Thuc an xanh c6 the cai thi$n dinh dUBng cho gia suc 6 nong tr~i nhu the nao?

• • Thuc an xanh c6 the • • cai thi$n dinh duBng cho gia suc 6 nong trc;li nhu the nao?

Cho Ion an 'Stylo 184' t6 Vi$t Nam [WS]

Cho ca tram co an 'Si Muang ' . [PK]

22

• • • • • •

Thuc an xanh la nguan thuc an co ban cua d(>ng v~t nhai l<;li nhung cOng co the cho gia suc co d<;l day don nhu IQn va gia

cam. D(>ng v~t d<;l day don co the an m(>t IUQng it thuc an xanh va can nhO'ng IO<;li thuc an co nhieu nang IUQng de phat trien. UIY vi dl,J, thuc an b(>t la cay he;> d~u che bien tu Stylosanthes guianens la 'Stylo 184' dUQc su dl,Jng trong khau phan thuc an

cho ga (3 - 5%) 6 Nam Trung Quac. M(>t IO<;li cay he;> d~u pho bien kMc dUQc dung de che bien thuc an b(>t la la Leucaena

leucocephala. Gay he;> d~u tuoi co the dung cho ga, vit, heo va cac IO<;li gia suc co d<;l day don kMc voi m(>t IUQng nho. Go hoa thao va la cay he;> d~u tuoi co the dung de lam thuc an cho cac IO<;li ca nhu ca tram co.

Gac IO<;li cay he;> d~u dUQc gioi thi$u nhu Panicum maximum 'Si Muang' va Paspalum

atratum Terenos' la nhO'ng nguan thuc an quan tre;>ng

cho ca 6 mien Bac Vi$t Nam.

D(>ng v~t nhai l<;li nhu trau bo, cuu va de co the song ma chi an

thuc an co chat IUQng thap nhu cac IO<;li co me;>c tl,l nhien, cac san pham phl,J nong nghi$p hoc;tc la cay

Tc;ii sao dong v~t nhai Ic;:Ii co the s6ng ma chi an thuc an co ch~t IUQng th~p? DQng vf;lt nhai l<;li c6 d<;l day Ion ("d<;l co") chua mQt han h<;1p chat long c6 vi khuan, dQng vf;lt nguyen sinh va nam de giup tieu h6a cac phcfm xa trong cac IO<;li cay ma chung an.

N6i mQt cach dan gian, hay nghf d<;l co nhu la mQt cai trong Ion de lieu h6a cac chat xa. Cai trong c6 mQt cai la 6 ben tren de cho thuc an da nhai vao va c6 mQt dau ra de chuyen phan thuc an da lieu h6a di d~n phan cuoi cua bQ may lieu h6a nai hap thl,l them mQt so chat dinh duang nOa.

N~u thuc an c6 dQ lieu h6a caD (VI dl,l nhu co non) chung c6 the bi nghi~n nat de dang va lam trong d<;l co cho phep suc vf;lt c6 the an them thuc an. Tuy nhien, n~u thuc an c6 dQ lieu h6a thap (nhu thuc an c6 s<;1i xa nhu ram) thi gia suc mat nhieu thoi gian de nghien thuc an, d<;l co se day kh6ng cho phep gia suc an them dU<;1c nOa cho den khi thu an 6 d<;l co dU<;1c nghien nat. Vi th~ IU<;1ng thuc an lay vao cua gia suc nhai l<;li h<;ln che b6i thoi gian ma thuc an 6 d<;l co dU<;1c lieu h6a.

LlIr;mg thue an My vao cua gia suc nhai /?i h?n che boi thiJi gian ma thuc an dllqc nghiBn nat 0 d? co

La non

La va thiJn gia

23

/

Ghi chu! (,

24

D9n9 v~U nhai I~i c~n an m9t luqng thuc an bao nhieu? De sinh truong tot, luc;mg thuc an kh6 co ch~t luqng tot ma d<)ng v~t nhai l<;Ii c~n an x~p xi 2.5 - 3.5% tn;>ng luqng co the chung moi ngay. Luqng nay tuong duong vOi 10 - 15% trc.mg Iw;mg CO

the cua chung doi vOi thuc an xanh con tuoi. M<)t con bo n$ng 300 kg ctftn an tU 7 den 10 kg thuc an kM moi ngay, tuong duong vOi 30 - 45 kg thuc an xanh.

Thuc an co chat luqng t6t la gi? Thuc an c6 chM luqng tot la:

1 . ngon, 2. de tieu h6a, va 3. giau protein (d<;lm).

Gay thuc an xanh con non thlfong ngon, de lieu hoa va giau dlftJng chift hem cay thuc an xanh (fa gia

1 . Ngon la gl? 'Ngon' cUa thue an xanh la luqng thue an ma dQng v<%lt thieh an.

Ra rang la e6 mQt so 10,?i eay khOng ngon b! dQng v<%lt ehe. C6 thE§ vi ehung e6 V! dflng, ho$e e6 mui kh6 ngui ho$e e6 qua

nhieu xe, la sfle ho$e da gia va dai. MQt so dQng v$t thieh an 10,?i thue an xanh nay nhung doi voi

10<.'li dQng vat khae thi khong. Vi dl,l nhu eay hQ d<%lu Glirieidia

sepium, thi de va euu

~ thuong an nhung ~~ trau bo thi l<.'Ii

khong an boi ehung khong quen. DQng v$t ratth<%ln trQng khi duqe eho an mot I 0<.'1 i thue an moi va phai mat thdi gian (tU 1 den 2 thang) dE§ giup ehung lam quen voi 100;Ji thue an nay. Nong

dan thuong trQn thuc an dE§ giup gia suc thieh nghi voi thuc an mol. Gia sue eOng hoc each an thue an moi tu nhCrng dQng v<%lt khac an I 0<.'1 i thuc an nay.

2. Tieu h6a la gl? 'Tieu h6a' thuc an la ty le thuc an duqe dQng v<%lt nghien nat va hap thl,l. Tieu h6a chiu anh huong cua:

• bQ ph$n cua cay - la thuong de Mu hen than

• tuoi cUa thuc an xanh - thue an xanh eon non thi de lieu hen thue an xanh da gia

• chung I 0<.'1 i - mQt so 10<.'li eo hoa thao va cay hQ d<%lu de lieu hen nhCrng loai Gay khaG. ThuG an xanh tU eay hQ d<%lu n6i chung thuong de lieu hen thuc an xanh tU co hoa thao.

26

3. T~i sac d~m I~i quan trQng? D<;lm la quan trQng vi:

• HiE;lU qua trong qua trinh phan huy thuc an 6 d<;l co. Neu bua an kem chM luc;mg (muc d<;lm duoi 7%) thi C,3c vi sinh v~t 6 d<;l co khOng the phan huy thuc an m('>t cach hiE;lu qua va d('>ng v~t se bi sut can

• D('>ng v~t dang sinh tru6ng va nubi con. Neu nubi gia suc 6 muc duy tri thi chi cung cap m('>t luc;;ng d<;lm vua duo Neu chung ta muon gia suc pMt trien nhanh, lam viek nhieu va san xuat sua thi dm cung cap them d<;lm vao khau phtm an.

Dpng vifit nhai I~i Can gl de sinh tru6ng tot? D(,>ng v~t nhai l<;li can m('>t luc;;ng thuc an Ion co chat luc;;ng tot. Khbng co no, chung se ch~m Ion ho~c khbng du suc de lam viE;lc. 86 mE? se khOng du sua cho be.

Neu cho d('>ng Vc;tt nhai l<;li an thuc an xanh co chat luc;;ng thap (ho~c nhung thuc an co chat luc;;ng thap kMc) thi qua trinh Mu hoa 6 d<;l co dien ra chc;tm va chung khbng the an du thuc an de sinh tru6ng tot, lam vi$c ho~c cung cap du sua cho gia suc con (xem hinh anh trang 27)

Moi quan h$ gitJa chat IUQng thuc an xanh va sue san xuat cua gia sue

Bc;l n se dUQC .

Chat Iuqng thuc an

Kha nang tieu h6a thuc an

Muc d9 phan huy thuc an 6 d<;) co

Luqng thuc an VCK hang ngay tuong ung voi trQng

lIuqng % co the

Se mang I~i ...

Chu yeu co gia (La va than)

thap

thap

thap

< 1.5 %

Muc san xuat thap

Chu yeu co non (La va than)

Trung binh

Trung binh

Trung binh

1.5 - 2.5 %

Muc san xuat trung binh

27

28

N6ng dan su dl:lng thuc an xanh de giup gia suc sinh truong t6t bang cach nao? MQt s6 cach cho an don gian tren thuc te co the lam tang suc san xuat cua gia sue:

1. Dam baD gia sue luon co thue an

2. Cung cap thue an co ehat luqng t6t.

3. Dam baD gia suc co the chQn Iua thuc an ma chung ua thich

4. Ba sung d<;lm .

5. Ba sung thuc an vao mua kM.

6. Uu tiEm thuc an cho nhOng gia sue co nhu c8U dinh duong caD

1 . Dam baD gia sue luan eo thue an DQng v$t nhai l<;li khong the an lien tl,lC ma no dm thoi gian de "nhai l<;li" (q ra mQt it thuc an. nhai no them mQt lue nOa rai nu6t l<;li de trq giup cho qua trlnh phan huy thuc an). Khi mQt con v$t ngung an. dieu do kh6ng co nghfa la no da an du luong thuc an. Khoang 50% thoi gian an co the danh cho l<;li vi$c nhai l<;li.

))

De sinh truong tot, gia suc can c6 thuc an chat Iu<;mg tot ca ngay lan demo Dieu nay hiem khi thL!c hi$n duqc a c.3c nong tr9i nho Dong Nam A. Ho$c la gia suc khong duqc an ca ngay, ho$c la chat luqng thuc an xanh kem. Gia suc bi c(lt 19i bang cac do9n day thung ngan va khOng the di chuyen thuong xuyen duqc nen khong kiem du thuc an, Neu dong co c6 chat luqng thap, tham co ngan ho$c phan tan lam cho gia suc khong an du luc;mg thuc an, can cho chung thoi gian nhieu hon de an (xem bang duai)

Thai gian g~m co cua gia suc tren cac lo~i tham co co chat luqng khac nhau

Chat luqng tham co Thai gian gam co m6i ngay

T6t 6 - 9 gio

Xau 10-12gio

Neu bC}n muan gia sue sinh truong tot thi phai dam baD

Gia sue dn co co thue an 0

mang an trang mQi lue [JH]

rang ehung lu6n eo thue an bang eaeh: ( ....... "'~,..,---' Hay tham khao y kien nay!

• Cho ehung an eang lau eang tot;

• Cat them thue an eho gia sue an vao ban dem; dam baD eho nhOng gia sue khi b/ nhat (nhu de va gia sue b/ om), eo dtJ thue an eo ehilt luq-ng tot thuong xuyen

29

ThLic an xanh con non riflt t6t d6i voi su sinh tru6ng [JH]

30

2. Cung c~p thuc an ch~t luqng tot Dam baD rang gia suc an thuc an xanh c6 chat IUc;1ng t6t

Gho an thuc an xanh c6n non

Thuc an xanh con non la khi la va than con memo La cay de lieu hen la than cay. Gay thuc an xanh gia cho nang suat caD hen nhung da s6 la khong ngon va c6 chat IUQng thap.

Them cay hQ dc'(lu V30 khau phan an

NhCtng IO<;li thuc an xanh nay c6 the cung cap nhieu protein, khoang chat va vitamin

Gung cap hen hQp thuc an gom nhieu IOC:li khac nhau

M(>t thl,lc te pho bien d6i voi nong dan la khi thuc an dUQc cat cho gia suc an t<;li chu6ng thueng la hen hQp cac IO<;li cay khac nhau. Sang cach nay chung lam can bang ve dinh duBng va t~p cho gia suc an nhCtng IO<;li cay ma chung khong ua thich .

M(>t s6 nong dan thai nho thuc an c6 chat IUQng thap (vi dl,J nhu co Voi gia ho~c than cay ngo) de lam cho gia suc de an. M~c dau v~y, vi$c thai nho cay co c6 the giup cho gia suc an de hen nhung khong lam tang dUQc gia tri dinh dUBng cua chung. Ket qua mang l<;Ii la suc san xuat cua gia suc giam neu khong kip thei bo sung cac thuc an giau chat dinh duBng va nang IUQng khac trong khau phan .

3. Bao dam gia sue co th~ ehQn h!a nhii'ng gi ma ehung an dU'Qe

D9n9 v~t nhai I~i co tfnh ch9n Il,fa dang ng~c nhien ve nhCmg gi ma cMng an (xem bang dUdi). Khi g~m nhCmg lo~i thUc an dinh duBng thap hay an nhling thltc an cat ye, d9ng v~t nhai I~i ch9n ilIa nhCmg phan ngon nhat (nhu la non) trudc tien va, neu kh<3u phan do day du, chung se ch9n tha an it vdi chat IU9n9 cao. Dleu rat quan tr9ng la mang den cho v~t nu6i co h9i ch9n ilIa nhCmg gi chung muon an.

Sue v~t ehQn phan there an ngon nhat trong kh~u ph an an

a~e tinh th((e an LU'qng th((e an binh qufm

Kh~u phan an An dU'qe

La cay (%) 25 93 Nito (%) 1.2

I 2.5

i Ty I~ lieu hail (%) 45 65

lilY vi dy tU'd,oln b6 sCra g~m tren d6ng co nhi$t doi

Lam the' nao de' biet rang b~n da eung cap cho gia suc du ILl'f;fng thtJc an? « ,"\:F~:-r-<

Neu gia suc an het tat ca thtJc an, ke' ca nhtmg phsn ngheo chat dinh dLl6'ng nhLf than csy, dieu do co nghia gia suc an chua duI De' phat trien tot gia suc phai co kha nang cht)n /t,m nhtmg ph an tot nhst trong thtJc an.

Hay tham khao y kien nay!

31

Thu cat la dilu cho be'> d Philippines [JH]

CaUh~'i!( o~' ,

11

32

4. Cung cap nguon d~m bc3 sung Tat ca cac IO<;li co hoa thao oeu khong c6 OU ILl<;1ng O<;lm thoa man nhu cau san xuat cua gia suc. Ba sung them ILl<;1ng o<;lm,

nhLl la cay o~u phl:Jng phC1i kho va cam, nhCtng IO<;li c6 san d nong tr<;li. LLl<;1ng o<;lm cOng c6 the tl1 thuc an hon h<;1p hay tl1 b(>t ca . D6i vOi nong dan, nguon o<;lm nay thLldng khong c6 san va qua oat. Giai phap phu h<;1p voi nong dan la nguon o<;lm cung

cap tl1 cay h9 o~u, IO<;li thuc an nay c6 the cho an tLlC1i, phC1i kho

hoiilc lam b(>t la o~u.

NgLldi ta thLldng khuyen nen danh cho khau phan hang ngay

cua gia suc nhai l<;li tl11 0-30% la o~u . Voi 30 % la Iy tLldng, th~m chi m(>t ILl<;1ng nho la cay o~u trong khau phan hang ngay cOng c6 the mang l<;li nhCtng cai thi$n Ion trong san xuat chan nuoi.

Lay vi dl,l (xem s6 Ii$u d trang 33) cho nhCtng con be an la cay Gliricidia sepium, them 10% la o~u vao khau phan an hang ngay oa c6 m(>t hi$u qua rat Ion, gia suc tang trc;>ng gap oOi.

Can eho gia sue an baD nhieu la d~u? 10-30% la · d~u trong khau ph an hang ngay co the' lam tang hem gap doi slit; san xuat eua gia sue.

-------------------------------------------------

0> C o L... -0> C

)co I-

B6 sung cay d~u co thE? lam tang kha nang tang trQng cua gia suc

•

10 20 30 40 50 Ll1<;1ng la d~u be> sung (% cua khau phan)

M(>t vi dl,l bo sung la Gliricidia sepium trong khau phan an co Voi hang ngay.

Cay h9 d~u be> sung mang 19i ngu6n l<;1i Idn cho suc khoe cua gia suc. N6 cOng lam tang nhu cau an vao va san 111<;1ng sU'a cua gia suc m~. Dieu nay lam tang kha nang song s6t va sI! phat trien cua gia suc con . Lay VI dl,l (xem bang trang 34 sau), be> sung cho cuu cai 25% la cay h9 d~u d khau phan an hang ngay lam tang tr9ng 111<;1ng sd sinh, ty I~ song va muc d(> sinh trl1dng cua Cltu non. Cung cap 50% cay h9 d~u trong khau phan thuc an hang ngay kh6ng c6 sI! sai khac.

Th~m chi m9t lu't;mg nho cay hC) d~u cd chat lLf{1ng tot trong khau phan himg ngay ciing mang If!i m9t 1t;Yi Ich Ion!

CLtu thich la cay d~u ( day la Gliricidia sepium). [WSj

33

Ty I~ song eua gia sue non khi be) sung there an xanh hQ d~u eho gia sue m~

La eay d,u(%) trong khAu So elhl song (%)

TrQng h/qng binh quan eua elhl(kg)

phan an eua elhl cai So sinh I Sau 15tuan

0 33 1.2 I 5.4

25 75 1.9

I

9.9

50 75 1.9 10.0

M9t VI dl,l ve anh hLfong cua vi~c cung cap la cay Gliricidia cho CLtu mE? den ly 1$ song V8 kha nang sinh trLfong cua CLtu con

34

5. Bc) sung thltc an trong mua kho. Van de dei vdi vi~c chan nu6i gia suc vao mua kh6 kh6ng chi la thieu thuc an ma con chat luqng thuc an thap.

Vi~c SLt dl:mg ngu6n thUc an ngheo chat dinh duong trong mua kh6 c6 the duqc cai thi~n bdi:

Tr6ng cay there an xanh co th.r;' sinh tntang V80 mua kho

M(>t vai IO<;li cay thUc an xanh nay c6 the gilt cho la xanh l@tu hem loai cay thuc an xanh kMc vao mua kh6. Vi dl,J nhu cay Brachiaria decumbens, Andropogon gayanus va Stylosanthes hamata.

r(QJ-\1

Trong cay hQ d~u nhLt la nguon cung cap d~m

M(>t vai lo~i cay h9 d~u than go va than bl,li, nhu' Leucaena leucocephala, c6 b(> re c6 the hut du'<;1c nu'dc a rat sau trong long dat. Dieu nay cho phep chung sinh tru'ang va gilt I~i du'<;1c la lau hdn trong mua kh6. Day la m(>t nguon thuc an be> sung rat thlch h<;1p trong khau phan an gia suc khi sa dl,mg cac phl,l phe pham nhu' than cay mla - m(>t lo~i thuc an cung cap nang 1u'<;1ng nhu'ng I~i thieu d~m

Bao quan cay hQ d~u nhLt co kh6 hay bQt la

Cay h9 d~u c6 the du'<;1c thu ho~ch, phdi kh6 va cat ngan trong mua mu'a de che bien thanh b(>t la, lo~i thuc an nay c6 the ban hoi;lc sa dl,lng a n6ng tr~i de cung cap them nguon protein be> sung trong mua kh6. Cay h9 d~u thu'dng du'<;1C sa dl,lng de che bien b(>t la la Stylosanthes guianensis, Desmanthus virgatus va Leucaena leucocephala.

Chtlng co IOCJi cay thtJc an xanh nao ma sinh trl.lOng suot

ca mita kho dai.

Cho bb ~n Calliandra calothyrsus 'Besakih' (8ali , Indonesia). [WSj

35

Lo~i thuc an xanh

Cay h9 dc;'lu + co hoa thao non

chi co co hoa thao

36

6. - u tien thlre an tot eho gia sue co slre san xuat eao

chi co cay thac an xanh chat 111t;1ng caD mai co th~ cung cap du chat dinh dl10ng cho gia suc co sac san xuat cao. Bo mE? nu6i con, gia suc vo beo, holilc gia suc cay keo co nhu cau thac an caD hdn nhCtng IO,?i gia suc kh6ng c6 tfnh san xuat khac.

Vf dy (xem bang dl1ai day) cho thay san 111t;1ng siia lien quan

m~t thiet den chat 111t;1ng cay thac an xanh. Cho gia suc an IO,?i cay thac an xanh chat 111t;1ng thap se giam 111t;1ng thac an thu vao tU' 9.5 con 7.5 kg moi ngay va 111t;1ng siia tU' 5 1ft con 11ft moi ngay

San Im;1ng sua phI:! thu9C chat h.rqng thlic an

LlIqngd~m Tieu hoadllqc LlIqng anvao(kg San 11Iqng sua(litl (%) (%) VCKngay) con/ngay)

12 60 9.5 5

8 50 7.5 1

NhCtng lc;1i fch khac ma cay thLtc an xanh con c6 th~ mang I~i cho cac nong tr~i?

Nhling l<;1i fch khac ma cay thuc an xanh con c6 th~ mang I~i cho cac nong tr~i?

Hang rao song c6 th€ baD v$ dll<;1c mua mang (Aceh, Indonesia). [WS]

Leucaena /eucocepha/a cung cap nguon cui dot tot.[PH]

38

• • • • • • • • • •

Cay thuc an xanh c6 the cai thiE%n viE%c quan Iy tai nguyE'm thieln nhieln 0 cc3c nong tr~i bang cach :

1. Giam d9 x6i man dat

2. Cai thiE%n chat dinh dLlBng cua dat, va

3. Khong che co d~i

Nong dan cOng c6 the dung cay thuc an xanh de khac phl,Jc nhiing van de kh6 khan 0 nong tr~i cua minh, nhLlla :

• Giam cong laD d9n9 chan dat gia suc bang phLldng phap trong cay thuc an xanh gan nha, day la m9t trong nhiing Iy do ma nhieu nong dan thLlong dLla ra nhat. ViE%c trong cay thuc an xanh gan nha lam giam thoi gian cat co cho gia suc om, gia suc sinh san ho~c gia suc cay keo trong mua vl,J.

• Bao vE% mua mang khoi nhiing gia suc tha rong bang cach trong cay thuc an xanh thanh hang rao quanh canh dong cua minh.

• Cung cap cui dun bang cach trong cay d~u than go de thu cat than lam cui

• Nguon thu nh~p bang tien m~it bang cach trong cay thc/c an xanh d~ ban cay gi6ng hoi;lc lam thC/c an cho gia suc (vi dl,l la cay tLloi hay phoi kM)

1. Cay thLtc an xanh c6 the duc;1C sa dl;Jng de giam d(> x6i man dat nhu the nao?

Cay thC/c an xanh dLl<;1c trong thanh bang tren dLldng dong mC/c, che phu mi;lt dat hay cay trong khac lam giam cLldng de? deng chay cua nLldc va giam xoi men dat. Co thC/c an xanh co th~ dLl<;1c trong d mLlong ranh d~ kh6ng che de? xoi men dat.

M9t s6 nong dan c6 th~ ban cay thuc an xanh lam san pham thuc an hay gi6ng tr6ng trQ!. [WSj

Bang cay tren dl1dng d6ng muc rat li$u qua trong vi$c giam d9 x6i man cua dat (East Kalimantan , Indonesia). [WSj

39

..., ·co .r. u a c: ,0 'C

'co >u ~ ,0",

E~ '0 ><

, .... eCO Q

40

80 th! du'di day cho biet cay thuc an xanh chiem 80% di~n tfch dat bao phu thl lam giam 5% d<) xoi man so vdi nhiing khu dat tr6ng. Th~m chf chi can 30% cay h<;> d~u bao phu be m~t thl cOng d§ giam du'<;1c can ban muc d<) xoi man cua dat. Cu'dng d<) nu'dc ch ay se giam di nhieu, tang d<) am cua dat cung cap cho cay trong.

Th~m chi di~n tich trong cay thuc an xanh nha cling co th~ giam dang k~ dQ xoi man cua dat vii clIong dQ dang chay

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0 ClIong dQ dong chay

• datxoi mon

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 £)Q che phu (%)

Vf dl,l tr6ng dlY d~u trong nhling khu dat nho mang Ic;'Ii m~t d(> che phu dat khac nhau.