THUỐC ĐIỀU TRỊ VÀ VÁCXIN SỬ DỤNG TRONG THÚ Ytuaf.edu.vn/gallery/files/K. CNTY/thuoc_vacxin_thu_y_8656.pdf · PGS. PTS. PH¹M Sü L¡NG - PTS. Lª thÞ TµI Thuèc ®iÒu

THUỐC ĐIỀU TRỊ VÀ VÁCXIN SỬ DỤNG TRONG THÚ Y

WWW.RUMENASIA.ORG/VIETNAM

PGS. PTS. PH¹M Sü L¡NG - PTS. Lª thÞ TµI

Thuèc ®iÒu trÞ vµ v¸cxinsö dông trong thó y

NHµ XUÊT B¶N N¤NG NGHIÖP

Hµ NéI - 1997


2

Môc lôc

Lêi NãI §ÇU........................................................................................................................8

PhÇn I - THUèC DïNG TRONG THó Y ................................................................9

Ch−¬ng I - KH¸NG SINH DïNG TRONG THó Y .......................................................10

A. Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt khi dïng kh¸ng sinh ......................................10

I. Cho¸ng ph¶n vÖ do kh¸ng sinh ..............................................................................10

II. DÞ øng do kh¸ng sinh ............................................................................................10

1. BÖnh huyÕt thanh ...................................................................................................10

2. BiÓu hiÖn ë da ........................................................................................................11

3. BiÓu hiÖn ë hÖ m¸u ................................................................................................11

4. BiÓu hiÖn ë nhiÒu thÓ bÖnh kh¸c............................................................................11

III. HiÓu biÕt tèi thiÓu khi dïng kh¸ng sinh .............................................................11

1. Ph¶i dïng kh¸ng sinh ®óng chØ ®Þnh......................................................................11

2. Kh«ng dïng kh¸ng sinh trong nh÷ng tr−êng hîp sau............................................11

3. Sím dïng kh¸ng sinh khi ®· cã chØ ®Þnh ...............................................................11

4. Dïng kh¸ng sinh víi thêi ®iÓm thÝch hîp trong mét ngµy ....................................12

5. CÇn phèi hîp kh¸ng sinh thÝch hîp víi tõng lo¹i vi khuÈn....................................12

6. CÇn chän kh¸ng sinh thÝch hîp ®Ó tr¸nh çc hiÖn t−îng vi khuÈn kh¸ng thuèc....13

7. X¸c ®Þnh ®óng liÒu l−îng víi tõng lo¹i gia sóc .....................................................13

IV. Çch phßng chèng tai biÕn do kh¸ng sinh .........................................................13

1. Test nhá giät ..........................................................................................................13

2. Test lÈy da..............................................................................................................13

3. Test kÝch thÝch .......................................................................................................14

V. Çch xö lý cho¸ng ph¶n vÖ do kh¸ng sinh...........................................................14

B. ÇC LO¹I KH¸NG SINH ......................................................................................15

PENICILIN G....................................................................................................................15

PENIClLIN V....................................................................................................................17


3

PROCAIN - BENZYL PENICILIN ..................................................................................18

AMPICILIN ......................................................................................................................19

LINCOMYCIN..................................................................................................................22

TETRACYCLIN................................................................................................................23

TERAMYCIN ...................................................................................................................26

AUREOMYCIN................................................................................................................29

STREPTOMYCIN.............................................................................................................31

KANAMYCIN ..................................................................................................................34

GENTAMYCIN ................................................................................................................36

TYLOSIN ..........................................................................................................................38

GENTA-TYLO..................................................................................................................40

ERYTHROMYCIN...........................................................................................................42

TIAMULIN .......................................................................................................................44

CHLORAMPHENICOL ...................................................................................................46

CHLORTETRASON.........................................................................................................48

CHLORTETRADEXA......................................................................................................49

CHLORTYLODEXA........................................................................................................50

THUèC SULFAMID .........................................................................................................51

SULFADIMETHOXIN .....................................................................................................53

SULFAMERAZIN Vµ SULFADIMERAZIN...................................................................54

SULFAMETHaZlN NATRI 20%......................................................................................56

SULFAGUANIDIN...........................................................................................................57

SULFADIAZIN.................................................................................................................58

SULFATHIAZOL .............................................................................................................59

SULFAMETHOXAZOL Vµ TRIMETHOPRIM..............................................................60

TRIMETHOXAZOL 24%.................................................................................................61


4

Ch−¬ng 2 - ÇC VITAMIN ..............................................................................................62

Vitamin A..........................................................................................................................62

DÇu gan ç.........................................................................................................................64

DÇu gÊc..............................................................................................................................66

VIT-ADE...........................................................................................................................67

Vitamin D..........................................................................................................................69

Vitamin E ..........................................................................................................................71

ChÕ phÈm A.D.E dïng trong Thó y...................................................................................73

Philazon .............................................................................................................................73

Ursovit AD3EC ..................................................................................................................74

Calxi A.D.E .......................................................................................................................75

Vitaject A.D.E ...................................................................................................................76

ADE 500............................................................................................................................77

Vitamin B1 .........................................................................................................................79

Vitamin B12 ........................................................................................................................81

B Complex ........................................................................................................................83

Vitamin C ..........................................................................................................................85

Vitamin C 5%....................................................................................................................87

Vitamin K..........................................................................................................................88

Chu¬ng 3 - THUèC TRî TiM M¹CH Vµ HO¹T §éNG CñA THÇN KINH ........90

Cafein ................................................................................................................................90

Long n·o............................................................................................................................91

Strychnin............................................................................................................................93

Atropin ..............................................................................................................................95

Novocain............................................................................................................................97


5

Ch−¬ng 4 - CHÕ PHÈM DïNG TRONG SINH S¶N VËT NU¤I ..............................99

HuyÕt thanh ngùa chöa......................................................................................................99

Oestradiol .......................................................................................................................101

Oxytocin ..........................................................................................................................103

Testosteron ......................................................................................................................105

Folliculin .........................................................................................................................107

Prostaglandin ...................................................................................................................108

Estrumate.........................................................................................................................110

Ch−¬ng 5 - Dung dÞch sinh lý mÆn ngät ........................................................111

N−íc sinh lý ®¼ng tr−¬ng ................................................................................................111

Sinh lý −u tr−¬ng .............................................................................................................113

Chu¬ng 6 - THUèC DIÖT Ký SINH TRïNG..............................................................115

Dipterex ...........................................................................................................................115

Piperazin ..........................................................................................................................117

Mebendazol .....................................................................................................................119

Tetramisol........................................................................................................................121

Thiabendazol ...................................................................................................................123

Dertyl...............................................................................................................................125

Dovenix ...........................................................................................................................126

Azidin ..............................................................................................................................127

Naganol ...........................................................................................................................128

Trypamidium...................................................................................................................129

Niclosamide.....................................................................................................................130

Lopatol.............................................................................................................................131

Furazolidon......................................................................................................................132

Regecoccin ......................................................................................................................133

ESB3.................................................................................................................................134


6

Ch−¬ng 7 - THUèC S¸T TRïNG .................................................................................135

Thuèc tÝm ........................................................................................................................135

Thuèc ®á .........................................................................................................................137

Iod....................................................................................................................................138

OO - Cide ........................................................................................................................140

Virkon..............................................................................................................................141

Farm fluids ......................................................................................................................142

DSC 1000.........................................................................................................................143

Chloramint.......................................................................................................................144

PHÇN II -VACXIN PHßNG BÖNH CHO VËT NU¤i ...................................145

Ch−¬ng 8 - NGUY£N T¾C KHI Sö DôNG VACXIN ................................................146

1. Nguyªn lý t¸c dông ....................................................................................................146

2. Mét sè ®iÒu cÇn chó ý khi sö dông Vacxin ................................................................146

Ch−¬ng 9 - VACXIN DïNG CHo TR¢U Bß ..............................................................151

1. Vacxin dÞch t¶ tr©u bß ®«ng kh« .........................................................................151

2. Vacxin phßng bÖnh lë måm long mãng tr©u bß .................................................152

3. Vacxin phßng bÖnh NhiÖt th¸n tr©u bß...............................................................152

4. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß chñng R1 ...........................................................153

5. Vacxin Tô huyÕt trïng chñng Iran......................................................................154

6. Vacxin Tô huyÕt trïng chñng P52.......................................................................155

7. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß (keo phÌn).........................................................155

8. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß nhò ho¸ .............................................................156

Ch−¬ng 10 - VACXIN DïNG CHO LîN......................................................................157

1. Vacxin DÞch t¶ lîn kh« .........................................................................................157


7

2. Vacxin Tô huyÕt trïng lîn keo phÌn...................................................................158

3. Vacxin tô huyÕt trïng nhò ho¸............................................................................159

4. Vacxin §ãng dÊu lîn keo phÌn ............................................................................159

5. Vacxin Phã th−¬ng hµn lîn (keo phÌn) ...............................................................160

6. Vacxin §ãng dÊu lîn II (VR2) .............................................................................161

7. Vacxin phßng bÖnh Leptospirosis .......................................................................162

8. Sö dông Vacxin phèi hîp cho lîn ........................................................................162

Chu¬ng 11 - VACXIN DïNG CHO CHã .....................................................................164

1. Vacxin phßng bÖnh D¹i v« ho¹t...........................................................................164

2. Vacxin phßng bÖnh D¹i nh−îc ®éc (LEP. Flury) ..............................................164

3. Vacxin phßng bÖnh D¹i nh−îc ®éc (LEP. Flury) ..............................................165

4. Vacxin phßng D¹i Rabisin....................................................................................166

5. Vacxin phßng 4 bÖnh cho chã ..............................................................................166

6. Vacxin phßng bÖnh Carª nh−îc ®éc (®«ng kh«) ................................................167

Ch−¬ng 12 - VACXIN DïNG CHO GIA CÇM ............................................................168

ÇC PH−¬NG PH¸P DïNG V¸cXIN cho gia cÇm ...........................................168

1. Ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch cho tõng con .................................................................168

2. Ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch cho c¶ ®µn.....................................................................169

Vacxin Niucatxon ®«ng kh« chñng F (hÖ 2).............................................................170

Vacxin ®«ng kh« Niucatxon chñng Laxota..............................................................171

Vacxin Niucatxon ®«ng kh« chñng Mukteswar (HÖ 1 hay chñng M) ..................172

Çc ch−ong tr×nh chñng phèi hîp çc vacxin Niucatxon ......................................173

Vacxin ®Ëu gµ ®«ng kh« (Tr¸i gµ) ............................................................................174

Vacxin dÞch t¶ vÞt ®«ng kh« ......................................................................................175

Vacxin tô huyÕt trïng gia cÇm nhò ho¸...................................................................175

Vacxin phßng bÖng GUMBORO ..............................................................................176

Vacxin Niucatxon chÞu nhiÖt .....................................................................................177


8

Lêi NãI §ÇU

Çc c¬ quan Thó y tõ Trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng hµng n¨m ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong c«ngt¸c chØ ®¹o thùc hiÖn phßng chèng dÞch bÖnh cho vËt nu«i, song dÞch bÖnh vÉn cßn x¶y ra phæbiÕn, g©y nhiÒu thiÖt h¹i kinh tÕ cho ph¸t triÓn ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm ë n−íc ta.

Mét trong nh÷ng trë ng¹i cho c«ng t¸c phßng chèng dÞch bÖnh cho vËt nu«i lµ hµng ngò küthuËt viªn c¬ së vµ nh÷ng ng−êi trùc tiÕp ch¨n nu«i cßn cã ng−êi ch−a cã nh÷ng ng−êi hiÓubiÕt c¬ b¶n vÒ sö dông thuèc ®iÒu trÞ bÖnh vµ vacxin phßng bÖnh cho vËt nu«i.

§Ó gãp phÇn h¹n chÕ thiÖt h¹i do bÖnh g©y ra, chóng t«i xuÊt b¶n cuèn s¸ch "Thuèc ®iÒu trÞvµ vacxin sö dông trong Thó y" do PGS; PTS Ph¹m SÜ L¨ng vµ PTS Lª ThÞ Tµi biªn so¹n.

Trong lÇn t¸i b¶n nµy çc t¸c gi¶ cã söa ch÷a vµ bæ sung thªm ch−¬ng "Thuèc s¸t trïng" ®Ócuèn s¸ch ®−îc hoµn thiÖn h¬n.

Chóng t«i hy väng r»ng s¸ch sÏ cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt vµ kinh nghiÖm thùc tiÔnvÒ sö dông thuèc vµ vacxin phßng bÖnh cho çn bé Thó y c¬ së vµ ng−êi ch¨n nu«i, gãp phÇnn©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c phßng chèng dÞch bÖnh cho gia sóc, gia cÇm.

Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp xin tr©n träng giíi thiÖu cuèn s¸ch cïng b¹n ®äc vµ mong nhËn®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp.

NHµ XUÊT B¶N N¤NG NGHIÖP


9

PhÇn I

THUèC DïNG TRONG THó Y


10

Ch−¬ng I

KH¸NG SINH DïNG TRONG THó Y

A. Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt khi dïng kh¸ng sinh

I. Cho¸ng ph¶n vÖ do kh¸ng sinhNgay tõ 1902 nhµ sinh häc Ph¸p Richet vµ céng sù ®· nghiªn cøu t×nh tr¹ng miÔn dÞch víi®éc tè Actinie (mét lo¹i hÕn biÓn) trªn ®éng vËt thÝ nghiÖm lµ chã Neptune.

¤ng ®· tiªm ®éc tè hÕn biÓn cho chã thÝ nghiÖm víi liÒu l−îng 0,10 mg/kg. Neptune lµ chãto khoÎ. Sau lÇn tiªm lÇn thø nhÊt kh«ng cã ph¶n øng g× râ rÖt. Sau ®ã tiªm lÇn thø hai liÒunh− lÇn tr−íc, çc t¸c gi¶ chê ®îi sù miÔn dÞch ë chã Neptune. ThËt bÊt ngê, chØ mét phót saukhi tiªm, chã thÝ nghiÖm bÞ c¬n cho¸ng rÊt nÆng vµ chÕt. Ng−êi ta ®Æt tªn cho hiÖn t−îng nµylµ cho¸ng ph¶n vÖ nghÜa lµ kh«ng cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ, kh«ng cã miÔn dÞch. Nhê ph¸t minhquan träng nµy, ®· gãp phÇn t×m hiÓu c¬ chÕ cña nhiÔm bÖnh tr−íc ®©y ch−a râ nguyªn nh©nnh−:

- Çc bÖnh do phÊn hoa (hen mïa)

- Viªm kÕt m¹c mïa xu©n

- BÖnh huyÕt thanh; hen phÕ qu¶n; mÒ ®ay; phï thanh qu¶n; phï m¾t; nhøc nöa ®Çu; dÞøng.

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y - khi dïng kh¸ng sinh tiªm, uèng hoÆc tiÕp xóc víi kh¸ng sinh (Penicilin- Streptomycin...) chóng ta th−êng gÆp hiÖn t−îng cho¸ng ph¶n vÖ do kh¸ng sinh g©y ra. Tuynhiªn ta cã thÓ gÆp hiÖn t−îng nµy ë chã - NhÊt lµ chã NhËt vµ chã lai. Cßn gia sóc kh¸c ÝtgÆp h¬n.

TriÖu chøng cña cho¸ng ph¶n vÖ:

- Sau khi tiªm hay uèng kh¸ng sinh Ýt phót con vËt cho¸ng v¸ng, lo¹ng cho¹ng, khã thë, m¹chnhanh, kh«ng ®Òu, huyÕt ¸p tôt thÊp, cã con biÓu hiÖn co giËt, næi ban kh¾p c¬ thÓ - Øa ®¸idÇm dÒ vµ sau ®ã h«n mª - chÕt. NhÑ hîn xuÊt hiÖn nhòng ph¶n øng dÞ øng. Ph¶n øng dÞ øngcã thÓ xuÊt hiÖn ë nhiÒu c¬ quan kh¸c nhau: trªn da, h« hÊp, tim m¹ch, gan, thËn, thÇn kinhvíi çc møc ®é kh¸c nhau tõ nhÑ ®Õn nÆng, còng cã khi dÉn ®Õn chÕt.

II. DÞ øNG DO KH¸NG SINH

1. BÖnh huyÕt thanh

Sau khi dïng kh¸ng sinh (Penicilin, Streptomycin - Sulfamit...) vµo ngµy thø 2 ®Õn ngµy thø14. Con vËt bá ¨n, mÖt mái, ñ r÷, buån b·, cã triÖu chøng buån n«n, ch©n ®i lo¹ng cho¹ng,xiªu vÑo, do ®au khíp, s−ng nhiÒu h¹ch, sèt cao, mÈn ®á toµn th©n. NÕu chÈn ®o¸n chÝnh x¸cngõng ngay kh¸ng sinh, con vËt sÏ mÊt dÇn nh÷ng triÖu chøng ®ã - Tr¸i l¹i nÕu cø tiÕp tôcdïng kh¸ng sinh vµ t¨ng liÒu l−îng sÏ lµm bÖnh ngµy cµng nÆng vµ dÉn ®Õn truy tim m¹ch vµchÕt.


11

2. BiÓu hiÖn ë da

Næi mÒ ®ay, mÈn ngøa, phï mÆt, phï mÝ m¾t, phï m«i, phï thanh qu¶n, viªm da, chÊm xuÊthuyÕt ngoµi da.

3. BiÓu hiÖn ë hÖ m¸u

Khi dïng kh¸ng sinh liÒu cao, g©y thiÕu m¸u t¸n huyÕt cÊp tÝnh.

TriÖu chøng: Sèt cao, con vËt run rÈy do rÐt, buån n«n vµ n«n, kªu rªn do ®au ®Çu, ch¶y m¸umòi, vµng da, ®au bông, gan vµ tø chi.

XÐt nghiÖm m¸u lóc nµy hång cÇu gi¶m, b¹ch cÇu trung tÝnh gi¶m, sè l−îng b¹ch cÇu kh¸c l¹it¨ng lªn.

4. BiÓu hiÖn ë nhiÒu thÓ bÖnh kh¸c

Khß khÌ khã thë, thë rÝt, viªm phæi, viªm mµng ngoµi tim, viªm cø tim dÞ øng.

III. HIÓU BIÕT TèI THIÓU KHI DïNG KH¸NG SINH

1. Ph¶i dïng kh¸ng sinh ®óng chØ ®Þnh

HÇu hÕt çc kh¸ng sinh cã t¸c dông k×m h·m hoÆc tiªu diÖt çc vi khuÈn, chØ cã mét sè rÊt Ýtcã t¸c dông ®iÒu trÞ çc bÖnh do nÊm, ký sinh trïng vµ siªu vi trïng. NÕu ch−a thËt cÊp b¸ch,khi ch−a x¸c ®Þnh ®óng bÖnh ch−a nªn dïng kh¸ng sinh. Ph¶i chän kh¸ng sinh ®óng víi bÖnhv× mçi lo¹i kh¸ng sinh cã t¸c dông ®Æc hiÖu víi mét lo¹i vi khuÈn nhÊt ®Þnh.

ThÝ dô: Ampicilin cã t¸c dông tèt víi bÖnh ®ãng dÊu lîn, nhiÖt th¸n gia sóc, phã th−¬ng hµn,bÖnh ®−êng h« hÊp vµ sinh dôc.

Erythromycin: T¸c dông tèt víi viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp (viªm phæi, viªm phÕ qu¶n - phæi,viªm mµng phæi) bÖnh ®−êng sinh dôc, ®−êng tiÕt niÖu (viªm ©m ®¹o, viªm tö cung, viªmniÖu ®¹o...)

2. Kh«ng dïng kh¸ng sinh trong nh÷ng tr−êng hîp sau

- Penicilin - kh«ng dïng ®èi víi gia sóc cã tiÒn sö cho¸ng, dÞ øng.

- Pinicilin chËm, Chloramphenicol, Tetracyclin, Streptomycin, Gentamycin, KanamycinSulfamid: kh«ng dïng cho gia sóc s¬ sinh.

- Sulfamid, Tetracyclin, Rifampicin, Bactrim kh«ng dïng cho gia sóc cã thai vµ ®angnu«i con b»ng s÷a mÑ. Khi thËt sù cÇn thiÕt míi dïng nh−ng ph¶i theo dâi cÈn thËn.

3. Sím dïng kh¸ng sinh khi ®· cã chØ ®Þnh

- Ngay tõ ®Çu dïng kh¸ng sinh víi liÒu cao, kh«ng dïng liÒu nhá t¨ng dÇn ®Ó tr¸nh hiÖnt−îng vi khuÈn nhên thuèc. Sau ®ã míi gi¶m liÒu dÇn khi bÖnh ®· ®ì.

- Dïng thuèc ®ñ liÒu cho c¶ ®ît.


12

VÝ dô: Sulfamid, Tetrcylin dïng Iiªn tôc tõ 6-8 ngµy. Cloramphenicol, Clotetracyclindïng liªn tôc tõ 4-6 ngµy.

- Dïng kh¸ng sinh liªn tôc cho ®Õn khi hÕt çc biÓu hiÖn nhiÔm khuÈn (sèt, s−ng khíp,sung h¹ch, ho, ®i Øa láng...) Sau ®ã dïng tiÕp tôc thªm 2-3 ngµy råi míi ngõng thuècvíi liÒu thÊp h¬n chót Ýt.

- NÕu sau 5-6 ngµy ®iÒu trÞ kh«ng cã hiÖu qu¶ th× nªn thay kh¸ng sinh, hoÆc phèi hîpvíi kh¸ng sinh kh¸c.

4. Dïng kh¸ng sinh víi thêi ®iÓm thÝch hîp trong mét ngµy

C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña thuèc mµ uèng tr−íc hay sau b÷a ¨n. Tiªm mét lÇn hay chia nhiÒulÇn.

VÝ dô: C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña thuèc:

- Cã ph©n hñy trong dÞch vÞ kh«ng

- Tèc ®é hÊp thu nhanh hay chËm?

- §µo th¶i nhanh hay chËm

- Bµi tiÕt qua c¬ quan nµo

Uèng thuèc buæi s¸ng khi ®ãi: Colistin, Polymycin

Uèng tr−íc b÷a ¨n 1 giê: Penicilin V, Oxacilin

Uèng gi÷a b÷a ¨n: Nitrofurantein, Acid Nalidixic.

Uèng ngay s¸t b÷a ¨n: Chlotetracyclin, Symtomycin..

Uèng sau b÷a ¨n 2 giê: Erythromycin, Chloramphenicol

Penicilin G: Tiªm b¾p 2-3 lÇn/ngµy.

Penicilin procain: chØ cÇn tiªm b¾p 1 lÇn/ngµy.

5. CÇn phèi hîp kh¸ng sinh thÝch hîp víi tõng lo¹i vi khuÈn

VÝ dô Øa ch¶y do Salmonela. Nªn phèi hîp Chloramphenicol vµ Tetracyclin.

NhiÔm khuÈn do liªn cÇu t¸n huyÕt: nªn phèi hîp

- Penicilin G vãi Tetracyclin.

- Erythrommycin víi Tetracyclin.

- Erythrommycin víi Pristinamycin.

X¶y thai truyÒn nhiÔm do Brucella, nªn phèi hîp

- Tetracyclin víÝ Streptomycin

- Ampicilin víi Sulfamid

- Fifampicin víi Tetracyclin.

- Viªm phæi do phÕ cÇu: Nªn phèi hîp Penicilin G hoÆc Ampicilin víi Sulfamid; Ampicilinvíi Gentamycin.


13

6. CÇn chän kh¸ng sinh thÝch hîp ®Ó tr¸nh çc hiÖn t−îng vi khuÈn kh¸ng thuèc

VÝ dô:

- Tô cÇu tiÕt men Penicilanaza kh¸ng çc thuèc Penicilin G, Ampicilin, Colistin.

- Liªn cÇu t¸n huyÕt kh¸ng thuèc Penicilin, Gentamycin.

- Çc liªn cÇu nhãm A vµ D, xo¾n khuÈn: kh¸ng çc thuèc Kanamycin vµ Gentamycin.

7. X¸c ®Þnh ®óng liÒu l−îng víi tõng lo¹i gia sóc

LiÒu dïng:

- Ngùa (500 kg): 1

- Lõa (200 kg): 1/2 - 1/3

- §¹i gia sóc cã sõng (400 kg 1/2 - 1

- TiÓu gia sóc cã sõng (60 kg): 1/5 - 1/6

- Lîn (60 kg): 1/5 - 1/8

- Chã (10 kg): 1/10 - 1/16

- MÌo (2 kg): 1/20 - 1/32

- Gia cÇm (2 kg): 1/20 - 1/40

X¸c ®Þnh liÒu theo c©n nÆng c¬ thÓ.

VÝ dô Ampicilin uèng 10 - 20 mg/kg/ngµy chia 4 lÇn.

IV. çcH PHßNG CHèNG TAI BIÕN DO KH¸NG SINHNh÷ng tai biÕn do kh¸ng sinh cã thÓ hay gÆp ë chã c¶nh vµ gia sóc hiÕm quý - cßn çc lo¹igia sóc kh¸c Ýt gÆp h¬n - hoÆc khi cã tai biÕn biÓu hiÖn nhÑ Ýt dÉn ®Õn lµm chÕt gia sóc. Tuynhiªn viÖc ®iÒu trÞ cho gia sóc kh«ng thÓ kh«ng dïng ®Õn kh¸ng sinh ®−îc. Muèn phßng taibiÕn do kh¸ng sinh g©y ra chóng ta ph¶i thö ph¶n øng (Test).

1. Test nhá giät

S¸t trïng da bông b»ng cån 700 nhá trªn da 1 giät dung dÞch muèi ®¼ng tr−¬ng (0,9%) c¹nh®ã 4 cm nhá 1 giät kh¸ng sinh (1 ml cã 2 v¹n ®¬n vÞ). Sau 10 - 20 phót nÕu ë giät nhá kh¸ngsinh cã çc biÓu hiÖn ban ®á, phï nÒ, mÈn ngøa.

KÕt luËn: Test nhá giät (+) tÝnh. Kh«ng dïng kh¸ng sinh nµy ®Ó tiªm cho gia sóc ®ã ®−îc.

2. Test lÈy da

Test lÈy da nh¹y h¬n tÐt nhá giät 100 lÇn, s¸t trïng vïng da bông b»ng cån 700. Nhá 1 giätdÞch muèi ®¼ng tr−¬ng (0,9%), çch ®ã 4 cm nhá tiÕp 1 giät dung dÞch kh¸ng sinh (1 ml cã 1v¹n ®¬n vÞ). §Æt kim tiªm v« trïng trªn mÆt da (ë vïng cã çc giät dung dÞch) thµnh gãc 450


14

chäc nhÑ ®Çu kim vµo da s©u ®é 1 - 1,5mm kh«ng lµm ch¶y m¸u, chØ lµ mét chÊm xuÊt huyÕtnhá.

Sau 10 - 20 phót. ë vïng cã kh¸ng sinh, nÕu cã sÈn mÒ ®ay víi ®−êng kÝnh lín h¬n 5 mm th×kÕt luËn: Test lÈy da d−¬ng (+) tÝnh, gia sóc cã dÞ øng víi kh¸ng sinh nµy, kh«ng dïng ®Ó ®iÒutrÞ ®−îc.

3. Test kÝch thÝch

- Qua niªm m¹c mòi: Nhá 2 - 3 giät dung dÞch muèi ®¼ng tr−¬ng (0,9%) vµo lç mòi bªnph¶i. Sau 5 - 10 phót nÕu kh«ng cã ph¶n øng g× (h¾t h¬i, xæ mòi) th× lÊy b«ng tÈmdung dÞch kh¸ng sinh (1 ml cã 1 v¹n ®¬n vÞ) ®Æt vµo lç mòi bªn tr¸i. NÕu 5 - 10 phótxuÊt hiÖn çc triÖu chøng: ngøa mòi, h¾t h¬i, ch¶y n−íc mòi, khã thë th× kÕt luËn: TestkÝch thÝch d−¬ng (+) tÝnh. Gia sóc kh«ng dïng kh¸ng sinh nµy ®Ó ®iÒu trÞ ®−îc. Sau®ã röa s¹ch

- D−íi l−ìi: §Æt d−íi l−ìi mét liÒu thuèc kh¸ng sinh (b»ng 1/4 liÒu ®iÒu trÞ) th−êng lµ1/4 - 1/2 viªn. Sau 10 - 20 phót nÕu cã çc triÖu chøng: phï l−ìi, phï m«i ngøa måmban ®á th× kÕt luËn: Test d−íi l−ìi d−¬ng (+) tÝnh. Gia sóc kh«ng dïng ®−îc kh¸ngsinh nµy. Sau ®ã röa miÖng ngay b»ng n−íc s¹ch.

V. ÇCH Xö Lý CHO¸NG PH¶N VÖ DO KH¸NG SINH

TÊt c¶ çc lo¹i kh¸ng sinh ®Òu cã thÓ lµ nguyªn nh©n g©y cho¸ng ph¶n vÖ víi nh÷ng hËu qu¶nghiªm träng, cã thÓ dÉn ®Õn chÕt con vËt (nhÊt lµ thó c¶nh, chã c¶nh, g©y thiÖt h¹i vÒ kinh tÕlín) chñ yÕu chóng ta kh«ng biÕt çch ®Ò phßng kh«ng biÕt xö lý kÞp thêi vµ chÝnh x¸c.

Sau khi uèng, nhÊt lµ tiªm kh¸ng sinh (penicilin G, Penicilin chËm, Streptomycin, Tetracyclin,Sulfamid, Biomycin...) vµ khi tiªm çc lo¹i vacxin phßng bÖnh cho gia sóc (vacxin Trivirovac- Tetradog - Hexadog... cho chã c¶nh - thó c¶nh vµ vacxin kh¸c cho ®éng vËt n«ng nghiÖp...).NÕu thÊy çc triÖu chøng: con vËt bån chån quay cuång, lo¹ng cho¹ng, thë khã, khß khÌ,çnh mòi phËp phång, mÖt mái, mÈn ngøa, mÒ ®ay, ban ®á ë vïng niªm m¹c, da máng, Ýtl«ng; sèt, h«n mª, ®ã lµ bÖnh c¶nh cña cho¸ng ph¶n vÖ. Tuy nhiªn, ë mçi con vËt biÓu hiÖncã kh¸c nhau Ýt nhiÒu. CÇn xö lý nhanh, theo tr×nh tù sau:

1. §Ó con vËt n»m yªn n¬i kÝn giã, ®Çu h¬i thÊp vµ nghiªng vÒ mét bªn.

2. Tiªm d−íi da 0,2 - 0,3 ml dung dÞch Adrenalin 0,1% vµo n¬i tiªm kh¸ng sinh hay vacxin.Sau Ýt phót tim, m¹ch trë l¹i b×nh th−êng. NÕu sau 10 - 15 phót con vËt kh«ng thÊy tètlªn, tiªm l¹i lÇn n÷a vÉn liÒu 0,2 - 0,3 ml dung dÞch Adrenalin 0,1%

3. NÕu sau lÇn tiªm Adrenalin 0,1% con vËt vÉn kh«ng tèt lªn, tim, m¹ch yÕu, mÖt mái... th×tiªm vµo tÜnh m¹ch (thËt chËm) 150 ml - 200 ml dung dÞch glucoza 5% cho 10kg thÓ trängtrong ngµy. Cã thÓ cho thªm vµo dung dÞch Glucoza 5% mét l−îng 20 - 30 mgPrednisolon. NÕu triÖu chøng khã thë thªm 1 - 2 ml dung dÞch Aminofylin 2,4%. NÕu cãtriÖu chøng suy tim thªm vµo 0,2 - 0,3 ml Strofantin 0,05%.

4. Cã thÓ cho con vËt uèng thªm an thÇn (Seducen) hay cho thë oxy (tÈm b«ng cã oxy chocon vËt ngöi).

5. CÇn tiªm cho sóc vËt thuèc chèng dÞ øng: Dimedron hoÆc Promethazin theo liÒu 2 ml/10 -20 kg thÓ träng.

6. Sau khi con vËt trë l¹i b×nh th−êng cÇn theo dâi t×nh tr¹ng søc khoÎ - cho thªm liÒu tr×nhthuèc bæ. T¨ng søc ®Ò kh¸ng cña con vËt.


15

B. ÇC LO¹I KH¸NG SINH

PENICILIN G

(Benzyl Penicilin)

Penicilin lµ kh¸ng sinh thuéc nhãm Lactamin, ®−îc chiÕt xuÊt tõ nÊm Penicilin notatum, ngµynay ®−îc lÊy tõ çc chñng lo¹i chän läc cña nÊm Penicilin crizogenum.

1. TÝnh chÊt

Penicilin G tinh khiÕt lµ mét lo¹i bét kÕt tinh - tr¾ng tan m¹nh trong n−íc vµ kh«ng tan trongdÇu. Bét Pemcilin G bÒn v÷ng ë nhiÖt ®é th−êng vµ b¶o qu¶n trong kh« r¸o trong 3 n¨m.Dung dÞch Penicilin ë nhiÖt ®é 100C chØ gi÷ ®−îc trong 48 giê.

Penicilin G qua ®−êng tiªu ho¸ bÞ dÞch vÞ ph©n huû ®Õn 80%, khã qua çc mµng n·o, phæi,khíp, khuÕch t¸n rÊt Ýt trong çc tæ chøc x−¬ng - xoang.

Penicilin qua ®−êng tiªm truyÒn (b¾p, d−íi da, tÜnh m¹ch), thuèc lan to¶ nhanh ë m¸u, ®¹tnång ®é tèi ®a sau 15 phót, gi¶m dÇn sau 90 phót ®Õn 3 giê.

Penicilin G rÊt Ýt ®éc - liÒu chÝ tö LD50 ®èi víi chuét b¹ch lµ 2.000.000 UI.

Mét ®¬n vÞ quèc tÕ UI t−¬ng øng víi 0,59 - 0,60 Penicilin G - VËy 1 mg Penicilin G = 1670UI.

2. T¸c dông

- Penicilin G cã t¸c dông diÖt çc vi khuÈn gram (+) rÊt m¹nh: liªn cÇu, tô cÇu, phÕ cÇu,çc trùc khuÈn than uèn v¸n, ho¹i th− sinh h¬i.

- Penicilin G kh«ng cã t¸c dông víi tô cÇu tiÕt men Penicilinnaza, tô cÇu tr¾ng, çc trùckhuÈn ®−êng ruét lao vµ virut.

- Víi liÒu cao Penicilin G cã ho¹t tÝnh víi n·o cÇu, xo¾n khuÈn, haemophilus vµ mét sèactinomyces.

3. ChØ ®Þnh

Penicilin G ®−îc dïng ®Ó ®iÒu trÞ çc bÖnh:

- BÖnh nhiÔm trïng do tô cÇu, liªn cÇu ë vËt nu«i.

- BÖnh nhiÖt th¸n, ung khÝ th¸n tr©u bß.

- BÖnh uèn v¸n ë gia sóc.

- BÖnh ®ãng dÊu ë lîn.

- BÖnh viªm phæi, viªm häng, phÐ qu¶n, thanh qu¶n ë vËt nu«i.

- NhiÔm khuÈn huyÕt, ho¹i th− ë vËt nu«i.


16

- Viªm tuû x−¬ng, viªm khíp ë vËt nu«i.

- Viªm thËn, viªm bµng quang, ®−êng tiÕt niÖu ë vËt nu«i.

- Viªm vó çc loµi gia sóc.

- Viªm ®−êng sinh dôc do nhiÔm khuÈn vµ sau khi ®Î ë gia sóc.

- Viªm m¾t ë vËt nu«i.

4. LiÒu l−îng

- Tiªm tÜnh m¹ch, b¾p thÞt, d−íi da hay phóc m¹c víi liÒu chung: 5.000 - 10.000 UI/kgthÓ träng/ngµy/ LiÒu tèi ®a cho gia sóc non: 60.000 - 120.000 UI/ngµy.

- Tr©u bß: 2.000.000 - 3.000.000 UI/ngµy

chia 2-3 lÇn.

- Dª, cõu, lîn: 1.000.000 - 2.000.000 UI/ngµy

chia 2 - 3 lÇn.

- Chã mÌo: 300.000 - 500.00 -UI/ngµy

chia 2 - 3 lÇn.

- Gia cÇm: 200.000 UI cho 10 gµ, vÞt, ngan ngçng.

- Mì penicilin 1% nhá m¾t, b«i vÕt th−¬ng ngoµi da.

- Phun: ®iÒu trÞ bÖnh ®−êng h« hÊp.

5. Tai biÕn do Penicilin

Th−êng hay gÆp ë gia sóc nhá, chã c¶nh, thó c¶nh. Khi dïng Penicilin kh«ng ®óng chØ ®Þnhhay ë nh÷ng con vËt cã c¬ ®Þa dÞ øng.

- Sèc ph¶n vÖ vµ tai biÕn dÞ øng nghiªm träng: con vËt bån chån khã chÞu, thë nhanh,tim ®Ëp rÊt nhanh huyÕt ¸p h¹, mÊt tri gi¸c. ThÓ nhÑ h¬n lµ co th¾t phÕ qu¶n, con vËtthë khß khÌ, thë khã, mÖt mái, ngoµi da vµ niªm m¹c næi mÒ ®ay, phï, kh«ng canthiÖp sím cã thÓ chÕt rÊt nhanh. ThÓ nÆng con vËt chÕt sau 15 phót.

- Tai biÕn ngoµi da: Sau mét, hai ngµy dïng kh¸ng sinh con vËt ngøa ng¸y khã chÞu,toµn th©n næi mÒ ®ay, ®á rùc, phï nÒ.

- Cã nh÷ng con vËt ph¶n øng chËm hon: lóc ®Çu ban ®á d¹ng lÊm tÊm, sau chuyÓn sangmµy ®ay, ®«i khi ph¸t ban mäng n−íc, ®á da, nhiÔm trïng, dÉn ®Õn lë loÐt nhiÔmkhuÈn, tuét da hµng m¶ng. Cuèi cïng dÉn ®Õn nhiÔm khuÈn toµn th©n vµ chÕt.

- Tai biÕn ®−ßng ruét: N«n möa, ®i Øa ch¶y, mÖt mái.

Chó ý:

- Kh«ng nªn dïng Penicilin qu¸ 1 tuÇn. NÕu kh«ng cã t¸c dông ph¶i thay thuèc kh¸c,hoÆc phèi hîp víi thuèc kh¸c nh− Streptomycin - Sulfamid ®Ó t¨ng hiÖu lùc.

- Kh«ng dïng cho gia sóc ®ang nu«i con v× ¶nh h−ëng ®Õn viÖc tiÕt s÷a.

- Khi cã tai biÕn, ph¶i can thiÖp sím vµ ngõng ngay thuèc


17

PENIClLIN V

(Oxaxilin, Vegacilin)

Penicilin V lµ mét trong nh÷ng kh¸ng sinh thuéc nhãm Beta lactamin.

Penicilin V bÒn v÷ng trong m«i tr−êng acid kh«ng bÞ ph©n huû trong dÞch vÞ - gi÷ l©u trong d¹dµy vµ ph¸t huy t¸c dông cña nã trong ®−êng tiªu ho¸, dïng ë d¹ng uèng. Mçi viªn nÐn chøa200.000 UI Phenoximethyl Penicilin.

1. TÝnh chÊt

Pemcilin V bét tinh khiÕt tr¾ng, tan trong n−íc vµ kh«ng tan trong dÇu.

Bét Penicilin V bÒn v÷ng ë nhiÖt ®é th−êng trong 3 n¨m, trong thó y dïng ®Ó uèng Ýt khi dïng®Ó tiªm.

RÊt an toµn cho gia sóc s¬ sinh.

2. T¸c dông

Dïng trong tÊt c¶ çc tr−êng hîp nhiÔm khuÈn mµ çc vi khuÈn nµy nh¹y c¶m víi PenicilinnhÊt lµ ®èi víi gia sóc non.

Penicilin V cã t¸c dông diÖt çc vi khuÈn gram (+) liªn cÇu, tô cÇu, phÕ cÇu, trùc khuÈn than,uèn v¸n, ho¹i th− sinh h¬i.

3. ChØ ®Þnh

Penicilin V ®−îc dïng ®Ó ®iÒu trÞ çc bÖnh:

- Çc bÖnh nhiÔm khuÈn do tô cÇu, liªn cÇu cña gia sóc non: Viªm rèn, viªm da, viªmc¬, vÕt th−¬ng nhiÔm khuÈn viªm m¾t, viªm tai ngoµi.

- Viªm ®−êng h« hÊp trªn: viªm häng, khÝ qu¶n, thanh qu¶n ë vËt nu«i.

- Viªm phÕ qu¶n - phæi, Viªm phæi ë vËt nu«i.

- Viªm ®−êng tiÕt niÖu ë gia sóc.

4. LiÒu l−îng

Cho uèng lóc con vËt ®ãi - trong b÷a ¨n 1 giê hay sau b÷a ¨n 3 giê.

LiÒu chung: 40-60mg/kg thÓ träng/ngµy chia lµm 3 lÇn.

Chó ý:

- ChØ giÕt thÞt gia sóc sau 3 ngµy uèng thuèc.

- Sau 24 giê dïng thuèc: s÷a chØ ®−îc cho gia sóc uèng. Ng−êi ph¶i sau 36 giê dïngthuèc.


18

PROCAIN - BENZYL PENICILIN

(Novocin - Penicilin)

Procain - benzyl Penicilin lµ hçn hîp Pemcilin G víi Penicilin procain.

Lµ lo¹i Penicilin chËm, khi vµo c¬ thÓ thuèc ®−îc gi÷ l©u, ®Ëm ®é cao Penicilin trong m¸utrong mét thêi gian dµi vµ ®µo th¶i chËm qua ®−êng thËn (sau 1 - 2 ngµy) nªn chØ cÇn tiªm ëkho¶ng çch 12 - 24 giê - 48 giê mét lÇn.

Thuèc rÊt Ýt hoµ tan trong n−íc, trong dÇu.

1. ChØ ®Þnh

Procain - benzyl Penicilin ®−îc dïng trong çc tr−êng hîp sau:

- BÖnh ®ãng dÊu lîn.

- BÖnh viªm phæi, viªm ®−êng h« hÊp ë vËt nu«i.

- Çc vÕt th−¬ng nhiÔm khuÈn ë gia sóc.

- BÖnh nhiÖt th¸n tr©u, bß, ngùa.

- BÖnh thÊp khíp ë gia sóc.

- BÖnh viªm cèt tuû vËt nu«i.

- Dïng ®Ó ng¨n ngõa bÖnh t¸i ph¸t.

2. LiÒu l−îng

Dïng tiªm d−íi b¾p, d−íi da.

- LiÒu chung: 5.000 - 20.000 UI/kg thÓ träng/ngµy.

- Tr©u bß: 3.000.000 - 6.000.000 UI/ngµy

chia 2 - 3 lÇn lo¹i 300 - 350 kg.

- Dª, cõu, lîn: 2.000.000 - 3.000.000 UI/ngµy

chia 2 - 3 lÇn lo¹i 60 - 200 kg.

- Chã mÌo: 400.000 - 500.000 UI/ngµy

chia 2 - 4 lÇn lo¹i 5 - 10 kg.

- Gia cÇm: 200.000 UI cho 10 gµ to lo¹i 1,5 - 2 kg/con.

Chó ý:

- Procain - benzyl Penicilin ®ãng lä 500.000 UI vµ 1.000.000 UI. Khi dïng pha víin−íc cÊt tiªm hay n−íc sinh lý.

- Kh«ng dïng ®Ó ®iÒu trÞ nhiÔm khuÈn th−êng vµ víi gia sóc s¬ sinh.


19

AMPICILIN

(Sermicilin, Ampicil, Penbritin,Albipen, Pemiclin, Ambiotic...)

Ampicilin thuéc lo¹i Penicilin b¸n tæng hîp nhãm A thuéc hä kh¸ng sinh Beta-lactamin.

1. TÝnh chÊt

Ampicilin cã tªn ho¸ häc lµ axit 6-(2 amino 2 phenyl acetomido) penicilanic - thuéc b¶ng C.Ampicilin lµ chÊt bét mµu tr¾ng, hoµ tan trong n−íc.

2. T¸c dông

Ampicilin cã t¸c dông diÖt khuÈn cao, c¶ vi khuÈn gram (+) vµ gram (-).

§Æc biÖt víi tô cÇu khuÈn, liªn cÇu, phÕ cÇu, lËu cÇu, n·o cÇu.

Escherichia coli, Corybebacterium pyogenes, Samonella Shigella, Pasteurella, Spirochetta,Leptospira, Mycoplasma klebsiela pneumoniae.

- §èi víi vi khuÈn gram (+) Ampicilin cã t¸c dông t−¬ng tù nh− Benzyl peneciIinnh−ng bÒn v÷ng h¬n trong m«i tr−êng toan tÝnh.

- §èi víi vi khuÈn gram (-), Ampicilin cã t¸c dông nh− Tetracyclin, Chloramphenicolnh−ng Ýt ®éc h¬n.

- Ampicilin kh«ng t¸c dông víi tô cÇu tiÕt men Penicilinaza vµ trùc khuÈn mñ xanh.

- Ampicilin hÊp thu nhanh vµo m¸u, lan to¶ ®Òu vµo çc tæ chøc vµ dÞch c¬ thÓ - th¶ichñ yÕu qua thËn, Ýt ®éc.

3. ChØ ®Þnh

Ampicilin dïng ®Ó ch÷a çc bÖnh:

- Viªm ®−êng h« hÊp: viªm phæi, viªm phÕ qu¶n, viªm thanh qu¶n - viªm tai gi÷a ë vËtnu«i.

- NhiÔm khuÈn ®−êng niÖu: viªm thËn, bÓ thËn, bµng quang, tiÒn liÖt tuyÕn ë gia sóc.

- NhiÔm khuÈn ®−êng ruét: bÖnh phã th−¬ng hµn ngùa, lîn, bª, nghÐ, gia cÇm; lþ trùckhuÈn, Øa ch¶y, viªm ruét, ph©n tr¾ng ë lîn.

- NhiÔm khuÈn huyÕt; tô huyÕt trïng tr©u bß, ngùa, gµ. §ãng dÊu lîn; nhiÖt th¸n tr©ubß.

- Viªm tói mËt ë gia sóc.

- NhiÔm trïng ®−êng sinh dôc: viªm ©m ®¹o, viªm tö cung, nhiÔm trïng sau khi ®Î ëgia sóc çi.


20

4. LiÒu l−îng

Tiªm b¾p, d−íi da, uèng, thôt vµo ©m ®¹o, tö cung.

* Tiªm b¾p, d−íi da

- LiÒu chung: 10 - 20 mg/kg thÓ träng/ngµy

- Tr©u bß: 3.000 - 6.000 mg/ngµy, lo¹i 300 - 350 kg/con

- Bª nghÐ: 600-2.000 mg/ngµy, lo¹i 60-100kg/con

- Lîn: 1.000-2.000 mg/ngµy, lo¹i 50-100kg/con

- Chã: 400-800 mg/ngµy, lo¹i 5-10kg/con.

* Cho uèng:

- LiÒu chung: 30 - 50 mg/kg thÓ träng

- Lîn: 50 mg/kg thÓ träng

- Gµ: 50 - 100 mg/lÝt n−íc uèng

- Chã: 40 - 50 mg/kg thÓ träng

- Gia sóc kh¸c: 25 mg/kg thÓ träng.

* Thôt vµo tö cung, ©m ®¹o:

- Ngùa, tr©u bß: 400 - 800 mg/con

- Dª, cõu, lîn: 100 - 400 mg/con

Chó ý:

- Kh«ng ®−îc tiªm thuèc vµo tÜnh m¹ch.

- Kh«ng dïng cho gia sóc cã ph¶n øng dÞ øng víi Penicilin.

- Kh«ng trén Ampicilin víi Kanamycin, Gentamycin, Tetracyclin, Erythromycin vµChloramphenicol.

- Ampicilin hoµ n−íc sinh lý gi÷ ®−îc trong 8 giê, Ampicilin uèng gi÷ ®−îc 10 ngµytrong l¹nh

- Kh«ng dïng Ampicilin cho thá.

5. Tr×nh bµy

Ampicilin 500. (Bét pha tiªm Ampicilin RP. 500 mg).

Thµnh phÇn: Mçi lä chøa Ampicilin sodium 500 mg.

Çch sö dông vµ liÒu l−îng:


21

Pha l−îng bét trong lä víi n−íc cÊt tiªm 3 - 5 ml, tiªm d−íi da -hoÆc b¾p thÞt. Tiªm 2 lÇn métngµy - tiªm liªn tôc 3 - 5 ngµy.

Loµi gia sóc BÖnh do vi khuÈngram (+): 7-10mg/kg

BÖnh do vi khuÈngram (-): 15mg/kg

Ngùa (100 kg) 1-2 lä 3 lä

Bß, dª, lîn (50 kg) 1 lä 1,5 lä

Chã (10 kg) 500 mg (1 lä) 500 mg (1 lä)

Lîn con (5 kg) 100 mg (1/5 lä) 200 mg (1/5 lä)

B¶o qu¶n: N¬i kh«, r©m m¸t (tèi ®a 250C)

H¹n dïng: 3 n¨m.


22

LINCOMYClN

(Lincomycin, Lincolnensis, Mycivin...)

Lincomycin lµ kh¸ng sinh ph©n lËp tõ nÊm Streptomyces-lincolnensis.

Hoµ tan d−íi d¹ng Chlohydrat - Lincocin

1. T¸c dông

Lincomycin cã t¸c dông diÖt çc vi khuÈn gram (+) nhÊt lµ tô cÇu ®· kh¸ng víi kh¸ng sinhth«ng dông.

T¸c dông trªn çc vi khuÈn yÕm khÝ, tô cÇu, tiÓu cÇu, phÕ cÇu. Çc trùc khuÈn: than, uènv¸n, b¹ch cÇu, ho¹i th− sinh h¬i.

Lincomycin kh«ng t¸c dông víi× çc khuÈn gram (-) vµ nÊm

Sau khi tiªm vµo c¬ thÓ ®Ëm ®é Lincomycin ®¹t tèi ®a trong m¸u sau 2-4 giê.

KhuÕch t¸n tèt vµo trong çc tæ chøc x−¬ng.

2. ChØ ®Þnh

- §Æc trÞ viªm phæi, viªm phÕ qu¶n, viªm h¹ch nh©n

- BÖnh viªm xoang, viªm cèt tuû gia sóc.

3. LiÒu l−îng

Uèng:

- Gia sóc lín: 1,5 - 2 gam/ngµy chia 2 - 3 lÇn.

- Gia sóc nhá 300 - 500 mg/ngµy chia 2 - 3 lÇn (viªn 0,25g t−¬ng ®−¬ng 25 v¹n ®¬n vÞ).

Tiªm: B¾p hay tÜnh m¹ch.

- Gia sóc lín: 1,0 - 1,5 gam/ngµy chia 2 - 3 lÇn.

- Gia sóc nhá: 400 - 800 mg/ngµy chia 2 - 3 lÇn.

- TruyÒn tÜnh m¹ch: Mçi lÇn 600 mg hoµ tan 250 ml dung dÞch Glucoza 5%

trong thêi gian 2 giê.

Chó ý:

- Mét lä Lincomycin: 0,6 gam.


23

TETRACYCLIN

Tetracyclin lµ kh¸ng sinh tiªu biÓu cña nhãm kh¸ng sinh Tetracyclin, ®−îc chiÕt xuÊt tõ viÖcnu«i cÊy nÊm Strytomyces aureofocicus hay Streptomyces virilifacieus. Tetracyclin tù nhiªngèm 3 thuèc: Tetracyclin, Chlotetracyclin vµ Oxytetracyclin.

1. TÝnh chÊt

Tetracyclin lµ chÊt bét kÕt tinh mµu vµng tèi, kh«ng cã mïi, gÇn nh− kh«ng cã vÞ, Ýt hoµ tantrong n−íc ( 1/670), tan trong cån (1/100).

Tetracyclin bÒn v÷ng ë tr¹ng th¸i kh« vµ nhiÖt ®é th−êng d−íi t¸c dông cña ¸nh s¸ng, ®é ÈmTetracyclin bÞ biÕn mµu sÉm l¹i (oxyd ho¸).

Sau khi tiªm, thuèc hÊp thu nhanh vµo c¬ thÓ, nång ®é thuèc ®¹t cao nhÊt trong huyÕt thanhsau 4 - 8 giê vµ duy tr× trong vßng 36 - 48 giê.

Thuèc bµi tiÕt qua thËn, qua mËt vµ qua s÷a, khi cho uèng thuèc ®−îc hÊp thô chñ yÕu t¹i ruétnon sau ®ã ph©n phèi kh¾p c¬ thÓ.

2. T¸c dông

Cã t¸c dông k×m khuÈn víi hÇu hÕt çc vi khuÈn gram (+) vµ gram (-). T¸c dông ®Æc biÖt víiPasteurella, Brucela Haemophilus, Coryne bacterium, phÈy khuÈn.

Ngoµi ra Tetracyclin cßn t¸c dông víi tô cÇu khuÈn, liªn cÇu khuÈn, phã th−¬ng hµn, trùckhuÈn ®ãng dÊu, E.Coli

Tetracyclin còng cã ho¹t tÝnh víi c¶ Mycoplasma, Ricketsia vµ Chlamydia.

Çc vi khuÈn gram (-) nh¹y c¶m víi Tetracyclin h¬n vi khuÈn gram (+). T¸c dông yÕu h¬nvíi tô cÇu, liªn cÇu. Kh«ng t¸c dông víi trùc khuÈn lao, trùc khuÈn mñ xanh proteus vµnÊm...

3. ChØ ®Þnh

Tetracyclin ®−îc dïng trong çc bÖnh:

- NhiÔm khuÈn ®−êng ruét, Øa ch¶y do E.Coli, Salmonella lþ trùc khu©n, lþ amip ë giasóc.

- NhiÔm khuÈn ®−êng h« hÊp: viªm häng, viªm phÕ qô¶n, viªm mµng phæi cã mñ cñatÊt c¶ çc loµi gia sóc, gia cÇm.

- BÖnh s¶y thai truyÒn nhiÔm cña çc thó nhai l¹i.

- NhiÔm khuÈn ®−êng sinh dôc, viªm tö cung ë gia sóc.

- Viªm vó ë gia sóc.

- NhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu gia sóc.

- NhiÔm khuÈn da ë gia sóc.

- Viªm m¾t ë gia sóc.


24

4. LiÒu l−îng

Kh«ng tiªm m¹ch m¸u.

Tiªm b¾p thÞt.

- Tr©u, bß, ngùa: 5 - 10 mg/kg thÓ träng

chia 2 lÇn trong ngµy.

- Dª, cõu, lîn: 10 - 15 mg/kg thÓ träng


- Chã, mÌo, thá: 30 - 50 mg/kg thÓ träng


Khi tiªm b¾p, thuèc g©y ®au cho gia sóc nhÊt lµ khi tiªm liÒu lín h¬n 100 mg, nªn th−êng kÕthîp Tetracyclin víi Novocain.

§Ó tr¸nh tiªm nhiÒu lÇn trong ngµy, trong thó y th−êng dïng chÕ phÈn nhò t−¬ng thuèc trongdÇu, chøa 25 mg Tetracyclin chlohydrat trong 1ml.

- Tr©u, bß, ngùa: 15 mg nhò t−¬ng dÇu/kg thÓ träng

dïng trong 36 - 48 giê, tiªm b¾p.

- Dª, cõu, lîn: 20 - 30 mg nhò t−¬ng dÇu/kg thÓ träng

dïng trong 24 - 48 giê.

Cho uèng:

- Tr©u, bß, ngùa: 20 - 30 mg/kg thÓ träng

chia 2 - 3 lÇn trong ngµy

- Dª, cõu, lîn: 30 mg/kg thÓ träng

chia 2 - 3 lÇn trong ngµy - cho uèng hay trén lÉn thøc ¨n víi tûlÖ 600 - 1000 ppm.

- Chã, mÌo, thá: 50 - 80 mg/kg thÓ träng

chia 2 - 3 lÇn trong ngµy. Cho vµo n−íc, s÷a, ch¸o.

Chó ý:

- §Ó ch÷a lþ gia sóc non: uèng 20 - 30 mg/kg thÓ träng, dïng liªn tiÕp trong 2 - 3 ngµy.

- Ch÷a bÖnh phã th−¬ng hµn vµ tróng ®éc do rèi lo¹n tiªu ho¸ ë bª: uèng 20 - 30 mg/kgthÓ träng, ngµy uèng 2 lÇn, liªn tiÕp trong 2 - 3 ngµy.

- §Ó phßng vµ trÞ bÖnh b¹ch lþ gµ, th−¬ng hµn, tô huyÕt trïng, cÇu trïng gµ: 1g cho1000 gµ.

- Tetracyclin cßn dïng ®Ó kÝch thÝch gia sóc non mau lín.


25

Dïng ngoµi:

Thuèc mì Tetracyclin 3%:

- Dïng tra m¾t.

- Ch÷a viªm vó tr©u bß : b¬m vµo vó 24 - 36 giê b¬m 1 lÇn vµ chØ dïng s÷a vµo ngµythø 3 sau khi ®iÒu trÞ.


26

TERAMYCIN

(Oxytetracyclin, Oxymycoin, Tetran)

Teramycin cßn cã tªn th−êng gäi lµ Oxytetracyclin. Teramycin thu ®−îc b»ng çch chiÕt xuÊttõ nÊm Acxtinomyces rimosus: Thuéc mét trong nhãm kh¸ng sinh Teramycin ®−îc dïngréng r·i nhÊt trong thó y.

1. TÝnh chÊt

Teramycin lµ lo¹i bét vµng t−¬i gÇn nh− kh«ng cã vÞ, khã tan trong n−íc th−êng dïng ®Óuèng, bÒn v÷ng ë nhiÖt ®é b×nh th−êng vµ kh«, d−íi t¸c dông cña ¸nh s¸ng vµ kh«ng khÝ ÈmTeramycin biÕn thµnh mµu n©u vµ mÊt ho¹t tÝnh (Oxyd ho¸).

Thuèc vµo c¬ thÓ ®−îc hÊp thu vµo m¸u sau 1 - 2 giê vµ nång ®é ®Ëm ®Æc tèi ®a trong m¸uvµo lóc 4 giê. Nång ®é thuèc cã hiÖu lùc trong huyÕt t−ong lµ 0,5 microgam/ml huyÕt t−ong.Thuèc ®−îc bµi tiÕt qua thËn lµ chñ yÕu, mét phÇn qua mËt, qua ®−êng ruét vµ s÷a. Thuèc®−îc th¶i hÕt khái c¬ thÓ 24 giê. §Ó thuèc kÐo dµi t¸c dông diÖt khuÈn trong c¬ thÓ cã thÓdïng t¸ d−îc chËm nh− polyvinylpyrolidon; polyvinyl glycol cã thÓ kÐo dµi hiÖu lùc cñathuèc 4 - 5 ngµy.

§éc tÝnh Teramycin thÊp.

2. T¸c dông

Teramycin t¸c dông chñ yÕu lµm k×m khuÈn, víi ®Ëm ®é trong m¸u míi cã t¸c dông diÖtkhuÈn.

Teramycin còng nh− Tetracyclin cã t¸c dông réng víi c¶ hÖ vi khuÈn gram (+) vµ gram (-).

§Æc biÖt t¸c dông víi vi khuÈn tô huyÕt trïng, x¶y ra truyÒn nhiÔm, nhiÖt th¸n, E.coli, phÈykhuÈn, xo¾n khuÈn, tô cÇu khuÈn vµ liªn cÇu khuÈn yÕm khÝ.

Teramycin cßn t¸c dông víi c¶ mét sè riketsia, mycoplasma vµ vilut lín, ®éng vËt nguyªnsinh.

Çc Pseudomonas, Klebsiella, Proteus nh−ng kh«ng m¹nh b»ng çc kh¸ng sinh kh¸c.

3. ChØ ®Þnh

Teramycin ®−îc sö dông nhiÒu trong thó y ®Ó ®iÒu trÞ çc bÖnh sau:

- Çc bÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng tiªu ho¸ ë lîn, tr©u, bß, ngùa: viªm ruét, Øa ch¶y, lîncon Øa ph©n tr¾ng.

- Çc bÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng h« hÊp ë gia sóc, gia cÇm: viªm mòi, häng, phÕ qu¶n,viªm phæi, viªm h¹ch h¹nh nh©n, viªm xoang mòi gµ t©y, viªm truyÒn nhiÔm gµ

- BÖnh viªm mòi cña ngùa.

- BÖnh h« hÊp m·n tÝnh gµ (CRD), bÖnh mµo xanh ë gµ t©y

- BÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu: Viªm thËn, bµng quang á gia sóc.

- BÖnh viªm vó tr©u bß ngùa, chã, mÌo.


27

- BÖnh s¶y thai truyÒn nhiÔm ë lîn, tr©u, bß.

- Çc bÖnh nhiÔm trïng huyÕt, çc bÖnh do cÇu khuÈn.

- BÖnh tô huyÕt trïng gia sóc gia cÇm.

- BÖnh nhiÖt th¸n ë gia sóc.

- BÖnh ®ãng dÊu lîn

- BÖnh xo¾n trïng ë gia sóc .

- NhiÔm trïng ngoµi da: vÕt th−¬ng nhiÔm trïng, bÖnh béi nhiÔm, bÖnh u hät, bÖnh thèiloÐt cña ç.

4. LiÒu l−îng

a) LiÒu tiªm

Kh«ng tiªm tÜnh m¹ch, tiªm b¾p hay d−íi da.

- LiÒu chung: 5 - 10 mg/kg thÓ träng/ngµy chia lµm 2 - 3 lÇn trong ngµy. §èi víi dungdÞch liÒu tiªm 1 lÇn trong ngµy.

- BÖnh nhiÖt th¸n tr©u bß: Tiªm b¾p 2 - 3 gam/ngµy cho lo¹i 300 - 350 kg

- BÖnh Theileriosis cña tr©u bß: Tiªm b¾p: 0,015 g/kg thÓ träng. Dïng liªn tôc trong 3 -4 lÇn trong ngµy.

b) LiÒu uèng

- LiÒu chung 20 - 50 mg/kg thÓ träng chia lµm 2 lÇn trong ngµy.

- Trén thøc ¨n cho gia cÇm ®Ó phßng vµ ch÷a bÖnh víi tû lÖ 50 - 400 ppm. (0,5 - 4 g/tÊnthøc ¨n).

- Trén thøc ¨n cho çc loµi gia sóc kh¸c: 600 ppm.

- Xiro th−êng cho ong: 1 gam/1 lÝt xiro ®iÒu trÞ cho toµn ®µn ong, cho uèng nh¾c l¹i 3 -4 lÇn.

- Trén vµo thøc ¨n cho ç: 10 g/100 kg cho ¨n liªn tôc 10 ngµy liÒn hoÆc cho t¾m víiliÒu 1,3 g/lÝt trong 10 ngµy liÒn

c) Ngoµi da

- KhÝ dung: 500 mg thuèc hoµ tan trong 10 ml propylengluco.

- Thuèc nhá m¾t vµ nhá tai: 25 mg thuèc hoµ tan trong 5 ml n−íc.

- Thuèc mì ngoµi da, thuèc tra m¾t, b¬m vµo vó, b¬m vµo tñ cung, thuèc ®¾p côc bé:Teramycin 3%.

Chó ý:

- Dïng l©u cã hiÖn t−îng quen thuèc vµ dÔ g©y dÞ øng.

- Kh«ng nªn tiªm tÜnh m¹ch.


28

- Tiªm d−íi da vµ b¾p thÞt th−êng g©y ®au nªn trong thó y ®−îc s¶n xuÊt thuèc tiªmb»ng çch trén Teramycin víi Procain d−íi d¹ng thuèc tiªm gi¶m ®au.

- §éc tÝnh thÊp - Cßn dïng trén thøc ¨n kÝch thÝch t¨ng träng gia sóc.

- ChØ ®−îc dïng s÷a cña gia sóc sau khi dïng thuèc 3 ngµy.


29

AUREOMYCIN

(Chlotetracyclin, Biomycin, Chlocyclin...)

Aureomycin thuéc nhãm çc Tetracyclin. Tetracyclin chiÕt xuÊt tõ nÊm Streptromycesaureopaciens. Tetracyclin gåm 3 thuèc: Tetracyclin, Chlotetracyclin vµ Oxytetracyclin.

1. TÝnh chÊt

Bét tinh thÓ mµu vµng kh«ng mïi, vÞ ®¾ng Ýt tan trong n−íc, dung dÞch cã mµu vµng nh¹t. DÔbÞ axit vµ kiÒm ph¸ huû, còng bÞ ¸nh s¸ng ph©n huû vµ mÊt t¸c dông.

Khi tiªm hoÆc uèng thuèc khuÕch t¸n nhanh trong c¬ thÓ vµ th¶i trõ chËm qua n−íc tiÓu, mËtvµ ruét mét l−îng Ýt th¶i tõ qua s÷a.

1 gam Aureomycin = 1 triÖu ®¬n vÞ.

2. T¸c dông

Aureomycin cã tÝnh kh¸ng khuÈn m¹nh víi c¶ vi khuÈn gram (+) vµ gram (-). §Æc biÖt ®èivíi tô huyÕt trïng, trùc khuÈn, s¶y thai truyÒn nhiÔm, nhiÖt th¸n, Klebsiella, Pseodomonasph¶y khuÈn, tô cÇu khuÈn vµ liªn cÇu khuÈn, yÕm khÝ, xo¾n trïng, Corynebacterium,Clostridium, Mycoplasma, Ricketsia.

Ngoµi ra cßn cã t¸c dông víi trùc khuÈn phã th−¬ng hµn, E. Coli, trùc khuÈn ®ãng dÊu...

3. ChØ ®Þnh

Aureomycin ®−îc dïng ®Ó ch÷a çc bÖnh: Viªm phæi, tô huyÕt trïng lîn, gµ. Ho thë lîn, h«hÊp m·n tÝnh cña gia cÇm, bÖnh sæ mòi ngùa.

- NhiÔm khuÈn do tô cÇu: Viªm vó, viªm tö cung.

- Viªm d¹ dµy, ruét, Øa ch¶y do Salmonella vµ nhiÔm khuÈn gia sóc.

- BÖnh viªm ®−êng tiªu ho¸ ë chã, mÌo

- BÖnh lþ do Amip ë lîn, tr©u, bß, chã mÌo.

- S¶y thai truyÒn nhiÔm ë tr©u, bß lîn (Brucellosis).

- Chøng sãt nhau vµ viªm ©m ®¹o tö cung ë lîn, tr©u, bß.

- NhiÖt th¸n tr©u bß.

- Lepto ë gia sóc.

- Çc nhiÔm khuÈn ë m¾t, viªm tai ngoµi, vÕt th−¬ng cã mñ, báng... ë gia sóc.

4. LiÒu l−îng

+ Tiªm tÜnh m¹ch: 10 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia lµm 2 - 3 lÇn. Tiªm chËm, dung dÞch phathªm ph¶i b¶o qu¶n trong tèi m¸t ë nhiÖt ®é d−íi 200 vµ dïng hÕt trong 48 giê. Tuy nhiªntrong thó y Ýt ®−îc sö dông ®Ó tiªm.


30

+ Tiªm b¾p vµ d−íi da: kh«ng dïng v× kÝch øng vµ g©y ®au, thuèc tån ®äng trong c¬ g©y raph¶n øng.

+ LiÒu uèng: 20 - 40 mg/kg thÓ träng/ngµy chia 2 - 3 lÇn.

- §iÒu trÞ bÖnh phã th−¬ng hµn vµ tróng ®éc nhiÔm khuÈn tiªu ho¸: Bª: 30 mg/kg thÓträng/ngµy, chia 2 lÇn uèng liªn tôc trong 4 - 7 ngµy.

- §iÒu trÞ bÖnh b¹ch lþ gµ:

1 g cho 1000 gµ 10 ngµy tuæi.

12 g cho 1000 gµ trªn 10 ngµy tuæi

Trén thøc ¨n hay pha n−íc cho gµ uèng.

- Phßng vµ trÞ bÖnh cÇu trïng gµ (coccidior), th−¬ng hµn gµ vµ tô huyÕt trïng gµ.

D−íi 1 th¸ng tuæi: 30 - 40 mg/con

Trªn 1 th¸ng tuæi: 50 - 60 mg/con

Uèng liªn tôc trong 3 - 4 ngµy.

- §iÒu trÞ bÖnh cÇu trïng bª: 20 - 30 mg/kg thÓ träng/ngµy, chia 3 - 4 lÇn trong ngµy.

- §iÒu trÞ bÖnh Theileriosis cña tr©u bß: Tiªm tÜnh m¹ch 30 mg/kg thÓ träng, th−êngphèi hîp víi Pyroplasmin.

- Thuèc mì-ngoµi da: 3%

- Thuèc tra m¾t: 1% .

- Thuèc bét (®¾p trong phÉu thuËt - thiÕn lîn...) 20%

- Thuèc mì b¬m vµo tö cung ®iÒu trÞ viªm, loÐt tö cung, ®−êng sinh dôc: 4%.

- Dung dÞch 2 - 3% b¬m s¸t trïng ®−êng niÖu ®¹o sinh dôc.

Chó ý:

ChØ dïng s÷a cña gia sóc sau lÇn ®iÒu trÞ cuèi cïng 72 giê.


31

STREPTOMYCIN

(Strepsulfat, Streptolin, Endostrep...)

Streptomycin lµ kh¸ng sinh thuéc nhãm Aminoglycosid ®−îc chiÕt tõ dÞch nu«i cÊy nÊmTreptomyces. Trong thó y th−êng dïng Streptomycin sulphat. Trong ®ã hµm l−îng Dihydrostreptomycin chiÕm 79,87%.

1. TÝnh chÊt

Streptomycin bét tr¾ng ngµ, tan trong n−íc hoÆc n−íc muèi ®¼ng tr−¬ng.

Bét thËt kh« chÞu ®−îc nãng vµ khã háng, dÔ hót n−íc.

Dung dÞch Streptomycin bÒn v÷ng h¬n Penicilin:

NhiÖt ®é 370C: B¶o qu¶n ®−îc 15 ngµy

NhiÖt ®é 1000C: Háng 50%.

Streptomycin dÔ bÞ ph¸ huû nÕu trén víi Sulfamid vµ çc chÊt Oxy ho¸ m¹nh nh− Vitamin C.

Streptomycin kh«ng thÊm qua èng tiªu ho¸ nªn th−êng dïng cho uèng trong çc héi chøngnhiÔm khuÈn ®−êng ruét.

1 gam Streptomycin t−ong ®−¬ng 1.000.000 UI. (®¬n vÞ quèc tÕ).

2. T¸c dông

- T¸c dông trªn çc cÇu khuÈn gram (+) kh¸ng Penicilin, tô cÇu khuÈn, ®ãng dÊu, nhiÖtth¸n.

- T¸c dông chñ yÕu ®èi víi vi khuÈn gram (-), ®Æc biÖt nh¹y c¶m lµ: vi khuÈn tô huyÕttrïng, E. Coli, Shigella (lþ) Pseodomonas (vi khuÈn th−¬ng hµn).

- §Æc biÖt t¸c dông ®èi víi trùc khuÈn lao, Brucella vµ çc xo¾n khuÈn (Leptospira).

- HÊp thu nhanh qua mao m¹ch vµ th¶i trõ qua thËn sau khi tiªm nång ®é Streptomycincao nhÊt trong m¸u vµo giê thø 2. Th¶i trõ nhanh qua thËn 50 - 70% vµ sau 12 giê th¶itrõ hÕt. Bëi vËy 1 ngµy chØ cÇn tiªm 1 lÇn.

3. ChØ ®Þnh

Streptomycin dïng ®Ó ®iÒu trÞ trong çc tr−êng hîp sau:

- BÖnh tô huyÕt trïng gia sóc, gia cÇm.

- NhiÔm khu©n ®−êng tiªu ho¸: viªm ruét, Øa ch¶y, Øa ph©n tr¾ng lîn con do E. Coli, vikhuÈn th−¬ng hµn cña vËt nu«i.

- BÖnh viªm vó do tô cÇu vµ liªn cÇu khu©n ë lîn, tr©u bß, dª.

- BÖnh ®−êng h« hÊp, viªm phæi, viªm phÕ qu¶n do nhiÔm khuÈn ë vËt nu«i.

- BÖnh vµng da do xo¾n trïng ë lîn, tr©u bß.

- BÖnh s¶y thai tr©u, bß, lîn do vi khuÈn Brucella, Leptospira


32

- BÖnh x¹ khuÈn Actimonyces ë tr©u bß.


- BÖnh thèi Êu trïng ong do liªn cÇu (Streptococcus)

- BÖnh viªm thanh khÝ qu¶n cña gµ do vi khuÈn.

- BÖnh phång n¾p mang ë t«m do vi khuÈn (Pseudomonas)

4. LiÒu l−îng

* Tiªm b¾p thÞt

- Tr©u, bß, ngùa: 15 - 20 mg/kg thÓ träng/ngµy,

chia lµm 2 - 3 lÇn.

- Dª, cõu, lîn: 20 - 30 mg/kg thÓ träng/ngµy,

chia lµm 2 - 3 lÇn

- Chã, mÌo: 20 - 25 mg/kg thÓ träng/ngµy,


- Gia cÇm: 1000 mg tiªm cho 20 con lo¹i 60 ngµy tuæi.

- Thá: 50 - 100 mg/kg thÓ träng,


* LiÒu cho uèng:

§Æc trÞ trong çc bÖnh ®−êng ruét cña gia sóc, liÒu chung 20 - 30 mg/kg thÓ träng/ngµy.

- Lîn: 50 - 60 mg/kg thÓ träng/ngµy.

- Chã: 50 - 80 mg/kg thÓ träng/ngµy.

* B«i, b¬m:

- D−íi d¹ng thuèc mì hay dung dÞch 1% ®iÒu trÞ viªm vó cña gia sóc çi.

- Dung dÞch: 500 - 1000 mg/lÝt n−íc s¹ch trong bÖnh phång n¾p mang cña t«m - Ng©mt«m trong dung dÞch.

5. Tai biÕn do Streptomycin

Tai biÕn chñ yÕu hay gÆp ®èi víi chã khi dïng Streptomycin liÒu cao vµ kÐo dµi ngµy (trªn 10ngµy).

- Rèi lo¹n tiÒn ®×nh: Con vËt ®i lo¹ng cho¹ng; quay cuång do tiÒn ®×nh bÞ nhiÔm ®écg©y chãng mÆt vµ rung giËt nh·n cÇu.

- HoÆc sau khi dïng thuèc vµi tuÇn, vµi th¸ng con vËt trë nªn ®iÕc mét hay c¶ hai bªntai nªn ®èi víi chã mÊt ph¶n øng víi tiÕng ®éng.


33

- §èi víi thËn: Con vËt ®i tiÓu mÇu tr¾ng ®ôc do Streptomycin tÝch luü m¹nh ë vá thËn,g©y viªm thËn, bÓ thËn, èng dÉn n−íc tiÓu.

- T¸c dông gi·n c¬: G©y tª liÖt mÒm, ¶nh h−ëng tíi h« hÊp.

Chó ý:

Streptomycin dÔ g©y quen thuèc nªn th−êng phèi hîp víi çc kh¸ng sinh kh¸c (nh− Penicilin)vµ çc Sulfamid kh¸c sÏ t¨ng hiÖu qu¶ diÖt khuÈn cña Streptomycin.

- Thuèc kh«ng dïng cho loµi vÑt, Ýt dïng cho gµ v× rÊt mÉn c¶m.

- Kh«ng nªn tiªm tÜnh m¹ch dª g©y cho¸ng.

- Kh«ng nªn tiªm d−íi da v× rÊt ®au cho con vËt.

- Streptomycin trong thó y th−êng ®ãng lä 1g. Khi dïng pha víi n−íc cÊt tiªm hay sinhlý mÆn, ngät. Dung dÞch dïng trong 48 giê.


34

KANAMYCIN

(Kanamycin, Kanacyn, Kamycin...)

Kanamycin lµ lo¹i kh¸ng sinh thuéc nhãm Aminoglucosid. §−îc ph©n lËp tõ nÊmStreptomyces Kanamyceticus.

1. TÝnh chÊt

Kanamycin: cã d¹ng thuèc bét tr¾ng ngµ, tan nhiÒu trong n−íc, kh«ng tan trong cån, aceton,benzen. Dung dÞch thuèc cã pH kho¶ng 7,8 - 8,2 (kiÒm nhÑ). Kanamcin ®éc tÝnh thÊp h¬nStreptomycin vµ çc lo¹i Aminosid kh¸c Kanamycin rÊt khã bÞ nhên thuèc. Khi tiªm b¾p thÞtthuèc hÊp thu nhanh chãng, ®¹t nång ®é cao trong m¸u sau 1 - 2 giê vµ duy tr× hµm l−îngKanamycin h÷u hiÖu 12 - 18 giê liÒn.

Kanamycin bµi tiÕt chñ yÕu qua n−íc tiÓu vµ qua mËt. Thuèc kh«ng thÊm qua èng tiªu ho¸nªn th−êng dïng ®Ó tiªm tÜnh m¹ch hay b¾p ®Ó ®iÒu trÞ nh÷ng bÖnh kh«ng ph¶i ë ®−êng tiªuho¸.

2. T¸c dông

Kanamycin cã ho¹t lùc diÖt khuÈn m¹nh ®èi víi c¶ vi khuÈn gram (-) gram (+).

§Æc biÖt cã t¸c dông tèt víi vi khuÈn: Mycobarterium tuberculosis, Escherichia Coli,Enterobacteria, Staphylococus, Protues, Salmonella, Klebsiella, Shigella. ë nång ®é thÊpKanamycin cã t¸c dông k×m h·m vi khuÈn. Vi khuÈn kh¸ng thuèc chËm víi Kanamycin.

Khi uèng Kanamycin kh«ng ngÊm qua ®−êng tiªu ho¸ nªn ®−îc sö dông trong çc bÖnh®−êng ruét.

3. ChØ ®Þnh

Kanamycin ®−îc dïng ®Ó ®iÒu trÞ çc bÖnh:

- BÖnh nhiÔm khuÈn nÆng, bÖnh ngoµi da, sau phÉu thuËt.

- BÖnh ®−êng h« hÊp: Viªm phæi, phÕ qu¶n, mµng phæi ¸p xe, lao phæi ë lîn, tr©u, bß,chã.

- BÖnh nhiÖt th¸n tr©u bß.

- BÖnh ®ãng dÊu lîn

- BÖnh tô huyÕt trïng tr©u, bß, lîn, gia cÇm

- BÖnh phã th−¬ng hµn lîn; Øa ch¶y do E. Coli, lþ cña lîn, chã.

- BÖnh ®−êng tiÕt niÖu vµ sinh dôc: Viªm thËn, bµng quang, èng dÉn niÖu, viªm tö cung,©m ®¹o, nhiÔm trïng sau khi ®Î ë lîn, tr©u, bß.

4. LiÒu l−îng

* Trong thó y dïng Kanamycin disulfat ®Ó tiªm b¾p hay tiªm d−íi da.


35

- LiÒu dïng: 15 - 20 mg/kg thÓ träng/ngµy.

- Tr©u, bß, ngùa: 15 - 20 mg/kg thÓ träng/ngµy,

chia 2 - 3 lÇn.

- Bª, nghÐ, ngùa con: 20 - 25 mg/kg thÓ träng/ngµy,

chia 2 - 3 lÇn

- Dª, cõu, lîn: 15-20mg/kg thÓ träng/ngµy,

chia 2-3 lÇn

- Chã, mÌo: 30 - 40 mg/kg thÓ träng/ngµy,

chia 2-3 lÇn.

- Gia cÇm: 10 mg/kg thÓ träng,

chia 2-3 lÇn trong ngµy.

* LiÒu uèng: Th−êng dïng viªn Kanamycin monosunfat liÒu uèng t¨ng gÊp ®«i liÒu tiªm.

- LiÒu chung: 40 - 50 mg/kg thÓ träng,

chia 2 lÇn trong ngµy

* Thuèc mì: 2 - 3%. B«i vÕt th−¬ng bªn ngoµi.

Chó ý:

- Kanamycin ®éc víi thËn.

- LiÖu tr×nh dïng Kanamycin kh«ng ®−îc qu¸ 10 ngµy vµ kh«ng ®−îc v−ît qu¸ tængliÒu 25g cho mét con vËt.

- Kh«ng dïng Kanamycin cho gia sóc bÞ bÖnh thËn, bÞ tæn th−ong d©y thÇn kinh thÞgi¸c.

- Kh«ng uèng Kanamycin khi bÞ t¾c ruét.

- Kh«ng phèi hîp Kanamycin víi Streptomycin, Novocain v× sÐ lµm t¨ng ®éc tÝnh ®èivíi thËn vµ thÇn kinh thÞ gi¸c.

- Tiªm Kanamycin vµo m¹ch m¸u dÔ bÞ cho¸ng.

- Trong thó y Kanamycin tiªm th−êng ®ãng lä 1 gam (1 gam t−¬ng øng víi 1.000.000®¬n vÞ t¸c dông) khi tiªm pha víi n−íc cÊt tiªm hay dung dÞch sinh lý mÆn, ngät ®¼ngtr−¬ng. Dung dÞch dïng trong vßng 48 giê.


36

GENTAMYCIN

(Gentalin, Genticin, Garamycin)

Gentamycin lµ mét lo¹i kh¸ng sinh ®−îc ph©n lËp tõ nÊm Micromonospora purpurae, lµ kh¸ngsinh thuéc hä Aminoglucosit.

1. TÝnh chÊt

Gentamycin lµ mét lo¹i bét mµu tr¾ng mÞn, tan hoµn toµn trong n−íc, thuèc rÊt bÒn v÷ng ®èivíi nhiÖt ®é vµ sù thay ®æi pH.

Trong thó y thuèc th−êng dïng d−íi d¹ng Gentamycin sulfat.

2. T¸c dông

Gentamycin diÖt khuÈn m¹nh hÇu hÕt çc vi khuÈn gram (+) (®Æc biÖt lµ corunebacterium) vµçc vi khuÈn gram (-) nh−: E. Coli, Salmonella, Klebsiella, Pneumoniae, Shigela, Proteusvulgaria, trùc khuÈn mñ xanh, Enterobacterium, Pseudomonas vµ mét sè chñng liªn cÇukhuÈn. Gentamycin cßn t¸c dông trªn c¶ Mycoplasma.

HÊp thô nhanh sau khi tiªm 30 phót ®Õn 1 giê ®¹t nång ®é cao nhÊt trong huyÕt thanh vµ duytr× trong kho¶ng 6 - 8 giê. Thuèc khuÕch t¸n ®Òu trong çc tæ chøc, bµi tiÕt chñ yÕu qua®−êng thËn mét Ýt qua ®−êng ruét: Thuèc cã ®éc tÝnh ®èi víi thËn vµ tiÒn ®×nh khi dïng qu¸liÒu vµ ®iÒu trÞ dµi ngµy.

3. ChØ ®Þnh

Thuèc ®−îc dïng ®Ó ®iÒu trÞ:

- Çc héi chøng nhiÔm khuÈn huyÕt.

- NhiÔm khuÈn cÊp vµ m·n tÝnh ®−êng niÖu.

- Viªm thËn, viªm bÓ thËn, viªm bµng quang, viªm niÖu ®¹o do vi khuÈn cña gia sóc.

- NhiÔm khuÈn ®−êng h« hÊp: Viªm phæi, viªm mµng phæi, ¸pxe phæi, viªm phóc m¹ccña gia sóc.

- NhiÔm khuÈn ë da: Môn nhät cña lîn, tr©u bß.

- Viªm néi m¹c tö cung tr©u, bß, ngùa vµ çc loµi gia sóc

4. LiÒu l−îng

Dïng d−íi d¹ng tiªm, uèng vµ ngoµi da.

* LiÒu tiªm: Cã thÓ tiªm tÜnh m¹ch nh−ng gia sóc Ýt dïng th−êng tiªm b¾p thÞt.

- Tr©u, bß, ngùa: 3-4mg/kg thÓ träng/ngµy.

- Bª, nghÐ, ngùa con: 4-5mg~g thÓ träng,

ngµy tiªm 2 lÇn.


37

NÕu bÖnh thuyªn gi¶m nh÷ng ngµy sau cã thÓ gi¶m liÒu, liÖu tr×nh ®iÒu trÞ 6 - 8 ngµy.

* LiÒu uèng: 10 mg/kg thÓ träng, uèng trong 1 ngµy.

* LiÒu b¬m vµo tö cung (dung dÞch 3%)

- Ngùa çi: 500 mg/ngµy.

- Tr©u bß çi: 300 mg/ngµy.

* Thuèc nhá m¾t, nhá mòi: Dung dÞch 0,3%

* Thuèc mì 0,1% ch÷a lë loÐt, ®Çu ®inh, vÕt th−¬ng nhiÔm trïng.

Chó ý:

- Chã dïng Gentamycin ph¶i thËn träng v× ®éc tÝnh cao, nhÊt lµ ®èi víi thËn.

- Trong thó y Gentamycin th−êng ®ãng èng 1ml chøa 40 mg.

- 2 ml chøa 80 mg vµ lo¹i lä 5 ml chøa 200 mg.


38

TYLOSIN

(Tylan)

Tylosin ®−îc chiÕt suÊt tõ nÊm Streptomyces faradiac. Tylosin lµ kh¸ng sinh thuéc nhãmmacrolit, ®−îc dïng nhiÒu trong thó y.

1. TÝnh chÊt

Tylosin ®−îc dïng d−íi d¹ng muèn kiÒm, muèi tartrat hay photfat.

- Tylosin kiÒm lµ thuèc cã d¹ng kÕt tinh mµu tr¾ng Ýt tan trong n−íc (5 mg/ml) ë 250C)tan nhiÒu trong aceton cån, ªte; bÒn v÷ng ë nhiÖt ®é th−êng trong vßng 1 th¸ng ë pH =5,5 - 7,5.

- Tylosin tartrat tan nhiÒu trong nuíc (600 mg/ml ë 250C).

- §éc tÝnh thÊp ®èi víi gia sóc.

- Tylosin kiÒm hÊp thu nhanh chãng vµo c¬ thÓ, sau khi tiªm b¾p 1 - 2 giê ®Ëm ®é thuèctrong huyÕt thanh ®¹t cao nhÊt vµ duy tr× trong 1 giê.

- Tylosin tartrat sau khi tiªm d−íi da ®¹t ®Ëm ®é cao nhÊt trong huyÕt thanh sau 30 phótvµ duy tr× kho¶ng 6 giê. NÕu cho uèng ®Ëm ®é cao nhÊt trong huyÕt thanh sau 2 - 4giê vµ duy tr× trong kho¶ng 8 - 24 giê.

- Tylosin bµi tiÕt chñ yÕu qua thËn, mét Ýt qua mËt, phÇn lín bµi tiÕt hÕt sau 8 - 24 giê.

2. T¸c dông

Tylosin cã t¸c dông diÖt vi khuÈn gram (+), kh«ng cã t¸c dông víi vi khuÈn g©y bÖnh ®−êngruét. §Æc biÖt cã hiÖu lùc m¹nh víi Mycoplasma vµ Chlamydia.

ChØ ®Þnh: §−îc dïng nhiÒu trong thó y ®Ó gi÷a çc bÖnh sau:

- Çc bÖnh do phÈy khuÈn, E. Coli, trùc khuÈn g©y thèi loÐt da thÞt, ho¹i tö, çc bÖnhdo Corynebactenum vµ do Actinobacilis.

§Æc biÖt chØ ®Þnh trong çc bÖnh:

- BÖnh ho thë m·n tÝnh, truyÒn nhiÔm cña lîn (suyÔn lîn).

- BÖnh h« hÊp m·n tÝnh cña gµ (CRD)

- BÖnh viªm xoang gµ t©y.

- BÖnh c¹n s÷a truyÒn nhiÔm cña dª, cõu.

- Çc bÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng h« hÊp cña dª, cõu, bª, nghÐ vµ loµi ¨n thÞt.

- BÖnh viªm ruét xuÊt huyÕt ë lîn (hång lþ)

- BÖnh viªm vó do vi khuÈn gram (+) vµ do Mycoplasma

- Viªm tæ chøc liªn kÕ, viªm tai ngoµi chã mÌo.

- BÖnh thèi mãng gia sóc

- BÖnh vµng da do xo¾n trïng Leptospira cña lîn.


39

3. LiÒu l−îng

* LiÒu tiªm b¾p thÞt: Tylosin kiÒm

- Tr©u, bß, ngùa: 10 - 15 mg/kg thÓ träng,

Chia 2 - 3 lÇn trong ngµy.

- Dª, cõu, lîn: 20 - 30 mg/kg thÓ träng,

Chia 2 - 3 lÇn trong ngµy.

- Thá: 50 - 100 mg/kg thÓ träng/ngµy.

- Gµ: 25 mg/kg thÓ träng/ngµy.

Tiªm d−íi da.

* LiÒu cho uèng hoÆc ¨n

- Lîn: Trén thøc ¨n tinh víi tû lÖ 40 - 100 ppm (4 - 10g/tÊn)

- Gia cÇm: Pha 0,5g trong 1 lÝt n−íc nãng.

- Uèng liªn tôc trong 3 - 5 ngµy.

- Trén thøc ¨n tû lÖ 40 - 100 ppm (4 - 10 g/tÊn) .

* B¬m vµo xoang gµ t©y

- 025 - 12,5 mg (b¬m 1 lÇn)

* Bæ sung vµo thøc ¨n ®Ó phßng bÖnh

- Lîn con: 10 - 40 ppm (4 - 10 g/tÊn)

- Lîn 4 - 6 th¸ng tuæi 10 - 20 ppm (10 - 20 g/tÊn)

Chó ý:

- VÞ trÝ tiªm thuèc cã thÓ cã ph¶n øng côc bé, s−ng ®á ho¹i tö nªn chia nhiÒu vÞ trÝ ®Ótiªm.

- Pha lo·ng tr−íc khi tiªm, kh«ng trén víi çc thuèc kh¸c ®Ó g©y kÕt tña.

- Kh«ng nªn dïng ®Ó tiªm cho gia cÇm kh¸c, trõ gµ.

- Dïng Tylosin tartrat cho gµ vµ tiªm d−íi da. Dïng Tylosin tiªm cho gia sóc cã vó vµtiªm b¾p. Tylosin photph¸t th−êng dïng trén thøc ¨n cho gia sóc, ë lîn vµ gµ cã thÓcã ph¶n øng nhÑ sau khi tiªm vµi giê; lîn: g©y ban ®á, ngøa, thuû thòng ë niªm m¹ctrùc trµng cã thÓ dÉn ®Õn lßi dom.

- Gµ: Cã thÓ mÖt l¶, buån ngñ, rèi lo¹n phèi hîp ®éng t¸c...


40

GENTA-TYLO

Genta-tylo lµ mét hçn hîp kh¸ng sinh Genta-tylo vµ Tiamulin, dïng ®Ó tiªm, do XÝ nghiÖpD−îc vµ VËt t− Thó y trung −¬ng s¶n xuÊt.

C«ng thøc:

Gentamycin sulfat B.P 1600 mg

Tylosin baz¬ 2000 mg

Dung m«i vµ chÊt b¶o qu¶n v® 100 ml

1. TÝnh chÊt

- Gentamycin lµ kh¸ng sinh nhãm Aminoglycosid. T¸c dông m¹nh víi c¶ vi khuÈngram (+) vµ gram (-).

- Tylosin lµ kh¸ng sinh nhãm macrolit t¸c dông m¹nh chñ yÕu víi vi khuÈn gram (+) vµmét sè gram (-)

- §Æc biÖt Tylosin t¸c dông rÊt ®Æc hiÖu víi Mycoplasma h¬n h¼n çc ho¸ trÞ liÖu hoÆckh¸ng sinh kh¸c.

- Genta-tylo cã t¸c dông diÖt khuÈn m¹nh víi tÊt c¶ çc vi khuÈn g©y bÖnh ë gia sóc, giacÇm. NhÊt lµ nh÷ng vi khuÈn g©y bÖnh ®−êng h« hÊp, ®−êng ruét, d¹ dµy nh−Mycoplasma, cÇu trïng, Corinebacteria, trïng yÕm khÝ, ®ãng dÊu, Pasteurella, Vibrio,Leptospira, Brucella, Ricketsia, Spyrochetta.

- Sau khi tiªm Genta-tylo ®−îc hÊp thu nhanh vµ ®¹t nång ®é tèi ®a trong m¸u sau 30phót.

- Thuèc khuÕch t¸n tèt trong c¬ thÓ.

- Genta-tylo th¶i trõ sau 24 giê chñ yÕu qua thËn.

- Thuèc bÒn v÷ng víi nhiÖt ®é, nh−ng bÞ ph©n huû nhanh d−íi ¸nh s¸ng.

2. ChØ ®Þnh

Genta-tylo ®−îc dïng ®Ó phßng trÞ bÖnh sau:

- Çc bÖnh viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp: Viªm mòi häng, viªm phÕ qu¶n, viªm phæi ë çcloµi gia sóc.

- Çc bÖnh viªm nhiÔm ®−êng tiªu ho¸: Viªm ruét, viªm d¹ dµy, Øa ch¶y gia sóc, ®ÆchiÖu víi bÖnh lþ ë lîn.

- Çc bÖnh g©y ra do Mycoplasma: SuyÔn lîn, CRD ë gµ

- BÖnh viªm vó, d¹ con, viªm ®a khíp do Mycoplasma ë tr©u bß.

- BÖnh Leptospirosis ë gia sóc.

- Çc nhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu ë lîn, chã, tr©u, bß.

- BÖnh sæ mòi truyÒn nhiÔm, viªm xoang mòi, CRD (ho thë truyÒn nhiÔm) cña gia cÇm.


41

3. LiÒu l−îng

Tiªm d−íi da

- Tr©u, bß 15 ml/100 kg thÓ träng

- Bª, nghÐ, dª, cõu 10 ml/50 kg thÓ träng

- Ngùa 10 ml/100 kg thÓ träng

- Lîn 5 ml/10 kg thÓ träng

- Chã, mÌo 10 ml/10 kg thÓ träng

- Thá 0,3 ml/kg thÓ träng

- Gµ ®Î, hËu bÞ 1 ml/kg thÓ träng

- Gµ t©y (d−íi 5kg) 0,3 ml/con

- Gµ t©y (trªn 5kg) 0,5 ml/con

- §èi víi gµ: Trùc tiÕp tiªm vµo xoang viªm. Sau ®ã 10 ngµy tiªm nh¾c l¹i.


42

ERYTHROMYCIN

(Erycin, Erytrocin, Propiocin, Pantomycin...)

BiÖt d−îc

Erythromycin lµ lo¹i kh¸ng sinh chiÕt suÊt tõ m«i tr−êng nu«i cÊy nÊm Streptomyceserythreus, Erythromycin thuéc nhãm kh¸ng sinh hä Macrolid.

1. TÝnh chÊt

Erythromycin lµ thuèc bét tinh thÓ h×nh kim mµu tr¾ng hay ngµ vµng, kh«ng mïi, vÞ ®¾ng, Ýttan trong n−íc (1/500), tan nhiÒu trong ªte vµ çc lo¹i dung m«i kh¸c nh− r−îu, aceton. BÒnv÷ng ë nhiÖt ®é b×nh th−êng nh−ng bÞ ph¸ huû mÊt t¸c dông khi ®un s«i vµ trong m«i tr−êngaxit (pH < 4).

Sau khi tiªm thuèc hÊp thu rÊt nhanh vµo c¬ thÓ ngay c¶ mµng nhau, mµng phæi vµ phóc m¹c.

Thuèc ®−îc bµi tiÕt chñ yÕu qua thËn vµ qua mËt.

2. T¸c dông

Erythromycin cã t¸c dông m¹nh víi vi khuÈn gram (+) gièng nh− Penicilin G nh−ng phæ réngh¬n.

Erythromycin cßn t¸c dông víi c¶ mét sè vi khuÈn gram (-), ®Æc biÖt t¸c dông m¹nh víi cÇukhuÈn, liªn n·o m« cÇu, lËu cÇu, b¹ch hÇu, uèn v¸n, Brucella, Actinomyces. Nã cßn t¸c dông®Õn c¶ Mycoplasma, Pneumoma vµ Clamydia, Ricketsia...

Phèi hîp víi Penicilin cßn diÖt c¶ vi khuÈn Staphilococcus aureus (tô cÇu vµng).

3. ChØ ®Þnh

Erythromycin ®−îc dïng ®Ó ch÷a çc bÖnh

- Çc bÖnh viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp cña ®éng vËt cã vó: viªm phæi, viªm phÕ qu¶n -phæi, viªm mµng phæi.

- Çc bÖnh ®−êng sinh dôc, tiÕt niÖu cña gia sóc: Viªm ©m ®¹o, viªm tö cung, viªm niÖu®¹o do liªn cÇu, tô cÇu khuÈn vµ c¶ Trichomonas.

- BÖnh h« hÊp m¨n tÝnh cña gia sóc (CRD)

- BÖnh nhiÖt th¸n tr©u bß.

- BÖnh s¶y thai truyÒn nhiÔm do Brucella cña tr©u, bß, lîn.

- BÖnh nhiÔm khuÈn ngoal da do tô cÇu vµ liªn cÇu ë gia sóc

- BÖnh ë çc loµi ç Corynebacterium vµ Pseudomonas

- BÖnh phång n¾p mang t«m.


43

4. LiÒu l−îng

Thuèc dïng cho uèng, tiªm b¾p thÞt dïng ngoµi da.

* Uèng:

- LiÒu chung: 30 - 50 mg/kg thÓ träng

chia 3 - 4 lÇn trong ngµy.

- Gia cÇm: 30 - 50g pha trong 100 lÝt n−íc cho gµ uèng c¶ ®µn

- Ç: 10g thuèc trén vµo thøc ¨n cho 100 kg träng l−îng ç

cho ¨n liªn tôc 3 - 4 tuÇn.

- Lîn: Trén vµo thøc ¨n víi liÒu 100 - 300 ppm.

* Tiªm b¾p thÞt:

- LiÒu chung: 20 - 25 mg/kg thÓ träng,






- Chã, mÌo: 20 - 25 mg/kg thÓ träng,


* B«i ngoµi da:

- Thuèc mì Erythromycin 1 - 2% b«i ngoµi da.

* Ng©m, t¾m:

- Dung dÞch 2,5 mg/lÝt cho ç, t«m ng©m trong 3 ngµy.

Chó ý:

- Thuèc an toµn Ýt g©y ®éc. Tuy nhiªn ®èi víi chã mÌo cã thÓ bÞ nhiÔm ®éc nhÑ, biÓuhiÖn ë d¹ng: n«n möa, rèi lo¹n tiªu ho¸.

- Cã thÓ phèi hîp Erythromycin víi Chloramfenicol trong ®iÒu trÞ nhÊt lµ ®èi víi giacÇm th× hiÖu qu¶ cao h¬n

- ChØ dïng thÞt gia sóc sau khi dïng thuèc ®iÒu trÞ sau 48 giê.

- ChØ dïng s÷a cña gia sóc sau khi dïng thuèc ®iÒu trÞ 72 giê.

- Trøng gia cÇm kh«ng dïng ®Ó Êp khi ®ang ®iÒu trÞ.

- Dung dÞch thuèc cã hiÖu lùc trong 8 tuÇn. B¶o qu¶n ë tñ l¹nh.


44

TIAMULIN

Tiamulin lµ kh¸ng sinh tæng hîp thu ®−îc tõ kh¸ng sinh tù nhiªn, hiÖu qu¶ cao vµ kh«ng g©ynhên thuèc. Trong thó y dïng nhiÒu d−íi d¹ng thuèc bét Tiamulin-hydrofumarat.

1. TÝnh chÊt

Cã tªn ho¸ häc: 14-dexoxy 14 (2-diethyl-aminoethyl) mercaptoacetonxyl metilin -Hydrogenfurmarate. Lµ lo¹i bét, cã thÓ dïng ®Ó uèng hay tiªm, thuèc hÊp thu nhanh vµom¸u, sau khi tiªm b¾p 1 - 2 giê nång ®é Tiamulin ®¹t cao nhÊt trong m¸u 7 - 8 mcg/ml vµ duytr× hiÖu lùc t¸c dông 8 - 10 giê. Sau ®ã th¶i ra ngoµi 24 - 36 giê th× hÕt h¼n.

Tiamulin th©m nhËp vµo çc tæ chøc: Phæi, biÓu m« phÕ qu¶n, ruét vµ çc tæ chøc kh¸c. Víinång ®é cao h¬n liÒu øc chÕ tèi thiÓu, kh¶ n¨ng diÖt mÇm bÖnh rÊt tèt.

RÊt an toµn trong liÒu sö dông ngay c¶ liÒu t¨ng gÊp ba còng khång cã ph¶n øng phô.

Kh«ng g©y hiÖn t−îng kh¸ng thuèc nh− çc chÕ phÈm kh¸c

2. T¸c dông

Tiamulin cã t¸c dông nhanh, m¹nh, hiÖu qu¶ cao. Tiamulin t¸c dông m¹nh nhÊt ®èi víichñng Mycoplasma vµ Spyrochetta còng nh− çc vi khuÈn gram (+) nh− Staphylococcus,Streptococcus, Hemophulus vµ vi khuÈn gram (-) nh− E. Coli, Klebsiella.

T¸c dông ®Æc biÖt cña Tiamulin lµ víi Mycoplasma, Gallisepticum; Mycoplasma synoviae,Mycoplasma hyopneumoniae, Mycoplasma hyorhinis. Mycoplasma meleagridis,Haemophylus influenza, Treponema hyodysenteriae vµ Leptospira.

3. ChØ ®Þnh

Tiamulin ®−îc dïng ®Æc trÞ trong çc bÖnh sau:

- BÖnh h« hÊp m·n tÝnh (CRD) cña gia cÇm.

- BÖnh viªm xoang mòi truyÒn nhiÔm ë gia cÇm.

- BÖnh viªm phæi tr−yÒn nhiÔm (suyÔn lîn) g©y ra do Mycoplasma hyopneumoniae,Haemophylus pleuropneumoniae ë lîn.

- BÖnh viªm khíp truyÒn nhiÔm do Mycoplasma á tr©u, bß, lîn.

- BÖnh viªm teo mòi truyÒn nhiÔm ë lîn.

- BÖnh xo¾n khuÈn Leptospirosis - G©y héi chøng vµng da ë gia sóc.

- BÖnh hång lþ: KÐm ¨n Øa ch¶y cã m¸u ë lîn

- Çc bÖnh béi nhiÔm ®−êng phæi, ®−êng ruét ë gia sóc, gia cÇm


45

4. LiÒu l−îng

* Cho uèng, ¨n:

Thuèc bét cã thÓ hoµ n−íc uèng, hay trén thøc ¨n.

- Gia cÇm: 125 - 250 mg/1 lÝt n−íc uèng.

Dïng 3 - 5 ngµy.

- Lîn: 200 mg/1 lÝt n−íc uèng, hay trén trong 1 kg thøc ¨n.

Dïng 5 ngµy liÒn.

* Tiªm b¾p thÞt:

- Lîn: BÖnh suyÔn hay viªm phæi béi nhiÔm: Tiªm 1,5 ml dung dÞch Tiamulin 10% cho10 kg thÓ träng.

- BÖnh hång lþ: 1 ml/10 kg thÓ träng/ngµy. Dïng liÒn trong 3 ngµy.

- Gia cÇm: Tiªm d−íi da d−íi mµo: pha 0,1 ml dung dÞch Tiamulin 10% víi 0,4 lÝtPropylen-glycol cho mçi con. Dïng liªn tôc trong 3 ngµy.

Ghi chó:

- Tiamulin hiÖu lùc cao, hiÖu qu¶ lín: gia sóc chãng khái bÖnh, Ýt tèn kÐm.

- HÊp thu nhanh h¬n çc kh¸ng sinh t−¬ng tù nªn c¬ thÓ ®−îc phôc håi nhanh chãng, ®ìtèn kÐm.

- LiÒu dïng thÊp linh ho¹t nªn rÊt kinh tÕ vµ tiÖn lîi.

- Kh«ng s¶y ra hiÖn t−îng kh¸ng thuèc.

- Mïi vÞ hÊp dÉn: Gia sóc ¨n uèng ®−îc ®¶m b¶o ®óng liÒu gióp chóng håi phôc nhanh.

- Thêi gian th¶i håi ng¾n nªn Ýt cã nguy c¬ tån ®äng trong m« vµ kh«ng sî hËu qu¶ cãthÓ x¶y ra cho søc khoÎ con ng−êi vµ tiªu thô s¶n phÈm cña gia sóc.

- Tiamulin rÊt bÒn v÷ng trong thóc ¨n hçn hîp hay thøc ¨n viªn.

- Kh«ng dïng Tiamulin ®ång thêi víi çc lo¹i thøc ¨n, n−íc uèng cã kh¸ng sinh nhãmInophore nh− Monensin, Nasasin, Salinomycin vµ Maduramycin.


46

CHLORAMPHENICOL

Tªn kh¸c: Chlorocid

BiÖt d−îc: Levomycin, Chloramfycyn, Chlorocycetin, Chloramphenicol ®−îc ph©n lËp tõnÊm Streptomyces veneazuelae. Ngµy nay ®−îc chÕ t¹o b»ng tæng hîp hãa häc, vµ ®−îc dïngnhiÒu trong ®iÒu trÞ thó y.

1. TÝnh chÊt

Chloramphenicol lµ mét lo¹i bét kÕt tinh mµu tr¾ng vÞ ®¾ng, khã tan trong n−íc, tan trong cånvµ chÊt bÐo. RÊt bÒn v÷ng víi nhiÖt ®é.

Sau khi tiªm, thuèc ®−îc hÊp thu vµo m¸u sau 2 - 4 giê nång ®é cao nhÊt trong m¸u 5 - 10µg/ml m¸u. Sau khi uèng, thuèc còng ®−îc hÊp thu nhanh chãng vµ hoµn toµn (kho¶ng 90%).Bµi tiÕt nhanh vµ chñ yÕu qua n−íc tiÓu. Thuèc còng truyÒn qua ®−îc s÷a mÑ.

2. T¸c dông

Chloramphenicol cã t¸c dông diÖt khuÈn réng h¬n c¶ Penicilin vµ Streptomycin, m¹nh víi c¶vi khuÈn gram (+) gram (-) cßn t¸c dông víi c¶ Ricketsia, xo¾n khuÈn vµ víi nh÷ng vi khuÈn®· kh¸ng penicilin vµ Streptomycin còng nh− çc Sulfamid. §Æc biÖt rÊt cã t¸c dông víi vikhuÈn tô huyÕt trïng, E. Coli, Salmonella ngay c¶ ë nång ®é thÊp.

ChØ ®Þnh: Trong thó y ®−îc dïng ®Ó ®iÒu trÞ çc bÖnh sau:

- BÖnh tô huyÕt trïng tr©u, bß, lîn, gia cÇm.

- Çc chøng b¹i huyÕt cña çc lo¹i gia sóc.

- Héi chøng Øa ch¶y, bÖnh phã th−¬ng hµn lîn vµ gia sóc non, gia cÇm.

- BÖnh b¹ch lþ gia cÇm non (do E. Coli vµ Salmonella).

- BÖnh viªm d¹ dµy viªm ruét cÊp tÝnh gia sóc.

- BÖnh viªm khÝ qu¶n, viªm phæi bª nghÐ.

- BÖnh b¹ch hÇu bª nghÐ do vi khuÈn Fusifonnis.

- BÖnh viªm vó ë çc loµi gia sóc.

- BÖnh viªm tö cung tr©u, bß, lîn, chã.

- BÖnh s¶y thai do phÈy khuÈn ë tr©u, bß.

- BÖnh viªm gi¸c m¹c m¾t gia sóc.

- BÖnh thèi mãng cõu.

- BÖnh teo mòi lîn.

- BÖnh viªm bµng quang, viªm ®uêng tiÕt niÖu ë gia sóc

- BÖnh ®Ëu gµ, h« hÊp m·n tÝnh gµ, sæ mòi gµ.

- BÖnh viªm h¹ch h¹nh nh©n ë chã...


47

3. LiÒu l−îng

* Thuèc tiªm: M¹ch m¸u, b¾p, d−íi da, phóc m¹c.


chia lµm 2 - 3 lÇn trong ngµy.



- Chã: 30 - 40 mg/kg thÓ träng,


* Cho uèng: Viªn nÐn 250g.

- Dª, Cõu, lîn: 50 - 60 mg/kg thÓ träng,

chia lµm 2 lÇn trong ngµy.

- Chã, mÌo: 50 - 60 mg/kg thÓ träng,

chia lµm 2 lÇn trong ngµy.

- Gµ: 0,5% trén lÉn thøc ¨n.

- Gµ con 0,1% trong n−íc uèng.

LiÒu ®iÒu trÞ tõ 7 - 10 ngµy. Uèng tr−íc khi ¨n 1 giê.

B¬m vµo vó: Tr©u, bß: 100 - 300 mg hoµ n−íc b¬m vµo bÇu vó.

Dung dÞch 0,4% nhá m¾t, nhá mòi.

Tai biÕn

Chloramphenicol cã ®éc tÝnh ®èi víi gia sóc khi dïng liÒu qu¸ cao vµ dïng thuèc qu¸ kÐo dµi;chñ yÕu lµ suy tuû x−¬ng: g©y thiÕu m¸u nhÊt lµ gia sóc non.

- §«i khi xuÊt hiÖn cho¸ng vµ g©y dÞ øng toµn th©n hay côc bé. Chó ý hay x¶y ra ë chãc¶nh.

- KÝch øng vïng niªm m¹c ®−êng tiªu ho¸, g©y n«n vµ g©y héi chøng lo¹n khuÈn.

Chó ý:

- LiÖu tr×nh ®iÒu trÞ khi tiªm 5 - 7 ngµy, cho uèng 7 - 10 ngµy.

- NÕu kh«ng khái nªn thay kh¸ng sinh kh¸c.

- Chó ý sù tån l−u cña thuèc trong thùc phÈm v× thuèc cã kh¶ n¨ng g©y ung th− ë ng−êinªn cÊm dïng Chloramphenicol ®èi víi gia sóc vµ gia cÇm ë thêi kú ®Î trøng.

- Kh«ng kÕt hîp Chloramphenicol víi Penicilin vµ Streptomycin v× sÏ g©y kÕt tña, hángthuèc.


48

CHLORTETRASON

Chlortetrason lµ mét lo¹i kh¸ng sinh kÕt hîp Oxytetracylin chlohydrat víi Chloramphenicolvµ Corticosteroid dïng ®Ó tiªm.

1. Thµnh phÇn

Prednisolon axefat 0,5g

Oxytetracylin clohydrat 5g

Chloramphenicol 10g

Dung m«i ®Æc biÖt cã DMSO v® 100 ml.

2. T¸c dông

T¸c dông m¹nh ®èi víi c¶ vi khuÈn gram (+) vµ gram (-) ®Æc biÖt lµ nhãm vi khuÈn g©y çcchøng viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp vµ tiªu ho¸ ë gia sóc, ngoµi ra cßn cã thÓ trÞ bÖnh viªm®−êng tiÕt niÖu vµ bÖnh do Ricketsia, do xo¾n khuÈn Leptospira ë gia sóc, gia cÇm.

3. ChØ ®Þnh

Chlortetrason ®−îc dïng ®iÒu trÞ nh÷ng bÖnh:

- BÖnh tô huyÕt trïng gia sóc, gia cÇm.

- BÖnh th−¬ng hµn lîn, chã.

- BÖnh viªm phæi tr©u, bß, lîn, chã.

- BÖnh viªm d¹ dµy, ruét lîn, chã.

- BÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng h« hÊp, ®Æc biÖt hen suyÔn cña gµ, lîn.

- BÖnh Øa ch¶y ë gia sóc non

- Héi chøng nhiÔm trïng ®−êng tiÕt niÖu, sinh dôc ë gia sóc

- BÖnh do xo¾n trïng vµ Riketsia ë gia sóc.

4. LiÒu l−îng

Tiªm thuèc vµo b¾p thÞt, d−íi da, kh«ng tiªm m¹ch m¸u.

Cã thÓ tiªm vµo bao khíp, phóc m¹c (®èi víi lîn, kh«ng tiªm vµo phóc m¹c cho bª, nghÐ...)

- LiÒu chung: 0,2 ml/kg thÓ träng/mét ngµy.

- §¹i gia sóc lín trªn 100 kg: 20 - 30 ml/ngµy

- Gia sóc tõ 50 - 100 kg: 10 - 20 ml/ngµy.

- Gia sóc nhá tõ 10 - 50 kg: 5 - 10 ml/ngµy.

- Gia sóc nhá tõ 1 - 10 kg: 1 - 5 ml/ngµy.

Kh«ng ®−îc tiªm v−ît qu¸ 25 ml cho mét chç tiªm ®èi víi loµi gia sóc nhá; liÒu lín nªn chialµm 2 vÞ trÝ tiªm v× thuèc l©u tan sÏ tÝch tô n¬i tiªm.


49

Chó ý:

- Kh«ng dïng cho gia sóc mang thai vµo th¸ng thø 3.

- Kh«ng dïng b¬m tiªm b»ng nhùa ®Ó lÊy thuèc.

CHLORTETRADEXA

Dung dÞch tiªm

1. Thµnh phÇn

Chloramphenicol Bp 1,0g

Tetracyclin Hydrochlorid Bp 0,5g

Dexamethason Acetat Bp 1,0g

Dung m«i ®Æc biÖt vµ chÊt æn ®Þnh v® 10,0ml

2. T¸c dông

Chlortetradexa phèi hîp tÝnh kh¸ng khuÈn m¹nh cña Chlortetradexa vµ Tetracyclin víi t¸cdông chèng viªm, chèng dÞ øng cao cña Dexamethason nªn dïng Chloltetradexa cã hiÖu qu¶rÊt tèt trong ®iÒu trÞ cña bÖnh nhiÔm khuÈn: ChÕ phÈm cã ho¹t phæ t¸c dông réng víi c¶ vikhuÈn gram (+) vµ bTam (-) nh−: Pasteurella, Salmonella, Enterbacteri, Pyogenes,Colibacillus, Shigella, Streptococcus, Staphylococcus øc chÕ sù ph¸t triÓn cña Brucella,Clostridium, Erysiperothrie rhusiopathiae, Ricketsia, Leptospira, Mycoplasma.

3. ChØ ®Þnh

TÊt c¶ çc bÖnh viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp, tiªu ho¸, tiÕt niÖu vµ sinh dôc cña gia sóc.

- Çc bÖnh nhiÔm trïng m¸u, nhiÔm trïng sau khi ®Î, viªm vó, viªm ®a khíp ë gia sóc.

- BÖnh viªm phæi, viªm ruét ë lîn, tr©u, bß, chã.

- BÖnh th−¬ng hµn ë lîn, tr©u, bß.

- BÖnh tô huyÕt trïng gia sóc.


- BÖnh Øa ch¶y do E. Coli

- BÖnh Lepto ë gia sóc

- BÖnh suyÔn lîn, hen thë cña gµ

4. LiÒu l−îng

Tiªm d−íi da (tr©u, bß); tiªm b¾p, tiªm phóc m¹c (lîn)

- §¹i gia sóc: trªn 400 kg: 30-40 ml/ngµy

- Tõ 250 - 400 kg: 20 - 30 ml/ngµy

- Tõ 100 - 250 kg: 10 - 20 ml/ngµy

- Lîn, dª, cõu: tõ 50 - 100 kg: 10 - 20 ml/ngµy

- Tõ 25 - 50 kg: 5 - 10 ml /ngµy.


50

Chó ý:

- Kh«ng dïng qu¸ 25 ml mçi chç tiªm víi gia sóc lín vµ 10 ml ë gia sóc nhá.

- Kh«ng dïng b¬m tiªm nhùa ®Ó lÊy thuèc tiªm.

- L¾c ®Òu 2 - 3 phót tr−íc khi lÊy thuèc.

CHLORTYLODEXA

Dung dÞch tiªm

1. Thµnh phÇn

Chloramphenicol Bp 10.000 mg

Tylosin 3.000 mg

Dexamethason acetat 30 mg

Dung m«i vµ çc chÊt æn ®Þnh v® 100 ml

2. T¸c dông

Sù phèi hîp kh¸ng sinh Chloramphenicol vµ Tylosin lµm t¨ng phæ kh¸ng khuÈn cña chÕphÈm, ®Æc biÖt cã thªm Dexamethason, lµ mét Corticoid t¨ng kh¶ n¨ng chèng viªm nhiÔm, dÞøng.

Chlortylodexa t¸c dông chñ yÕu víi vi khuÈn g©y bÖnh ®−êng ruét, ®−êng h« hÊp. §Æc biÖtchÕ phÈm t¸c dông m¹nh víi Mycoplasma.

3. ChØ ®Þnh

Chlortylodexa ®−îc dïng ®iÒu trÞ trong nh÷ng bÖnh:

Nh÷ng bÖnh nhiÔm khuÈn g©y ra do vi khuÈn gram (+) gram (-) vµ Mycoplasma:

- BÖnh viªm phæi, phÕ qu¶n phæi, viªm thanh qu¶n ë gia sóc.

- BÖnh cóm lîn con

- BÖnh viªm teo mòi truyÒn nhiÔm ë lîn.

- BÖnh lþ do Vibrio vµ Spirocheta

- BÖnh viªm ruét Øa ch¶y ë lîn, tr©u, bß.


- BÖnh hen suyÔn cña gµ (CRD)

- BÖnh viªm xoang, sæ mòi gia cÇm.

- BÖnh nhiÔm khuÈn m¸u ë gia sóc

- BÖnh viªm d¹ con, viªm vó ë gia sóc.

- BÖnh s¶y thai truyÒn nhiÔm (Brucellosis) ë lîn, tr©u, bß.

4. LiÒu l−îng


51

* Tiªm b¾p thÞt cho gia sóc

- Tr©u, bß, ngùa: 30 - 40 ml/ngµy

- Dª, cõu: 5 - 10 ml/ngµy

- Lîn: 10 - 15 ml/ngµy

- Lîn con, chã: 3 - 5 ml/10 kg thÓ träng.

- Gia cÇm: Tiªm d−íi da cã thÓ tiªm th¼ng vµo xoang viªm 0,5 - 1 ml/kg thÓ träng

THUèC SULFAMID

Sulfamid lµ hä kh¸ng sinh ®Çu tiªn cã nguån gèc ho¸ häc. T¸c dông cña Sulfamid lµ kiÒmchÕ khuÈn, øc chÕ sù ph¸t triÓn vµ sinh s¶n cña çc vi khuÈn lµm vi khuÈn suy yÕu vµ cuèicïng bÞ nh÷ng c¬ chÕ ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ tiªu diÖt.

1. TÝnh chÊt

Sulfamid lµ thuèc bét mµu tr¾ng hay tr¾ng ngµ tuú tõng lo¹i, kh«ng mïi, kh«ng vÞ, Ýt tan trongn−íc, trong cån. Çc d¹ng muèi Natri cña Sulfamid cã kh¶ n¨ng hoµ tan trong n−íc (ThÝ dô:Sulfathiazon Natri, Sulfadiazin Natri) vµ cã thÓ dïng ®Ó tiªm hay hoµ vµo n−íc uèng.

Tuú theo t¸c dông cña nã mµ ng−êi ta chia ra lµm çc Sulfamid chËm, nöa chËm, siªu chËm,Sulfamid nhanh, Sulfamid ®−êng ruét, ®−êng niÖu, toµn th©n vµ côc bé.

Khi uèng vµo c¬ thÓ phÇn lín ®−îc hÊp thô qua niªm m¹c ruét non vµ Ýt h¬n ë niªm m¹c ruétgiµ. Lóc ®ãi hÊp thô cao h¬n lóc no.

Sau khi thuèc vµo c¬ thÓ 3 - 4 giê, nång ®é Sulfamid ®¹t ®Ëm ®é cao nhÊt trong m¸u.

Sau khi hÊp thô Sulfamid ®−îc ph©n phèi ®Òu kh¾p c¬ thÓ cßn l¹i tÝch luü mét phÇn trong gan.Thuèc bµi tiÕt qua nhiÒu ®−êng: phÇn lín qua thËn qua mËt vµ mét phÇn qua èng tiªu ho¸ vµqua s÷a.

Sulfamid níi chung Ýt ®éc, ®−îc dïng nhiÒu trong thó y :

Trong khi dïng Sulfamid cÇn l−u ý hiÖn t−îng Acetyl ho¸. HiÖn t−îng nµy tiÕn hµnh phÇnlín trong n−íc tiÓu, trong m¸u Ýt h¬n vµ trong tæ chøc Ýt nhÊt. HiÖn t−îng Acetyl ho¸ ®· lµmSulfamid kh«ng cßn t¸c dông ®iÒu trÞ n÷a, s¶n phÈm Acetyl ho¸ tÝch tô ë thËn, Ýt hoµ tan sÏg©y nªn sái thËn, sái bµng quang, sái èng dÉn niÖu g©y ch¶y m¸u ®−êng tiÕt niÖu, bÝ ®¸i.

2. T¸c dông

Sulfamid kh«ng cã t¸c dông trùc tiÕp giÕt chÕt vi khuÈn nã chØ cã t¸c dông k×m h·m sù sinhs¶n vµ ph¸t triÓn cña vi khuÈn, nÕu ®Ëm ®é cña Sulfamid kh«ng ®ñ k×m h·m vi khuÈn sÏ t¹onªn hiÖn t−îng vi khuÈn kh¸ng Sulfamid.

3. ChØ ®Þnh

Çc Sulfamid ®−îc sö dông trong çc bÖnh gia sóc, gia cÇm sau:

- Çc bÖnh ®o cÇu khuÈn gram (+) vµ gram (-)


52

- Çc bÖnh do çc trùc khuÈn gram (+)

- Çc vi khuÈn kh¸ng cån toan (Vi khuÈn lao)

- Çc bÖnh cÇu trïng (Coccidiosis)

- Çc bÖnh nÊm do Actynomyses.

Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt khi dïng Sulfamid

1. Tai biÕn do Sulfamid

Sulfamid cã t¸c dông ®iÒu trÞ tèt nh−ng còng g©y ra t¸c dông phô nh−:

- Cho¸ng v¸ng, buèn n«n vµ n«n, bá ¨n, n»m mét chç.

- Rèi lo¹n ho¹t ®éng tiÕt niÖu: BÝ ®¸i, ®¸i ra m¸u v× hiÖn t−îng Acetyl ho¸ - t¹o kÕt tinhkh«ng tan l¾ng ®äng trong thËn, ta vÉn gäi sái Sulfa.

V× vËy trong ®iÒu trÞ b»ng Sulfamid nªn nhí cho gia sóc uèng nhiÒu n−íc hay ¨n thøc ¨nlo·ng.

- G©y viªm gan, vµng da, uÓ o¶i, bá ¨n.

- Næi ban, mÈn ngøa côc bé hay toµn th©n.

- Dïng Sulfamid l©u ngµy: g©y chøng thiÕu m¸u, da vµ niªm m¹c nhît nh¹t, gi¶m søc®Ò kh¸ng víi çc bÖnh kh¸c

2. Chó ý khi dïng Sulfamid

- Dïng Sulfamid sím: Khi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn çc triÖu chøng nhiÔm khuÈn.

- Dïng liÒu cao ngay tõ ®Çu - Dïng ®ñ liÖu tr×nh tõ 6 - 8 ngµy. Kh«ng dïng thuèc sím.

- Uèng nhiÒu n−íc.

- Nªn phèi hîp çc thuèc Sulfamid víi nhau hay phèi hîp Sulfamid víi çc lo¹i kh¸ngsinh kh¸c ®Ó t¨ng hiÖu lùc.

- Kh«ng phèi hîp Sulfamid víi çc lo¹i thuèc trong cã thµnh phÇn cña muèi Asen vµBismuth v× lµm t¨ng ®éc tÝnh cña thuèc.

- Nªn dïng Vitamin C víi Sulfamid sÏ t¨ng sù hÊp thu Sulfamid.

- Cã mét sè Sulfamid cã thÓ dïng ®Ó tiªm (tÜnh m¹ch, b¾p thÞt, d−íi da) nh−ng do ®épH cao, nång ®é cao, nªn ph¶i tiªm chËm vµ theo dâi çc tai biÕn cã thÓ x¶y ra nh−lo¹ng cho¹ng, co giËt ë bÖnh sóc.


53

SULFADIMETHOXIN

(Isamid, Iebelan, Madribon...)

Sulfadimethoxin thuéc lo¹i Sulfamid chËm, hÊp thô nhanh chãng vµo c¬ thÓ g©y nªn ®Ëm ®écao trong m¸u, t¸c dông nµy kÐo dµi vµ ®µo th¶i chËm qua ®−êng n−íc tiÓu kho¶ng 80%.

1. TÝnh chÊt

Sulfadimethoxin lµ lo¹i bét kÕt tinh tr¾ng, kh«ng mïi vÞ khã tan trong n−íc, tan trong dungdÞch kiÒm lo·ng vµ axit lo·ng.

2. T¸c dông

Sulfadimethoxin cã t¸c dông k×m khuÈn gram (-) vµ gram (+), t¸c dông tèt víi Preumococcus,Streptococcus, Staphylococcus Bacilus Coli, trùc khuÈn lþ.

Kh«ng t¸c dông víi nh÷ng vi khuÈn kh¸ng Sulfamid.

3. ChØ ®Þnh

Sulfadimethoxin ®−îc dïng ®Ó ch÷a çc bÖnh sau:

- Çc bÖnh nhiÔm khuÈn toµn th©n cña gia sóc.

- Lo¹i bÖnh ®−êng sinh dôc.

- BÖnh viªm ruét Øa ch¶y, ph©n tr¾ng lîn con.

- BÖnh viªm phæi, viªm phÕ qu¶n tr©u, bß, chã, mÌo.

- BÖnh viªm bÓ thËn, viªm thËn gia sóc.

- BÖnh cÇu trïng gµ vµ thá.

4. LiÒu l−îng

a) Cho uèng: Dïng liÒu cao ngay tõ ®Çu, sau dïng liÒu duy tr×.

- LiÒu trung- b×nh: 50 - 100 mg/kg thÓ träng uèng 1 lÇn trong ngµy.

- Tr©u, bß: 50 - 80 mg/kg thÓ träng trong ngµy

- Dª, cõu, lîn: 60 - 120 mg/kg thÓ träng trong ngµy.

§iÒu trÞ trong 3 - 4 ngµy ®Çu sau dïng liÒu duy tr×. LiÒu duy tr× b»ng 1/2 liÒu ban ®Çu.

- Gia cÇm, thá: 1g pha víi 1 lÝt n−íc uèng trong 2 ngµy, 0,5g pha víi 1 lÝt n−íc uèngtrong 3 ngµy tiÕp theo.

b) Tiªm: Tiªm b¾p dung dÞch 25%.

Dïng liÒu cao ngay tõ ®Çu: 50 mg/kg thÓ träng, sau ®ã dïng liÒu duy tr× 25 mg/kg thÓ trängçc ngµy tiÕp theo. Cã thÓ tiªm ngµy 1 lÇn.


54

SULFAMERAZIN Vµ SULFADIMERAZIN

1. TÝnh chÊt

Hai lo¹i Sulfamid nµy cã t¸c dông nhanh, hÊp thô nhanh ®Æc biÖt ®èi víi gia cÇm.

Lµ lo¹i bét tr¾ng, Ýt tan trong n−íc.

2. T¸c dông

Sulfamerazin vµ Sulfadimerazin cã t¸c dông víi vi khuÈn gram (+) vµ c¶ vi khuÈn gram (-)nh−: E. Coli, Pasteurella, Salmonella Pullorum.

3. ChØ ®Þnh

Sulfamerazin vµ Sulfadimerazin ®−îc dïng ®Ó ch÷a çc bÖnh sau:

- BÖnh nhiÔm trïng m¸u ë gia sóc.

- BÖnh ®−êng h« hÊp, viªm phæi, viªm phÕ qu¶n - phæi ë vËt nu«i.

- BÖnh ®−êng sinh dôc, bÖnh nhiÔm khuÈn sau khi ®Î ë lîn, tr©u, bß.

- Çc bÖnh viªm nhiÔm do tô cÇu ë vËt nu«i.

- BÖnh b¹ch lþ gµ, tô huyÕt trïng gµ

- BÖnh cÇu trïng ë thá vµ gµ.

- BÖnh tô huyÕt trïng thá.

4. LiÒu l−îng

Ýt dïng ®Ó tiªm, cã thÓ tiªm tÜnh m¹ch, b¾p dung dÞch 10% (kh«ng tiªm d−íi da).

a) Cho uèng: B¾t ®Çu liÒu cao, sau gi¶m dÇn:

- Tr©u, bß: 30-40g/ngµy, lo¹i 250-400kg thÓ träng

- Bª, nghÐ: 8-10g/ngµy, lo¹i 60-150kg thÓ träng

- Lîn, dª, cõu: 4-6g/ngµy, lo¹i 50-80kg thÓ träng

- Chã lín: 3-5g/ngµy, lo¹i 5-10kg thÓ träng

- Chã nhá: 1-2g/ngµy, lo¹i d−íi 5kg thÓ träng.

Dïng liªn tôc 3-5 ngµy. NÕu triÖu chøng kh«ng thuyªn gi¶m th× kh«ng nªn tiÕp tôc n÷a, thaythuèc kh¸c ®iÒu trÞ.

b) Trén thøc ¨n hay pha n−íc uèng:

- Tr©u, bß: trén Sulfamerazin hay Sulfadimerazin vµo thøc ¨n víi tû lÖ 8-12 g/tÊn (thøc¨n). Cho ¨n liªn tiÕp 12 ngµy.

- Lîn, dª, cõu: trén vµo thøc ¨n 24-40 g/tÊn (thøc ¨n) cho ¨n liªn tiÕp 15 ngµy.


55

- Gia cÇm: ch÷a bÖnh cÇu trïng. Trén 4% trong thøc ¨n hay 2% trong n−íc uèng.Dïng 3 ngµy, nghØ 2 ngµy, dïng tiÕp 3 ngµy n÷a.

- Phßng b¹ch lþ gµ. Trén 4% trong thøc ¨n hay 2% trong n−íc uèng. Sau khi gµ míinë cã thÓ lÆp l¹i nÕu cÇn, sau khi nghØ 4 ngµy.

- Phßng tô huyÕt trïng gµ: Dïng dung dÞch 1 - 2% cho uèng thay nuíc.

- §èi víi bÖnh cÇu trïng tr©u bß: cho uèng 0,15 g/kg thÓ träng trong ngµy ®Çu, ngµy saucho uèng víi liÒu gi¶m ®i mét nöa, liªn tiÕp trong 3 ngµy. Cho uèng nh¾c l¹i sau 3tuÇn vµ 5 tuÇn.


56

SULFAMETHaZlN NATRI 20%

(BiÖt d−îc Sulmet)

1. TÝnh chÊt

Sulfamethazin Natri lµ lo¹i dung dÞch tiªm cña Sulfamethazin - Sulfamethazin lµ lo¹i Sulfamid®a gi¸, tÝnh chÊt vµ c«ng dông gièng nh− Sulfamerazin vµ Sulfadiazin. Thuèc cã t¸c dông víinhiÒu lo¹i vi khuÈn nh− cÇu khuÈn, viªm phæi, viªm mµng n·o, viªm cÇu khuÈn xung huyÕt,trùc khuÈn Coli...

Trong thó y dïng d−íi d¹ng Natri Sulfamethazin 20% ®Ó tiªm. (Tªn th−¬ng phÈm: Sulmet)

Sulmet lµ dung dÞch tiªm diÖt trïng cña Natri Sulfametazin trong n−íc dïng pha thuèc tiªm.

Hµm l−îng Natri Sulfamethazin kh«ng ®−îc Ýt qu¸ 95% vµ kh«ng ®uîc nhiÒu qu¸ 105% sovíi l−îng Natri Sulfamethazin tiªu chuÈn, cho thªm 0,1% Natri Thiosulfat lµm chÊt æn ®Þnhthuèc.

2. ChØ ®Þnh

Sulfamethazin Natri dïng ®Ó ®iÒu trÞ çc bÖnh sau:

- Viªm phæi, phÕ qu¶n - phæi gia sóc.

- Viªm vó, viªm tö cung gia sóc.

- Viªm d¹ dµy, ruét gia sóc s¬ sinh.

- BÖnh cÇu trïng thá vµ gia cÇm.

3. LiÒu l−îng

Dïng tiªm tÜnh m¹ch, tiªm b¾p thÞt, tiªm d−íi da, tiªm phóc m¹c hay tiªm vµo vó.

LiÒu dïng: 1 ml/kg thÓ träng ngµy sau gi¶m liÒu 0,5 ml/kg thÓ träng trong 1 ngµy

Chã: LiÒu b¾t ®Çu 1 ml/kg thÓ träng trong 1 ngµy

Sau gi¶m xuèng 0,35 ml/kg thÓ träng trong 1 ngµy .

Gia cÇm: 5 - 10 ml pha trong 1 lÝt n−íc cho uèng.

Chó ý: Cã thÓ pha lo·ng thµnh dung dÞch 5% ®Ó tiªm cho ®ì ®au.


57

SULFAGUANIDIN

Tªn kh¸c: Ganidan

BiÖt d−îc: Sulgin

1. TÝnh chÊt

Sulfaguanidin lµ Sulfamid Ýt hÊp thu qua niªm m¹c ruét, nªn dïng ®Ó ®iÒu trÞ nhiÔm khuÈn®−êng ruét, cã d¹ng bét tr¾ng.

2. ChØ ®Þnh

Sulfaguanidin ®−îc dïng ®Ó ch÷a çc bÖnh sau:

- Viªm ruét nhiÔm khuÈn ë çc lo¹i gia sóc.

- Viªm d¹ dµy cÊp tÝnh vµ m·n tÝnh ë lîn, tr©u, bß, thá.

- Çc chøng Øa ch¶y do nhiÔm khuÈn ë lîn, tr©u, bß, chã, ngùa.

- Chøng lþ do nhiÔm khuÈn ë lîn, tr©u, bß, chã, ngùa.

- Dïng trong phÉu thuËt ®¹i trµng ®Ó phßng apxe ë gia sóc.

- Çc bÖnh do nguyªn sinh ®éng vËt ë loµi chim vµ gµ.

- CÇu trïng ë gia cÇm.

3. LiÒu l−îng

- Cho uèng:

- Ngùa, tr©u, bß: 30 - 40 g/ngµy lo¹i 250 - 400 kg

- Ngùa con, bª, nghÐ: 5-10 g/ngµy lo¹i 50-100 kg

- Lîn: 8-10 g/ngµy lo¹i 50-80 kg

- Chã: 2-5 g/ngµy lo¹i 5-10 kg

- MÌo: 0,5-2 g/ngµy lo¹i 1-3 kg

- Gia cÇm: 0,25-0,5 g/ngµy lo¹i 1 kg

- Víi gia cÇm cã thÓ trén thøc ¨n cho an hay pha víi n−íc cho uèng 0,1%.


58

SULFADIAZIN

BiÖt d−îc: Adiazin, Debenal, Sulfaxinum, Sulfapurimidin

1. TÝnh chÊt

Sulfadiazin thuéc lo¹i Sulfamid cæ ®iÓn bét tr¾ng, tan trong n−íc. HiÖn nay Ýt ®−îc dïng

2. T¸c dông

Sulfadiazin cã t¸c dông víi nhiÒu lo¹i vi khuÈn gram (+) vµ gram (-).

3. ChØ ®Þnh

§−îc dïng ®Ó ch÷a çc bÖnh sau:

- Bªnh viªm häng, viªm phÕ qu¶n, viªm phæi cña çc lo¹i gia sóc.

- BÖnh do tô cÇu khuÈn, liªn cÇu kuÈn: vÕt th−¬ng, môn, loÐt ë gia sóc.

- BÖnh cÇu trïng gµ, bÖnh lþ gµ, tô huyÕt trïng gµ.

- NhiÔm trïng ®−êng sinh dôc, viªm tö cung ho¸ mñ, nhiÔm trïng sau khi ®Î ë gia sóc.

- Viªm ruét, lþ do trùc khuÈn ë gia sóc, gia cÇm.

4. LiÒu l−îng

Cho uèng lóc ®Çu cao sau gi¶m dÇn:

- Tr©u, bß, ngùa: 30-40 g/ngµy chia lµm 2-3 lÇn

- Bª, nghÐ: 8-15 g/ngµy chia lµm 2-3 lÇn

- Lîn: 1-6 g/ngµy chia lµm 2-3 lÇn

- Dª, cõu: 2-6 g/ngµy chia lµm 2-3 lÇn

- Chã trªn 5 kg: 1,0-3 g/ngµy chia nhiÒu lÇn

- Chã d−íi 5 kg: 0,5-1 g/ngµy chia nhiÒu lÇn.

ChØ dïng liªn tôc trong 4 - 5 ngµy. NÕu sau 2 - 3 ngµy triÖu chøng bÖnh kh«ng thuyªn gi¶mth× kh«ng nªn tiÕp tôc ph¶i thay thuèc kh¸c ®iÒu trÞ.

- Gia cÇm trén Sul-fadiazin 4% trong thøc ¨n hay 2% trong n−íc uèng, ch÷a bÖnh cÇu trt×nggµ. Dïng thuèc liªn tôc trong 3 ngµy, nbhØ 2 ngµy dïng tiÕp ®ît n÷a 3 ngµy liÒn.

Dung dÞch 1 - 2 phÇn ngh×n Sulfadiazin cho uèng phßng bÖnh B¹ch lþ gµ vµ tô huyÕt trïng gµ.


59

SULFATHIAZOLBiÖt d−îc (Thiazomid)

1. TÝnh chÊt

Sulfathiazol lµ lo¹i Sulfamid cæ ®iÓn, bét tr¾ng, tan trong n−íc.

2. T¸c dông

§−îc dïng ®Ó ch÷a çc bÖnh sau:

- Viªm phæi, viªm khÝ qu¶n tr©u, bß, lîn.

- Çc bÖnh s¶n khoa ë gia sóc.

- NhiÔm trïng çc vÕt th−¬ng ë gia sóc.

- Lîn con Øa ph©n tr¾ng

- CÇu trïng gµ, thá

- BÖnh tô huyÕt trïng gµ, thá.

3. LiÒu l−îng

Cho gia sóc uèng liªn tôc 3 - 5 ngµy

- Tr©u, bß, ngùa: 25 - 30 g/ngµy,

chia 2 - 4 lÇn (lo¹i 250 - 400 kg)

- Bª, nghÐ, ngùa con: 10 - 15 g/ngµy,

chia 2 - 4 lÇn (lo¹i 100 - 150 kg)

- Dª, cõu, lîn: 5 - 10 g/ngµy,

chia 2 - 4 lÇn (lo¹i 50 - 80 kg)

- Chã con: 1 - 3 g/ngµy (lo¹i 2 - 5 kg)

- Chã lín: 3 - 5 g/ngµy (lo¹i 5 - 10 kg)

- Chã lín: 5 - 8 g/ngµy (lo¹i trªn 10 kg)

- Gµ, thá: trén thøc ¨n víi tû lÖ 0,2 - 0,25% cho ¨n liªn tôc 2 - 3 ngµy råi nghØ 2 - 3ngµy l¹i tiÕp tôc cho ¨n tiÕp trong 3 ngµy liÒn.

- Viªm phæi ngùa: Th−êng dïng Sulfathiazol víi kh¸ng sinh Penicilin, StreptomycinhoÆc dïng riªng. Lóc ®Çu 40g mét ngµy sau gi¶m dÇn 30g - 20g - 10g cho ®Õn khicon vËt gi¶m sèt.

- Viªm khÝ qu¶n, viªm phÕ qu¶n phæi do nhiÔm khuÈn kÕt hîp giun xo¾n dª, cõu(Dictyocaulus): Dïng Lygol tiªm vµo khÝ qu¶n; Piperazin cho uèng; sau ®ã tiªmSulfathiazol Natri 3 - 5% vµo khÝ qu¶n.


60

SULFAMETHOXAZOL Vµ TRIMETHOPRIM

BiÖt d−îc: Bactrin, Bisepton, Trimazon...

1. TÝnh chÊt

Bisepton tªn th−êng gäi lµ mét hçn hîp gi÷a Sulfamethoxazol vµ Trimethoprim theo tû lÖ:

- Sulfamethoxazol: 5

- Trimethoprim: 1

2. T¸c dông

Bisepton lµ lo¹i thuèc trÞ nhiÔm khuÈn ®−êng ruét ®Æc hiÖu cho gia sóc hiÖn nay.

Bisepton t¸c dông t−¬ng tù nh− lo¹i kh¸ng sinh m¹nh (Ampicilin Chloramphenicol,Tetracyclin). øc chÕ vi khôÈn gram (+) vµ c¶ gram (-).

3. ChØ ®Þnh

Bisepton ®−îc dïng ®Ó ch÷a çc bÖnh sau:

- Viªm phæi, viªm phÕ qu¶n, apxe phæi, viªm mµng phæi cã mñ.

- Viªm mµng n·o cã mñ.

- Viªm ®−êng niÖu

- Viªm ruét, Øa ch¶y, th−¬ng hµn

- NhiÔm khuÈn da cã mñ

- Phßng nhiÔm khuÈn sau khi mæ.

4. LiÒu l−îng

- Cho uèng:

- Ngùa, tr©u, bß: 10 - 15 g/ngµy (lo¹i 200 - 300 kg)

- Ngùa con, bª, nghÐ: 3 - 5 g/ngµy, lo¹i 60 - 100kg

- Lîn: 2 - 3 g/ngµy, lo¹i 60 - 80kg

- Chã: 0,5 - 1 g/ngµy, lo¹i 5 - 10kg

Chó ý:

Viªn Bisepton 0,48g. Trong ®ã cã

- Trimethoprim: 0,080g

- Sulfamethoxazol: 0,40g.


61

TRIMETHOXAZOL 24%

1. TÝnh chÊt

Trrimethoxazol 24% lµ mét dung dÞch tiªm. Trong thµnh phÇn cã chøa Trimethoprim vµSulfamethoxazol.

C«ng thøc:

Trimethoprim: 40mg

Sulfamethoxazol: 20mg

Dung m«i vµ chÊt æn ®Þnh v®: 1ml

2. T¸c dông

Sù phèi hîp Trimethoprim vµ Sulfamethoxazol ®· n©ng cao tÝnh kh¸ng khuÈn, øc chÕ qu¸tr×nh tæng hîp Protein cña vi khuÈn ngay c¶ víi nång ®é thÊp, ®ång thêi t¨ng ho¹t phæ t¸cdông diÖt khuÈn víi nhiÒu vi khuÈn gram (+) vµ gram (-) nh−: cÇu trïng, Colibacteria,Salmonella, Pasteurella, Proteus, Cornebacteria, Rikettsia, siªu vi trïng.

3. ChØ ®Þnh

Dung dÞch tiªm Trimethoxazol ®−îc dïng ®Ó ch÷a çc bÖnh sau:

- Çc bÖnh truyÒn nhiÔm ®−êng tiªu ho¸, viªm ruét, viªm ®¹i trµng, Øa ch¶y do E. Coli,Salmonella ë lîn, tr©u, bß, ngùa.

- Çc bÖnh nhiÔm trïng ®−êng h« hÊp. Viªm phæi, viªm phÕ qu¶n ë gia sóc.

- Çc vÕt th−¬ng nhiÔm trïng, môn nhät ë gia sóc.

- NhiÔm trïng m¸u sau phÉu thuËt ë tr©u, bß, chã

- BÖnh lîn con Øa ph©n tr¾ng.

- BÖnh tiªu ch¶y sau cai s÷a lîn con.

- Çc bÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng tiÕt niÖu vµ sinh dôc ë gia sóc.

- BÖnh viªm teo mòi lîn.

4. LiÒu l−îng

1ml cho 10 kg thÓ träng/ngµy.

Dïng liªn tôc 3 ngµy liÒn

BÖnh nÆng vµ gia sóc non cã thÓ t¨ng liÒu gÊp ®«i.

Phßng lîn con Øa ph©n tr¾ng: Sau khi ®Î 24 giê.

Tiªm b¾p thÞt: 0,3 - 0,5 ml/con. Sau 7 ngµy liÒu: 0,5 - 1 ml/con.


62

Ch−¬ng 2

ÇC VITAMIN

Vitamin b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c¬ thÓ ®−îc b×nh th−êng.Vitamin tuy chØ cÇn mét l−îng rÊt nhá cho c¬ thÓ nh−ng v« cïng cÇn thiÕt cho ®éng vËt. NÕu®éng vËt thiÕu Vitamin sÏ rèi lo¹n trao ®æi chÊt, mÆt kh¸c tuy chØ cÇn l−îng rÊt nhá, nh−ng c¬thÓ kh«ng thÓ tù tæng hîp mµ ph¶i do thøc ¨n cung cÊp hoÆc do vi sinh vËt trong ruét tù tænghîp nªn gia sóc non, gia sóc chöa, ®ang nu«i con, cho s÷a, gia sóc m¾c bÖnh nhiÔm trïng, rèilo¹n tiªu ho¸ cÇn Vitamin h¬n.

Çc Vitamin tan trong n−íc: Vitamin B1, B2, B6, B12, PP, C, K.

Çc lo¹i Vitamin tan trong dÇu mì: Vitamin A, D, E

Lo¹i tan trong dÇu bÒn v÷ng h¬n tan trong n−íc.

VITAMIN A

1. TÝnh chÊt

Vitamin A tan trong dÇu, chÞu ®−îc nhiÖt ®é nh−ug dÔ bÞ ph¸ huû bëi çc tia cùc tÝm vµ çcchÊt oxy ho¸.

V× vËy cÇn b¶o qu¶n Vitamin A tr¸nh ¸nh s¸ng vµ kh«ng khÝ

2. T¸c dông

- ThiÕu Vitamin A: Gia sóc chËm lín, thiÕu m¸u, viªm loÐt gi¸c m¹c, ch¶y n−ãc m¾t,kh« m¾t, dÔ bÞ nhiÔm trïng ®−êng h« hÊp vµ ®iÒu hoµ kh¶ n¨ng sinh dôc gia sóc kÐmvµ vÕt th−¬ng chËm lµnh. Gia cÇm ®øng run rÈy b¹i liÖt, vµ th−êng t¸i x¸m niªm m¹cmiÖng vµ l−ìi.

- T¸c dông ®iÓn h×nh cña thiÕu Vitamin A lµ kh« m¾t (Xerophatalmic) nh×n kh«ng râkhi trêi tèi.

- ThiÕu Vitamin A: gia sóc cã hiÖn t−îng niªm m¹c da kh«, biÓu b× tho¸i ho¸ n−íc m¾tngõng hÖ, dÔ nhiÔm trïng gi¸c m¹c cã thÓ ph¸ huû gi¸c m¹c. Sóc vËt còng bÞ bÖnhloÐt d¹ dµy vµ ruét... v× çc mµng nhÇv bÞ tæn th−¬ng

- Vitamin A cßn kÝch thÝch sù sù sinh tr−ëng vµ sinh s¶n ë gia sóc çi, nÕu thiÕuVitamin A gµ chËm lín, rèi lo¹n sinh s¶n, cã khi v« sinh vµ sÈy thai (ë lîn).

- Vitamin A ¶nh h−ëng ®Õn trao ®æi chÊt vµ ho¹t ®éng hÖ thÇn kinh ë lîn: ThiÕuVitamin g©y co giËt, tª liÖt vµ

3. ChØ ®Þnh

- Bæ sung vµo thøc ¨n cña gia sóc, nhÊt lµ gia sóc non ®Ó ®¶m b¶o sù sinh tr−ëng b×nhth−êng vµ t¨ng c−êng søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ chèng çc bÖnh nhiÔm trïng - Cïngphèi hîp víi kh¸ng sinh vµ Sulfamid nh− lµ chÊt båi bæ c¬ thÓ trong ®iÒu trÞ çc bÖnhtruyÒn nhiÔm, bÖnh do Mycoplasma, bÖnh cÇu trïng, bÖnh giun ®òa v.v...


63

- ¸p dông t¹i chç: b«i, b¨ng d−íi d¹ng thuèc mì trªn çc vÕt th−¬ng, vÕt loÐt l©u ngµy,vì vai, viªm m¾t, loÐt gi¸c m¹c.

Nhu cÇu Vitamin A hµng ngµy cña gia sóc vµ gia cÇm.

Tr©u, bß s÷a: 3.600-12.000UI/100kg thÓ träng

Tr©u, bß t¬: 8.000UI/100 kg thÓ träng

Tr©u, bß chöa: 12.000UI/100 kg thÓ träng

Bª s¬ sinh: 8.600UI/100 kg thÓ träng

Ngùa kÐo, ngùa chöa: 15.000UI/100 kg thÓ träng

Ngùa çi nu«i con: 20.000-25.000 UI/100kg thÓ träng

Chã: 2.000 UI/100 kg thÓ träng

Thá: 800 UI/100 kg thÓ träng

Gµ thÞt: 2.000 ®¬n vÞ U.P.S/1kg thøc ¨n

Gµ m¸i ®Î: 4.000 ®on vÞ U.P.S/1kg thøc ¨n

Lîn ®ùc (150 kg): 9.000 UI

Lîn con (5-10 kg): 1.200-2.000 UI

Lîn vç bÐo (80-100 kg): 4.000-4.700 UI

Lîn n¸i nu«i con: 16.500 UI

4. LiÒu l−îng

Trong thó y cã nhiÒu lo¹i chÕ phÈm kh¸c nhau:

1. ACTIVAN

Activan do Liªn X« cò s¶n xuÊt. §ãng lä 300ml chøa 40g Vitamin A. T−¬ng ®−¬ng víi40.000.000 UI (bèn m−¬i triÖu ®¬n vÞ).

1 gam ç thu cã chøa kho¶ng 1 triÖu UI Vitamin A - pha 300ml Activan víi 1 lÝt n−íc Êms¹ch vµ cho liÒu l−îng nh− sau:

Bª, nghÐ: uèng ngay sau khi ®Î: 50-80ml/ngµy

Lîn con: uèng sau 1 ngµy tuæi: 2-5ml/ngµy

Lîn n¸i: 20 - 30 ml/ngµy

Gia cÇm: Pha lo·ng thªm 20 lÇn n÷a vµ cho uèng 0,5 ml/ngµy lóc 3 - 4 ngµy tuæi.

§èi víi gµ: 1 ml/ngµy.

2- URSOVIT A

Hoµ víi s÷a hay n−íc cho uèng hµng ngµy, liªn tôc trong nhiÒu tuÇn.

Tr©u, bß chöa nay ®ang cho s÷a: 4-8 ml/ngµy

Lîn, dª, cõu chöa hay ®ang cho s÷a: 2-4 ml/ngµy

Mét tr¨m con gµ con: 10 ml/ngµy

Mét tr¨m con gµ lín: 50 ml/ngµy


64

DÇu gan ç

DÇu gan ç cã thÓ chiÕt suÊt tõ gan ç mory (ç thu) ç b¬n; ç ngõ vµ l−ìi bß.

ë n−íc ta th−êng ®−îc s¶n xuÊt tõ gan ç nh¸m. Mét sè n−íc ®−îc s¶n xuÊt tõ gan ç mËp, ç®uèi.

1. TÝnh chÊt

DÇu gan ç cã mµu vµng s¸ng, mïi vÞ ®Æc biÖt, kh«ng bÞ oi khÐt, mïi tanh, kh«ng ®«ng ®Æc ënhiÖt ®é 00C - vµ cã ph¶n øng axit nhÑ.

Tuú tõng nguån gèc nguyªn liÖu, tuú ph−¬ng ph¸p chiÕt xuÊt mµu dÇu: gan cã cã mµu vµngsÉm, vµng n©u... thµnh phÇn chñ yÕu cña dÇu gan ç lµ çc chÊt bÐo vµ chÊt kho¸ng (nhu Clo,Ièt, Br«m, Photpho); çc chÊt kiÒm h÷u c¬, çc axit h÷u c¬ vµ çc Vitamin kh¸c nh− A; D.DÇu gan ç s¶n xuÊt á n−íc ta tõ gan ç nh¸m cã chøa 1.920 UI Vitamin A trong 1 gam dÇugan ç. DÇu gan ç b¶o qu¶n trong lä kÝn, tr¸nh ¸nh s¸ng vµ nhiÖt ®é, v× dÔ bÞ Oxy ho¸ lµmmÊt t¸c dông d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi.

2. T¸c dông

- Båi bæ c¬ thÓ nhê çc chÊt bÐo dÔ tiªu ho¸ vµ dÔ hÊp thu

- T¨ng qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn c¬ thÓ v× dÇu gan ç cã chøa çc chÊt kho¸ngcÇn thiÕt cho c¬ thÓ nh− Leucªtin, phosphat canxi, glycerophotphat v.v...)

- Cã t¸c dông cung cÊp çc Vitamin A vµ D cÇn thiÕt cho sù trao ®æi vµ hÊp thu canxi,t¨ng sù s¶n sinh tinh dÞch vµ tinh trïng cña gia sóc ®ùc.

- Cã t¸c dông cung cÊp nguån Iot cho c¬ thÓ.

- Cã t¸c dông kÝch thÝch t¨ng träng l−îng, t¨ng s¶n l−îng trøng vµ t¨ng tiÕt s÷a.

3. ChØ ®Þnh

DÇu gan ç ®−îc sö dông trong çc tr−êng hîp sau:

- Gia sóc non, chËm ph¸t triÓn, suy nh−îc, cßi cäc, xï l«ng, sót c©n.

- KÝch thÝch gia sóc çi t¨ng l−îng s÷a, t¨ng s¶n l−îng trøng, ë gia cÇm.

- KÝch thÝch gia sóc ®ùc t¨ng s¶n xuÊt tinh trïng vµ tinh dÞch.

- Phßng bÖnh x¶y thai, ®Î con hay bÞ chÕt yÓu, ®Î non, ®Î Ýt con.

- Ch÷a bÖnh cßi x−¬ng, mÒm x−¬ng, sinh tr−ëng chËm

- Phèi hîp víi Vitamin D chòa bÖnh thiÕu canxi huyÕt cña gia sóc çi.

- Ch÷a çc bÖnh vÒ m¾t (cho uèng vµ nho m¾t) ë gia sóc

- Ch÷a bÖnh kh« da, kh« gi¸c m¹c, vÕt th−¬ng ngoµi da, báng, loÐt, ho¹i tö da.

- KÕt hîp víi çc lo¹i kh¸ng sinh ®iÒu trÞ trong çc bÖnh nhiÔm trïng gia sóc.


65

4. LiÒu l−îng

DÇu gan ç Mory (ç thu)

- Gia sóc lín: 100 - 200 g/ngµy

- Gia sóc nhá: 30 - 80 g/ngµy

- Chã: 10 - 20 g/ngµy

DÇu gan ç b¬n, l−ìi bß:

- Gia sóc nhá: 0,05 - 0,5 g/ngµy

DÇu gan ç ë n−íc ta s¶n xuÊt:

- Lîn lín: trén 1 - 2 th×a cµ phª hay 3 - 5 ml dÇu gan ç cho 1 kg thøc ¨n hçn hîp.

- Lîn nhá: cho uèng 0,5 th×a cµ phª hay 1,5 - 3 ml cho mçi con.

- Gµ lín: trén 1 th×a cµ phª gan ç vµo 1 kg thøc ¨n, cho ¨n tuú thÝch.

- Gµ nhá: cho uèng 1 th×a cµ phª cho 20 gµ con.

Chó ý: Trong thó y cã thÓ dïng cµ rèt, cµ chua ®Òu chøa nhiÒu Vitamin A cho gia sóc ¨n phÇnnµo thay thÕ dÇu gan ç.


66

DÇu GÊC

Lµ dÇu chiÕt tõ mµng bäc h¹t qu¶ gÊc.

Trung b×nh 100 gam mµng h¹t gÊc t−¬i chøa 0,338 gam tiÒn sinh tè A.

100 gam mµng h¹t gÊc kh« chøa 1 gam tiÒn sinh tè A.

1 kg dÇu gÊc chøa 3580 mg Beta caroten t−¬ng ®−¬ng 6425 UI, l−îng Vitamin A cña dÇu gÊcgÊp 1,8 lÇn dÇu gan ç thu gÊp 1,5 lÇn cµ rèt vµ gÊp 68 lÇn cµ chua.

1. TÝnh chÊt

DÇu gÊc mµu ®á m¸u, chøa tiÒn sinh tè A (Beta caroten). DÇu gÊc kh«ng bÒn v÷ng bëi nhiÖt®é vµ ¸nh s¸ng. CÇn b¶o qu¶n n¬i tho¸ng m¸t, tr¸nh ¸nh s¸ng, ®ùng trong lä kÝn, mµu tèi.Khi dÇu gÊc bÞ oxy ho¸, mµu nh¹t dÇn vµ gi¶m ho¹t tÝnh.

Cã thÓ cho thªm hydro quinin víi tû lÖ mét phÇn ngh×n sÏ b¶o qu¶n ®−îc l©u h¬n.

2. T¸c dông

Khi uèng dÇu gÊc vµo c¬ thÓ d−íi t¸c dông cña men Carotenaza trong gan biÕn Bcarotenthµnh Vitamin A nªn t¸c dông nh− Vitamin A trong c¬ thÓ.

3. ChØ ®Þnh

Dïng dÇu gÊc trong çc tr−êng hîp thiÕu Vitamin A.

- Chøng viªm kÕt m¹c kh« m¾t, çc bÖnh vÒ m¾t kh¸c ë gia sóc, gia cÇm.

- BÖnh co giËt, tª liÖt gia sóc, gia cÇm çi.

- Ch÷a héi chøng v« sinh, ®Î nou, sÈy thai cña gia sóc

- T¨ng kh¶ n¨ng ®éng dôc cña gia sóc ®ùc.

- T¨ng kh¶ n¨ng sinh s¶n cña gia sóc çi.

- T¨ng kÝch thÝch kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña gia sóc non.

- Båi bæ c¬ thÓ trong çc bÖnh nhiÔm khuÈn.

- T¨ng søc ®Ò kh¸ng ®Ò phßng vµ chèng bÖrth cho gia sóc.

- KÝch thÝch vÕt th−¬ng mau lµnh, chãng lªn da non

4. LiÒu l−îng

DÇu gÊc dïng cho gia sóc uèng víi liÒu trung b×nh sau:


- Bª, nghÐ, ngùa con: 5 - 15 ml/ngµy

- Dª, cõu, lîn: 3 - 5 ml/ngµy

- Chã: 2 - 3 ml/ngµy

- Gia cÇm: 0,5 - 2 ml/ngµy cho 10 con (hay mçi con nhá 2 - 3 giät)


67

VIT-ADE

1. TÝnh chÊt

VIT-ADE tiªm do XÝ nghiÖp d−îc vµ vËt t− thó y TW s¶n xuÊt.

Thµnh phÇn

Vitamin A (Retinol cicetat) 1.000.000 UI

Vitamin D (Engocalciferol) 1.000.000 UI

Vitamin E (DLα-tocoferol acetat) 300 mg

Dung m«i vµ chÊt b¶o qu¶n ®Æc biÖt v® 10 ml

2. T¸c dông

VIT-ADE tiªm lµ mét l−îng thuèc tiªm gåm çc Vitamin A, D, E hoµ tan trong dÇu, cã t¸cdông cho sù ph¸t triÓn cña c¬ thÓ, tham gia vµo sù t¹o ra çc m«, da vµ niªm m¹c còng nh−vâng m¹c thÞ gi¸c. Vitamin A cßn ®iÒu hoµ chøc n¨ng cña tuyÕn gi¸p vµ tuyÕn sinh dôc, t¨ngcuêng søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ, chèng viªm nhiÔm ®ãng vai trß quan träng trong qu¸ tr×nhh×nh thµnh nang trøng, tinh trïng, ph¸t triÓn cña bµo thai.

Vitamin A kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña gia sóc con, ®Î trøng cña gµ m¸i, kÝch thÝch qu¸ tr×nhrùng trøng, thô thai vµ lµm æ cña bµo thai.

Vitamin D b¶o ®¶m cho sù hÊp thu çc hîp chÊt canxi vµ phospho ë ruét, ®iÒu chØnh nång ®éçc chÊt nµy trong m¸u vµ tÝch chóng trong x−¬ng, t¹o vá trøng.

Vitamin E kÝch thÝch thuú tr−íc tuyÕn yªn tõ ®ã lµm t¨ng tiÕt çc Hormon; Gonadotropin,Thyreotropin vµ ACTH. KÝch thÝch qu¸ tr×nh t¹o tinh trïng, kh¶ n¨ng thô thai, mang thai.

Vitamin E cßn lµ chÊt b¶o qu¶n lµm bÒn v÷ng çc axit bÐo kh«ng no, øc chÕ sù t¹o thµnh çcLipoperoxid ®éc vµ çc Phospholipit kh«ng b×nh th−êng.

KÝch thÝch qu¸ tr×nh t¹o s¾c tè da, lßng ®á trøng...

Ngoµi ra Vitamin E t¸c dông nh− mét chÊt b¶o qu¶n Vitamin A, kÝch thÝch sù hÊp thô vµ dùtr÷ Vitamin A trong c¬ thÓ.

3. ChØ ®Þnh

VIT-ADE dïng trong çc tr−êng hîp sau:

- Phßng vµ ch÷a çc triÖu chøng thiÕu Vitamin A, D, E

- Dïng khi m¾c çc bÖnh nhiÔm khuÈn, ký sinh trïng, hoÆc çc bÖnh néi khoa, ®Æc biÖtvíi çc bÖnh viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp vµ tiªu ho¸, t¨ng søc ®Ò kh¸ng ®Ó chèng Stresscho gµ, lîn nu«i c«ng nghiÖp.

- T¨ng kh¶ n¨ng thô thai, mang thai, sinh tr−ëng.

- T¨ng tû lÖ ®Î trøng, tû lÖ në cao, kÝch thÝch sinh tr−ëng cña gia sóc con, gia sóc chËmlín, cßi x−¬ng, viªm x−¬ng, viªm c¬, ®i ®øng xiªu vÑo.

- Phßng vµ trÞ bÖnh qu¸ng gµ, kh« m¾t, tæn th−¬ng biÓu m« ë gia sóc.


68

4. LiÒu l−îng

Tiªm b¾p thÞt:

- Tr©u, bß, ngùa: . 5 - 10 ml/ngµy

- Bª, nghÐ, lîn, dª, cõu: 3 - 7 ml/ngµy

- Lîn con: 1 - 3 ml/ngµy

- Chã, mÌo: 0,1 - 0,2 ml/ngµy

- Thá vµ gia cÇm: 0,1 ml/ngµy

BÖnh nÆng cã thÓ lÆp l¹i 2 - 3 lÇn, çch nhau 2 ngµy.


69

VITAMIN D

Cã nhiÒu lo¹i Vitamin D ®ã lµ Vitamin D2, D3, D4, D5, D6 cã cÊu t¹o gièng nhau, chØ kh¸cnhau ë ho¹t tÝnh sinh häc vµ quan träng nhÊt lµ Vitamin D2, vµ D3.

Vitamin D2 cßn gäi lµ Canciferon hay Ergocanciferon.

Vitamin D3 Cßn gäi lµ Colecanciferon.

Trong thó y th−êng dïng Vitamin D2 vµ D3.

1. TÝnh chÊt

Vitamin D lµ nh÷ng tinh thÓ tr¾ng, hoµ tan trong dÇu, Ýt tan trong cån,

kh«ng tan trong n−íc, bÒn v÷ng trong m«i tr−êng kiÒm bÞ ph©n huû trong m«i tr−êng axit v«c¬. NhiÖt ®é th−êng kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn Vitamin D.

1mg Vitamin D tu¬ng ®−¬ng 40.000 UI (®¬n vÞ quèc tÕ).

2. T¸c dông

Vitamin D cã t¸c dông ®iÒu hoµ tû lÖ Ca/P trong m¸u, gióp cho viÖc h×nh thµnh bé x−¬ng cñagia sóc non ®−îc b×nh th−êng. ThiÕu Vitamin D xuÊt hiÖn bÖnh cßi x−¬ng do sù mÊt c©nb»ng cña tû lÖ Ca/P.

Vitamin D cã t¸c dông ®Õn çc tuyÕn néi tiÕt:

Vitamin D kÝch thÝch ho¹t ®éng cña tuyÕn gi¸p tr¹ng. Gia sóc bÞ suy tho¸i tuyÕn gi¸p tr¹ng,chØ cÇn cung cÊp Vitamin D lµ cã thÓ chòa khái.

Vitamin D3 t¸c dông ®Õn tuyÕn sinh dôc t¨ng c−êng ®éng dôc cña bß.

3. ChØ dÞnh

Vitamin D dïng ®Ó phßng vµ trÞ çc bÖnh sau:

- Phßng vµ trÞ chøng cßi x−¬ng ë gia sóc, gia cÇm non.

- Viªm x−¬ng, viªm khíp x−¬ng, chøng mÒm xu¬ng ë gia sóc.

- Çc rèi lo¹n trao ®æi chÊt kÌm theo hay kh«ng kÌm theo sù biÕn d¹ng x−¬ng do thiÕudinh d−ìng.

- T¨ng søc ®Ò kh¸ng chèng bÖnh cña gia sóc non vµ bæ sung Vitamin D trong giai ®o¹nlµnh bÖnh.

- KÝch thÝch ®éng dôc cña bß çi, ngùa çi.

- Trong bÖnh sèt s÷a cña bß vµ gia sóc çi

- Çc chøng ¨n: ®Êt, ®¸, v«i t−êng... cña lîn çi, chã çi do thiÕu canxi.


70

4. LiÒu l−îng

Cho uèng:

- Gia sóc lín (ngùa, tr©u, bß): 10.000 - 25.000 UI/ngµy

- Ngùa con: 5.000 - 10.000 Ul/ngµy

- Bª, nghÐ : 2.000 - 5.000 UI/ngµy

- Dª, cõu, lîn lín: 1.500 - 3.000 UI/ngµy

- Chã: 1.000 - 3.000 UI/ngµy

- MÌo: 400 - 800 UI/ngµy

- Gia cÇm (Vitamin D3): 250 UI cho 10 gµ/ngµy.

- G©y ®éng dôc cho bß çi (tiªm d−íi da): 1.000.000 - 2.000.000 UI/ngµy.

Chó ý:

- Nguån Vitamin D tô nhiªn trong gan ç (ç thu, ç ngõ, ç nh¸m, ç mËp) vµ trongnÊm men còng cã chøa tiÒn sinh tè D lµ Erogosterol.

- Vitamin D cßn ®−îc chøa trong s÷a, trøng, gan cña chim vµ loµi cã vó.

- Thøc ¨n thùc vËt hÇu nh− kh«ng chøa Vitamin D.


71

VITAMIN E

Vitamin E chÝnh lµ 2 Tocoferon cã ho¹t tÝnh cao nhÊt cña çc Tocofecon.

Vitamin E cßn gäi lµ Vitamin cña sù sinh s¶n.

Vitamin E cã nhiÒu trong mÇm lóa, cã thÓ s¶n xuÊt tõ dÇu mÇm lóa, nh−ng còng cã thÓ s¶nxuÊt b»ng con ®−êng tæng hîp ho¸ häc (DL α-Tocoferol) tuy nhiªn ho¹t tÝnh cã kÐm h¬nVitamin E tù nhiªn.

1. TÝnh chÊt

Vitamin E tan trong dÇu, kh«ng tan trong n−íc, kh«ng mµu, søc chÞu nhiÖt cao (1700C trong 2giê). Nh−ng dÔ bÞ oxy ho¸ trë nªn mÊt t¸c dông.

DL α-Tocoferol acetat (Vitamin E tæng hîp) lµ lo¹i dÇu qu¸nh, mµu vµng s¸ng, hoµ tan trongdÇu, ªte, cloroform acetyl, t−¬ng ®èi bÒn v÷ng ë ngoµi kh«ng khÝ. .

1mg DL α-Tocoferol t−¬ng ®−¬ng 1 UI (®¬n vÞ quèc tÕ).

1mg Tocoferol kh«ng ®éc, nªn khi dïng qu¸ liÒu kh«ng g©y h¹i.

2. T¸c dông

- Vitamin E lµ Vitamin sinh tr−ëng, t¸c dông næi bËt lµ kÝch thÝch sinh s¶n. ThiÕuVitamin con ®ùc s¶n sinh ra tinh trïng kh«ng di ®éng, dÞ h×nh, yÕu ít, nÆng h¬n lµ v«sinh mÊt b¶n n¨ng sinh dôc vµ cuèi cïng lµ tho¸i ho¸ biÓu m« mÇm.

- ThiÕu Vitamin E ë con çi ¶nh h−ëng rÊt lín tíi sù ph¸t triÓn cña bµo thai, dÉn ®ÕnchÕt thai, sÈy thai, lµm rèi lo¹n ho¹t ®éng cña çc c¬ quan sinh dôc phô.

- ThiÕu Vitamin E ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn sù trao ®æi chÊt cña tæ chøc c¬ vµ thÇn kinhcña gia sóc vµ gia cÇm. Gia sóc non thiÕu Vitamin E g©y ra çc bÖnh c¬ tr¾ng, b¹i liÖtc¬, lîn con chËm lín, teo c¬ vµ cuèi cïng chÕt v× tho¸i ho¸ c¬ (nhÊt lµ c¬ tim).

- Çc Tocoferon lµ nh÷ng chÊt chèng oxy ho¸ tÕ bµo chñ yÕu, nã cã t¸c dông nh− çcchÊt ®éc, ng¨n c¶n sù ph©n huû cña çc chÊt bÐo cña mµng tÕ bµo, v× vËy duy tr× tÝnhtoµn vÑn cña tÕ bµo. ThiÕu Vitamin E ë gia cÇm g©y chøng nhòn n·o do dinh d−ìng(gµ con 3 - 5 tuÇn tuæi). Th−êng biÓu hiÖn qua triÖu chøng: rèi lo¹n ®éng t¸c run rÈy,b¹i liÖt, teo c¬, chøng t¨ng tiÕt dÞch (bÖnh mµu xanh lôc) víi phï thòng d−íi da, bÖnh''tÝm trßn'' ë gµ t©y vµ vÞt, chøng ho¹i tö ë mÒ, xèp x−¬ng, khÌo ch©n ë gia cÇm.

- Vitamin E cã t¸c dông lµm gi¶m chøng ®ôc thuû tinh thÓ ë gia sóc.

- Vitamin E cã ho¹t tÝnh miÔn dÞch cao ®èi víi çc héi chøng nhiÔm khuÈn ë gia sóc.T¨ng søc ®Ò kh¸ng chèng çc bÖnh m·n tÝnh ®−êng h« hÊp vµ ®−êng tiªu ho¸.

3. ChØ ®Þnh

Vitamin E ®−îc sö dông trong nh÷ng tr−êng hîp sau:

- Chøng v« sinh cña con ®ùc, t¨ng kh¶ n¨ng t¹o tinh trïng.

- §iÒu chØnh sù rèi lo¹n chøc n¨ng sinh dôc cña con çi

- Phßng vµ trÞ bÖnh c¬ tr¾ng cña bª nghÐ.


72

- Phßng vµ trÞ bÖnh teo c¬ cña gµ con

- Phßng vµ trÞ bÖnh cøng c¬ cña cõu

- Phßng vµ trÞ bÖnh nhòn n·o cña gµ con

- Phßng vµ trÞ bÖnh tÝm trßn cña vÞt vµ gµ t©y

- Phßng vµ trÞ rèi lo¹n chøc n¨ng cña gan

- Phßng vµ trÞ bÖnh liÖt ch©n tr©u bß do thiÕu Vitamin E.

- Gióp c¬ thÓ sóc vËt cã søc ®Ò kh¸ng víi çc bÖnh m·n tÝnh ®−êng h« hÊp vµ ®−êngtiªu ho¸ ë gia sóc.

- §iÒu trÞ chøng ®ôc thuû tinh thÓ cña chã.

4. LiÒu l−îng

Cã thÓ tiªm b¾p, cho uèng vµ trén thøc ¨n.

LiÒu chung: tiªm b¾p 1,5 - 3 mg/kg thÓ träng/ngµy

Uèng 1 - 5 mg/kg thÓ träng/ngµy

- BÖnh c¬ tr¾ng bª, nghÐ: 1-2 mg/kg TT/ngµy

- BÖnh b¹i liÖt ch©n tr©u, bß: 500 - 800 mg/ngµy

- BÖnh cøng c¬ cña cõu: 100 - 250 mg/ngµy

- Phßng bÖnh nhòn n·o gµ con: 25 mg/kg thøc ¨n

- Phßng bÖnh teo c¬ gµ con: 25 mg/kg thøc ¨n

- Chèng bÖnh nhiÔm trïng trong ch¨n nu«i: 300 UI/kg thøc ¨n


73

CHÕ PHÈM A.D.E DïNG TRONG THó Y

Trong thó y th−êng dïng ®Ó phßng trÞ çc bÖnh thiÕu hôt Vitamin lµ phøc hîp çc lo¹iVitamin tan trong dÇu. Nh÷ng Vitamin nµy bæ sung cho nhau, kÕt hîp víi nhau t¨ng hiÖu qu¶cho nhau vÒ kh¶ n¨ng sö dông vµ hÊp thu çc Vitamin.

PHILAZON

l. TÝnh chÊt

Lµ mét phøc hîp Vitamin A vµ D do Hungari s¶n xuÊt. Mét mililit chÕ phÈm chøa:

- Vitamin A: 20.000 UI

- Vitamin D3: 10.000 UI/ngµy.

2. T¸c dông

§−îc dïng trong çc bÖnh thiÕu Vitamin A vµ D.

3. ChØ ®Þnh

- §iÒu trÞ kÕt hîp víi kh¸ng sinh trong çc bÖnh phã th−¬ng hµn, Øa ch¶y do E. Coli,giun ®òa, ®Ëu gµ, cÇu trïng gµ ë vËt nu«i.

- KÕt hîp víi çc lo¹i thuèc kh¸c ®Ó n©ng cao søc ®Ò kh¸ng chèng bÖnh tËt vµ båi bæ c¬thÓ.

4. LiÒu l−îng

Dïng ®Ó uèng:

- Bª, nghÐ non: 25 ml/ngµy

- Dª, cõu s¬ sinh: 4 ml/ngµy

- Lîn s¬ sinh: 5 ml/ngµy

- 100 gµ con: 50 ml/ngµy

ChØ dïng mçi tuÇn mét lÇn trong ngµy.


74

URSOVIT AD3EC

1. TÝnh chÊt

Lµ phøc hîp çc lo¹i Vitamin D D3 E vµ C.

Trong 100ml chÕ phÈm cã chøa


- Vitamin D3: 5.000 UI

- Vitamin E: 30 UI

- Vitamin C: 50 mg

2. T¸c dông

Ursovit AD3EC phßng chèng chøng cßi cäc, chËm ph¸t triÓn, chøng gÇy r¹c vµ rông l«ng cñagµ vµ gia sóc, gióp cho thai ph¸t triÓn tèt, t¨ng l−îng s÷a cña gia sóc çi vµ s¶n l−îng trøngcña gia cÇm, t¨ng søc ®Ò kh¸ng chèng çc bÖnh truyÒn nhiÔm.

LiÒu l−îng

Trén Ursovit AD3EC vµo thøc ¨n, n−íc uèng

- Tr©u, bß, ngùa: 20 ml/mét tuÇn

- Tr©u, bß chöa, v¾t s÷a: 5 - 6 ml/mét tuÇn

- Lîn vç bÐo: 2 - 3 ml/mét tuÇn

- 100 gµ con: 10 ml/mét tuÇn

- 100 gµ lín: 20 ml/mét tuÇn

Cho uèng liªn tôc 4 - 6 tuÇn.


75

CALXI A.D.E

1. TÝnh chÊt

Calxi ADE lµ mét hçn hîp Tricalcifotfat vµ çc Vitamin AD3E, trong ®ã:



- Vitamin E: 300 UI

- Niaciamit: 250mg

- Tricalcifotfat: 3g

- T¸ d−îc võa ®ñ: 6g

2. T¸c dông

Calci ADE ®−îc dïng trong çc tr−êng hîp sau:

- Phßng vµ trÞ chøng cßi x−¬ng, b¹i liÖt, chËm lín ë gµ lîn do thiÕu calci. Vitamin A,D, E.

- KÝch thÝch vµ duy tr× sù ®Î trøng cña gia cÇm.

- T¨ng kh¶ n¨ng sinh tr−áng cña gµ vµ lîn con.

LiÒu l−îng

- Trén vµo thøc ¨n hçn hîp

- Trén 1 gíi calci ADE (6 gam) vµo 10g thøc ¨n hçn hîp - cho ¨n liªn tôc.


76

VITAJECT A.D.E

Vitaject ADE lµ mét hçn hîp Vitamin A, D vµ E hoµ tan trong dÇu.

Dung dÞch tiªm dÇu, ®Ëm ®Æc, mµu vµng s¸nh.

Thµnh phÇn:

- Vitamin A: 80-000 UI


- Vitamin E: - 15mg.

2. T¸c dông

Vitaject ADE ®−îc sö dông trong nh÷ng tr−êng hîp sau:

- Phßng vµ trÞ bÖnh thiÕu Vitamin A D E ë gia sóc.

- T¨ng søc ®Ò kh¸ng chèng nhiÔm khuÈn vµ bÖnh ký sinh trïng ë vËt nu«i

- Rèi lo¹n c¬ n¨ng t¹o x−¬ng ë sóc vËt non.

- KÝch thÝch sinh tr−ëng vµ t¨ng träng ë lîn, gia cÇm.

- N©ng cao kh¶ n¨ng thô tinh gia sóc ®ùc

- T¨ng kh¶ n¨ng thô thai gia sóc çi.

- T¨ng kh¶ n¨ng tiÕt s÷a ë gia sóc çi.

3. LiÒu l−îng

Dïng ®Ó tiªm d−íi da hay b¾p thÞt

Tr©u, bß: 6 - 10 ml/tuÇn

Bª, nghÐ: 2 - 4 ml/tuÇn

Cõu: 4 ml/tuÇn

Cõu vç bÐo: 2 mltuÇn

Cõu s¬ sinh: 1 ml/tuÇn

Lîn gièng: 4 ml/tuÇn

Lîn choai: 2 ml/tuÇn

Lîn s¬ sinh: 1 ml/tuÇn

Dïng liªn tôc 4 - 5 tuÇn.


77

ADE 500

ADE 500 lµ mét chÕ phÈm bao gåm çc Vitamin A, D3 vµ E ®Ëm ®Æc dïng ®Ó tiªm cho giasóc do h·ng Rh«ne-MÐrieux cña Ph¸p s¶n xuÊt.

1. TÝnh chÊt

ChÕ phÈm ADE 500 chøa çc Vitamin tan trong dÇu lµ:

Vitamin A: 50 triÖu UI

Vitamin D3 : 7,5 ttiÖu UI

Vitamin E: 5.000 UI

T¸ d−îc võa ®ñ: 100 ml.

ChÕ phÈm ADE 500 cã thÓ dïng ®Ó tiªm b¾p hay d−íi da.

2. T¸c dông

Sù kÕt hîp c©n ®èi gi÷a Vitamin A; D3 Vµ E ®· t¹o nªn mét chÕ phÈm cã −u viÖt h¬n riªngtõng lo¹i Vitamin. T¸c dông hiÖp ®ång nµy ®· c¶i thiÖn nhanh chãng søc ®Ò kh¸ng vµ t¨ngn¨ng suÊt cña gia sóc: Vitamin AD3E gióp cho sù hÊp thu Ca tèt h¬n, t¹o sù c©n b»ng P/Catrong c¬ thÓ, t¸c ®éng tèt h¬n ®Õn sù sinh tr−ëng, sinh s¶n, t¹o x−¬ng, kÝch thÝch hä¹t ®éng vµc©n b»ng tr¹ng th¸i thÇn kinh, t¨ng søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ chèng çc bÖnh nhiÔm trïng.

Vitamin AD3E trong dung m«i thÝch hîp cã thÓ tiªm vµo c¬ thÓ gia sóc mét hµm l−îng caokhi gia sóc thiÕu hôt nghiªm träng mµ kh«ng thÓ cho uèng ®−îc, ®Æc biÖt khi niªm m¹c ruétbÞ tæn th−¬ng do n«n, Øa ch¶y... Çc Vitamin nµy dù tr÷ ë gan vµ sau ®ã cã thÓ cung cÊp dÇncho c¬ thÓ, truyÒn qua tÕ bµo thai ë gia sóc cã chöa.

3. ChØ ®Þnh

- Ch÷a vµ phßng nh÷ng bÖnh thiÕu Vitamin A, D3 vµ E.

- Phèi hîp ch÷a vµ phßng nh÷ng bÖnh do nhiÔm khuÈn vµ ký sinh trïng.

- Ch÷a vµ phßng çc héi chøng rèi lo¹n chÊt kho¸ng t¹o x−¬ng.

§Æc biÖt chÕ phÈm AD3 ®−îc dïng trong nh÷ng tr−êng hîp sau:

- KÝch thÝch sinh t~áng cho gia sóc non khi cßi cäc, chËm lín, thiÕu m¸u

- T¨ng søc ®Ò kh¸ng c¬ thÓ chèng l¹i çc bÖnh nhiÔm khuÈn.

- Båi bæ c¬ thÓ, gi¶m tiªu tèn thøc ¨n, æn ®Þnh vi khuÈn cã lîi trong ®−êng ruét ë vËtnu«i.

- Ch÷a bÖnh v« sinh, ®Î non, s¶y thai cña gia sóc çi

- KÝch thÝch lµm t¨ng s¶n l−îng s÷a ë lîn, bß.

- N©ng cao tû lÖ sinh tr−áng cña gia sóc çi.

- T¨ng kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng bÖnh tËt cña gia sóc s¬ sinh do sù truyÒn Vitamin AD3E quabµo thai vµ s÷a


78

4. LiÒu l−îng

Tiªm b¾p thÞt - d−íi da.


- Bª, nghÐ, ngùa nhá: 4 - 6 ml/ngµy

- S¬ sinh: 2 - 4 ml/ngµy

- Cõu dª, lîn: 2 - 4 ml/ngµy

- Cõu dª, lîn nhá: 1 - 2 ml/ngµy

- S¬ sinh: 1 ml/ngµy

Sö dông liªn tôc trong 4 - 5 tuÇn. Mçi tuÇn tiªm 1 - 2 lÇn.


79

VITAMIN B1

Tªn kh¸c: Thiamin

Vitamin B1 cã nhiÒu trong men bia, trong nÊm kh¸ng sinh, trong rau xanh, qu¶, h¹t ngò cèc,çm, gan, tim ®éng vËt.

Trong d¹ cá loµi nhai l¹i vµ ruét giµ gia sóc cã mét sè vi sinh vËt gióp cho sù tæng hîp ®−îcVitamin B1.

- Vitamin B1 cßn ®−îc s¶n xuÊt b»ng con ®−êng tæng hîp ho¸ häc.

1. TÝnh chÊt

Vitamin B1 lµ tinh thÓ tr¾ng, h¬i vµng, cã mïi th¬m men, vÞ ®¾ng, dÔ tan trong n−íc, Ýt tantrong r−îu vµ kh«ng tan trong çc dung m«i h÷u c¬, dÔ bÞ ph©n huû ë nhiÖt ®é cao, m«itr−êng kiÒm vµ m«i tr−êng trung tÝnh.

BÒn v÷ng trong m«i tr−êng axit.

2. T¸c dông

- Vitamin B1 rÊt cÇn cho sù ho¹t ®éng cña hÖ thÇn kinh gióp cho qu¸ tr×nh dinh d−ìngvµ chuyÓn ho¸ n¨ng l−îng cña c¬.

- Vitamin B1 tham gia çc qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ axit amin thµnh nh÷ng protit quanträng.

- Nã rÊt cÇn cho sù tæng hîp mì, chÊt bÐo tõ gluxit tiªu ho¸ cho nªn khi khÈu phÇn vçbÐo nhiÒu chÊt bét ®−êng cÇn bæ sung thªm Vitamin B1.

- Khi thiÕu Vitamin B1 ë ngùa vµ lîn xuÊt hiÖn bÖnh phï (beriberi) cßn gia sóc kh¸cbiÓu hiÖn viªm d©y thÇn kinh kÌm theo suy nh−îc, rèi lo¹n ho¹t ®éng c¬ b¾p, vÑo ®ÇuliÖt çc c¬ biÕng ¨n ë lîn, cã thÓ dÉn ®Õn n«n möa, khã thë tÝm t¸i, suy yÕu vµ chÕt ®étngét do suy tim ë gia sóc.

3. ChØ ®Þnh

Vitamin B1 ®−îc dïng trong çc tr−êng hîp sau:

- Chøng b¹i liÖt, viªm d©y thÇn kinh vµ rèi lo¹n thÇn kinh ë gia sóc.

- Rèi lo¹n ho¹t ®éng tim m¹ch do tæn th−¬ng d©y thÇn kinh tim ë lîn, tr©u bß.

- Çc bÖnh vÒ d¹ dµy, gan, ruét ë lîn

- Héi chøng suy nh−îc c¬ thÓ.

- Héi chøng biÕng ¨n, cßi cäc, thiÕu m¸u, tr× trÖ tiªu ho¸

- Trong thêi kú vç bÐo vµ ®ang cã chöa cña gia sóc çi

- KÕt hîp víi çc lo¹i kh¸ng sinh trong ®iÒu trÞ çc bÖnh nhiÔm khuÈn ®Ó nhanh chãnghåi phôc søc khoÎ.

- Båi bæ c¬ thÓ gióp cho t¨ng träng gia sóc, gia cÇm.


80

4. LiÒu l−îng

Tiªm d−íi da, tiªm b¾p

- Ngùa, tr©u, bß: 300 - 500 ml/ngµy

- Dª, cõu, lîn: 50 - 100 ml/ngµy

- Chã: 100 - 200 ml/ngµy

- Gia cÇm: 50 ml/ngµy

Cho uèng: liÒu cã thÓ t¨ng lªn gÊp ®«i.


81

VITAMIN B12

(Cyanocobalamin)

Vitamin B12 ®−îc s¶n xuÊt tõ chÊt th¶i cña c«ng nghiÖp s¶n xuÊt Streptomycin tõ nÊmStreptomyces Griseus. Trong c«ng nghiÖp thøc: ¨n gia sóc, Vitamin B12 th« ®−îc s¶n xuÊt tõsinh khèi Bacterium propionicin. Trong mçi gam sinh khèi vi khuÈn cã chøa 14γ VitaminB12.

Vitamin B12 lµ mét phøc hîp cã chøa 4% Coban. ë gia sóc ®Æc biÖt lµ loµi nhai l¹i, hÖ vi sinhvËt ®−êng ruét cã kh¶ n¨ng tæng hîp B12 cung cÊp cho vËt chñ.

1. TÝnh chÊt

Vitamin B12 cã d¹ng tinh thÓ mµu ®á sÉm, tan trong 80 phÇn n−íc vµ trong cån.

ChÞu t¸c dông víi ¸nh s¸ng, ®é toan vµ ®é kiÒm.

Dung dÞch B12 v« trïng kh¸ bÒn v÷ng, b¶o qu¶n trong 1 n¨m kh«ng bÞ mÊt t¸c dông.

2. T¸c dông

- Vitamin B12 lµ chÊt xóc t¸c m¹nh cña sù trao ®æi protein thóc ®Èy sù tæng hîp çc axitamin lµ thµnh phÇn chñ chèt cña nguyªn sinh chÊt vµ nh©n tÕ bµo.

- Vitamin B12 t¹o ®iÒu kiÖn tèt ®Ó tæng hîp Hemoglobin vµ çc hîp chÊt cã nhãmsunfidrin trong hång cÇu (lµ yÕu tè chèng thiÕu m¸u) v× vËy Vitamin B12 cã t¸c dôngkÝch thÝch t¹o hång cÇu, ng¨n chÆn sù tiÕn triÓn cña sù thiÕu m¸u ¸c tÝnh.

- Vitamin B12 cã t¸c dông tèt víi chøc phËn gan t¸c ®éng h−íng thÇn kinh vµ chèng dÞøng.

3. ChØ ®Þnh

Vitamin B12 ®−îc dïng ®Ó phßng trÞ çc bÖnh sau:

- TÊt c¶ çc tr−êng hîp thiÕu m¸u ¸c tÝnh, thiÕu m¸u do thiÕu hôt Vitamin B12 - axitfolic, thiÕu m¸u trong ®Î khã b¨ng huyÕt...

- ThiÕu m¸u trong çc bÖnh do ký sinh trïng ®−êng m¸u, ®−êng ruét g©y ra (bÖnh giunxo¾n, giun mãc, giun ®Çu gai, tiªn mao trïng, lª d¹ng trïng...)

- Båi bæ c¬ thÓ, phôc håi søc khoÎ sau khi nhiÔm bÖnh:

- Trong tr−êng hîp gia sóc suy nh−îc, cßi cäc, chËm lín

- Phßng vµ ch÷a çc bÖnh thÇn kinh cña gia sóc.

- Trong bÖnh suy nh−îc gan, kh« da, rông l«ng, xï l«ng

- Trong çc bÖnh lë loÐt miÖng, l−ìi, èng tiªu ho¸, loÐt da, báng...


82

4. LiÒu l−îng

Tiªm b¾p thÞt hay d−íi da.

- Gia sóc lín: 100 γ/ngµy

- Lîn, chã: 400 γ/ngµy

KÝch thÝch sinh tr−ëng cho gia sóc

- Lîn: 10 - 20 γ/ngµy

- Chã: 5 - 10 γ/ngµy

- Gia cÇm: 3 - 5 γ/ngµy

Cã thÓ bæ sung B12 th« vµo thøc ¨n gia sóc.


83

B COMPLEX

BiÖt d−îc B complex lµ mét hçn hîp çc lo¹i Vitamin nhãm B, dïng ®Ó tiªm b¾p.

1. TÝnh chÊt

B complex tiªm lµ dung dÞch mµu vµng trong.

Thµnh phÇn chÕ phÈm bao gåm:

- Vitamin B1 (Thiamin chlohydrat): 8,0mg

- Vitamin B2 (Ribonavin): 0,4mg

- Vitamin B6 (pyridoxm): 0,8mg

- Vitamin B5 (Axit Pantothenic): 0,8mg

- Vitamin PP (Axit Nicotmic): 20mg

- Vitamin B12 (Cyanocobalamin): 0,02mg

2. T¸c dông

- B complex cã t¸c dông n©ng cao søc ®Ò kh¸ng cña gia sóc chèng l¹i ®iÒu kiÖn sèngbÊt lîi.

- T¨ng cuêng qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt cña c¬ thÓ ®éng vËt.

- KÝch thÝch sù sinh tr−ëng vµ sinh s¶n cña gia sóc.

- Lµm tèt h¬n lªn chøc phËn hÖ thÇn kinh.

3. ChØ ®Þnh

B complex ®−îc sö dông trong çc tr−êng hîp sau:

- Phßng chèng gÇy, cßm cña gia sóc cã chöa, gia sóc çi cho s÷a, gµ m¸i ®Î.

- T¨ng tû lÖ thô thai cña gia sóc çi, t¨ng s¶n l−îng trøng cña gµ m¸i ®Î.

- KÝch thÝch sù t¨ng tr−ëng cña gia sóc non, chèng cßi cäc

- Thóc ®Èy sù t¸i sinh cña tÕ bµo thÇn kinh.

- Ch÷a çc héi chøng thÇn kinh b¹i liÖt do viªm thÇn kinh.

- Phèi hîp dïng trong çc bÖnh sèt cao do nhiÔm trïng nh−: kÕt hîp víi kh¸ng sinh®iÒu trÞ çc viªm nhiÔm ®−êng h« hÊp vµ tiªu ho¸.

- KÝch thÝch ngon miÖng cña gia sóc.

- Trong çc tr−êng hîp thiÕu m¸u cña gia sóc.


84

4. LiÒu l−îng

Tiªm b¾p thÞt hay tiªm d−íi da.

- Tr©u, bß, ngùa: 5 - 10 ml/lÇn/ngµy

- Dª, cõu, lîn: 3 - 5 ml/lÇn/ngµy

- Dª, cõu, lîn nhá: 2 - 3 ml/lÇn/ngµy

- Gµ: 0,5 - 1 ml/lÇn/ngµy

TuÇn tiªm 2 - 3 lÇn tuú tõng tr−êng hîp.

Hoµ tan n−íc cho gµ uèng:

100 gµ: 50ml pha vµo 3 lÝt n−íc.


85

VITAMIN C

Tªn kh¸c: Axit Ascorbic, Vitaascorbil

Vitamin C thu ®−îc b»ng çc tæng hîp tõ d-glucoza hay tõ l- oxyloza

Çc loµi nhai l¹i, ngùa, chã, thá, gia cÇm cã thÓ tù tæng hîp ®−îc Vitamin C. Cßn ng−êi vµloµi chuét lang kh«ng cã kh¶ n¨ng tù tæng hîp Vitamin C.

Vitamin C cã nhiÒu trong rau t−¬i, hoa qu¶ t−¬i, cµ chua, ít, ®Æc biÖt lµ l¸ c©y kim anh.

1. TÝnh chÊt

Vitamin C lµ d¹ng bét tr¾ng, kÕt tinh, vÞ chua, tan trong n−íc, cån, glycerin, kh«ng tan trongªte, clorofooc vµ lipit.

Thuèc nguyªn chÊt vµ kÕt tinh rÊt bÒn v÷ng ë ngoµi kh«ng khÝ vµ ¸nh s¸ng.

Vitamin C ë d¹ng dung dÞch kh«ng bÒn v÷ng vµ dÔ bÞ ph©n huû, nhÊt lµ trong m«i tr−êngnhiÖt ®é vµ kh«ng khÝ, m«i tr−êng kiÒm.

2. T¸c dông

Vitamin C tham gia hÖ thèng oxy ho¸ khö cÇn thiÕt cho sù trao ®æi chÊt vµ sù sèng

Vitamin C kÝch thÝch sù tæng hîp mét sè néi tiÕt tè, cã nh©n Sterol ë tuyÕn vá th−îng thËn,buång trøng vµ dÞch hoµn.

Vitamin C tham gia vµo cÊu t¹o chÊt nguyªn sinh.

ThiÕu Vitamin C g©y ra hçn lo¹n vÒ cÊu t¹o x−¬ng, hÖ m¸u, néi m¹ch m¸u.

Vitamin C kÝch thÝch sù t¹o thµnh huyÕt s¾c tè vµ sù t¹o m¸u cña c¬ thÓ.

Lµm t¨ng kh¶ n¨ng thùc bµo, lµm co m¹ch m¸u, t¨ng søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ.

Vitamin C tham dù vµo sù trao ®æi canxi lµm cho gµ ®Î trøng cã vá dµy h¬n, v÷ng ch¾c h¬n.

Cã t¸c dông lµm gi¶m chøng ®ôc thñy tinh thÓ ë sóc vËt

3. ChØ ®Þnh

Vitamin C ®−îc sö dông trong nh÷ng tr−êng hîp sau:

- Trong çc bÖnh nhiÔm khuÈn, ký sinh trïng, trong thêi kú phôc håi c¬ thÓ sau khi m¾cbÖnh.

- T¨ng søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ chèng l¹i bÖnh tËt khi gia sóc bÞ ®e do¹ trong æ dÞch,phßng çc héi chøng nhiÔm ®éc.

- Phßng vµ chèng çc héi chøng stress do vËn chuyÓn, thay ®æi thêi tiÕt.

- Dïng phèi hîp chèng héi chøng dÞ øng ë gia sóc.

- Phßng vµ chèng çc héi chøng thiÕu m¸u, xuÊt huyÕt, ch¶y m¸u, thiÕu huyÕt s¾c tè.

- Dïng Vitamin C khi gia sóc bÞ gÉy x−¬ng, khi gia cÇm ®Î trøng ®Ò phßng chèng hiÖnt−îng vá trøng máng, dÔ bÞ vì


86

- KÕt hîp víi Vitamin E ®iÒu trÞ chøng ®ôc thuû tinh thÓ cña chã, mÌo.

4. LiÒu l−îng

Cho uèng, tiªm b¾p, tiªm tÜnh m¹ch.

- Tr©u, bß, ngùa: 10 - 20 g/ngµy

- Dª, cõu, lîn: 0,2 - 1 g/ngµy

- Chã: 0,2 - 0,5 g/ngµy.

Hoµ thuèc vµo n−íc cho uèng liªn tôc trong 2 - 5 ngµy.

LiÒu chung:

Phßng bÖnh: 0,1 - 0,2 g/ngµy

Ch÷a bÖnh: 1 g/ngµy

Tiªm b¾p vµ tiªm tÜnh m¹ch th−êng dïng dung dÞch thuèc tiªm Vitamin C - 5%.


87

VITAMIN C 5%

Dung dÞch tiªm tiÖt trïng cña axit Ascorbic (Vitamin C) víi n−íc cÊt cã chøa 5% Vitamin C.

1. TÝnh chÊt

Dung dÞch trong suèt, kh«ng mµu hay h¬i vµng chanh.

Dung dÞch Vitamin C dÔ bÞ ph¸ huû bëi nbiÖt ®é, ¸nh s¸ng vµ m«i tr−êng kiÒm.

2. T¸c dông

Vitamin C chèng xuÊt huyÕt, ®Ò cao søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ.

Chøng thiÕu Vitamin C th−êng thÊy ë lîn, chã víi nh÷ng triÖu chøng sau: thiÕu m¸u, kÐm ¨n,gÇy cßm, da cã ®iÓm xuÊt huyÕt, rông l«ng, viªm r¨ng lîi, dÔ rông r¨ng, miÖng ch¶y n−íc bät,cã mïi h«i thèi ë sóc vËt

Vitamin C dïng ngoµi cã thÓ lµm cho vÕt th−¬ng mau lµnh.

3. ChØ ®Þnh

Dung dÞch tiªm Vitamin C ®−îc dïng trong çc tr−êng hîp sau:

- Båi bæ c¬ thÓ khi mÖt mái ë tr©u, bß, chã, ng−a.

- T¨ng søc ®Ò kh¸ng chèng nhiÔm trïng ë gia sóc, gia cÇm.

- VÕt th−¬ng l©u lµnh, lë loÐt ngoµi da ë lîn, tr©n, bß.

- Phßng vµ trÞ chøng sèt s÷a ë gia sóc çi.

- Phßng vµ trÞ chøng thiÕu m¸u, xuÊt huyÕt ngoµi da, dÞch ch¶y m¸u ch©n r¨ng ë giasóc.

4. LiÒu l−îng

Tiªm b¾p hay tÜnh m¹ch

- Ngùa: 10 - 30 ml/ngµy

- Tr©u, bß: 10 - 40 ml/ngµy

- Lîn: 0,4 - 10 ml/ngµy

- Chã: 0,4 - 10 ml/ngµy

Tr©u, bß, lîn çi bÞ sèt s÷a: tiªm tÜnh m¹ch: 20 - 50 ml/ngµy


88

VITAMIN K

Vitamin K cã 3 lo¹i K1, K2, K3

Vitamin K tù nhiªn: : K1 (α-Thyloquinon); K2 (Hesaquinon)

Vitamin tæng hîp: K3 (Menadion).

Vitamin K1 cã nhiÒu trong çc thùc vËt xanh, trong bét cá mª®i, çc ngò cèc vµ kh« dÇu chøarÊt Ýt Vitamin K1.

Vitamin K2: ®−îc tæng hîp bëi çc vi sinh vËt sèng trong èng tiªu ho¸ vµ sau ®ã ®−îc dù tr÷trong gan, nÕu ë gia sóc th−êng kh«ng thiÕu Vitamin nµy. Khi cho uèng nhiÒu Sulfamid vµçc kh¸ng sinh, khu hÖ vi sinh vËt bÞ ¶nh h−ëng nªn gia sóc bÞ thiÕu hôt.

Vitamin K3 khi vµo c¬ thÓ chuyÓn ho¸ thµnh Vitamin K2 cã t¸c dông tèt.

1. TÝnh chÊt

Vitamin K1 lµ mét chÊt láng s¸nh nh− dÇu, mµu vµng, kh«ng hoµ tan trong n−íc, hoµ tantrong dÇu.

Vitamin K chÞu ®−îc nhiÖt ®é vµ çc t¸n nh©n oxy ho¸.

Vitamin K3 lµ mét lo¹i bét kÕt tinh mµu vµng s¸ng mµ çc este cña nã ®Òu hoµ tan trong n−íc,nªn th−êng dïng ®Ó tiªm.

2. T¸c dông

Vitamin K cã vai trß quan träng trong sù tæng hîp Prothrombin.

Vitamin K kÐo dµi thêi gian ®«ng m¸u.

3. ChØ ®Þnh

Vitamin K ®−îc sö dông trong çc tr−êng hîp sau:

- Chøng ch¶y m¸u do suy nh−îc chøc phËn gan.

- Çc bÖnh cña tÕ bµo gan vµ chøng vµng da do t¾c mËt cña gia sóc.

- Viªm vâng m¹c xuÊt huyÕt ë gia sóc.

- Héi chøng ch¶y m¸u do suy gi¶m Prothrombin hay thiÕu Vitamin K do uèng thuècdiÖt khuÈn, cÇu trïng, lµm rèi lo¹n khu hÖ vi sinh vËt ®−êng ruét ë gia sóc.

- Phßng s¶y thai cña gia sóc do c©y ¨n cá chøa ho¹t chÊt Dicumarol, Coumarin (g©ych¶y m¸u)

- Phßng chøng ch¶y m¸u khi ®Î vµ sau khi ®Î ë gia sóc

4. LiÒu l−îng

Th−êng dïng chÕ phÈm Vitamin K3 cho uèng hay tiªm.

- Tr©u, bß bÞ ®e do¹ s¶y thai:

Tiªm tÜnh m¹ch 1mg Vitamin K3 dung dÞch 20% khi cã chöa vµo th¸ng thø 5 - 7.


89

Cã thÓ phèi hîp víi Progesterol - chËm.

- Chã bÞ ch¶y m¸u: tiªm 5mg Vitamin K1 sau 8 - 10 giê kh«ng cÇm m¸u cã thÓ tiªmnh¾c l¹i

- Cho gia sóc ¨n rau xanh, l¸ b¾p c¶i, cá mª®i... ®Ó phßng chøng thiÕu hôt Vitamin K

- Cã thÓ bæ s−ng Vitamin K tæng hîp vµo thøc ¨n cña gia sóc.


90

Chu¬ng 3THUèC TRî TiM M¹CH

Vµ HO¹T §éNG CñA THÇN KINH

CAFEiN

Cafein lµ mét alcaloid chiÕt suÊt tõ cµfª, l¸ chÌ, h¹t c«ca, cacao vµ lµ dÉn suÊt cña xanthin.

Cafein tæng hîp tõ axit uric.

1. TÝnh chÊt

Cafein tinh thÓ h×nh kim, nhá, dÑt, tr¾ng.

Ýt tan trong n−íc l¹nh, d−íi d¹ng muèi benzoat hay Natri Salicilat sÏ tan tèt h¬n, ®Æc biÖttrong n−íc nãng. Tan nhiÒu trong r−îu. Cafein rÊt Ýt ®éc.

2. T¸c dông

- Cafein t¸c dông kÝch thÝch hÖ thÇn kinh trung −¬ng.

- Lµm t¨ng c−êng qu¸ tr×nh h−ng phÊn cña vá n·o nªn trÝ ãc minh mÉn h¬n, kh¶ n¨nglµm viÖc b»ng trÝ nö t¨ng lªn, c¶m gi¸c mÖt mái nhÑ bít, ph¶n øng nhanh h¬n, tiÕpthu dÔ dµng h¬n.

- Cafein h−ng phÊn trung t©m h« hÊp vµ vËn m¹ch hµnh tuû, lµm t¨ng tr−¬ng lùc vµ kh¶n¨ng ho¹t ®éng cña c¬ v©n, t¨ng søc co bãp cña tim, d·n m¹ch ngo¹i biªn, ®Æc biÖtd·n m¹ch tim vµ n·o, t¨ng lîi tiÓu.

3. ChØ ®Þnh

Cafein ®−îc dïng trong çc tr−êng hîp sau:

- Trî lùc, trî søc, båi bæ c¬ thÓ trong çc bÖnh nÆng kÌm theo suy nh−îc, mÖt mái vÒ trÝn·o vµ thÓ lùc gia sóc

- Gi¶i ®éc trong çc tr−êng hîp ngé ®éc do t¸c dông lîi tiÓu th¶i ®éc ë gia sóc.

- Khi bÞ ngÊt xØu dïng Cafein kÝch thÝch trung t©m h« hÊp.

- Cafein dïng trong çc tr−êng hîp b¹i liÖt nhÑ ë tr©u, bß, lîn, chã.

- Khi bÞ thuû thòng, tÝch n−íc trong c¬ thÓ, bÖnh phï tim ë gia sóc.

- Dïng trong tr−êng hîp gia sóc bÞ sèt cao (phèi hîp thuèc h¹ nhiÖt).

4. LiÒu l−îng

Tiªm b¾p thÞt hay d−íi da:

- Tr©u, bß: 2-3 g/ngµy

- Lîn, dª, cõu: 0,2-1g/ngµy


91

- Chã: 0,1-0,5g/ngµy

Cã thÓ tiªm 2-3 lÇn trong ngµy vµ cã thÓ t¨ng liÒu khi cÇn thiÕt.

Chó ý:

CÈn thËn khi dïng cho ngùa: liÒu thÊp còng cã thÓ g©y s¶y thai vµ g©y ®éc cho ngùa.

LONG N·O

Tªn kh¸c: Camfora - Camfo

Long n·o ®−îc chiÕt xuÊt tõ gç c©y long n·o (Laupruscamford). Long n·o nh©n t¹o thu ®−îcb»ng tæng hîp ho¸ häc.

1. TÝnh chÊt

Long n·o lµ chÊt kÕt tinh, mµu tr¾ng, mïi th¬m ®Æc biÖt, vÞ m¸t, ®¾ng, hÇu nh− kh«ng tantrong n−íc, dÔ tan trong r−îu, ete, chloroform, dÇu vµ çc chÊt bÐo.

RÊt Ýt ®éc. Long n·o nh©n t¹o ®éc h¬n long n·o tù nhiªn vµ chØ ®−îc dïng trong çc chÕphÈm dïng ngoµi da.

HiÖn nay ®· s¶n xuÊt dÉn xuÊt cña long n·o tan trong n−íc, ®−îc dïng tiªm cho gia sóc.

2. T¸c dông

Long n·o cã t¸c dông kÝch thÝch hÖ thÇn kinh trung −¬ng ®Æc biÖt ®èi víi trung t©m h« hÊp vµtrung t©m vËn m¹ch tim m¹ch ë gia sóc.

- LiÒu nhÑ: cã t¸c dông an thÇn.

- LØÒu trung b×nh: cã t¸c dông kÝch thÝch.

- LiÒu cao: g©y co giËt.

Cho nªn long n·o víi liÒu ®iÒu trÞ bªn trong (uèng hoÆc tiªm d−íi da) g©y h−ng phÊn hÖ thÇnkinh trung −¬ng, t¨ng c−êng dinh d−ìng c¬ tim vµ lµm gi¶m ®éc víi tim. Bªn ngoµi da, longn·o cã t¸c dông s¸t trïng nhÑ, g©y kÝch thÝch niªm m¹c, lµm d·n m¹ch, ®á da.

3. ChØ ®Þnh

Long n·o ®−îc dïng trong çc tr−êng hîp sau:

- Lµm thuèc kÝch thÝch ho¹t ®éng tim m¹ch trong tÊt c¶ çc tr−êng hîp viªm nhiÔm vµnhiÔm trïng cña gia sóc

- Nh− thuèc båi bæ, trî lùc trong çc tr−êng hîp suy nh−îc c¬ thÓ cña gia sóc.

- D¹ng bét ®−îc dïng ch÷a Øa ch¶y cña gia sóc lín.

- Xoa bãp bªn ngoµi ®Ó lµm ªm dÞu çc vÕt th−¬ng, çc tr−êng hîp trÇy da, chÊnth−¬ng, chç ngøa, vÕt ®èt c«n trïng, ong, muçi.

- Xoa bãp trong tr−êng hîp ®au, s−ng c¬, s−ng g©n, viªm g©n cÊp tÝnh.


92

4. LiÒu l−îng

Tiªm d−íi da dÇu long n·o 10%, 20% hay dÇu long n·o ®Ëm ®Æc (10g long n·o trong 30gdÇu).

Hay tiªm tÜnh m¹ch long n·o n−íc 10%.

DÇu long n·o 20%;

- Ng−a, tr©u, bß: 20-40ml/ngµy.

- Lîn, dª, cõu: 3-6ml/ngµy

- Chã: 1-2ml/ngµy

Long n·o n−íc 10%:

- Ngùa, tr©u, bß: 40-100ml/ngµy.

- Lîn, dª, cõu: 5-20ml/ngµy

- Chã: 2-6ml/ngµy

Cho uèng bét long n·o:

- Ngùa: 5-15g/ngµy

- Tr©u, bß: 10-20g/ngµy

- Dª, cõu: 2-8g/ngµy

Dïng bªn ngoµi:

- Xoa bãp r−îu long n·o: 10% - 20%

- Mì long n·o: 20% -25%

Chó ý:

Gia sóc uèng hay tiªm long n·o, thÞt cã mïi h¾c.


93

STRYCHNIN

1. TÝnh chÊt

Strychnin lµ mét alcaloid chiÕt xuÊt tõ h¹t c©y m· tiÒn. Strychnin cã d¹ng tinh thÓ h×nh kim,tr¾ng kh«ng mïi, vÞ rÊt ®¾ng, tan trong n−¬c vµ chloroform, kh«ng tan trong ete. Thuèc ®−îcdïng d−íi d¹ng muèi sulfat hay nitrat. Thuèc ®éc b¶ng A.

2. T¸c dông

Strychnin cã t¸c dông kÝch thÝch hÖ thÇn kinh trung −¬ng:

- LiÒu nhÑ: Strychnin lµ mét lo¹i thuèc bæ cho gia sóc

- LiÒu trung b×nh, liÒu ®iÒu trÞ: g©y h−ng phÊn çc gi¸c quan (thÞ gi¸c, vÞ gi¸c, thÝchgi¸c, xóc gi¸c). KÝch thÝch ho¹t ®éng çc trung t©m h« hÊp vµ vËn m¹ch, t¨ng h−ngphÊn ph¶n x¹ cña tuû sèng, t¨ng tÝnh chÊt c¶m øng cña vâng m¹c m¾t cho ®éng vËt.

- Strychnin lµm t¨ng tr−¬ng lùc c¬ tr¬n vµ c¬ v©n, c¬ tim.

- LiÒu cao: Strychnin g©y ®éc, c¬ bÞ mÊt tr−¬ng lùc, con vËt bÞ co giËt khi bÞ mét kÝchthÝch nµo ®ã: vµ bÞ ng¹t thë v× c¬ lång ngùc kh«ng ho¹t ®éng ®uîc.

3. ChØ ®Þnh

Strychnin ®−îc dïng trong nh÷ng tr−êng hîp sau:

- Lµm thuèc bæ toµn th©n, khi suy nh−îc c¬ thÓ, gia sóc mÖt mái, biÕng ¨n; trong chønglo¹n thÇn kinh suy nh−îc.

- Ch÷a bÖnh b¹i liÖt, liÖt cow, suy nh−îc c¬ cña gia sóc.

- KÝch thÝch trung t©m h« hÊp vµ vËn m¹ch bÞ suy sôp cÊp tÝnh (biÓu hiÖn ngÊt xØu,nhiÔm ®éc thuèc mª...).

- Lµm thuèc gi¶i ®éc khi gia sóc tróng ®éc bëi çc lo¹i thuèc ngñ (barbiturat).

- LiÒu cao dïng lµm thuèc diÖt chuét.

4. LiÒu l−îng

Lµ thuèc ®éc b¶ng A. Th−êng Ýt dïng cho gia sóc uèng.

Dïng d−íi d¹ng tiªm: dung dÞch 1% cho gia sóc lín hay cho cho gia sóc nhá.

- Ngùa, lõa: 0,03-0,1 g/ngµy

- Tr©u, bß: 0,05-0,15 g/ngµy

- Lîn, dª, cõu: 0,002-0,005 g/ngµy

- Chã: 0,001 g/ngµy

Dïng kh«ng qu¸ 5 ngµy. Dïng qu¸ liÒu sóc vËt cã thÓ bÞ co giËt.

Dïng cho uèng dung dÞch Strychnin.

- Ngùa, lõa: 50-100 mg/ngµy


94

- Tr©u, bß: 50-100 mg/ngµy

- Lîn, dª, cõu: 2-5 mg/ngµy

- Chã: 0,2-1 mg/ngµy

Chó ý:

Khi gia sóc bÞ ngé ®éc th× gi¶i ®éc b»ng cloram, chloroform, morphin... vµ mét sè thuèc anthÇn (Meprobamat, Seduxen) ®Ó chèng co giËt.


95

ATROPIN

Atropin lµ mét alcaloid chiÕt xuÊt tõ c©y belladon, c©y cµ ®éc duîc vµ c©y thiªn tiªn tö -Thuèc ®éc b¶ng A.

1. TÝnh chÊt

Bét tinh thÓ tr¾ng, kh«ng mïi, dÔ tan trong n−íc vµ cån, vÞ ®¾ng, dÔ bÞ ch¸y. Khi sê vµo thÊynhên tay. Trong thó y th−êng dïng d−íi d¹ng Atropin Sulfat.

2. T¸c dông

Atropin lµ thuèc cã t¸c dông huû Colin, nghÜa lµ cã t¸c dông chän läc lµm tª liÖt hÖ ph¶n øngM. Colin, phong bÕ sù dÉn truyÒn çc rung ®éng thÇn kinh tõ ngän çc d©y thÇn kinh hËuh¹ch tiÕt Colin tíi çc c¬ quan chi phèi.

Atropin cã t¸c dông sau:

- Gi¶m tiÕt dÞch çc tuyÕn tiªu ho¸, chèng co bãp c¬ tr¬n, gi¶m nhu ®éng cña ruét, d¹dµy, vµ çc c¬ tr¬n kh¸c ë ®éng vËt.

- T¨ng nhÞp tim, lµm co m¹ch m¸u (trõ m¹ch m¸u phæi vµ tim).

- Lµm gi¶m ®au t¹i chç.

- Lµm gi·n khÝ qu¶n, phÕ qu¶n, gi·n ®ång tö m¾t.

3. ChØ ®Þnh

Atropin ®−îc dïng trong nh÷ng tr−¬ng hîp sau:

- Chøng ®au bông ngùa do co th¾t ruét (nÕu dïbg qïa liÒu vµ kÐo dµi g©y liÖt ruét).

- Chøng co giËt, co th¾t thùc qu¶n ë tr©u, bß, lîn, ngùa.

- Chøng thuû thòng phæi, phï phæi, khã thë cña ngùa, tr©u, bß

- Trong tr−êng hîp bÞ ngÊt (khi g©y mª b»ng Eter, Chloroform).

Gi¶i ®éc khi bÞ ngé ®éc bëi Pilocarpin, Dipterex, Arecolin vµ Morphin, Chloroform - çcthuèc trõ s©u lo¹i hîp chÊt l©n h÷u c¬ (Phosphore).

- Øa ch¶y nhiÒu, bÞ n«n nhiÒu cña çc loµi gia sóc

- Gi¶m ®au trong phÉu thuËt m¾t (nhÊt lµ ®èi víi chã)

- B«i vÕt th−¬ng ®Ó gi¶m ®au.

4. LiÒu l−îng

Tiªm d−íi da: Atropin Sulfat 1/2000 (0,05%)

- Ngùa: 10-80 mg/ngµy

- Tr©u, bß: 30-100 mg/ngµy

- Lîn: 10-30 mg/ngµy

- Chã: 1-2 mg/ngµy


96

Tiªm ngµy 1 lÇn

Nhá m¾t Atropin Sulgat 1%

B«i vÕt th−¬ng:

- Thuèc mì víi tû lÖ: 160mg Atropin sulfat, 20mg vad¬lin.

Chó ý:

NÕu tróng ®éc Atropin - cã thÓ gi¶i ®éc b»ng çch tiªm Morfin chlohydrat vµo d−íi da.


97

NOVOCAIN

Novocain cßn bäi lµ Procain lµ dÉn xuÊt cña Cocain, lµ mét alcaloid chiÕt xuÊt tõ c©y Coca.

1. TÝnh chÊt

Novocain lµ tinh thÓ tr¾ng vÞ ®¾ng, tan m¹nh trong n−íc, duíi t¸c dông cña ¸nh s¸ng, nhiÖt ®éNovocain bÞ ph©n huû vµ mÊt ho¹t tÝnh.

Novocain Ýt ®éc h¬n cocain, trong ®iÒu trÞ th−êng dïng d−íi d¹ng: Novocain benzoat,Novocain chlohydrat.

2. T¸c dông

Novocain t¸c dông chñ yÕu lµ g©y tª, vµ gi¶m ®au.

V× Novocain lµm øc chÕ kh¶ n¨ng nhËn c¶m cña çc ngän d©y thÇn kinh c¶m gi¸c - nªn øcchÕ vµ c¾t ®øt sù dÉn truyÒn çc xung ®éng bÖnh lý tõ c¬ quan néi t¹ng, c¬ quan ngo¹i biªnlªn thÇn kinh trung −¬ng.

LiÒu nhá Novocain h−ng phÊn thÇn kinh - t¨ng chøc phËn dinh d−ìng cña c¬ thÓ do ®ã mµ cãt¸c dông ch÷a bÖnh.

3. ChØ ®Þnh

Novocain ®−îc dïng trong nh÷ng tr−êng hîp sau:

- G©y tª trong çc tr−êng hîp tiÓu phÉu thuËt: ThiÕn ho¹n çc lo¹i gia sóc, mæ ®Î, c¾tbá tö cung, mæ çc lo¹i u bÖnh, röa vÕt th−¬ng ngo¹i khoa ë gia sóc.

- Cã thÓ g©y tª tuû sèng, vïng l−ng h«ng ë gia sóc.

- G©y tª trong çc tr−êng hîp chÊn th−¬ng, n¹o vÐt vÕt th−¬ng

- Ch÷a bong g©n, s−ng khíp, sai khíp, çc bÖnh vÒ khíp

- Ch÷a co giËt, ®au bông, co th¾t khÝ qu¶n, khã thë çc lo¹i gia sóc.

- Ch÷a viªm tö cung tr©u bß phèi hîp víi çc kh¸ng sinh

- Ch÷a suy dinh d−ìng, phï thòng phèi hîp víi Vitamin B1 ë tr©u, bß, lîn.

4. LiÒu l−îng

* G©y tª t¹i chç: Tiªm d−íi da theo çch g©y tª thÊm dïng dung dÞch Novocain 2-3%:

- Tr©u, bß, ngùa: 0,5-1,5 g/lÇn

- Lîn, dª, cõu: 0,15-0,3 g/lÇn

- Chã: 0,02 g/lÇn

* Ch÷a khã thë, co giËt, ®au bông:

Tiªm tÜnh m¹ch dung dÞch Novocain 1-5%

- Tr©u, bß, ngùa: 0,5-1,5 g/lÇn


98

- Lîn, dª, cõu: 0,15-0,3 g/lÇn

* Ch÷a ®au l−ng:

Tiªm d−íi da dung dÞch 2-3% - liÒu nh− trªn

*G©y tª ngoµi mµng cøng

- Tiªm dung dÞch 1% trong n−êc sinh lý trong phÉu thuËt thêi gian ng¾n (kho¶ng 1 giê).

- Tiªm dung dÞch 2% khi phÉu thuËt kÐo dµi (2-3 giê) cã thÓ kÕt hîp víi Adrenalin.

* G©y tª trong phÉu thuËt nh·n khoa: nhá dung dÞch 1%

* Tiªm th¼ng vµo bao khíp: ch÷a bong g©n, s−ng khíp dïng dung dÞch 2-3%.

* Tiªm vµo ®éng m¹ch chñ bông dung dÞch Novocain 1%.

* Phong bÕ vÕt th−¬ng, chÊn th−¬ng: Tiªm d−íi da dung dÞch Novocain 0,25%.

* Ch÷a suy dinh d−âng, phï thòng: Tiªm dung dÞch 0,25-0,5%


99

Ch−¬ng 4CHÕ PHÈM DïNG TRONG SINH S¶N

VËT NU¤I

HUYÕT THANH Ngùa CHöA

(Gonadotropin huyÕt thanh)

HuyÕt thanh ngùa chña (H.T.N.C) hay cßn gäi lµ PMS (Pregnant Mare Seum) ®−îc chÕ tõm¸u ngùa çi cã chöa tõ 50-100 ngµy. Trong huyÕt thanh ngùa chöa cã chøa hai lo¹i kÝch tè®ã lµ FS (Folliculo stimulin hormon) vµ LH (Luteino stimulin hormon).

§¬n vÞ UI t−¬ng øng víi 25mg mÉu chuÈn quèc tÕ. HTNC thuéc lo¹i prolan A.

HuyÕt thanh phô n÷ cã chöa còng chøa Prolan B.

1. T¸c dông

ë gia sóc ®ùc: KÝch tè FSH cã t¸c dông t¨ng c−êng sù ph¸t dôc cña th−îng b× èng sinh tinhnhá, t¹o ra tinh trïng

KÝch tè LH cã t¸c dông thóc ®Èy sù ph¸t dôc cña tæ chøc kÏ ë tinh hoµn ®Ó tiÕt ra Adrogeng©y nªn sù kÝch dôc cña con ®ùc.

ë gia sóc çi: FSH cã t¸c dông kÝch thÝch trøng chÝn.

LH cã t¸c dông tiÕp theo lµ kÝch thÝch rông trøng.

Tû lÖ FSH/LH ph¶i thÝch hîp (LH ph¶i lín h¬n) th× sù rông trøng ®−îc dÔ dµng. Khi kÕt hîpvíi Gonadotropin th× HTNC g©y ®éng dôc ë gia sóc çi tèt h¬n.

2. ChØ dÞnh

HTNC ®−îc dïng trong çc tr−êng hîp sau:

- Lµm t¨ng tÝnh h¨ng sinh dôc, t¨ng sè l−îng tinh trïng, chèng chøng v« tinh trïng cñaçc gia sóc ®ùc

- Lµm t¨ng sù ®éng dôc cña gia sóc çi, kÝch thÝch ®éng dôc sím ë nh÷ng gia sóc çichËm ®éng dôc hay trong mïa kh«ng ®éng dôc.

- G©y ®éng dôc hµng lo¹t ë gia sóc çi.

- KÝch thÝch gia sóc çi chöa nhiÒu thai, ®Î nhiÒu con.

3. LiÒu l−îng

+ Gia sóc ®ùc: Tiªm b¾p thÞt

- Tr©u, bß, ngùa tr−ëng thµnh: 100-3000 UI

3 ngµy tiªm 1 lÇn. Tiªm nh¾c l¹i 4 lÇn.


100

- Tr©u, bß, ngùa t¬ (10-18 th¸ng tuæi): 500 UI/ngµy

Tiªm trong 1 tuÇn. NghØ 1 tuÇn.

Sau tiªm nh¾c l¹i thªm 1 tuÇn n÷a.

- Lîn, cõu: 1000 UI


- Chã: 500-1000 UI


+ Gia sóc çi: Tiªm b¾p thÞt

- Tr©u bß trªn 18 th¸ng tuæi: 1000-1500 UI/ngµy.

Çch mét ngµy tiªm 1 lÇn.

Tiªm nh¾c l¹i 6 lÇn liÒn

- Tr©u bß d−íi 18 th¸ng tuæi: 600 UI/ngµy.

Tiªm çch ngµy. Nh¾c l¹i 6 lÇn liÒn.

LiÒu trªn trong tr−êng hîp gia sóc çi c¬ quan sinh dôc kÐm ph¸t triÓn, buång trøng nhá, nªnkh«ng ®éng dôc. Trong tr−êng hîp kh«ng ®éng dôc trë l¹i sau khi ®· cai s÷a.

Tiªm tÜnh m¹ch hoÆc tiªm b¾p.

- Tr©u, bß, ngùa: 1500-3000 UI

Cã thÓ kÕt hîp tiªm thªm 2,5-5mg Ostrogen ë vÞ trÝ kh¸c.

Trong tr−êng hîp ®éng dôc b×nh th−êng nh−ng vÉn v« sinh


101

OESTRADIOL

Oestradiol lµ mét hormon çi ®−îc tiÕt ra tõ buång trøng. XÝ nghiÖp D−îc vµ vËt t− Thó y s¶nxuÊt lo¹i Oestracliol dïng ®Ò tiªm.

C«ng thøc

- Oestradiol 5mg

- Dung m«i vµ chÊt b¶o qu¶n 5ml

1. T¸c dông

Oestradiol benzoat t¸c dông gièng nh− Oestradiol tù nhiªn. Nã g©y xung huyÕt çc c¬ quansinh dôc çi, ph¸t triÓn tuyÕn s÷a vµ kÝch thÝch më cæ tö cung.

Oestradiol kÝch thÝch ph¸t triÓn nang trøng, thóc ®Èy trøng chÝn vµ rông trøng.

KÝch thÝch sù ph¸t triÓn d¹ con, ©m ®¹o, tuyÕn s÷a vµ çc tuyÕn sinh dôc phô, t¸c dông t¨ngtiÕt s÷a, t¨ng kh¶ n¨ng co bãp cña d¹ con vµ lµm d¹ con kÝch øng m¹nh víi Oxytocin.

Oestradiol t¸c dông m¹nh nhÊt ë giai ®o¹n ph¸t triÓn nang trøng ë gia sóc.

2. ChØ ®Þnh

- Dïng cho çc lo¹i gia sóc çi: ngùa, tr©u, bß, dª, cõu, lîn, chã...

- Dïng ®Ó ®iÒu trÞ chøng kh«ng ®éng dôc, kh«ng rông trøng, ho¹t ®éng sinh dôc yÕu, tªcøng buång trøng, teo buång trøng.

- Dïng ®Ó ®iÒu khiÓn chu kú sinh dôc theo ý muèn.

- Ch÷a xuÊt huyÕt tö cung, liÖt d¹ con, s¸t nhau, thai chÕt l−u. Viªm tö cung cÊp tÝnh vµm·n tÝnh.

- G©y bµi tiÕt s÷a, kÝch thÝch s÷a, víi liÒu thÝch hîp.

- §iÒu trÞ bÖnh viªm da do néi tiÕt.

- Dïng ®Ó g©y s¶y thai, ngõng tiÕt s÷a víi liÒu cao.

- Ch÷a bÖnh t¨ng sinh vµ viªm tuyÕn tiÒn liÖt ë ®éng vËt ®ùc.

- øc chÕ ho¹t tÝnh cña tinh hoµn - gi¶m tÝnh ®éng ®ùc.

3. Chèng chØ ®Þnh

Kh«ng dïng cho gia sóc ®ang cã chöa vµ nguy c¬ ch¶y m¸u d¹ con.

4. LiÒu dïng

Tiªm b¾p thÞt hay d−íi da:

- Ngùa, tr©u, bß çi: 5-10 ml/lÇn

- Dª, cõu çi: 2-3 ml/lÇn

- Lîn n¸i: 3-5 ml/lÇn


102

- Chã çi: 0,1-0,3 ml/lÇn

ChØ dïng tiªm l-2 lÇn trong tuÇn, çch 2-3 ngµy/mét lÇn

Chó ý:

- Dïng l©u ngµy Oestradiol cã thÓ g©y dßn x−¬ng, g·y x−¬ng chËu, thiÕu chøc n¨nghoÆc gi¶m sinh buång trøng.

- Dïng liÒu cao g©y c−êng dôc, s−ng tÊy ©m hé vµ d¹ con.

- §èi víi gia sóc chöa - g©y nguy c¬ s¶y thai.

- §èi víi gia sóc ®ang tiÕt s÷a - cã thÓ ngõng tiÕt s÷a.


103

OXYTOCIN

Oxytocin cßn gäi lµ kÝch thÝch tè thóc ®Î, tr−íc ®©y ®−îc chiÕt xuÊt tõ protein, ngµy nay cãthÓ tæng hîp ®−îc b»ng con ®−êng ho¸ häc.

Oxytocin lµ mét kÝch tè thuÇn khiÕt, an toµn, kh«ng g©y bÊt kú mét ph¶n øng nµo ®èi víi c¬thÓ.

1. TÝnh chÊt

Oxytocin tinh khiÕt cã d¹ng bét.

1mg Oxytocin nguyªn chÊt t−¬ng ®−¬ng 500 UI.

Trong thó y th−êng dïng d−íi d¹ng dung dÞch chøa 6-10 UI/ml

Dung dÞch thuèc tiªm trong suèt, cã ph¶n øng acid nhÑ.

2. T¸c dông

Oxytocin cã t¸c dông chñ yÕu kÝch thÝch sù co rót çc sîi c¬ tr¬n cña tö cung, lµm cho töcung co bãp, cã t¸c dông ®Èy thai lóc ®Î.

Thuèc còng cã t¸c dông trªn çc c¬ tr¬n cña tuyÕn s÷a vµ èng dÉn s÷a, kÝch thÝch t¨ng tiÕt s÷avµ ®Èy s÷a ra ngoµi.

Thuèc cßn t¸c dông víi c¶ c¬ tr¬n ë ruét, tiÕt niÖu vµ lµm co çc m¹ch m¸u nhá, nhÊt lµ çcm¹ch m¸u ë tö cung do ®ã lµm t¨ng huyÕt ¸p.

3. ChØ ®Þnh

Oxytocin ®−îc dïng ®Ó phßng vµ trÞ çc bÖnh sau:

- Thóc ®Î ®èi víi nh÷ng gia sóc çi mµ tö cung ®· më nh−ng co bãp yÕu.

- KÝch thÝch t¨ng tiÕt s÷a ë lîn, tr©u, bß, chã sau ®Î.

- Phßng vµ ch÷a nh÷ng chøng liÖt d¹ con ë gia sóc.

- §Èy nh÷ng chÊt bÈn trong tö cung sau khi ®Î.

- CÇm m¸u trong tr−êng hîp ch¶y m¸u, rØ m¸u sau khi ®Î hay sau phÉu thuËt s¶n khoa.

- Trong bÖnh ®au ruét ngùa do liÖt ruét.


- Kh«ng dïng cho gia sóc xoang chËu hÑp hay khi ®Î mµ cæ tö cung ch−a më v× tö cungco bãp m¹nh, thai kh«ng ra ®−îc dÉn tíi vì tö cung vµ thai chÕt.

- Kh«ng dïng trong tr−êng hîp ngùa ®au bông khi ®ang cã chöa.

- Kh«ng dïng trong ®au bông ngùa do t¾c ruét c¬ giíi.

- Kh«ng dïng trong tr−êng hîp ch¶y m¸u khi ®ang cã chöa


104

5. LiÒu l−îng

Tiªm b¾p - d−íi da

- Gia sóc lín: 10-20-60 UI t−¬ng ®−¬ng 1-2-6 ml/con

- Lîn n¸i d−íi 200kg: 5-20 UI hay 0,5-2 ml/con

- Lîn n¸i trªn 200kg: 20-50 UI hay 2-5 ml/con

- Dª çi, cõu çi: 3-20 UI hay 0,3-2 ml/con

- Chã çi, mÌo çi: 2-10 UI hay 0,2-1 ml/con

Khi cÇn thiÕt cã thÓ tiªm tÜnh m¹ch víi liÒu gi¶m ®i mét nöa

Chó ý:

- Kh«ng dïng cho gia sóc çi mang thai v× sÏ lµm s¶y thai.

- Ph−¬ng ph¸p tiªm d−íi da, b¾p, tÜnh In¹ch lµ do yªu cÇu can thiÖp nhanh hay chËmhay kÐo dµi.

- ë ngùa vµ bß nªn tiªm d−íi da ®Ó hiÖu lùc thuèc t¨ng tõ thÊp ®Õn cao, gióp cho con çi®Î b×nh th−êng kh«ng h¹i søc.

- LiÒu l−îng cã thÓ t¨ng, gi¶m hay liÒu lÆp l¹i sau 30-60 phót tuú theo t×nh tr¹ng bÖnht×nh vµ sóc khoÎ gia sóc. Tuy nhiªn chØ nªn tiªm tèi ®a 2-3 lÇn trong 1 ngµy víi liÒuquy ®Þnh trªn. NÕu nhiÒu qu¸ cã thÓ g©y lén tö cung.

- Tiªm kÌm thuèc trî lùc cho gia sóc v× gia sóc çi tiªm Oxytocin sÏ mÖt v× co bãp töcung trong khi ®Î


105

TESTOSTERON

Testosteron lµ mét lo¹i kÝch tè sinh dôc ®ùc ®−îc chÕ t¹o tõ tinh hoµn cña dª ®ùc, bß ®ùc, lîn®ùc.

Testosteron còng ®−îc s¶n xuÊt t¹i buång trøng, vá th−îng thËn vµ nhau thai.

Trong thó y ta th−êng dïng d−íi d¹ng çc este cña Testosteron ®ã lµ Propionat testosteron vµçc Acetat testosteron.

1. TÝnh chÊt

Testosteron lµ chÊt bét tr¾ng hay vµng kh«ng tan trong n−íc, tan trong dÇu, Ýt tan trong ete,r−îu.

T¸c dông chËm nh−ng kÐo dµi nh−:

Propionat testosteron kÐo dµi 24-48 glê. Vµi chÕ phÈm kh¸c cña Testosteron kÐo dµi t¸c dôngtrong 3-5 tuÇn nh−: Herahydro benzoat testosteron (Sterandryl retard); Cenanthat testosteron(Androtardyl).

Çc chÕ phÈm nµy ®Òu ë d¹ng dung dÞch dÇu ®ãng èng chøa tõ 5-25mg ho¹t chÊt trong 1ml.

2. T¸c dông

- Testosteron kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña c¬ quan sinh dôc ®ùc.

- KÝch thÝch çc ®Æc tÝnh sinh dôc ®ùc khi tr−ëng thµnh (ph¸t triÓn d−¬ng vËt, b×u d¸i,tinh nang, tuyÕn tiÒn liÖt) vµ çc tËp tÝnh sinh dôc.

- Testosteron rÊt cÇn thiÕt cho sù sinh tinh trïng.

- Testosteron cßn t¸c dông m¹nh ®èi víi sù ®ång ho¸ cña c¬ thÓ, ®Æc biÖt ®ång ho¸protit.

3. ChØ ®Þnh

Testosteron ®−îc dïng ®Ó ®iÒu trÞ nh÷ng bÖnh sau:

- Kh«ng cã kh¶ n¨ng sinh s¶n cña gia sóc ®ùc: l·nh ®¹m sinh dôc, rèi lo¹n sinh s¶n tinhtrïng (th−êng kÕt hîp víi huyÕt thanh ngùa chöa hay Gonado liberin).

- KÝch thÝch ph¸t triÓn tinh hoµn.

- Dïng trong çc tr−êng hîp ch¶y m¸u tö cung, u x¬ tö cung, ung th− vó cña gia sócçi.

- §iÒu trÞ b¨ng huyÕt ë chã çi, lîn çi.

- KÝch thÝch t¨ng träng ë bß çi t¬ (cÊy ghÐp d−íi tai).

- Testosteron kÝch thÝch sù sinh tr−ëng cña gia sóc non.

- T¨ng qu¸ tr×nh ®ång ho¸ - t¨ng träng l−îng çc loµi Håi phôc nhanh c¬ thÓ sau khim¾c bÖnh truyÒn nhiÔm, néi khoa...

- Testosteron båi bæ c¬ thÓ trong tr−êng hîp thiÕu dinh d−ìng, gÇy yªu, suy nh−îc cßicäc cña gia sóc.


106

4. LiÒu l−îng

Tiªm b¾p thÞt:

- Tr©u, bß, ngùa: 200-500 mg/lÇn

- Dª, cõu, lîn: 100-150 mg/1Çn

- Chã ®ùc: 25-100 mg/lÇn

- Chã çi (bÖnh tö cung): 100-400 mg/lÇn

- MÌo: 10-25 mg/lÇn

Sau 2-4 tuÇn tiªm nh¾c l¹i.


107

FOLLICULIN

Folliculin lµ mét kÝch tè sinh dôc çi, ®−îc chiÕt xuÊt tõ n−íc tiÓu ®éng vËt cã thai. 1 lÝt n−íctiÓu ngùa cã thai cã kho¶ng 300.000 ®¬n vÞ.

1. TÝnh chÊt

Folliculin lµ tinh thÓ tr¾ng bãng, Ýt tan trong dÇu, cån, n−íc, dÔ tan h¬n trong cån 1000, tantrong Etyl acetat (1mg t−¬ng ®−¬ng 10.000 ®¬n vÞ quèc tÕ).

Trong thó y th−êng dïng d−íi d¹ng Follicillin benzoat. Folliculin benzoat lµ tinh thÓ tr¾ng Ýttan trong cån vµ çc dÞch thÓ, tan trong dÇu.

Folliculin cã t¸c dông kÐo dµi trong c¬ thÓ.

2. T¸c dông

KÝch thÝch d¹ con t¨ng sinh, bé phËn sinh dôc çi ph¸t triÓn, niªm m¹c d¹ con dµy lªn, h×nhthµnh nhiÒu m¹ch m¸u, çc tuyÕn niªm m¹c t¨ng thªm tuyÕn to ra, çc èng dÉn s÷a ph¸t triÓn®èi víi tr©u, bß, lîn, chã.

KÝch thÝch lµm t¨ng c−êng co bãp d¹ con ë gia sóc çi.

3. ChØ ®Þnh

Folliculin ®−îc dïng trong nh÷ng tr−êng hîp sau:

- KÝch thÝch kh¶ n¨ng sinh s¶n cña gia sóc çi.

- KÝch thÝch c¬ quan sinh dôc çi ph¸t triÓn: d¹ con, bÇu vó.

- T¨ng c−êng co bãp d¹ con, kh«ng dïng khi con vËt cã thai.

- §iÒu trÞ chøng thiÕu kh¶ n¨ng sinh dôc.

4. LiÒu l−îng

Tiªm d−íi da hay b¾p thÞt:

- Tr©u, bß, ngùa: 1500-200 ®¬n vÞ/lÇn

- Dª, cõu, lîn: 400-500 ®¬n vÞ/lÇn

- Chã: 150-300 ®¬n vÞ/lÇn

Mçi ngµy tiªm 1 lÇn. Tiªm liªn tôc trong 2-4 ngµy.

Dung dÞch Folliculin 1ml cã 200 ®¬n vÞ.

Dung dÞch Folliculin dÇu: 1ml cã 100 ®¬n vÞ.


108

PROSTAGLANDIN

Prostaglandin ®−îc ph©n lËp tõ tinh nang cña bß ®ùc, tinh nang dª ®ùc vµ cßn ®−îc t×m thÊyë loµi san h« sõng Euplexaura vµ mét sè loµi t¶o.

Prostagladin cßn ®−îc tæng hîp ho¸ häc cã ho¹t tÝnh cao.

1. TÝnh chÊt

- Prostaglandin cã trong çc c¬ quan sinh dôc vµ trong çc tæ chøc ë nhiÒu loµi ®éng vËtcã vó, chim, bß s¸t, ç .

- Cã nhiÒu lo¹i Prostaglandin tù nhiªn (15 lo¹i) nh−ng quan träng nhÊt lµ lo¹i PGF2αLo¹i nµy bÞ ph©n huû khi ®−a vµo m¸u bëi çc men cña phæi vµ gan, nªn chØ dïng®−îc t¹i chç trong tö cung, ë sõng tö cung t−¬ng øng víi thÓ vµng.

- Prostaglandin tæng hîp ho¸ häc Ýt bÞ ph©n gi¶i, ho¹t tÝnh cao, Ýt cã t¸c dông phô. CãthÓ dïng tiªm b¾p thÞt.

2. T¸c dông

- T¸c dông quan träng ®Õn ho¹t ®éng sinh dôc - trong nh©n y còng nh− trong thó y,th−êng dïng lo¹i FGF2α

- PGF2α cã t¸c dông g©y ®éng dôc rông trøng hµng lo¹t

- PGF2α cã t¸c dông kÝch thÝch c¬ tr¬n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù dÞch chuyÓn çctinh trïng ®i vµo tö cung vµ kÝch thÝch co bãp tö cung lóc chuyÓn d¹ ë sóc vËt çi.

- PGF2α kÝch thÝch hÖ tim m¹ch (chøng m¹ch nhanh) ë sóc vËt

- T¸c dông trªn hÖ tiªu ho¸ g©y t¸c dông phô cã h¹i: ®au bông, n«n möa, Øa ch¶y... ëgia sóc khi dïng thuèc.

3. ChØ ®Þnh

Prostaglandin ®−îc sñ dông trong nh÷ng tr−êng hîp sau:

- KÝch thÝch kh¶ n¨ng sinh s¶n cña tr©u, bß, ngùa.

- T¨ng c−êng tÝnh ®éng dôc cña gia sóc çi.

- Ch÷a bÖnh u nang buång trøng ë gia sóc çi.

- KÝch thÝch qu¸ tr×nh rông trøng nhanh ngay c¶ trong thêi kú s¶n s÷a ë ngùa çi.

- Lµm t¨ng nhanh chu kú ®éng dôc míi ë sóc vËt çi

- Dïng Prostaglandin trong tr−êng hîp chÕt ph«i vµ thai chÕt l−u (tèng ra ngoµi)

- Trong tr−êng hîp viªm néi m¹c tö cung cã mñ, bäc mñ tö cung, th¶i mñ vµ dÞch rangoµi.

- KÝch thÝch rông trøng nh©n t¹o hµng lo¹t ®Ó tiÕt hµnh thô tinh nh©n t¹o kh«ng cÇn ph¸thiÖn ®éng dôc ë gia sóc çi

- G©y s¶y thai theo ý muèn.


109

- G©y ®Î chñ ®éng ë gia sóc çi.

4. LiÒu l−îng

G©y ®Î chñ ®éng ®−îc tiªm b¾p thÞt çc chÕ phÈm tæng hîp víi liÒu:

- Ngùa çi: Lyprostil (Prosolvin): 7,5 mg/ngµy

- Bß çi: Cloprostenol (Estrumate, Uniandin): 500 mg/ngµy

Dinopost (Dinolytin, Hormo PGF2α): 25 mg/ngµy

Etiproston (Prostavet): 5 mg/ngµy

Luprostiol (Prosolvin): 15 mg/ngµy

- Lîn n¸i: Cloprostenol (Plante): 175 mg/ngµy

Dinoprost (Dinobytic): 10 mg/ngµy

Luprostiol (Prosolvin): 7,5 mg/ngµy

Chó ý:

- Kh«ng dïng ë gia sóc çi cã chöa.

- Kh«ng tiªm tÜnh m¹ch.

- ChØ ®−îc dïng s÷a sau 24 giê tiªm Prostaglandin vµ chØ dïng thÞt sau 3-7 ngµy tiªmthuèc.

- CÈn thËn khi tiÕp xóc víi thuèc nhÊt lµ víi phô n÷ ë løa tuæi cã con, nguêi bÞ suyÔn -CÇn röa s¹ch thuèc khi dÝnh vµo da.


110

ESTRUMATE

1. TÝnh chÊt

Estrumate lµ dung dÞch thuèc tiªm, kh«ng mµu, dïng ®Ó tiªm. T¸c dông t−¬ng tù nh−Prostaglandin, do c«ng ty Coopers (Anh quèc) s¶n xuÊt. Thuèc chuyªn dïng cho bß, ngùa.Thuèc cã tÝnh chÊt kÝch thÝch rông trøng cao, ®iÒu khiÓn kÕ ho¹ch sinh s¶n theo ý muèn. Cãt¸c dông tèt trong viÖc ch÷a çc héi chøng rèi lo¹n sinh s¶n trªn ngùa vµ bß.

2. ChØ ®Þnh

Estrumate ®−îc dïng trong nh÷ng tr−êng hîp sau:

- Ch÷a héi chøng rèi lo¹n sinh s¶n trªn ngùa vµ bß.

- KÝch thÝch qu¸ tr×nh ®éng ®ùc ë gia sóc ë nh÷ng con chËm ®éng ®ùc.

- Thóc ®Î do kÝch thÝch co bãp tö cung.

- Ch÷a nh÷ng bÖnh vÒ buång trøng, viªm néi m¹c tö cung thÓ m·n tÝnh ë bß, ngùa, lîn.

- Dïng Estrumate ®Ó nhanh chãng kÕt thóc hiÖn t−îng mang thai gi¶ ë ngùa, chã.

- H¹n chÕ vµ døt h¼n viÖc ®éng dôc trong thêi kú cho s÷a cña gia sóc.

- Dïng trong viÖc thiÕt lËp kÕ ho¹ch viÖc lªn gièng, ®iÒu khiÓn chu kú lªn gièng cña bßvµ ngùa.

3. LiÒu l−îng

Tiªm b¾p:

- Bß: 2 ml/lÇn

- Ngùa, lõa: 0,5-1-2 ml/lÇn

Chó ý:

- Kh«ng dïng cho gia sóc mang thai g©y s¶y thai.

- ChØ ®−îc dïng s÷a bß sau 24 giê tiªm thuèc.

- Tr¸nh d©y thuèc trªn da v× thuèc cã kh¶ n¨ng hÊp thô qua da.

- CÈn thËn khi tiÕp xóc víi thuèc nhÊt lµ phô n÷ nu«i ½m con vµ ng−êi bÞ hen suyÔn.


111

Ch−¬ng 5

DUNG dÞch sinh lý mÆN NGäT

N−íC SINH Lý §¼NG TR¦¥NG

N−íc sinh lý ®¼ng tru¬ng lµ mét lo¹i huyÕt thanh nh©n t¹o gåm cã 2 lo¹i lµ n−íc sinh lý ngät®¼ng tr−¬ng vµ n−íc sinh lý mÆn ®¼ng tr−¬ng.

1. TÝnh chÊt

N−íc sinh lý ngät ®¼ng tr−¬ng lµ mét dung dÞch v« trïng chøa 5% glucoza.

5 phÇn v¹n Sacaroza hay 10% (phÇn tr¨m) Lactoza tinh khiÕt trong n−íc cÊt 2 lÇn vµ ®−îc tiÖttrïng b»ng ph−ong ph¸p hÊp −ít.

N−íc sinh lý mÆn ®¼ng tr−¬ng lµ mét dung dÞch v« trïng chøa 9 (phÇn ngh×n) Chlorua Natritinh khiÕt trong n−íc cÊt 2 lÇn, ®−îc tiÖt trïng b»ng ph−¬ng ph¸p hÊp −ít.

2. T¸c dông

- Cung cÊp n¨ng l−îng, dinh d−ìng cho c¬ thÓ ®ang bÞ bÖnh.

- Bæ sung n−íc cho c¬ thÓ, duy tr× sù æn ®Þnh ¸p lùc m¸u khi c¬ thÓ bÞ mÊt n−íc nh−:ch¶y m¸u, Øa ch¶y nÆng ë ®éng vËt.

- T¨ng c−êng ®µo th¶i chÊt ®éc, gi¶i ®éc, chèng ngé ®éc do acid cyanhydric lµ nhêglucoza kÕt hîp víi HCN t¹o thµnh mét dÉn chÊt cña acid r−îu kh«ng ®éc.

R-CHO + HCN + H2O → R-CHOH + COONH4

3. ChØ ®Þnh

N−íc sinh lý ®¼ng tr−¬ng ®−îc dïng trong çc tr−êng hîp sau:

- Héi chøng Øa ch¶y nÆng, c¬ thÓ mÊt nhiÒu n−íc cña çc lo¹i gia sóc.

- Çc tr−êng hîp ch¶y m¸u nÆng tr¹ng th¸i sèc.

- Çc tr−êng hîp viªm d¹ dµy, viªm ruét nÆng (th−êng kÕt hîp víi çc lo¹i kh¸ng sinhkh¸c).

- Trong çc tr−êng hîp ngé ®éc - n«n möa, nh×Ôm trïng

- Çc tr−êng hîp c¶m n¾ng, say n¾ng ë tr©u, bß.

- Båi bæ c¬ thÓ khi mÖt mái do lµm viÖc qu¸ søc ë tr©u, bß.

- T¨ng c−êng søc lùc c¬ thÓ trong çc héi chøng nhiÔm trïng cã biÕn chøng, trong çcbÖnh viªm gan, thËn, chøng Myoglobin mÖu ë tr©u, bß, chã.


112

- Trong tr−êng hîp báng nÆng ë gia sóc.

- Nuíc sinh lý mÆn ®¼ng tr−¬ng cßn dïng ®Ó röa s¹ch çc vÕt th−¬ng nhiÔm trïng, çcmôn nhät khi phÉu thuËt


- Kh«ng dïng trong çc bÖnh tim, tÝch muèi, tô m¸u ë phæi, çc bÖnh vÒ thËn.

5. LiÒu l−îng

Tiªm d−íi da hay tÜnh m¹ch

H©m nãng thuèc 370C míi tiªm.

- Tr©u, bß, ngùa: 1000-3000 ml/ngµy

- Dª, cõu, lîn: 200-300 ml/ngµy

- Chã: 50-100 ml/ngµy


113

SINH Lý −U TR−¬NG

N−íc Sinh lý −u tr−¬ng còng thuéc lo¹i huyÕt thanh nh©n t¹o vµ còng chia lµm 2 lo¹i:

- Sinh lý mÆn −u tr−¬ng

- Sinh lý ngät −u tr−¬ng (Sinh lý ®Ëm ®Æc).

1. TÝnh chÊt

- N−íc Sinh lý mÆn −u tr−¬ng lµ mét dung dÞch v« trïng chøa 10% Chlorua natri tinhkhiÕt trong n−íc cÊt 2 lÇn - tiÖt trïng b»ng ph−¬ng ph¸p hÊp −ít.

- N−íc Sinh lý ngät −u tr−¬ng lµ mét dung dÞch v« trïng chøa 30% glucoza tinh khiÕttrong n−íc cÊt 2 lÇn. §−îc tiÖt trïng b»ng ph−¬ng ph¸p hÊp −ít.

2. T¸c dông

T¸c dông t−ong tù nh− n−íc sinh lý ®¼ng tr−¬ng.

- Cung cÊp n−íc, muèi Natri cho c¬ thÓ ®Ó duy tr× æn ®Þnh ¸p lùc m¸u. LÊy l¹i tr¹ngth¸i c©n b»ng cho c¬ thÓ gia sóc ®ang bÞ bÖnh nÆng, kh«ng ¨n ®−îc.

- Chèng nhiÔm ®éc, t¨ng c−êng ®µo th¶i chÊt ®éc trong tÊt c¶ çc tr−êng hîp nhiÔm ®écdo ho¸ chÊt, thøc ¨n do b¶n th©n gia sóc tù nhiÔm ®éc trong qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt(N−íc Sinh lý ngät −u tr−¬ng).

- KÝch thÝch nhÑ co bãp c¬ tr¬n - gióp viÖc t¨ng c−êng kh¶ n¨ng håi phôc søc khoÎ cñagia sóc (N−íc Sinh lý mÆn −u tr−¬ng)

3. ChØ ®Þnh

N−íc sinh lý −u tr−¬ng ®−îc dïng trong nh÷ng tr−êng hîp sau:

- Çc tr−êng hîp thiÕu muèi Natri trong m¸u kÌm theo chøng t¾c ruét cã hiÖu qu¶ rÊttèt.

- Çc tr−êng hîp tù ngé ®éc cña c¬ thÓ.

- Trong tr−êng hîp mæ tho¸t vÞ bÑn cña ®ùc gièng, t¾c ruét ë chã.

- Trong çc truêng hîp rØ ch¶y mÊt m¸u.

- Trong chøng ®au bông ngùa, liÖt d¹ cá tr©u bß, lµm phôc håi nhu ®éng ruét (n−íc sinhlý mÆn −u tr−¬ng).

- Trong çc truêng hîp báng nÆng, diÖn báng réng mÊt n−íc nhiÒu g©y rèi lo¹n ®iÖngi¶i.

- Gi¶i ®éc khi bÞ ngé ®éc ho¸ chÊt, thuèc trõ s©u, thøc ¨n «i thiu, nÊm mèc, ®Æc biÖt rÊthiÖu qu¶ trong ngé ®éc s¾n (Sinh lý ngät −u tr−¬ng). Do c¬ chÕ glucoza kÕt hîp acidcyanhydric trong s¾n t¹o thµnh dÉn xuÊt cña ruîu kh«ng ®éc.

- Trong chøng Mioglobin, niÖu kÞch ph¸t ë gia sóc.


114


Viªm thËn, viªm c¬ tim m·n tÝnh.

5. LiÒu l−îng

Tiªm chËm vµo tÜnh m¹ch:

- Gia sóc lín: 100-500 ml/lÇn

- Gia sóc nhá: 20-50 ml/lÇn

- Chã: 3-5 ml/lÇn


115

Chu¬ng 6

THUèC DIÖT Ký SINH TRïNG

DIPTEREX

Tªn kh¸c: Trichlorphon

BiÖt d−îc: Nevaigon, Deprex, Dermofon, Bayeri, Divon, Ditrphon, Necrovar, Dilon...

Dipterex lµ lo¹i thuèc th«ng th−êng ®−îc dïng ®Ó tÈy giun s¸n cho lîn, diÖt ngo¹i ký sinhtrïng cho tr©u bß vµ lîn.

1. TÝnh chÊt

Dipterex cã tªn ho¸ häc: 0,0-dimethyl 2,2-trichlo-1 hydroxymethin-phosphonat cã d¹ng tinhthÓ tr¾ng ®ôc, tan trong n−íc, mïi h¾c, dÔ hót Èm vµ ch¶y.

Dipterex dïng trong thó y chøa 90-95% ho¹t chÊt, cßn lo¹i dïng diÖt c«n trïng cho c©y trångchØ chøa 60% ho¹t chÊt.

Khi sö dông cho uèng, thuèc thÊm nhanh vµo çc tæ chøc, bµi xuÊt qua ®−êng thËn, s÷a víi®Ëm ®é cao, sau 8-24 giê sö dông thuèc. Thuèc cã ®éc tÝnh cho ®éng vËt sö dông, rÊt mÉnc¶m víi gia cÇm.

2. T¸c dông

Dipterex cã t¸c dông tÈy giun ®òa lîn (Ascaris suum); s¸n l¸ ruét lîn (Fasciolopsis buski);çc loµi gi−n trßn kh¸c ký sinh ®−êng tiªu ho¸; diÖt c«n trïng ngo¹i ký sinh nh−: çc loµi vevµ çc loµi rËn ký sinh ë tr©u, bß, lîn, ngùa, chã vµ mÌo; diÖt çc loµi ghÎ (Sarcoptes,Pseuroptes, Corioptes, Kneumiocoptes...) ë gia sóc vµ gia cÇm.

C¬ chÕ t¸c dông cña Dipterex lµ øc chÕ men Cholinesteraza lµm cho Acetylcholin s¶n sinh ratrong c¬ kh«ng ph©n gi¶i kÝch øng c¬ tr¬n cña ký sinh trïng giËt m¹nh dÉn tíi tª liÖt; ®ångthêi thuèc còng lµm t¨ng co bãp cña c¬ tr¬n èng tiªu ho¸ vËt chñ, cã t¸c dông ®Èy ký sinhtrïng ra ngoµi.

3. ChØ ®Þnh

- TÈy giun ®òa, s¸n l¸ ruét lîn, giun l−¬n (Strongyloides spp), giun kÕt h¹t ë lîn(Oesphagostomum spp).

- TÈy çc loµi giun xo¨n d¹ mói khÕ cña tr©u bß (Haenlonchus contortus, Pestertagiaspp, Mecistocirrhus spp).

- DiÖt ve ë tr©u, bß, lîn vµ sóc vËt kh¸c.

- DiÖt rËn ë lîn, tr©u, bß, chã vµ mÌo.

- DiÖt m¹t, rËn ë gµ vµ gia cÇm.

- DiÖt ruåi, mßng trong chuång tr¹i vµ b·i ch¨n gia sóc


116

4. LiÒu sö dông

- TÈy giun s¸n cho lîn: cho uèng theo liÒu 150-200 mg/kg thÓ träng.

- TÈy giun trßn cho tr©u bß: cho uèng theo liÒu 50-100 mg/kg thÓ träng.

- DiÖt ve, ghÎ, rËn cho tr©u, bß, lîn: pha dung dÞch 1-2% b«i lªn da hoÆc phun lªn dacho sóc vËt.

- DiÖt ruåi, mßng, muçi: pha dung dÞch 2% vµ phun lªn chuång tr¹i, b·i ch¨n sóc vËttheo ®Þnh kú.

- DiÖt dßi da cho sóc vËt: cho uèng theo liÒu 50-80 mg/kg thÓ träng, dïng 3 liÒu, çchnhau 1 th¸ng cho mçi liÒu.

- DiÖt m¹t, mß vµ rËn gµ: pha dung dÞch 0,15% b«i lªn da gµ; sau 5 ngµy lÆp l¹i viÖc b«ithuèc. Chó ý: kh«ng ®Ó cho gia cÇm ¨n, uèng ph¶i thuèc v× çc gia cÇm rÊt mÉn c¶mvíi thuèc; víi liÒu dïng trªn, cã thÓ chÕt khi ¨n uèng ph¶i thuèc.

§iÒu cÇn chó ý:

- Kh«ng dïng thuèc cho tr©u, bß ®ang v¾t s÷a vµ lîn n¸i ®ang nu«i con.

- Kh«ng dïng cho tr©u, bß, lîn ®ang mang thai.

- Kh«ng ®−îc cho gµ vµ gia cÇm ¨n, uèng ph¶i thuèc.

- Khi sóc vËt ngé ®éc cã hiÖn t−îng: ch¶y r·i rít, n«n möa, Øa láng, vËt v· th× cÇn xö trÝngay: tiªm Atropin Sunphat dung dÞch 1% cho tr©u bß víi liÒu 6-10ml; cho lîn, dª,cõu 2-5ml; cã thÓ lÆp l¹i sau 2-3 giê nÕu nh− sóc vËt cßn biÓu hiÖn ph¶n øng.


117

PIPERAZIN

Tªn kh¸c: Piperazidine, Diethylenediamine,Hexahydropyrazine

BiÖt d−îc: Antepar, Piperascat, Vermitox

Piperazin lµ lo¹i thuèc th«ng th−êng, Ýt ®éc dïng ®Ó tÈy çc lo¹i giun trßn ký sinh ®−êng tiªuho¸ ë gia sóc, gia cÇm, ®Æc biÖt cã hiÖu lùc cao ®èi víi nhãm giun ®òa, giun kim.

1. TÝnh chÊt

Tªn ho¸ häc lµ: Dietylen - diamin

Piperazin ®−îc dïng ë mét sè d¹ng muèi, trong ®ã hai d¹ng ®−îc dïng phæ biÕn lµ: PiperazinAdipinat vµ Piperazin sunphat lµ lo¹i bét kÕt tinh tr¾ng, tan trong n−íc.

Ng−êi ta dïng Piperazin á d¹ng bét hoÆc viªn nÐn 0,5g cho sóc vËt uèng ®Ó tÈy giun kim chovËt nu«i. Thuèc Ýt ®éc th¶i trõ dÔ dµng acid uric qua n−íc tiÓu.

2. T¸c dông

Thuèc cã hiÖu lùc cao tÈy çc loµi giun ®òa, giun kim; Ýt cã t¸c dông víi çc loµi giun trßnkh¸c ë gia sóc vµ gia cÇm.

3. ChØ ®Þnh

- TÈy giun ®òa lîn (Ascaris Suum), giun l−¬n (Strongyloides).

- TÈy giun ®òa bª, nghÐ (Toxocara vitulorum)

- TÈy giun ®òa ngùa (Paascaris equorum)

- TÈy giun ®òa chã mÌo (Toxocara canis, Toxocara mystax, Toxascaris leonina)

- TÈy giun ®òa gµ (Ascaridia galli)

- TÈy tÊt c¶ çc loµi giun kim ë gia sóc vµ gia cÇm (Oxyuris equi, Heterakis gallinae).

4. LiÒu sö dông

- LiÓu tÈy giun ®òa vµ giun l−¬n cho lîn: 220 mg/kg thÓ träng

- LiÒu tÈy giun ®òa cho bª nghÐ: 200-220 mg/kg thÓ träng

- LiÒu tÈy giun ®òa vµ giun kim ë ngùa: 100mg/kg thÓ träng

- LiÒu tÈy giun ®òa chã, mÌo vµ çc thó ¨n thÞt kh¸c: 200-220 kg thÓ träng.

- LiÒu tÈy giun ®òa vµ giun kim ë gµ: 30-50 mg/kg


118

5. Çch sö dông

Thuèc cã thÓ trén vµo thøc ¨n cho vËt nu«i.

Tr−íc hÕt trén mét Ýt thøc ¨n cho vËt nu«i ¨n hÕt, sau kho¶ng 30-60 phót míi cho gia sóc ¨nno. Kh«ng b¾t vËt nu«i ph¶i nhÞn ¨n.

§iÒu cÇn chó ý

Kh«ng dïng thuèc cho nh÷ng vËt nu«i bÞ viªm thËn, viªm gan, ®ang mang thai vµ cã héichøng thÇn kinh.


119

MEBENDAZOL

BiÖt d−îc: Antel, Noverme, Vermox, Mebenvet (lo¹i thuèc do Hungari s¶n xuÊt, chuyªndïng cho thó y, chØ cã hµm l−îng Mebendazol lµ: 10%).

1. T¸c dông

Mebendazol lµ lo¹i thuèc phæ réng, kh«ng nh÷ng cã thÓ tÈy ®−îc hÇu hÕt çc loµi giun trßnký sinh ®−êng tiªu ho¸, mµ cßn cã t¸c dông tÈy mét sè loµi s¸n d©y ë vËt nu«i.

2. TÝnh chÊt

Mebendazol cã tªn ho¸ häc lµ N (benzoyl - 5 benzimidazoyl 2) Carbamata, Methyl, cã d¹ngbét mµu vµng x¸m nh¹t, kh«ng tan trong n−íc, Ýt hÊp phô qua niªm m¹c ruét nªn rÊt Ýt ®éctÝnh.

3. ChØ ®Þnh

ë tr©u, bß, dª, cõu, h−¬u, nai:

- TÈy çc loµi giun trßn ký sinh ®−êng tiªu ho¸: giun ®òa (Toxocara vitulorum), giunkÕt h¹t (Oesophagostomum), giun xo¨n d¹ mói khÕ vµ ruét non (Haemonchus,Oestertagia, Mecistocirthus, Cooperia, Chabertia, Bunostomum, Nematodirus,Trichostrongylus...), giun l−¬n (Strongyloides), giun tãc (Trichuris).

- TÈy s¸n d©y (Moniezia).

- DiÖt giun phæi (Dictyocaulus).

ë lîn:

- TÈy giun ®òa (Ascaris suum)

- TÈy giun l−¬n (Strongyloides)

- TÈy giun kÕt h¹t (Oesophagostomum)

- TÈy giun d¹ dµy (Ascarops, Gnatostoma)

- TÈy giun tãc (Trichuris)

ë ngùa

- Giun ®òa (Parascaris equorum)

- Giun kim (Oxyuris equi)

- Giun xo¨n (Tichostronbylus, strongylus)

- S¸n d©y (Anoplocephalus)

- Giun phÕ qu¶n (Dietyocaulus)


120

ë çc loµi thó ¨n thÞt:

- Giun ®òa (Toxocara canis, Toxocara mystax, Toxascaris leonina)

- Giun mãc (Ancylostoma caninum, Uncinaria stenocephala).

- Giun tãc (Trichuris vulpis)

- Giun l−¬n (StrogyloidÑs canis)

- S¸n d©y (Dipyllidium caninum)

ë gia cÇm:

- Giun ®òa gµ (Ascaridia galli)

- Giun xo¨n (Trichostronggylus)

- Giun phÕ qu¶n (Syngamus)

- Giun d¹ dµy (Tetranleres)

- Çc loµi s¸n d©y (Raillietina)

4. LiÒu dïng

Thuèc dïng ë d¹ng viªn nÐn 100 mg/viªn; d¹ng cèm; d¹ng bét víi liÒu l−îng nh− sau:

- §èi víi tr©u bß: 10-15 mg/kg thÓ träng

- §èi víi dª, cõu: 15-20 mg/kg thÓ träng

- §èi víi ngùa: 5-10 mg/kg thÓ träng

- §èi víi chã, mÌo: 80-100 mg/kg thÓ träng. Thuèc chia lµm 2 lÇn, uèng trong 2 ngµy®Ó tÈy giun ®òa vµ chia lµm 3 lÇn uèng trong 3 ngµy ®Ó tÈy giun mãc, giun tãc vµ s¸nd©y.

- §èi víi lîn:2-4 mg/kg thÓ träng

- §èi víi gia cÇm: 3-6 mg/kg thÓ träng; trong 7-14 ngµy.

Thuèc cho gia sóc, gia cÇm uèng tr−íc khi ¨n 1 giê.

§iÒu cÇn chó ý:

- Kh«ng dïng cho bå c©u, vÑt vµ mét sè chim trêi kh¸c.

- Kh«ng nªn cho gµ m¸i ®Î uèng trong thêi kú ®Î trøng.

- Kh«ng cho ngùa çi uèng thuèc khi cã thai 3 th¸ng ®Çu

- Kh«ng thÞt vµ ph©n phèi thÞt gia sóc ®· dïng thuèc tr−íc ®ã 7 ngµy.


121

TETRAMISOL

BiÖt d−îc: Nemicide, Anthelvet, Rupercol, Nilvera, Avinerm, Vadephen

1. TÝnh chÊt

Tetramisol thuéc nhãm Imidazothiadol, lµ mét lo¹i thuèc phæ réng ®iÒu trÞ çc bÖnh giun trßncã hiÖu lùc cao.

Tªn ho¸ häc lµ: 1,1 Tetrahydro 2,3,5,6 Diphenyl 6 inlidazo (2,1-b) thiazol, th−êng ®−îc dïngd−íi d¹ng muèi Clohydrat, cã kÕt tinh tr¾ng hoµ tan trong n−íc, kh«ng mïi, kh«ng hót Èm,kh«ng tan trong axªton.

Tetramisol cßn cã mét ®ång ph©n lµ Levamisol, cã tÝnh chÊt t−¬ng tù nh− Tetramisol; nh−ngÝt ®éc h¬n.

Thuèc hÇu nh− kh«ng thÊm qua ®−êng tiªu ho¸, bµi tiÕt nhiÒu qua ph©n; Ýt thÊm s÷a; t×m thÊynhiÒu h¬n trong mµng nhµy cña khÝ qu¶n; thuèc dung n¹p tèt ®èi víi gia sóc çi cã chöa vµgia sóc non; kh«ng g©y ¶nh h−ëng c¶m quan ®èi víi thÞt.

2. T¸c dông

Tetramisol cã ho¹t tÝnh cao ®èi víi çc loµi giun trßn nh−: giun ®òa, giun tãc, giun phÕ qu¶n,giun l−¬n tr−ëng thµnh còng nh− Êu trïng. C¬ chÕ t¸c ®éng chñ yÕu lµ lµm tª liÖt hÖ thèngthÇn kinh cña giun vµ g©y co bãp ruét, ®Èy giun ra ngoµi.

3. ChØ ®Þnh

ë sóc vËt nhai l¹i (tr©u, bß, dª, cõu):

- Çc bÖnh giun xo¨n d¹ dµy: (Haemonchus, Trichostrongylus, Cooperia, Nematodirus,Chambertia, Mecistocirrhus...).

- BÖnh giun kÕt h¹t (do Oesophagostomum).

- BÖnh giun phæi (do Dictyocaulus viviparus vµ D. filaria).

- Ngoµi ra, thuèc còng cã t¸c dông ®Õn mét sè giun ký sinh ë d−íi da (Pavafilariabovicola), ký sinh ë m¾t (Thelaria) vµ giun tãc (Trichuris).

ë lîn:

- BÖnh giun xo¨n d¹ dµy (do Ascarops, Gnatostoma).

- BÖnh giun phæi (do Metastrongylus sp).

- BÖnh giun ®òa (do Ascaris suum), giun l−¬n (do Strongyloides).

- BÖnh giun tãc (do Trichuris).

ë chã, mÌo:

- BÖnh giun ®òa (do Toxacara, Toxacaris)

- BÖnh giun d¹ dµy (do Gnatostoma spinigerum)

- BÖnh giun tãc (Trichuris vulpis)


122

- BÖnh giun chØ (Dicofilaria)

- Ngoµi ra, thuèc cã t¸c dông kh«ng m¹nh ®èi víi giun mãc (Ancylotoma canium vµUncinaria stenocephala).

ë gia cÇm:

- BÖnh giun ®òa (do Asearidia galli)

- BÖnh giun tãc (do Capillaria)

- BÖnh giun kim (do Heterakis gallinae)

- BÖnh giun d¹ dµy (do Tetrameres fissispina).

4. LiÒu l−îng

Thuèc cã thÓ dïng d¹ng viªn, bét hoÆc d¹ng tiªm víi liÒu sau:

§éng vËt LiÒu cho uèng: mg/kg thÓträng

LiÒu tiªm: mg/kg thÓträng

Tr©u, bß 10-15 5-7,5 (d−íi da)

Dª, cõu 15 7,5 (d−íi da)

Lîn 7,5-15 7,5

Chã, mÌo 10 7,5

Gia cÇm 40

CÇn chó ý:

- Cho uèng trong mét lÇn sau khi ¨n.

- Kh«ng dïng cho ngùa

- Kh«ng dïng cho gia sóc mang thai ë thêi kú cuèi v× thuèc kÝch thÝch thÇn kinh phãgiao c¶m vµ c¬ tr¬n.

- Kh«ng nªn sö dông qu¸ liÒu quy ®Þnh ®èi víi gia sóc; gia cÇm cã thÓ dïng liÒu caoh¬n vÉn kh«ng g©y çc ph¶n øng phô.


123

THIABENDAZOL

BiÖt d−îc: Foldan, Mintezol, Minzolum, Thibenzol,Thiasox, Omnizol, Nemapan, Minzolium, TBZ.

1. TÝnh chÊt

Tªn ho¸ häc lµ 2-(4' Thiazolyl) benzimidazol. Cã d¹ng bét tr¾ng mÞn hay phít n©u, kÕt tinh,kh«ng tan trong n−íc. Thuèc th−êng dïng á d¹ng chøa 50% ho¹t chÊt (bét) vµ 10% (viªnh¹t).

2. T¸c dông

Thiabendazol cã t¸c ®éng chñ yÕu trªn sù phong bÕ men Fumarat reductaza dÉn ®Õn lµm chÕtçc loµi giun trßn ®−êng tiªu ho¸ cña gia sóc vµ gia cÇm; ®−îc xem lµ thuèc cã phæ réng vµcã hiÖu lùc cao ®Ó ®iÒu trÞ çc bÖnh do giun trßn. Thuèc cßn cã t¸c dông diÖt çc loµi giuntrßn ®−êng h« hÊp khi dïng liÒu cao.

3. ChØ ®Þnh

Dïng ®Ó tÈy çc loµi giun trßn sau:

ë gia sóc nhai l¹i: tr©u, bß, dª, cõu:

- BÖnh do çc loµi giun ®u«i xo¾n èng tiªu ho¸, thuèc cã hiÖu lùc cao (do Haemonchus,Ostertagia, Trichostrongylus, Cooperia, Chembertia, Oesophagostomum). Tlluèc cãhiÖu lùc yÕu víi vµi loµi giun trßn kh¸c ë ®−êng tiªu ho¸ (do Nematodirus,Bunostomum, Êu trïng cña Oesophagostomum).

- BÖnh giun l−¬n (do Strongyloides).

- BÖnh giun ®òa bª nghÐ (do Toxocara vitulorum).

ë lîn:

- BÖnh giun ®òa (do Ascaris suum).

- BÖnh giun ®u«i xo¾n d¹ dµy (do Ascaropos, Gnatostona)

- BÖnh giun kÕt h¹t (do Oesophagostomum)

- BÖnh giun l−¬n (do Strongyloides)

ë ngùa:

- BÖnh giun ®òa (do Parascans equirum)

- BÖnh giun kim (do Oxyuris equi)

- BÖnh giun ®u«i xo¾n ë èng tiªu ho¸ ngùa (do Strongylus Trichonema).

- BÖnh giun l−¬n (do Strongyloides)


124

ë gia cÇm:

- BÖnh giun ®òa (do Ascaridia galli)

- BÖnh giun kim (do Heterakis gallinae)

- BÖnh giun d¹ dµy (do Tetrameres)

LiÒu dïng: Thuèc dïng ë d¹ng bét, d¹ng viªn nÐn 0,50g, c¬ thÓ cho uèng hoÆc trén víi thøc¨n theo liÒu sau:

- Tr©u, bß dïng: 60-100 mg/kg thÓ träng

- Ngùa: 50mg/kg thÓ träng

- Gia cÇm: 200 mg/kg thÓ träng


125

DERTYL

Tªn kh¸c: Menichlophoran

BiÖt d−îc: Bayer ME3625, Bater 9015A, Bilevon M.

1. TÝnh chÊt

Tªn ho¸ häc lµ 2,2 dihydroxy - 3,3 dinitro 5-5 dichloro diphenyl.

Thuèc ®−îc ®ãng viªn mµu xanh l¸ c©y sÉm. Viªn Dertyl-B chøa 500mg ho¹t chÊt vµ viªnDertyl-O chøa 100mg ho¹t chÊt.

2. T¸c dông

Dertyl kh«ng nh÷ng cã t¸c dông diÖt çc lo¹i s¸n l¸ gan tr−ëng thµnh mµ cßn ph¸ huû ®−îcçc lo¹i s¸n l¸ non ®ang di hµnh trong biÓu m« gan. Thuèc do Hungari vµ h·ng Bayer (CHLB§øc) s¶n xuÊt.

Thuèc an toµn, Ýt g©y t¸c dông phô côc bé còng nh− toµn th©n nªn kh«ng g©y s¶y thai khi giasóc cã chöa thêi kú ®Çu.

3. ChØ ®Þnh

§−îc dïng ®Ó phßng trÞ bÖnh s¸n l¸ gan do Fasciola hepatica, F. gigantica ë tr©u, bß, dª, cõu,h−¬u.

4. LiÒu dïng

Cho sóc vËt uèng trùc tiÕp theo liÒu sau ®©y:

- §èi víi tr©u dïng: 7-8 mg/kg thÓ träng

- §èi víi bß dïng: 3-4 mg/kg thÓ träng

Tr−íc khi cho uèng thuèc cÇn x¸c ®Þnh t−¬ng ®èi chÝnh x¸c träng l−îng sóc vËt. Thuèc chouèng mét lÇn, cã thÓ nhÐt viªn thuèc cho tõng sóc vËt uèng hoÆc hoµ víi n−íc ®æ cho uèng.

CÇn chó ý:

- Sóc vËt non, sóc vËt gµy yÕu, bß dung n¹p thuèc kÐm h¬n nªn cÇn sö dông liÒu chÝnhx¸c.

- Sóc vËt mÉn c¶m víi thuèc th−êng biÓu hiÖn sèt nhÑ, t¨ng nhÞp tim, cã thÓ trë l¹i b×nhth−êng sau 12-24 giê

- Sau khi cho uèng thuèc cÇn röa tay s¹ch sÏ, cÈn thËn.


126

DOVENIX

Dovenix do h·ng Rh«n-MÐrieux cña Ph¸p s¶n xuÊt

1. TÝnh chÊt

Ho¹t chÊt chøa trong Dovenix lµ Nitroxynil, lµ dung dÞch cã 25% ho¹t chÊt.

C«ng thøc nh− sau: Nitroxynil: 25g

Dung m«i ®Öm võa ®ñ: 100ml

Thuèc ®−îc bao gãi trong hép chøa 10 lä x 50ml vµ hép 4 lä x 250ml.

T¸c dông: Dovenix cã t¸c dông diÖt s¸n l¸ gan vµ mét sè loµi giun trßn ký sinh ®−êng tiªuho¸ cña sóc vËt nhai l¹i (tr©u, bß, dª, cõu). Thuèc an toµn Ýt g©y ra çc ph¶n øng phô.

2. ChØ ®Þnh

Dïng ®iÒu trÞ çc bÖnh giun s¸n sau:

- BÖnh s¸n l¸ gan (do Fasciola hapatica, F. gigentica)

- BÖnh giun chØ ë tr©u bß (do Parafilaria)

- BÖnh giun mãc (do Ancylostoma, Uncinaria) ë chã vµ thó ¨n thÞt kh¸c.

- BÖnh giun ®u«i xo¾n ®−êng tiªu ho¸ (Haemonchus, Bunostonum, Oesophagostomum)ë sóc vËt nhai l¹i.

3. LiÒu l−îng

Tiªm d−íi da cho sóc vËt, kh«ng cÇn b¾t nhÞn ®ãi

LiÒu dïng nh− sau:

Tr©u, bß, dª, cõu: 10mg/kg thÓ träng (t−¬ng ®−¬ng 1ml/25kg thÓ träng)

Tr−êng hîp m¾c bÖnh cÊp tÝnh vµ m¾c bÖnh giun chØ cã thÓ t¨ng liÒu sö dông ®Õn 1,3ml/25kgthÓ träng.

Chã vµ çc thó ¨n thÞt: dïng 10-15 mg/kg thÓ träng (t−¬ng ®−¬ng 1,5 ml/25kg thÓ träng). ëchã cã thÓ dïng tiªm hoÆc cho uèng. Cã thÓ tiªm 1ml pha lo·ng (2,5%) cho 3,5kg thÓ träng.

CÇn chó ý khi dïng thuèc:

- Dïng èng tiªm kh« hoÆc röa b»ng cån ®Ò tr¸nh çc ion Calci cã thÓ lµm kÕt tñaNitroxynil.

- ë sóc vËt gµy yÕu cã thÓ gi¶m liÒu 1/3 vµ nh¾c l¹i mét liÒu t−¬ng øng khi con vËt ®·khoÎ m¹nh.

- Dung dÞch Dovenix cã thÓ nhuém mµu tay vµ çc dông cô kh¸c, cã thÓ röa b»ng Natri-hyposulfit - 5%.


127

AZIDIN

Tªn kh¸c: Berenil

BiÖt d−îc: Veriben, Ganaseg.

1. TÝnh chÊt

Tªn ho¸ häc: 4,5,4-diamino-diazami-ano-benzen, cã d¹ng bét vµng hoÆc d¹ng viªn cèm, tannhanh trong n−íc, æn ®Þnh trong dung dÞch ®−îc 5 ngµy ë nhiÖt ®é phßng thÝ nghiÖm.

Azidin cã tÝnh diÖt khuÈn m¹nh. Nh−ng dïng ®iÒu trÞ chñ yÕu çc bÖnh do ®¬n bµo.

2. T¸c dông

Cã hiÖu lôc cao diÖt çc ®¬n bµo ký sinh ë ®éng vËt, ®−îc dïng chñ yÕu ®iÒu trÞ bÖnh do çctiªn mao trïng vµ lª d¹ng trïng g©y ra. Qua theo dâi, çc chuyªn gia thó y ®Òu cho r»ngthuèc kh«ng t¹o ra çc chñng ®¬n bµo kh¸ng thuèc. Thuèc cã t¸c dông diÖt tiªn mao trïng vµlª d¹ng trïng nhanh vµ Ýt khi g©y ra çc ph¶n øng phô.

3. ChØ ®Þnh

§−îc sö dông ®iÒu trÞ:

- BÖnh lª d¹ng trïng ë tr©u, bß (do Babesia bigemina, B. bovis, B. argentina).

- BÖnh lª d¹ng trïng ë cõu (do B. Ovis).

- BÖnh lª d¹ng trïng ë chã (do B. canis).

- BÖnh lª trïng ë bß (do Theileria mutans, Th. annulata).

- BÖnh tiªn mao trïng ë ®éng vËt (do Trypansoma congolense, T. vivax, T. evansi, T.Brucei).

- Thuèc dïng thÝch hîp cho c¶ gia sóc non vµ gia sóc tr−ëng thµnh.

4. LiÒu dïng

Dïng theo liÒu sau cho çc lo¹i gia sóc:

- LiÒu chung cho çc loµi gia sóc ®iÒu trÞ bÖnh lª d¹ng trïng: 0,5 - 1,0 g/100kg thÓträng.

- LiÒu dïng cho cho çc loµi gia sóc ®iÒu trÞ bÖnh tiªn mao trïng: 0,5-0,8g/100kg thÓträng.

Thuèc pha víi n−íc cÊt theo tû lÖ: 0,8-1g cho 5ml n−íc cÊt. Tiªm vµo b¾p thÞt, d−íi da.Trong tr−êng hîp cÊp tÝnh cã thÓ tiªm tÜnh m¹ch tai, nh−ng dung dÞch ph¶i pha lo·ng 1g cho10ml, vµ tiªm trî søc tr−íc khi ®iÒu trÞ.

NÕu bÖnh ch−a khái th× 15-20 ngµy sau tiªm thªm mét liÒu nh− liÒu ®Çu. Tæng liÒu trong métlÇn tiªm kh«ng ®−îc qu¸ 9 gam.


128

NAGANOL

Tªn kh¸c: Naganin

BiÖt d−îc: Suramin, Bayer 205, Moranin, Fumo 309.

Thuèc Bayer chÕ t¹o, sau ®ã nhiÒu n−íc ®· s¶n xuÊt sö dông chñ yÕu ®Ó ®iÒu trÞ çc bÖnh tiªnmao trïng ®éng vËt.

1. TÝnh chÊt

Tªn ho¸ häc: N-amino-benzoin-m-amino-pmetio-benzoin-1-naptilamin-4-6-8 trisunfonatNatri, lµ mét dÉn xuÊt ®èi xøng cña urª. §ã lµ lo¹i bét tr¾ng mÞn h¬i vµng chanh (Naganol)vµ h¬i hång (Naganill), nhÑ, dÔ hót Èm, tan trong n−íc, cã thÓ chÞu ®−îc n−íc ®un s«i(1000C). Khi pha dung dÞch trong h¬i ¸nh vµng chanh (Naganol) vµ h¬i hång, chuyÓn thµnhn©u nh¹t (Naganin).

2. T¸c dông

Cã t¸c dông m¹nh ®iÒu trÞ çc bÖnh tiªn mao trïng ®éng vËt (Tryponosomiasis). Thuèc sau®iÒu trÞ th¶i qua thËn, nh−ng tån l−u l©u ë gan vµ c¬ cña ®éng vËt nªn cßn ®−îc dïng ®Óphßng nhiÔm tiªn mao trïng.

3. ChØ ®Þnh

Thuèc ®−îc chØ ®Ønh ®Ó ®iÒu trÞ çc bÖnh tiªn mao trïng ë tr©u, bß, ngùa, chã do:Trypanosoma evansi, T. equiperdum, T. brucei, T. vivax, T. congolense...

4. LiÒu dïng

Dïng cho tr©u, bß, ngùa, chã ®Òu theo ph¸c ®å ®iÒu trÞ: dïng hai liÒu nh− sau:

- Ngµy thø nhÊt: dïng liÒu 0,01g/kg thÓ träng.

- Ngµy thø hai, thø ba: cho sóc vËt nghØ

- Ngµy thø t−: dïng liÒu 0,01g/kg thÓ träng.

Thuèc pha víi n−íc cÊt theo tû lÖ 10%. Thuèc cã thÓ tiªm b¾p thÞt hoÆc tiªm tÜnh m¹ch. Khitiªm tÜnh m¹ch, cÇn tiªm trî m¹ch tr−íc b»ng cafein, hoÆc long n·o n−íc.

CÇn chó ý

- Mét sè sóc vËt cã thÓ cã ph¶n øng côc bé sau tiªm vµo b¾p nh−: n¬i tiªm s−ng thòngkÐo dµi vµi ngµy. Cã thÓ tiªm Cafein, Vit. B1 trong 3 ngµy, n¬i s−ng sÏ hÕt dÇn.

- Mét sè sóc vËt cã thÓ cã ph¶n øng toµn th©n (kho¶ng 1%) nh−: ch¶y n−íc r·i, run r¶y,tim ®Ëp nhanh. Cã thÓ xö trÝ: cho gia sóc vµo n¬i m¸t; tiªm Vit. B1, Vit. C vµ longn·o nøíc. Kho¶ng 1 giê sau ph¶n øng sÏ hÕt.

- Thuèc pha xong chØ dïng trong thêi gian 6 giê - 8 giê.


129

TRYPAMIDIUM

Tªn kh¸c: IsometamidiumRh«n-MÐrieux (Ph¸p) s¶n xuÊt

BiÖt d−îc: Samorin do çc h·ng thuèc cña Anh s¶n xuÊt.

1. TÝnh chÊt

Tªn ho¸ häc: Isometamidium - hydrochlorur, lµ bét mµu ®á, mÞn, tan dÔ dµng trong n−íc,thµnh dung dÞch mµu hång. Thuèc ®−îc ®ãng gãi 1 gam trong giÊy thiÕc, lä chøa 10gam, lächøa 25 gam.

2. T¸c dông

Thuèc cã ho¹t tÝnh cao diÖt çc loµi tiªn mao trïng g©y bÖnh cho ®éng vËt (tr©u, bß, ngùa,chã, l¹c ®µ...). Ngoµi t¸c dông ®iÒu trÞ bÖnh tiªn mao trïng cÊp vµ m·n tÝnh, thuèc cßn cã kh¶n¨ng tån d− l¹i trong gan vµ tæ chøc cña ®éng vËt trong thêi gian 50-60 ngµy. Do vËy, thuèccã tÝnh phßng nhiÔm çc bÖnh tiªn mao trïng ®éng vËt.

3. ChØ ®Þnh

§−îc dïng ®Ó phßng trÞ:

- BÖnh tiªn mao trïng tr©u, bß, dª, cõu (do T. evansi, T.vivax, T. brucei, T.congolense).

- BÖnh tiªn mao trïng ë ngùa (do T. equinum, T. equiperdum, T. congolense, T.evansi).

- BÖnh tiªn mao trïng ë chã vµ thó ¨n thÞt (do T. evansi).

4. LiÒu dïng

§èi víi: tr©u, bß, ngùa, chã, dª, cõu ®Òu dïng liÒu tõ 05-1mg/kg thÓ trong. Nh−ng liÒu cßnph¶i thay ®æi tuú theo loµi tiªn mao trïng g©y bÖnh.

- §èi víi: T. congolense, T. vivax, T. brucei g©y bÖnh cho ®éng vËt ch©u Phi, dïngliÒu: 0,5-1mg/kg thÓ träng.

- §èi víi: T. evansi g©y bÖnh cho tr©u, bß, ngùa, chã, l¹c ®µ dïng liÒu 1mg/kg thÓträng.

Thuèc pha víi n−íc theo tû lÖ 1-2%. Tiªm vµo tÜnh m¹ch, hoÆc b¾p thÞt. Khi tiªm tÜnh m¹chcÇn tiªm thuèc trî tim tr−íc 15-20 phót. LiÒu thuèc chØ tiªm m«t lÇn. NÕu sóc vËt ch−a kháibÖnh th× sau 15-20 ngµy tiªm nh¾c l¹i lÇn thø hai còng nh− liÒu ®Çu.

CÇn chó ý:

- Cho sóc vËt nghØ lao t¸c khi tiªm thuèc nµy.

- Ch¨m sãc sóc vËt, cho ¨n uèng tèt, kh«ng cÇn nhÞn ¨n khi dïng thuèc.

- Dung dÞch thuèc ®· pha chØ dïng trong mét ngµy.


130

- Khi sóc vËt sö dông thuèc cã ph¶n øng phô: run rÈy, ch¶y r·i rít th× ngõng thuèc, tiªmthuèc trî tim m¹ch, cho uèng n−íc ®−êng.

NICLOSAMIDE

BiÖt d−îc: Yomesan, Radevern (§øc), Cestocid, Devermine (Hunggari), Lintex, Phenasal vµTrÐdÐmine.

1. TÝnh chÊt

Thuèc cã d¹ng bét vµng chanh, kh«ng tan trong n−íc, ®−îc dïng ë d¹ng bét hoÆc viªn nÐn0,5 gam, cã ho¹t tÝnh cao trong ®iÒu trÞ çc bÖnh s¸n d©y ký sinh ë ®−êng tiªu ho¸ cña ®éngvËt.

2. T¸c dông

Thuèc lµm ¶nh h−ëng ®Õn mét sè men chuyÓn ho¸ glucid cña s¸n; do vËy s¸n kh«ng hÊp thô®−îc chÊt ®−êng (glucoza) vµ bÞ chÕt. Thuèc Ýt tan vµ rÊt Ýt hÊp thu qua niªm m¹c ruét nªn Ýt®éc.

3. ChØ ®Þnh

§−îc dïng ®Ó tÈy s¸n d©y cho ®éng vËt vµ ng−êi.

- BÖnh s¸n d©y ë tr©u, bß, dª, cõu (do Moniezia expansa, M. benedini, Taemasaginata).

- BÖnh s¸n d©y ë lîn (do Taenia solium)

- BÖnh s¸n d©y ë chã, mÌo vµ thó ¨n thÞt (do Dipyllidium canium, Diphyllobothriummansoni).

- BÖnh s¸n d©y ë gia cÇm (do Railleietina).

4. LiÒu dïng

Dïng cho çc lo¹i sóc vËt theo liÒu sau:

- Tr©u, bß, dª, cõu: 50 mg/kg thÓ träng

- Lîn: 50 mg/kg thÓ träng

- Chã, mÌo, hæ b¸o: 80-100 mg/kg thÓ träng

- Gia cÇm: 100-150 mg/kg thÓ träng

Thuèc chØ cho uèng mét nöa liÒu vµo buæi s¸ng khi ch−a cho sóc vËt ¨n. Sau ®ã 1 giê chouèng nöa liÒu cßn l¹i. Sóc vËt ph¶i nhÞn ¨n ®Õn 3 giê sau míi cho ¨n uèng b×nh th−êng.Thuèc ph¶i t¸n nhá trén víi n−íc hoÆc Ýt thøc ¨n cho sóc vËt ¨n. Sau 6-10 giê, s¸n sÏ bÞ chÕtvµ theo ph©n ra ngoµi.

Sau 20 ngµy, sóc vËt ch−a tÈy s¹ch s¸n th× l¹i cã thÓ thÊy ®èt s¸n trong ph©n sóc vËt. Lóc ®ãph¶i tÈy tiÕp lÇn thø hai còng dïng nh− liÒu thuèc ®Çu.


131

LOPATOL

Thuèc do h·ng CIBA (Thôy SÜ) s¶n xuÊt.

1. TÝnh chÊt

Lµ d¹ng viªn nÐn mµu tr¾ng lo¹i 100mg vµ 500mg ®ãng trong giÊy thiÕc, chuyªn dïng tÈygiun trßn vµ s¸n d©y cho chã, mÌo.

2. T¸c dông

Cã hiÖu lùc cao trong viÖc tÈy giun trßn vµ s¸n d©y cho chã, mÌo; an toµn kh«ng g©y çc ph¶nøng phô. Cã thÓ dïng cho chã mÌo tõ 3 tuÇn tuæi vµ chã mÌo çi mang thai. HiÖu lùc tÈys¹ch giun ®¹t 90-95% vµ tÈy s¸n d©y ®¹t 80-85%

3. ChØ ®Þnh

§iÒu trÞ çc bÖnh giun s¸n sau:

- BÖnh s¸n d©y ë chã, mÌo vµ thó ¨n thÞt kh¸c (do Dipyllidium caninum,Diphyllobothrium mansom, Taenia pisiformis...).

- BÖnh giun mãc (do Ancylostoma caninum, Uncinaria stenocephala).

- BÖnh giun ®òa (do Toxocara canis, Toxocara mystax, Toxascaris leonina).

- BÖnh giun l−¬n (do Strongyloides canis).

- BÖnh giun tãc (do Trichuris vulpis)

4. LiÒu dïng

Chã, mÌo vµ çc thó ¨n thÞt kh¸c (hæ, b¸o, s− tö, cµy...) ®Òu dïng liÒu nh− nhau: 50mg/kg thÓträng. Thuèc cã thÓ cho uèng trùc tiÕp hoÆc trén víi mét Ýt thøc ¨n. Cho sóc vËt uèng thuèckhi ®ãi, vµ sau 1-2 giê cho ¨n uèng b×nh th−êng, kh«ng ph¶i kiªng ¨n.

NÕu thÊy sóc vËt ch−a s¹ch giun s¸n th× sau mét tuÇn tÈy l¹i nh− liÒu ®Çu.


132

FURAZOLIDON

Tªn kh¸c: Nitrofurazolidonum, Furazolidone

BiÖt d−îc: Furoxane (Ph¸p), Furoxone (Mü, Anh), Nifulidone, Nifuran (§øc), Puradin (NhËt),Trifurox (Thôy §iÓn) Viofuragin (Italia).

1. TÝnh chÊt

Tªn ho¸ häc: N (5 nitro - 2 - furfuriliden) - 3 - amino - 2 - oxazolidon; lµ d¹ng bét vµng mÞn,kh«ng tan trong n−íc, cã t¸c dông diÖt vi khuÈn vµ ®¬n bµo ký sinh, ®Æc biÖt lµ cÇu trïng,nh−ng l¹i rÎ h¬n çc lo¹i thuèc cã tÝnh n¨ng t−¬ng øng kh¸c.

2. T¸c dông

Cã t¸c dông m¹nh trong ®iÒu trÞ çc bÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng tiªu ho¸; Dïng ®−îc dïng chñyÕu ®Ó ®iÒu trÞ çc bÖnh ®¬n bµo ®−êng tiªu ho¸ nh−: bÖnh cÇu trïng vµ bÖnh lþ amip ë vËtnu«i.

3. ChØ ®Þnh

§iÒu trÞ çc bÖnh cho vËt nu«i sau ®©y:

- BÖnh cÇu trïng ë gia cÇm (do çc loµi thuéc Eimeria)

- BÖnh cÇu trïng ë thá (do çc loµi thuéc Eimeria)

- BÖnh cÇu trïng ë chã, mÌo (do çc loµi thuéc Isospora)

- BÖnh cÇu trïng ë tr©u bß (do çc loµi thuéc Eimeria)

- BÖnh lþ ë thó nu«i (®o Entanloeba spp)

- Çc bÖnh nhiÔm khuÈn ®−êng tiªu ho¸ ë gia sóc gia cÇm (do Salmonella; E. coli;Proteus; Aeromonas; Enteromonas).

4. LiÒu dïng

- §iÒu tÞ çc bÖnh cÇu trïng cho bª, nghÐ theo liÒu 20mg/kg thÓ träng, dïng tõ 2-3ngµy.

- §iÒu trÞ çc bÖnh cÇu trïng ë gµ: trén thuèc víi thøc ¨n theo tû lÖ 0,4 p 1000; dïng 3ngµy, nghØ 3 ngµy, råi l¹i dïng tiÕp cho ®Õn khi khái bÖnh. Th−êng ®−îc dïng ®Óphßng bÖnh, th−êng xuyªn trén thuèc víi thøc ¨n theo tû lÖ 0,1 p 1000.

- §iÒu trÞ çc bÖnh cÇu trïng ë chã, mÌo theo liÒu 40-50mg/kg thÓ träng.

- §iÒu trÞ çc bÖnh cÇu trïng ë thá: 40mg/kg thÓ träng.

- §iÒu trÞ çc bÖnh nhiÔm khuÈn vµ bÖnh lþ ®¬n bµo (do amip) dïng liÒu 40-50 mg/kgthÓ träng cho gia sóc.

CÇn chó ý:

- Kh«ng ®−îc dïng cho vÞt, ngan, ngçng v× chóng rÊt mÉn c¶m.


133

- Furazolidon dïng nhiÒu sÏ lµm gi¶m kh¶ n¨ng tiªu thô thøc ¨n vµ gi¶m ®Î trøng cñagµ.

REGECOCCIN

Tªn kh¸c: Meticlopindol, Clopindol

BiÖt d−îc: Coyden

1. TÝnh chÊt

Regecoccin lµ dÉn chÊt cña hydroxyridin, hydroxy- 4 piridin; d¹ng bét tr¾ng ®ôc rÊt Ýt tantrong n−íc.

Thuèc cã ®éc lùc thÊp diÖt çc loµi cÇu trïng ë gia sóc gia cÇm.

2. T¸c dông

Thuãc cã phæ réng trong ®iÒu trÞ çc bÖnh cÇu trïng, øc chÕ giai ®o¹n 2 cña qu¸ tr×nh ph¸ttriÓn cña çc loµi cÇu trïng: Eimeria tenella, E. necatrix, E. cervulina, E. maxima... ë giacÇm vµ E. bovis, E. zumi... ë bª nghÐ.

3. ChØ ®Þnh

Dïng ®Ó phßng trÞ bÖnh cÇu trïng ë gia cÇm, bª, nghÐ.

LiÒu l−îng: Thuèc trén vµo thøc ¨n hµng ngµy theo liÒu sau

- LiÒu phßng bÖnh cÇu trïng gµ: 125 g/tÊn thøc ¨n cho gµ ¨n hµng ngµy.

- LiÒu ch÷a bÖnh cho gµ: 0,025-0,05% trén víi thøc ¨n.

- LiÒu ch÷a bÖnh cho bª nghÐ: 0,03-0,04 g/kg thøc ¨n (chia lµm 2 lÇn vµ liªn tôc trong4 ngµy).


134

Esb3

1. TÝnh chÊt

D¹ng bét tr¾ng cø 200 gam cã 30 gam Sulfaclozine sodium, tan trong n−íc. Thuèc do h·ngCIBA (Thôy SÜ) s¶n xuÊt; ®ãng gãi 50g vµ 200g.

2. T¸c dông

Esb3 cã phæ réng diÖt cÇu trïng ë gµ; ®ång thêi còng cã t¸c dông diÖt vi khuÈn ë gia cÇm nh−:Pasteurella multocida (vi khuÈn tô huyÕt trïng), Salmonella gallinarum vµ S. pullorum (vikhuÈn th−¬ng hµn) ë gia cÇm.

Esb3 tan dÔ dµng trong n−íc, pha thµnh dung dÞch cho gµ uèng phßng chèng çc bÖnh cÇutrïng vµ bÖnh th−¬ng hµn.

3. ChØ ®Þnh

Phßng trÞ çc bÖnh:

* Gia cÇm:

- BÖnh cÇu trïng ë gµ (do E. tenella, E. necatrix, E. acervulina, E. brunetti, E.maxima).

- BÖnh cÇu trïng ë gµ t©y (do E. adenoides, E. meleagrimitis).

- BÖnh th−¬ng hµn gµ (do Salmonella gallinarum, S. pullorum) vµ bÖnh tô huyÕt trïng(do Pasteurella multocida).

4. LiÒu dïng

- Pha dung dÞch víi n−íc theo tû lÖ 0,03% (1g cho 1 lÝt) cho gµ uèng liªn tôc trong 3ngµy. NÕu cÇn cã kÐo dµi thêi gian sö dông.

- §èi víi E. tenella vµ E. necatrix lµ t¸c nh©n g©y bÖnh nguy hiÓm cho gµ cã thÓ t¨ngliÒu thuèc 1,5 - 2g cho 1 lÝt n−íc. Cho uèng liªn tôc 3 ngµy hoÆc uèng nh¾c l¹i nh−sau: ngµy thø 1, 3, 5 (cã thÓ 7, råi 9) hoÆc: ngµy thø 1, 2, 5 (råi 6 vµ 9).

Çc khu vùc cã æ dÞch cÇu trïng dïng trong 2-3 ngµy mçi tuÇn vµ dïng ®Õn tuÇn lÔ thø 3 vµthø 5. Cã thÓ thanh to¸n ®−îc sù « nhiÔm cÇu trïng trong ®µn gµ.

Esb3 trén víi thøc ¨n theo tû lÖ 2g cho 1kg thøc ¨n. LiÖu tr×nh phßng trÞ gièng nh− pha víin−íc trªn ®©y.

Dïng ®Ó diÖt vi khuÈn th−¬ng hµn vµ tô huyÕt trïng.

Pha dung dÞch 0,03-0,06% (1-2g/lÝt). §iÒu trÞ b»ng cho uèng 5 ngµy liÒn. Cã thÓ kÐo dµi thêigian ®iÒu trÞ còng kh«ng g©y ®éc cho ®éng vËt.

Thêi gian kÐo dµi ®iÒu trÞ tèi ®a: gµ: 14 ngµy; gµ t©y: 21 ngµy


135

Ch−¬ng 7

THUèC S¸T TRïNG

THUèC TÝM

(Permanganas kali)

1. TÝnh chÊt

Thuèc cã d¹ng kÕt tinh h×nh kim, ãng ¸nh kim lo¹i, mµu ®en lôc, hoµ tan trong n−íc thµnhdung dÞch mµu tÝm sÉm.

Thuèc tÝm cã tÝnh ¨n da, lµm thñng v¶i vµ han rØ kim lo¹i.

2. T¸c dông

Thuèc tÝm cã t¸c dông khö trïng, tiªu ®éc, chèng thèi, lµm se da do tÝnh oxy ho¸ m¹nh.

Trong m«i tr−êng axit thuèc tÝm cã t¸c dông oxy ho¸ m¹nh - gi¶i phãng nguyªn tö oxy nªnt¸c dông diÖt khuÈn m¹nh, ph¸ huû çc chÊt h÷u c¬ (m¸u, mñ) g©y thèi vµ lµm se da vµ cã t¸cdông khö ®éc cña çc Alcaloid (nh− trychnin, Atropin, morfin...) vµ näc r¾n.

3. ChØ ®Þnh

Thuèc tÝm ®−îc dïng ®Ó s¸t trïng nh÷ng tr−êng hîp sau:

- Khö trïng phßng mæ, phßng cÊy, nhµ nu«i gia sóc, chuång tr¹i, m¸y Êp trøng... (kÕthîp víi Formol). Tuy nhiªn hiÖn nay Ýt dïng.

- S¸t trïng çc vÕt th−¬ng, röa tö cung, bµng quang, ©m ®¹o

- Gi¶i ®éc Alcaloid, näc r¾n.

4. LiÒu dïng

S¸t trïng tiªu ®éc:

- Khö trïng tay, vÕt th−¬ng ngoµi da: dung dÞch 1% - 2%

- Röa tö cung, ©m ®¹o: dung dÞch 1-2%

- Thôt röa ruét trong tr−êng hîp tróng ®éc: dung dÞch 0,05%

- Khö ®éc näcr¾n: Tiªm dung dÞch thuèc tÝm 1% xung quanh vÕt r¾n c¾n.

- Khö trïng n−íc: B»ng hçn hîp sau:

+ Bét oxy ho¸ gåm: Thuèc tÝm: 60g

Mangan bioxyt: 50g

Canxi cacbonat: 20g

Bét tan: 370g


136

+ Bét khö gåm:

Natri hyposunflt: 66g

Bét tan: 440g

Cho bét oxy ho¸ vµo n−íc chõng 10 phót råi cho tiÕp bét khö vµo khuÊy kü läc ra ®−îc n−íctrong v« trïng.

Dïng víi tû lÖ 1g bét oxy ho¸, 1g bét khö lµm v« trïng 2 lÝt n−íc.

Chó ý: TÈy s¹ch thuèc tÝm trªn v¶i, da, l«ng b»ng mét trong çc dung dÞch sau:

- Axit Chlohydric 1%

- Axit Oxalic 3%

- Axit Tartic ®Ëm ®Æc 10%

- Dung dÞch Natri Bisunfit 10%


137

THUèC §á

(Mercurochrom)

1. TÝnh chÊt

Lµ chÊt bét hay m¶nh mµu lôc - hoµ tan trong n−íc t¹o thµnh dung dÞch mµu ®á. Dung dÞchbÒn v÷ng ë nhiÖt ®é th−êng.

2. T¸c dông

Thuèc ®á cã t¸c dông s¸t trïng, ®Æc biÖt cã t¸c dông víi çc tô cÇu liªn cÇu, E.Coli. ThuècthÊm qua çc tæ chøc dÔ dµng ®Ó ph¸t huy t¸c dông s¸t trïng, nh−ng kh«ng g©y kÝch øngngoµi da vµ çc tæ chøc. ë m«i tr−êng axit thuèc cã t¸c dông m¹nh h¬n m«i tr−êng trung tÝnhhay kiÒm tÝnh.

3. ChØ ®Þnh

Thuèc ®á ®−îc dïng ®Ó s¸t trïng, tiªu ®éc trong çc tr−êng hîp sau

- S¸t trïng vÞ trÝ tiªm, vÞ trÝ phÉu thuËt, vÞ trÝ thiÕn ho¹n, tay cña phÉu thuËt viªn.

- S¸t trïng rèn cho gia sóc s¬ sinh.

- S¸t trïng niªm m¹c, röa bé phËn sinh dôc khi nhiÔm khuÈn nay sau khi ®Î.

4. LiÒu l−îng

- S¸t trïng ngoµi da: Dïng dung dÞch 2-5%

- Viªm tö cung: Thôt dung dÞch 1-2%

- Viªm ©m ®¹o: Thôt dung dÞch 1-2%

Chó ý:

- Tr¸nh b«i thuèc ®á chung víi cån Iod dÔ g©y kÝch øng da vµ niªm m¹c.

- TÈy s¹ch vÕt ®á cña thuèc trªn da, l«ng b»ng çch tÈm dung dÞch thuèc tÝm vµ sau ®ãtÈm tiÕp dung dÞch axit Oxalic.


138

IOD

1. TÝnh ChÊt

Iod lµ mét ¸ kim, thuéc nhãm halogen thuèc ®éc b¶ng C

Iod cã d¹ng m¶nh, ãng ¸nh, bay h¬i ë nhiÖt ®é l¹nh, th¨ng hoa, tan m¹nh trong r−îu, cån, ªte;Glycerin, Chlorofoc rÊt Ýt tan trong n−íc.

Iod th−êng ®−îc dïng d−íi d¹ng cån Iod, dung dÞch Lugol vµ Glycerin Iod.

Çc lo¹i muèi kiÒm (Kali, Natri) lµm t¨ng tÝnh hoµ tan cña Iod trong 11−íc vµ trong Glycerin.

CÇn b¶o qu¶n Iod trong lä kÝn, nót mµi tèi mµu, Iod t−¬ng kþ víi çc kim lo¹i nÆng nh− ®ång,ch×, thuû ng©n; n−íc oxy giµ vµ çc Peroxyt, Amoniac t¹o thµnh nit¬ iodua g©y næ khi kh«t−¬ng kþ víi çc tinh dÇu th«ng, çc Ancaloid vµ çc chÊt cã tanin.

2. T¸c dông

Cã t¸c dông diÖt khuÈn, diÖt virut, diÖt nÊm.

Thuèc cã ho¹t tÝnh m¹nh ®èi víi trùc khuÈn lao vµ çc nha bµo, cã t¸c dông diÖt trøng vµ Êutrïng cña çc ký sinh trïng.

Iod tham gia vµo thµnh phÇn Tyroxin - hoocmon tuyÕn gi¸p tr¹ng nªn thiÕu Iod g©y chøng suynh−îc tuyÕn gi¸p tr¹ng biÓu hiÖn b»ng chøng b−íu cæ cña gia sóc.

3. ChØ ®Þnh

a) Cån Iod hay Glycerin Iod ®−îc dïng trong tr−êng hîp:

- S¸t trïng tay khi phÉu thuËt.

- S¸t trïng n¬i tiªm hay thiÕn ho¹n, vÞ trÝ phÉu thuËt.

- S¸t trïng rèn cho gia sóc s¬ sinh.

- S¸t trïng häng miÖng (dïng Glycerin Iod).

- S¸t trïng vÕt th−¬ng míi bÞ nhiÔm bÈn.

- Ch÷a bÖnh viªm phÕ qu¶n m¹n tÝnh cña gia sóc.

- Chèng bÖnh nÊm l«ng

b) Dung dÞch Lugol

- Ch÷a bÖnh viªm tö cung, ©m ®¹o cña gia sóc.

- Ch÷a viªm ruét gia sóc non.

- Ch÷a bÖnh b−íu cæ gia sóc, phßng chèng bÖnh thiÕu Iod.

- Dïng ®Ó gi¶i ®éc ancaloid.

c) Iodua Kali

- Ch÷a bÖnh x¹ khuÈn cña tr©u bß.

- Ch÷a bÖnh viªm h¹ch l©m ba truyÒn nhiÔm cña ngùa

- Ch÷a chøng viªm thõng tinh do thiÕn.


139

4. LiÒu dïng

S¸t trïng dïng cån Iod 1%.

S¸t trïng viªm häng, viªm miÖng, viªm phÕ qu¶n m·n b«i Glycerin Iod (40ml cån Iod + 60mlGlycerin)

BÖnh viªm phÕ qu¶n m·n: cho uèng cån Iod 10-100 giät pha trong n−íc s¹ch. Uèng 2-3lÇn/ngµy. Dung dÞch Lugol 1%. Thôt s¸t trïng bé phËn sinh dôc 100-200ml.

Iodua Kali ch÷a bÖnh cho tr©u bß, ngùa vµ gia sóc kh¸c liÒu.

- Ngùa: 5-15 gam

- Tr©u bß: 10-20 gam

- Lîn, dª cõu: 2-5 gam

- Chã: 0,2-2 gam -

Chó ý:

- Kh«ng b«i chung cån Iod víi thuèc ®á v× dª g©y kÝch øng da.

- TÈy s¹ch cån Iodua trªn tay vµ v¶i b»ng dung dÞch Hyposunfit natri.


140

OO - CIDE

1. Thµnh phÇn

Gãi OO-Cide 1: chøa Anemonium salt, Sunfactant colour indicator.

Gãi OO-Cide 2: chøa Sodium hychoxide vµ Organic biocide.

2. C«ng dông

- DiÖt cÇu trïng, trøng giun s¸n, s¸t trïng.

- OO-Cide gåm 2 gãi riªng biÖt, phun lµm 2 lÇn kh¸c nhau, ph¶n øng gi÷a hai dungdÞch sÏ gi¶i phãng ra amoniac cã t¸c dông diÖt no·n nang cÇu trïng, trøng giun s¸n,virut, vi khuÈn vµ nÊm mèc.

3. Çch dïng

Hai gãi OO-Cide chøa hai thµnh phÇn riªng biÖt ®ñ ®Ó s¸t trïng diÖn tÝch 20m2. Çch s¸ttrïng nh− sau:

- VÖ sinh s¹ch sÏ n¬i cÇn s¸t trïng.

- Hoµ tan hoµii toµn gãi 1 víi 6 lÝt n−íc.

- Phun trªn diÖn tÝch nÒn nhµ, sµn nhµ, t−êng, v¸ch tíi chiÒu cao 0,5m.

- Hoµ tiÕp gãi 2 trong 6 lÝt n−íc.

- Phun tiÕp dung dÞch cña gãi 2 lªn diÖn tÝch ®· phun cßn −ít. Ph¶n øng cña hai dungdÞch sÏ t¹o nªn mµu hång. Çc chÊt diÖt cÇu trïng vµ diÖt vi sinh vËt g©y bÖnh sÏ ®−îcphãng thÝch, t¸c dông ngay trong khu vùc ®−îc phun.

- Chê sau khi hÕt mïi amoniac míi th¶ gia sóc vµo.

Chó ý: Khi pha thuèc nhí mang g¨ng tay vµ kÝnh b¶o vÖ m¾t.

4. Tr×nh bµy

Tói chøa 2 gãi sè 1 vµ sè 2 ®ñ xö lý do diÖn tÝch 20m2.

5. B¶o qu¶n

KÝn giã, tho¸ng m¸t.


141

VIRKON

1. Thµnh phÇn

Virkon chøa hîp chÊt Peroxygen, Surfactant, Organic acid vµ Inorganic buffer system.

2. C«ng dông

S¸t trïng chuång tr¹i, khö trïng nuíc cã tÝnh kh¸ng khuÈn réng, chèng l¹i 18 hä virut, çclo¹i vi khuÈn Mycoplasma, mèc vµ nÊm.

3. Çch dïng

S¸t trïng trong çc khu vùc th−êng bÞ ®e do¹ bëi çc bÖnh nguy hiÓm do virut, Mycoplasma,vi khuÈn, nÊm vµ mèc:

- Pha 100g thuèc víi 10 lÝt n−íc (tû lÖ 1/100).

- Phun trªn bÒ mÆt t−êng vµ trÇn, nÒn chuång.

S¸t trïng trang thiÕt bÞ: Pha 100g thuèc víi 10-20 lÝt n−íc (tû lÖ 1/100 - 1/200) - phun 300-400ml trªn diÖn tÝch 1m2.

S¸t trïng hÖ thèng n−íc: Pha tû lÖ 100g thuèc víi 40 lÝt n−íc (tû lÖ 1/400) cho dung dÞch nµy®Çy hÖ thèng, ®Ó 30 phót sau ®ã x¶ hÕt dung dÞch.

S¸t trïng n−íc uèng trong truêng hîp nguån n−íc cã phÈm chÊt kÐm hay ®ang ph¸t bÖnhtrong ®µn.

Pha 100g thuèc víi 100 lÝt n−íc tû lÖ (1/1000) cho gia sóc uèng.

Phun s−¬ng trùc tiÕp lªn gia sóc, gia cÇm rÊt an toµn ®Ó diÖt çc mÇm bÖnh ë m«i tr−êng.

4. Tr×nh bµy

Tói 100g - 500g.

5. B¶o qu¶n

§Ó n¬i kh« m¸t, d−íi 300C.


142

FARM FLUID S

1. Thµnh phÇn

Acetic acid, Tar-acid, Dodecyl Benzene vµ Sulphomic-acid.

2. C«ng dông

DiÖt tÊt c¶ çc lo¹i virut, vi khuÈn, nÊm mèc g©y h¹i, rÊt c«ng hiÖu.

Farm Fluid S lµ lo¹i thuèc s¸t trïng sö dông an toµn trªn tÊt c¶ çc loµi gia sóc, gia cÇm.

3. Çch dïng

S¸t trïng chuång tr¹i sau mçi kú nu«i:

- Pha 2,5ml víi 1 lÝt n−íc (tû lÖ 1/400). Sau khi quÐt dän s¹ch sÏ, phun 300ml (dungdÞch 1/400) cho 1m2 ®Ó s¸t trïng. Phun −ít ®Òu tÊt c¶ çc bÒ mÆt. §Ó kh« míi th¶ giasóc, gia cÇm vµo chuång

S¸t trïng kh«ng khÝ trong chuång:

- Pha tû lÖ 1% - Dïng b×nh phun s−¬ng, phun 1 lÝt dung dÞch ®· pha trªn thÓ tÝch 50m2

chuång tr¹i.

Dung dÞch 1/100 ®Ó nhóng ch©n, röa b¸nh xe khi vµo tr¹i. Mçi tuÇn thay mét dung dÞch míi.

Farm FIuid S rÊt an toµn, dung dÞch ®· pha kh«ng ¨n mßn, kh«ng g©y kÝch øng vµ kh«ng cã®éc tè nguy h¹i nµo.

Víi tû lÖ 1/100 phun s−¬ng cã thÓ phun trong chuång ®ang cã thó nu«i ®Ó s¸t trïng khi ®angcã dÞch.

4. Tr×nh bµy

§ãng chai 100ml - 500ml.

N¬i s¶n xuÊt: Antec Internation - Cã b¸n t¹i ViÖt Nam

5. B¶o qu¶n

Kh« m¸t, d−íi 300C.


143

DSC 1000

1. Thµnh phÇn

Alkyl dimethyl benzyl, Anemonium chloride vµ Alkyl alcohol ethxylate, non-ionic surfactant.

2. T¸c dông

Chèng l¹i çc lo¹i vi khuÈn, nÊm mèc vµ çc lo¹i men g©y h¹i

3. ChØ ®Þnh

Dung dÞch 1/1000 (1ml thuèc pha trong 1 lÝt n−íc)

- Dïng ®Ó röa s¹ch chuång tr¹i tr−íc khi s¸t trïng.

- Dïng ®Ó röa m¸ng ¨n, m¸ng uèng, lång, v¸ch ng¨n, xe cé... vµ çc thiÕt bÞ cÇn thiÕt®Ó tiªu ®éc nh− v¸ch, s©n khay ®ùng trøng, trøng Êp.

- S¸t trïng hÖ thèng n−íc: Th¸o c¹n hÕt n−íc trong hÖ thèng, sau ®ã ®æ ®Çy l¹i víi dungdÞch DSC 1000 (pha tû lÖ 1/1000) §Ó qua ®ªm sau ®ã th¸o c¹n.

- S¸t trïng kho¶ng kh«ng: Dïng dungdÞch 1/1000, phun s−¬ng ®Òu ®Æn (chuång kh«ngcã gia sóc).

- VÖ sinh tÊt c¶ çc bÒ mÆt, dông cô thiÕt bÞ trong çc c¬ së chÕ biÕn thùc phÈm

4. Tr×nh bµy

Chai 100ml - 500ml.

N¬i s¶n xuÊt: Antec Internation. Cã b¸n t¹i ViÖt Nam.

5. B¶o qu¶n

§Ò n¬i kh« m¸t, d−íi 300C.


144

cHLoRAMINT

1. TÝnh chÊt

C«ng thøc ho¸ häc: N-Sodium-N-Chloropara-Tolueno-Sulfonamide.

Lµ chÊt kÕt tinh mµu tr¾ng h¬i vµng, hoµ tan trong n−íc, bÒn v÷ng ë nhiÖt ®é th−êng. Trongn−íc Chloramin-T ph©n gi¶i, gi¶i phãng Chlor ho¹t tÝnh, tõ ®ã t¹o ra oxy ho¹t tÝnh - cã tÝnhdiÖt khuÈn cao.

2. T¸c dông

- Chloramin T cã kh¶ n¨ng thÊm s©u qua mµng tÕ bµo vµ g©y rèi lo¹n chøc n¨ng cña hÖthèng enzim cÇn thiÕt nªn cã kh¶ n¨ng s¸t trïng cao ®èi víi vi khuÈn, siªu vi khuÈn vµnÊm mèc...

- Chloramin T cã t¸c dông khö mïi h«i thèi, s¸t trïng m¹nh nh−ng kh«ng g©y ®éc chong−êi vµ gia sóc.

3. ChØ ®Þnh

Chloramin T ®−îc dïng trong çc tr−êng hîp sau:

- Khö trïng n−íc uèng do gia sóc, gia cÇm.

- S¸t trïng, tiªu ®éc chuång tr¹i, m¸ng ¨n, m¸ng uèng vµ çc dông cô kh¸c.

- S¸t trïng ch©n tay cña çn bé nh©n viªn tr−íc khi lµm viÖc pha chÕ d−îc phÈm hay chÕbiÕn thùc phÈm...

- Khö trïng tiªu ®éc n¬i lµm viÖc cña ngµnh d−îc phÈm vµ chÕ biÕn thùc phÈm.

- Tiªu ®éc ao hå ®Ó phßng bÖnh cho t«m, ç...

4. LiÒu l−îng

- Khö trïng nguån nuíc: 2-3g/khèi n−íc

- N−íc ®−îc khö trïng sau 24 giê míi ®−îc sö dông.

- Tiªu ®éc chuång tr¹i, nhµ t−êng: Chloramin T nång ®é 0,3% - 0,5%.

- Khö trïng ao hå phßng bÖnh t«m ç: nång ®é 0,005%.


145

PHÇN IIVACXIN PHßNG BÖNH CHO VËT NU¤i


146

Ch−¬ng 8NGUY£N T¾C KHI Sö DôNG VACXIN

1. Nguyªn lý t¸c dông

Çc chÕ phÈm sinh häc dïng ®Ó phßng bÖnh nhiÔm trïng ®−îc gäi lµ Vacxin. Çc Vacxin ®ã®−îc chÕ b»ng b¶n th©n mÇm bÖnh g©y ra bÖnh mµ ta muèn phßng.

Khi chÕ b»ng mÇm bÖnh ®· bÞ giÕt chÕt ®−îc gäi lµ Vacxin chÕt. Vµ chÕ b»ng mÇm bÖnh®−îc lµm yÕu ®i th× gäi lµ Vacxin nh−îc ®éc.

Vacxin ®−îc ®−a vµo c¬ thÓ ®éng vËt kh«ng cßn kh¶ n¨ng g©y bÖnh hoÆc chØ g©y ra mét thÓbÖnh rÊt nhÑ kh«ng cã h¹i cho ®éng vËt. Nh−ng nã g©y ra mét ph¶n øng lµm cho ®éng vËt cãmiÔn dÞch chèng l¹i sù x©m nhiÔm cña mÇm bÖnh t−¬ng øng. Ph¶n øng Êy gäi lµ ®¸p øngmiÔn dÞch.

Çc Vacxin chÕt, cßn gäi lµ v« ho¹t th−êng rÊt an toµn, æn ®Þnh dÔ sö dông; nh−ng hiÖu lùcth−êng kÐm, thêi gian miÔn dÞch ng¾n.

Çc Vacxin nh−îc ®éc, tøc lµ Vacxin sèng cho miÔn dÞch m¹nh, æn ®Þnh, thêi gian miÔn dÞchdµi. Nh−ng cã thÓ g©y ra ph¶n øng vµ ®ßi hái ph¶i cÈn thËn trong b¶o qu¶n, sö dông nh−:dông cô sö dông Vacxin kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng, ®¶m b¶o ®óng nhiÖt ®é qui®Þnh ®Ó b¶o qu¶n Vacxin.

Vacxin bao gåm trong ®ã lµ mét hoÆc mét sè mÇm bÖnh ®· giÕt chÕt hoÆc lµm yÕu ®i ®−îcgäi lµ kh¸ng nguyªn, lµ thµnh phÇn chñ yÕu, cßn cã ho¸ chÊt ®Ó giÕt mÇm bÖnh vµ ho¸ chÊt®Ó gi÷ cho kh¸ng nguyªn æn ®Þnh hoÆc tån t¹i l©u trong c¬ thÓ ®éng vËt, lµm t¨ng hiÖu lùc vµthêi gian miÔn dÞch ë ®éng vËt, gäi lµ chÊt bæ trî (®èi víi çc lo¹i Vacxin v« ho¹t).

§¸p øng miÔn dÞch t¹o ra trong c¬ thÓ ®éng vËt sau khi sö dông Vacxin ®−îc gäi lµ kh¸ng thÓhiÖn diÖn chñ yÕu trong huyÕt thanh, miÔn dÞch nµy ®−îc goi lµ miÔn dÞch dÞch thÓ. §¸p øngmiÔn dÞch còng t¹o ra nh÷ng tÕ bµo cã vai trß diÖt mÇm bÖnh hoÆc g©y dÞ øng ®−îc gäi lµmiÔn dÞch tÕ bµo

2. Mét sè ®iÒu cÇn chó ý khi sö dông Vacxin

- Vacxin lµ thuèc th−êng ®−îc dïng ®Ó phßng bÖnh cho ®éng vËt khoÎ, ch−a m¾c bÖnh.NÕu tiªm cho ®éng vËt ®· nhiÔm bÖnh råi th× bÖnh cã thÓ ph¸t sím h¬n, nÆng h¬n.

Tr−êng hîp ngo¹i lÖ cã thÓ dïng Vacxin khi mµ ®éng vËt ®· nhiÔm mÇm bÖnh. ThÝdô: sö dông Vacxin chèng bÖnh d¹i cho ng−êi ®· bÞ chã d¹i c¾n. Tr−êng hîp nµyVacxin ®· t¹o ra kh¸ng thÓ chèng Virut d¹i tr−íc khi Virut lªn n·o, g©y bÖnh vµ tiªudiÖt Virut d¹i.

- Vacxin phßng bÖnh nµo th× th−êng chØ phßng ®−îc lo¹i bÖnh ®ã th«i, kh«ng phßng®−îc çc bÖnh kh¸c. ThÝ dô: Vacxin phßng bÖnh dÞch t¶ lîn th× chØ phßng ®−îc bÖnhdÞch t¶ lín, kh«ng phßng ®−îc bÖnh ®Ëu lîn.

- HiÖu lùc cña Vacxin phô thuéc vµo t×nh tr¹ng søc khoÎ cña ®éng vËt v× nã lµ kÕt qu¶®¸p øng miÔn dÞch cña ®éng vËt. V× lÏ ®ã, chØ dïng Vacxin cho ®éng vËt ë tr¹ng th¸ikhoÎ m¹nh, ®−îc ch¨m sãc nu«i d−ìng tèt, kh«ng m¾c çc bÖnh truyÒn nhiÔm vµ m·ntÝnh kh¸c, ®Ó t¹o ®−îc tr¹ng th¸i ®¸p øng miÔn dÞch tèt.


147

Trong çc ®ît tæ chøc tiªm phßng chØ chän nh÷ng ®éng vËt ®ñ tiªu chuÈn ®Ó tiªm nªnkhã cã thÓ ®¹t tû lÖ tiªm phßng 100%.

Còng cÇn chó ý thªm r»ng trong sè ®éng vËt ®¹t tiªu chuÈn ®−îc sö dông Vacxinkh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu sinh miÔn dÞch tèt. Cã mét sè ®éng vËt sau khi sö dông Vacxin,do ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh cã thÓ sinh miÔn dÞch kÐm, kh«ng cã kh¶ n¨ng chèng ®−îc sùx©m nhiÔm cña mÇm bÖnh vµ vÉn m¾c bÖnh. Tû lÖ ®éng vËt t¹o ®−îc miÔn dÞch chèngbÖnh gäi lµ hiÖu gi¸ b¶o hé, ®ã chÝnh lµ hiÖu lùc cña Vacxin.

- B×nh th−êng kh«ng nªn dïng Vacxin cho ®éng vËt qu¸ non vµ thËn träng ®èi víi ®éngvËt ®ang mang thai.

ë ®éng vËt non, çc c¬ quan ®¶m nhËn chøc n¨ng miÔn dÞch b¶o vÖ c¬ thÓ ch−a hoµnchØnh nªn ®¸p øng miÔn dÞch ®èi víi Vacxin cßn yÕu. Ngoµi ra, ®éng vËt non cßn cãmét l−îng kh¸ng thÓ thô ®éng do mÑ truyÒn cho, nh÷ng kh¸ng thÓ ®ã, cã thÓ trunghoµ kh¸ng thÓ trong Vacxin, ng¨n c¶n Vacxin t¸c dông. Do ®Êy, chØ sö dông vacxincho ®éng vËt ë løa tuæi nhÊt ®Þnh khi mµ l−îng kh¸ng thÓ mÑ truyÒn cho ®· ph©n huûgÇn hÕt. NÕu kh«ng cã dÞch ®e do¹ th× chØ nªn dïng Vacxin cho sóc vËt tõ 2 - 7 tuÇntuæi, dïng Vacxin cµng muén cµng tèt.

Khi cã ®e do¹ buéc ph¶i tiªm Vacxin sím cho ®éng vËt non. Nh−ng sau ®ã cÇn dïngVacxin bæ sung:

ë ®éng vËt mang thai, tr¹ng th¸i sinh lý cã nh÷ng thay ®æi nªn dïng Vacxin dÔ g©ynh÷ng ph¶n øng m¹nh vµ lµm s¶y thai. §Æc biÖt kh«ng nªn dïng Vacxin sèng cho sócvËt mang thai, nhÊt lµ çc Vacxin Virut nh−îc ®éc.

- Thêi gian t¹o miÔn dÞch ë ®éng vËt: sau khi sö dông Vacxin, ®éng vËt sÏ t¹o ®−îcmiÔn dÞch sau 2 - 3 tuÇn. Trong thêi gian 2 - 3 tuÇn ®ã, ®éng vËt ch−a cã miÔn dÞch®Çy ®ñ, vÉn cã thÓ m¾c bÖnh vµ ph¸t bÖnh. HiÖn t−îng ®ã cã thÓ ®−a ®Õn nh÷ng nhËn®Þnh sai lÇm, cho r»ng Vacxin kh«ng cã hiÖu lùc hoÆc Vacxin g©y ra ph¶n øng,Vacxin g©y ra bÖnh.

Còng cÇn nãi thªm: mét sè ®éng vËt ®ang mang trïng hoÆc ñ bÖnh, khi sö dôngVacxin th× sÏ ph¸t ra nhanh h¬n.

- ChÊt bæ trî cña Vacxin: mét sè Vacxin ®−îc cho thªm chÊt bæ trî víi môc ®Ých gi÷l©u kh¸ng nguyªn trong c¬ thÓ ®éng vËt, t¨ng søc miÔn dÞch vµ kÐo dµi thêi gian miÔndÞch. ChÊt bæ trî th−êng dïng lµ keo phÌn vµ Vacxin cã keo phÌn gäi lµ Vacxin keophÌn; mét chÊt bæ trî kh¸c lµ dÇu kho¸ng hoÆc dÇu thùc vËt trén vµo Vacxin t¹o thµnhnhò vµ gäi lµ Vacxin nhò ho¸. Khi sö dông Vacxin nhò ho¸ ph¶i l¾c ®Òu vµ tiªm vµob¾p thÞt ®Ó Ýt g©y ra ph¶n øng keo phÌn hay Vacxin nhò ho¸ khi tiªm cã thÓ g©y ph¶nøng côc bé t¹i chç tiªm: s−ng, nãng, ®au... sau mét thêi gian ph¶n øng sÏ gi¶m ®i.CÇn chó ý thao t¸c v« trïng khi dïng Vacxin ®Ó tr¸nh nhiÔm trïng côc bé.

Khi cã ph¶n øng côc bé cã thÓ ch−êm chç nãng ë n¬i tiªm vµ tiªm Cafein ®Ó gi¶mph¶n øng mau h¬n. Khi n¬i tiªm bÞ nhiÔm trïng g©y apxe mñ th× ph¶i trÝch vµ tiªm®iÒu trÞ b»ng kh¸ng sinh - Mét sè Vacxin cã thÓ g©y ph¶n øng dÞ øng. Ph¶n øng x¶yra nhanh sau khi tiªm. §éng vËt thÓ hiÖn: sèt, run rÈy, n«n möa, thë gÊp, næi mÈn trªnmÆt da (lîn). Ph¶n øng nhÑ th× sau thêi gian ng¾n sÏ hÕt ph¶n øng nÆng cã thÓ lµm sócvËt bÞ chÕt th−êng gäi lµ ph¶n øng qu¸ mÉn.

Nguyªn nh©n cña dÞ øng cã thÓ do b¶n chÊt cña ®éng vËt dÔ bÞ dÞ øng víi chÕ phÈmsinh vËt l¹ ®−a vµo c¬ thÓ, còng cã thÓ ®éng vËt ®· tiÕp xóc hoÆc sö dông nh÷ng chÕphÈm g©y mÉn c¶m t−¬ng tù hoÆc b¶n chÊt cña Vacxin.

§Ó tr¸nh ph¶n øng nÆng, ®iÒu cÇn quan t©m lµ sau khi tiªm Vacxin ph¶i theo dâi cÈnthËn tr¹ng th¸i søc khoÎ cña ®µn sóc vËt vµi ba giê liÒn. NÕu cã hiÖn t−îng dÞ øng th×


148

ph¶i xö trÝ ngay b»ng çc lo¹i thuèc chèng Histamin nh−: Dimªdron, Ephªdrin,Phenergan, Adrenalin...

- LiÒu sö dông Vacxin: cÇn sö dông Vacxin (cho uèng, nhá m¾t hay tiªm) ®óug theoliÒu chØ ®Þnh ®· ghi trªn nh·n cña lä thuèc. NÕu tiªm thÊp h¬n liÒu quy ®Þnh cã thÓlµm gi¶m qu¸ tr×nh ®¸p øng miÔn dÞch. NÕu tiªm liÒu cao h¬n quy ®Þnh cã thÓ lµm tªliÖt miÔn dÞch hoÆc g©y ra ph¶n øng. §èi víi Vacxin Virut nh−îc ®éc th−êng dïngliÒu gièng nhau cho çc løa tuæi ë ®éng vËt. Cßn Vacxin vi khuÈn ph¶i dïng theo thÓträng theo tuæi mµ cho çc liÒu kh¸c nhau.

- Sè lÇn dïng Vacxin: khi dïng Vacxin lÇn ®Çu th× ®éng vËt sím nhÊt sau mét tuÇn míicã miÔn dÞch nh−ng kh¸ng thÓ h×nh thµnh ch−a nhiÒu, vµ gi¶m ®i rÊt nhanh .

§Ó tr¸nh nh−îc ®iÓm ®ã, ph¶i sö dông Vacxin lÇn thø 2 çch lÇn thø nhÊt 3 - 4 tuÇn.§¸p øng miÔn dÞch lÇn nµy sÏ m¹nh h¬n, chØ sau 2 - 3 ngµy l−îng kh¸ng thÓ ®· t¨ngnhanh, hµm l−îng kh¸ng thÓ sau 1 - 2 tuÇn ®· cao gÊp nhiÒu lÇn so víi ®¸p øng miÔndÞch lÇn ®Çu vµ kh¸ng thÓ tån t¹i l©u h¬n.

Nh− vËy ®ît tiªm ®Çu tiªn cho ®éng vËt nªn gåm hai mòi tiªm çch nhau 3 - 4 tuÇn, cãthÓ gäi lµ ®ît tiªm s¬ chñng. Tiªm nh− vËy, ta cã thÓ kh¾c phôc ®−îc nh÷ng nh−îc®iÓm vµ miÔn dÞch kÐm ë ®éng vËt non.

Sau ®ã, ®Ó duy tr× ®¸p øng miÔn dÞch vµ n©ng cao søc miÔn dÞch, cø kho¶ng 4 - 12th¸ng tiªm l¹i mét lÇn cho ®éng vËt, tuú theo Vacxin, tuú theo ®éng vËt vµ tuú theot×nh h×nh dÞch tÔ.

- KÕt hîp Vacxin: mét sè Vacxin cã thÓ dïng kÕt hîp, kh«ng ph¶i trén lÉn víi nhau, mµtiªm cïng lóc ë çc vÞ trÝ kh¸c nhau, víi nh÷ng liÒu quy ®Þnh, vÉn t¹o ®−îc miÔn dÞchcïng lóc chèng ®−îc mÊy bÖnh t−¬ng øng víi Vacxin ®−îc sö dông, kh«ng g©y raph¶n øng ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ ®éng vËt.

ThÝ dô: Trong çc ®ît tiªm phßng cho lîn, ng−êi ta vÉn cïng lóc tiªm 3 lo¹i Vacxin:lµ Vacxin dÞch t¶ lîn nh−îc ®éc Vacxin tô huyÕt trïng keo phÌn vµ Vacxin ®ãng dÊulîn (VR2). ë çc tr¹i gµ c«ng nghiÖp cã thÓ dïng cïng mét lóc Vacxin Niucatxon vµVacxin Gumboro cho ®µn gµ.

- Vacxin ®a gi¸: cã mét sè Vacxin ®−îc dïng theo ph−¬ng ph¸p hçn hîp cïng lóc vµilo¹i Vacxin phßng vµi bÖnh, ®−îc gäi lµ Vacxin ®a gi¸. Çch sö dông hoµn toµn gièngçc Vacxin kh¸c. thÝ dô: Vacxin tô dÊu dïng cho lîn lµ hçn hîp 2 lo¹i Vacxin nh−îc®éc phßng bÖnh ®ãng dÊu vµ phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho lîn. Vacxin Tetradog (doh·ng Rh«n-Pulenc) s¶n xuÊt phßng cïng lóc 4 bÖnh ë chã: bÖnh Carª, bÖnh viªm gando Virut, bÖnh viªm ruét do Virut Parvo vµ bÖnh xo¾n trïng Lepto do trén 4 lo¹iVacxin víi nhau.

- Vacxin ®«ng kh«: Vacxin Virut nh−îc ®éc th−êng ®−îc ®«ng kh« ®Ó t¹o ®iÒu kiÖnthuËn lîi cho viÖc vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n. Trong cïng ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n nh− nhau,Vacxin ®«ng kh« cã thÓ gi÷ ®−îc l©u h¬n Vacxin d¹ng t−¬i kh«ng ®«ng kh«. Tuynhiªn, khi vËn chuyÓn hoÆc b¶o qu¶n vÉn ph¶i gi÷ Vacxin ®«ng kh« ë nhiÖt ®é tõ 40C®Õn 100C. Kh«ng ®−îc ®Ó Vaxcin ®«ng kh« trong nhiÖt ®é th−êng.

Khi sö dông ph¶i pha Vacxin víi n−íc cÊt v« trïng ë nhiÖt ®é th−êng, n−íc cÊt ph¶itrung tÝnh, (pH: 7 - 7,2) theo ®óng liÒu l−îng quy ®Þnh cho mçi Vacxin.

- B¶o qu¶n Vacxin: ph¶i trong çc ®iÒu kiÖn quy ®Þnh, lµ ®iÒu ®Æc biÖt quan träng quyÕt®Þnh chÊt l−îng vµ hiÖu lùc cña Vacxin. Çc ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n chñ yÕu:


149

+ §Ó trong tñ l¹nh hay phßng l¹nh víi nhiÖt ®é: +40C ®Õn 100C. Trong ®iÒu kiÖn ®ãgi÷ ®−îc Vacxin ®Õn h¹n dïng ®−îc ghi trong nh·n cña lä hoÆc èng Vacxin. NÕukh«ng b¶o qu¶n nh− vËy h¹n dïng Vacxin sÏ rót ng¾n hoÆc mÊt hiÖu lùc ngay.

+ Kh«ng ®−îc ®Ó Vacxin ë chç nãng, cã ¸nh s¸ng mÆt trêi, v× nh− vËy, Vacxin sÏ mÊthiÖu lùc. Vacxin ®· rót tõ lä ra, ®· ®−îc pha víi n−íc cÊt kh«ng ®−îc cÇm l©u trongtay vµ chØ cßn h¹n sö dông kh«ng qu¸ 1 - 2 giê nghÜa lµ ph¶i dïng ngay.

+ Kh«ng ®−îc gi÷ Vacxin ë ®é l¹nh ©m, v× ®é l¹nh ©m sÏ ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®ÕnchÊt l−îng Vacxin, ®Æc biÖt víi nót cao su, lµm cho kh«ng khÝ vµ Èm ®é thÊm vµo çclä Vacxin ®«ng kh«.

+ Kh«ng ®−îc dïng Vacxin ®· qu¸ h¹n ghi trªn nh·n mÆc dï Vacxin cã thÓ vÉn ®−îcb¶o qu¶n tèt...

- KiÓm tra lä Vacxin: tr−íc khi sö dông bÊt cø lä Vacxin nµo còng ph¶i kiÓm tra vËt lý;mµu s¾c, ®é trong hay ®ôc, tuú theo lo¹i Vacxin. Tr−íc khi xuÊt x−ëng, Vacxin ®·®−îc kiÓm tra vËt lý, an toµn vµ hiÖu lùc. Nh−ng qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, b¶o qu¶n t¹i®Þa ph−¬ng cã thÓ cã nh÷ng thay ®æi ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh chÊt, ®é an toµn vµ hiÖu lùccña Vacxin. ThÝ dô: do ®Ó Vacxin ë chç nãng vµ Èm, nÊm vµ vi sinh vËt cã h¹i sÏ mäcë bªn ngoµi nót cao su vµ lan vµo trong lä, g©y ra nh÷ng sîi nÊm. Vacxin nh− vËyph¶i huû bá.

Nh÷ng chi tiÕt cÇn x¸c ®Þnh cho tõng lä Vacxin ph¶i ghi trªn nh·n cña lä:

- Tªn Vacxin cã ®óng víi nhu cÇu kh«ng.

- Sè l« sè liÒu liÒu sö dông.

- Ngµy s¶n xuÊt, sè kiÓm nghiÖm xuÊt x−ëng.

- Thêi h¹n sö dông, quy çch b¶o qu¶n.

Nh÷ng chi tiÕt nµy cÇn ghi vµo sæ tr−íc khi sö dông ®Ó dÔ tra cøu nÕu nh− khi sö dôngcã sù cè. Còng nªn ®¸nh sè lä ®Ó biÕt thuèc nµo cÇn sö dông cho ®éng vËt nµo cña ai,ë ®©u?

Nh÷ng h− háng trong lä Vacxin cÇn biÕt ®Ó lo¹i trõ:

- Nót: chÆt hay láng, nguyªn vÑn hay bÞ r¸ch, t×nh tr¹ng líp s¸p phñ ngoµi.

- Lä thuû tinh cã bÞ r¹n nøt kh«ng.

- T×nh tr¹ng thuèc trong lä: mµu cã b×nh th−êng kh«ng, vacxin cã bÞ vÈn hay bÞ vãnkh«ng, cã vËt l¹ trong lä thuèc (bôi than, c«n trïng, sîi b«ng...), khi l¾c lä thuèc cãthµnh mét dung dÞch ®ång nhÊt hay vÉn chia lµm 2 líp (nÕu Vacxin nhò ho¸ hoÆc keophÌn vÉn chia 2 líp khi l¾c lµ Vacxin ®· háng, kh«ng dïng ®−îc).

Khi kiÓm tra thÊy lä thuèc ®· thay ®æi so víi b×nh th−êng th× ph¶i lo¹i bá, tuyÖt ®èikh«ng sö dông.

- Thao t¸c vµ sö dông Vacxin: Khi pha çc lo¹i Vacxin ph¶i cã dông cô: èng tiªm, kim,lä thuû tinh vµ n−íc cÊt ®Òu ®· tiÖt trïng. Dông cô khi hÊp hoÆc luéc tiÖt trïng ph¶i®Ó nguéi míi dïng. Tr−íc khi pha thuèc, vµ dïng thuèc tay ng−êi còng ph¶i tiÖt trïngb»ng cån 700. Nót cao su cña lä thuèc còng ph¶i s¸t trïng tr−êc khi ®©m kim qua. VÞtrÝ tiªm trªn th©n ®éng vËt còng ph¶i s¸t trïng b»ng cån 700. §¶m b¶o tèt Ýt v« trïngkh«ng nh÷ng ®−îc nhiÔm trïng n¬i tiªm mµ cßn t¹o ®−îc ph¶n øng miÔn dÞch cho®éng vËt ®−îc tèt.


150

CÇn chó ý:

§èi víi Vacxin sèng, çc dông cô ®Ó pha thuèc vµ dïng thuèc ®Òu ph¶i ®Ó nguéi, kh«ng ®−îcröa b»ng thuèc s¸t trïng: Khi dïng xong, dông cô ph¶i tiÖt trïng b»ng ®un n−íc s«i, råi röab»ng n−íc s¹ch (®un s«i ®Ó nguéi).

§−êng cho thuèc vµo c¬ thÓ ®éng vËt mçi lo¹i Vacxin cã quy ®Þnh vÒ ®−êng cho Vacxin vµliÒu dïng nghiªm ngÆt, ®ßi hái ng−êi sö dông ph¶i tu©n thñ.

Çc ®−êng cho thuèc chñ yÕu:

- Cho uèng Vacxin hoÆc nhá m¾t mòi nh−: Vacxin Lax«ta phßng bÖnh Niucatxon chogµ.

- Tiªm d−íi da nh−: Vacxin Niucatxon hÖ I, Vacxin dÞch t¶ vÞt, Vacxin tô huyÕt trïngkeo phÌn.

- Tiªm s©u vµo b¾p thÞt nh−: Vacxin nhò ho¸ phßng bÖnh tô huyÕt trïng tr©u bß.


151

Ch−¬ng 9

VACXIN DïNG CHo TR¢U Bß

1. Vacxin dÞch t¶ tr©u bß ®«ng kh«

§Æc ®iÓm

- Vacxin Virut sèng, chÕ t¹o tõ chñng Virut Kabeta O, nu«i trªn m«i tr−êng tÕ bµo thËnbª míi sinh, ®−îc chuÈn ®é trªn tÕ bµo vµ ®«ng kh«. Mçi ml Vacxin chøa tõ 104-5

TCID50 Virut.

- Vacxin an toµn, kh«ng g©y bÊt cø ph¶n øng nµo cho tr©u bß, dª cõu vµ lîn ë çc løatuæi. Tiªm Vacxin cho tr©u bß cã ký sinh trïng ®−êng m¸u (Tiªn mao trïng) còngkh«ng g©y ph¶n øng g×.

- Vacxin t¹o ®−îc miÔn dÞch cao, æn ®Þnh, ®é dµi miÔn dÞch tèi ®a 5 n¨m. v× vËy, mçin¨m chØ tiªm cho tr©u bß mét lÇn vµo nh÷ng con mµ n¨m tr−íc kh«ng tiªm.

Sö dông

- Dïng cho tr©u, bß, dª, cõu, lîn khoÎ m¹nh. Khi tiªm xong cã thÓ ®¸nh dÊu ®éng vËtb»ng bÊm tai hay dïng dÊu nung ®Ó sang n¨m kh«ng tiªm.

- Víi bª nghÐ chØ tiªm khi qu¸ 6 th¸ng tuæi. (V× d−íi 6 th¸ng tuæi vÉn gÆp nh÷ng concßn kh¸ng thÓ thô ®éng do mÑ truyÒn cho). Sau ®ã, mçi n¨m tiªm mét lÇn.

LiÒu tiªm

- Mçi lä thuèc chøa 40 liÒu.

- Pha mçi lä 80 ml n−íc sinh lý ®· v« trïng (NaCl 1%). Tiªm cho mçi tr©u, bß 2 mlvµo d−íi da.

- Tr−êng hîp pha víi 40 ml th× tiªm cho mçi tr©u bß 1ml vµo d−íi da hoÆc vµo b¾p thÞtm«ng.

Quy ®Þnh vÒ pha thuèc

- Çc dông cô dïng pha Vacxin tiªm Vacxin kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng b»ngxµ phßng, mµ chØ röa b»ng n−íc, råi ®un s«i ®Ó nguéi míi dïng.

- ChØ pha n−íc víi Vacxin trong khi dïng.

B¶o qu¶n

- Vacxin ®«ng kh« ph¶i gi÷ trong tñ l¹nh tõ +40C - +100C. Kh«ng ®Ó trong l¹nh ©m.Trong ®iÒu kiÖn nµy Vacxin cã thÓ b¶o qu¶n ®−îc 1 n¨m kÓ tõ ngµy xuÊt x−ëng

- Vacxin ®· pha rÊt nh¹y c¶m víi nãng vµ ¸nh s¸ng mÆt trêi. V× vËy, Vacxin ®· phaph¶i gi÷ trong l¹nh vµ chØ sö dông trong 2 giê khi pha.

Tr×nh bµy

- Lä ®«ng kh« 40 liÒu.

- N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m thó y Nam Bé thuéc C«ng ty Thuèc thó y vµ vËt t− 2 (T.P HåChÝ Minh).


152

2. Vacxin phßng bÖnh lë måm long mãng tr©u bß

§Æc diÓm

- Vacxin v« ho¹t ®−îc chÕ t¹o tõ 3 typ Virut lë måm long mãng O, Asia 1 vµ A25 ®−îcnu«i cÊy trªn m«i tr−êng tÕ bµo, giÕt chÕt b»ng Formol, cã thªm chÊt bæ trî ®Ó t¹omiÔn dÞch ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh. Vacxin ®−îc nhËp cña h·ng Rh«n - Merieux (Ph¸p)v× n−íc ta chøa s¶n xuÊt ®−îc.

- Vacxin kh«ng g©y ph¶n øng

- Sau khi tiªm 2 tuÇn tr©u bß cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 12 th¸ng.

Sö dông

- Dïng phßng bÖnh lë måm long mãng cho tr©u, bß, dª, cõu... khoÎ m¹nh.

- Bª nghÐ 4 th¸ng tuæi tiªm lÇn ®Çu; 8 th¸ng sau tøc 12 th¸ng tuæi tiªm lÇn thø 2, sau ®ãcø mçi n¨m tiªm mét lÇn.

- VÞ trÝ tiªm: d−íi da cæ. Kh«ng ®−îc tiªm b¾p.

- Lä Vacxin dïng dë, chØ dïng trong 1 ngµy.

LiÒu tiªm

- Mçi tr©u bß sö dông 3 ml.

B¶o qu¶n

- Vacxin b¶o qu¶n ë nhiÖt ®é +40c ®Õn +100C cã thÓ gi÷ ®−îc chÊt l−îng vµ hiÖu lùc 9 -12 th¸ng.

- Tr¸nh kh«ng ®Ó Vacxin ë n¬i nãng Èm, cã ¸nh s¸ng mÆt trêi.

Tr×nh bµy

- Vacxin ®ãng trong lä thuû tinh 100 ml cã 33 liÒu.

- N¬i s¶n xuÊt: HiÖn nay, chóng ta ch−a s¶n xuÊt ®−îc ph¶i nhËp tõ Ph¸p.

3. Vacxin phßng bÖnh NhiÖt th¸n tr©u bß

§Æc ®iÓm

- Vacxin nha bµo nh−îc ®éc, chÕ tõ chñng cña Ên §é

- Vacxin an toµn, Ýt khi g©y ra ph¶n øng cho tr©u bß, ®−îc sö dông tiªm cho tr©u, bß,ngùa, cõu, lîn ë çc løa tuæi

- Vacxin t¹o ®−îc miÔn dÞch æn ®Þnh, kÐo dµi 12 - 15 th¸ng

- Lä Vacxin tr¾ng, l¾c h¬i ®ôc.

- Sau khi tiÕm 2 tuÇn cã miÔn dÞch.

Sö dông

- Dïng cho tr©u, bß, ngùa, lîn kháe m¹nh.

- Bª nghÐ 3 - 4 th¸ng tuæi cã thÓ ®−îc sö dông Vacxin.


153

- ë çc æ dÞch nhiÖt th¸n cò vµ xung quanh vïng dÞch ph¶i tæ chøc tiªm Vacxin chotoµn ®µn tr©u bß, mçi n¨m mét lÇn.

LiÒu tiªm

- Mçi lä thuèc chøa 50 liÒu (50ml)

- Mçi tr©u bß tiªm 1ml vµo d−íi da cæ.

Quy ®Þnh vÒ dông cô sö dông

- èng tiªm, dông cô dïng Vacxin kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng, dung dÞchkh¸ng sinh, mµ ph¶i luéc hoÆc hÊp −ít tiÖt trïng råi ®Ó nguéi míi dïng. Dông côdïng tiªm Vacxin xong còng ph¶i luéc, ®Ó nguéi vµ röa.

B¶o qu¶n

- Vacxin gi÷ trong nhiÖt ®é tñ l¹nh: +40C ®Õn +100C ®Ó ®−îc 12 th¸ng; gi÷ trong nhiÖt®é th−êng ®Ó ®−îc 6 - 8 th¸ng

- Kh«ng ®−îc ®Ó Vacxin d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi vµ n¬i nãng Èm.

Tr×nh bµy

- Lä thuû tinh nót cao su: 50 ml cã 50 liÒu.

- N¬i s¶n xuÊt: xÝ nghiÖp thuèc thó y TW (Phïng)

4. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß chñng R1

§Æc ®iÓm

- Vacxin lµ mét canh khuÈn ®Ëm ®Æc nu«i cÊy chñng Pasteurella Multocida typ R1

(chñng Roberts)

- Vi khuÈn bÞ giÕt b»ng Formol vµ cho thªm keo phÌn ®Ó n©ng cao vµ kÐo dµi miÔn dÞch,®ång thêi gi¶m nhÑ ph¶n øng do néi ®éc tè cña vi khuÈn. Mçi ml Vacxin chøa 10 tûvi khuÈn.

- Khi ®Ó l¾ng lä Vacxin chia lµm 2 líp: líp n−íc trong ë trªn cã mµu vµng nh¹t, mét lípkeo phÌn tr¾ng h¬i vµng ë ®¸y lä. Vacxin Ýt g©y ph¶n øng côc bé.

- Sau khi tiªm 2 tuÇn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 8 th¸ng.

- Vacxin cã thÓ g©y ph¶n øng dÞ øng: 1 - 2 giê sau tiªm, lµm sóc vËt run r¶y, ch¶y n−ícr·i, thë gÊp, sèt, v·i ®¸i v·i ph©n. PhÇn lín lµ ph¶n øng nhÑ vµ sóc vËt qua khái,kh«ng cÇn ®iÒu trÞ. Mét sè cã ph¶n øng nÆng ph¶i can thiÖp nh− sau:

+ Sö ®ông çc lo¹i thuèc chèng dÞ øng. Dimedron, Phenergan, Adrenalin.

+ Khi tiªm Vacxin cÇn chó ý theo dâi ph¶n øng.

Sö dông

- Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh Tô huyÕt trïng tr©u, bß, bª, nghÐ khoÎ m¹nh.

- L¾c kü tr−íc khi dïng ®Ó keo phÌn hoµ ®Òu.

- Tiªm d−íi da ë mÆt bªn cæ. Kh«ng ®−îc tiªm vµo b¾p thÞt

- Thêi gian tiªm: nªn tiªm tr−íc mïa m−a 1 th¸ng


154

LiÒu tiªm

- Mçi tr©u bß: 2 ml.

B¶o qu¶n

- Vacxin ®Ó ë n¬i r©m m¸t, cã nhiÖt ®é tõ +40C - +100C th× gi÷ ®−îc 9 th¸ng. Kh«ng®−îc gi÷ Vacxin ë l¹nh ©m.

- Lä Vacxin ®· lÊy ra ph¶i dïng hÕt trong ngµy.

Tr×nh bµy

- Lä 100 ml cã 50 liÒu


N¬i s¶n xuÊt

Trung t©m thó y Nam Bé: XÝ nghiÖp s¶n xuÊt Vacxin Ph©n viÖn Thó y Nha Trang.

5. Vacxin Tô huyÕt trïng chñng Iran

§Æc ®iÓm

- Vacxin chÕt lµm b»ng vi khuÈn Pasteurella multocida chñng Iran. Vacxin g©y miÔndÞch tèt, rÊt Ýt khi cã ph¶n øng dÞ øng côc bé.

- Vacxin kh«ng cã chÊt bæ trî. Mçi ml chøa 10 tû vi khuÈn.

- Sau khi tiªm 2 tuÇn, sóc vËt cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 9 th¸ng.

Sö dông

- Vacxin dïng tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, nghÐ khoÎ m¹nh.

- Tiªm d−íi da cæ. Kh«ng tiªm vµo b¾p thÞt.

- Sau khi tiªm cÇn theo dâi ph¶n øng trong vµi giê, nÕu cã ph¶n øng sÏ sö trÝ kÞp thêi.

- Nªn tæ chøc tiªm phßng cho tr©u bß tr−êc mïa m−a 1 th¸ng.

- Tr−íc khi lÊy thuèc cÇn l¾c nhÑ thuèc.

LiÒu tiªm

- Mçi tr©u bß 2 ml.

B¶o qu¶n

- Vacxin ph¶i gi÷ n¬i r©m m¸t tõ +40C ®Õn +100C. Thêi gian b¶o qu¶n 9 th¸ng kÓ tõngµy chÕ t¹o.

- NÕu ë nhiÖt ®é th−êng th× thêi gian b¶o qu¶n rót ng¾n h¬n.

- Lä Vacxin dïng chØ trong 1 ngµy.

Tr×nh bµy

- Lä 100 ml. Sè liÒu thay ®æi theo yªu cÇu

- Lä 50 ml

N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m Thó y Nam bé: XÝ nghiÖp s¶n xuÊt Vacxin (T.P. Hå ChÝ Minh)


155

6. Vacxin Tô huyÕt trïng chñng P52

§Æc ®iÓm

- Vacxin chÕ t¹o tõ vi khuÈn Pasteurella multocida chñng P52, giÕt chÕt b»ng Formol,cã dung dÞch phÌn chua lµm chÊt phô. Mçi ml cã 10 tû vi khuÈn.

- Vacxin sö dông cã thÓ g©y ph¶n øng nhÑ; nh−ng kh«ng g©y ph¶n øng côc bé.

- Vacxin t¹o miÔn dÞch tèt, thêi gian miÔn dÞch kÐo dµi 9 th¸ng.

Sö dông

- Vacxin ®−îc dïng tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, bª, nghÐ khoÎ m¹nh.

- Tiªm d−íi da cæ, kh«ng tiªm vµo b¾p thÞt.

- Sau tiªm 2 tuÇn, sóc vËt cã miÔn dÞch.

- Nªn tiªm tr−íc mïa m−a 1 th¸ng.

- L¾c kü tr−íc khi dïng.

LiÒu tiªm

- Bª, nghÐ d−íi 6 th¸ng tuæi: 1,5 ml.

- Tr©u bß tõ 1 n¨m tuæi trë lªn: 2 ml.

B¶o qu¶n

- Vacxin b¶o qu¶n n¬i r©ni m¸t tö +40C ®Õn +100C sÏ gi÷ ®−îc 9 th¸ng.

- Lä Vacxin ®· lÊy ra chØ dïng trong 1 ngµy

Tr×nh bµy


- Lä 100 ml cã 50 liÒu.

N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m Thó y Nam Bé: XÝ nghiÖp s¶n xuÊt Vacxin (T.P. Hå ChÝ Minh).

7. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß (keo phÌn)

§Æc ®iÓm

- Vacxin ®−îc chÕ t¹o tõ chöng T1, T2, T3, Pasteurella multocida, giÕt chÕt b»ngFormol, cã chÊt bæ trî lµ keo phÌn. Mçi 1 ml chøa 10 tû vi khuÈn.

- Vacxin t¹o miÔn dÞch tèt, Ýt g©y ph¶n øng.

- MiÔn dÞch cho sóc vËt kÐo dµi 5 - 6 th¸ng.

Sö dông

- Vacxin dïng phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, bª, nghÐ khoÎ m¹nh.

- Tiªm d−íi da cæ. Kh«ng tiªm vµo b¾p thÞt.

- Tr−íc khi sö dông l¾c ®Òu lä thuèc.

- Lä thuèc ®· lÊy dë chØ dïng trong 1 ngµy.

- Mçi n¨m tæ chøc tiªm phßng 2 lÇn cho ®µn tr©u, 6 th¸ng mét lÇn


156

LiÒu tiªm

- Bª, nghÐ: mçi cßn 2 ml

- Tr©u bß trªn n¨m tuæi: mçi con 3 ml

B¶o qu¶n

- §Ó Vacxin n¬t r©m m¸t: nhiÖt ®é thÝch hîp 100C. Nh− vËy sÏ b¶o qu¶n ®−îc 9 th¸ng.

- NÕu ë nhiÖt ®é th−êng Vacxin chØ gi÷ ®−îc 4 - 5 th¸ng.

Tr×nh bµy

- Lä 100 ml

- Lä 50 ml

LiÒu sö dông tuú theo yªu cÇu.

N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc Thó y Trung ¦¬ng

8. Vacxin Tô huyÕt trïng tr©u bß nhò ho¸

§Æc ®iÓm

- Vacxin ®−îc chÕ t¹o tõ vi khuÈn Pasteuella multocida chñng Iran, giÕt chÕt b»ngFormol, cã chÊt bæ trî lµm nhò ho¸ lµ dÇu kh¸ng (Montanide) cã thÓ thay b»ng dÇuthùc vËt trung tÝnh (pH = 7)

- Vacxin cã thÓ g©y ph¶n øng côc bé: s−ng thòng n¬i tiªm, nÕu nh− tiªm d−íi da.

- Vacxin sÏ t¹o miÔn dÞch tèt vµ thêi gian miÔn dÞch kÐo dµi 8 - 12

Sö dông

- Vacxin dïng tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho tr©u, bß, bª khoÎ m¹nh.

- Tiªm s©u vµo b¾p thÞt, kh«ng ®−îc tiªm d−íi da.

- ë miÒn Nam nªn tiªm Vacxin tr−íc mïa m−a 1 th¸ng. ë miÒn M¾c tiªm Vacxin mçin¨m 2 lÇn vµo kho¶ng th¸ng 3 vµ th¸ng 8 d−¬ng lÞch.

§iÒu cÇn chó ý

- Vacxin lµ mét dung dÞch tr¾ng nh− s÷a. Khi Vacxin trong lä chia lµm 2 líp th× kh«ngdïng ®−îc n÷a v× ®· bÞ háng.

LiÒu dïng

- Mçi tr©u bß dïng 2 - 3 ml.

B¶o qu¶n

- Tèt nhÊt lµ gi÷ Vacxin ë nhiÖt ®é m¸t 100, b¶o qu¶n ®−îc 6 - 9 th¸ng.

- Kh«ng ®Ó n¬i nãng Èm, v× nh− vËy thêi gian b¶o qu¶n sÏ ng¾n h¬n.

Tr×nh bµy

Mçi lä 50ml

N¬i s¶n xuÊt: ViÖn Thó y (Bé m«n ho¸ sinh MiÔn dÞch) ®−îc phÐp s¶n xuÊt vµ thö nghiÖmtrong s¶n xuÊt.


157

Ch−¬ng 10

VACXIN DïNG CHO LîN

1. Vacxin DÞch t¶ lîn kh«

§Æc ®iÓm

- Vacxin ®−îc chÕ tõ chñng vitamin dÞch t¶ lîn nh−îc ®éc chñng C, lµ mét chñng t¹omiÔn dÞch m¹nh, æn ®Þnh vµ kh«ng g©y ra çc biÕn ®æi sinh lý ë lîn trong tÊt c¶ çcløa tuæi.

- Vacxin cã thÓ dïng cho lîn n¸i chöa giai ®o¹n ®Çu mµ kh«ng g©y qu¸i thai.

- Mçi liÒu Vacxin- chøa kho¶ng 100 P§. 50 Virut

- Sau sö dông Vacxin 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch tèt vµ miÔn dÞch kÐo dµi 12 th¸ng ®Õn 15th¸ng.

- Trong çc ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh cã thÓ sö dông Vacxin ë d¹ng t−¬i, kh«ng cÇn ®«ngkh«, hiÖu lùc sÏ cao h¬n. Nh−ng chØ ®−îc sö dông trong thêi gian rÊt ng¾n (1 ngµysau khi pha).

Sö dông

- Vacxin ®−îc dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh dÞch t¶ cho lîn ë çc løa tuæi, khoÎ m¹nh.

- Khi kh«ng cã dÞch, chØ tiªm cho lîn 45 ngµy tuæi trë lªn. Khi cã dÞch hoÆc cã sù ®edo¹ cña dÞch cÇn tiªm sím cho lîn 30 ngµy tuæi. Nh−ng sau lÇn tiªm thø nhÊt cÇntiªm lÇn hai, sau 3 - 4 tuÇn. Sau ®ã, cø mçi n¨m tiªm nh¾c l¹i mét lÇn.

- Trong çc c¬ së nu«i lîn tËp trung cÇn tiªm Vacxin bæ sung th−êng xuyªn cho ®µnlîn.

- ë çc ®Þa ph−¬ng cÇn tæ chøc tiªm phßng Vacxin cø 6 th¸ng mét lÇn vµ còng ph¶itiªm Vacxin bæ sung cho lîn con vµ lîn n¸i.

LiÒu tiªm

- Vacxin ph¶i pha víi n−íc sinh lý v« trïng.

Tuú theo lä Vacxin ®ùng bao nhiªu liÒu mµ pha víi sè m1 n−íc sinh lý b»ng sè liÒu:lä ®ùng 50 liÒu th× pha víi 50 ml n−íc sinh lý. Mçi lîn bÊt cø løa tuæi nµo vµ trängl−îng bao nhiªu ®Òu tiªm 1 ml.

- Vacxin tiªm vµo d−íi da sau tai hoÆc d−íi da trong ®ïi

- Dông cô pha Vacxin, èng tiªm chØ ®−îc v« trïng b»ng luéc n−íc s«i, hoÆc hÊp −ít1000C, ®Ó nguéi vµ röa. Kh«ng ®−îc dïng çc dung dÞch thuèc s¸t trïng vµ kh«ngdïng dông cô cßn nãng; v× nh− vËy, Vacxin sÏ mÊt hiÖu lùc. (V× kh¸ng nguyªn lµVirut nh−îc ®éc sÏ bÞ giÕt vµ huû ho¹i, kh«ng t¹o ®−îc miÔn dÞch n÷a).

- Tr¸nh mäi kÝch ®éng mét tuÇn tr−íc khi vµ sau khi tiªm Vacxin cho lîn,

B¶o qu¶n

Vacxin ®«ng kh« gi÷ ë +40C ®Õn +100C hay trong n−íc ®¸ ®−îc 12 th¸ng. Kh«ng gi÷ trongl¹nh ®«ng.


158

Khi ®· pha ®Ó dïng ph¶i gi÷ trong ®¸, kh«ng ®Ó mÆt trêi chiÒu th¼ng vµo Vacxin vµ chØ dïngtrong thêi h¹n vµi giê. Pha xong ph¶i dïngngay.

Tr×nh bµy

§ãng lä ®éng kh« 20 liÒu.

§ãng lä ®«ng kh« 50 liÒu.

N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m thó y Nam bé; XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Ph©n viÖnthó y Nha Trang.

2. Vacxin Tô huyÕt trïng lîn keo phÌn

§Æc ®iÓm

- Vacxin v« ho¹t chÕ b»ng chñng vi khuÈn Pasteurella multocida (FgHc) cã tÝnh t−¬ng®ång kh¸ng nguyªn víi chñng g©y bÖnh, ®−îc giÕt chÕt b»ng Formol, cã chÊt bæ trî vµkeo phÌn, t¹o miÔn dÞch tèt h¬n, vµ gi¶m tÝnh dÞ øng do néi ®éc tè vi khuÈn g©y ra.Mçi ml cã chøa 10 tû vi khuÈn.

- Khi ®Ó l¾ng, Vacxin chia lµm 2 líp, líp keo phÌn l¾ng ë ®¸y, ë trªn cã líp n−íc trongh¬i vµng.

- Khi tiªm d−íi da, Vacxin ®Ó l¹i mét u nhá, vµ sÏ gi¶m dÇn theo thêi gian.

- Vacxin t¹o miÔn dÞch sau 2 tuÇn sö dông vµ miÔn dÞch kÐo dµi 6 - 9 th¸ng.

Sö dông

- Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh tô huyÕt, trïng cho lîn khoÎ m¹nh tô huyÕt trïng 2th¸ng trë lªn.

- Sau khi tiªm ph¶i cö ng−êi theo dâi ph¶n øng nöa ngµy ®Ó kÞp thêi xö trÝ.

- L¾c kü lä Vacxin tr−íc khi sö dông.

- VÞ trÝ tiªm: d−íi da sau tai hay d−íi da ®ïi trong

- Tiªm Vacxin cho lîn mçi n¨m 2 lÇn, th−êng tiªm vµo tr−íc mïa m−a 1 th¸ng

LiÒu tiªm

- Mçi lîn tiªm 2 ml ë tÊt c¶ çc løa tuæi. Víi lîn con 2 th¸ng tuæi cã thÓ dïng 1 ml.Nh−ng sau 3 - 4 tuÇn ph¶i dïng liÒu bæ sung 2 ml.

B¶o qu¶n

- Vacxin gi÷ ë n¬i r©m m¸t, tèt nhÊt lµ nhiÖt ®é tõ +40C ®Õn +100C, cã thÓ gi÷ ®−îc 9th¸ng.

- Kh«ng ®Ó Vacxin trong ®«ng l¹nh.

Tr×nh bµy




N¬i s¶n xuÊt: Vacxin tô huyÕt trïng lîn keo phÌn ®−îc s¶n xuÊt ë XÝ nghiÖp thuèc thó yTrung −¬ng (Phïng) vµ Trung t©m thó y Nam bé (T.P. Hå ChÝ Minh).


159

3. Vacxin tô huyÕt trïng nhò ho¸

§Æc ®ÜÓm

- Vacxin ®−îc v« ho¹t, ®−îc chÕ t¹o tõ chñng Pasteurella multocida chñng Iran cã tÝnht−¬ng ®ång kh¸ng nguyªn víi chñng g©y bÖnh, giÕt chÕt b»ng Formol, cã chÊt bæ trîlµ dÇu kho¸ng hoÆc dÇu thùc vËt, ë d¹ng nhò ho¸. Mçi 1 ml chøa 10 tû vi khuÈn.

- Vacxin t¹o miÔn dÞch tèt. Nh−ng th−êng g©y ph¶n øng côc bé khi tiªm d−íi da.

- Sau 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch cã thÓ kÐo dµi 8 - 12 th¸ng.

- Vacxin ë d¹ng nhò ho¸ tr¾ng nh− s÷a.

Sö dông

- Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho lîn khoÎ m¹nh.

- Sau khi tiªm ph¶i theo dâi ph¶n øng nöa ngµy, nÕu cã ph¶n øng sÏ xö trÝ: ch−êm nãngchç tiªm.

- Tiªm cho lîn mçi n¨m 2 lÇn, vµo tr−íc mïa m−a 1 th¸ng (6 th¸ng mét lÇn).

LiÒu tiªm

- Mçi lîn tiªm 2 ml.

- Tiªm s©u vµo b¾p thÞt m«ng.

B¶o qu¶n

- Gi÷ Vacxin ë nhiÖt ®é 100C ®Õn 120C, cã thÓ b¶o qu¶n 9 - 12 th¸ng.

- Lä Vacxin ®· lÊy ra, chØ dïng trong 1 ngµy.

Tr×nh bµy

Lä ®ùng 50 ml, 100 ml.

N¬i s¶n xuÊt: ViÖn thó y (Bé m«n ho¸ sinh miÔn dÞch) ®ùîc phÐp s¶n xuÊt thö, øng dôngtrong s¶n xuÊt.

4. Vacxin §ãng dÊu lîn keo phÌn

§Æc ®iÓm

- Vacxin chÕt ®−îc s¶n xuÊt tõ chñng vi khuÈn ®ãng dÊu lîn cã t−¬ng ®ång kh¸ngnguyªn víi chñng g©y bÖnh cho lîn n−íc ta, diÖt b»ng Formol, cã chÊt bæ trî lµ keophÌn. Mét ml chøa 10 tû vi khuÈn.

- Vacxin Ýt khi x¶y ra çc ph¶n øng côc bé hay toµn th©n, t¹o miÔn dÞch tèt vµ æn ®Þnh.

- Vacxin sau khi sö dông 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 9 th¸ng ®Õn 12th¸ng.

- Vacxin ®Ó l¾ng, chia 2 líp, líp d−íi l¾ng lµ keo phÌn tr¾ng ®ôc vµ líp trªn cã mµuvµng trong.

Sö dông

- Dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh ®ãng dÊu lîn cho lîn tõ 45 ngµy tuæi trë lªn, khoÎ m¹nh.

- Mçi n¨m cÇn tiªm cho lîn tõ 1 ®Õn 2 lÇn (6 th¸ng mét lÇn).


160

- Tiªm vµo d−íi da sau tai hoÆc d−íi da trong ®ïi .

- Tr−íc khi tiªm ph¶i l¾c ®Òu lä thuèc.

- Lä thuèc ®· dïng chØ sù dông trong 1 ngµy.

LiÒu tiªm

- Mçi lîn con d−íi 3 th¸ng dïng 2 ml.

- Mçi lîn tõ 4 th¸ng trë lªn dïng 3 ml.

B¶o qu¶n

- Gi÷ trong ®iÒu kiÖn l¹nh 100C b¶o qu¶n ®−îc 9 th¸ng. Vµ trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®én«ng th«n ®−îc 5 - 6 th¸ng.

- Tr¸nh ®Ó n¬i nãng Èm cã ¸nh s¸ng mÆt trêi.

Tr×nh bµy

- Lä thuèc 50 ml.

- Lä thuèc 100 ml.

LiÒu dïng thay ®æi theo yªu cÇu.

N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng

5. Vacxin Phã th−¬ng hµn lîn (keo phÌn)

§¨c ®iÓm

- Vacxin ®−îc chÕ tõ m«i tr−êng nu«i cÊy vi khuÈn phã th−¬ng hµn (SalmonellaCholerae suis) ®· giÕt b»ng Fomlol, cã bæ trî keo phÌn. Mçi 1ml Vacxin cã 10 tû vikhuÈn.

- Chai Vacxin ®Ó l¾ng chia lµm 2 líp: líp keo phÌn tr¾ng ë ®¸y, líp trªn lµ n−íc trongvµng. Keo phÌn cã t¸c dông gi÷ l©u kh¸ng nguyªn trong c¬ thÓ lîn, gi¶m bít ph¶nøng, t¹o miÔn dÞch kÐo dµi.

- Sau khi sö dông 12 ngµy, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 4 - 5 th¸ng.

- Vacxin cã thÓ cã ph¶n øng dÞ øng: lîn con bÞ sèt thë m¹nh, ch¶y mòi, run r¶y. Nh−ngsÏ tù khái sau 2 - 3 giê

Sö dông

- Dïng phßng bÖnh phã th−¬ng hµn cho lîn con tõ 20 ngµy tuæi khoÎ m¹nh lÇn ®Çu; sau®ã 2 - 3 tuÇn cã thÓ tiªm lÇn 2 ®Ó t¹o miÔn dÞch ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh.

- Sau khi tiªm ph¶i theo dâi ph¶n øng cho lîn con.

- NÕu ph¶n øng nÆng ph¶i can thiÖp b»ng çc lo¹i thuèc chèng dÞ øng (Promethazin,dimedron, Adrenalin...)

- Truíc khi dïng ph¶i l¾c kü lä thuèc.

- Lä thuèc ®· lÊy chØ dïng trong mét ngµy.

- Cã thÓ tiªm cho lîn tr−íc khi sinh mét th¸ng t¹o miÔn dÞch cho lîn mÑ miÔn dÞch nµycã thÓ truyÒn cho lîn con tíi 3 - 4 tuÇn tuæi. Vµ lîn con 4 tuÇn tuæi míi ph¶i tiªmVacxin.


161

LiÒu tiªm

Tiªm cho lîn con 2 ml vµo d−íi da sau tai hay d−íi da trong ®ïi. Tiªm cho lîn n¸i chöa tr−íckhi ®Î 1 th¸ng 4 ml vµo d−íi da.

B¶o qu¶n

- Vacxin gi÷ n¬i r©m m¸t, tõ +40C ®Õn +100C b¶o qu¶n ®−îc 6 th¸ng. NÕu ®Ó ë nhiÖt ®éb×nh th−êng chØ b¶o qu¶n ®−îc 3 th¸ng.

- Kh«ng ®−îc gi÷ Vacxin trong l¹nh ©m.

Tr×nh bµy



N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Trung t©m thó y Nam bé (XÝ nghiÖps¶n xuÊt Vacxin).

6. Vacxin §ãng dÊu lîn II (VR2)

§Æc ®iÓm

- Vacxin nh−îc ®éc chÕ b»ng vi khuÈn ®ãng dÊu lîn chñng VR2 (Rumani). Mçi 1 mlchøa 10 tû vi khuÈn.

- Vacxin an toµn kh«ng g©y ph¶n øng cho lîn çc løa tuæi

- Sau tiªm 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 8 - 12 th¸ng

Sö dông

- Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng dÞch ®ãng dÊu cho khoÎ m¹nh tõ 2 th¸ng tuæi trë lªn.

- Tr−íc khi sö dông l¾c ®Òu lä thuèc.

- Dông cô, èng tiªm kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng vµ kh¸ng sinh, mµ chØ v«trïng b»ng luéc, råi ®Ó nguéi míi röa. Sau khi tiªm vÉn v« trïng dông cô nh− vËy.

- Tiªm vµo d−íi da sau tai hoÆc d−íi da trong ®ïi.

LiÒu tiªm

- Tiªm cho mçi lîn 1 - 2 ml

B¶o qu¶n

- Vacxin gi÷ n¬i r©m m¸t tõ +40C ®Õn 100C b¶o qu¶n ®−îc 9 th¸ng. NÕu ®Ó ë nhiÖt ®éth−êng ®−îc 4 th¸ng.

- Kh«ng ®Ó trong l¹nh ©m.

- Tr¸nh ¸nh s¸ng mÆt trêi vµ n¬i nãng Èm.

- Lä thuèc ®· dïng chØ sö dông trong 1 ngµy.

Tr×nh bµy

- Lä 50 ml.

- Lä 100 ml.


162

N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Trung t©m thó y Nam bé (T.P. HåChÝ Minh)

7. Vacxin phßng bÖnh Leptospirosis

§Æc ®iÓm

- Vacxin ®−îc chÕ tõ çc chñng vi khuÈn Leptospira g©y bÖnh cho lîn ®· giÕt chÕt b»ngMerthiolat 1%. §ã lµ çc chñng: Leptospira pomona, L. mitis, L. autumnalis, L.autralis, L. icterohaemorrhagia, L. bataviae, L. canicola.

- Vacxin cã thÓ cho bæ trî lµ phÌn chua hoÆc ë d¹ng canh khuÈn ®¬n thuÇn.

- Vacxin kh«ng g©y çc ph¶n øng phô.

- Sau khi tiªm 2 tuÇn, lîn cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi 6 - 9 th¸ng.

Sö dông

- Vacxin dïng ®Ó phßng bÖnh Leptospirosis (bÖnh lîn nghÖ) cho lîn khoÎ m¹nh tõ 2th¸ng tuæi trë lªn.

- Tiªm d−íi da hai lÇn, çch nhau 7 ngµy.

- Lîn nghi m¾c bÖnh th× kh«ng tiªm.

- L¾c nhÑ lä Vacxin truíc khi dïng.

LiÒu tiªm

- Lîn tõ 15 - 50 kg: lÇn 1: 2 ml/con; lÇn 2: 3 ml/con

- Lîn trªn 50 kg: lÇn 1: 3 ml/con; lÇn 2: 5 ml/con.

B¶o qu¶n

- Vacxin ®Ó n¬i r©m m¸t, tõ +40C ®Õn +80C b¶o qu¶n ®−îc 6 - 9 th¸ng.

Tr×nh bµy

- Lä 100 ml

- Lä 50 ml,

N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Trung t©m thó y Nam bé (T.P. HåChÝ Minh.

8. Sö dông Vacxin phèi hîp cho lîn

ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng, tõ l©u ®· cã tËp qu¸n dïng phèi hîp mét sè Vacxin, kh«ng ph¶i trén lÉn,mµ tiªm cïng mét lóc, tiªm ë mÊy vÞ trÝ kh¸c nhau. Cã thÓ tiªm phèi hîp çc lo¹i Vacxin sau®©y:

a) B×nh th−êng

- Lîn con 20 - 30 ngµy tuæi tiªm Vacxin phã th−¬ng hµn hoÆc phã th−¬ng hµn víi tôhuyÕt trïng.

- §Õn 45 - 60 ngµy tuæi tiÕp tôc tiªm Vacxin phã th−¬ng hµn ®ît 2, ®ång thêi tiªmVacxin dÞch t¶ lîn vµ Vacxin ®ãng dÊu lîn.


163

b) Khi cã dÞch ®e do¹:

- Lîn 15 - 20 ngµy tuæi tiªm phã th−¬ng hµn.

- §Õn 30 ngµy tuæi, tiªm Vacxin dÞch t¶ lîn, Vacxin tô huyÕt trïng vµ Vacxin ®ãng dÊulîn.

- §Õn 70 ngµy tuæi tiªm l¹i Vacxin phã th−¬ng hµn vµ Vacxin tô huyÕt trïng lîn.

Qua viÖc phèi hîp tiªm nh− trªn, tuy ®µn lîn cã mÖt trong çc ®ît tiªm, nh−ng kh«ng g©y raçc ph¶n øng nÆng, vÉn t¹o ®−îc miÔn dÞch chèng çc bÖnh truyÒn nhiÔm cho ®µn lîn.

c) Çc ®ît tiªm b×nh th−êng

Mçi n¨m hai lÇn, çc ®ia ph−¬ng tæ chøc tiªm phèi hîp 3 lo¹i Vacxin: Vacxin dÞch t¶ lîn,Vacxin ®ãng dÊu lîn vµ Vacxin tô huyÕt trïng lîn.

Nh− vËy, tiÕt kiÖm ®−îc søc lao ®éng vµ chi phÝ cho çc ®ît tiªm mµ vÉn ®¶m b¶o kÕt qu¶ tèt.


164

Chu¬ng 11

VACXIN DïNG CHO CHã

1. Vacxin phßng bÖnh D¹i v« ho¹t.

§Æc ®iÓm

- Vacxin chÕ t¹o tõ n·o bª ®· nu«i cÊy Virut d¹i c−êng ®éc giÕt chÕt b»ng Formol, lµmét huyÔn dÞch tr¾ng ®ôc.

- Vacxin Ýt g©y ra çc ph¶n øng phô víi chã.

- Sau khi sö dông Vacxin tõ 2 - 3 tuÇn, chã cã miÔn dÞch víi Virut d¹i vµ miÔn dÞch kÐodµi 6 - 9 th¸ng.

Sö dông

- Vacxin ®−îc sö dông tiªm phßng bÖnh d¹i cho chã tõ 2 th¸ng tuæi trë lªn trong tr¹ngth¸i khoÎ m¹nh.

- Tiªm Vacxin vµo d−íi da chã (trong ®ïi).

- Tr−íc khi dïng l¾c ®Òu lä thuèc, kiÓm tra vÒ vËt lý (kh«ng cã nÊm mèc, kh«ng thay®æi mµu s¾c).

- Chã con 2 th¸ng tuæi dïng lÇn ®Çu, 6 th¸ng sau tiªm bæ sung lÇn 2, vµ sau ®ã cø métn¨m tiªm l¹i mét lÇn.

LiÒu tiªm

Mçi chã tiªm 2 ml.

B¶o qu¶n

- Vacxin gi÷ n¬i r©m m¸t tõ +40C ®Õn 100C b¶o qu¶n ®−îc 6 th¸ng.

- Kh«ng ®Ó Vacxin ë l¹nh ©m, kh«ng ®Ó n¬i nãng Èm.

Tr×nh bµy

- Vacxin ®ãng: lä mét liÒu 2 ml, lä hai liÒu 4 ml

N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung ¦¬ng (Phïng).

2. Vacxin phßng bÖnh D¹i nh−îc ®éc (LEP. Flury)

§Æc ®iÓm

- Vacxin ®−îc chÕ t¹o tõ chñng Virut d¹i nh−îc ®éc LEP.Flury cña Hungary, nu«i cÊytrªn ph«i trøng gµ, sö dông gÇn nh− nguyªn thÓ dÞch hót tõ ph«i trøng, cã mµu ®áhång hoÆc dá n©u.

- Vacxin cã thÓ g©y çc ph¶n øng phô cho chã, ®Æc biÖt lµ chã 3 - 4 th¸ng, thÓ hiÖn: runrÈy, thë gÊp, ch¶y r·i, liÖt ch©n sau (n¬i tiªm).

- Vacxin t¹o miÔn dÞch cho chã kÐo dµi 12 th¸ng.


165

Sö dông

- Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh d¹i cho chã khoÎ m¹nh tõ 3 th¸ng tuæi trë lªn.

- Chã tõ 3 th¸ng tuæi tiªm lÇn ®Çu, sau 2 th¸ng tiªm lÇn 2, sau ®ã cø mçi n¨m tiªm nh¾cl¹i 1 lÇn.

- Dông cô, èng tiªm kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng, ph¶i luéc hoÆc hÊp −ít ®Ónguéi míi dïng.

- Tiªm vµo b¾p thÞt ®ïi cho ehã.

LiÒu tiªm

- Mçi chã 3 th¸ng tuæi tiªm 2 ml.

- Mçi chã 4 th¸ng trë lªn tiªm 3 ml.

B¶o qu¶n

- Gi÷ Vacxin trong l¹nh ©m: tõ 00C b¶o qu¶n ®−îc 2 th¸ng (d¹ng t−¬i).

- Tr¸nh ®Ó ra ¸nh n¾ng mÆt trêi.

- Lä thuèc ®· dïng chØ cã thêi h¹n sö ®ông 01 ngµy.

Tr×nh bµy

- Lä ®ãng 3 ml cã 1 liÒu

- Lä ®ãng 30 ml cã 10 liÒu.

N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung ¦¬ng (Phïng); Trung t©m nghiªn cøu bÖnh d¹i vµbÖnh ®éng vËt nhiÖt ®íi (61 Tr−êng Chinh).

3. Vacxin phßng bÖnh D¹i nh−îc ®éc (LEP. Flury)

§Æc ®iÓm

- ChÝnh lµ Vacxin d¹i nh−îc ®éc chÕ b»ng chñng Virut LEP. Flury nu«i cÊy trªn ph«itrøng gµ, nh−ng ®−îc sö dông ë d¹ng lµm ®«ng kh«.

- Mçi liÒu chøa 103,8 LD50 Virut.

Sö dông

- Gièng nh− sö dông Vacxin nh−îc ®éc LEP. Flury d¹ng t−¬i (nguyªn thÓ).

- ChØ kh¸c: Khi dïng pha mçi liÒu ®«ng kh« víi 3ml n−íc cÊt v« trïng, l¾c kü cho tan,råi còng tiªm s©u ngay b¾p thÞt ®ïi cho chã. Thuèc pha xong ph¶i dïng ngay.

B¶o qu¶n

- §Ó trong nhiÖt ®é +40C ®Õn 100C cã thÓ b¶o qu¶n ®−îc 4 - 6 th¸ng

- Kh«ng ®−îc ®Ó trong l¹nh ©m, kh«ng ®Ó d−íi ¸nh s¸ng mÆt trêi.

Tr×nh bµy

- Lä 1 liÒu.

N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m thó y Nam bé (T.P. Hå ChÝ Minh).


166

4. Vacxin phßng D¹i Rabisin

§Æc ®iÓm

- Vacxin chÕ tõ Virut d¹i c−êng ®éc nu«i cÊy trªn m«i tr−êng tÕ bµo, ®· giÕt chÕt b»ngho¸ chÊt, cã mµu tr¾ng h¬i ®ôc. §©y lµ lo¹i Vacxin nhËp tõ h·ng Rh«n - Pulenc.

- Vacxin an toµn kh«ng g©y ph¶n øng côc bé vµ toµn th©n

- Vacxin t¹o miÔn dÞch m¹nh, æn ®Þnh cho chã, kÐo dµi trong 3 n¨m.

Sö dông

- Vacxin dïng tiªm phßng bÖnh d¹i cho chã khoÎ m¹nh tõ 2 th¸ng tuæi trë lªn.

- Vacxin ®−îc tiªm d−íi da trong ®ïi víi liÒu 1 ml.

B¶o qu¶n

- Gi÷ Vacxin trong nhiÖt ®é +40C ®Õn 100C cã thÓ b¶o qu¶n 12 th¸ng.

- Kh«ng ®Ó Vacxin trang l¹nh ©m.

Tr×nh bµy

- Mçi lä ®ãng 1 liÒu.

- N¬i s¶n xuÊt: NhËp tõ h·ng Rh«n - Pulenc (Ph¸p) tõ n¨m 1993, ®−îc dïng cho chãc¶nh çc thµnh phè, ch−a dïng réng v× ®¾t, (Mçi liÒu 16.000 ®).

5. Vacxin phßng 4 bÖnh cho chã

§Æc ®iÓm

- Vacxin hçn hîp 4 lo¹i Vacxin ®Ò phßng 4 bÖnh cho chã, bao gåm 3 lo¹i Vacxin Virutnh−îc ®éc phßng bÖnh Carª (bÖnh sµi sèt), bÖnh viªm gan do Virut vµ bÖnh viªm ruétdo Virut Parv«. Vµ mét lo¹i Vacxin chÕt phßng Leptospirisis chÕ tõ 2 chñng xo¾ntrïng: Lepspira icterohaemorhagiae vµ L. Callicola.

- Vacxin nhËp tõ h·ng Rh«n - Pulenc (Ph¸p) cã tªn lµ Vacxin Tetradog vµ nhËp tõ h·ngIntervet (Hµ Lan) cã tªn lµ Nobivac; tÝnh n¨ng 2 lo¹i Vacxin trªn hoµn toµn gièngnhau.

- Vacxin tá ra an toµn cao, rÊt Ýt g©y ph¶n øng.

- Sau kh× tiªm cho chã miÔn dÞch víi 4 bÖnh kÓ trªn kÐo dµi 12 th¸ng.

- Mçi liÒu Vacxin gåm 2 lä: 1 lä chøa 3 chñng Virut nh−îc ®éc ®· ®«ng kh«: Carª,Parvo vµ viªm gan vµ 1 lä chøa dung dÞch Vacxin chÕt Lepospirosis. Khi tiªm sÏ hµo2 lä víi nhau råi tiªm ngay.

Sö dông

- Dïng tiªm phßng 4 bÖnh cho chã khoÎ m¹nh tõ 2 th¸ng tuæi trë lªn, cã thÓ tiªm chochã tõ 6 tuÇn tuæi.

- Vacxin ®−îc tiªm vµo d−íi da trong ®ïi.

- Chã con 2 th¸ng ®−îc tiªm lÇn ®Çu, sau 4 tuÇn tiªm lÇn thø 2, sau ®ã cø mçi n¨m tiªmmét lÇn; ®¶m b¶o miÔn dÞch tèt.


167

LiÒu tiªm

Hai lä pha víi nhau lµ 1 liÒu gåm 2 ml tiªm cho 1 con chã.

B¶o qu¶n

- Vacxin gi÷ trong +40C ®Õn 120C b¶o qu¶n ®−îc 12 th¸ng.

- Kh«ng ®−îc ®Ó trong l¹nh ©m, kh«ng ®Ó ¸nh s¸ng mÆt trêi chiÕu vµo.

Tr×nh bµy

- Hép 10 liÒu gåm 10 hép nhá, cã èng tiªm s½n.

- Hép 100 liÒu, kh«ng cã èng tiªm; nh−ng mçi liÒu gåm 2 lä nhá, khi tiªm sÏ pha lÉn.

N¬i s¶n xuÊt: nhËp tõ h·ng Rh«n - Pulenc (Ph¸p) vµ h·ng Intervet (Hµ Lan) tõ n¨m 1992,®−îc tiªm cho chã c¶nh çc thµnh phè.

6. Vacxin phßng bÖnh Carª nh−îc ®éc (®«ng kh«)

§Æc ®iÓm

- Vacxin ®−îc chÕ tõ chñng virut carª nh−îc ®éc nu«i cÊy trªn ph«i trøng gµ, cã thÓdïng ë d¹ng t−¬i hoÆc ®«ng kh«.

- Vacxin Ýt g©y ph¶n øng phô vµ toµn th©n.

- Sau khi tiªm 2 tuÇn, chã cã miÔn dÞch vµ miÔn dÞch kÐo dµi trong 12 th¸ng.

- Vacxin th−êng ®−îc dïng lµ d¹ng ®«ng kh«.

Sö dông

- Vacxin ®−îc dïng cho chã khoÎ m¹nh ë løa tuæi tõ 2 th¸ng trë lªn

- Chã 2 th¸ng tuæi tiªm lÇn ®Çu; sau 4 tuÇn tiªm nh¾c l¹i lÇn 2, sau ®ã cø 12 th¸ng tiªm1 lÇn.

- Tiªm vµo d−íi da trong ®ïi chã.

LiÒu dïng

- Mçi liÒu pha víi 1 ml n−íc cÊt vµ trïng tiªm cho

B¶o qu¶n

- Gi÷ trong ®iÒu kiÖn +40C ®Õn 80C b¶o qu¶n ®−îc 6 th¸ng

- Kh«ng ®Ó trong l¹nh ©m, tr¸nh ¸nh s¸ng mÆt trêi.

- Pha xong thuèc ph¶i dïng ngay.

Tr×nh bµy

- §ãng 1 liÒu, pha víi 2 ml n−íc cÊt khi dïng.

- N¬i s¶n xuÊt: xÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng), Trung t©m Thó y Nam bé.


168

Ch−¬ng 12

VACXIN DïNG CHO GIA CÇM

ÇC PH−¬NG PH¸P DïNG V¸cXIN cho gia cÇm

Mçi Vacxin cã mét hay nhiÒu ph−¬ng ph¸p sö dông, hoÆc cho tõng con, hoÆc cïng lóc cho c¶®µn. Khi sö dông cho tõng con th× hiÖu qu¶ tèt h¬n v× liÒu Vacxin chÝnh x¸c ®¶m b¶o miÔndÞch ®ång ®Òu. Nh−ng l¹i cã nh−îc ®iÓm.

Tèn c«ng søc, thêi gian, g©y nhiÒu ¶nh h−ëng ®Õn gia cÇm. ë çc ®µn gia cÇm lín th× ph−¬ngph¸p ç thÓ kh«ng lîi b»ng çc ph−¬ng ph¸p dïng c¶ ®µn.

ë ViÖt Nam, çc Vacxin dïng phßng bÖnh Newcastle (Niucatxon), chñ yÕu lµ nh÷ng Vacxinsèng chÕ b»ng mét trong 2 lo¹i chñng sau ®©y.

- Çc chñng rÊt yÕu (Lentogen) gåm cã chñng F. Lasota.

- Çc chñng yÕu võa (Mesogen) gåm cã chñng M (Muktesvar hay hÖ I).

1. Ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch cho tõng con

Tiªm d−íi da hoÆc b¾p thÞt:

- Ph−¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho çc lo¹i Vacxin sèng hoÆc chÕt cã chÊt hÊp phô (keophÌn, nhò dÇu...) lo¹i Vacxin sèng lµm b»ng çc chñng yÕu võa (Mesogen). ÇcVacxin cã chÊt hÊp phô chØ nªn tiªm d−íi da, kh«ng tiªm vµo b¾p thÞt.

- Nªn tiªm d−íi da cho gµ dß, thÞt, gia cÇm xuÊt khÈu, ®Æc biÖt ®èi víi Vacxin cã chÊthÊp phô. Nªn tiªm vµo c¬ øc cho gµ m¸i t¬, vÞt. Nªn tiªm vµo c¬ ®ïi cho gia cÇmnon.

- Ph−¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ng−êi th¹o tay nghÒ ®Ó b¾t vµ tiªm ®µn gµkhoÎ m¹nh ®Ó Ýt g©y ¶nh h−ëng

Nhá m¾t, nhá mòi, nhóng má:

- ¸p dông cho çc Vacxin sèng lµm b»ng çc chñng rÊt yÕu (Lentogen) nh− Lasota:Çc ph−¬ng ph¸p nµy cho miÔn dÞch tèt, ®Òu vµ dµi, nhÊt lµ nhá vµo m¾t. Vacxin t¹ora mét hµng rµo b¶o vÖ ngay ë phÇn trªn bé m¸y h« hÊp.

- C¶ 3 çch ®Òu nh»m ®−a Vacxin vµo phÇn trªn ®−êng h« hÊp, khi nhá m¾t th× VacxinsÏ theo èng lÖ vµo mòi, khi nhóng má ngËp th× Vacxin còng vµo mòi.

Chñng d−íi da, x¸t d−íi da:

- ¸p dông cho Vacxin yÕu, x¸c ®Þnh ®Ëu gµ.

- Dïng ngßi bót hoÆc kim ®· khö trïng ®Ó nguéi, nhóng vµo vacxin ®· pha vµ trÝchthñng da mÆt trong çnh. ChÝch 2 chç cho Vacxin ch¶y vµo da ë chç chÝch.


169

- Còng cã thÓ khÝa 2 ®−êng chÐo nhau ë phÝa trªn mÆt ngoµi ®ïi hoÆc vÆt ®é chôc çil«ng ë mÆt ngoµi ®ïi, b«i Vacxin lªn hoÆc lÊy bµn ch¶i v« trïng x¸t Vacxin lªn çc lçch©n l«ng.

2. Ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch cho c¶ ®µn

Cho uèng

- Dïng cho çc lo¹i Vacxin sèng lµm b»ng çc chñng rÊt yÕu, ®Æc biÖt cho VacxinLasota. Ph−¬ng ph¸p cho uèng lµ ph−¬ng ph¸p thuËn lîi nhÊt, Ýt tèn c«ng, ®ì h¹i gµ,an toµn cho gµ nh−ng g©y miÔn dÞch kÐm vµ kh«ng ®ång ®Òu v× l−îng thuèc vµo trongc¬ thÓ kh«ng ®Òu nhau.

- Khi cho uèng ph¶i tu©n thñ çc ®iÒu kiÖn sau ®©y:

+ C¶ ®µn ph¶i nhÞn uèng n−íc 3 - 4 giê tr−íc khi cho uèng Vacxin.

+ Vacxin chØ pha ngay tr−íc khi dïng vµ tÝnh l−îng pha ®Ó gµ uèng hÕt tr−íc 2, 3 giê(tuú theo nhiÖt ®é khéng khÝ ¸nh s¸ng mÆt trêi).

+ N−íc uèng ®Ó pha ph¶i lµ n−íc thuÇn khiÕt, kh«ng cã clo çc thuèc tiÖt trïng, kh«ngcã kim lo¹i nÆng, lµ n−íc giÕng trong, n−íc suèi trong, n−íc m−a. Ph¶i pha thÕ nµo ®Ó®ñ l−îng uèng cho çc løa tuæi. Møc Vacxin trong m¸ng ph¶i ngËp mòi khi uèng.

+ M¸ng uèng ph¶i röa s¹ch b»ng n−íc, kh«ng ®−îc dïng çc thuèc s¸t trïng ®Ó röa.Nªn dïng m¸ng b»ng chÊt dÎo, kh«ng nªn dïng m¸ng kim khÝ. Ph¶i cã ®ñ m¸ng ®Ógµ uèng tù do, tho¶i m¸i vµ uèng cïng mét lóc.

+ Cho uèng Vacxin vµo s¸ng sím, khi trêi cßn m¸t. M¸ng ®ùug Vacxin ph¶i ®Ó chçr©m m¸t.

Phun Vacxin

- Dïng çc lo¹i Vacxin chÕ b»ng çc chñng rÊt yÕu.

- Dïng mét m¸y phun t¹o ra nh÷ng giät Vacxin nhá cã ®−êng kÝnh 5 - 20 µm vµ phunphÝa trªn gµ çch gµ kho¶ng 1m. Çch nµy rÊt thuËn lîi v× dÔ dïng cho gµ nhèt trongchuång tÇng hoÆc chuång ®Î, Ýt tèn c«ng b¾t gµ ®ì h¹i gµ, miÔn dich xuÊt hiÖn símh¬n ®é mét ngµy so víi çc ph−¬ng ph¸p kh¸c... Nh÷ng ph−¬ng ph¸p nµy ®ßi hái cãm¸y phun thÝch hîp, cã nhµ ®Ó thÓ ®ãng kÝn, ph−¬ng ph¸p nµy còng dÔ g©y ra ph¶nøng h« hÊp, nhÊt lµ khi ®µn gµ ®· cã s½n bÖnh h« hÊp m·n tÝnh.

- CÇn chó ý lµ ®é Èm vµ nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ ¶nh h−ëng nhiÒu ®Õn miÔn dÞch. NÕuçc giät Vacxin kh« nhanh d−íi 5 phót (®é Èm thÊp, k«ng khÝ nãng) th× ®é Èm cao,kh«ng khi m¸t) th× miÔn dÞch tèt h¬n.

- L−îng n−íc cÇn thiÕt ®Ó pha Vacxin (trang sau)


170

Tuæi gµPh−¬ng ph¸p miÔn dÞch Sè gµ

0-4 tuÇn 5-10 tuÇn 10 tuÇn trë lªn

100 2,5ml 2,5ml 2,5mlNhá m¾t hay mòi

1000 25,0ml 25,0ml 25,0ml

100 25ml 50 ml 100 mlNhóng má

1000 250ml 500 ml 1 lÝt

100 1 lÝt 2 lÝt 4 lÝtUèng n−íc

1000 10 lÝt 20 lÝt 40 lÝt

100 50 ml 100 ml 200 mlPhun

100 500 ml 1 lÝt 2 lÝt

VACXIN NIUCATXON §¤NG KH¤ CHñNG F (hÖ 2)

1. §Æc ®iÓm

- Vacxin sèng lµm b»ng chñng F rÊt yÕu, nu«i trªn ph«i trøng. Chñng F kh«ng g©yph¶n øng, ngay c¶ ë gµ con míi në. Nh−ng nã cho søc miÔn dÞch yÕu vµ kh«ng bÒn.Mçi liÒu cã Ýt nhÊt 107 ELD50 Virut.

- §Ó dÔ b¶o qu¶n, Vacxin ®−îc pha thªm chÊt bæ trî vµ ®«ng kh«.

- Thêi gian miÔn dÞch: 1 th¸ng.

2. Sö dông

- Vacxin nµy dïng cho gµ 1 ngµy tuæi trë lªn, ®Ó nhá mòi hoÆc nhá m¾t nh−ng nhá m¾ttèt h¬n, tuy r»ng mÊt thªm th× giê so víi nhá mòi. Cã n¬i dïng ®Ó tiªm d−íi da.

- Tr−íc khi dïng pha lo·ng Vacxin b»ng n−íc sinh lý hoÆc n−íc cÊt v« trïng ®· ®Ól¹nh. Hót thuèc pha b»ng èng hót hoÆc èng nhá giät vµo mçi m¾t hoÆc mçi lç mòimét giät. Nh− vËy mçi gµ nhá 2 giät. Khi nhá m¾t th× cho giät Vacxin vµo khoÐ m¾ttrong, ®îi giät thuèc tiªu ®i míi nghiªng ®Çu cho mét giät n÷a vµo m¾t bªn kia. NÕunhá mòi th× lÊy ngãn tay tr¸i bÞt mét lç mòi vµ nhá tiÕp nh− vËy víi lç mòi bªn kia.

- ChØ pha Vacxin ngay tr−íc khi dïng.

3. LiÒu dïng

N−íc ®Ó pha Vacxin ph¶i ®Ó l¹nh.

Dông cô ®Ó pha vµ ®Ó hót thuèc, tr−íc vµ sau khi dïng xong kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸ttrïng mµ chØ ®−îc rña b»ng n−íc th−êng råi ®un s«i 15 phót ®Ó nguéi hoÆc ®Ó l¹nh ®em dïng.

Vacxin ®· pha ph¶i gi÷ trong l¹nh vµ ph¶i dïng hÕt trong 2 giê.


171

Mçi ml Vacxin ®· pha cã thÓ dïng cho 10 gµ (10 liÒu) khi nhá mçi con 2 giät. Nh− vËy tuútheo sè liÒu dïng trong lä mµ pha víi l−îng n−íc b»ng 1/10 sè liÒu. ThÝ dô lä 100 liÒu th× pha100/10 - 10 ml n−íc.

B¶o qu¶n: Vacxin ph¶i gi÷ ë +40C hoÆc trong n−íc ®¸, ë chç r©m m¸t, kh«ng cã mÆt trêichiÕu th¼ng vµo. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, Vacxin cã thÓ gi÷ ®−îc 1 n¨m. NÕu gi÷ ë nhiÖt ®éth−êng th× thêi gian b¶o qu¶n rót ng¾n nhiÒu.

Tr×nh bµy

Lä 100 liÒu.

N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m thó y Nam bé (T.P. Hå ChÝ Minh)

VACXiN §¤NG KH¤ NiUCATXON CHñNG LAXOTA

1. §Æc ®iÓm

- Vacxin nµy lµ mét Vacxin sèng lµm b»ng chñng rÊt yÕu Laxato. Nã ®−îc pha thªmchÊt bæ trî vµ ®«ng kh«. Mçi liÒu cã Ýt ngÊt 106,5 ELD50 Virut.

- Chñng Laxota tuy thuéc chñng rÊt yÕu nh−ng cã ®éc lùc cao h¬n chñng F, v× vËynhiÒu t¸c gi¶ khuyªn chØ nªn dïng nã sau khi gµ ®· ®−îc miÔn dÞch víi Vacxin F. tuynhiªn còng cã nhiÒu ng−êi sö dông nã ngay tõ lÇn miÔn dÞch thø nhÊt cho gµ.

- Vacxinnµy cã thÓ g©y ra nh÷ng ph¶n øng h« hÊp vµ chØ nªn dïng ë nh÷ng ®µn gµkh«ng cã bÖnh h« hÊp m·n tÝnh (bÖnh Mycoplasma)

- ë gµ ®Î, nã Ýt lµm gi¶m ®Î trøng.

- Vacxin nµy g©y miÔn dÞch m¹nh vµ bÒn h¬n Vacxin F, nh−ng nã kh«ng m¹nh vµ bÒnb»ng çc Vacxin yÕu võa (chñng Mesogen). Nã chØ b¶o hé trong 2 - 4 th¸ng tuú theotuæi vµ søc khoÎ cña ®µn gµ.

2. Sö dông vµ liÒu dïng

Trong hoµn c¶nh hiÖn nay cña ta, Vacxin Laxota cã thÓ nhá m¾t mòi, hoÆc cho uèng, ë çcn−íc kh¸c cßn dïng ®Ó phun:

§Ó nhá m¾t, dïng n−íc sinh lý hoÆc n−íc cÊt v« trïng pha 2,5ml vµo lä chøa 2,5ml Vacxin®«ng kh«. L¾c kü råi dïng dông cô nhá giät vµo mçi m¾t mét giät. Çc dông cô dïng ®Ó lÊyn−íc pha, dïng ®Ó nhá Vacxin cho gµ kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng mµ chØ röa b»ngn−íc l· xong ®un s«i trong 15 phót, ®Ó nguéi míi dïng. Tèt nhÊt lµ n−íc pha vµ dông cô ®Ópha ®em ®Ó trong l¹nh tr−íc khi dïng.

§Ó cho uèng, còng pha b»ng n−íc sinh lý hay n−íc cÊt v« trïng. Còng cã thÓ dïng n−ícgiÕng trong, n−íc m−a v« trïng. Mçi lä Vacxin pha thµnh 1.000 liÒu. L−îng n−íc uèng thay®æi tuú theo tuæi gµ:

- Gµ d−íi 20 ngµy tuæi: tÝnh mçi con uèng 5ml.

- Gµ 20 - 45 ngµy tuæi: tÝnh mçi con uèng 7,5 ml.

- Gµ trªn 45 ngµy tuæi: tÝnh mçi con uèng 15 - 30 ml.

Cã n¬i dïng èng tiªm hót thuèc ®· pha vµ b¬m liÒu nh− trªn vµo häng cho gµ.

- Cã thÓ dïng Vacxin mét lÇn cho gµ dß thÞt kÓ tõ 7 ngµy tuæi, dïng nh¾c l¹i cho gµ m¸it¬ 1 th¸ng tr−íc khi ®Î vµ cø sau 2 - 3 th¸ng ph¶i dïng nh¾c l¹i.


172

3. B¶o qu¶n

- B¶o qu¶n ë trong n−íc ®¸ hoÆc +40C ®Õn 100C cã thÓ gi÷ ®−îc 1 n¨m

- NÕu gi÷ ®−îc ë nhiÖt ®é th−êng th× thêi gian rót ng¾n nhiÒu.

- ChØ pha Vacxin ngay tr−íc khi dïng Vacxin ®· pha råi ph¶i gi÷ trong l¹nh, vµ ph¶idïng hÕt trong 2 giê.

4. Tr×nh bµy

Lä 1.000 liÒu, sè liÖu cã thÓ thay ®æi theo yªu cÇu.

Lä cã 1.00 liÒu

N¬i s¶n xuÊt: xÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng), Trung t©m Thó y Nam bé.

VacxIN NiUCATXON §¤NG KH¤ CHñNG MUKTESWAR (HÖ 1 hay chñng M)

1. §Æc ®iÓm

- Vacxin nµy lµ mét Vacxin sèng lµm b»ng chñng yÕu võa Mukteswar (Mesogen). §ÓdÔ b¶o qu¶n, Vacxin ®uîc ®«ng kh«. Mçi liÒu chøa Ýt nhÊt 105 ELD50 Virut.

- Chñng Mukteswar g©y miÔn dÞch bÒn, nh−ng nã cã thÓ g©y bÖnh ë gµ d−íi 2 th¸ngtuæi. V× vËy nã chØ cã thÓ sö dông cho gµ trªn 2 th¸ng tuæi, khoÎ m¹nh. ë gµ cã bÖnhh« hÊp m·n tÝnh (CRD), tiªm Vacxin nµy cã thÓ g©y ph¶n øng, lµm trçi dËy bÖnh CRDvµ søc miÔn dÞch do Vacxin sÏ yÕu hoÆc kh«ng cã. Trong tr−êng hîp nh− vËy tèt nhÊtlµ dïng mét sè kh¸ng sinh nh− tylan, cho gµ ®é mét tuÇn tr−íc khi dïng Vacxin -Ngoµi ra khi tiªm cho gµ mÑ ®ang nu«i con, gµ mÑ cã thÓ bµi Virut nµy ra ngoµi, g©ymiÔn nhiÔm vµo gµ con vµ gµ con cã thÓ chÕt. §èi víi gµ s¾p ®Î hay ®ang ®Î trøng,Vacxin cã thÓ gi¶m ®Î trøng.

- Thêi gian miÔn dÞch cã thÓ suèt ®êi con gµ.

2. Sö dông

- Vacxin cã thÓ dïng ®Ó tiªm hoÆc chñng.

§Ó tiªm, dïng nuíc cÊt hoÆc n−íc sinh lý v« trïng pha lo·ng Vacxin thµnh 1/1000 vµ tiªm 1ml vµo d−íi da ë mÆt sau cæ hoÆc ë mÆt trong ®ïi hoÆc tiªm b¾p vµo c¬ øc.

§Ó chñng, dïng n−íc nh− trªn pha thµnh 1/20 lÊy kim m¸y may hoÆc ngßi bót ®· ®un s«i ®Ónguéi, nhóng vµo Vacxin vµ chÝch vµo d−íi da máng trong çnh, ë xa m¹ch m¸u. Khi rót kimhoÆc ngßi bót ra, chç chÝch pb¶i h¬i phång lªn v× giät thuèc n»m l¹i ë ®ã. Nhóng kim vµ ngßithø nhÊt ®é 1cm.

Çc dông cô dïng ®Ó tiªm chñng ph¶i ®un s«i ®Ó nguéi, kh«ng ®−îc xö lý b»ng thuèc s¸ttrïng. Chç chñng kh«ng s¸t trïng b»ng cån.

3. B¶o qu¶n

Vacxin ph¶i gi÷ +40C ®Õn +100C hoÆc trong n−íc ®¸. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, cã thÓ gi÷ ®−îc 1n¨m kÓ tõ ngµy chÕ.

Vacxin ®· pha còng ph¶i gi÷ trong l¹nh vµ ph¶i dïng hÕt trong 2 giê.


173

4. Tr×nh bµy

lä 1.000 liÒu, 500 liÒu.

N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y Trung −¬ng (Phïng); Trung t©m thó y Nam bé - (T.P. HåChÝ Minh)

ÇC CH−¬NG TR×NH CHñNG PHèI HîP çc vAcxiN NIUCATxoNQua nh÷ng ®iÒu ®· tr×nh bµy ë trªn, víi 3 lo¹i Vacxin mµ chóng ta hiÖn cã, kh«ng thÓ g©ymiÔn dÞch khÐp kÝn cho çc ®µn gµ nÕu dïng riªng tõng lo¹i Vacxin. ë trªn thÕ giíi còng cãt×nh h×nh nh− vËy, cÇn phèi hîp viªc sö dông çc lo¹i Vacxin víi nhau theo nh÷ng ch−¬ngtr×nh cã thÓ b¶o ®¶m ®¹t ®−îc, søc miÔn dÞch m¹nh, t−¬ng ®èi ®ång ®Òu vµ t−¬ng ®èi khÐpkÝn.

Çc ch−¬ng tr×nh ®ã thay ®æi tuú lo¹i gµ (gµ dß thÞt, gµ ®Î, gµ hËu bÞ...) tuú ph−¬ng thøc ch¨nnu«i (nu«i tÇng, nu«i th¶..,), tuú t×nh h×nh dÞch (kh«ng cã dÞch, bÞ dÞch ®e do¹, cã dÞch...), tuúhoµn c¶nh cña mçi tr¹i, mçi ®Þa ph−¬ng. ë ta ch−a cã nh÷ng ch−¬ng tr×nh nh− vËy, nªn sau®©y xin nªu mét sè ý kiÕn chung gióp x©y dùng ch−¬ng tr×nh vµ thö nghiÖm cho tõng tr¹i,tõng vïng.

1. §èi víi gµ con: Nªn dïng Vacxin lÇn ®Çu ë 1 tuÇn tuæi nÕu kh«ng cã dÞch ®e do¹. NÕu cãdÞch ®e do¹, ph¶i dïng Vacxin sím h¬n, nh−ng sau 4 tuÇn ph¶i dïng l¹i lÇn thø hai.

Vacxin nªn dïng lµ Vacxin F nhá m¾t hoÆc nhá mòi lÇn ®Çu còng nh− lÇn thø hai. Còng cãthÓ dïng Vacxin Laxota nhá m¾t hay cho uèng thay cho Vacxin F, nh−ng tèt nhÊt lµ dïngVacxin F vµo lÇn thø nhÊt vµ Laxota vµo lÇn thø 2.

2. §èi víi gµ thÞt. V× chØ nu«i cã 2 th¸ng, nªn kh«ng cÇn g©y miÔn dÞch dµi. Khi kh«ng cãdÞch dïng vacxin F vµo lóc 1 vµ 4 tuÇn tuæi, hoÆc dïng Laxota lóc 1 tuÇn tuæi. Khi cã dÞch ®edo¹, dïng Vacxin F sím h¬n trong lÇn ®Çu, sau ®ã 3 tuÇn dïng Vacxin Laxota.

3. §èi víi gµ hËu bÞ: Cho ®Õn 2 th¸ng tuæi thùc hiÖn nh− ®· nãi trªn, víi Vacxin F lóc gµ®−îc 1 tuÇn tuæi, råi 3 - 4 tuÇn sau dïng Vacxin Laxota nÕu kh«ng cã dÞch ®e do¹. NÕu cãdÞch ®e do¹, dïng Vacxin F sím h¬n ®Õn 7 ngµy tuæi, sau 3 - 4 tuÇn dïng Vacxin Laxota.

Khi gµ ®¹t 7-8 tuÇn tuæi dïng Vacxin M.

4. §èi víi gµ gièng: Sau khi gµ ®¹t 8-10 tuÇn tuæi tiªm Vacxin M. Sau ®ã cø 4-6 th¸ng tiªml¹i Vacxin nµy.

5. §èi víi gµ ®Î: 1 th¸ng tr−íc khi ®Î dïng Vacxin Lax«ta nhá m¾t hoÆc cho uèng. Sau ®ãcø 6 th¸ng nh¾c l¹i 1 lÇn. Cßn cã thÓ dïng víi Vacxin v« ho¹t cho çc løa tuæi gµ.

6. Mét sè yÕu lµm gi¶m søc miÔn dÞch cña Vacxin Newcastle.

Ngoµi nh÷ng yÕu tè thuéc vÒ chÊt l−îng cña Vacxin cßn cã nh÷ng yÕu tè kh¸c cã thÓ lµmgi¶m hoÆc øc chÕ h¼n t¸c dông cña Vacxin. §ã lµ:

- Gµ cã bÖnh h« hÊp m·n tÝnh (CRD).

- Gµ cã bÖnh Gumboro.

- Gµ cã bÖnh Marek.

- Gµ cã bÖnh viªm phÕ qu¶n truyÒn nhiÔm (IB)

- Gµ bÞ ngé ®éc cÊp tÝnh hay m·n tÝnh víi ®éc tè aflatoxin.


174

- Gµ tiªm Vacxin cïng tÈy giun s¸n, cÇu trïng. Hai c«ng viÖc ®ã cÇn thùc hiÖn çchnhau Ýt ra mét tuÇn.

VACXIN §ËU Gµ §¤NG KH¤ (Tr¸i gµ)

1. §Æc ®iÓm

- Vacxin sèng lµm b»ng Virut Weybrige nu«i trªn mµng ph«i trøng vµ ®−îc ®«ng kh«.Mçi ml Vacxin cã Ýt nhÊt 106 EID50 Virut.

- V× chñng Virut nµy cã nguån gèc tõ gµ nªn Vacxin cho miÔn dÞch tèt ë gµ.

- MiÔn dÞch ®−îc suèt ®êi gµ.

2. Sö dông

Vacxin cã thÓ sö dông theo mét trong 3 çch sau ®©y:

1/ KhÝa da: Ph−¬ng ph¸p nµy th−êng dïng cho gµ con. LÊy mòi dao cïn, khÝa mÆt trong ®ïivµi ®−êng c¾t chÐo nhau råi b«i thuèc pha lo·ng lªn çc vÕt khÝa ®ã. VÕt khÝa kh«ng ®−îclµm ch¶y m¸u.

2/ X¸t ch©n l«ng: ë nh÷ng gµ ®· cã l«ng ë mÆt ngoµi ®ïi vµo kho¶ng 4 tuÇn tuæi trë lªn, vÆtmét sè l«ng kho¶ng 15 çi, lÊy mét bµn ch¶i ®¸nh r¨ng cña ng−êi nhóng vµo thuèc ®· pha x¸tlªn çc lç ch©n l«ng.

3/ ChÝch da çnh: LÊy mét ngßi bót nhän hoÆc mét kim m¸y may ®· ®un s«i ®Ó nguéi, nhóngvµo thuèc ®· pha, chÝch vµo d−íi da máng mÆt trong çnh, ë chç xa m¹ch m¸u. Lóc rót ra,chç chÝch ph¶i h¬i phång mét tÝ. Xong l¹i nhóng thuèc chÝch nèt thø hai çch nèt thø nhÊt ®é1cm. Cã thÓ dïng ph−¬ng ph¸p nµy cho gµ 1 ngµy tuæi trë lªn.

Trong c¶ 3 ph−¬ng ph¸p, sau 5-7 ngµy ph¶i quan s¸t chç khÝa da, lç ch©n l«ng hoÆc nèt chÝch.ë nh÷ng chç ®ã ph¶i næi lªn nh÷ng nèt tr¾ng, nhá, nhÊt lµ ë lç ch©n l«ng. NÕu kh«ng cã g× c¶th× ph¶i lµm l¹i ë çnh hoÆc ®ïi bªn kia.

ë çc chuång vïng ch−a bao giê cã bÖnh, nªn dïng Vacxin cho gµ tõ 2 ®Õn 3 th¸ng tuæi. NÕuvïng ®· cã bÖnh hoÆc bÞ bÖnh ®e däa, cã thÓ, dïng tõ 2 tuÇn tuæi.

Nªn dïng vµo çc th¸ng 2-3, tøc lµ tr−íc mïa bÖnh (ë çc vïng phÝa B¾c).

3. LiÒu dïng

Víi lä 100 liÒu pha 1ml nuíc, víi lä 200 liÒu, pha 2ml n−íc

N−íc pha lµ n−íc sinh lý, hoÆc n−íc cÊt v« trïng.

Çc dông cô dïng ®Ó chïng, ®Ó x¸t thuèc, kh«ng ®−îc xö lý b»ng thuèc s¸t trïng

4. B¶o qu¶n

B¶o qu¶n ë +40C ®Õn +100C hoÆc trong n−íc ®¸ ®−îc 1 n¨m, kh«ng nªn gi÷ l¹nh ®«ng.Vacxin ®· pha vÉn ph¶i gi÷ trong l¹nh vµ còng chØ gi÷ ®−îc 2 giê.

Tr×nh bµy: Lä 200 liÒu - lä 100 liÒu.

N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m thó y Nam bé (T.P Hå ChÝ Minh)


175

VACXIN DÞCH T¶ VÞT §¤NG KH¤

1. §Æc ®iÓm

- Vacxin Virut sèng chÕ víi chöng Virut nu«i trªn ph«i trøng vµ ®«ng kh«

- Vacxin dïng phßng bÖnh dÞch t¶ vÞt cho vÞt khoÎ m¹nh. Nã g©y miÔn dÞch 5-7 ngµysau khi tiªm b¾p thÞt øc. Thêi gian mÞÔn dÞch ®−îc 3 th¸ng ë ngan (vÞt xiªm), 5 th¸ngë vÞt vµ ngçng.

2. Sö dông

- Dïng n−íc sinh lý v« trïng ®Ó pha Vacxin. Cã 2 çch sö dông vacxin: tiªm vµ nhámòi. Tiªm d−íi da ë phÝa sau cæ hoÆc tiªm b¾p thÞt øc. Cßn nhá th× nhá vµo lç mòi.

- Çc dông cô dïng tiªm hoÆc nhá mòi kh«ng ®−îc röa b»ng thuèc s¸t trïng mµ chØluéc b»ng n−íc s«i råi ®Ó nguéi tr−íc khi dïng.

- ë vïng kh«ng cã dÞch, cã thÓ dïng ®−îc cho vÞt 3 tuÇn tuæi, råi ®Õn 7 tuÇn tuæi chÝchl¹i ®èi víi vÞt thÞt. §èi víi vÞt gièng, chÝch l¹i tr−íc khi ®Î trøng.

- ë vïng cã dÞch th× cã thÓ dïng Vacxin khi vÞt míi në, sau ®ã 3-4 tuÇn nªn chÝch l¹i.

- Tr¸nh tiªm cho vÞt ®Î vµo vô thay l«ng.

3. LiÒu dïng

- §Ó tiªm, mçi lä Vacxin 1000 liÒu pha 1000ml n−íc sinh lý.

- VÞt, ngan, ngçng, d−íi 60 ngµy tuæi th× tiªm mçi con 0,5ml; vÞt, ngan, ngçng trªn 60ngµy tuæi th× tiªm 1ml

- §Ó nhá mòi cho vÞt con míi në th× lÊy Vacxin pha nh− trªn, nhá vµo lç mòi 1 giät.Khi vÞt ®−îc 2 th¸ng tuæi th× tiªm Vacxin víi liÒu 0,5 d−íi da.

4. B¶o qu¶n

- Gi÷ ë +40C ®Õn +100C hay trong n−íc ®¸. Trong ®iÒu kiÖn ®ã cã thÓ gi÷ ®−îc tíi h¹nghi trªn nh·n (1 n¨m).

- Khi Vacxin ®· pha vÉn ph¶i gi÷ trong l¹nh vµ còng chØ ®−îc dïng trong ph¹m vi 2 giê.

Tr×nh bµy: lä 1000 liÒu.

N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y TW (Phïng), Trung t©m thó y Nam bé (T. P Hå ChÝMinh).

VACXIN Tô HUYÕT TRïNG GIA CÇM NHò HO¸

1. §Æc ®iÓm

- Vacxin chÕ b»ng çc chñng tô huyÕt trïng ®· ph©n lËp ë gia cÇm, cã tÝnh t−¬ng ®ångkh¸ng nguyªn víi chñng g©y bÖnh.

- ChÊt phô trong Vacxin lµ chÊt nhò dÇu cã t¸c dông t¨ng c−êng vµ kÐo dµi miÔn dÞch.Mçi ml Vacxin cã 10 tû vi khuÈn.

- Vacxin cã mµu tr¾ng nh− s÷a, nh−ng ®Æc h¬n, Nã dïng phßng bÖnh cho gµ, vÞt, ngan,ngçng.


176

2. Sö dông

- Vacxin dïng ®Ó tiªm phßng bÖnh tô huyÕt trïng cho nh÷ng gia cÇm khoÎ m¹nh. Nªntiªm mét th¸ng tr−íc mïa bÖnh.

- Vacxin tiªm d−íi da ë phÝa sau ãt v× ë chç ®ã cã nhiÒu m« liªn kÕt d−íi da, t¹i chçtiªm sÏ tån t¹i mét côc u nhá cña chÊt Vacxin.

- Tr−íc khi hót thuèc ra, cÇn l¾c kü lä thuèc ®Ó trén ®Òu chÊt nhò víi canh khuÈn. NÕuthuèc ®· ®Ó l¹nh, nªn lÊy ra ®Ó vµi giê bªn ngoµi cho bít l¹nh ®Ó dÔ hót thuèc ra. Nªndïng kim tiªm sè 18 vµ 20 ®Ó dÔ tiªm.

- Vacxin cã thÓ g©y ra mét sè ph¶n øng ë mét sè gia cÇm: kho¶ng 2-4 giê sau khi tiªm,gia cÇm ñ rò, bá ¨n, t×nh tr¹ng kÐo dµi trong vµi ngµy råi gia cÇm trë l¹i b×nh th−êng.

- Vacxin tiªm dÔ bÞ nung mñ, thao t¸c ph¶i thËt v« trïng. Kh«ng ®−îc tiªm b¾p thÞt.

3. LiÒu tiªm

Vacxin dïng tiªm cho gia cÇm tõ 25 ngµy tuæi trë lªn. Tõ 2 ngµy tuæi ®Õn 2 th¸ng tuæi, tiªm0,5ml. Trªn 2 th¸ng tiªm 1ml. Tõ thÓ träng 2kg trë lªn tiªm 15-2ml.

4. B¶o qu¶n

Vacxin gi÷ ë +40C hoÆc trong n−íc ®¸ ®−îc 9 th¸ng. Nh÷ng lä ®ang dïng dë dang ph¶i dïnghÕt trong ngµy. Kh«ng ®−îc ®Ó Vacxin trong l¹nh ®«ng.

5. Tr×nh bµy

Lä 100ml. Sè liÒu cã thÓ thay ®æi theo yªu cÇu.

N¬i s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp thuèc thó y TW (Phïng)

vACXIN PHßNG BÖNH GUMBORO

1. §Æc ®iÓm

- Vacxin ®−îc chÕ tõ chñng Virót nh−îc ®éc Gumboro, nu«i cÊy trªn m«i tr−êng tÕ bµohoÆc ph«i trøng, dïng d¹ng t−¬i hay ®«ng kh«.

- Vacxin an toµn kh«ng g©y ph¶n øng cho gµ.

- Vacxin t¹o miÔn dÞch cho gµ kÐo dµi 8-10 th¸ng.

2. Sö ®ông

- Vacxin dïng ®Ó phßng bÖnh Gumboro cho gµ khoÎ m¹nh tõ 1 tuÇn tuæi ®Õn tr−ëngthµnh.

- Pha Vacxin víi n−íc cÊt tiªm d−íi da cho gµ hoÆc cho uèng, nhám¾t

- LÇn ®Çu dïng cho gµ mét tuÇn tuæi, sau 3-4 tuÇn dïng lÇn thø hai. Khi gµ ®· tr−ëngthµnh mçi n¨m sö dông Vacxin mét lÇn.

3. LiÒu tiªm

Pha Vacxin mçi liÒu víi 0,2ml vµ tiªm d−íi da cho gµ.

4. B¶o qu¶n

- Gi÷ Vacxin ë nhiÖt ®é +40C ®Õn 100C b¶o qu¶n ®−îc 9 - 12 th¸ng

- Kh«ng ®Ó Vacxin ë l¹nh ©m


177

- Tr¸nh ¸nh s¸ng mÆt trêi vµ nãng Èm.

5. Tr×nh bµy

- Lä Vacxin 200 liÒu.

- Lä Vacxin 100 liÒu.

N¬i s¶n xuÊt:

- Trung t©m thó y Nam bé (Thµnh phè Hå ChÝ Minh)

- NhËp tõ h·ng Rh«n-MÐrieux (Ph¸p)

VACXIN NIUCATX¬N CHÞU NHIÖT

1. §Æc ®iÓm

- Vacxin ®−îc chÕ t¹o tõ chñng Virut nh−îc ®éc V4 cña óc, cÊy qua ph«i trøng hoÆcm«i tr−êng tÕ bµo.

- Virut nh−îc ®éc nµy cã thÓ chÞu nhiÖt ë ®iÒu kiÖn th−êng kÐo dµi 30-60 ngµy.

- Vacxin t¹o ®−îc miÔn dÞch cho gµ víi hiÖu gi¸ b¶o hé 60-70%, miÔn dÞch kÐo dµi 4-6th¸ng.

2. Sö dông

- Dïng phßng bÖnh Niucatx¬n cho gµ tõ mét tuÇn tuæi trë lªn.

- Pha Vacxin cho gµ uèng, nhá m¾t hoÆc trén víi thøc ¨n cho gµ ®Òu t¹o ®−îc miÔndÞch.

- Gµ 1 tuÇn tuæi cã thÓ sö dông Vacxin lÇn ®Çu, sau 3 tuÇn sö dông lÇn 2, sau ®ã cø 6th¸ng dïng l¹i mét lÇn.

3. LiÒu dïng

Tuú theo yªu cÇu nhá m¾t, cho uèng mµ pha Vacxin víi l−îng n−íc cÊt kh¸c nhau. Mçi liÒuVacxin cã 106,5EID50 Virut.

4. B¶o qu¶n

- Gi÷ nhÞªt ®é th−êng b¶o qu¶n Vacxin ®−îc 2 th¸ng.

- Kh«ng ®Ó ë nhiÖt ®é ©m, tr¸nh ¸nh s¸ng mÆt trêi.

- Vacxin pha xong dïng ngay trong ngµy.

5. Tr×nh bµy

- Lä cã 20 liÒu

- Lä cã 50 liÒu

- Lä cã 100 liÒu

N¬i s¶n xuÊt: Trung t©m nghiªn cøu bÖnh d¹i vµ bÖnh ®éng vËt nhiÖt ®íi. S¶n xuÊt cho thönghiÖm.


Documents

THUỐC ĐIỀU TRỊ VÀ VÁCXIN SỬ DỤNG TRONG THÚ Ytuaf.edu.vn/gallery/files/K. CNTY/thuoc_vacxin_thu_y_8656.pdf · PGS. PTS. PH¹M Sü L¡NG - PTS. Lª thÞ TµI Thuèc ®iÒu