigậtđầuliêntục,lậptứcquyếtđịnhđánhTống.

Kỳthực,chủtrươngnàycủaTôTần,chínhlàsáchlượckhiếnchonướcTềchịusựkiềmchếcủanướcTốngmàôngđãnêuravớiYênChiêuVương.Vốndĩ,TốnglàmộtnướcnhỏởphíaTâyNamnướcTề,nếunướcTềdụngbinhđánhTống,tấtphảirútquânđiềuđộngtừphíaBắc,nhưvậysẽgiảmnhỏáplựcđốivớinướcYên,TốngtiếpgiápđấtvớiSởvàNgụy,TềđánhTốngtấtsẽkhiếnchohainướcbịuyhiếp,nhưvậythìsẽtăngsâuthêmmâuthuẫngiữaTềvàSở,Ngụy,điềucàngquantrọnghơnlàTầnlànướcbảohộcủaTống,TềđánhTốnglạitấtnhiênsẽdẫntớixungđộtgiữaTềvàTần;nhưvậylànướcTềsẽgặpđịchởcảbốnphía,nướcYêncóthểngồimà thu lợi của “Ngưông”.Trướcmắt,TềMânVươngchỉ cảm thấynướcTống làmộtmiếngthịtbéobởởsátbêncạnhmiệngmình,chỉmuốnnuốtchửngnóđâucónghĩtớinhiềuđiềunàylàmgì?Khônglâu,TềMânVươngđemtheoTôTầnhộithềliênminhvớinướcTriệuởđấtA(vùng

đôngbắchuyệnDươngCốc, tỉnhSơnĐôngngàynay).Hainướcđãbànbạc thỏa thuận:TềkhôngxưngĐếnữa,TriệuđồngýchoTềđánhTống,TềvàTriệuliênhiệpchốnglạiTần.TôTầnthaymặtchoYênChiêuVươngbiểuthị,khinướcTềđánhnướcTống,nướcYêncũngcửquânđộitớigiúpđỡnướcTề.ChínhvàonămthứhaikhiTôTầntớinướcTềlầnthứhai,nướcTềđãphátđộngđánhTốnglầnthứnhất;Triệu,Ngụy,Yênđềucửquântớithamgia.Kếtquảđãthắnglớn,nướcTốngđànhphảicắtđấtđểcầuhòa.TềMânVươngđánhTốnggiànhđượcmốilợilớn,thếnhưngmốiquanhệvớinướcTầnđãbị

phávỡ.TềMânVươngdứtkhoátđãlàmlàlàmtớicùng,quyếttâmtiếnthêmmộtbướcthôntínhnướcTống,đồngthờiliênhiệpvới“tamtấn”vànướcYêncùngđánhTần.LúcnàyTềMânVươngcàngtínnhiệmTôTần,liềnpháiTôTầntớicácnướcđểduythuyết.Trướchết,TôTầntớinướcYên,ngoàimặtChiêuVươngquyếtđịnhrasứcủnghộ,pháicử

haivạnquânđộiquythuộcvềvuaTềchỉhuy,têliệtnướcTề;bímậtchoTôTầnliênlạcvới“TamTấn”đểchuẩnbịliênhiệpchốngTề.Saukhivuatôibànđịnh.TôTầntớinướcNgụy.LúcnàyngườiđảmnhiệmtướngNgụylàMạnhThườngQuântừnướcTềtới,lẽdĩnhiênôngtalàngườiủnghộviệctrừngphạtnướcTề,cóđiều lànướcNgụythếyếu,đànhphảihànhđộngtheonướcTriệu.Tráilại,LýĐoàinắmgiữđạiquyềnnướcTriệuthìchủtrươngthânTề,chonênviệcliênhiệpchốngTềkhócóthểthựchiệnđượcngay.ĐểlôikéoLýĐoàicủanướcTriệu,TềMânVươngđểchoôngtađảmnhiệmchứcchủsoái

liênquân,cònbằnglòngphongđấtchoôngta.LúcnàymớimiễncưỡngtổchứchànhđộngliênhiệpchốngTần.Đâychínhlà“TôTầnhợptung”đãđượclịchsửnhắctới.Nửanămđầunăm28ChuNảnVương(năm287trướcCôngNguyên),liênquânnămnước

Tề,Hàn, Triệu, Ngụy, Yên đã tụ tập ở Thành Cao nướcHàn (thị trấn Tị Thủy, huyệnHìnhDương, tỉnhHàNamngàynay).DocácnướcđềucótínhtoánriêngcủamìnhnênđãchậmchạpkhôngphátđộngnổicuộcchiếntranhđánhTần.Lúcnày,TềMânVươngralệnhchoquânnướcTềquayđầutrởlạiđánhvàonướcTốnglầnthứhai.“TamTấn”đềucảmthấyđãmắclừavuaTề.YênChiêuVươngnhâncơhội,bímậtbànmưuđánhTềvớiMạnhThườngQuâncủanướcNgụy,HàTừVicủanướcTriệu(nhânvậtnắmquyềnchủtrươngchốngTề).Chẳngngờ,điềucơmậtbịtiếtlộ,TềMânVươngđànhkếtthúcsớmviệcđánhTốnglầnthứhai,tháng8nămđóchothuquânvề.LúcnàyMạnhThườngQuânhyvọngnướcTềphảnbội“TamTấn”trước,đểtiệnkíchđộng

sựbứctứccủaTamTấncùngchốngTề.Đểphốihợphànhđộngnày,TôTầncốýcửngườibáochoTềMânVươngbiết,nóirằng:-“TamTấn”nhìnthấyviệcđánhTầnkhôngthànhđangvạchkếhoạchchốnglạinướcTềđể

đigiảnghòavớinướcTần.TềMânVươngtinlàthật,tranhđitrước“TamTấn”giảnghòavớinướcTần,tứcthìTềTần

lạitốttrởlạivớinhau.TôTầnlợidụngcơhộitừnướcNgụytớinướcTriệu,tranhthủLýĐoàicùngchốngTề.Chẳngngờ,LýĐoàitựahồnhưđãđiềutraphátgiácđượcnhữnghoạtđộngphảngiáncủaTôTần,liềnchogiamlỏngTôTần.

TôTầnvộivàngviếtthưchoYênVương,cầuxinYênVươngnghĩcáchcứunạn.SaukhiYênChiêuVươnglêntiếpcửsứthầntớinêurakhángnghịvớinướcTriệu,TôTầnmớiđượcthảra,lậptứclạiđitớinướcTề.TôTầnvừatớinướcTề,trướctiênlàtìmcáchgâyxíchmíchgiữaTềMânVươngvớiLýĐoài.

TôTầnnóivớiTềMânVương:-LýĐoàilàtửthùcủanướcTần,thếmàChúacôngmộtmặtgiảnghòavớinướcTần,mặt

kháclạiphongđấtchoLýĐoài,đóchẳngphảilàcốýlàmchonướcTầngiậndữhaysao?TềMânVươngvừanghethấyđãcólý,rútbỏngayviệcphongđấtchoLýĐoài.Việclàmđó,

thậtsựđãkíchđộngLýĐoàigiậndữ,mốiquanhệgiữahainướcTề,Triệuhoàntoànbịphávỡ.Vừahaylúcnày,nướcTốngphátsinhnộiloạn,TềMânVươngchẳngchịungheai,cứkhăngkhănglàmtheoýmình,lạiphátđộngcuộcđánhTốnglầnthứba,đãdiệttanđượcnướcTống,cuốicùngthìthựchiệnđượcdãtâmthôntínhnướcTống.TronglúcTềMânVươngđangchorằngmìnhđãthựchiệnđượcmưukế,đâungờđãsavàothếhoàntoànbịcôlập.HànhđộngnàycủanướcTềđãlàmchấnđộngcácnướckhác.“TamTấn”càngcảmthấysự

uyhiếpcủacácnướcTềđốivớimìnhđãquálớn,cầnphảicùngtínhsổnợvớiTềVương.YênChiêuVươngchorằng thờicơđã tới liềnđích thânđigặpTriệuHuệVănVương,đặt rakếhoạch“TamTấn”liênhiệpvớiYên,Sở,TầncùngđánhTề.TềMânVươngvẫnbịbưngbíttrongkếphảngián,tớilúcnàyvẫncòntintưởngsâusắcvào

nhữnglờiTôTầnnóinướcYênquyếtkhôngthểtiếnđánhnướcTềđược,tấtcảquânchủlựcđềuđóngtrênmặttrậnphíaTây,mộtlòngđốiphóvới“TamTấn”.Đâungờ,chínhtronglúcnày(năm31ChuNảnVươngnăm284trướcCôngNguyên);đạitướngNhạcNghịcủanướcYênđãsoáilãnhliênquân6nước“TamTấn”độtngộttừphíaBắcđánhvào.QuânTềtrởtaykhôngkịp,khôngthểchốngcựlạiđược?Kếtquảlà,liênquân6nướcđãđánhchoquânTềđạibại.Vềsau,quânđộicácnướcHàn,Triệu,Ngụy...đềurútđi,chỉcóNhạcnghịsoáilãnhquânYêntiếptụckéothẳngvào,chỉxuýtnữađãdiệttannướcTề.Nhưvậylà,YênChiêuVươngđãtrảđượcmốihậnlớncủacảnhnướcmất,nhàtan.Câuchuyệnnày,sẽđượckểrõởphầnsau.TôTầnthihànhkếphảngián, trướcsauđãhoạtđộngsuốtmườimấynămởnướcTềvà

Triệu,Ngụy,Hàn...thếmàTềMânVươngkhônghềhaybiết.Mãitớilúcquânđội6nướcđánhTề,từphươngBắcxôngvào,MânVươngmớipháthiệnTôTầnvốnlàtênđạigiántiếp,tronglúcbựctức,đãhạlệnhđemTôTầnxaliệtởtrênđườngphốlớn(xaliệtlàmộthìnhphạthếtsứctànkhốc,dùngnămchiếcxebuộcchặtđầuvàtứchi,xéráchđểxửtử,tụcgọilànămngựaphânthây).KhiTôTầnchếttuổikhoảngtrên50.TềVươngtuyđãgiếtchếtTôTần,giảiđượcnỗiuấthận,songchẳngcócáchnàotrừđượctaihọalớnlaocủacảnhnướcmất,thânchết.HầuhếtcácsáchsửtrướcđâyđềunóihaiTunghoànhgiaTôTầnvàTrươngNghilàbạnhọc,

thờigianhoạtđộngcủaTôTầnsovớiTrươngNghicósớmhơnmộtchút.NhữngsáchnàyđềucăncứvàoghichéptrongSửKýcủaTưMãThiên.Cómộtsốnhàlịchsửhọcđãhoàinghiđốivớicáchnóinày,thếnhưngvẫnchưatìmđượcchứngcứ.Mãitớicuốinăm1973,trongsáchlụađàođượctrongHánmộsố3MãVươngĐôitạiTrườngSa(loạisáchviếttrênlụathờicổđại),mớipháthiệnđượctưliệuđángtincậyđốivớilịchsửcủaTôTần.TrongsáchlụacóghichépcácloạihoạtđộngmàTôTầnđãtiếnhànhkếphảngiánchoYênChiêuVương,đãchứngminhđượctuổitácvàvaivếcủaTôTầnmuộnhơnTrươngNghi,haingườicũngkhôngphảilàbạnhọc.TôTầnđạibiểuchoTunghoànhgia,cuộcđờicủaTôTầnchủyếulàtiếnhànhhoạtđộngphảngiánởnướcTềgiúpYênChiêuVươnghailầnhànhđộngtrọngđạilàtổchứcnămnước“HợptungđánhTần”vàsáunước“Hợptung”đánhTề.Sósửliệunày,lúcđóTưMãThiênchưapháthiệnra,dovậyviệcghichéptrongSửkýcủaôngcókhôngítđiềusailệchsovớitìnhhìnhthựctế.ViệckhaiquậtđượcsáchlụatrongHánmộtMãVươngĐôi(ởtrongHánmộnàycònkhaiquậtđượchàngloạtchếphẩmgiấylụavànhiềuđồdụngcụ,vănhiếnthờicổđại,đềulànhữngthứcựckỳcógiátrị)đãkhiếnchocóthểcóđượcmộtnhậnthứcmớiđốivớimộtnhânvậtlịchsửlàTôTầnnày.

65.TrậntrâulửaNăm31ChuNảnVương(năm284trướcCôngNguyên)YênChiêuVươngbổnhiệmNhạc

NghịlàmThượngtướngquân,rồisaiNhạcNghịsoáilãnhđạiquân,liênhiệpvớinămnướcTần,Sở,Triệu,Ngụy,HàntổngtấncôngvàonướcTề.QuânTềchưađánhđãtan.NhạcNghịdẫnquânthừathắngtiếnlên,liêntiếpđánhchiếmhơn70tòathànhtrì,chỉcóCửvàTứcMặclàchưahạđược.NhạcNghịsaiquânvâychặtvàkhôngngừngtấncônghaithànhnày.QuândânnướcTềngoancườngchốngđốilại.QuânYênđãvâythànhsuốtmộtnăm,cũngvẫnchưachiếmđược.NhạcNghịnghĩrằng,chỉdựavàovũlựcquyếtđánhcũngkhôngđược,cònphảimuachuộc

được lòngdânnướcTềnữa,nếukhông,chodùcóchiếmđượcđấtcũngkhôngdễdànggiữđược.NếulòngdânnướcTềhướngvềquânYên,haitòathànhkiasẽkhôngđánhcũngtựtan.Tứcthìôngchấnchỉnhlạiquânkỷ,nghiêmcấmquânđộiquấynhiễudânchúngnướcTề,phếbỏcácđiềupháplệnhtànbạomàvuaTềđãbanbố,giảmnhẹsưuthuế,ưuđãicácquanđạithầnvàcácnhânvậtnổitiếngcủanướcTề,làmnhưvậyôngđãlunglạcđượclòngdân.ÔngcòngiảitrừbaovâyđốivớithànhCửvàTứcMặc,bắtquânYênphảiđóngquântạimộtnơicáchxathành9dặm,cònhạlệnhnói:-Saukhidânchúngtrongthànhrangoàikhôngđượcbắt,aimuốnđichặtcủithìđểchohọđi

chặtcủi,aiđibuônbáncứđểchohọđibuônbán,aikhôngcócơmănthìchohọăn.Tuyđãsửdụngcácloạibiệnphápmuachuộclòngdân,nhưngđãtrôiquabanăm,CửvàTức

Mặcvẫnkhôngchịuđầuhàng.Lúcnày,ởnướcYêncómộtviênquanđạithầnđãnóixấuNhạcNghịởtrướcmặtYênChiêu

Vương.-Tâuđạivương,NhạcNghịđánhnướcTề,khimớibắtđầuchưađầynửanămđãliêntiếpthu

đượchơnbảychụcthành,hiệntạichỉcònlạihaithànhmàbanămvẫnchưachiếmđược.Đạivươngcóbiếtlàvìnguyênnhânnàokhông?Ôngtachỉvâymàkhôngđánh,cònsửdụngcácloạibiệnphápđểmuachuộclòngdânTề.Ôngtamuốntựxưngvuađó!Đạivươngphảimaunghĩbiệnphápđi.ChiêuVươngvừangheđãbiếtngayviênquannàydởtròthịphi,liềnnổinóng,quátmắng

mộttrận.Tiếpđónhàvuatriệutậpquầnthần,đemlờinóicủaviênquanđókểlạichomọingườinghe,rồinghiêmkhắcchửibớihắn,nói:-ChúngtađờiđờikiếpkiếpcóoánthùvớinướcTề,thậmchíngủtrongcơnmêcũngđauđáu

mốithùnày.HiệntạitướngquânNhạcNghịthaytađiđạipháquânTề,trảthù,rửahậnchota.ChodùtướngquânthựcsựmuốnlàmvuaTề,cũnglàđiềunênlắm!NếutướngquânthựcsựcóthểlàmđượcvuaTề,cùngchúngtakếtthànhliênbanghữuhảo,cùngchốnglạisựxâmphạmcủacácquốcgiakhác,cũng làviệcđạisựtốt lành,cùng làđiềumongmuốncủata.Tạisaongươidámnóitầmbậy,tầmbạ?Nóixong,liềnsaingườiđánhchoviênđạithầnđónămchụcgậy.ChiêuVươnglạisaingười

truyềnlệnhchoNhạcNghị,cảmkíchrơinướcmắt,dẫuchếtcũngkhôngdámnhận.Từsauđó,khôngaidámgâyxíchmíchchiarẽởtrướcmặtChiêuVươngnữa.Aingờ,chưađượcbaolâu,ChiêuVươngquađời,contrai làHuệVươnglênngôi.KhiHuệ

VươnglàmTháitửđãchơibờirấtthânthiếtvớimộtquanđạiphutêngọilàKỵKiếp.KỵKiếpcódãtâm,luônluônđoạtbinhquyềntừtayNhạcNghị.KhiChiêuVươngtạithế,hắnkhôngdámgâyrốiloạn.BâygiờHuệVươngđãlênngôi,hắnliềntớitrướcmặtHuệVươngtìmcáchchiarẽ.HắnnóivớiHuệVương:-TrướcđâyNhạcNghịkhôngchịulàmvuaTề,bâygiờChiêuvươngđãquađời,điềuđóđã

khónóirồi.Nếukhôngtạisaohắnkhôngđiđánhhaitòathànhkia?HắnmuốnmượndịpnàygiànhlấysựủnghộcủangườinướcTềtrongtươnglaiđểdễlàmvuađó!Lạinói,trongthời

giandàingàilàmTháitử,hắnchẳngđãcórấtnhiềuýkiếnđốivớingàisao?Hiệntạihắnnắmđạiquyền,thanhdanhđanglên,liệuhắncóthểtrungthànhtuyệtđốivớingàiđượckhông?HuệVươngvôcùngtínnhiệmKỵKiếp,nghenóivậy,tronglòngđãbắtđầunghingờ.Không

lâulạinghethấynhữnglờiđồnđạirêuraoởbênngoàirằng,NhạcNghịdựđịnhlợidụngcơhộivuamớivừalênngôiđểxưngvương,chỉsợvuamớicấtchức.HuệVươngtintheonhữnglờinóinày,bènhạlệnhsaiKỵKiếpthaythếchứcvụThượngtướngquâncủaNhạcNghị,gọiNhạcNghịvềnước.NhạcNghịbiếtrằngtrởvềdữnhiềulànhít,bènlặnglẽchạytrốnsangnướcTriệu.KỵKiếpvừanhậnchứcđãlàmrốiloạntoànbộsựbốtríquânsựtừtrước,thayđổisáchlược

vậymàkhôngđánh,liềulĩnhđánhvàotừngvòngbaovâycủathànhCửvàTứcMặc.TướnglĩnhĐiềnĐanbảovệTứcMặcđãlãnhđạoquândânnướcTềsẵnsàngchuẩnbịtừlâu,đánhlùisựtấncôngcủaquânYênhếtđợtnàyđếnđợtkhác.ĐiềnĐanvốnlàmộtviênquannhỏởthủđôLâmTruynướcTề,trướckhiquânYênđánhphá

LâmTruy,ĐiềnĐanđãchạytớiTứcMặc.ĐiềnĐantinhthôngbinhpháp,rấtgiỏiđánhtrận.SaukhicáctướnglĩnhgiữthànhTứcMặcbịchếttrận,mọingườinhấttrítiếncửĐiềnĐanlàmđạitướng.ĐiềnĐanlàmộtngườiyêunướccóchíkhí,vừanhậmchứcđãđemmọingườitronggiađìnhvàdònghọbiênchếvàoquânđội,cùngxâyđắpcôngsự,cùng luyệnbinhvớimọingười.Bảnthânôngcũngdẫnđầuđitrướcbinhsĩ,cũngđồngcamcộngkhổvớibinhsĩ,chonênôngđãđượcquândânnhấttríủnghộ.MọingườicùngđồngtâmhiệpsứcquyếtliềuchếtgiữthànhTứcMặc.KhiNhạcNghịlàmThượngtướngquân,ĐiềnĐanbiếtrằngôngtacótàidùngmưurấtgiỏi,

chonênkhôngrakhỏithànhđánhnhauvớiôngta,chỉbiếtgiữnghiêmthànhtrì.SaukhiYênHuệVương lênngôi,ĐiềnĐannóiHuệVươngcó lòngnghingờđốivớiNhạcNghị, liềnsaingườiđitớinướcYênphaotinđồnnhảm.LúcnàynghenóiKỵKiếpđãthaythếNhạcNghịlàmđạitướngrồi,ôngliềnchuẩnbịphảncông.ĐiềnĐanlợidụngtâmlýmêtínđốivớiThượngđếcủaconngườilúcđó,bịađặtramộtgiấc

mộngnói:-Tềhưng,Yênbại,đólàýtrời.Đêmhômquatanằmmơthấy,ôngtrờinóirằngsẽlậptứcsai

thầnsưtớigiúpchúngta.Ainấynghexongrấtvuimừng.CómộttênlínhnhỏrấtthôngminhbướctớitrướcmặtĐiền

Đankhẽnói:-Tướngquânxemtôicóthểlàmthầnsưđượckhông?Nóixongliềnbỏđi.ĐiềnĐangiậtmình,hiểungayravấnđề,vộibướctớikéongườilínhđólại,nói:-Mọingườinhìnđây,ngườinàychínhlàthầnsưmàôngtrờiđãcửtớigiúptaởtronggiấc

mộngđó.SauđóĐiềnĐanliềnđểchotênlínhkhổnàyđóngvai“ThầnSư”.Tênlínhnhỏnàyđãthựcsự

lolắng,nóiriêngvớiĐiềnĐan.-Tôichỉđùavuithôi,tôicóbiếtcáchlàmthầnsưnhưthếnàođâu?ĐiềnĐancăndặnhắnnói:-Ngươiđừngnóigìlàđược,tấtthảycứđểtaliệu.Từđó,ĐiềnĐanliềnbắttênlínhnhỏđógiảvờđónglàquỷthần,rồibốtríphươngántác

chiến.Mộthôm,ĐiềnĐantruyềnđạtmệnhlệnhcủa“ThầnSư”:trướcmỗibữaănphảiđemđồcúng

phẩmtreolênhiênnhàđểkínhbáitổtiêntrước.Nhưvậythìtổtiênsẽhiểnlinhgiúpđỡchúngta.Mọingườitrongthànhđềulàmnhưvậy.Hàngngàycótừngđànchimquạ,chimsẻríuríttranhnhaubaytớiđểăn.TướngsĩquânYênởngoàithànhcảmthấycóđiềugìkỳquái.Trước

hết,chúngnghenóitrongthànhcóThầnSưđến,sinhnửatinnửangờ.Bâygiờlạinhìnthấytừngđànchimchóclạibaytớiđenkịtđểtriềubái,thìcòncóđiềugìđểnghingờnữa?Chúngđềunghĩrằng,ngườitađãđượctrờigiúpđỡ,trậnnàyliệucóthểđánhthắngđượckhông?TứcthìbọnYênnhântâmhốthoảng,sĩkhídaođộngngảnghiêng.ĐiềnĐanlạisaingườitràtrộnvàotrongquânđộiYênreorắctinđồn,nóilàĐiềnĐansợ

nhấtquânYêncắtmũitùbinhnướcTềrồikéorabêutrướcđámđông.NếuquânYênlàmnhưvậy,ngườinướcTềsẽhoảngsợvỡmật,khôngđầuhàngthìmớilàđiềulạ.KỵKiếpđangbuồnnảnvìchuyệnkhôngđánhhạđượcthànhTứcMặc,vừangheđượcnhữngcâunàyliềnhạlệnhcắthếtmũicáctùbinhnướcTề,rồikéoratrướctrậnthịchúng.HànhđộngtànbạocủaquânYênđãkíchđộnglửahậntronglòngquânTề,họđềuhạquyếttâmtửthủ,chỉsợbịquânYênbắlàmtùbinh.TiếpđóĐiềnĐanlạisaingườilẻnvàohàngngũquânYênđểkíchđộng,nóirằngphầnmộtổtiêncủanhữngngườiởtrongthànhđềuchônởngoạithành,họsuốtngàylolắng,chỉsợquânYêntớibớihếtmồmảcủatổtiênhọlên.Hễmộtổtiêncủahọbịđàobới,họsẽtrởthànhnhữngđứaconcháuhưhỏng,cònmặtmũinàomàsốngtrênđờinàynữa?Cònnóigìđếnchuyệnđánhtrậnnữa?KỵKiếpchorằngđâylạilàmộtcơhộitốtđểtrútbỏnỗibựctức,liềnhạlệnhđàomồ,đốthàicốt.Nhữngngườitrongthànhcàngsôisụccămhận,nghiếnrăngbầmlợinằngnặcxinvớiĐiềnĐanchorađánhquânYênđểbáothùrửahậnchotổtiên.ĐiềnĐanthấythờicơphảncôngđãchínmuồi,liềnsaisứgiảtớigặpKỵKiếp,nóirằngtrongthànhđãsắpcạnhếtlươngthựcrồi,khôngcòncáchgìtiếptụcgiữđượcnữa,ĐiềnĐanmuốnđượcđầuhàng,khôngbiếtKỵKiếpcóđồngýkhông?KỵKiếpnghenóithìvuimừnghớnhở,cáctướngsĩquânYêncũngsungsướnghoanhôầmỹ.ĐểlàmtêliệtcáctướngsĩquânYênthêmmộtbướcĐiềnĐancònsaimộtsốngườiđónggiảthànhhộgiàucó,đemvàngbạcchâubáulénlúttớihốilộcáctướngsĩquânYên,cầuxinhọkhihạđượcthànhTứcMặc,sẽbảođảmantoàntínhmạngvàtàisảnchogiađìnhmình.TướngYêncảmừng,thunhậnchâubáu,rồiphátchomỗi“phúhộ”nàymộtlácờnhỏbé,chocắmởtrướccửanhàmìnhđểlàmdấuhiệu.Nhưvậy,việcđầuhàngđốivớicáctướngsĩquânYênđãlàchắcchắn,chẳngcònnghingờgìnữa,việcchuẩnbịđánhtrậnlỏnglẻo,binhlínhkhôngcònýchíchiếnđấu,chỉchờmấyhơnnữalàtiếpnhậnsựđầuhàng.ĐiềnĐanlợidụngcơhộinàytăngcườngbốtríphảncông.Ônghạlệnhgomtấtcảsốtrâucủa

toànthànhlại,tổngcộngđượchơnmộtnghìncon,trênmỗimìnhtrâuđềukhoáclênchiếcáo,trênáovẽcáchoavănmàusắcsặcsỡ,hìnhthùkỳdị,cổquái,trênmỗisừngtrâuđềubuộcchặtnhữnglưỡidaosắcnhọn,trênđuôitrâuđềubuộcnhữngsợilautẩmđầydầu,giốnghệtnhưmộtchiếcchổito.ĐiềnĐancòntuyểnchọn5ngàntraibinhkhỏemạnh,ngườinàongườinấymặcáohoamàusắc,bộtmặthoangũsắc,taycầmbinhkhí,điởđằngsauđàntrâu.Vàobuổitốitrướcngàydựđịnh“đắthàng”,ĐiềnĐanhạlệnhchoquândânđàomấylỗcửaởtườngthành,lặnglẽlùađàntrâurangoài,sauđóđốtbólaubuộcởtrênđuôitrâu.Bólaucháylàmchođuôitrâubịđốtnóng,nhữngcontrâuđóvừasợhãivừanhẩycẫng,vểnhđuôilêncao,lồnglộnchạythụcmạngvềphíatrước.Bólaucàngcháylửacàngmạnh,đàntrâucàngchạycànghăng,chỉmộtthoángchúngđãxônglênlaonganglaodọc.NămnghìntrángsĩkhỏemạnhvẫntheosátởphíasauxôngthẳngvàotrongdoanhtrạicủaquânYên.LúcnàyKỵKiếpvàcáctướngsĩquânYênvẫnđangngủsaugáykhòkhò,bỗngnhiênnghethấytiếngngườihòhé,tiếngtrâukêuloạnxạ,chúngđềuthứctỉnh,quầnáocũngchẳngkịpmặc,vơvộilấyvũkhí,chạythẳngrangoài.Cònchưahiểurõchuyệngìđãxảyra,đàntrâulửađãxôngthẳngvàotrongdoanhtrại.Đàntrâulửanàyđụngphảingười,ngườichết;chạmvàodoanhtrại,doanhtrạibốccháy.Nămnghìntrángsĩtheosaumặcsứcchémgiết.Dânchúngtrongthànhcũnggõtrống,đánhchiêngởphíasau,gàothéttrợuy,tiếnggàothét,tiếngtrốngthúcchấnđộngcảđấttrời.VốndĩquânYênđãnghenóingườiTềđượcnhàtrờigiúpđỡ,hiệntạimắtnhìnthấyđàntrâulửahungmãnhvàcácvõsĩyêuhìnhquáihạngnày,chúngchorằngđúnglàthiênbinhthiêntướngđãxuốngtrần,hoảngsợtớimứchồnsiêupháchlạc,kêuchagọimẹ,hộctốctháochạy,chỉhậnlàkhôngcóchândàinhưthỏ.Chúngtựdẫmđạplênnhau,đứachết,đứabịthươngnhiềukhôngbiếtbaonhiêumàkể.KỵKiếpcũngbịquânTềgiếtchết.ĐiềnĐansoáilãnhquânTềthừathắngtruykíchtànquânYênchạytrốn,đuổihếttoànbộ

quânđịchrakhỏiđấtnước,thuphụclạiđượclãnhthổbịmất.Sauđó,ĐiềnĐanđónTềTương

VươngtừCửthànhvềthủđôLâmTrung.Vànhưvậy,nướcTềnhiềulầnđứngtrướcnguycơdiệtvong,lạichuyểnnguythànhan.Tới lúcnày,YênHuệVươngmớivôcùnghốihận, lẽrakhôngnêncắtbỏquânquyềncủa

NhạcNghị,thếnhưngcũngđãmuộnrồi.NhạcNghịvàĐiềnĐanđềukhônghổ thẹn lànhàquânsựưu tú thờiđó.NhạcNghihiểu

được,vềsựthắngbạicủamộtcuộcchiếntranh,đượclòngdânủnghộlàmộtnhântốquyếtđịnh.Chonênôngđãgiữnghiêmquânkỷ, lunglạccácbậcdanhlưu,giảmnhẹsưuthuế,đểmuachuộclòngdân.NếuYênVươngbiếttrướcsautindùngNhạcNghị,kiêntrìthựchiệnmộthệthốngcáchlàmcủaông,thìcókhảnăngnướcTềsẽbịthua.TronggiờkhắckhẩncấpsốngchếtmấtcòncủanướcTề,ĐiềnĐanlâmnguychẳngsợ,biếtlợidụngvàkhuếchđạimâuthuẫncủakẻthù,từngbướctiêuhaolàmsuyyếukẻthù,từngbướctiêuhaolàmsuyyếukẻthù,làmchomìnhlớnmạnh,cuốicùngdùngcáchđánh“trậntrâulửa”giànhchiếnthắngbấtngờ,phátanquânđịch,lấyyếuthắngmạnh,triệtđểchiếnthắngkẻthù,thuphụclạiđấtnướcđãbịmất.Nhữngchiếnlượccủahọđãrấtnổitiếngtronglịchsửquânsự.

66.TướngtươnghòaNhạcNghịchạysangnướcTriệu,TriệuHuệVươngdùnglễtiếpđãiông,tônônglàmThượng

khách,lạicònphongđấtchoông.VềsauNhạcNghịchếtgiàtạinướcTriệu.Năm32ChuNảnVương(năm283trướcCôngNguyên),TriệuHuệVươngđượcmộtviên

ngọcbích,têngọilà“HòaThịBích”(viênngọchọHòa).TươngtruyềnrằngđólàdoBiệnHòangườinướcSởđãtốnphíthờigiansuốtmấynămkhaithácởtrênnúimớicóđược,đâylàthứcủabáuvôgiá.Viênngọcbíchphátsánglunglinh,hàoquangchóilọi,đặtởchỗtối,phátsángrựcrỡ.HuệVănVươngcàngnhìncàngyêuthíchtớimứcchẳnglúcnàorờikhỏitay,thậmchísaitinhchếmộtchiếchộpthậtđẹpđểđặtngọcbích.TầnChiêuVươngnghenhắcđếnngọcquýcủaTriệuVươngthìvôcùngthèmmuốn.Thừa

tướngNgụyNhiễmnói:-Đạivươngmuốncóđượcviênngọcbíchnàythìphảiđánhđổi15tòathành.ChiêuVươngkinhngạc,nói:-Cáigì?Đem15tòathànhtrìđổilấymộtviênngọcbích,tachẳngnỡ!NgụyNhiễmnói:-NướcTriệutừtrướcvẫnsợnướcta,đạivươngđemthànhđổilấyngọcbíchcủahọ,họdám

khôngđổihaysao?Ngọcbíchđưađếnthìgiữlại;cònđốivới15tòathànhtrìkiachẳngquachỉlànóichơimàthôi,đạivươngcònsợmấtthànhsao?TầnChiêuVươngchođâylàmộtmẹohay,lậptứcthảomộtláthư,saisứgiảđemtớichovua

Triệu,yêucầuđổilấyngọc.TriệuHuệVươngcảmthấyrấtkhóxử:chongọcbíchthìsợvuaTầnkhônggiữchữtín,được

ngọcrồikhôngtrảthành;khôngchongọclạisợlàmvuaTầnnổigiận.Nhàvuađãtriệucácquanđạithầntớithươngnghị.Cácquanđạithầncóngườinói“chođi làtốt”,cóngườinói“khôngchothìhơn”,họbànluậnxônxao,vẫnkhôngquyếtđịnhnổi.CóngườiđềxuấtchibằngtrướchếthãycửmộtsứgiảđithámthínhthửxemthànhýcủaTầnVươngrasao,sauđósẽquyếtđịnh.Thếnhưngcửaiđi?Triệuvươngnhìnkhắplượtcácquanđạithần,thấyngườinàocũnggụcđầu,khôngnói.BỗngnhiêncómộthoạnquantêngọiMậuHiềnđứngdậy,nói:-ThầncómộtmônkháchtêngọiLậnTươngNhư, làmộtdũngsĩ lạirấtcómưutrí.Thần

nghĩ,saingườinàyđikhôngcógìthíchhợphơn.HuệVănVươngliềntriệukiếnLậnTươngNhư,hỏiLậnrằng:-TầnVươngmuốnđem15toàthànhđổilấyngọcbíchcủatrẫm,theoýtiênsinhcónênđổi

không?LậnTươngNhưnói:-TầnmạnhTriệuyếu,khôngthểkhôngđổiđược.TriệuVươnghỏi:-GiảsửđưangọcbíchchovuaTần,ôngtakhôngtrảthànhchotrẫmthìlàmthếnào?TươngNhưnói:-TầnVươngbằnglòngđem15toàthànhtrìđổilấyngọcbíchcủađạivương,cáigiámàông

tađưaracũngđủcaorồiđó.Nếuđạivươngkhôngbằnglòngđổi,lýtráilàthuộcvềđạivương.NếungọcbíchđãđưachovuaTần,TầnVươngkhôngtraotrảthànhtrìchota,thìcáisailàởôngấy.Cânnhắcgiữahaiđiều,thàtacứbằnglòng,chúngtakhôngthểkhôngcoitrọngđạolý.VuaTriệuhỏi:

-TiênsinhcóthểtớinướcTầnđểlàmviệcnàyđượckhông?TươngNhưtrảlời:-Giảdụkhôngcóngườithíchhợphơn,thầnbằnglòngđemngọcbíchđi.Xinđạivươngcứ

yêntâm,nếu15toàthànhvềvớinướcTriệuthìthầnsẽđểngọcbíchlưulạiởnướcTần.Nếukhông, thầnnhấtđịnhđemngọcbíchhoàn trả trọn vẹn, không chút tổn thất, về chonướcTriệu.HuệVươngngheTươngNhưnóinhưvậy,liềnphongchoônglàmquanđạiphurồiđểcho

TươngNhưđemBíchHòaThịsangnướcTần.TầnChiêuVươngnghenóingọcbíchđãđưatới,vôcùngsungsướng,tậphợpquanthầnở

vươngcungrồimờiLậnTươngNhưtới.LậnTươngNhưtaycầmngọcbíchcungkínhdânglên.VuaTầnđónnhậnngắmnhìnchỉthấytrắngmuốtkhôngmộtvếtgợn,phátquangóngánh,đúnglàmộtvậtbảobối,vuisướngquá,cườikhôngsaongậmđượcmiệnglại.VuaTầnlậtđilậtlạingắmnghíathưởngthứchồilâu,tiếpđólạiđểchocácquanđạithầnbêncạnhvàcácmỹnữởhậucungngắmnhìn,ainấyđềukhôngngótlờicangợi,tớitấpchúcmừngvuaTần,hoàngcungbỗngchốcnáonhiệthẳnlên.lậnTươngNhưbịvứtsangmộtbên,khôngaiđểýtớiôngta.VuaTầncũngchẳngmànggìđếnviệcđổithànhnữa.TươngNhưnghĩthầm:“QuảnhiênvuaTầnkhôngcóthànhýmuốnđổithành,cầnphảiđòilạingọcthôi”,ôngliềnbướclênphíatrước,nói:-Tâuđạivương,trêngọcbíchcòncómộtchútkhuyếttật,xinđểchothầnchỉchođạivương

nhìn.-TầnVươngcholàthật,liềngiaongọcbíchchoLậnTươngNhư.TươngNhưvừacầmđược

ngọcbích,vộivànglùilạimấybước,dựavàocột,đôimắtquắctròn,tứcgiậnngúttrời,nói:-HòaThịBíchlàbảobốinổitiếngtrongthiênhạ,đạivươngmuốncầmđượctrongtay,đã

nóitìnhnguyệnđánh15tòathành.Đạivươngcủachúngtôiđãtriệutậpquầnthầntớithươngnghị.Mọingườinói:“NướcTầnỷthếmạnh,nóidùngthànhđổingọclànóidối,thànhhọchẳngtrảchođâu”.Chonênđềukhôngđồngýđemngọcbíchtới.Lúcđó,tôinóibọndânchúngbìnhthườnggiaothiệpđềucoitrọngtínnghĩa,huốnghồlàmộtnướclớnnhưnướcTần.Hơnthế,chỉvìmộtviênngọcbíchmàlàmtổnthươngtớihòakhícủahainước,cũngchẳngđánhgiágì.VuaTriệuđãtiếpnhậnýkiếncủatôi,mớiđểtôiđưangọcbíchtới.Thếnhưngngàyhômnaytôithấyđạivươngtiếptôi,tháiđộrấtngạomạn,saukhicầmđượcngọcbíchrồilạitùytiệntruyềnchonhauxem.Từđiểmnàymàxét,tôibiếtrằngđạivươngcănbảnkhôngcóthànhýđemthànhđổilấyngọc,chonêntôiđãđòingọclại.Nếuđạivươngbứctôi,tôithàđemđầutôicùngngọcbíchlaovàochiếccộtnàychotannáthết,cũngchẳngchịuđểngọcrơivàotayngàiđâu!Nóirồi,TươngNhưgiơcaongọcbíchnhằmthẳngvàocộttoanđậpnát.TầnVươngluyến

tiếcngọcbíchvộivàngcườixòa:-Xinquanđạiphuchớlàmvậy.Saotakhônggiữchữtínnghĩavớiquýquốcđược?Sauđóliênsaingườicầmđịađồra,chỉchoLậnTươngNhưxem15toàthànhtrìmàôngta

địnhđổichonướcTriệu.TươngNhưthầmnghĩ:“ĐâylàvuaTầnmuốnlừađểđổilấyngọcởtrongtaytađóthôi,chứchẳngphảilàthựctìnhthựcý,quyếtkhôngthểmắclừaôngtađược?”.TươngNhưliềnnóivớivuaTần:-HòaThịBíchlàcủabáuquýhiếmtrongthiênhạ,vuaTriệuchúngtôitrướckhiđưangọc

bíchđi,đãphảitraigiớisuốt5ngàyliền,còncửhànhnghithứctiễnngọcbíchrấtlongtrọng.ĐạivươngcũngphảilàmgiốngnhưvuaTriệu,traigiớiđủnămngày,sauđócửhànhnghithứcnhậnngọcbích,thìtôimớidámdângngọcbíchlên.TầnVươngbiếtrõkhôngthểcướpđoạttrắngtrợnđược,liềnbằnglòng,rồisaingườiđưa

LậnTươngNhưvềquánkháchnghỉngơi.

TươngNhưcầmngọcbíchvềquánkhách,nghĩthầm:“TuyvuaTầnđãbằnglòngvớiđiềukiệncủata,giảsửsaukhiôngtađượcngọcbíchrồivẫnkhôngtrảthành,phỏngtacònbiệnphápgìđốiphóvớiôngtanữađây?”.TứcthìTươngNhưsaimộtnhânviêntùytùng,hóatrangthànhmộtngườinghèokhổ,buộcchặtngọcbíchvàongangsườn,tắttheoconđườngnhỏlẻntrốnvềnướcTriệu.Saunămngày,TầnVương triệu tậpcácquanđại thần,mờicảsứ thầncácnướccùng tới

thamdựnghithứctiếpnhậnngọcbích,đồngthờimuốnmượncơhộinàyđểdiễuvõ,giươngoai.SắpđặtxongxuôiliềntriệusứthầnnướcTriệulênđiện.LậnTươngNhưkhoanthaibướctừngbước.TầnVươngthấyTươngNhưhaibàntaykhông,vộihỏi:-Trẫmđãtraigiớisuốtnămngàyrồi,cungkínhchuẩnbịtiếpnhậnngọcbích,tạisaoquan

đạiphukhôngđưangọcbích.TươngNhưtrảlời,nói:-QuýquốctừđờiMụcCôngtrởlạiđây,trướcsaucótớihơnhaichụcđờivua,khôngmộtđời

vuanàotrongđiềutínnghĩacả.Tôilolạibịđạivươnglừađảo,chịulỗivớivuaTriệu,chonêntôiđãsaingườiđemngọcbíchđưatrảvềnướcTriệurồi.Xinđạivươngcửtrịtộitôiđi.VuaTầnnghenóiliềngàothếtầmlên:-Rõrànglànhàngươidỡnta.Bayđâu,tróihắnlại!LậnTươngNhưkhôngthayđổisắcmặt,ungdungnói:-Xinđạivươngbớtgiận,hãyđểtôinóihếtlờiđã.Nhìnhìnhtháihiệnnay,Tầnmạnh,Triệu

yếu,dướigầmtrờinàychỉcóchuyệnnướcmạnhứchiếpnướcyếu,chưahềcóđạolýnướcyếuứchiếpnướcmạnhbaogiờ.Nếuđạivương thựcsựmuốnđượcngọcbích, chớngại, cứcắtrướcchonướcTriệu15toàthànhrồi,cólẽnàodámnóisaisựthực,khôngđưangọcbíchchonướcTầnchịuđắctộivớiđạivươngsao?Tôibiếtmìnhđãlừadốiđạivương,tộiđángvạnlầnchết.TôiđãgửithưvềchovuaTriệurồi,khôngcòncơhộisốngđểtrởvềnữa.Xinhãytrịtộitôiđi,đểchocácnướcđềubiếtrõvuaTầnvìmuốnđượcngọcbíchmàgiếtchếtsứgiảnướcTriệu.NhữnglờinóinàycủaTươngNhưlàmchovuatôinướcTầntrợnmắthámiệng,ngườinọ

nhìnngườikia,ngườikianhìnngườinọ,hồilâuchẳngnóiđượccâunào.SứthầncácnướcđềulosợtoátmồhôihộtthaychoTươngNhư.HaihàngvõsĩđangđịnhlôiTươngNhưđi,TầnVươngquátto:-Thôichoqua,đừngđộngđếnôngta,chodùcócóxửtửôngtacũngkhônglấyđượcngọc

bíchnữa,ecònpháhoạimấtquanhệcủahainước.Sauđóđãlấylễtiếpđãi,rồiđưatiễnTươngNhưvềnước.Kếtquảlà,nướcTầnluyếntiếc

khôngnỡđem15tòathànhtrìchonướcTriệu,nướcTriệucũngchẳngđưangọcchonướcTần.Sựviệccứnhưvậyrồitrôiqua.Thếnhưng,tronglòngvuaTầnvẫnluônluônbấtmãnvớinướcTriệu,lúcnàocũngmuốn

trútbỏnỗibựctứcnày.Saubabốnnăm.VuaTầnlạisaisứgiảmờivuaTriệutớisựhộiởMiềnTrì(huyệnMiễnTrì,tỉnhHàNamngàynay),ngoàimặtlàhainướcthânthiệnhòahảo,trênthựctếlàmưumôngấmngầm.VuaTriệurấtsợhãi,khôngdámđi.LúcnàyLậnTươngNhưđãlàmlênchứcThượngđạiphu,ôngliềnđitìmđạitướngLiênPhađểthươngnghị.Haingườinhấttríchorằng:NếuvuaTriệukhôngđithìchínhlàtỏrayếutrướcnướcTần,nướcTầnsẽcàngứchiếpnướcTriệu.Tức thìhọcũngđếngặpvuaTriệu,khuyênvuaTriệunên tớidự.TươngNhưnói:-Thầnbằnglòngxincùngtheohầuđạivươngđểbảohộđạivương.LiênPhatỏrõ:-ThầnbằnglòngởlạiđểphòtrợTháitử,bảovệbiêncương.

TớilúcđóTriệuHuệVănVươngmớiđồngýcùngđitớiMiễnTrìvớiLậnTươngNhư.LiêmPhadẫnquânđưavuatôihaingườihọtiễntớitậnbiêncương,rồinóivớivuaTriệu:-ĐạivươngđivàonướcTần,annguyrấtkhódựliệutrước.ChắcchắnrằngChúacôngcảđi

lẫnvềnhiềunhấtlàbachụcngày,nếuquáthờigianđómàkhôngtrởvềthìthầnởtrongnướcsẽlậpTháitửlênlàmvua,đểdiệttanâmmưucủanướcTần,khôngthểépbuộcđạivươngđược.HuệVănVươngđànhphảibằnglòng.Đếnngàydựhội,nhàvuahainướcdùnglễgặpgỡnhau,vuimừngsungsướngcùnguống

rượutròchuyện.Trongkhiuốngrượu,vuaTầnđộtnhiênđềxuất.-NghenóivuaTriệuthíchâmnhạcởđâytacómộtchiếcđànsắt(1)quýxinmờivuaTriệu

gảymộtđoạnchochúngtangheđểtrợthêmtửuhứng.VuaTriệunghexongmặtđỏdừtớitậncổ,thếnhưngkhôngdámtừchối,đànhphảigẩylên

mộtkhúc.TầnVươngcatụngmộthồirồihạlệnhchoSửquannướcTầnlậptứcghilạisựkiệnnày.SaukhiSửquanviếtxong,caogiọngtuyênđọc:“Ngàymỗthángmỗnămmỗ,vuaTầnvàvuaTriệudựhộiởmiễnTrì,vuaTầnđãhạlệnhchovuaTriệugẩyđànsắt”.LậnTươngNhưvừanghe, liềnnghĩ:ĐâyrõrànglàhọchỉcoivuaTriệulàmộtbềtôi,rắptâmsỉnhụcnướcTriệuđósao?LiềnthấyLậnTươngnhưthuậntaycầmmộtchiếckhaysànhđếntrướcmặtvuaTần,nói:-VuaTriệuchúngtôinghenóivuaTầngiỏidiễntấuâmnhạcnướcTần,ởđâytôicómột

chiếckhaysành,xinmờivuaTầngõlênmộtkhúcchơi!VuaTầnbựctứcquá,mặtbiếnsắc,đầuquayđikhôngđểý.LậnTươngNhưgiơcaochiếc

khaysành,nghiêmgiọngnói:-ĐạivươngđừngchorằngnướcTầncủangàilớnmạnh,trongvòngnămbước,tôicóthể

dùngmáucủamìnhbắntóelênthâncủađạivươngđó!NhữngngườihầucậnbêncạnhvuaTầnlậptứctuốtkiếmra,muốngiếtchếtTươngNhư.

TươngNhưgàotolênmộttiếng:-Aidámtớiđâynào?Bọnngườiđóđềusợhãilùihếtcảlại.VuaTầntuykhôngbằnglòngnhưngvìsợhãiTương

Như,đànhphảimiễncưỡnggõvàokhaysànhvàitiếng.LậnTươngNhưdặndòSửquannướcTriệucũngghilạisựkiệnnày:“Nămmỗthángmỗngàymỗ,vuaTriệucùngdựhộivớivuaTầnởMiễnTrì,đãralệnhchovuaTầngõkhaysành”.CácquanđạithầncủanướcTầnnhìnthấytìnhcảnhnhưthếnàythảyđềurấtbựctức,gào

thétầmỹ.-VuaTriệuhãycắtnhượng15tòathànhđểchúcthọvuaTần!TươngNhưlậptứclớntiếngđậplại:-VuaTầnhãycắtnhượngĐôThànhHàmDươngđểchúcthọvuaTriệu!TầnVươngthấychẳngthểlàmgìnổiLậnTươngNhư,đànhphảinói:-Thôithôi,choqua,mọingườikhôngainóinữa.Bữatiệctớiđâymấtvuiđànhgiảitán.VuaTầnvẫnmuốn cắtquân tấn côngnướcTriệu, thếnhưngđược tinmậtbáonói rằng:

NướcTriệuđãcửđạiquânnghiêmtrận,chờđợisẵntrênbiêngiớirồi,liềnkhôngdámkhinhthườngmanhđộngnữa.LạinghĩtớinướcTriệuđãcónhữngnhântàiLậnTươngNhư,LiêmPha,nhấtthờicũngchẳngdễdàngđốiphó.BèncùngkếtlàmanhemvớivuaTriệu,khôngxâmphạmlẫnnhau.LạisợvuaTriệukhôngtintưởng,muốnxemngườicháucủamìnhlàDịNhân

đưasanglàmcontinởnướcTriệu.MụcđíchmàvuaTầnlàmnhưvậylàmuốntạmthờigiữyênnướcTriệuđểvươntayrađánhcácnướckhác.SaukhiTriệuHuệVănVươngtrởvềnước,càngthêmtínnhiệmLậnTươngNhư,chorằng

cônglaocủaTươngNhưrấttolớn,đãphongcholàmThượngKhanh,địavịđứngtrênLiêmPha.ĐiềunàyđãdẫntớisựbấtmãngaygắtcủaLiêmPha.LiêmPhabựctứcnói:-TalàđạitướngcủanướcTriệu,đánhthànhcướpđất,vàosinhratử,đãlậpnênbiếtbao

cônglao!Cònhắnthìsao?Chỉdựavàomộtcáimồmmàtrèovượtmặttaà?Hơnnữahắnchỉlàkẻdướiquyềncủamộthoạnquan,xuấtthânthấphèn,taphảiởdướihắnthậtlàxấuhổvàsỉnhục.LiêmPhacôngkhairêurao:HễtagặpTươngNhư,ắtphải làmchohắnbẽmặtmộttrận!

NhữnglờinóinàytruyềntớitaiLậnTươngNhư.Mỗikhilêntriều,TươngNhưgiảvờốm,đểkhỏiphảigặpmặtLiêmPha.CácmônkháchdướitrướngLậnTươngNhưđềuchorằngTươngNhưnhútnhát,nênhọđãkínđáonghịluậnvềông.Mộthôm,LậnTươngNhưrangoài,LiêmPhacủngangoài,haichiếcxeđitrênphốđốidiện

nhau.TừxaTươngNhưđãnhìnthấyxecủaLiêmPhađingượclạivốivàngbắtngườiphuxevộiquặtxevàomộtngõhẻmbêncạnhđườngđểẩnnáu,chờchoxecủaLiêmPhađirồi,mớichoxerađitiếp.CácmônkháchcủaLậnTươngNhưđềubựctứclắm,họhẹnnhaucùngtớigặpTươngNhư,nóivớiTươngNhư:- Chúng tôi bỏ chamẹ vợ con theo ông chẳng phải vì khâm phục những phẩm đức cao

thượngcủaôngđósao?ÔngđồngsựvớitướngquânLiêmPha,chứcvụcòncaohơnLiêmPha,LiêmPhadámgièmphanóixấuông,ôngkhôngphảncônglạimàlúcnàocũnglẩntránhôngta.Làmsaolạiphảisợhãiôngta?Chúngtôikhôngthểchịuđựnguấtứcnày,đànhphảitớitạmbiệtông!TươngNhưkéohọngồicảxuống,ônhòanói:-CácvịthấyLiêmtướngquânvàvuaTần,ailợihại?Cácmônkháchđềunói:-ĐươngnhiênlàvuaTầnrồi.TươngNhưnói:-MặcdùvuaTầnuythếlớnnhưvậy,conngườiLậnmỗtadámquởtráchquátmắngôngta

ngaytrướcmặtchúngquantrongtriềuđình,dámsỉnhụcquầnthầncủaôngta,saotalạicóthểđơnđộchoảngsợLiêmtướngquânđược?Cácmônkháchđềuyênlặng,LậnTươngNhưnóitiếp.-TaẩntránhLiêmtướngquânvìnghĩrằngsởdĩvuaTầnkhôngdámxâmphạmnướcTriệu,

khôngngoàilýdođangcònhaiquanvănvõchúngta.Haiconhổtranhgiànhnhau,tấtphảicómộtbịthương.NếunướcTầnbiếtđượcgiữahaichúngtaxungđột,tấtsẽlợidụngchỗtrốngđómàxâmphạmnướcTriệu.Talàmnhưvậy,chínhlàđặtlợiíchcủađấtnướclênhàngđầu,chứđâuphảisợLiêmtướngquân?Cácmônkhácnghexongđềucảmđộng,càngkhâmphụccácđứccủaLậnTươngNhư.NhữnglờinóinàytruyềntớitaiLiêmPha,khiếnchoLiêmPhavôcùnghổthẹn,lolắng,nói:-PhẩmđứccủaLậnTươngNhưtrongsángcaocả,tacònkémxa!TứcthìLiêmPhađểcánhtaytrần,lưngđeocànhgai,tớithẳngphủLậnTươngNhưxinchịu

tội.VừanhìnthấyTươngNhư,LiêmPhađãxinlỗinói:-Tôilàconngườixấuxathôlỗ,bụngdạhẹphòi,đâubiếtđượclòngkhoandungđộlượng

nhưvậycủangài,tôithànhthậtxinlỗingài!

Nóirồiquỳngayxuốngdướiđất.TươngNhưvộivàngkéoLiêmPhađứngđậy,nói:-Haichúngtađềulàquanđạithần,cùngdốcsứcravìđấtnước,tướngquânđãthôngcảm

đượcnỗikhổtâmcủatôi,thìtôiđãrấtcảmkíchrồi,làmsaocòndámđểtướngquânxinlỗinữa?LiêmPhacảmđộngchảynướcmắt,LậnTướngNhưcũngđãkhóc.Từđóvềsau,haingườiđã

trởthànhđôibạntrikỷcùngsốngchếtbênnhau,cùngdốcsứchiếnmưuvìsựgiàumạnhcủanướcTriệu,khiếnchonướcTầntrongsuốtthờigianlâudàikhôngdámtớixâmlượcnướcTriệunữa.

67.XúcLongkhuyênTriệuTháiHậuNăm49ChuNảnVương(năm266trướcCôngNguyên),TriệuHuệVănVươngquađời,con

trailàĐanlênnốingôi,đólàTriệuHiếuThànhVương.HiếuThànhVươngtuổiđờiquánhỏ,vẫnchưathểcaitrịđấtnướcđược,đạiquyềnquốcgia

trênthựctếdongườimẹcủaHiếuThànhVươnglàTriệuTháiHậunắmgiữ.NướcTầnthấynộichính,ngoại giao củanướcTriệuđều tươngđốikhókhăn, liền lợidụng cơhộiđó tới xâmphạm,liêntiếpđánhchiếmđượcbathànhtrì.TìnhthếnướcTriệurấtnguycấp,đànhphảitớicầucứunướcTề.NướcTềđãnêu ramộtđiềukiện:Cầnphảiđưaem trai củaHiếuThànhVươnglàTrườngAnQuânđếnlàmcontin,thìmớichịuxuấtbinh,vàothờiđó,khimộtquốcgiagiaothiệpvớimộtquốcgia,đểbuộcđốiphươngtuânthủlờihứahoặcgiảmuốnbắtépđốiphương,đãyêucầuvuacủanướcđốiphươngphảiđemgiathuộchoặcthântíncủamìnhđếnlàmcontin.Nếuphảnbộilờihứahoặckhôngđápứngmộtyêucầunàođó,thìquốcgianàysẽđembỏtùcontin,thậmchíxửtửcontin.Chonênviệcđilàmcontinlàđiềurấtmạohiểm,dovậycũngđượccoilàmộtsựcốnghiếnđốivớiđấtnước.BâygiờnướcTềyêucầuTrườngAnQuânđếnlàmcontin,thếnhưngTrườngAnQuânlàngườicontrainhỏmàTriệuTháiHậuyêuthươngnhát.TriệuTháiHậumộtlàluyếntiếckhôngnỡchiarờivớiTrườngAnQuânhailàcũngkhôngmuốnđểchoTrườngAnQuânvàonơinguyhiểm,chonênvôluậnnhưthếnàocũngkhôngchịuđểchoTrườngAnQuânđi.TrướcmắtquânTầnngàymộttiếnlạigần,tìnhthếngàycàngkhẩncấp.Cácquanđạithầnđềurấtlolắngnhưnglạichẳngnghĩrađượccáchgì,nênđãtừngngườimộttớikhuyênTháiHậu,xinbàbằnglòngvớiđiềukiệncủanướcTề.ThếnhưngTháiHậuquyếtkhôngđồngý.Ngườitớikhuyênnhiềuquá,TháiHậuphátcáu,nói:-Aicònđếnkhuyêntanữathìtasẽnhổnướcbọtvàomặt.VànhưvậycũngkhôngmộtaidámnêulênsựviệcnàyvớiTháiHậunữa.TảSư(mộttênquanthờiđó)XúcLongbiếttìnhhìnhnày,lềntớicầukiếnTriệuTháiHậu.

TriệuTháiHậudựđoán:nhấtđịnhlàhắnđếnđểkhuyênta,hừ!Tasẽlàmchohắnbẽmặtmộtphen,rồibựctứcchờđờiXúcLongvào.XúcLongtuổiđãgià,ôngbướctậptễnhchậmchạp,tớitrướcmặtTháiHậungồixuống,xinlỗinói:-Châncủalãothầncóbệnh,đilạikhôngdễdàng,chonênđãrấtlâurồichưađếnthămThái

Hậuđược,xinTháiHậulượngthứcho.ThânthểxươngcốtTháiHậucóđượckhỏekhông?LãothầnluônlolắngchoTháiHậu,chỉsợTháiHậukhôngdễchịutrongngười,hômnayđặcbiệttớithămNgườiđây.TháiHậunói:-Sứckhỏecủagiàcũngtàmtạm!XúcLonghỏi:-Cơmănrasao?TháiHậunói:-Chỉănđượcmộtítcháo.XúcLongnói:-Lãothầncókhicũngchẳngmuốnăncơm,bắtbuộcmìnhphảiđidạonhiềuhơn.Mỗingày

đibabốndặm,ăncơmmớithấyngon,thânthểcũngcảmthấythoảimáidễchịuhơn.TháiHậunói:-Giànàythìkhôngthểđiđược.Cứnhưvậyhỏilanmancôngviệcthườngngày.TháiHậudầndầnbớtbựctức,sắcmặtcũng

bắtđầutrởlạibìnhthường.

Tiếpđó,XúcLongđổisangcâuchuyệnkhác,nói:-Lãothầncómộtđứaconnhỏnhất,têngọiThưKỳ,cũngchẳngcotàicángì.Thầnđãgiàrồi,

chỉyêuthươngnhấtđứaconnàythôi.Thầnmạomuộinêuramộtlờithỉnhcầu,mongmuốnTháiHậucócơhộithìđểchonóđượclàmmộttênvệsĩbảovệcungvua,khôngbiếtcóđượchaykhông?TháiHậunói:-Biếtvânglệnhlàđược.Contraingươimấytuổirồi?XúcLongnói:-Mườilămtuổirồi,tuổituycónhỏmộtchút,thếnhưngnếuđượcgửigắmchoTháiHậu

trướckhilãothầnchết,thìlãothầnchếtcũngđượcyêntâmrồi.TháiHậunói:-Đànôngcácngươicũngyêuthươngconnhỏcủamìnhlắmnhỉ?XúcLongnói:-Cònhơncảđànbàđó!Tháihậucười,nói:-Điềuđóchưachắc.Đànbàmớilàngườiyêuconcủamìnhnhất!XúcLongnói:-LãoThầnchorằngkhôngthểnhưvậyđược,cũngvídụnhưTháiHậuđãyêuthươngYên

HậuhơnlàyêuthươngTrườngAnQuânđó!YênHậulàcongáimàTháiHậuđãgảchovuanướcYên.TháiHậunghexongkhôngcholà

phải,nói;-Ngươisairồi.GiàyêuthươngTrườngAnQuânvĩnhviễnvượthơnyêuthươngYênHậu.XúcLongnói:-Lãothầnthấychưachắcnhưvậyđâu,chamẹthựcsựyêuthươngcáccon,phảiluônluôn

tínhkếlâudàivàtốtđẹpchochúng.CònnhớkhiYênHậuvềnhàchồng,TháiHậuđãđưanànglêntậnxehoa,ômchặtlấychânnàngmàkhóc.ĐiềuTháiHậunghĩlànơinàngphảitớiquáxa,tronglòngrấtbuồnbã.Saukhinàngđirồicònluônnhớnhungnàng,khicúngbáiđềucầuchúcchonàng,chúcchoconcháucủanàngđượcđờiđờikếtụcngôivuanướcYên,TháiHậuđãlolắngchonàngcònkhôngxanữahaysao?TháiHậunói:-Đúnglànhưvậy!TiếpđóXúcLongliềnhỏiTháiHậu:-NhàhọTriệutừkhilậpquốcđếnnayđãđượchơnhaitrămnămrồi.XinTháihậunghĩthử

xem,trừbađờigầnđâyra,cácconcháuhọTriệuxưakiacònaicóthểkếthừatướclộcchođếnngàynaykhông?Tháihậunói:-Khôngcótừlâurồi!XúcLongnói:-ởcácnướckhácthìsao?Tháihậunói:

-Cũngkhôngnghethấynóinữa.XúcLonghỏi:-Tháihậunghĩxemvìnguyênnhângì?Đólàvìsốconcháunàyđềulànhữngngườikếthừa

tướcvịsẵncócủađờichatruyềnlại.Tướcvịmàhọkếthừatuyrấtcao,thếnhưnghọchẳnglậpđượccônglaogì,bổnglộcmàhọđượchưởngrấthậu,cốnghiếnchođấtnướcthìchẳngđánglàbaonhiêu.Cũngchẳngcókinhnghiệmvàtàinănggì,nhưngquyềnlựclạirấtlớn.Nhưvậythìthậtlàvôcùngnguyhiểm.Địavịcủahọluônluônkhôngổnđịnh,rấtdễdàngbịngườikháccôngkích,bảnthânmìnhgặpphảihọasátthânđãđành,màcònliênlụyđếncảconcháuhọ,chonêncácconcháuhọTriệuxưakia,đếnnaychẳngcònaiđượclàmhầutướcnữa.Nay,TháihậumộtlòngđềcaođịavịcủaTrườngAnQuân,phongchoTrườngAnQuânđấtđaimàumỡ nhất, cho Trường AnQuân quyền lực lớn nhất, thếmà lại không biết nhân lúc này đểTrườngAnQuânđượcxâydựngcônghuânchođấtnước.SẽcómộtngàysaukhiTháiHậuquađời.TrườngAnQuânbiếtdựavàocônglaonàođểtrụvữngđượcởnướcTriệu.XemraTháihậuđãnghĩquágầnchoTrườngAnQuân,chonênlãothầnnóiTháihậuyêuTrườngAnQuânkhôngbằngYênHậucóđúngkhông?Nghexong,TriệuTháiHậumớisựctỉnhngộ,vộinói:-Lờilãothầnđúnglắm!Đượcrồi,việcđihayởcủaTrườngAnQuânhoàntoàntheosựsắp

đặtcủalãothần!TứcthìTriệuTháiHậuchuẩnbịchoTrườngAnQuânmộttrămcỗxe,đưasangnướcTềđể

làmcontin.NướcTềtiếpnhậnTrườngAnQuân,sauđócắtquânđicứuviệnnướcTriệu.QuânđộicủanướcTầnđãphảitháochạy.NướcTriệucómộtngườihiềntàitêngọilàTửNghĩangheđượcsựviệcnàyliềnnóimột

cáchchílýrằng:-Concháuđờisaucủanhàvualàcốtnhụccủachínhhoàngtộc,họkhôngthểdựavàotướcvị

vàbổnglộc,mộtkhikhôngcócônglaomàgiành,càngkhôngthểdựavàonhữngthứnàyđểbảođảmtàisảnvàquyềnlựccủamình,huốnghồlànhữngngườidânbìnhthườngnhưchúngta?

68.MaoToạitựtiếncửNăm55ChuNảnVương(năm260trướcCôngNguyên)nướcTầnlạisaiđạiquântấncông

nướcTriệu.ĐạitướngnướcTriệulàTriệuQuátcùngtướnglĩnhquânTầnlàBạchKhởiđánhnhauởTrườngBình(phíabắchuyệnCaoBình,tỉnhSơnTâyngàynay).QuânTriệuđạibại,bịquânTầngiếtchếtvàbắtsốngtrên40vạnngười.TriệuQuátcũngbịbắnchếttrongđámcungtênloạnxạ.Sangnămsau,quânTầnchiathànhbađườngđánhvàonướcTriệu,chiếmlĩnhđượcrấtnhiềuđịaphương,ngaycảthủđôHàmĐancủanướcTriệucũngđãbịbaovây.QuânTriệukiênquyếtgiữthànhtrì,quânTầnđãđánhhơnmộtnămtrờimàcũngkhônghạnổi,liềnpháicửquânđộiđếncàngnhiều.QuânđộinướcTriệuchếtvàbị thươngngàycàngnhiều,lươngthảocũngngàycàngthiếuthốn,tìnhhìnhvôcùngnguycấp.VuaTriệugiốngnhưconkiếntrênchảonóng,lolắngcậprập,liềngọiBìnhNguyênQuântớiđểnghĩcách.BìnhNguyênQuântêngọilàTriệuThắng,làchúcủaTriệuHiếuThànhVương.Cũnggiống

nhưMạnhThườngQuânnướcTề,ôngrấtthíchnuôidưỡngmônkhách,nghenóiđãcótớibanghìnngười,ôngđãdựavàocácmônkháchhiếnmưukế,vạchsáchlược.ÔngđềulàmtướngquốcởdướitriềunhàvuaHuệVănVươngvàHiếuThànhVương,đãtừngbalầnbịcáchchứctướngquốc,lạiđãbalầnđượcphụchồilạinguyênchức,làmộtngườirấtcódanhtiếngthờiđó.LúcnàyôngđangtrùliệukếhoạchgiảivâychoHàmĐan.ÔngtớichỗvuaTriệu,nêurachủývớivuaTriệu,nói:-Hiệntại,chỉcótớinướcSởvànướcNgụycầucứuviệnbinh.NướcNgụycóquanhệvới

nướctarấttốt,chắcchắnlàsẽcửcứubinhtới.ChỉcóđiềulànướcSởcáchnướctaquáxa,vuaSởlạisợhãinướcTần,chưachắcđãchịuxuấtbinh.ThếnhưngSởlàmộtnướclớn,cóquyềnuy,cầnphảitranhthủsựchiviệncủahọ.ThầndựđịnhsẽđíchthântớinướcSởmộtchuyến.VuaSởnghĩmộtlát,cũngchẳngcòncáchnàokhác,liềngậtđầuđồngý.BìnhNguyênQuântrởvềđưaviệcnàyrabànbạcvớivàimônkháchthântín,quyếtđịnh

tuyểnchọn20ngườivănvõtoàntàiđểcùngsangnướcSởvớiông.BìnhNguyênQuânnóivớimônkhách:-Lầnrađinàycủachúngta,nếuvănmàkhôngxongthìtadùngvõ,nhấtđịnhphảibắtSở

Vươngxuấtbinh.Chonênnhữngngườiđitheotacầngiỏicảvăn,cảvõmớiđược.Cũngchẳngphảitìmngườiởbênngoài,cứchọntrongsốcáctiênsinhđâylàđược.BìnhNguyênQuânliềntriệutấtcảcácmônkháchtớilựachọntừngngười,chọnđichọnlại,

cuốicùngvẫnchỉchọnđược19người.Nhữngngườikhácnếukhôngthiếutàiănnói,thìlạikémtàivõnghệ,đềukhôngđủtiêuchuẩn.BìnhNguyênQuânrấtcảmkháinói:-Trờiôi!Tốnphímấychụcnăm,nuôidưỡngbanghìnngườinàynaychỉcầncó20người

dùngđếnthìlạichẳngchọnđượcra,hiềntàiquảthựclàhiếmvậy!Lời nói vừa dứt, bỗng từ trong góc phía sau nổi lênmột âm thanh giống nhưmột tiếng

chuônglớn.-Côngtửhãynhìnxem,tôicóthểgópchođủsốđượckhông?BìnhNguyênQuânngẩngđầulênnhìnngườivừanói,đãkhôngnhậnraai,liềnhỏi:-Tiênsinhquýhọđạidanhlàgì?Ngườiđótrảlời:-HọMaotênToại.BìnhNguyênQuânnghĩmộtlát,chưatừngđượcnghequatêncủangườinàybaogiờ,lạihỏi:-Tiênsinhcũnglàmônkháchcủataà?MaoToạitrảlời,nói:

-Tôilàmmônkháchcủacôngtửđãđượcbanămrồi.BìnhNguyênQuânbấtgiáccườinhạtmộttiếng,nói:-Tanghenói,ngườicótàinăng,dùởđâu,cũnggiốngnhưcáidùiđặtởtrongtúiáo,đầu

nhọncủađùilậptứcsẽlòirangoàingay.Tiênsinhđãởtrongnhàtasuốtbamươinămrồi,màngaycảđếntêncủatiênsinhtacũngkhônghềnghethấybaogiờ,xemralàtiênsinhcũngchẳngcótàigìđángkể,vậythìtheotalàmgì?Cácmônkháchđềucườiồlên.MaoToạirấtbìnhtĩnh,ungdungtrảlời:-Côngtửnóiquảthậtcólý,vấnđềlàởchỗcôngtửcóhềđặttôivàotrongtúibaogiờ,nếu

không,tàinăngcủatôisẽgiốngnhưmộtchiếcdùisắcnhọnlộrahếtngoài,chứđầuchỉcólòicáimũinhọncủadùi?BìnhNguyênQuânthấyMaoToạirấtthôngminhcơtrí,lờinóirấtcólýlẽliềnđápứnglời

thỉnhcầucủaông.Mộtbuổitối,BìnhNguyênQuânvàcácmônkháchđãđượclựachọn,cũngxôngrakhỏivòngvâycủaquânTần,laothẳngtớiđôthànhnướcSở.BìnhNguyênQuântớiđôthànhnướcSở,sángsớmhômsauđãvàobáikiếnSởVương.Vua

nướcSởlúcđólàKhảoLiệtVương.Họtiếnhànhhộiđàmởtrênđạiđiện,MaoToạicùngcácnhânviêntùytùng20ngườiđứnghầuởngoàiđiện.Đốivớilờinóicũ“hợptungchốngTần”màBìnhNguyênQuânđềxuất,KhảoLiệtVươngrấtcóáccảm.LiệtVươngnói:Quýquốcđãtừng lànướcphátkhởirahợptung,kếtquả làchưahợpđãtan;Tiênvương

HoàiVươngcũngđãlàmquaTungƯớctrưởng,cuốicùngđãchếtthảmởnướcTần.TềMânVươngcũnglàmquaTungƯớctrưởng,đềuchuốclấyhọaxâmlấncủacácnước.XinôngđừngnêuraviệcHợptungnữa.Vảlại,ngàynaynướcTầncàngmạnh,bảnthânchúngtôiđãkhôngtựloliệunổichomình,cònlấyđâuralựclượngmàđichiviệnchoquýquốcnữa!BìnhNguyênQuânrasứcbiệnbạchgiảithíchchoHợptung,nói:-NướcTầntuymạnh,thếnhưngnếunóchiaquânrakhốngchế6nướcthìlựclượngsẽquá

yếu.Cácnướctuyyếu,nếubiếthợpsứclạiđểđốiphóvớinướcTầnthìsẽthừathãi.KhảoLiệtvươngnói:- Thếnhưng, trướcmắt đô thành của quýquốc đangnằm trong vòng vây của quânTần,

chúngtôicáchquýquốcquáxa.Nướcxakhôngcứunổilửagầnlàthếđấy!BìnhNguyênQuânnói:-Đôthànhnướctôituybịbaovây,nhưngchúngtôiđãkiêntrìgiữđượctrênmộtnămrồi.

Nếucácnướcrasứcviệntrợ,khẳngđịnhcóthểđánhbạiđượcquânTần.Rồicứnhưvậy,kẻnóiquangườinóilại,cứtranhluậnmãichođếntậntrưakhôngsaongã

ngũ.SởvươngnhấtđịnhkhôngchịucửbinhcứuviệnnướcTriệu.MaoToạiđứngởbênngoàiĐiệnchờđợirấtsốtruột,đãthấyôngbướcnhanhnhưgióxông

thẳngvàoĐạiĐiện,nóitovớiBìnhNguyênQuân:-SựquantrọngcủaviệcHợptungchỉcầnbacâu,haiđiềulànóiđượcrõràng,tạisaoCông

tửlạiphảinóitừsángsớmtớigiữatrưa,màvẫncòntrùtrừkhôngquyếtđược?KhảoLiệtVươngđangbựcbội,nhìnthấycóngườingoàixôngvào,càngthêmbựctức,quát

hỏi:-Ngươilàngườinào?BìnhNguyênQuânnói:-ĐâylàMaoToại,mônkháchcủatôi!SởvươngcàngkhôngcoiMaoToạiragì,liềnquátmắng:

-Tavàchủngươiđangbànbạc,đâucóphầnngươixíavào?Hãymaumauluirangoài!NàongờMaoToạikhôngnhữngkhônglùira,ngượclạiđãnắmchặtkiếmdài,nhanhchân

bướctớitrướcmặtvuaSở,trợntrònmắt,nghiêmtrangnói:-HợptungchốngTầnlàviệclớntrongthiênhạ,mọingườitrongthiênhạđềucóthểbànbạc

được.Đạivươngdựavàođâukhôngchophéptôinói, lạimuốnđuổitôirangoài?Cólẽnàongàicậycónhiềuvệsĩchăng?Báođểngàibiết,trongvòngmườibướcnày,cácvệsĩcủangàichẳngcógiátrịgìhết.Bấtkỳlúcnàotôiđềucóthểđòimạngcủangàiđó!SởVươnghoảngsợquárunbầnbật,vộivàngcườixòa,nói:-Không,không!Tiênsinhcóđiềugì,xincứnói,xincứnói!TứcthìMaoToạidõngdạcthẳngthắnnói:-Qúyquốcđấtđaichiếmnămnghìndặm,binhlínhcótớitrămvạnngười,cóđầyđủđiều

kiệnưuviệtđểthànhtựusựnghiệpbáchủ.Thếnhưng,nướcTầnchỉpháimấyvạnngườingựađãđánhchoquýquốctơibờitantác,ngaycảđếnđôthànhcủaquýquốccũngbịnướcTầnchiếmmất,lăngmộcủatổtiêncũngbịquânTầnhủyhoạimất.Nỗiđạisỉnhụcnày,trămđờikhóquên;nướcTriệuchúngtôiđềucảmthấyxấuhổthaychoquýquốc.Thếmàđạivươngvẫnthảnnhiên như thườngnhư vậy có xứng đáng với đất nước, có xứng đáng với tổ tiên haykhông?Nay,chủnhâncủa tôiquábộ tớiđây thươngnghịviệcđạisựHợptungchốngTần,khôngchỉvìbảnthânchúngtôi,cũngchínhlàvìquýquốcnữa.Tạisaođạivươngtráilạivẫncứđùnđẩytráchnhiệm?NhữnglờinóinàyđãlàmchovuaSởnétmặtlúcđỏdừlúctrắngbệch,quảthựclàkhôngcó

đườngchuixuốngđấtđànhphảiluônmiệngkhenlàphải.MaoToạithừacơtruyhỏi:-VậythìviệcHợptungchốngTần,cuốicùngngàicóthểquyếtđịnhđượckhông?SởVươngvộinói:-Cóthể!Cóthể!MaoToạiliềnsaingườibưngchiếcthauđồngtrongđựngđầymáugà,máuchó,máungựa,

quýxuốngtrướcmặtvuaSởnói:-ĐạivươnglàTungƯớctrưởng,xinmờihãyuốngtrướcbátmáunày.Sở Khảo Liệt Vương, Bình Nguyên Quân, Mao Toại ba người cùng uống máu, cùng thề

nguyền,hiệpướcliênminhHợptungcoinhưđãđượcchínhthứcthànhlập.SởvươngđápứngngaylậptứccửXuânThânQuânsoáilãnhquânSởtớigiảivâyHàmĐanchonướcTriệu.BìnhNguyênQuânvôcùngbáiphụctàiđảmlượccủaMaoToại,nghĩlạithànhkiếnđốivới

ônglúcđầu,rấtlấylàmáynáy.Trênđườngvềnước,BìnhNguyênQuânnóivớiMaoToại:-LầnnàytiênsinhđinướcSở,chỉdựavàobatấclưỡiđãthắngđượctrămvạnhùngbinh,đã

nângcaomạnhmẽuytíncủanướcTriệu.Toànthântiênsinhlàgandạ,rựcrỡchóingời,sựsắcnhọncủamũidùicònkémxatiênsinh.Trướcđâytađãnhìnlầmtiênsinh,thậtlàcómắtmàchẳngnhìnthấyviênngọclóesánghàoquang!TừđótrởđiBìnhNguyênQuânđãđặtMaoToạilênloạimônkháchThượngđẳng.SựvâyđánhcủaquânTần,cànglàmchoHàmĐancàngthêmnguycấp.BìnhNguyênQuânvề

tớinướcTriệu,tiếpthulờikhuyênbảocủacácmônkhác,bánhếtcảtàisảnriêng,trưngtậpbanghìnngười,tổchứcthànhmộtĐộicảmtử,banđêmtậpkíchvàodoanhtrạiquânTần,đãgiếtchếtđượctrênmộtnghìnquânTần,buộcquânTầnphảilùivềphíasau30dặm.Lúcnày,cứubinhcủanướcSở,nướcNgụycũngvừakịpkéotới,quânTầnđãthuachạy,HàmĐanđãđượcgiảivây.

Trướchình trạngmọi người khôngbiếtmình,MaoToại phải tự tiến cử, dũng cảmhoànthànhmộtsứmệnhtrọngđại.Ngườiđờisauđãđemhànhđộngdámđứngragánhváctráchnhiệmvụtrọngđạinàylàmthànhmộtcâuvídụ“MaoToạitựtiếncử”,lâudầntrởthànhcâuthànhngữđượclưuhànhrấtrộngrãi.

69.TrộmphùcứuTriệuTrongchiếndịchgiảivâycứuHàmĐan,támvạnquânNgụylàbộđộichủlực,đãpháthuy

đượctácdụngrấtlớn.Thếnhưng,nướcNgụyđãxuấtnhiềubinhlĩnhđếncứuviẹnnướcTriệu,màAnHyVươngtuyệtnhiênkhônghaybiết.Nguyênnhânvìsao?Vốndĩ,BìnhNguyênQuânvàTínLăngQuânnướcNgụy là thônggia,phunhâncủaBình

NguyênQuânlàchịgáicủaTínLăngQuân,TínLăngQuânlàemtraicủaNgụyAnHyVương.KhiHàmĐanbịvây,BìnhNguyênQuânquyếtđịnhđíchthântớicứuviệnnướcSở,ônglạilầnlượtviếtthưchoNgụyVươngvàemvợmìnhlàTínLăngQuânnhờhọcắtquânđicứuviện.TínLăngQuânlàmộtngườibiếthạmìnhtrọngkẻsĩ,dũngcảmlàmđiềunghĩa.Nhậnđược

thưcủachồngchịgái,tựnhiênôngthấyvôcùnglolắng,lậptứctớitìmNgụyVươngđểthươngnghị.NgụyAnHyVươngkhôngchịuđựngnổinhiềulầncầuxincủaTínLăngQuân,đãđểcholãotướngTấnBỉthốngsoái10vạnbinhmãkéođicứuTriệu.TínnàyđãrấtnhanhchónglantớinướcTần,TầnvươngvộivãcửsứthầntớinướcNgụy,

cảnhcáovuaNgụy:-ĐánhchiếmHàmĐanchỉlàcôngviệccủamộtsớmmộtchiều.AidámđếncứuTriệu,chờta

lấyxongnướcTriệu,nhấtđịnhsẽquaytrởlạihỏitộiđó!SựuyhiếpnàyđãlàmchovuaNgụyhoảngsợ,tứcthìAnHyVươngđãcửngườihỏatốctới

truyềnmệnhlệnhchoTấnBỉ,trướchếtkhôngđượcvộivãcứuTriệu,cứđóngchặtquânởtrênbiêngiớichờlệnh.BìnhNguyênQuânđâubiếtsẽgặpphảitrắctrở,chỉtráchmócTínLăngQuânkhôngchiếucố

đếntìnhnghĩa.ÔngbựctứcviếtthưquởmắngTínLăngQuân:“Từtrướctaluônluônbáiphụccôngtửlàconngườibiếtcứungườitronglúcnguynankhẩncấp,rấtcoitrọngnghĩakhí,chonêntamớikếtthànhthônggiavớiCôngtử.Ngàynay,mắtnhìnthấyHàmĐansắpsửarơivàotayquânTần,thếmàcứubinhcủanướcNgụylạichầnchừkhôngđến,phẩmđứccứungườitronglúcnguynankhẩncấpcủaCôngtửđãvứtbỏđiđâurồi?ChodùCôngtửxemthườngta,chẳngkểgìtớisựsốngchếtcủata,nhưnglẽnàoCôngtửlạikhôngthươngxótđếnchịmình,nỡđểchochịmìnhđilàmtùbinhcủanướcTầnhaysao?TínLăngQuânvừađọcxongbứcthưgửiđến,vừacảmthấyoanuổng,lạivôcùnglolắng.Ông

nghĩđinghĩlại,đànhphảitớithỉnhcầuNgụyVương,đimấylầnliền,lạimờingườitớitrìnhrõlợihại, khuyênNgụyVươngnhanhchóngxuấtquân.Đứng trướcsựuyhiếpcủanướcTần,sốnglưngcủaNgụyVươngkhôngsaoưỡnthẳngđược,ôngkiênquyếtkhôngchịuxuấtquân.TínLăngQuânthấyNgụyVươngquyếtkhôngchịuxuấtquân,liềnhạquyếttâmmộtcònmộtmấtvớinướcTriệu,ôngđã tổ chức cácmônkhách củamình lại, tổng cộngđượchơnmộtnghìnngười,lạigomgópđượchơnmộttrămchiếnxa,dựđịnhkéoquânđộibịcôlậpcủamìnhđicứuTriệu.Khiđộingũđiquacửathành,TínLăngQuântớicáotừquangiữcửatêngọiHầuDoanh,Hầu

Doanhđãbảymươi tuổi, làbạngià củaTínLăngQuân, giađình rấtnghèokhổ, thếnhưngphẩmđứccaothượngthôngminhcơtrí.ThườngngàyTínLăngquânrấttôntrọngHầuDoanh.Lúcnày,TínLăngQuânđemdựđịnhcủamìnhnóichoHầuDoanhbiết,muốnlắngngheýkiếncủaHầuDoanh,chẳngngờ,vịHầulãotiênsinhđóchỉlạnhnhạtnóimộtcâu:-XinCôngtửchúýbảotrọng!Tôithângiàsứcyếu,khôngthểđicùngCôngtửđược!TínLăngQuântừbiệtHầuDoanh,vộivãđánhxelênđường.TrênđườngđiTínLăngQuân

càngnghĩcàngthấybựcdọc,nghĩthầm:-Thườngngàytađốiđãivớilãocóthểnóilàtìnhsâu,nghĩanặng.Hômnaytaliềuchếtđi

cứuTriệu,ngayđếnmộtcâuthânthiếtlãocũngkhôngnói,tạisaolãolạilạnhnhạtnhưthếnày?Phảichănglàtađãcóđiềugìsaisót?Taphảiquaytrởlạihỏihắnxemsao.

Tứcthì,TínLăngQuânchoquayđầuxetrởlạicửaThành.Chẳngngờ,HầulãotiênsinhđangchờTínLăngquânởcửa,nói:-LãođãdựliệutừtrướclànhấtđịnhCôngtửsẽquaytrởlại.TínLăngQuâncảmthấykỳquái,hỏi:-Tạisaotiênsinhlạibiếtđược?HầuDoanhnói:-NgàynayCôngtửtớinướcTriệuliềumạngvớiquânTần,điềunàycókhácgìđemmiếng

thịtbéotớilàmmồichohổ,chỉchếtuổngmàthôi!ThườngngàyCôngtửđãilãoơnnặngnhưnúi,vàolúcsinhlytửbiệtnày,ngayđếnviệcđưatiễntôicũngkhôngđi,mộtlờilàmấmlòngcũngchẳngcó,tôichắcrằngCôngtửnhấtđịnhsẽrấtbựcbội,khôngquaytrởlạihỏichorõrằng,thìđómớilàđiềulạ!TínLăngQuânnhìnthấyHầuDoanhđãgiãibàytâmsựcủamình,vôcùngbáiphục,đoán

chắcrằngnhấtđịnhlãosẽcómưusâukếxa,liềnvộivàngthỉnhgiáo.HầuDoanhđãtáchkhỏimọingười,mờiTínLăngQuânvàotrongmộtgiannhànhỏ,khekhẽ

nóivớiông:-PhitửmàhiệnnayĐạivươngsủngáinhấtlànàngNhưCơ,Côngtửlàđạiânđạiđứccủa

NhưCơ,cólẽnàoCôngtửkhôngnhớchăng?-ừ,nhưngnóirađiềunàyđểlàmgì?-NghenóichacủaNhưCơsaukhibịgiếtchết,nàngxinvớiĐạivươngtrảthùthaychonàng,

nhưngđãbanămrồivẫnchưabắtđượchungthủ.VềsauchínhlàmônkháchcủaCôngtửđãgiếtchếthungthủ,đemđầulâutớigiaochonàng.VìviệcnàymàNhưCơchỉmộtlòngmuốnbáođáprấthậuđốivớiântìnhcủaCôngtử.Hômnaychẳngphảiđúnglàlúccầntớinàngđósao?TínLăngQuânhỏi:-Nàngchỉlàđànbà,cóthểgiúptađượcgìđây?HầuDoanhnói:-ThưaCông tử, xinCông tửhãynghĩmàxem,muốncứunướcTriệu,độingũmộtnghìn

ngườinàycủaCôngtửliệucóíchgì?CòncầnphảidựavàoquânđộinướcNgụynữa.HiệntạiTấnBỉđangsoáilãnhđộiquân10vạnngườingựađónggiữởtrênbiêngiớihainướcNgụyTriệu.NếusửdụngđượcđộiquânnàythìcònsợgìkhôngcứuđượcnướcTriệunữa?TínLăngQuânnói:-Thếnhưngđộiquânngười,ngựacầnđiềuđộngnàythìtrongtaytalạikhôngcóHổphù!Hổphùnóichungcóhìnhdạnggiốngconhổđượcđúcrabằngđồng,chiathànhhainửa,một

nửalưugiữtrongtaynhàvua,mộtnửagiaochoĐạitướngđemquânđi.KhinhàvuamuốnđiềuđồngquânđộithìsaisứthầnđemmộtnửaHồphùđitruyềnlệnh.Đạitướnglấynửaphầnhổphùkiađốinghiệmvớinửaphầncủasứthần,thấyhoàntoànkhớpthìmệnhlệnhphátmớicóhiệulực.HầuDoanhliềnnói:-HiệntạimộtnửaHổphùđangnằmtrongtayTấntướngquân,cònmộtnửaĐạivươngcất

giữ.ChonênchỉcóđượcmộtnửaHổphùcủaĐạivươngmớiđiềuđộngđược10vạnbinhmãcủaTấnBỉ.NgườivẫnsớmtốicậnkềĐạivương,chẳngphảilàNhưCơđósao?NghetớiđâyTínLăngQuânmớibỗngnhiêntỉnhngộ,nói:-ýcủatiênsinhlàđểchoNhưCơ...HầuDoanhnói:

-Sựviệcđãtớinướcnàyrồi,cũngchẳngcòncáchnàokhácđược.Đànhphảinhờnànglấytrộmnửaphầnhổphùđó.ThếnhưngTínLăngQuânvẫnchưadámhạquyếttâm,nói:-ChodùcóđượcHổphùởtrongtayrồi,nếuBấnBỉkhôngchịunghetheothìlàmthếnào?

Tụcngữnói“Tướngtạingoại,cóthểkhôngtiếpnhậnmệnhlệnhvua”đó!HầuDoanhnói:-ChonênlãoxintiếncửchoCôngtửmộtngười.LãocómộtngườibạntêngọilàChâuHợi,

võnghệcaocường,đặcbiệtlàtrongtaycómộtchiếcchùysắtlớn,khôngaiđịchnổi,đểchohắnđicùngCôngtử.Tớilúcđó,nếuTấnBỉnghetheosựđiềukhiểnthìrấttốt;nếukhôngthìchỉmộtchùylàtínhmạngcủaTấnBỉđitoi.TínLăngQuânthấytìnhhìnhquânsựrấtkhẩncấp,lạichẳngnghĩrakếgìkhác,đànhđồngý

theocáchnày.TínLăngQuânđemviệccầnHổphùkhẽnóivớiNhưCơ,quảnhiênNhưCơđãtrộmlấyđược

đưara,TínLăngQuâncầmđượcHổphù,dắttheoChâuHợi,ngayđêmđóvộivãđiđiềubinh.HọtớidoanhtrạicủaquânNgụy,vàogặpTấnBỉ.TínLăngQuânnói:-Tướngquânvấtvảquá,đạivươngcóđặcýđếntatớithayôngđây!NgaylậptứcTínLăngQuânlấyHổphùrađưachoTấnBỉđốichứng.TấnBỉkhớpxongHổ

phù,biếtkhôngphảilàgiả,thìtinngay.ThếnhưngTấnBỉlạinghĩ:-Đạivươngđãgiaophóchota10vạnđạiquân,talạichẳngphạmphảilỗilầmnào,tạisaolại

độtngộtcáchchứccủata?TuyđãcóHổphùđây,nhưngviệclớnnhườngnày,saolạikhôngcóthưtới?Xemrakhôngthểsơxuấtđược!ThếrồiTấnBỉkháchkhínóivớiTínLăngQuân.-Xincôngtửhãyđợivàihôm,đểtôiđemsổdanhsáchkiểmkêlạichuđáo,sauđósẽlàmthủ

tụcbàngiao,ýcôngtửthếnào?TínLăngQuânliềnlolắng,nói:-TaphụngmệnhdẫnquânđicứuTriệu,HàmĐanđangnguytrongsớmtối,dùcóđisuốt

đêmtacònsợchẳngkịp,saolạicóthểchờđợiđểlỡdởviệclớnđược?TấnBỉđànhnói:-Thựctìnhkhôngdámgiấucôngtử,việcquâncơđạisựnhưthếnày,cầnphảibáocáolạivới

Đạivươngmộttiếng,sauđómớidámtuân...Chữ“mệnh”cònchưakịpnóira,ChâuHợiởbêncạnhđãgàoto:-Tướngquânkhôngtuântheovươngmiện,chínhlàphảnbộiđó!Nóirồirútngaychiếcchùysắtnặng45cântừtrongốngtayáora,bổdọcxuốngđầuTấnBỉ.

ChiếcđầulâucủaTấnBỉtronggiâylátđãnátnhưbột.TínLăngQuântaycầmhổphù,trèolêncaohétlớn:-ĐạivươnghạlệnhchotathayTấntướngquândẫnbinhđicứuTriệu,TấnBỉkhôngphục

tùngmệnhlệnhcủanhàvua,nênphảichịutộichết.Mọingườikhôngviệcgìphảikínhsợ,hãynghelệnhcủata!Trongdoanhtrạiquânimphăngphắc,chỉnghethấyTínLăngQuântuyênbố:-Haichaconđềulàmlính,ngườichacóthểtrởvềnhà,haianhemđềuởtrongquânngũ,

ngườianhcóthểvềnhà,ngườinàogiađìnhlàconmộtvàolính,cũngkhôngphảiđiđánhtrậnnữa,trởvềmàphụngdưỡngchamẹ!

Vànhưvậy,mườivạnquânđộichỉcònlưulạitámvạntướngsĩ,thếnhưngsứcchiếnđấucàngmạnhhơn.TínLăngQuânsoáilãnhđộiquânnày,ngayđêmđótấncôngvàoHàmĐan.QuânnướcTầnthấyquânđộinướcNgụytừsau lưngđánhtới,hốthoảngứngchiến,vừa

đánhvừalùi.LúcnàyBìnhNguyênQuândẫnquântừtrongthànhxôngra,haiquânđánhkhépgọngkìmquânTần.Trướcmặtvàsaulưngđềugặpđịch,quânTầnkhôngthểđứngvữngnổi,binhmãtổnthấtquánửa,đànhphảirútlui.CuốicùngHàmĐanđãđượcgiảicứu.Đâylàsựkiệnxảyravàonăm58ChuNảnVương(năm257trướcCôngNguyên).NgụyVươngbiếtđượcsựviệcTínLăngQuântrộmHổphùcứuTriệu,giếtchếtTấnBỉ,thìvô

cùngtứcgiận,nổitrậnlôiđình,trướctiêngiamNhưCơvàolãnhcung.VềsaunhìnthấyquânNgụythắngtrận,khảihoàntrởvề, lạichuyểngiậnthànhvui.TínLăngQuânbiếtchắcNgụyVươngbấtmãnđốivớimình,khôngdámtrởvềnướcNgụynữa,màsốngởnướcTriệusuốt10năm.MãichotớikhinướcTầnphátbinhđánhNgụy,NgụyVươngnhiềulầnkhẩnkhoảnmời,ôngmớiquaytrởvềnướcNgụy,trùhoạchđạikếchốngTần.

70.ĐàitrốnnợChínhtrongkhiTínLăngQuântrômphùcứuTriệu,SởKhảoLiệtVươngcũngcửquanlệnh

doãnXuânThânQuânsoáilãnhquânSởđicứugiúpnướcTriệu.XuânThânQuânhọHoàng,tênYết,hiểubiếtrộngrãi,thíchkếtgiaovớicácvịtânkhách,

cũngcó tớibanghìnmônkhách.Lúcđó,ông tiếpnhậnđượcquân lệnhcủaSởVương,dẫnquânđộixuấtphát.NướcSởcáchnướcTriệurấtxa,hànhđộngcủaquânSởlạichậmchạp,chờtớikhihọkịptớibiêngiớinướcTriệu,vấpphảigọngkìmcủaquânđộihainướcTriệu,Ngụy,quânTầnđã chạy rồi, XuânThânQuânđànhphải dẫnbinhvềnước. Saukhi SởKhảoLiệtVươngbiếtđượctìnhhìnhnày,vôcùngcảmkháinói:-XemraviệcHợptungcủaBìnhNguyênQuânkhôngphải làchuyệnnóichơi, thựcsựđã

thànhcôngrồi.NếunhưtacónhữngnhântàinhưBìnhNguyênQuân,TínLăngQuânthìcònsợnướcTầngìnữa?Lúcđó,XuânThânQuâncũnggiốngnhưcũngnhưBìnhNguyênQuânvàTínLăngQuân,đều

lànhữngngườirấtcódanhtiếng;ngheSởVươngnói,tronglòngkhôngbiếtlàcayhaylàđắng,cảmthấyrấtkhóchịu.ĐểtỏrõbảnthânmìnhchẳngkémgìBìnhNguyênQuân,TínLăngQuân,ôngđãnghĩramộtchủý,nóivớiKhảoLiệtVương:-NướcTầnvừamớinếmđònbạitrận,quânđộitửtưhơngquánửa,nguyênkhíbịtổnhại

nặng,nhâncơhộinàychúngtacửsứthần,hẹnhọpvớicácnước,cùngđiđánhnướcTần.ĐồngthờitớithuyếtphụcChuThiênVương,giươngcaocờcủaChuThiênVươngđitrừngphạtnướcTầnchodanhchínhngônthuận.Đâylàcơhộitốtđểxâydựngnghiệpbáchủ.KhảoLiệtVươnghớnhởramựt.XuânThânQuânđãnóirấtđúng,cơhộibáchủđangởtrong

tầmtay.TứcthìLiệtVươngliềnsaingườitâuvớiChuThiênVương-ChuNảnVươnglệnhchocácnướccùngxuấtphátquânđánhTần.LúcnàyquyềnlựccủaChuThiênVươngcàngthêmsuyyếu.TriềuđìnhnhàChuchỉcònlại

ba,bốnchụctòathànhtrìvớihơnbavạnnhânkhẩu.Đấtđaiđãhẹp,lạibịchiathànhhainửa,dohaiquảngialàĐôngChuCôngvàTâyChuCôngcaiquản,ChuNảnVươngchỉcóthểtạmthờitrúởchỗTâyChuCôngbịcácnướcxemthườngtừlâurồi.CóđiềulàôngvẫncònxưnghiệulàThiênVương,trêndanhnghĩavẫnlàvịvuachungcủacácnước.Chonên,cómộtsốvuacácnướcvẫnmuốncầmcờhiệucủaôngtớiralệnhchocácnướcmởrộngthếlựccủamình.ChủýcủaXuânThânQuânchínhlàởchỗđó!ThếcònChuNảnVươngthìsao?Cuộcsốngcủaôngcàngngàycàngkhókhăn.BởinướcTần

từngbướcsáttớigầnđãxâmchiếmrấtnhiềuđịaphươngcủanướcHàn,bướctiếpsauxemchừngchúngsẽtiêudiệttriềuđìnhnhàChu.Chínhvàolúcmấuchốtnày,bỗngnhiênnướcSởcửsứthầntới,đểchoChuNảnVươngralệnhchocácnướccùngtấncôngnướcTần.SựhưngphấnđócủaChuNảnVương,khỏicầnphảinhắctới.Thếnhưng,đãcólệnhcủaChuThiênVươngchocácnướcTấncôngnướcTần,thìtriềuđình

nhàChucầnphảicómộtđộiquân.ÔngsaiTâyChuCôngtrưngtậpbinhmã,trùbịlươngthực.TâyChuCôngtốnphírấtnhiềusứclựcmớithugomđượcđủnăm,sáunghìnngười,nhưngvũkhíkhôngđủ,lươngthựccũngrấtthiếu.Biếtlàmsaođây?ChuNảnVươnglolắngtớimứcluônvòđầubứttai,bỗngnhiêntronglúckhốnkhóđãlótrímưu,ôngnghĩramộtbiệnpháp:vaytiềncủacáchộgiàucótrongvùng,lậpchohọmộttờkhếước,khiđắcthắngtrởvềtriềuđìnhsẽdùngchiếnlợiphẩmhoàntrảcảvốnlẫnlãi.Cáchộgiàucóđó,nhìnthấycócácnướclàmhậuthuẫn,chorằngquânđộicủanhàvuanhấtđịnhsẽgiànhđượcthắnglợi,sauchiếnthắngsẽgiànhđượcmộtkhoảntiềnlớnvàcơhộipháttàiđãđến,chonênhọđềukhẳngkháidốchầubaora.Nhưvậylà,ChuNảnVươngđãthugomđượcmộtkhoảntiềnlớnmộtcáchnhanhchóng,chế

tạovũkhí,mualươngthực,thaoluyệnbinhmã;mộtđộiquânhơnnămnghìnngườicoinhưđãđượcxâydựngnên.ÔngchỉđịnhTâyChuCônglàmđạitướng.TâyChuCôngdẫnbinhmãtới

vùngđấtYKhuyết(phíaNamthànhphốLạcDương,tỉnhHàNamngàynay)chỉchờđánhxongtrậnlàtớigiànhchiếnlợiphẩm.Chẳngngờsáunướclàchiêngđánhđềumàtrốngchẳnggõđều,ngườiđến,ngườichẳngđến.

NướcHànđãbịnướcTầnđánhchohoảngsợ,khôngdámxuấtquân.HainướcTriệuvàngụyvừađánhnhauvớinướcTần,nguyênkhíchưakhôiphụcđược,khôngđủsứcđểxuấtgiao.QuanhệgiữanướcTềvànướcTầncònthânthiết,nênchẳngchịuxuấtquân.CuốicùngchỉcóbinhmãcủahainướcSởvàYêntớitậphợpởYKhuyết,tổngcộnglạicũngkhôngquámấyvạn.NhưvậythìđâucóphảilàđốithủcủaquânTần,chỉtrôngquânđộicủabốnnướckia.Kếtquảlàchờsuốtbathángtrời,cũngchẳngnhìnthấymộtbóngquânnàocả,sĩkhílẽdĩnhiêncàngngàycàngsútkém.NướcTần thấyrõđộiquânnàychẳngquachỉ làmộtđámđôngôhợp,chẳngcógìghêgớmcả.Chúngđãsắpxếp10vạnquânởtrênbiêngiới,nghiêmtrậnchờđợi,đôikhicòntớinơicáchchỗđóngquâncủabinhlínhSởYênkhôngxađểtiếnhànhdiễntập,diễuvõdươngoai.QuânđộihainướcSởYênthấyvậyđềutựrútquân.TâyChuCôngchẳngthuđượcchiếnlợiphẩm,đànhphảithuquân.Trậnkhôngđánh,quânlươngvayvềđãdùnghếtsạch.Sốhọgiàucókialàmsaocóthểcam

chịuđược?Họđemkhếướctớitậptrungởtrướccửacung,đòinợChuNảnVươngtừsángsớmđếntối,gào thétvang trời.LúcnàyChuNảnVươngthật làhổ thẹnvàhốihận,nhưngkhôngkịpnữarồi,ôngđànhtrốnnấpởtrongcungsuốtngàykhôngdámlộmặt.Cáchộgiàucógàothétcànghunghăng,ôngởlỳtrongcungcũngkhôngyên,lạiphảitớiẩnnáutrênmộtđàicaoởhậucung.Vềsaunhândânđãgọiđàicaonàylà“Đàitrốnnợ”.SaukhihainướcSở,Yênrútquân,quânTầnthuậntaychiếmluônDươngThànhcủanước

Hàn, thừathắngxông lênđánhthẳngtớiTriềuChu.ChuNảnVươnghoảngsợquá,dựđịnhchạytrốntớinướcHànvànướcNgụy.ThếnhưngTâyChuCôngkhôngđồngýđểchoônglàmnhưvậy,TâyChuCôngđãkhuyênChuNảnVương,nói:-XemranướcTầnsẽthôntínhcảsáunước,đólàxuthếlớn.CácnướcHàn,Ngụy...khônglâu

cũngsẽbịnướcTầnnuốtchửng,hàcớgìđạivươnglạiphảichịunhụchailần?ChibằngcứtrựctiếpđầuhàngnướcTần,cólẽlàkếtcụccũngkhôngđếnnỗiquáthảm.ChuNảnVươngvừanghecólý,đànhphảivứtbỏcáikhungThiênVương,ngoanngoãnôm

bảnđồ,dẫncácđạithầnvàgiaquyếntớiHàmDươngxưngthầnvớivuaTần.TầnvươngnombộdạngChuThiênVươngđángthươngnhưvậycũngkhôngnỡxửtội,đành

giángxuốnglàm“Chucông”,choôngcưtrúởđịaphươngThànhLương.ChuThiênVươngvốndĩtuổitácđãcao,lạibịmộtcúsốclớnnhưvậy,tớiThànhLươngchưađầymộtthángthìquađời.Tổngcộngôngởngôiđược59năm,nămđóchínhlànăm256trướcCôngNguyên.Khoảngbảytámnămsau,nướcTầnlạicấtquânđitiêudiệtđấtquảnhạtcủaĐôngChuCông.

NhưvậylàtínhtừkhiChuVũvươngdựngnướctrởđi,triềuđìnhnhàChukéodàihơn800năm,tớiđâyđãdiệtvong.Đólàsựkiệncủanăm24trướcCôngNguyên.

71.ĐôGiangYểnĐếncuốithờikỳChiếnQuốc,cụcdiệnchínhtrịđãrấtsángsủa.NướcTầnmạnhnhất,trở

thànhmộtquốcgiacóthựclựcthốngnhấtTrungNguyên.SởdĩnướcTầnlớnmạnhnhưvậy,cónhiềunguyênnhân,trongđómộtnguyênnhânquantrọngchínhlànướcTầnrấtcoitrọngnôngnghiệp,tíchcựcxâydựngthủylợi,pháttriểnsảnxuất,dovậymàcólựclượngkinhtếtươngđốihùnghậu.CôngtrìnhthủylợiĐôGiangYển(Yểnlàbờđêgiữnước)hùngvĩnổitiếngnhấtchínhlàdoquậnthúThụcQuân(phíaTâytỉnhTứXuyênngàynay)têngọiLýBằngvàcontrailàNhịLanglãnhđạonhânxâydựngnên.Côngtrìnhthủylợinàytớingàynayvẫncònpháthuyđượctácdụngcựckỳlớn,tướitắmchomấytrămvạnmẫuruộngtốt,khiếnchobìnhnguyênThànhĐôtrởthànhvựathócnổitiếngcủaTrungQuốc.ChaconLýBằngđãlãnhđạonhândânxâydựngBờđậpĐôGiangnhưthếnào?Đólàsựviệccủahơn2200nămvềtrước.KhiđóThụcquậnthườngxuyênbịnạnlụt lớn,

khiếnchocảmộtvùngđấtrộnglớnhoangvu,nhiềungườilưulạcmấtchỗở,sốngcuộcsốngrấtbithảm.VốndĩvùngđấtThànhĐô,huyệnQuáncủaThụcQuânlàmộtbìnhnguyênlớn.Xungquanh

bìnhnguyênđềulànhữngđỉnhnúicao,consôngMânbắtnguồntừtrênđỉnhnúiMânởphíaTâyBắcThụcQuậnquanhnămđóngbăng.VùngthượngduMângiangnàycóđộdốclớn,thếnướcrấtmạnhchảythẳngxuốnghunghăngnhưconngựarừngmấtcương.Tớigầnhuyệnquánthếđấtđộtnhiênbằngphẳng,dòngchảybiếnthànhchậm.Bùncát,đásỏitừtrênnúiđổxuónglắngđọnglại,nămquathánglại,lòngsôngcàngngàycàngcao.Hễcứtớimùahạ,tuyếttrênnúitanra,nướcsôngdângcao,consôngkhôngchứanổinướctrànlênbờ,ngậpmênhmôngthànhtaihọa.NhândânsốngởvùngđóđãnếmphảiđủthứkhổsởcủasôngMân,họđãtừngtiếnhànhnhữngcuộcđấutranhchinhphụcconsông,ngănchặnnướclụt.Thếnhưng,doMângiangnướclớn,sốnggấp,cuốicùngchẳngcóbiệnpháptrịthủynàocóhiệuquả.TầnChiêuTươngVươnglênngôikhônglâu,biếtLýBằngcókinhnghiệmtrịthủy,liềncửông

tới Quận Thục đảm nhận chức Quận Thú, là trưởng quan hành chính cấp cao nhất ở địaphương.LýBằngvừatớinhậnchứcđãtíchcựctìmhiểutìnhhìnhnướcvàlòngdân.Ôngcùngcontrai

lànhàNhịLang,mờimấyngườinôngdâncókinhnghiệm,cùngđikhảosátởvenbờMângiang, lắngngheýkiếncủadânchúng,điềutrađịahình,nghiêncứucácbiệnpháptrị thủysôngMân.HọtớingoạithànhhuyệnQuán,nhìnthấymộtngọnnúicaochớivớithẳngđứngởbờĐông

sôngMân,chặnmấtlốiđicủasôngMân.TheolờidânbảnđịathìđólànúiNgọcLũy.Dovìnướcsôngbịnúichặnđứng,khôngchảyđượcsangphíaĐông,khinướctothườngthườnglàphíaTâybịlụt,phíaĐônglạibịhạn.MộtlãonôngkiếnnghịvớiLýBằng,nói:-NếuđàomộtcửacủaNgọcLũy,dẫnđượcnướclụtchảysangphíaĐông,thìnướclụtởphía

Tâysẽnhỏđi,phíaĐônglạicóthểdẫnnướctướichoruộng,đóchẳngphảilàmộtcôngđôiviệchaysao?LýBằngdẫnmọingườiquansáttỉmỉđịahình,chorằngkiếnnghịnàyrấthay,liềnquyết

địnhđàonúiNgọcLũy,phânchianướclụt,giảmbớttaihọa,dẫnnướcvềtướichođồngruộng.KếhoạchnàycủaLýBằngđượcmọingườitánđồng.Tứcthìmộtcuộcchiếnđấuđàonúikhí

thếrầmrộbắtđầu.Saukhikhởicông,mộtkhốilượnglớnnôngdânvàthợthủcông,ngườiđàođá,ngườigánhđá,làmviệcrấtsôinổinhiệttình.Dùlúcđóđãcóđồsắt,việcđàođávẫnhoàntoàndựavàosứcmạnh,đàosuốtcảngàymàchẳngđượcbaonhiêu,côngbịbị tổnhạirấtnhiều.Cóngườinêuramộtmẹo:Trướchếtđụcmộtđườngrãnhởtrênđá,sauđóchấtđầycỏkhôởtrongrãnhvàkẽđá,bêntrênchấtđầycànhcây,củikhôrồiđốtlửa.Đábịnóngsẽnứtra,sauđómớiđụcthìsẽđỡtốnsức.LýBằngchomọingườilàmtheonhưvậy,quảnhiêntiếnđộcủacôngtrìnhđãtăngnhanh,cuốicùngđãđàođượcmộtlỗhổngquanúi,chẳngngờlỗnhỏ

dòngchảynướcchảykhôngđượclàbao.ChaconLýBằnglạidẫnđầuquầnchúng,đàorộnglỗhổng.Khimùalụttới,mọingườiđềuchạycảlênbờsôngxemnướccóchảyquađườngsôngmớiđàokhông.Khinhìndòngnướcàoàoqualỗhổng,tướitắmchođồngruộngbịkhônứtnẻ,khỏicầnphảinóitớihọsungsướngtớimứcnào.BởivìlỗhổngmớiđàoquanúiNgọcLũygiốngnhưmộtcáimiệngbình,màmọingườicứgọilà“Miệngbìnhquý”(1).Đoạnnúiđụcquanàyđặttênlà“LyĐôi”.NhândâncòngọiđoạnđoạnsôngMẫncũlà“Ngoạigiang”,dòngchảycủachilưumớigọilà“NộiGiang”.Đốivớivấnđềđào“Miệngbìnhquý”,gầnđâycóngườikhảochứng,chínhlàtrướcLýBằng

khoảng30đến100năm,mộtvịvuanướcThụccổđạichủtrìviệcđàođórồi.Mặcdùvậy,việcchaconLýBằngmởrộng“Miệngbìnhquý”khơithônglạiNộigiangcũngvẫnlànhữngcôngtíchkhôngthểphaimờ.Saukhitudựnglạicôngtrình“Miệngbìnhquý”,Lýbằngpháthiện,lượngnướccủaNộigiang

khônglớn,khôngthểthỏamãnđượcnhucầutướitắm.LàmthếnàođểchoNgoạigiangphânđượcnhiềunướcquađây?ChaconLýBằnglạitớiquansátvùngthượngduBảoBìnhkhẩu,rồicùngbàconbànbạc,cuốicùngđãtìmđượcbiệnphápmới.BiệnpháplàởthượngduMângiangcáchBảoBìnhkhẩukhôngxa,ởgiữadòngsôngxâydựngmộtconđêphânnước,bắtnướcsôngphânthànhhaiđoạn.Nhưvậylàcàngcóthêmnhiềunướccóthểchảycuồncuộnxâydựnglênmộtconđêphânnước,đâuphải làmộtviệcdễdàng.Lúcđầu,ngườitađãlợidụngthờicơnướcít,dùngnhữngnguyênliệuđátrứngngỗnghiệncóởvùngxâymộtconđêởgiữasông,chẳngngờđượcmấyhômnướcsôngđãxoáyđổmất.Trảiquakinhnghiệmnhiềulần,khôngngừngcảitiến,cuốicùngđãdựngđượcmộtconđêlớntươngđốivữngchãi.Thếnhưng,chỉmột lần lũquét từ trênnúiđổxuốngđãxóabìnhđịadấuvết.Vềsauphảidùngnhữngtảngđálớn,dựngthửlạimàvẫnkhôngđược.Khôngbiếtngườitađãphảithựcnghiệmbiếtbaonhiêulần,màlầnnàocũngbịthấtbại.Biếtlàmsaođây?Vìviệcnày,LýBằngrấtsầukhổ,ngàyngàyvắtóctìmbiệnpháp.Mộthôm,chaconLýBằnglạitớiThượngduMângiangquangsáttìnhhìnhnước.Thấymột

tốpphụnữđanggiặtởvensông,quầnáothìngâmtrongcácsọttređặtdướinước,nướclạichảyrấtmạnhthếmàsọttrecũngkhôngbịcuốnđi,LýBằngthoắtđộng,nghĩngayraviệcbỏđátrứngngỗngđặtvàosọttrechochìmxuốngđáysông,chắcchắnlànướccũngkhôngthểxoáyđiđược!Ôngbènđembiệnphápnàyrabàn,mọingườiđềuchorằngbiệnphápnàynhấtđịnhlàcóhiệunghiệm,hơnnữalạidễlàm,vìởvùngnàykhắpnơiđềucótre,đátrứngngỗngcũngsẵn.Nói làmlà làmngay,LýBằngchoNhịLangdẫnbàconlênnúichặtche,bảnthânmìnhtriệurấtnhiềuthợđếnđansọt.Chẳngbaolâu,mộtkhốilượnglớnsọttrúcđãđượcđanxong,LýBằngchođổđầyđátrứngngỗngvàosọt,chuẩnbịlàmthínghiệmtrước.Hômlàmthửnghiệm,chaconLýBằngđếnrấtsớm,bàconnôngdânởxungquanhcũngtớirấtđông.Đầutiênlàthửnghiệmởchỗnướcnông,thấythànhcông,họdichuyểntiếpnhữngsọttređếnchỗnướcsâu,sónglớn.Khôngđượcrồi,nhữngchiếcsọttređềubịsóngxoáychòngchành,cólẽlàsọttrequánhỏ.LýBằnglạichođannhữngchiếcsọttrelớnhơn,dàihơn,dàitớibatrượng,totớibabốnthước,chấtđầyđátrứngngỗngvàsaukhiđặtvàogiữadòngsôngchảyxiết,khôngbịnướcxoáyđinữa.LýBằngvàmọingười,ainấyđềuhếtsứcvuimừng.Saucuộcthínghiệmthànhcông,chaconLýBằngbắtđầusắpđặtviệcthicông.Họtổchức

quầnchúnglại,ngườichặttre,ngườiđansọt,kẻđikiếmđá.Vôsốnhữngsọttrelớnđựngđầyđátrứngngỗngđượcchấtbênbờsông.Côngtrìnhxâyđê,phânnướcbắtđầuđượcthicông.Từng sọt tre to đầyđá trứngngỗng lần lượt bị đánh chìm xuốngđáy sông, càng tích càngnhiều,càngxâycàngcao,hệtnhưhaiconđêkiêncố,sừngsữngởgiữadòngsông,tạothànhmộtđảonhỏhẹpvàdài.Đứngtừđằngxavàngắmthìgiốnghệtnhưmộtconcálớn,đầucáhướngvềdòngchảymạnhcủasôngMân,rẽsốngmàlên,phânsôngMânthànhhaidòngnước,chonênmọingườiđãgọinólà“Phânthủyngưchủy”(miệngcáphânnước).Saukhixâydựngxongđêngănnước,lượngnướccủaNộigiangcànglớnhơn,cóthểtướitắmđồngruộngđượcnhiềuhơn,mộtnămbốnmùacũngkhôngngừngchảy.ĐểđảmbảocholượngnướccủaNộiGiangkhidânglêntrongmùahạmàkhôngquátải,chaconLýBằnglạidẫnđầumọingườixâydựngmộtconđậpCátBay(PhiSaYển)ởgiữaPhânThủyNgưvàLýĐôi.Toànbộthânđậplà

sọttrevàđáxếpmàthành,đỉnhđậpthấphơnbờđê,nhưvậykhinướccủaNộiGiangquálớnsẽcóthểtựđộngtrànquađỉnhmặtđập,chảyvàotrongNgoạiGiang,sẽkhônggâytaihại.Từđóvềsau,sôngMânđãbịchếphục,nhândânlaođộngởhaibênbờcóthểsảnxuấtthuậnlợi.LýBằng liềnđặt tênchoconđênày làĐôAnYển.Vềsauđổi tên làĐôGiangYển(ĐậpĐôGiang).SaukhiĐôGiangYểnhoàntất,nhândânlaođộngđờinàyquađờikháccònkhôngngừngcải

tiến,khiếnchoquymôcủacôngtrìnhcàngthêmhùngvĩvàhoànthiện,phụcvụsảnxuấtnôngnghiệpcànghữuhiệuhơn.Hơn2000nămtrở lạiđâymấytrămvạnmẫuruộngtươitốtđãđượctướitắm,đưalạiphúckhôngnhỏchomuôndân.XungquanhviệcLýBằngtrịthủysôngMân,cácsáchsửghichéprấtgiảnlược,thếnhưng

dângianthìlưutruyềnkhôngbiếtbaonhiêuchuyện.Vàonhữngnăm70ởdướiđáysôngcạnhĐôGiangYểnngườiđờisaulầnlượtđàođượchaibứctượngđácònkhắcbahàngchữ.TừhàngchữkhácngườitabiếtđượctượngđáđượckhắcvàonămĐôngHánLinhĐếKiếnNinhnguyênniên(năm168trướcCôngNguyên),trongđóbứctượngđálớnđượckhẳngđịnhlàTượngLýBằng,bứctượngnhỏlàmộtngườivôdanh.Cónhiềungườisuyđoán,bứctượngđánhỏphảilàthị tùng(hầu)củaLýBằng,hơnthếphảicóhai.Thờicổgọi làquanthị tùng(quanhầu) làLang,chonên“NhịLang”thựcrakhôngphảilàcontraicủaLýBằngmàphảilàhaiquanhầucủaLýBằng,tứclàhaingườigiúpviệcđãgiúpLýBằngchủtrìxâydựngĐậpĐôGiang.Cóđiềulàtrongcâuchuyệnnày,chúngtavẫnsửdụngcáchnóiđượclưutruyềnquacácthờiđại-ĐôGiangYểnlàdoLýBằngvàcontraicủaônglàNhịLanglãnhđạonhândânđịaphươngxâydựnglên.Nhândântưởngnhớcácông,cảmtạcácông;ởbờđôngNộigiangcậnkềPhânThủyNgưChủyđãxâydựnglên“NhịVươngMiếu”,đãđúctượngmãimãikỷniệmchaconôngLýBằng,nhữngngườiđãlậpnêncôngtíchbấthủvìnhândân.Chotớinayngôimiếunàyvẫncònđượclưugiữ.

72.TíchtrữhàngquýSaukhiTầnChiêuVươngquađời, con trai ông làHiếuVănVươngvà cháuông làTrang

TươngVươnglầnlượtlênlàmvua.TầnTrangTươngVươngTử Sở làmột trong số hơnhai chụcngười cháu củaTầnChiêu

Vương.MẹđẻcủaTửSởlàHạCơ,thựcrakhôngphảilàmộtngườivợđượcAnQuốcquân(tứclàHiếuVănVương)TháitửcủavuanướcTầnsủngáinhất,lẽdĩnhiên,TửSởkhôngthểđượcchavàôngnộicùngsủngái,địavịtrongvươngthấtcũngrấtthấp.Từnhữngnămxaxưa,đểbiểuthịsựhòahảo,hainướcTầnvàTriệuđãtraođổivươngtửtônđếcầmcố,TửSởcũngđượccầmcốlàmcontinởnướcTriệu.VềsaunướcTầnkhônggiữchữtínthườngxuyêncấtquântấncôngnướcTriệu,chonênnướcTriệuđốivớicontincủanướcTầnlàTửSởrấtlạnhnhạt.TửSởsốngởnướcTriệurấtkhôngvừalòng,cuộcsốngcũngkhôngdưdật,thậmchíngayđếncảhìnhthứcdànhchogiớiquýtộctốithiểucũngkhôngduytrìnổi.LúcnàycómộtđạithươngnhânởvùngDươngĐịnhnướcHàntêngọilàLữBấtVitớithủđô

HàmĐannướcTriệuđểbuônbán,đãgặpTửSở.LữBấtVinhìnthấycảnhngộkhókhăncủaTửSở,nói:-Hàngquýnàycóthểtíchtrữđượcđây!-ýrằng:conngườinàylàmộtmónhàngcóthểđưa

lạichotamộtkhoảntiềnlớn.ThìraLữBấtViđãcoiTửSởlàmộtcâytiềncóthểkhiếnchoôngtakiếmchácđược,muốnkiếmđượcmộtkhoảntiềnlớntừtrênthânTửSở,hơnthế,cònmuốnthôngquaTửSởđểmưucầuđịavịchínhtrịnữa.LữBấtVivềđếnnhà,nóivớicha:-Chacóbiếtcàyruộngthìthuđượcbaonhiêulợitứckhông?Ngườichatrảlời,nói:-Nắmđượcmùacóthểkiếmđượclợitứcgấpmười.LữBấtVilạihỏi:-Buôntraingọccủaquýthìthulãiđượcbaonhiêu?Ngườichatrảlời,nói:-Gặpmaythìcóthểkiếmlãigấptrămlần!LữBấtVihỏitiếp:-Nếulậpmộtngườilênlàmvuathìcóthểthulợiđượcbaonhiêu?Ngườichatrảlời,nói:-Giúpngườigiànhđượccảthiênhạ,lợiíchđóthìkhócóthểtínhđược!LữBấtVinói:-Naythìđangcóvậnhộitốtcóthểlậpmộtngườilênlàmvuagiànhđượccảthiênhạ;con

muốnđithửvậnmay,nếuthànhcông,chẳngnhữngbảnthânconcóthểđượcvinhhoaphúquý,màngayđếncảconcháuđờisaucũngđượctọahưởng.Ngườichahỏi:-Sựthểlànhưthếnào?LữBấtVitrảlời:-VươngTôncủanướcTầnlàTửSở,ngàynayđanglàmcontinởnướcTriệu,conmuốndựng

ôngtalàmvuanướcTần,hyvọngnhờôngtamàgiànhđượclợiíchthỏathích.TứcthìLữBấtViliềnchạytớitìmTửSở,nóivớiTửSởrằng:

-ChànglàvươngtônnướcTần,nhưngngàynaycảnhngộcủachàngquákhốnquẫn.Tôicómộtbiệnphápcóthểđemlạitiềnđồsánlạnchochàng,cảnhngộcủachàngsẽđượccảithiệnvềcănbản.TửSởnhănnhócười,nói:-Xinngàiđừnggiễucợttôi,ngàicứviệclochocáitiềnđồsánlạncủangàiđi!LữBấtVinói:-Chàngkhôngbiếtđượcđâu,phảichờchotiềnđồcủachàngsánlạn,thìtiềnđồcủatôimới

cóthểngờisángđược.TửSở làmộtngười thôngminh,chớpngayđượcýtứtrong lờinóicủangườiđại thương

nhânnàyliềnvộivàngnhườngchỗngồichoLữBấtVi,rồihaingườicùngbànbạcnhữngbiệnphápcụthểlàmchotiềnđồcủacảhaingườiđềuđượcrựcrỡ.LữBấtVinóivớiTửSản:-NghenóiôngnộiTầnChiêuVươngcủachàngtuổigiàsứcyếu,đãlậpchachànglàAnQuốc

QuânlênlàmTháitử,sẽkếthừangôivua.AnQuốcQuânsủngáinhấtlàHoaDươngphunhân,thếnhưngHoaDươngphunhâncóbệnh,khôngcònhyvọngsinhconđẻcái,dovậy,mãichotớinayAnQuốcQuânvẫnchưaxácđịnhđượcngườikếthừacủamình.Trongsốtrênhaichụcanhemcủachàng,thìchàngluônkhôngđượcôngnộivàchaquýtrọng,dovậychàngđãbịcầmcốđưasangnướcTriệulàmcontin.Nếuôngnộichàngquađời,ngườichaAnQuốcQuâncủachànglênlàmvuathìanhcảcủachàngsẽlàngườikếthừa.VịtríTháiTửlẽdĩnhiênkhôngđếnlượtchàngrồi.LờinóicủaLữBấtViđãróttrúngtâmbệnhcủaTửsở,chàngvộivànghỏitiếp:-Tiênsinhnóirấtđúng.Theongài,tôinêndùngbiệnphápnàođểgiànhlấycơhộilàmThái

tử?LữBấtVinói:-Chàngquánghèo,khôngcótiềnđểdânglễvậtchochavàHoaDươngphunhân,cũngchẳng

cótiềnđểkếtgiaobạnbè.Tôituychẳnggiàucónhưngcũngxinvuilòngtríchramộtkhoảntàisản,tớinướcTầngiúpchàngxinAnQuốcQuânvàHầuDoanhphunhânxácđịnhchànglàmngườikếthừa.TửSởnghexongrấtmừng,chàngvộivàngchắptaynói:-Nhưvậythìtốtquá,nếuđúngđượcnhưlờicủatiênsinhnói,trongtươnglaitôivàngàisẽ

cùngchunghưởngthiênhạcủanướcTần.TứcthìLữBấtVi lấyramộtngàn lượngvàng,đưachoTửSởnămtrămlượngbảochàng

dùngsốnàyđểkếtgiaobạnbè,mởrộngthếlực;nămtrămlượngvàngcònlạiLữđãmuarấtnhiềuđồngọcngàquýgiá,thânhànhđemtớinướcTầnhoạtđộngthaychoTửSở.Trướchết,LữBấtVicầukiếnngườichịcủaHoaDươngphunhân,muachuộcbàtarồinhờbàtađemsốlễvậtnàydânghiếnHoaDươngphunhânvànóirằngđâylàlễvậtcủaTửSởnhờôngđưatừnướcSởvề.LữBấtVicòncatụngTửSởlàngườiđạihiềntài,rằngTửSởđãcoiHoaDươngphunhânchínhlàmẹđẻramình,ngàyđêmđềutưởngnhớđếnAnQuốcQuânvàHoaDươngphunhânchỉcầunguyệnchochamẹđượcankhangtrừngthọ.HoaDươngphunhânlàngườiđànbàchỉưanịnhbợ,saukhinhậnđượclễvậtthìsungsướng

đếnnềmcảlòng.Ngườichịruộtcủabànhìnthấytìnhcảnhnhưvậy,liềnlàmtheoýcủaLữBấtVi,thừacơnóikhéochoTửSở.Bànói:-Emgáicủachịbâygiờcòntrẻtrungxinhđẹp,đượcAnQuốcQuânvôcùngsủngáinhưng

emlạilotớilúctuổigià,sứcyếuthìsaođây?Emchẳngcòncơmaysinhconnữa,chịnghĩrằngchibằngnhânlúccònchưamuộn,emhãynhậnlấymộtđứacontraivàxácđịnhnólàngườikếthừacủaAnQuốcQuân.TửSởhiềntàithôngminhnhưvậy,đốivớiemvàAnQuốcQuânlại

hiếuthuận,saoemkhôngnhậnnólàconđẻ,xácđịnhnólàmngườikếthừacủaAnQuốcQuân?Tươnglainósẽcảmânnghĩamàbáođápchoem,suốtđờiemsẽđượchưởngvinhhoaphúquý!HoaDươngphunhânvừangheđãcảmthấycólý,liềndựamộtcơhộinóivớiAnQuốcQuân.-Thiếpđượcsựsủngáicủachàng,nhưngchẳngmayđãkhôngcócontrai.TửSởhiềntài

thôngminh,thiếpmuốnnhậnnólàmconvàmongđượcchànglậpnólàmđíchtử,xácđịnhnólàmngườithừakếcủachàng.Khivềgiàthiếpsẽcóđượcchỗdựa.AnQuốcQuânđốivớiHoaDươngphunhântừtrướcvẫnrămrắpnghetheo,làmtheokế,bây

giờnghenàngnóinhưvậy,dĩnhiênlàvuivẻbằnglòngngay,chẳngnhữngthếcònsaingườidùngngọckhắclênmộttấmbiển,giaochoTửSởđểlàmbằngchứng.AnQuốcQuânvàHoaDươngphunhânđãtặngchoTửSởrấtnhiềuđồdùngvàquầnáo,rồimờiLữBấtVilàmsưphụcủaTửSản.LữBấtViđãgiúpđỡTửSởgiànhđượcđịavịcủaVươngTháiTôn,tronglòngvôcùngsung

sướngtrởvềHàmĐan,mờiTửSởtớitưgia,uốngrượuchúcmừng.Trongbữatiệc,việcLữBấtViđểchomộtmỹnữđượcsủngáinhấtrachuốcrượuđãkhôngquađượcconmắttinhđờicủaTửSở.TửSởđòiLữBấtVitặngchomìnhngườimỹnữnày.LữBấtVi,trướctiênđãgiảvờgiậndữ,sauhồilâumớingảtheoyêucầucủaTửSở,đemmỹnữtặngchoTửSở.Không lâu,ngườimỹnữnàyđãsinhhạđượcmộtquý tử.Vìđứacon trai sinhvào tháng

giêng(chínhnguyệt),bènđặttênlàChính,chữchính(trongchínhnguyệt)đồngâmvớichữchính (trongchính trị), tổ tiêncủanướcTầnhọDoanh, chonênđặt tên làDoanhChính(1).DoanhChínhchínhlàvuanướcTầnsaunày,ngườiđãtiêudiệtsáunướcrồithốngnhấtTrungnguyên,cũngchínhlànhânvậtTầnThủyHoàngnổitiếngtronglịchsử.NamDoanhChínhchíntuổi,TầnChiêuVươngquađời,ôngnộicủaDoanhChínhlàHiếuVăn

VươngcũngchínhlàAnQuốcQuânđãnóiởtrên,kếthừangôivua.Lúcnày,vớithânphậnlàTháitử,TửSởđãđemDoanhChínhtừnướcTriệutrởvềnướcTần.TầnHiếuVương làôngvua có tuổi thọngắnngủi,ởngôi chỉđượcmộtnămđãquađời.

NgườichacủaDoanhChínhlàTửSởkếthừangôivua,chínhlàTầnTrangTươngVương.ĐểcảmtạsựgiúpđỡcủaLữBấtViđốivớimình,TrangTươngVươngđãmờiLữBấtVilàmthừatướng,rồiphongchoLữBấtVilàmVănTínHầu.Mộtngườilàmquốcvương,mộtngườilàmthừatướng;tiềnđồcủahaingườihọcuốicùngđềuđãđượcngờisángcả.Điềunàychứngtỏrằng,vàocuốithờikỳChiếnQuốc,giaicấpđịachủmớinổidậyhoặctầnglớpphúthươngbuônbánlớn,thôngquatròchơimưumôthủđoạnchínhtrị,đãcóthểlũngđoạnnềnchínhtrịcủamộtnước,giúpđỡmộtsốngườinàođótrongVươngthấtđểđoạtlấyngôivua.TầnTrangTươngVươngởngôivuađượcbanăm,cũngquađời,tứcthìDoanhChínhmớicó

13tuổilênlàmvuanướcTần.TầnVươngChínhnguyênniên(nămđầucủaTầnVươngChính)lànăm246trướcCôngNguyên.DoanhChínhđểchoLữBấtVitiếpnhậnchứctướngquốc,còntônxưngLữBấtVilàmtrọngphụ(ngườichathứhai),đồngthờiđãbổnhiệmmộtsốngườicóbảnlĩnhlàmđạiquanvàtướngquanđểgiúpđỡmìnhcaitrịnướcTần.

73.VươngTiễndiệtTriệuNămthứ9saukhiDoanhChínhlênlàmvuanướcTần,cómộthoạnquantênlàLaoảiđã

phátđộngcuộcphiếnloạn,muốncướpđoạtngôivua.KhiDoanhChínhbiếttin,ngaylậptứcđãquyếtđoánhạthủtrướcgiànhthếmạnh,cửbinhđánhmộtđòntiêudiệtLaoải.LaoảilàngườiđượcVănTínhầuLữBấtVitiếncửvàocung,chonênLữBấtVicũngbịliênlụy.LúcđóDoanhChính21tuổi,nhưngđãcóchủýđốivớiviệcđạisựquốcgia,khôngcầnsựgiúpđỡcủaLữBấtVinữa,hơnthếlạiđangmuốnhấtcảngLữBấtVi,đểtựnắmgiữđạiquyềnchínhtrị.Vìvậy,nămthứhaisaukhidiệttrừLaoải,DoanhChínhđãhạlệnhcáchchứcLữBấtVi,thuhếtquyềntrongtaymình.LữBấtVitiếnhànhđầucơchínhtrị,tạolậpnênTửSởlàchacủaDoanhChính,đãđượcphonghầulàmTướng;LữBấtVimuốnthựchiệndãtâmlớnhơn,cuốicùngđãbịDoanhChínhđánhbại.DoanhChínhđíchthânnắmgiữđạiquyềnchínhtrị,nuôihoàibãolớn,mộtlòngmuốnsớm

thốngnhấtTrungNguyên.DoanhChính ra sức chiêunạpnhân tài, tranh thủ tài trí củahọphụngsựsựnghiệpthốngnhất.Mộtsốngườicótàinăngđíchthựcnhưngkhôngđượcvuasáunướctrọngdụng,đềuhăngháiquytheovuaTần.NgoàinhữngngườitrướcđâyđãđượctrọngdụngnhưTháiTrạchngườinướcYên,LýTưngườinướcSở...lạicómộtngườinướcNgụytêngọilàúyLiêuđãtớinướcTần.úyLiêulàmộtngườirấtcótâmkế,đốivớivuavàcácquanđạithầnsáunướcôngđềuhiểu

rõ,biếtđượcphảiđốiphóvớihọnhưthếnào.úyLiêunóivớiTầnVươngDoanhChínhrằng:-NgàynaynướcTầnlàmộtnướcđãđủsứclớnmạnhrồi,khôngmộtnướcnàotrongsáu

nướccóthểđịchnổithếcôngcủanướcTần,nhưngđiềuđángsợlàcảsáunướcliênhiệplạiđánhTần.NếuvậythìnướcTầnkhôngcócáchgìđốiphónổi.Hyvọngđạivươngđừngtiếctiềncủa,hãymausaingườitớihốilộcácđạithầnsáunướcđểphátanmưukếliênhiệpchốngTầnmàhọcókhảnăngsẽsửdụng.Thầnnghĩnhiềulắmđạivươngchỉtiêuhết30lượngvàng,cảsáunướcsẽbịtiêudiệt.TầnVươngDoanhChínhđãsửdụngsáchlượccủaúyLiêu,phânhóasáunướckhiếnchohọ

nghingờlẫnnhau,khôngthểhợptácđượctốtđẹpvớinhau,sauđósẽtừngbướctiêudiệthọ.Trướctiên,nướcTầnphảiđốiphóvớinướcHàn.NướcHànlàmộtquốcgiatươngđốinhỏ

yếutrongsáunước,lạicáchnướcTầnrấtgần.HànVươngAnlàngườithừakếngôivuavàonămLaoảilàmloạnởnướcTần,trênmặtchínhtrịkhônghềcókinhnghiệm,đốivớinướcTầnlớnmạnhtừtrướcvẫnsửdụngchínhsáchnhượngbộ.VàonămthứsáuhànVươnganlênngôivua,nướcHànđãvấpphảisựtấncôngcủanướcTần,VươngAnrấthoảngsợ,chỉmuốnđầuhàng.TầnVươngDoanhChínhnhìnthấyrõnhượcđiểmcủaHànVươngAn,liềnsaingườitớidụhàng.Trongtìnhhìnhđạiquanápsátbiêngiới,HànVươngAnthựcsựbịkhuấtphục,đãhiếndângchonướcTầncondấuđạibiểuchochínhquyềnnhànướcvàmộtkhoảnhđấtđairộnglớn,rồixưngthầnvớinướcTần,vàđâylàbiệnphápđểgiữgìnngôibáu.ThếnhưngcáchthỏahiệpcầuhòanàychẳngquachỉlàđểkéodàithờigiandiệtHàncủavuaTầnmàthôi.Saubanăm,tứclànăm17TầnVươngChính(năm230trướcCôngNguyên),DoanhChínhvẫnpháiNộiSửĐằngđánhphávàothủđôTânTrịnhcủanướcHàn(huyệnTầnTrịnh, tỉnhHàNamngàynay),đãbắtsốngHànVươngAn,tiêudiệtxongnướcHàn.NướcTầndiệtnướcTriệukhôngdễdàngnhưnướcHàn,vìphảiđánhrấtnhiềutrận.Năm18

TầnVươngChính(năm229trướcCôngNguyên)vuaTầnđãcửđạitướngVươngTiễn,Hoànỷdẫnquân tớiđánhphánướcTriệu,HoànỷđãvâyđánhBìnhDươngcủanướcTriệu.TriệuVươngThiênphái tướngquânHộTriếpmangquânđicứuviện.HộTriếp tuy tácchiếnrấtdũngcảm,thếnhưngquânTriệuđâucóphảilàđốithủcủaquânTần,kếtquảlàbịthấtbại,quânTriệuđãtổnthấtnặngđếnhơn10vạnngười,HộTriếpcũngbịchếttrận.TriệuVươngThiêncảmthấytìnhthếnghiêmtrọng,vộivàngcửđạitướngquânlàLýMụcvà

TưMãThượng...đembinhmãđichốnglạiquânTần.LýMụclàmộtĐạitướngnổitiếngcủanướcTriệu,giỏicôngthạothủ,vớibinhlínhyêucầurấtnghiêmkhắc,lúcđóđangbảovệở

biên giới phía Bắc để phòng bị sự tấn công của Hung Nô. LýMục được điều động xuốngPhươngNamchốnglạiquânTần,đãbàytrậnmaiphụcởNghiAn,đánhbạiđượcquânTầngiếtchếttướngTầnlàHoànỷ.TriệuVươngThiênvôcùngsungsướngtrướcviệcLýMụcgiànhthắnglợi,bènphongchoLýMụclàmVũAnQuân, lạicònbanthưởngchoLýMụcrấtnhiềuvàngbạc.VươngTiễntâhýquânTầnđãbịtổnbinhhạitướng,nhấtthờikhôngthểgiànhchiếnthắng

được,vộivàngsửdụngkếphảngián,nghĩcáchlygiánTriệuVươngvàLýMục.VươngTiễnnghenóiTriệuVươngcómộtsúngthần,têngọilàQuáchKhai.Conngườinàychỉmêtiềnhámcủa,trongconmắtchỉbiếtcótiền,chỉcầncótiền,thìdùlàđấtđaicủatổquốc,lợiíchcủanhândânđềucóthểđembántuốt.VươngTiễnmậtsaingườiđemtớichoQuáchKhairấtnhiềuvàng,chỉnhờhắnmộtviệclànóixấuLýMụcởtrướcmặtvuaTriệu.QuáchKhainhậnđượcvàngcủaVươngTiễnđưatới,liềnrêuraotrướcmặtvuaTriệu,nói:-LýMụcvàTưMãThươngthựcrachẳngmuốnthậtlòngbảovệnướcTriệuđâu,họđãmuốn

đầuhàngnướcTầntừlâurồi.NghenóihọđãbànbạcxongxuôivớinướcTầnrồi,chỉcầnhọtớiđầuhàng,thìvuaTầnsẽchohọrấtnhiềuđấtphongvàvàngbạcchâubáu.Ngàynaysựthắngbạiởtrênchiếntrườngcủahọđềulànhữngđiềumàcảhaibêncốýgiảvờlàmramàthôi,chứđâucóphảilàquânTriệuthựcsựđánhbạiđượcquânTần.TriệuVươngthiênlàmộtkẻhồđồ,ngớngẩnchẳngcóchútkinhnghiệmchínhtrịnào,đối

vớinhữnglờirêuraobịađặtcủaQuáchKhaithìtinlàthật,liềnbắtLýMụcgiếtchết,rồicáchchứcTưMãThượng.NgoàiracòncửhaingườilàTriệuThôngvàNhanTụtừnướcTềđếnlàmtướngquân.ĐángthươngchoLýMụcmộtđờinổitiếnganhhùng,bỗngnhiênbịgiantặclàmhại;cònnhưviệcTriệuVươnggiếtchếtLýMục,cũngcoinhưtựpháhủycửatường,từđâycóthểkéoquânđánhthắngvàotrongnướcTriệu.VươngTiễnđượcbiếtkếphảngiáncủamìnhđãthànhcông,đúngvàotháng10năm19Tần

VươngChính(năm228trướcCôngNguyên)đãsoáilãnhquânTầntấncôngàoạtvàonướcTriệu,trênđườngđithếmạnhnhưchẻtre,nhanhchóngphátanđượcthủđôHànĐancủanướcTriệu,bắtsốngđượcTriệuThiênVươngvàcácquanviênvănvõcủanướcTriệu,diệttannướcTriệu.TầnVươngDoanhChínhnghenóiVươngTiễnđãtiêudiệtđượcnướcTriệu,liềnđíchthân

tới thủđoHàmĐannướcTriệu,mảnhđấtnơiđãsinhramình,mộtmặt làmuốntỏrõoaiphongcủamình,mặtkhác cũngvìmuốn trảmối thù riêng.DoanhChínhđãbắnhết tất cảnhữngngườicóthùriêngởtronggiađìnhnhàmẹmìnhnămđó,toànbộđãđemchônsốnghết.KhithànhHàmĐanbịphá,CôngtửGianướcTriệuđãđemthânthuộcvàbộtướnggồmmấytrămngườimaymắnchạythoáttớiĐạithành(huyệnúy,tỉnhHàBắcngàynay),tựxưnglàĐạivươngrồiliênhiệpvớicáccnướcYênởphíaĐôngtớiđóngquânởvùngThượngCốcđềphòngquânTầntấncông.Trongquátrìnhhoànthànhsựnghiệpthốngnhất,TầnVươngDoanhChínhlầnđầutiênthi

thốtàinăngđãgiànhtoànthắng,chỉtrongthờigianchưađầybanăm,lầnlượttiêudiệtđượchainướcHàn,Triệu,đặtcơsởchosựnghiệpthốngnhất.SựnghiệpthốngnhấtTrungNguyêncủavuaTầnphùhợpvớixuthếpháttriểncủalịchsử,cólợichosựpháttriểnkinhtếvàvănhóaxãhộilúcđó,phùhợpvớilợiíchvànguyệnvọngcủađôngđảonhândân.Trêncáchlàmcụthểđãsửdụngcácloạibiệnphápnhưuyhiếp,dụdỗ,tấncông,lygián...ChínhsáchthỏahiệpđầuhàngcủaHànVươngAn, lẽdĩnhiênkhôngcứuvãnnổivậnmệnhbịtiêudiệtcủanướcHàn;sựnhẹdạcảtinvàonhữnglờirêuraocủaTriệuVươngThiên,tấtnhiêncàngtựchuốclấydiệtvong.

74.KinhKhaámsátTầnVươngSaukhihainướcHànTriệubịdiệtvong,đạitướngVươngTiễncủanướcTầnsoáilãnhtrọng

binhđóngđồnởTrungSơn(huyệnĐịnh,tỉnhHàBắcngàynay),mụctiêutấncôngtiếptheochínhlànướcYên.TháitửĐannướcYênđãtừnglàmcontinởnướcTần,biếtrõsựlợihạicủanướcTần.TháitửchorằngnếuramặtchốnglạiTầnthìkhôngthểmanglạikếtquả,chỉgửigắmhyvọngvàoviệcgiếtchếtTầnVươngDoanhChính,từđómàđảkíchnướcTần,bảovệnướcYên.Tứcthìsựkiện“KinhKhaámsátTầnVương”phátsinh.KinhKhavốnlàngườinướcVệ,thíchđọcsách,tinhthôngkiếmthuật,đãtừngđiduthuyết

vuanướcVệ,khôngđượcsửdụngthìsinhuuất,bấtđắcchí.Vềsau,nướcVệbịnướcTầntiêudiệt,KinhKhakhôngmuốnlàmvongquốcnôlệ liềnchạytrốntớinướcYên.TạinướcYên,KinhKhađãkếtbạnthânthiếtvớimộtngườitêngọilàCaoTiệmLythạođánhtrúc(1),KinhKhathíchuốngrượu.Haingườithườngxuyênlênphốchợuốngrượu,uốngsaythậttúyluý,CaoTriệuLybènđánhTrúc,KinhKhacaogiọngháttheokhúcnhạc.Họđànhátrấtvuivẻrồicùngcườivang;háttớiđoạnbithương,họđềuchảynướcmắttcùngkhóc.KinhKhathườngdùngbiệnphápnàyđểthểhiệnnỗiđauthươngvìmấtnướcvànỗikhổtâmtiếcnuốitàinăngkhôngđượcsửdụngcủamình.Khônglâu,TháitửĐannướcYêntrởlại.KhiTháitửởnướcTần,TầnVươngChínhđốiđãi

vớiTháitửchẳngtốtđẹpgì,chonênđốivớiTầnVương,Tháitửmangđầybấtmãn.Sauđó,chínhmắtTháitửnhìnthấynướcTầnđãdiệtnướcHàn,lạiđánhnướcTriệu,tronglòngrấtlolắng.TháitửnghĩrằngnướcTriệuởgiữanướcYênvànướcTần,hễnướcTriệumất,nướcYênbịmất tấmbìnhphong, sẽchẳngmất theohaysao?Chonênôngcàngnghĩ càngcảmthấykhôngthểởlạinướcTầnđượcnữa,dựđịnhvềnướctổchứclựclượngchốnglạinướcTần,thếnhưngtrởvềnhưthếnào?Ôngbiếtchắcvuasẽkhôngchịuđểchoôngđi,tứcthìôngliềnhóatrangthànhmộtngườinghèokhổtràtrộnquatrạmkiểmsoátvenđường,lẻntrốnvềnướcYên.Saukhitrởvềnước,TháitửYênquyếttâmbáothùnướcTần.ThếnhưngnướcYênvừanhỏ

lạivừayếu,làmsaocóthểđịchnổinướcTần?Ôngnghĩđinghĩlạimàvẫnchẳngtìmđượccáchgì.CuốicùngôngđãchọnbiệnphápámsátTầnVương,monglàmsuyyếuvàrốiloạnnướcTần,thừacơlạiliênhiệpvớicácnướcđểđánhbạinướcTần.TứcthìTháitửĐanđãđikhắpnơithuthậpdũngsĩ,chuẩnbịthựchiệnkếhoạchcủamình.NướcTầncómộtviêntướnglàmtêngọilàPhànVuKỳ,vìsợtộiđãchạytrốnsangnướcYên,TháitửĐancũngthunhậncảVuKỳnữa.Năm19TầnVươngChính(năm228trướcCôngNguyên),nướcTầnđãtiếnthêmmộtbước

tiêudiệtTriệu,bắtsốngđượcvuaTriệu.Nhưvậy,nướcYênđãchịusựuyhiếptrựctiếp.VuatôinướcYêntrêndướiđềurấtlosợ.TháitửĐantronglòngnóngnhưlửacháy,ănngủkhôngyên,liềntớithỉnhgiáothàydạycủamìnhlàCúcVũ.CúcVũnói:-LựclượngcủanướcYênquánhỏ,đơnđộcchốnglạinướcTầnthìcókhácgìlấylôngngỗng

đốtlửa,dùngtrứngchọiđá.ChỉcóởphíaTâyhẹnvớinướcNgụy,phíaNamliênkếtvớiTềSở,phíaBắcgiaokếtvớiHungNô,bamặtđánhkẹplại,cólẽcóthểđánhlạiđượcnướcTần,giúpchonướcYêntránhkhỏithảmhọadiệtvong!TháitửĐanthấyCúcVũbiquannhưvậy,khôngcholànóiđúng,nói:-Việctrùhoạchcủatiênsinhđúnglàkhôngsai,chỉcóđiềulàbỏphíthờigianrấtlâu,lòng

conđangcháynhưlửađốt,quảthựckhôngđừngđượcnữa.Bấtkểlàlôngngỗngđốtlửacũngđược,trứnggàchọiđácũngxong,conđãchuẩnbịchơicanhbạccuốicùng.Xintiênsinhtiếncửmộtngười,giúpconđềxuấtmưukế.CúcVũnói:-VậythìconhãyđếnbànbạcvớiĐiềnQuantiênsinh,conngườinàytrídũngsongtoàn,lại

bìnhtĩnh,thậntrọng,cóthểxuấtmưu,tínhkếchoconđược.

TháitửĐannhờCúcVũmờiĐiềnQuangtớigặpgỡ,CúcVũbằnglòng.Ngàyhômsau,ĐiềnQuangtới.TháitửĐancungkínhnghênhđónĐiềnQuangvàocung,đuổi

hếttảhữurangoài,sauđómoiganmócruột,nói:-YênvàTầnthềkhôngcùngđứngchungtrờiđược,chắcchắntiênsinhđãbiết.Từlâunghe

nóitiênsinhcódũngmưu,liệucóthểsớmtốicứunướcYênkhỏihiểmhọađượchaykhông?LúcnàyĐiềnQuangđãngoàibảymươituổirồi,ôngxuataynói:-CúcVũtiếndẫnlão,bởivìôngtachỉbiếtlãokhicòntuổitrẻcósứckhỏe,bâygiờlãođãcỗi

rồi,khôngdùngđượcnữa!Tháitửrấtthấtvọnghỏi:-Trongsốbạnbècủatiênsinhcóngườinàocònkhỏenhưtiênsinhlúctrẻkhông?ĐiềnQuangnghĩmộtlúcrồinói:-Có,lãocómộtngườibạntêngọilàmộtngườibạntêngọilàKinhKha,tàinăngcủaôngta

cònmạnhhơnlãorấtnhiều.TháitửvuimừnghớnhởbắtđượcĐiềnQuanggiớithiệuKinhKhađểkếtthànhđôibạn.

ĐiềnQuangluônmiệngbằnglòng.Khônglâu,KinhKhagặpmặtTháitửĐan.TháitửĐanthấyKinhKhakhíthếhiênngang,

nhấtcửnhấtđộngphiphàm,vôcùngkínhtrọngnói:-Maymắnmớiđượclãotiênsinhtiếncử,nênmớicócuộcgặp.Ngàynay,nướcTầnlòng

thamvôđáy,đượcvoiđòitiên,chúngkhôngthôntínhđượchếtcácnước,xưngvươngthiênhạthìchẳngcamchịubuôngtay.HiệnnướcHàn,nướcTriệuđềubịdiệttanrồi,bướctiếptheosẽđếnlượtnướcYêntađó.Tathựcsựngủkhôngyêngiấc,ănchẳngngoncơm,xintiênsinhchỉgiáocho!KinhKhahỏi:-ýtháitửsẽxuấtbinhquyếtmộtphenthắngphụvớnướcTần,haycótoantínhgìkhác?Tháitửtrảlời:-LiềumạngchốngchọivớinướcTầnhoặcgiảliênlạcvớicácnướcchưhầu,nhữngcáchnày

đềukhôngđược.Tađãnghĩkỹrồi,thấychỉcómộtbiệnpháp,chínhlàmờimộtngườidũngcảm,mưutrísanglàmsứgiả,tớinướcTần,dùngmốilợilớndụdỗvuaTần.VuaTầnthamlamnhấtđịnhsẽtiếpkiếnngườiđó.TớilúcấythìcóthểhọctheocáchlàmcủaLỗMạttrướckiabứcTềHoànCôngphảitrảlạiđấtđaichonướcLỗ,mộttaycầmdaogăm,mộttaytúmchặtvuaTần,bắthắnphảitrảlạiđấtđaimàhắnđãcướpcủacácnước.NếuvuaTầnkhôngbằnglòngthìsẽmượnlưỡidaođâmchết.HễvuaTầnchết,nướcTầnkhôngcóđầu,chắcchắnsẽloạn.Nhâncơhộinày,chúngtaliênhợpvớicácnướccùngđánhTần,ắtTầnsẽbịtiêudiệt.Đâylàmộtviệcmàtacầumongtrongcảmộngmị.Chỉcóđiềulàsứmệnhnàyrấthệtrọng,cầnphảitìmmộtngườiđángtincậy,khôngbiếttiênsinhcóchịuđảmnhậntrọngtráchnàykhông?KinhKhacúiđầuyênlặng,látsaumớinói:-Đâylàviệcđạisựcóquanhệtớisựsốngcòncủađấtnước,tôitàinăngthấphèn,sợkhông

hoànthànhnổisứmạng.TháitửlạimộtlầnnữakhổsởkhẩncầuxinKinhKhakhôngđượctừchối,lúcđóKinhKha

mớibằng lòng.Thái tửphong choKinhKha làmquanThượngKhanh, sắpxếpôngởquánkháchthượngđẳng,hàngngàyđemthứcănngon,rượungọtchiêuđãi,lạithườngxuyênđưatớimọicủangon,vậtlạ,ngựaxemỹnữđểKinhKhathảsứcchơibời.Saumộtthờigiandài,KinhKhavẫnchưacóýmuốnlênđường.Lúcnày,đạitướngnướcTần

làVươngTiễnđãdiệtxongnướcTriệu,bắtđầutiếnvàobiêngiớinướcYên.TháitửĐanvôi

cùngbốirối,vộivãìmKinhKha,nói:-QuânTầnchẳngmấychốcsẽđánhtớiđây,lúcđó,dùtacómuốnchiêuđãitiênsinhnhiều

nữathìcũngchẳngchiềuchuộngnổi,xintiênsinhhãymaumaunghĩcách!KinhKhanói:-Việcnàythầnđãsuynghĩtừlâurồi.MuốnápsátđượcvuaTần,thìphảigiànhđượctín

nhiệmcủahắn.HiệntạivuaTầnđangdùngtrọngthưởngthiênkimđểtrócnãtướngquânPhànVuKỳ,quyếtgiếtbằngđượcôngta.NếuthầnđemđượcđầulâucủaPhàntướngquân,ngoàira lạiđemthêmbảođịađồvùngĐốcKháng,nơigiàucónhấtcủanướcYênchúngta(vùngTrácChâu,ĐịnhHưng,TânThành,CốAn,tỉnhHàBắcngàynay)đểlàmlễvật,nhấtđịnhvuaTầnsẽvuimừngtiếpđónthần.Tớilúcđóthầnsẽcóbiệnpháp.Tháitửnói:-ĐịađồĐốcKhángthìdễthôi,Phàntướngquâncùngđườngmạtlộmớiphảivềtheochúng

ta,tatuyệtđốikhôngthểnhẫntâmgiếthạiôngta.Xintiênsinhnghĩcáchkhácđi.KinhKhathấydángvẻcủaTháitửnhưthếnày,liềnbímậttớigặpPhànVuKỳ,nóivớiông

ta:-Đốivớitướngquân,vuaTầnđãlàmchotuyệttựrồi,hắnđãgiếthạichamẹ,họhàngcủa

tướng quân, còn dùng rất nhiều vàng bạc đểmua lấy đầu của tướng quân, tướng quân hákhôngmuốnbáothùsao?PhànVuKỳnghemàthởdàinãonuột,nướcmắttuônrơilãchã,nói:-TôihậnvuaTần,hậntớimứcchảymáumắt,thếnhưngchẳngnghĩđượccáchbáothùra

saocả.KinhKhanói:-HiệngiờcómộtbiệnphápvừacóthểgiảitrừđượcđaubuồnhoạnnạnchonướcYên,lại

vừacóthểtrảmốithùhuyếthậnchotướngquân,khôngbiếttướngquâncóđồngýkhông?PhànVuKỳvộihỏi:-Biệnphápgìvậy?KinhKhachầnchừhồilâu,khôngnói.PhànVuKỳgiụcKinhKhanóimau.KinhKhanói:-Biệnphápthìcó,cóđiềulàrấtkhónóithànhlời.PhànVuKỳnói:-Ngàicứnóiđi,miễnsaobáothùđược,chodùthịtnátxươngtan,tôicũngchẳnghốitiếc!LúcnàyKinhKhamớimởmiệng:-TôidựđịnhđiámsátvuaTần,điềuđángsợlàsợkhôngthểtiếpcậnđượchắn;giảnhưcó

cáiđầucủatướngquânmàhiếndângTầnVương,nhấtđịnhhắnsẽvôcùngsungsướng,hẳnlàhắnsẽchotôitiềnkiến.Lúcđó,mộttaytôitúmchặtlấyốngtayáohắn,mộttaytôicầmdaogămđâmthẳngvàongựchắn,nhưvậythìmốithùcủatướngquâncóthểbáođược,nướcYêncũngcóthểthoátđượchiểmhọavongquốc.Thưatướngquân,ýtướngquânthếnào?PhànVuKỳliềnxétoạcáocủamình,nghiếnrăngnghiếnlợinói:-Tôingàyngàyđêmđêmvònátruộtgan,chỉkhổnỗilàkhôngtìmđượcbiệnphápnào.Lời

nóicủatiênsinhhômnayđãmởmangđầuócchotôi!Nóixong,PhànVuKỳliềntuốtkiếmbáuratựsát!KinhKhasaingườicấpbáochoTháitửĐanbiết.Nghexong,TháitửĐanlậptứclênxetới

ômchặtlấythithểcủaPhànVukỳkhóclócthảmthiếtsuốthồilâu,rồisaingườichôncấtthi

thểPhàntửtế,cònđầulâuPhànđượcđặttronghộpgỗ,giaochoKinhKha.KinhKhahỏiTháitử:-Tìmđượcdaogămtốtchưa?TháitửĐanlấyramộtcondaogămsắcnhọn,nói:-Đầudaogămnàyđãtẩmthuốcđộc,đâmvàongười,chỉcầnrỉrammộttiamáunhỏ,không

ailàkhôngchết.Tađãchuẩnbịcondaogămnàychuđáorồi,chỉchờtrángsĩlênđườngthôi!KinhKhanói:-Tôiphảichờmộtngườibạnthânnữa,muốnnhờngườiđólàmtrợthủchotôi.TháitửĐanlolắngđêmdàinhiềumộng,chỉsợKinhKhathayđổi,liềnnói:-Saocònkịpchờđợinữa!Dướitrướngtacómộtdũngsĩ,têngọiTầnVũDương.Hắnsẽtháp

tùngtrángsĩ!KinhKhathấyTháitửĐanvộivãnhưvậy,lạikhôngbiếtbạncủamìnhkhinàomớitới,liền

nói:-Đượcạ,mộthaingàynữatôisẽlênđường!NgàyKinhKhavàTầnVũDươngrađi,TháitửĐancùngmộtsốtânkháchthânthiếtcủa

KinhKhađềumặcáotrắngđộimũtrắng,giốnghệtnhưđiđưatangvậy.HọtiễnKinhKhatớitậnbờsôngDịchThủy.TạiđóngườitađãbàysẵntiệcrượuđểthếttiễnKinhKha.Trênbờsông,ngoàitiếnggióthugàohú,dòngsôngnướcchảyàoào,chẳngcònnghethấychútâmthanhnàonữa.Ainấynétmặtđaubuồn,lòngvôcùngthươngcảmbiai:HọbiếtrằngKinhKharađilầnnàysẽkhôngtrởvềnữa.NgườibạnthâncủaKinhKhalàCaoTiệmLycũngđãkịptới.Trongkhiuốngrượu,CaoTiệmLyđánhđànTrúc,KinhKhagõnhịptheotiếttấu,cấttiếnghátvang:Giógàorũhề,nướcsôngDịchThủylạnhTrángsĩrađihề,khôngbaogiờtrởvề!Lờicakhẳngkhái,tiếngđànlayđộnglòngngười,nhữngngườitớiđưatiễnđềugàokhócthất

thanh.TháitửĐanrótmộtcốcrượu,đưatớitrướcmặtKinhKha.KinhKhauốngmộthơihếtcạn,kéotayTầnVũDương,nhảylênxengựa,đánhchoxechạythậtnhanh,đầucũngkhôngquaynhìntrởlại.Năm20TầnVươngChính(năm227 trướcCôngNguyên)KinhKhađã tớiđô thànhHàm

DươngnướcTần.TầnVươngnghenóinướcYênđưalễvậtquýtrọngtới,hơnthế,cònbiểuthịthầnphụcthìvôcùngsungsướng,đãdùngnghithứclongtrọngnhấtđểtiếpkiếnsứgiảnướcYên.Hômđó,KinhKhataybưngchiếchộpbêntrongđựngđầulâuPhànVuKỳ,TầnVũVươngtay

bưngcuộnđịađồĐốcKháng,ngườitrướcngườisaubướcvàocungvuaTần.KhisắpbướclênthêmĐạiĐiện,TầnVũDươngchợtthấycungđiệntrởnênnghiêmcẩnmộtcáchkhácthườngthìhoảngsợ,sắcmặtbệchra,giốngnhưngườiđãchết,khiếncácquanđạithầnnướcTầnsinhNghi.KinhKhaquayđầutrởlạinhìnTầnVũDươngrồicười,nóivớivuaTần:-Hắnlàngườithôthiểnởvùngxaxôihẻolánh,chưađượcthấydungnhanThiêntửbaogiờ,

chonênsợhãi,xinĐạivươnglượngthứcho.VuaTầnkhôngyêntâmnói:-Chohắnđứngchờởdướithềm!KinhKhađànhphảimộtmìnhbướclêntrên.VuaTầnkhámnghiệmquađầulâucủaPhànVu

Kỳ,rồisaiKinhKhadângbảnđồlên.KinhKhatiếpnhậnđịađồtừtrongtayTầnVũDương,quaymìnhtrởlại,dânglênvuaTần.VuaTầnmởcuốnđịađồra,xemdầndầntừđầu.Xemtới

chótthìmộtcondaogămsángquắclấplánhlộhẳnra;vuaTầngiậtmìnhkinhsợ,vộinhảycẫnglên.KinhKhangaylậptứcdùngtaytráinắmchặtốngtayáocủaVuaTần,tayphảicầmdaogămđâmmạnh.VuaTầndùnghếtsứcnétránh,thừacơcáiốngtayáobịgiằngđứtđãvùngchạy.KinhKhacầmdaođuổi theo.VuaTầnnhìn thấykhôngcònchỗnào thoát thân,đànhcứphảichạyquẩnquanhnhữnghàngcộtđồngcủaDạiĐiện.KinhKhabámriếttheosau.Haingười,mộtnấp,mộtđuổi,tìnhthếcựckỳcăngthẳng.CácquanvănvõtrênĐạiĐiệnđềuhoảngsợ,chântayluốngcuống.TheoquychếcủanướcTầnlúcđó,cácquanđạithầnlênĐiệnkhôngđượcphépđemtheobấtkỳthứvũkhínào,cácvệsĩởdướiđiệnkhhikhôngcólệnhcủanhàvuacũngkhôngđượcphépđượclênđiện.Chonênsốvănthầnvõtướngkiađềutrongtaykhôngtâcsssắt,chỉcómấyngườitaykhôngbướctớivậtlộnvớiKinhKha.KinhKhavõnghệcaocường,chỉvớibaquảđấm,haichânđáđãkhiếnchúngngãnhào.VuaTầndoquáhoảngsợ,nhấtthờicũngkhôngkịpkêungườiđếncứu;muốntuốtbảokiếmra,thânkiếmlạiquádài,khôngsaotuốtđược.CóngườigàotonhắcvuaTần:-Đạivương,đẩykiếmvềsaulưng,tuốtkiếmquađầu,vungraphíangoài.TớilúcấyvuaTầnmớituốtđượcbảokiếmra.ChínhtronggiâykhắcvuaTầntuốtđượckiếm

ra,KinhKhađãdươngdaogămlên,sắpsửalaothẳngvàovuaTần.Vừahay,cácthầythuốctrongcungđãnémmộttúithuốctrúngngaytayphảiKinhKha.Daogămđãđâmchệch.LợidụngcơhộinàyvuaTầnvungtaykiếmđứtngaymộtchâncủaKinhKha.KinhKhangãlănxuốngđất,cốnénchịucơnđauđớnkịchliệt,dùnghếtsứclaomũidaogămvàovuaTần.VuaTầnnétránh.Daogămvútquatai,trúngvàocộtđồngphíasau,làmtóelửasángrực.VuaTầnlạilaotớiđâmKinhKha.KinhKhataykhôngchốngđỡ,thânthểbịthươngnặngđếntámchỗ,tựavàocộtđồng,miệngcườichửimắngvuaTần:-Hômnaytakhôngđâmchếtđượcngươi,bởivìtamuốnbứcngươiphảitrảlạiđấtđaicho

cácnước.Bâygiờkểnhưlàtùyýngươi,cóđiềungườicũngchẳngsốngnổiđâu...Câunóichưahết,cácquanđạithầnđãxônglên,kếtliễumạngsốngcủaKinhKha.TầnVũ

Dươngởdướibậcthềm,chưakịpxônglên,cũngđãbịmấyngườiđứngcạnhgiếtchết.ChodùKinhKhađãtỏrarấtdũngcảm,câuchuyệnnàycũngthậtbi tráng,cảmhóa lòng

người,thếnhưng,vàothờiđiểmđó,việcthốngnhấtđãlàxuthếtấtyếucủasựpháttriểnlịchsử,nếuchỉđơnthuầndùngthủđoạnámsátđểmưuđồxoayngượcbánhxelịchsửthìsaocóthểthànhcôngđược?ĐiềuđóchỉlàmchovuaTầnthêmtứcgiậnmàthôi.VuaTầnđãtăngpháicàngnhiềuquânđội,hạlệnhchoVươngTiễngấprútcôngnướcYên.

ContraicủaVươngTiễn làVươngBôncũngđãkịp tới trợchiến.Nămsau(năm226trướcCôngNguyên)đãchiếmlĩnhđượcThànhKế(phíaTâyNamthànhphốBắcKinhngàynay)làkinhđôcủanướcYênvàquánửađấtnước.YênVươngHỉvàTháitửĐanđãphảirúttớiLiêuĐông.Vềsau,vuaYênđãgiếtchếtTháitửĐan,đemthủcấpđưatớiquânTầnđểtạtội.ThếnhưngđiềumàvuaTầncầnđólàsựthốngnhấttoànquốc,đốivớinướcYênđâucóthểnhẹtayđược.

75.ThốngnhấtTrungNguyênSaukhiTầnVươngDoanhChínhcướpđượcđấtcủanướcYênrồi,tạmthờibỏmặcvuaYênlà

CơHỉvàvuanướcĐạilàGiakhôngquảntới,năm22TầnVươngChính(năm225trướcCôngNguyên)pháicửVươngBôndẫnquânđitấncôngnướcNgụy.QuânđộinướcNgụychốngcựkhôngnổisựtấncôngcủaquânTần,rồilùitớithủđôĐạiLương(thànhphốKhaiPhongtỉnhHàNamngàynay),đóngchặtcửathànhkhôngdámđánhranữa.TườngthànhĐạiLươngvừacaolạivừadày,nhấtthờiquânTầnkhôngphávỡnổi,liềnsaingườiphávỡbờđêHoàngHà,dẫnnướcHoàngHàvàothànhĐạiLương.Nướcsôngđãpháđổmấyđoạntườngthành,hàngngànhàngvạnbinhlínhvàdânchúngđềubịchếtngập.VuaNgụynhìnthấykhôngcòncáchnàochốngđỡđược,liềnđầuhàngquânTần.QuânTầnđãnhốtNgụyVươngGiảvàotrongxetù,giảitớiHàmDươngnướcNgụyđãbịtiêudiệt.NămthứhaisaukhidiệtNgụy,TầnVươngDoanhChínhlạimộtlầnnữarắpranhtấncông

nướcSở,tiêudiệtđếncùngnướcSở.Sởlàmộtnướclớn,lựclượngrấtmạnh,nếumuốntiêudiệtSởthìcầnphảichuẩnbịđầyđủchuđáo.VuaTầnmờitướngquântrẻlàLýTínvàtướngquângiàlàVươngTiễntới,cùnghọnghiêncứubiệnphápdiệtSở,trướctiênvuaTầnhỏiLýTín:-TrẫmmuốncửquânđitiêudiệtnướcSở,tướngquândựtínhxemphảidùngtớibaonhiêu

binhlực?LýTíntrảlời:-Thầnchorằngnhiềunhấtchỉdùngtới20vạnquânlàđủ.VuaTầnlạihỏiVươngTiễn,VươngTiễnsuynghĩmộtlúc,trảlờinói:-Thầnchorằngkhôngcó60vạnquânthìkhôngxong.VuaTầnnói:-Vươngtướngquângiàrồi,lágancàngngàycàngnhỏlại.TrẫmnghĩrằngLýtưởngquântrẻ

tuổicócôngtrạngrấtcóganmưulược.TứcthìvuaTầnsaiLýTínvàMôngĐiềmdẫn20vạnbinhmãđitấncôngnướcSở.Vương

TiễncảmthấyvuaTầnkhôngtínnhiệmmìnhnữađànhphảixưngbệnhcáolãovềnhà.LýTínđượcvuaTầnkhenngợiliềnlênmặtvênhvangtựđắckéoquânxuốngphươngnam.

Thoạtđầu,LýTínthắngliềnhaitrận,vềsauvìlơlàcẩuthảđãbịquânSởhùngmạnhđánhbại,binhsĩtổnthấtkhánhiều,cáctướnglĩnhcũngđãhysinhmấtbảyngười.VuaTầnnghethấytinthấtbại,vừalolắngvừabựctức,vộivãđíchthântớitậnquêhươngcủaVươngTiễn,tỏýxinlỗiVươngTiễn,mờiôngradẫnquânđithuxếpcụcdiệnthấtbại.DựatheoyêucầucủaVươngTiễn,vuaTầnđãchoông60vạnbinhmã,còncửthêmmộttướngquântêngọiMôngVũlàmtrợthủ.VươngTiễnvàMôngVũhợptácrấttốtđẹp,saukhihọkéotớitiềntuyếnđãcốýánbinhbất

động.QuânSởkhiêuchiến,họcũngkhôngứngchiến.ChờchoquânSởvừamớiđiềuđộng,họliềnphátđộngcuộctấncôngdồndậpbấtngờ,đánhchoquânSởđạibại,phảitháochạy.Năm24TầnVươngChính(năm223trướcCôngNguyên),quânTtầnđánhvàothủđôThọXuâncủanướcSở(huyệnThọ,TỉnhAnHuyngàynay),đãbắtsốngSởVươngPhụSô.ĐạitướngnướcSởlàHangYênđãlậpngườiemcủavuaSởlàXươngBìnhQuânlênlàmvuaSởrồichạytrốntớiGiangNamtiếptụcchốnglại.Sangnămsau,VươngTiễn,MộngVũvượtquasôngphátđộngcuộctấncông,toànbộquânđộiSởbịtiêudiệt,XươngBìnhQuânbịgiếtchết,HạngYênphảitựsát.nướcSởcũngbịdiệtvong.Năm25TầnVươngChính(năm222trướcCôngNguyên)DoanhChínhđãcửVươngBôntấn

côngđuổikịpvuaYêuchạytrốntớiLiêuĐông.SaukhiYênVươngCơHỉthuatrậnđãphảilàmtùbinh.VươngBônlạikéoquânvềtấncôngĐạiThành,bắtsốngvuanướcĐạilàGia.Tớilúc

này,sáunướcchỉcònlạinướcTềđấtđaiởSơnĐông.TềVươngKiếmtừtrướcvẫnkhôngdámđắctộinướcTần,khicácnướckhácvấpphảisựtấn

côngcủanướcTầntớicầucứunướcTề,TềVươngKiếnsợhãinướcTầnluônphảidùnglờiuyểnchuyểnđểtạtuyệt.Ngàynay6nướcđãbịtiêudiệtmất5nước,chỉcònlạicómộtnướcTề, lúcđóTềVươngKiếnmới thấy căng thẳng.TềVươngKiếnvội vàng thương lượngvớitướngquốcHậuThắng,cửquânđộitớiphòngthủởbiêngiớiphíaTây.Thếnhưngđãkhôngkịpnữarồi, tướngTầnlàVươngBôntừnướcYênđánhxuốngphíaNam,trênđườngđithếmạnhnhưphátrúc.ThủđôLâmTrungcủanướcTềrấtnhanhchóngđãbịđánhphá,bảnthânTềvươngKiếncũngđãbịbắtlàmtùbinh.NướcTềđãbịdiệtvong.Năm26TầnVươngChính(năm221trướcCôngNguyên),DoanhChínhcuốicùngđãhoàn

thànhđượcsựnghiệpvĩđạitiêudiệt6nước,thốngnhấtTrungNguyên,đãkếtthúccụcdiệnhỗnloạncủathờikỳXuânThuChiếnQuốckéodàihơn500nămđãxâydựngnênnướcphongkiếnđạiđếthốngnhấtđầutiêntronglịchsửTrungQuốc,từđây,lịchsửTrungQuốcđãbướcvàogiaiđoạnmớitheochủnghĩachuyênchếphongkiếntậpquyềnTrungƯơngthốngnhất.

76.NềnkinhtếChiếnquốcphátđạtChiếnQuốclàthờikỳlịchsửquantrọngcuaTrungQuốc,ngoàiviẹcgiómâybiếnảotrên

mặtchínhtrị,quânsựra,nềnkinhtếcủathờikỳChiếnQuốccũngđãcósựpháttriểnrấttolớn.Đãcómộtcâuchuyệnnhưthếnày:TầnVươngDoanhchínhhạlệnhtruybắtđồngbọncủa

TháitửĐanvàKinhKhađịnhámsátmình,từngngườimộtđềubịbắttớirồigiếtchếthết.ChỉcóCaoTiệmLy,thaytênđổihọ,tớimộtgiađìnhgiàucólàmngườigiúpviệc,đểẩnnáu.Mộthôm,bỗngnhiênCaoTiệmLynghethấyởtrongnhàkháchtruyềnratiếngnhạckhúccủađàntrúc,liềnđứngởđólắngnghe.CaoTiệmLycứnghemãi,nghemãi,rồikhôngkìmnénnổi,đãbắtđầubìnhluận.-Đoạnvừarồithìđúng,đoạnnàyđãđánhsairồi!Lờinóinàyđãđểchochủnhânnghetiếng.Ôngchủkhôngngờđượcmộttênnôbộccũng

hiểuđượcâmnhạc,liềnbắtCaoTiệmLytớidiễntấu.CaoTiệmLyđemđànTrúccủamìnhtới,bướcvàotrongphòng,solạidây,rồivừađànvừahát,mọingườinghethấyaiấyđềurơinướcmắt.Sựviệcnày,mộttruyềnmười,mườitruyềntrămngaycảđếnDoanhChínhcũngđãnghenói liền sai người triệuông ta vào trong cung. Cóngườiđãnhận raCaoTiệmLy, báo choDoanhChínhbiết.DoanhChínhnhìnthấyôngtalàmộttaysànhvềđànTrúc,khôngnỡgiếtôngta,chỉsaingườikhoétđimấtđôimắtcủaôngta.CaoTiệmLymộtlòngbáothùchoKinhKha,ôngđãbímậtđặtmộtthỏichìvàotrongđànTrúc,khiDoanhChínhbắtôngtatiếttấu,ôngđãcầmđànTrúcnệnmạnh,kếtquảlàđãkhôngđánhtrúng.DoanhChínhgiậndữ,đãgiếtchếtCaoTiệmLy.CaoTiệmLyđãdiễntấuđànTrúccảmđộnglòngngườinhưvậy,ngườikỹnăngbiểudiễncao

siêucủaôngta,cònvìchiếcđànTrúccủaôngchếtạorấttinhvitốtđẹp.Phầntrênđãnóiqua,Trúclàmộtloạinhạckhícổhìnhdạnggiốngđàntranh,docácbộtrúc,mộc,dây,trụđồng...tổthành,khi chế tácmỗibộphậnđềuđòihỏi trìnhđộ côngnghệ tươngđối cao, cầnphải cónhữngcôngcụbằngkimloạisắcbén,nhanhnhạyvàkỹthuậtđúcluyện,đẽogọttàitình.Chonênnhạckhítuykhônglớn,nhưngđãphảnánhđượctrìnhđộpháttriểnkinhtếthờiđó.Từnhữngtàiliệuvănhiếncổđạivànhữngvănvậtcổđàođượcởdướiđấtmàxét,trongthời

đạiChiếnQuốckhôngnhữngnôngnghiệpphátđạt,màthủcôngnghiệpvàthươngnghiệpđềupháttriểnrấtmạnh,tỏrõsựphồnvinhmàtừtrướctớinaychưahềcó.Mọingườicólẽvẫncònnhớtrongcâuchuyệnthứ69TrộmphùcứuTriệukểviệcmộtdũng

sĩtêngọiChâuHợiđãdùngmộtchiếcchùysátnặng40cânđánhchếttướngquânTầnBỉ.Nhưvậy,ởthờiđósắtđãđượcdùngđểchếtạovũkhí.Trênthựctế,trongthờiđạiChiếnQuốcđồsắtđãđượcdùngtươngđốirộngrãi,khôngkểvũkhí,cáccôngcụsảnxuấtnóichung,đặcbiệtlànôngcụ,việcdùngnguyênliệusắtđểchếtạotrởthànhphổbiến.Năm1955,ngườitađãđàođượcmộtdichỉthờiChiếnQuốctạithônTrang,thànhphốThạchGia,tỉnhHàBắc,trongđócóquánửasốcôngcụđểsảnxuấtđượcchếbằngsắt,nhưcuốc,liềm,xẻng,búa...kỹthuậtđãkhátiêntiến,đặcbiệtlàrìusắt.Lúcđókỹthuậtđúcsắtrấttiêntiến,saukhiđổnướcsắtvàohìnhkhuônđúcsẵn,phảiquaxửlýlàmchomềmdẻohóa,liềnbiếnthànhtôn,khắcphụcđượctínhgiònvàdễvỡcủađồsắtmớiđúc.SựphátminhrakỹthuậtđúcsắtcủaTrungQuốcsovớinướcngoàisớmhơnkhoảng2000năm.Việcsửdụngđồsắtrộngrãiđãnângcaomạnhmẽsứcsảnxuất,đánhdấuviệccảitạotựnhiêncủaconngườiđãbướcvàomộtgiaiđoạnmới.Thờiđótạimộtsốđịaphươngcònphátminhrathuậtluyệnthép.NgôvàViệtlàđịaphương

phátminhraluyệnthépsớmnhất.Căncứvàotruyềnthuyết,vàocuốithờikỳXuânThu,loạikiếmbáudoCanTươngvàvợônglàMạcDangườinướcNgôđúcra,vôcùngsắcnhọn,tiếngtămvẫncòntruyềnđếntậnthờiHán.Gầnđây,tạihuyệnBìnhSơn,tỉnhHàBắc,đãkhaiquậtđượcdichỉnướcTrungSơnvàothờikỳChiếnQuốc,đãđàođượcmộtkhốilượngnhữngvănvậtquýhiếm,trongđócómộtphođỉnhđồnglớnchânsắt,thânđỉnhđượcchếbằngđồngđenrắnchắc,bêntrênkhắc77hàng,mỗihàngcó6chữ.Đồngđenlàthứkimloạirấtrắn,muốn

khắcđượclêntrênđỉnhhơn480chữ,nếukhôngdùngloạichophépcứngrắnhơnđồngđen,thìkhócóthểkhắcđược.Việcsửdụngnôngcụsắttạothuậnlợichosựpháttriểnsảnxuấtnôngnghiệp.Vốndĩlúcđầu

nôngcụđượcchếrabằngđá,bằngxươngthúhoặcbằnggỗ,cônghiệukhôngcao,saukhisửdụngsắtđểchếnôngcụ,hiệusuấtcanhtácđãđượcnângcao,đồngthời,cókhảnăngkhaikhẩnđượcnhiềuđấthoang.Ngoàira,cóđượcnhữngnôngcụchếbằngsắtmớicóđiềukiệnxâydựngnhữngcôngtrìnhthủylợinôngđiềnvớiquymôlớn.Lúcđó,ngoàinhữngcôngtrìnhĐôGiangYển,DẫnChươngQuánNghiệp...ởkhuvựcQuanTrung,nướcTầncònđàođượcconmươngnướcTrịnhnổitiếng,dàihơn300dặm,cóthểtướitắmđượcbốnvạnkhoảnhruộng,khiếnchoQuanTrunglúcđótrởthànhvựathócvôcùnggiàucó.NướcNgụy,nướcTề...cũngđềuxâydựngđượcrấtnhiềucôngtrìnhthủylợi.VềphươngdiệnkỹthuậtnôngnghiệpsovớithờiđạiXuânThucũngcónhữngtiếnbộrấtrõ

rệt.Lúcnàyviệcdùngtrâubòcàykéocũngđãđượcmởrộngtừngbước,hơnthếngườitađãhiểuđượctầmquantrọngcủaviệccảitạolàmchoruộngđấttốtlên,đãbiếtsửdụngrộngrãiphânbón,nắmvữngmùatiếtthờivụ,phươngpháptướitắmcũngđãđượccảitiến,dođósảnlượngnôngnghiệpcũngđãđượcnângcaomạnhmẽ.Sựpháttriểncủanôngnghiệpđãthúcđẩytốcđộpháttriểncủathủcôngnghiệp.Thủcông

nghiệpchủyếulúcđócócácnghềluyệnkim,mộc,sơn,gốm,thuộcda,nấumuối,dệtvải...đặcbiệt,nghềthủcôngnghiệpluyệnsắtvàthủcôngnghiệpluyệnđồngđencósựtiếnbộnổibật.Năm1973,tạiLôiCổĐônhuyệnTùy,tỉnhHồBắcđãkhaiquậtđượcngôimộtừthờikỳđầuChiếnQuốc,pháthiệnmộtkhối lượnglớnnhạccụnhưchuông,khánh, trống,đànsắt,sênh,sáo... trongđóđặcsắcnhấtlàcácloạichuôngchếbằngđồng,nhữngchiếcchuôngđồnglớnnhỏcótới65chiếc,tổngcộngnặngtrên5nghìncân,chiathànhbatầngtreotrênxàgỗ,nhữngchiếccộtchốngđỡmỗithànhxàlớnlàhaingườiđồngđeokiếm,kếtcấuvôcùngvữngchắc,cảnhtượngtrônghếtsứctránglệ.Trênnhữngchiếcchuôngđồngđóđềucókhắcchữ,tổngcộngcótớitrên2800chữ,cóđánhdấurõràngvàđượcxếpđặttheothứtựvàâmluậttiếttấu.Dựatheoquyđịnhcủachúng,nhữngkhúcnhạctrongngoàigõrahiệnnay,âmphátcủacảmấychụcchiếcchuôngvẫncònrấtchuẩnxác,màâmđiệuthìchiếcnàogiốngchiếcnào,khôngcókhuônđúcđộcaovàgiacôngkỹthuậtnàokhônglàmđược.TrongcácdivậtnướcTrungSơnđàođượcởhuyệnBìnhSơn, tỉnhHàBắc,có“mười lăm

chiếcđènliềnnhau”,chiathànhtámtầngvới15ngọnđèn,xếpđặtliêntiếptheo8tầnglớnnhỏ,sựlớnnhỏvàgócđộlắpmộngcủamỗitiếtđềukhácnhau,nốicằmvàonhaurấtkhớp,khikhôngdùngcóthểtháora,đemđiđemlạirấttiệnlợi.Hìnhdạngcủatoànbộchiếcđèngiốngnhưmộtcâylớnsầmuấtxenkẽđềunhau.Trêncànhcâycómộtđànkhỉđangđùagiỡn,mộtđànchimsẻđangkêuhót;trênbệđènởphíadưới,cóhaigianôcởitrầnđầuđộiđèn,mộttaycầmthứcăn,mộttayđưathứcănranhửđànkhỉ;trêncànhcâycóhaiconkhỉnhỏmộttaynắmcànhcây,toànthântreotrênkhôngđangngắmnhìngianônémthứcăn,taygiơraxinăn.Câyđènnàykhôngnhữngvẻbềngoàimỹquan,màcấutứcũngrấttinhxảokhéoléo,nóphảnánhmộtcáchđầyđủtrítuệthôngminhsắcxảotuyệtvờicủanhândânlaođộng,chứngminhtrìnhđộthủcôngnghiệplúcđóđãpháttriểntươngđốicao.Theođàpháttriểncủasảnxuất,sựphâncôngxãhộicàngngàycàngtỉmỉ,thươngnghiệp

cũngpháttriểnthịnhvượng.NhàtưtưởngTuânTửlúcđóđãhìnhdungsựlưuthônghànghóakhiấynhưsau:“ChóvàngựaphươngBắc,ngàvoivàdatêphươngNam,cábiểnvàmuốibiểnphươngĐông, da thuộcvà hàng dệt phương Tây đều có thểmua được ở thị trường TrungNguyên.Nhữngngườisốngởvùngđầmnướccóthểmuađượcđồgỗ,nhữngngườisốngtrênnúicóthểmuađượcthủysản;nôngdânkhôngđộngtớidao,rìu,khônglàmđồgốmnấusắtcũngcóthểmuađượckhígiới,côngnhân,thươngnhânkhôngtrồngcấylúacũngcóthểmuađượclươngthực”.QuađoạnmiêutảnàycủaTuânTửcóthểthấyrõ,việcgiaodịchgiữacáckhuvựclúcđótươngđốisầmuất,hoạtđộngthươngnghiệpcũngrấtphồnvinh.Cóngườinhờvàobuônbánkinhdoanhmàtrởnêngiàucó.Các thươngnhân lớnnhưBạchKhuê,YĐốn,QuáchTúng...mứcđộgiàucógiốngnhưVươnghầu.Dosựpháttriểncủacôngthươngnghiệp,khôngítđịaphươngdầndầnhìnhthànhnhữngđôthịlớnphồnvinh.Vídụ,nhưLâmTruycủa

nướcTề,HàmĐannướcTriệu,ĐạiLươngnướcNgụyvàĐôThànhLạcDươngcủatriềuChu,đềulànhữngđôthịthươngnghiệplớn.Lúcđó,nhữngđồngtiềnkimloạicũngđượclưuthôngtươngđốirộngrãi.Điềunàyngượctrởlại,đãthúcđẩysựpháttriểnnôngnghiệpvàthủcôngnghiệpcùngvớisựphồnvinhcủathươngnghiệp.VàothờiđạiThươngChu,đấtđaiđãthuộcvềnhànước,thựcchấtlàthuộcvềtoànthểcác

quýtộcchủnô,khôngđượctựdomuabán.Nhànướcdựavàosốmẫunhấtđịnh,đemsốruộngđấtcanhtácquyhoạchthànhtừngthửađấtvuông,phânphốichocácnôlệcàycấypháttriểnnôngnghiệp,giốngnhưhìnhdạngchữTỉnh(1),chonêngọilà“Chếđộtỉnhđiền”.Đồngthờinhànướclạiđemruộngđấtkèmtheonôngnôphânphốichoquýtộctheođẳngcấpđểchohọbóclột.Dướichếđộnày,nôlệkhôngđượctựdothânthể,phảichịusựápbứcvàbóclộtcựckỳtànkhốc,sốngcuộcsốngvôcùngbithảm.Họđãsửdụngcácphươngthứcbãicông,bỏtrốnthậmchíbạođộng,khôngngừngchốngđối.SauthờikỳXuânThu,chếđộtỉnhđiềndầndầnbịtanrã.ĐếnthờiđạiChiếnQuốc,dođãbiếtsửdụngnôngcụchếbằngsắt,sảnxuấtpháttriểnmạnhmẽ,cómộtsốquýtộclợidụngsứclaođộngthặngdưcủanôlệ,đãkhaikhẩnđượcmộtkhốilượnglớnđấtđaihoang,trởthànhruộngtưcủamình,còncómộtsốnôlệbỏtrốnhoặcnôngdântựcanhtáccũngcóruộngđấtkhaihoangriêng.Nhưvậylà,ruộngtưđãcàngngàycàngnhiều.Dosựpháttriểncủathươngnghiệp,đấtđaicũngcóthểtựdomuabánđược.CôngcuộcbiếnphápcủaThươngƯởngởnướcTần“phếbỏtỉnhđiền,khaithiênmạch(mởrađườngbờruông”,“chodâncàycấy,khônghạnchếnhiềuít”đãtriệtđểcảicáchởnhữngmứcđộkhácnhau,từsauđóchếđộtưhữuruộngđấtđãchínhthứcđượcxáclập.Sựbiếnđổicựckỳlớnnày,vềcănbảnđãlàmlunglaycơsởkinhtếcủaxãhộinôlệ.Quanhệgiaicấpcũngtheođósinhrabiếnhóa.Cáccuộcchiếntranhthôntínhmộtmấtmộtcòngiữacácnướcđãkểởcácphầntrên,cùngvớicuộcđấutranhtrênmặttrậnchínhtrịvàngoạigiaokhác,chínhlàphảnảnhcủacuộcđấutranhnày.

77.BiểnThướchànhnghềyNềnyhọcTrungQuốccóphươngphápkhámvàchữabệnhđộcđáo,ở thờikỳXuânThu

ChiếnQuốcđãcótrìnhđộchữatrịrấtcao.BiểnThướcđượcgọilà“Tổsưsánglập”chínhlàmộtthàythuốcnổitiếngnhấtởcuốithờikỳXuânThuvàđầuthờikỳChiếnQuốc.Biểnthước,vốnlàmộtdanhyởthờiđạiHoàngĐếNghiêuThuấntrongtruyềnthuyết.Đến

cuốithờikỳXuânThu,cómộtthàythuốctêngọiTầnViệtNhân,ythuậtcaominh,yđứccaothượng,đãđượcmọingườigọivớicáitêntươngxứnglà“BiểnThước”,còntênthậtcủaôngtathìđãbịngườiđờiquênmất.BiểnthướclàngườinướcTề,thờitraitrẻđãlàmchủhiệuquántrọ.VềsauđượcsựchỉbảocủamộtdanhygiàlàTrườngTangQuânmàhọcbiếtđượccáchkhámbệnhvàchữabệnh,nênđãbắtđầuhànhnghềy.BiểnThướcđãđirarátnhiềunướcởphươngBắc,đếnnơinàođikhámbệnhchonhândânở

nơiấy,cóbệnhgìchữabệnhấy.Đốivớidânchúngbìnhthườngôngđặcbiệtquantâm.Cácbệnhtậtcủangườigià,phụnữvàtrẻcon,ôngđềuchữatrịrấtgiỏi.Nhưvậy,danhtiếngcủaôngdầndầnđượclantruyềnđi,nhândânđềurấttônkínhông.Cómộtlần,BiểnThướctớinướcQuắc,điquacửacungđiệnnhàvua,nghenóiTháitửvừabị

chết,liềnvộivànghỏithămxembịbệnhgì.Cóngườinóichoôngbiết:-LúcđầuTháitửkhóthửo,khíhuyếtkhôngthông,nộitạngbịhại,sauđóđộtngộttắcthởrồi

chết.BiểnThướchỏi tường tận,bệnhnhânchếtkhinào,đãkhâm liệmchưa.Sauđóông trịnh

trọngnói:-Xinchuyểnlờivớiđạivươngquýquốc,tôicóthểcứusốngđượcTháitử.Ngườiđókhôngtin,BiểnThướcnói:-Tôixembệnhtừtrướctớinayđềulấyngoàibiếttrong, lấytrongbiếtngoài.Vừarồitôi

nghenhữngchứngtrạngmàôngnói,đãbiếtđượcTháitửchưachếtthật,hiệntạinửathândướicủaTháitửkhẳngđịnhlàvẫncònnóngấm.NhàvuanghenóidanhyBiểnThướctới,liềnđíchthânrangoàinghênhtiếp,nhănmặtkhổ

sởmờiôngkhámbệnhchoTháitử.BiểnThướcbướctớiphíatrướcTháitử,bắtmạch,rồikiểmtracácbộphậnchoTháitử,sauđóanủinhàvua:-BệnhcủaTháitửgọilà“Thiquyết)(thểxáchônmêngấtđi),đólàkếtquảcủaviệckhông

điềuhòacânbằngâmdương.Kỳthựcvẫnchưachết,chỉlàmộtloạichếtgiảthôi.Xinnhàvuachớlo,thầncóthểchữakhỏiđược.Nóixong,BiểnThướcđểchocácđệtừdùngkimchâmvàomấyhuyệtcủaTháitử.Chỉlát

sau,quảnhiênTháitửđãtỉnhlại.BiểnThướclạidùngcứuđốtởhaibênsườnTháitử,Tháitửliềnngồingaydậy.Lạiuốngthêmthangthuốc,quagầnmườingàysau,Tháitửđãhoàntoànbìnhphục.Saukhitintứcnàyđượclantruyềnđi,ngườinướcQuắcđềunóiBiểnThướccóthểcảitửhoànsinh,biếnngườichếtthànhngườisốngđược.BiểnThướcbắtđầunói:-Tôiđâucóthểcảitửhoànsinhđược,đólàvìTháitửchưachếtthật,chẳngqualàtôikhiến

choTháitửphụchồisứckhỏemàthôi!Câuchuyệnnàynóirõ,vàothờiđónhữngthàythuốcgiốngnhưBiểnThướcnàyđãcóthểgọi

ra chuẩnxácnguyênnhâncủa conbệnh,ngoài ra cònbiếtdùngchâmcứuđể chữa trị chongườibệnh.BiểnThướccòngiỏichữabằngnhìnvàbắtmạch.SựviệcôngkhámbệnhchovuanướcTềlàHòaCôngNgọ(HoànCôngngườinướcTề,họĐiền,khôngphảilàTềHoànCôngtrongNgũbáthờiXuânThu)đãchứngminhđượcđiềunày.Lầnđó,BiểnThướcgặpHoànCôngNgọ,quansátkỹmộtlúcrồinói:

-Đạivươngđãcóbệnhrồi.Nếukhôngchữatrịthìcóthểbịnặngđó!HoànCôngNgọkhôngvuivẻ,nói:-Tachẳngcócảmgiácnàokhóchịucả,saolạicóthểbệnhđược?SaukhiBiểnThướcravề,nhàvuanóivớitảhữu:-Nhữngkẻlàmthầythuốcnày,chỉmuốntỏramìnhcaominhtàigiỏi,tađươngkhôngcó

bệnhdámnóitacóbệnh.Saunămngày,BiểnThướclạitớigặpHoànCôngNgọ,saukhinhìnkỹ,liềncóchútlosợnói:-Bệnhcủađạivươngđãvàotớimạchmáurồi,cầnphảigấprútchữatrịmớikịp.HoànCôngNgọhãnhdiệnnói:-Takhỏelắm!Chữabệnhgìmớiđượcchứ?Lạitrôiquamấyngày,BiểnThướctớigặpHoànCôngNgọlầnthứba,giậtmìnhnói:-Bệnhcủađạivươngđãvàotớiruộtvàdạdàyrồi,nếukhôngchữathìsẽnguyhiểmđó!HoànCôngNgọnghexongrấtchánghét,chẳngthèmnóinănggì.Khihaingườigặpnhaulần

thứtư,BiểnThướcvừanhìnthấyHoànCôngNgọ,khôngnóinănggì,liềnquayđầubỏđi.HoànCôngNGọcảmthấykỳquái,liềnsaingườiđuổitheo,hỏirõnguyênnhân,BiểnThướcnói:-BệnhcủaĐạiVương,vừabắtđầuởngoàida,sauđópháttriểnvàomạchmáu,rồivàotrong

nộitạng,lẽrađềucóthểdùngphươngphápchườmnóng,châmcứu,uốngthuốc,chữakhỏiđược. Thếnhưnghômnay, tôi nhìn thấybệnh củađại vươngđã ăn vào tới xương tủy rồi,khôngcòncáchgìchữakhỏinữa.Chonêntôiđànhphảibỏđi.Sauvàihôm,quảnhiênHoàngCôngNgọphátbệnh, lạisaingườiđitìmBiểnThước,Biển

ThướcđãrờikhỏinướcTềrồi.Khônglâu,HoàngCôngNgọchết.BiểnThướchànhnghềy,khôngnhữngbiếtdùngthuốc,cònđặcbiệtcoitrọngtrạngtháitâm

lýcủabệnhnhân,vìôngchorằng,cómộtsốbệnhchủyếukhôngphảilàbệnhcủacơthể,màlàtâmlýsinhhoạtcủaconngườimấtđisựđiềuhòacânbằng.Vídụngườiphóngtúngkiêungạo,khôngcoitrọngđạolý,truycầusựgiàucóbạtmạng,khôngbiếttiếtchếẩmthực,khôngchịurènluyệnthânthểkhiếncơthểsuyyếu,tấtcảnhữngđiềunàyđềucóhạiđốivớicơthểconngười,gặpphảinhữngbệnhnhânnhưthếnàyôngdứtkhoátkhôngchữatrị.Đặcbiệtđốivớinhữngbệnhnhânmêtíncôđồng,mathuậtthìôngcàngkiênquyếtkhôngchữatrị.Nhữngnămcuốiđời,BiểnThướcđãtừngtớinướcTầnhànhnghềy.TầnVũVươngmuốn

mờiôngtớikhámbệnh,thếnhưngquanynướcTầnlàLýHyvôcùngđốkỵvớiBiểnThước,sợôngchữakhỏibệnhchonhàvuathìsẽảnhhưởngtớidanhdựvàđịavịcủamình,đànhsaingườiđâmchếtmộtđờidanhyBiểnThước.YthuậtcủaBiểnThướclàđạibiểuchotrìnhđộchữabệnhcủathờikỳXuânThuChiếnQuốc,

đồngthờicũngđãđặtcơsởchonềnyhọctruyềnthóngTrungQuốc.Chotớingàynay,cáchkhámbệnh“Vọng,Văn,Vấn,Thiết”(nhìnsắcda,nghegiọngnói,hỏitriệuchứng,bắtmạch),châmcứu,bốcthuốctheothang,vẫnlànhữngthủthuậtcơbảntrongkhámvàchữatrịbằngĐôngy.

78.TrămnhàđuatiếngCơsởkinhtếxãhộivàmốiquanhệgiữaconngườitrongthờikỳChiếnQuốcđãphátsinhra

nhữngsựbiếnđộngrấttolớn.Nhữngbiếnđộngnàycũngđượcphảnánhtrênmặttưtưởng,vănhóa.Nhữngnhânvậtđạibiểuchophepháikhácnhau,trướcnhữngbiếnđộngxãhộikịchliệtđềucónhữngphântíchtheokiểuriêngcủamình,nỗlựcnêuranhữngtưtưởngvàchủtrươngcủangườikhác.Mộtthờigian,cácloạihọcpháisôinổinhưmăngmọcsaumưa,ngườita trìnhbàyýkiến, tranh luậnnhau,vôcùngsôinổi.Lịchsửgọicụcdiệnsinhđộngnày là“Trămnhàđuatiếng”(báchgiatranhminh)Chữ“Trăm”trong“trămnhàđuatiếng”khôngphảilàconsốthực,màlàhìnhdungconsố

nhiềucủacácloạihọcphái.Trênthựctế,nhữnghọcpháitươngđốiquantrọnglúcđóchỉcó6nhàđólàNhogia,Mặcgia,Đạogia,Phápgia,Doanhgia,vàÂndươnggia.Ngoàira,còncóBìnhgia,Nônggia,Tunghoànhgia,Tạpgia...Sốnhàtưtưởngnhiềunhưvậylạicùngnghiêncứumộtđốitượnglàxãhộirốiloạnmàhọđangở.Thếnhưng,dovìlậptrườngvàtháiđộxửthếcủamỗi người không giống nhau, chủ trương của họ cũngmỗi ngườimột khác. Có nhữngngườihoàntoànđối lậpnhau,cónhữngngườigầngiốngnhau,thậtđếnlà lắmthuyếtkhácnhau,muônmàumuônvẻ,biếnđổikhônlường.Nórathậtlàthúvị.Dướiđâyxingiớithiệusơlượcnộidunghọcthuyếtcủamấynhà.NgườisánglậpNhogialàKhổngTửởcuốithờikỳXuânThu.Ôngchủtrươngkhôiphụclại

chếđộđiểnchươngvàquyphạmđạođứccủaTâyChu,conngườicầnphảikhiếncholờinóivàviệclàmcủamìnhphùhợpvớidanhphậnđẳngcấp.Lýtưởngchínhtrịcủaônglàyêucầucácnhàthốngtrịthựchành“nhânchính”,ônglạiđềxuấtrachủtrương“nhângiảáinhân”,yêucầucácnhàthốngtrịcầnphảitiếtchếsựbóclộtvàsaikhiếnđốivớinhữngngườibịthốngtrị,khôngđượclàmảnhhưởngtớisựsinhtồncủangườilaođộngđểtránhchoviệchưởngthụvậtchấtcủangườithốngtrịkhôngcònnguồncungcấpnữa.Chonên“áinhân”(yêungười)trênthựcchấtlàyêuchínhmình.Mặcdùvậy,KhổngTửđãthừanhậnquyềnlợilàmngườitốithiểucủanhữngngười laođộng,kháchẳnvớiviệccoinôlệ lànhữngcôngcụbiếtnói.ởthờiđạiChiếnQuốc,MạnhKhađãkếthừavàpháthuyhọcthuyếtcủaKhổngTử.Ôngcoitrọng“nhânnghĩa”hơnthế,ôngđãnhấnmạnh“nghĩa”làtiêuchuẩnđểphánđoánđúngsai.Chốnglạiđiều“nghĩa”thìchodùlànhàvuacũngcóthểphảnđối.Điềunày,ởthờiđạiđólàsựcảganrấttolớn.MạnhKhađượcmọingườitônxưnglàMạnhTử,làngườikếthừachủyếucủahọcthuyếtKhổngTử.Vềsau,mọingườicòngọihọcthuyếtNhogialàĐạocủaKhổngMạnh.HọcthuyếtNhogiacóíchlợirấttolớnđốivớiviệccủngcốchínhquyềncủanhữngngườithốngtrị,chonênđãlưulạinhữngảnhhưởngsâuxachohậuthế.MộtnhàĐạitưtưởngcủaNhogialàTuânTử,tứcTuânHuống.TuânTửtuylàNhogia,thế

nhưngkhácvớitưtưởngcủaMạnhTử.ÔngđãtổngkếtcóphêphánnhữngquanđiểmcủaNhogia,Mặcgia,Đạogia,Danhgia...hấpthunhữngưuđiểm,đãhìnhthànhnhữngkiếngiảiriêngđộcđáo,đặcsắc,trởthànhnhàđúcrúttổngkếthoànchỉnhcủatưtưởngTiênTần.Ôngvừachủtrươngđổimớivừađềxuấttưtưởngduyvậtchủnghĩa:conngườicóthểnắmvữngquyluậttựnhiênđểrồilợidụngnó.TuânTửlànhàtưtưởngduyvậtchủnghĩavĩđạinhấttrongthờikỳChiếnQuốc,lạilànhàkiêntrìsựthốngnhấtquốcgiatiếnbộ.NhữnướcNgônhânvậtđạibiểucủaPhápgianhưHàn,Phi,LýTưđềulàhọctròcủaông.Học thuyếtPhápkhônggiốngNhogia, nhânvậtđại biểu làHànPhiđãphảnđối “Lễ” và

“Nhân”màNhogiađềxướng,chorằngnhữngđiềuđóthihànhkhôngđượcthôngsuốt.Theoông,sởdĩxãhộirốiloạnlàdophápchếlỏnglẻo,chonênôngchủtrương“Pháptrị”,tứclàdochínhphủbanbốpháplệnhvàchếđộnhấtđịnh,bấtluậnlàcaothấp,giàunghèo,mọngườiđềuphảituânthủ,cócôngtấtthưởng,cótộitấtphạt,dùlàvươngcôngquýtộcmàphạmphápthìcũngphảitrịtộinhưdânthường.Nhưvậymọingườiđềusợhãivàtuântheo,việcxấuxasẽcóthểgiảmbớt.Ngoài“Pháp”ra,ôngcònkhuyênnhàvuacầncoitrọng“Thuật”và“Thế”.Cáigọilà“Thuật”,tứclàcầnphảicómộthệthốngquyềnthuật(mưumôthủđoạn)đểđiềukhiểnThầntử,“Thế”tứclàuyquyềnvàthếlựcdùngđểbảovệnhàvua.Nhữngthứnàycótác

dụngtăngcườngtậpquyềncủanhàvua,chonênnhữngnhàchínhtrịcảicáchđềutánthànhhọcthuyếtcủaPhápgia.TầnVươngDoanhChínhmộtmặttrọngdụngLýTư,mộtmặtcònđặcbiệttriệukiếnHànPhi.NgườisánglậpraĐạogialàLãoTửởcuốithờiXuânThu.ĐếnthờiChiếnQuốcđãpháthuy

đượchọcthuyếtcủaông.ChủtrươngcủaĐạogiakhácvớiPhápgia,phảnđốipháplệnhhàkhắcvụnvặt,chorằngđâylànguồngốclàmchothiênhạmấtan,chủtrương“vôvinghitự”,đòinhữngngườithốngtrịkhôngđượccóhànhđộnggì,tấtthảyđềuphảithuậntheosựtựniêncủanó.Họcthuyếtcủađạogiađãphảnánhtưtưởngbấtmãnvớihiệnthựcnhưngkhôngtrốntránhhiệnthực.Mặcgialạicócáchnhìnkhác.CụtổcủaMặcgialặMcTử(MặcĐịch),ngườiđãgầnSởđánh

Tống.Ôngchorằngsởdĩxãhộirốiloạn,làbởiconngườikhôngtươngái,chonênôngđềxuấtchủtrương“kiếnái”và“phicông”,phảnđốinhữngviệclàmtổnhạiđếnngườikhácmphảnđốichiếntranh,đòihỏimọingườiyêutấtcảmọingười,khôngphânbiệtthânsơxagần.Ôngchorằngnếutấtcảmọingườiđềulàmđượcđiềunàythìsẽkhôngthểcócácloạitộiácphátsinh.Ôngcònyêucầubổnhiệm,sửdụngngườitài,làmcho“ngườiđóiđượcăn,ngườirétđượcáo,ngườivấtvảđượcnghỉngơi.MộtloạtchủtrươngcủaMặcTửlàkhôngtưởng,khôngcókhảnăngthựchiệntronghoàncảnhthờiđó.Cáchọcpháimuônmàumuônvẻ,đềuchorằngchủtrươngcủamìnhlàchínhxác,làphương

thuốctốtlànhlàmchonướcgiàu,dânlợi,đượcnhữngngườithốngtrịsửdụng,chonênhọđềukhôngtiếcsứctuyêntruyềnchohọcthuyếtcủamình,đồngthờicôngkíchvàphủđịnhcáchọcpháikhác,cáccuộctranhluậngiữacáchọcpháikhácnhaukhôngthểchấmdứtđược.Vìvậy,HànPhichorằng,chỉcóthựchành“Pháptrị”,mớicóthểkhiếnchođấtnướcgiàu

mạnhlênđược.Vìmụcđíchmởrộngảnhhưởnghọcthuyếtcủamình;cácnhàđềuhăngháiviếtsáchlập

thuyết“MạnhTử”,“Mặctử”,“TuânTử”,“TrangTử”,“HànPhiTử”,đềulànhữngtrướctácnổitiếngnhất.Thếnhưngởthờiđócònchưaphátminhragiấyvàthuậtấnloát,chữviếtởtrênthànhtrevàgỗ,vôcùngbấttiệnh,càngkhôngcókhảnăngxuấtbảnrathànhsáchđược,chonênviệctiếnhànhduthuyếtvàdạyhọctrởthànhmộtconđườngtuyêntruyềnquantrọng.MạnhTửđãtừngtớicácnướcduthuyết,đẩymạnhchủtrươngcủamình;họcsinhcủaMặcTửcó rất nhiều người xuất thân từ tầng lớp lao động; Trang Tử làmột nhà tản văn giỏi vănchương;TuânTửlàmộtgiáosưcóuytíncựckỳcao,ôngcòntheođuổisángtácvănhọc,đầuthờikỳChiếnQuốc,tạiTâyThànhMôn-TắcHạởđóThànhLâmTrungnướcTềđãxâydựngrahọccung,thiếtlậpnhữngđạigiảngđường,tạođiềukiệnchocáchọcgiảtừcácnướcđếndạyhọc.ĐếnthờiTềTuyênVương,họccungđượcmởrộngthêmmộtbước,cóthểchứađựngtớimấyngànhọcsinh.TruyềnthuyếtkểrằngđếnthờiTầnLânVương,thậmchícóthểchứađựngtớimấyvạnngười.TuânTửđãtừnglàmquabakhóa“TếTửu”(hiệutrưởng)củahọccungnày.Đốivớisốhọcsĩnày,nướcTầnđềuđãingộlươngănvàhọcbổngnhưquanđạiphu,tôntrọnghọlà“biệtđạiphu”.CácnhàđềutranhgiànhnhautớinướcTềdạyhọc,TắcHạđãtrởthànhtrungtâmgiaolưutưtưởngvănhóalúcđó.Từđâychúngtacóthểhìnhdungđượccảnhtượngsôinổitrămnhàđuatiếng,họcthuậtphồnvinhthờiđónhưthếnào.“Chủtửbáchgia”củathờikỳChiếnQuốcđãcóảnhhưởngrấttolớnđốivớiđươngthờivà

đờisau.HọcthuyếtPhápgiađắcthếnhấtthờiđó.CácnướcNgụy,Sở,Tần...lầnlượtđẩymạnhchủtrươngcủaPhápgia.Nhưng“Pháptrị”củaPhápgialạicómặtápbứcbóclộttànkhócđốivớinôngdân,rấtdễdàngkíchkíchmâuthuẫngiữađịachủvànôngdân,chonênáchthốngtrịcủavươngtriềunhàTầnchưađầymườimấynămđãbịngọnlửakhởinghĩacủanôngdânnuốtsống.GiaicấpthốngtrịtriềuHánkếtiếphấpthubàihọcgiáohuấnnày,nhậnthứcđượcnếuchỉdựavào“hìnhphạtnghiêmphápluậthàkhắc”thìkhôngthểcủngcốđượcnềnthốngtrịcủamình,tứcthì,họlạithayđổiđềxướng“Hoànglãochihọc”(1)củađạogia,dùngbiệnpháp“vôvinhitrị”(2)đểhòahoãnmâuthuẫnxãhội,đểchodânchúngđượcnghỉngơihưudưỡng,pháttriểnsảnxuất.Vềsau,họlạithayđổi,cảibiếnthêmtưtưởngcủaNhogia,dùng“Trunghậu,nhânnghĩa”làmvũkhítưtưởngđểthốngtrịnhândân,hơnthếđãbắtđầucụcdiện“bãi

truấtbáchgia,độctônnhothuật”.Từđóvềsau,đạocủaKhổngMạnhđãchiphốinềnvănhóatưtưởngcủaxãhộiphongkiếnTrungQuốcsuốt2000năm.

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach