Thụ tinh nhân tạo bò

Thụ tinh nhân tạo bò

PGS.TS Đàm Văn Tiện - Email: [email protected]

Thụ tinh nhân tạo - Artificial Thụ tinh nhân tạo - Artificial inseminationinsemination

Bò cao sản Lấy tinh 2 lần/tuần

LN2

Tinh

Trạm TTNT

Chọn lọc

Tinh chuyển tới trang trại

AI

AI

AI

AI

Đánh giá năng xuất sữa, thịt, khả năng sinh sản v.v

Sản xuất tinh đông viên

Tốt đực tốt cả đàn

Bình N2 lỏng

Giới thiệu

Thụ tinh nhân tạo bò được sử dụng rộng rãi. Hiện nay ở các nước phát triển người ta đang có xu thế cho phối trực tiếp ở lợn

Tuy nhiên để thành thạo nghề nghiệp dẫn tinh bò cần phải thực hành nhiều và rất khổ công

Mục đích

Lợi ích của thụ tinh nhân tạo

Giới thiệu tóm tắt quy trình thụ tinh nhân tạo và các nguyên lý sinh học được áp dụng trong kỹ thuật này

Thụ tinh nhân tạo

TTNT Artificial insemination (AI): “tốt nái tốt một ổ, tốt đực tốt cả đàn”

Bò đực chết 10 năm tinh đông viên của nó vẫn được sử dụng để phối

Tiến bộ

Chọn lựa những đực giống ưu tú, lấy tinh, pha loãng và phối cho nhiều nái trong

TTNT là công cụ để cải thiện di truyền những tính trạng kinh tế như trọng lượng sơ sinh, tăng trọng, chất lượng thịt v.v

TTNT giảm cảm nhiễm bệnh thông qua giao phối vì con người làm chủ quy trình vệ sinh, hơn nữa người ta còn thêm vào tinh dịch kháng sinh trong quá trình bảo quản tinh.

Tiến bộ (tiếp)

Cho phép phối nhiều bò trong ngày, còn phối bằng bò đực trực tiếp thì số lượng bò cái được phối có hạn

Tăng nhanh được tiến bộ di truyền của con bố cao sản cho đời sau

Những dụng cụ cần thiết dùng trong thụ tinh nhân tạo

Âm đạo giả

Bình pha chế

Cọng rạ


Dẫn tinh quản

Găng tay khám trực tràng

Viên tinh đông khô


Ống thu tinh

Bể điều nhiệt


Hormone - Lutalyse

Găng tay - Gloves

Khăn mềm - Paper towels

Bò đực gợi tình - Teaser cow

Sheath

Chất bôi trơn - Lubricant

Lấy tinh

Một số phương pháp lấy tinh

Kích thích trực tràng Kích thích điện để phóng tinh Âm đạo giả Lấy tinh bằng tay (heo)

Lấy tinh bằng âm đạo giả (tiếp)

Dùng âm đạo giả lấy tinh là phương pháp cho lượng tinh và chất lượng tinh tốt nhất

Lấy tinh bằng âm đạo giả

Âm đạo giả bao gồm 3 bộ phận chính là (i) ống cao xu cỡ lớn (ii) gắn với áo nước ấm để gây cảm giác ấm như lòng âm đạo thật (iii) ống thu tinh gắn ở phần cuối âm đạo giả

Lấy tinh bằng âm đạo giả

Cho bò đực nhảy lên mô hình bò cái hoặc bò khác teaser female, Người lấy tinh chủ động nắm lấy penis và đưa nó vào âm đạo giả

Khi bò đực phóng tinh, tinh được chảy tới ống thu tinh ở đầu cuối của âm đạo giả

Kiểm tra chất lượng tinh

Ngay sau khi lấy tinh, tinh được kiểm tra chất lượng thông qua hai chỉ tiêu chính là hoạt lực và hình thái

.

Hoạt lực và hình thái tinh trùng

Hoạt lực là tỷ lệ tinh trùng tiến thẳng có khả năng đến gặp trứng để thụ tinh

Hình thái bình thường/không dị dạng, kì hình – là những tinh trùng có khả năng đến gặp trứng để thụ tinh

Đánh giá tinh dịch

Dự vào kết quả kiểm tra hoạt lực và thái mà người ta điểu chỉnh số lượng tinlieeufti tinh, sao cho khi phối cho kết quả tốt

Số lượng tinh trùng là triệu tế bào có hoạt lực Một liều tinh chuẩn cần có ít nhất 40 tinh trùng/

cc trước khi bảo quản lạnh và 12.5 triệu tinh trùng/cc sau khi làm ấm để phối cho con cái

Chế biến tinh - Processing the Semen

Sau khi kết thúc kiểm tra chất lượng tinh, tinh được pha loãng bằng dung dịch bảo tồn

Từ một liều đặc nó được pha loãng bằng dung dịch đặc biệt thành nhiều liều tinh để phối

Người ta còn lọc những chất tiết của phần phụ dịch hoàn nhất là keo phèn để làm tinh đồng nhất

Chế biến tinh

Bình pha chế tinh được bổ sung một số chất dưỡng tinh trước khi làm lạnh

Dung dịch bảo tồn thường là sữa, lòng đỏ trứng, glycerine, và antibiotics

Chế biến tinh

Sau khi tinh được pha chế thì kiểm tra hoạt lực tinh trùng lần nữa

Đối với tinh cọng rạ lượng tinh là 1,5 cc và nó đủ để phối cho một lần phối

Làm đông khô - Freezing the Semen

Tinh được làm lạnh dần đến nhiệt độ - 86 0c/ - 320 F

Bình nitrogen lỏng chuyên dụng để bảo tồn tinh


Bò ở trạng thái động dục Bò sẵn sàng chờ phối Triệu chứng điển hình như nhảy lên con khác,

hiếu động húc vào thành chuồng và thể hiện rõ phản xạ đứng yên

Thời gian phối tthichs hợp là sau 12 h có triệu chứng động dục

Gây động dục nhân tạo - Inducing Estrus

Một số hộ nuôi dùng hormone prostaglanding để gây động dục nhân tạo

Dễ dùng cho mọi trạng thái sinh lý sinh dục ở bò là tiêm 2 liều chế phẩm Lutalyse và 11 ngày sau bò sẽ động dục hàng loạt

Gây động dục hàng loạt

Kỹ thuật gây ddoongj dục hàng loạt áp dụng cho những trang trại lớn để cùng một lúc có nhiều bò cái được phối giống

Và sẽ đẻ hàng loạt/tiến bộ của kỹ thuật này

Các bước phối giống

Bước 1: Đưa bò vào gióng hay các khu vực được thiết kế đặc biệt tiện cho phối giống

Bước 2: Làm ấm tinh

Sau khi đưa bò cái vào gióng phối thì bắt đầu làm ấm tinh đông viên

Làm ấm từ từ để tránh “sốc nhiệt” Lầm ấm quá nhanh hay quá chậm đều làm hại

tinh trùng

Làm ấm tinh

Lấy tinh cọng rạ từ binh nitrogen lỏng ra ngoài phải thao tác thật cẩn thận để tránh bị bỏng lạnh cho người lấy tinh

Làm ấm tinh

Tinh cọng rạ ngay sau đó được đưa vào bể nước ấm trong nửa phút

Sau đó nó được đặt vào khăn giấy để tránh nước xâm nhập vào tinh và ấm lên bởi nhiệt độ phòng

Bước 3: Nạp tinh vào dẫn tinh quản - Loading the AI Rod

Lấy tinh ra khỏi khuôn

Nạp tinh vào dẫn tinh quản

Nạp tinh vào cuối của dẫn tinh quả Và xi lanh được khóa lại

Bảo quản dẫn tinh quản khi chưa phối

Tốt nhất là dùng khăn giấy bao lấy đầu dẫn tinh quản chứa viên tinh để tránh bụi bẩn và “sốc nhiệt.

Nhờ người khác cầm dẫn tinh quản khi còn đang dùng tay cố định cổ tử cung

Bước 4: tìm và cố định cổ tử cung - Locating the Cervix

Dẫn tinh viên dùng một tay để khám trực tràng và cố định cổ tử cung

Bước 5: Vệ sinh âm hộ - Cleaning the Vulva

Làm vệ sinh âm hộ và khu vực da xung quanh để tránh nhiễm bẩn dẫn tinh quản khi dẫn tinh

Bước 6: Đưa dẫn tinh quản vào cổ tử cung - Inserting the Rod

Một tay cố định cổ tử cung và tay còn lại đưa dẫn tinh quản trượt quả âm đạo vào cổ tử cung

Dẫn tinh quản phải vượt qua 3 vòng sụn “ba lần hoa nở mới vào được đúng vị trí để bơm tinh

Bước 7: Bơm tinh - Depositing the Semen

Dẫn tinh viên đưa dẫn tinh quản qua 3 vòng sụn cổ tử cung và bơm tinh- tinh sẽ vào thẳng tử cung

Rút dẫn tinh quản ra ngoài - Removing the Rod

Bơm tinh xong thì rút dẫn tinh quản ra ngoài một cách cẩn thận

Bước 8: Xoa bóp hai sừng tử cung - Massaging the Tract

Xoa bóp để đảm bảo rằng tinh đã được cập nhật đến hai sừng tử cung để đi lên ống dẫn trứng

Bước này rất cần vì dẫn tinh viên không thể biết trứng rụng ở sừng tử cung trái hay phải

Xoa bóp hai sừng tử cung

Xoa bóp còn có tác dụng kích thích giải phóng Oxytocin bổ trợ tử cung và ống dẫn trứng co bóp đưa tinh đến “bến đợi”


Sau khi phối giống, qquaas trình thụ tinh sẽ sảy ra và sau khoảng 283 ngày chửa bê con ra đời

Cấy truyền hợp tử Embryo transfer Cấy truyền hợp tử Embryo transfer

LN2

Bảo quản

Bò nhận hợp tử

Cấy phôi

Bán

Lấy hợp tử và đánh giá

Tốt

Tốt

Khá

Kém

Siêu bài noãn

Bò cho trứng

Bò cho trứng

AI

Holstein

Wagyu

Siêu bài noãn Tốt và đưa vào bảo quản Loại bỏ

Nuôi cấy thêm 24h ET

Nhập đàn lấy sữa

Tốt nái cũng tốt cả đàn

Xác định giới tính phôi Xác định giới tính phôi Embryo sexingEmbryo sexing

LN2

Khuyêch đại gene Amplification ofY-chromosome

specific DNA by PCRVi cắt Micro surgery

of embryo

Giới tính mong muốnSexed embryo

Bảo quản phôi

Bò nhận phôi Recipient

Xác định giới tính phôiDetection of

Y-chromosome specific DNA

Chuyển phôi

Y-chromosome specific DNA

Blastomeres

Bò cái mong muốn

Bò đực mong muốn

Thụ tinh trong ống nghiệmThụ tinh trong ống nghiệmIn vitro fertilizationIn vitro fertilization

Ovaries fromslaughter house

Immatureoocytes

In vitro maturationof oocytes

Capacitationof sperm

Matured oocytes

In vitro fertilizationof oocytes

In vitro cultureof ova

LN2

Frozen semen

Embryo transferEmbryo manipulation

Cryopreservation

Buồng trứng

Trứng chưa chín Nuôi cấy trứng

trong phòng TN

Trứng chín

Thụ tinh trong ống nghiệm

Nuôi cấy phôi trong ống nghiệm

Cấy truyền phôi hoặc bảo tồn

Phôi bòPhôi bòBovine blastocystBovine blastocyst

Jung, Y.G. (1999 ）

Tạo dòngCloning

Siêu cắt lấy mảnh phôi Chia phôi - Embryo splitting Chuyển nhân - Nuclear transfer Chuyển mảnh phôi - Blastomere transfer Chuyển tế bào phôi gốc - Embryonic stem cell

transfer Chuyển tế bào sinh dưỡng - Somatic cell transfer

Tạo dòng để làm gì?

Nâng cao chất lượng bò thịt Nâng cấp giống siêu năng xuất con cái Nâng cao phẩm giống siêu năng xuất của bò đực Gia tốc cải thiện vốn gene

U.K. & U.S.A. Chiến lược tạo giống biến đổi gene Sản xuất protein dược phẩm (pharmaceutical proteins) với quy

mô lớnProtein dược phẩm + nông trại = Dược phẩm nông trại

Siêu cắt và chia phôi để có hai cá thể từ một Siêu cắt và chia phôi để có hai cá thể từ một phôiphôi

Zonae from unfertilized or degenerated eggs

Blastomere separation

Cắt phôiEmbryo splitting

2~8 cell embryo

Morula

Bisected embryos

Bisected embryos

Truyền phôiEmbryo transfer

Embryo transfer

Monozygotic twin

Monozygotic twin

Lấy vỏ của những trứng không có khả năng thụ thai

Lấy phôi bào mầm

Chia phôi/cắt đôi

Cắt phôi Embryo splittingCắt phôi Embryo splitting

Máy cắt - Portable micromanipulator Máy cắt - Portable micromanipulator

Cắt phôi - Embryo dissecting Cắt phôi - Embryo dissecting

Monozygotic twins

Nâng cao năng xuất bằng kỹ thuật cắt và Nâng cao năng xuất bằng kỹ thuật cắt và truyền phôitruyền phôi

100 Phôi

100 Phôi

200 Phôi

200 Phôi

65 Bê

65 Bê

100 Bê

100 Bê

65% Thụ thai

65% Thụ thai

50% Thụ thai

50% Thụ thai

ET

ET

Adapted from Manual of Embryo Transfer, 1995

Truyền nhân - Nuclear transferTruyền nhân - Nuclear transfer

Bò cho nhânEmbryo donor

Somatic cell donor

32 cell morula

Blastocyst Inner cell mass ES cell cultureon feeder cells

Somatic cell cultureSomatic cell

Blastomeres

+

-

Enucleation

MII stage oocyte

Nuclear transfer

In vitro maturation of oocyte

Electrofusion

Reconstructed embryoEmbryo transferBò được truyền nhânCloned cattle

Cấy truyền nhân - Embryonic nuclear transfer

Cấy truyền tế bào sinh dưỡngSomatic nuclear transfer

Cấy nhân

Nuôi cấy trong ống nghiệm

Cấy truyền hợp tử

Nhân giống và tạo giống bằng phương pháp Nhân giống và tạo giống bằng phương pháp chuyển nhân và nhân bản vô tính chuyển nhân và nhân bản vô tính Embryonic and somatic nuclear transferEmbryonic and somatic nuclear transfer

Cấy truyền nhânCấy truyền nhânEmbryonic nuclear transferEmbryonic nuclear transfer

Nhân bản vô tínhNhân bản vô tínhSomatic nuclear transferSomatic nuclear transfer

Embryo donor

Nuclear transfer

XX

Somatic cell donor

Documents

Thụ tinh nhân tạo bò