Tháng 10/2016

Lưu hành nội bộ

DỰ ÁN THÍCH ỨNG BIẾN ĐỔI KHÍ HẬUVÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG TẠI TỈNH TRÀ VINH

MÔ HÌNH NUÔI DÊ SỬ DỤNG MEN VI SINHXã Long Khánh, huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh

TÀI LIỆU KỸ THUẬT

TÀI LIỆU NÔNG DÂN HƯỚNG DẪN NÔNG DÂN

www.bdkhtravinh.vn

01 MÔ HÌNH NUÔI DÊSỬ DỤNG MEN VI SINH

1. Giới thiệu mô hình

Tên mô hình: Nuôi dê sinh sản sử dụng men vi sinh.

Người thực hiện: Ông Lê Văn Bưởi và ông Nguyễn Thanh Lạc. Được thực hiện dưới sự tài trợ của Dự án AMD Trà Vinh.

Địa chỉ: Ấp Tân Khánh, xã Long Khánh, huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh.

Qui mô: 03 dê cái.

Lý dó lựa chọn mô hình: Dê là động vật dễ nuôi, ít vốn đầu tư, ít tốn công lao động, thích nghi với điều kiện tự nhiên của địa phương, đặc biệt nhu cầu về nước ít (phù hợp với điều kiện thiếu nước), nhu cầu thức ăn không lớn nên không đòi hỏi nhiều đất để trồng cỏ cho dê ăn (phù hợp cho hộ nghèo), dê ăn được nhiều loại cây, cỏ sẵn có rất đa dạng ở địa phương.

2. Bối cảnh và những điều kiện thực hiện mô hình

- Do những ưu điểm như đã nêu ở trên của việc nuôi dê nên rất phù hợp cho các nông hộ có ít đất. Tuy nhiên những năm gần đây do tác động của biến đổi khí hậu như nắng nóng kéo dài, mưa bão thường xuyên nên dịch bệnh thường xảy ra làm ảnh hưởng tới sự sinh trưởng của dê. Thêm vào đó, người dân có thói quen nuôi dê theo kiểu thả lan nên dịch bệnh xuất hiện nhiều, không kiểm soát

02MÔ HÌNH NUÔI DÊSỬ DỤNG MEN VI SINH

được. Giống dê nuôi trước đây là giống dê cỏ, nhỏ con, chậm lớn, năng suất thấp, giá bán rẻ và khó bán. Tất cả những lý do này đã dẫn đến việc người nuôi bị thất bại. Chính vì vậy, việc nuôi dê theo kiểu nhốt chuồng, cho ăn thêm cỏ trồng và chọn dê giống tốt được lựa chọn như là phương thức nuôi thành công.

- Điều kiện thực hiện mô hình:

+ Có đất đủ để làm chuồng dê và trồng thêm cây, cỏ làm thức ăn cho dê, khoảng 0,1 ha.

+Có đủ vốn để làm chuồng 4m x 7m, khoảng 7 tới 10 triệu đồng.

+Có nguồn thức ăn tự nhiên dồi dào như lá mắm, lá đước, lá bồ đề rừng, dây mủ rừng…

+ Có vốn mua dê giống.

3. Qui trình thực hiện mô hình (được điều chỉnh từ kỹ thuật canh tác của hộ dựa trên khuyến cáo từ các chuyên gia)

3.1. Chuẩn bị chuồng trại

- Kích thước chuồng trại khoảng 2 m2/con dê (tuy nhiên có thể gia giảm).

- Dê thích ở nơi cao ráo, sạch sẽ, vì vậy chuồng nuôi dê phải là chuồng sàng, cách mặt đất khoảng 0,8-1,2m), có thể làm sàn bằng gỗ, tre. Mái lợp lá hoặc tôn. Mái tôn thì nhiệt độ nóng vào mùa nắng. Mái che được mưa tạt gió

03 MÔ HÌNH NUÔI DÊSỬ DỤNG MEN VI SINH

04MÔ HÌNH NUÔI DÊSỬ DỤNG MEN VI SINH

Hình 2. Giống dê Bách Thảo

Hình 3. Giống dê Boer

05 MÔ HÌNH NUÔI DÊSỬ DỤNG MEN VI SINH

3.3. Thức ăn

- Dê thích ăn lá cây hơn cỏ. Các cây tự nhiên trong vùng có nhiều như lá mắm, lá đước, lá bồ đề rừng, dây mủ rừng rất thích hợp cho dê.

- Có thể trồng thêm cây so đũa hoặc một số cỏ khác như cỏ voi, cỏ sữa. Lá cây và cỏ cho dê ăn phải sạch sẽ. Nếu chúng bị lẫn bùn đất thì phải rửa sạch, để ráo nước rồi mới cho dê ăn.

3.4. Chăm sóc nuôi dưỡng

- Lá cây và cỏ luôn có sẵn trong máng ăn. Nước uống là nguồn nước sạch, chung với nước sinh hoạt của gia đình. Dê được thả ra cho vận động và ăn thêm cây cỏ tự nhiên ngày 2 lần vào buổi sáng (khi trời nắng ráo) và buổi chiều.

- Dê ít bệnh, nhưng khi dê bị tiêu chảy hay bỏ ăn thì nên gọi thú y hoặc mua thuốc do cán bộ thú y hướng dẫn điều trị.

- Khi dê cái có dấu hiệu chịu đực (lên giống) nên nhờ dê đực của bầy khác trong vùng để phối giống để tránh hiện tượng đồng huyết.

- Dê cái phối giống lúc 8 tháng tuổi. Phối giống sớm sẽ ảnh hưởng xấu đến con mẹ, đời con sinh ra bị còi cọc.

- Dê cái mang thai khoảng 5 tháng, khi có dấu hiệu đẻ thì phải canh chừng đỡ đẻ.

06MÔ HÌNH NUÔI DÊSỬ DỤNG MEN VI SINH

- Khi dê cái sanh thì bồi dưỡng thêm cám hoặc thức ăn hỗn hợp.

3.5. Xuất chuồng

- Thời gian nuôi dê, nếu dê con là dê đực nuôi khoảng 5 tháng, đạt trung bình từ 25 đến 30 kg thì bán thịt.

- Nếu là dê cái, lớn chậm hơn con đực, cũng trong 5 tháng nhưng chỉ đạt khoảng 20 đến 25 kg.

- Có thể chọn những con cái tốt giữ lại nuôi sinh sản, sau khi phối giống đậu thai thì bán dê chửa, giá cao hơn dê thịt, người mua cũng ưa chuộng hơn.

4. Mô tả thị trường đầu vào, đầu ra của mô hình

- Hộ chăn nuôi thường chọn dê cái đã mang thai từ 2 – 3 tháng tuổi, mua từ các hộ khác trên địa bàn các xã trong huyện, trả bằng tiền mặt. Thức ăn cho dê chủ yếu từ nguồn thức ăn tự nhiên sẵn có, chỉ bổ sung thêm một lượng ít thức ăn bổ sung như cám (pha nước cho dê uống), thức ăn công nghiệp (bồi dưỡng cho dê lái lúc mang thai).

- Thịt dê được biết là sản phẩm có hàm lượng dinh dưỡng cao, có lợi và an toàn cho sức khỏe do được nuôi bằng nguồn thức ăn tự nhiên nên rất được thị trường ưa chuộng. Trong 3 năm vừa qua, giá dê giống và dê thịt ít biến động, bình quân dê thịt có giá bán khoảng 90.000 - 95.000 đồng/kg và dê cái chửa có giá 140.000 – 150.000 đồng/kg .

07 MÔ HÌNH NUÔI DÊSỬ DỤNG MEN VI SINH

- Dê thịt được các thương lái ở địa phương thu mua và mang đi tiêu thụ chủ yếu ở thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Trà Vinh và một số tỉnh thành khác trong cả nước, còn dê cái được hộ để lại nuôi nhằm phát triển đàn hoặc bán cho các hộ khác trên địa bàn xã có nhu cầu nuôi.

5. Kết quả thực hiện mô hình hiện tại

5.1. Hiệu quả tài chính

- Việc áp dụng mô hình nuôi dê đã góp phần cải thiện đáng kể đời sống kinh tế cho các hộ có hoàn cảnh kinh tế khó khăn. Khi nuôi, tận dụng chủ yếu nguồn thức sẵn có từ thiên nhiên và thời gian lao động nhàn rỗi trong các nông hộ.

- Qui mô nuôi 03 con dê cái, chu kỳ 8 tháng, với tổng vốn đầu tư khoảng 29 triệu. Trong đó: khoảng 16 triệu đồng đầu tư cho mua giống, 2 triệu đồng đầu tư cho chuồng trại, mua thức ăn bổ sung, phối giống và thuốc thú ý, … phần còn lại là giá trị lao động gia đình bỏ ra cho việc chăm sóc.

- Kết quả mang lại lợi nhuận xấp xỉ 9,4 triệu đồng cho hộ nuôi.

5.2. Hiệu quả kỹ thuật

- Kiểm soát được việc phối giống do vậy tránh được hiện tượng đồng huyết.

08MÔ HÌNH NUÔI DÊSỬ DỤNG MEN VI SINH

- Nuôi giống dê lai giữa giống Boer và Bách Thảo nên mau lớn, năng suất thịt cao, dễ bán, giá cao.

- Rút ngắn thời gian nuôi thịt, còn từ 4 đến 5 tháng (trước đây 6 – 8 tháng).

6. Những rủi ro và cách quản lý rủi ro trong quá trình thực hiện mô hình

- Về kỹ thuật: dễ nuôi, ít bệnh, tại địa phương có nhiều thức ăn tự nhiên, chưa có rủi ro gì quan trọng.

- Thị trường còn nhiều tiềm năng. Tuy nhiên, trong năm đến tháng 12 và tháng 01, giá dê có giảm do lượng dê từ miền trung đưa về thành phố Hồ Chí Minh nhiều, làm giảm giá dê tại chổ.

7. Những yếu tố quyết định sự thành công của mô hình.

7.1. Về kỹ thuật

- Con giống: nên chọn giống dê lai giữa giống Boer và Bách Thảo.

- Chăm sóc nuôi dưỡng: nuôi có chuồng, tránh đồng huyết. Khi thả phải canh chừng chó cắn dê, tránh thiệt hại không đáng có. Thức ăn có đủ lá cây, cỏ sạch và thức ăn bổ sung. Nuôi có mùng, tránh muỗi, ít bệnh.

7.2. Về mặt thị trường

09 MÔ HÌNH NUÔI DÊSỬ DỤNG MEN VI SINH

- Giá bán dê: dê thịt có giá bán thấp nhất là 90.000 đồng/kg; đối với dê mang thai có giá tối thiểu 140.000 đồng/kg.

- Năng suất đạt được: thời gian nuôi từ 4-5 tháng, trọng lượng dê đực sau 5 tháng trên 25 kg, dê cái trên 20 kg.