57
TiÓu LuËn T×m hiÓu thiªn v¨n

Tieu luan Bau troi sao........pptx

  • Upload
    suntuan

  • View
    21

  • Download
    2

Embed Size (px)

Citation preview

Tiu Lun Tm hiu thin vn

Tiu LunTm hiu thin vn

Li Ni uThin vn hc, mt mn khoa hc ra i rt rt sm v ngy nay ang l mt ngnh khoa hc mi nhn c nghin cu trn ton th gii. Mn khoa hc ny ra i trc ht t mong mun gii thch t nhin ca con ngi, nhng t m v c nhng m c mi khi ngi ta nhn ln bu tri, ngm nhn nhng v sao. Ban u mi dn tc c nhng cch gii thch khc nhau, mi ngi cng c mt cch nhn, cch tng tng khc nhau khi nhn ln bu tri xa xi . Nhng ri khi Thin vn tr thnh mn khoa hc ph bin v pht trin rng trn phm vi th gii, ngi ta cn t ra cc chun mc chnh xc c tnh chung nht cho ngnh Thin vn th gii. thun tin cho Thin vn hc quan st, ngi ta a ra mt h thng khi nim v cc qui c chnh xc v cch gi tn, cch xc nh v tr, thi gian... ca tt c nhng g din ra trn bu tri.Trong ti liu ny, xin c gii thiu vi cc bn c mt s khi nim c bn v bu tri trn u chng ta v cc qui c lin quan n chng, ngoi ra l khi nim v cc c tnh v cc h ta thng dng trong ngnh Thin vn, qui c v cc khong thi gian trn Tri t v ...Cc khi nim, qui c trong ti liu ny c din t d hiu nhng c gng tht ngn gn c ngha nh mt mc tra cu, trnh lan man. Ti liu ny khng trnh khi thiu st do thi gian khng nhiu, rt mong nhn c s gp nhm sm b sung v hon thin mt cch y nht! Mc lc1.Thin cu v cc khi nim lin quan2. Nht ng 3. H to thin vn4. Bu tri sao

Thin cuMi ngy, thin cu hon thnh ng 1 vng quay. Ci vng quay ny ngi ta gi l vng quay biu kin v thc cht thin cu cng ch l mt khi nim "biu kin", tc l n l do con ngi t ra ch ton b nhng g ngi ta c th nhn thy trn u mnh ("kin" l ch nhng ci nhn thy).Thc cht, ci quay khng phi thin cu no c m chnh l chng ta. khng, ni nh vy th khng ng, khng phi chng ta quay, nhn loi quay m l chng ta ang ng trn mt mt cu v mt cu quay quanh trc ca n.Phi, c Tri t chng ta ang sng ang quay khng ngng. N quay kh u n v c sau 1 ngy (24h) th n li quay c ng mt vng, (tc l mi im trn trc quay ca n u hon thnh mt gc quay 360 ). Trong khi , mi thng tin ca bu tri chng ta c th cm nhn thy mt cch d dng nht v c l l duy nht bng cc gic quan thng thng, l cc thng tin v th gic. nh sng t cc thin th xa xi, hay n gin l cc m my tri nh trn bu tri u bay i vi cng mt tc 300.000 km/s n v p vo mt chng ta, v chng ta nhn thy cc vt c n ghi li hnh nh (cc phn ng ny din ra trong mt vt l gi l cc hiu ng quang hnh). Khi Tri t quay, v tr ca mi ngi cng ta thay i. Ngy thng c l chng ta khng nhn thy rng chng ta b vng quay ca Tri t li i n trn 40.000 km mi ngy (khng tnh chuyn ng quanh Mt Tri v cc chuyn ng ln hn). V ci chuyn ng quay l hng nhn ca chng ta thay i lin tc khi chng ta hng nh mt ln v tr. Khi ng trn Tri t, chng ta khng h bit rng chng ta ang quay vi tc chng mt, trong khi hng nhn th lun thay i v chng ta v tnh thy rng tt c cc im trn bu tri xa xi kia u ang chuyn ng t ng sang Ty ri ng 24 h sau li thy n v v tr c, v chng ta kt lun rng thin cu ang "quay". Mi ngy, khi nhn ln chu k quay ca thin cu, chng ta bit c mt na thi gian Mt Tri ri sng chng ta v na cn li, Mt Tri nhng ch cho Mt trng v cc v sao. 1- Thin cu: (celestial sphere): Trn bu tri nhn thy hng ngy, ngi ta quan st thy rt nhiu cc thin th nh Mt Tri, Mt Trng, cc hnh tinh, cc v sao v .... thm ch l cc m my na. Khong cch ca chng nTri t v khong cch ca chng so vi nhau rt khc nhau. tin quan st trc quan, ngi ta tng tng ra mt mt cu khng l bao quanh Tri t mt khong cch no khng xc nh, n ging nh mt ci nn m trn c nh tt c cc thin th nu trn. Gi mt cu tng tng l Thin Cu, ngi ta c th coi chuyn ng chung t ng sang Ty catt c cc thin th trn bu tri hng ngy l chuynng ca Thin cu.

2- Thin nh(zenith) v Thin (nadir): nu bn ng ti mt im trn Tri t v quan st Thin cu th bn c th tng tng rng c mt ng thng i qua bn v tm Tri t, ng ni bn vi tm Tri t ny ct Thin cu ti 2 im. Mt im ngay trn nh u bn, l Thin nh. Cn im cn li th i xng vi thin nh, n ct Thin Cu ti pha bn kia, bn khng th thy n do b Tri t che khut, im c gi l Thin .Mi im bt k trn Tri t u c mt thin nh v mt thin ring, 2 im i nhau qua tm Tri t th thin nh ca im ny s l thin ca im kia v ngc li.

3- Thin cc (celestial pole): Ta bit Tri t c mt trc Bc- Nam ni 2 a cc Bc-Nam v i qua tm Tri t. Nu ko di trc Tri t ra v hn theo hng Bc Nam ca a Cu th ng thng ct Thin cu ti 2 im gi l thin cc Bc (North Celestial Pole) v thin cc Nam (South Celestial Pole). Nh vy nu bn ng ti cc Bc ca Tri t th thin cc Bc s l Thin nh ca bn v Thin cc Nam s l Thin , cn khi bn ng ti cc Nam th ngc li.

* Ton b nhng im c gii hn t xch o tri n Thin cc Bc c gi l Thin cu Bc

* Ton b nhng im c gii hn t xch o tri n Thin cc Nam c gi l Thin cu Nam

4- Xch o tri (celestial equator):Hy tng tng ko di bn knh ca xch o Tri t ra di v hn th ng xch o ca chng ta s tr thnh mt ng trn ct ngang Tri t v ct c ln thin cu. ng ct trn thin cu chnh l xch o tri. Hay ni cch khc th xch o tri chnh l hnh chiu vung gc ca xch o Tri t ln Thin Cu5 Hong o (zodiac): Hong o chnh l ng chuyn ng ca Mt Tri trn Thin cu trong 1 nm. Chng ta bit rng Tri t chuyn ng quanh Mt Tri mi vng ht 365,4 ngy (gi l 1 nm). Thin cu li l mt khi nim gn lin vi Tri t v do khi Tri t chuyn ng nh th, ta c th tng tung ra mt mt cu Thin Cu chuyn ng cng Tri t, vi bin ca Thin cu rt xa, cng do vic hng nhn thay i, chng ta s thy v tr ca Mt Tri thng xuyn thay i so vi cc sao trn Thin Cu. Mi thi gian khc nhau, Mt Tri s "lt" qua mt v tr khc nhau trn Thin Cu. Trong 1 nm, ng i to thnh mt vng trn khp kn v ngi ta t thi xa xa gi vng trn l Hong o, chia n ra thnh 12 phn, 12 cung ng vi 12 chm sao gm:Aries Taurus Gemini Cancer Leo Virgo Libra Scorpius Sagittarius Capriconus Aquarius Pisces

Bn c th d dng hnh dung hin tng thay i v tr ca Mt Tri trn Hong o nh hnh sau:

V d: Thng 1, bn thy theo hnh trn, Tri t nm ti v tr gn chm Gemini, ti sao li ni thng 1 tng ng vi chm sao Sagittarius? Nhn k hnh rn s thy rng trong thng 1, khi bn hng v pha Mt Tri th chm sao Sagittarius s nm pha sau Mt Tri, do m c s tng ng , cn ban m th bn s quan st thy Gemini to sng vo lc na m.Tri t chuyn ng quanh Mt Tri theo mt mt phng qu o hnh elip. Trc Bc-Nam ca Tri t khng vung gc vi mt phng qu o ny m nghing so vi mt phng ny mt gc 23 27 pht. V l do ny m 2 mt phng Hong o v Xch o tri nghing so vi nhau mt gc tng ng cng l 23 27 pht. Do 2 mt phng ny nghing so vi nhau nn ng trn biu din chng ct nhau ti 2 im l im xun phn v im thu phn. 6- ng chn tri (horizon): Khi bn ng ti bt c im no trn Tri t, bn cng c th xc nh c thin nh ngay trn nh u mnh. Ngoi ra tm nhn ca bn b gii hn bi mt ng bao nm trn mt Tri t m mt bn khng th nhn xung thp hn c, ng chnh l ng chn tri ca bn 7- Trung tuyn tri (Celestial Meridian): Vng trn ln to thnh do s ct ca Mt phng i qua trc v tr vng thng ng vi thin cu. Trung tuyn tri ct ng chn tri ti cc im Bc, Nam v i qua thin nh, thin . Na vng pha trn c chn tri g l Trung thin trn cn na vng di ng chn tri gi l Trung thin di.8- ng chnh ng: ng thng i qua tm thin cuv ni 2 im Nam, Bc6- ng chn tri (horizon): Khi bn ng ti bt c im no trn Tri t, bn cng c th xc nh c thin nh ngay trn nh u mnh. Ngoi ra tm nhn ca bn b gii hn bi mt ng bao nm trn mt Tri t m mt bn khng th nhn xung thp hn c, ng chnh l ng chn tri ca bn7- Trung tuyn tri (Celestial Meridian): Vng trn ln to thnh do s ct ca Mt phng i qua trc v tr vng thng ng vi thin cu. Trung tuyn tri ct ng chn tri ti cc im Bc, Nam v i qua thin nh, thin . Na vng pha trn c chn tri g l Trung thin trn cn na vng di ng chn tri gi l Trung thin di.8- ng chnh ng: ng thng i qua tm thin cuv ni 2 im Nam, Bc9- Cc im Bc (N), Nam(S), Ty(W), ng(E): cc im tnh theo cc hng tng ng theo v tr ca ngi quan st (cng nh thin nh cng ch tng i, lun nm trn nh u ngi quan st)Hnh v m t v tr tng i ca cc khi nim trn Thin Cu:

Nht ng Bn hy th quan st chuyn ng v v tr mt ngy ca ngi sao duy nht ca chng ta, ngi sao a li cho tt c chng ta s sng, Mt Tri. Hng ngy Mt Tri mc ln pha ng v sau n ln pha Ty. Trung bnh, mt 24h t gia tra quay tr li gia tra ca ngy hm sau. Gia tra l g? l thi im trong ngy m ti Mt Tri c v tr cao nht so vi ng chn tri ca mi ngy. V ng h ch 24 gi mi ngy ca chng ta chnh l cn c vo chu k ny, gi l ngy Mt Tri (solar day). Mi ngy, bn s thy Mt Tri mc v ln lch i so vi hm trc mt cht, nhng d th no th chu k v v tr chnh xc ca n lc mc, ln so vi chn tri cng tun hon trong ng mt nm.Mt khc, Mt Tri mc v ln trn nn ca cc v sao theo chu k 1 nm. Chnh xc chu k l 365,24 ngy, v trong khong thi gian , Mt Tri chuyn ng trn Thin Cu hon thnh mt vng 360 bn li thy n c v tr tng ng vi mt s ngi sao (mt chm sao) nh thi im 1 nm trc. Trc y, nhn loi tng coi Tri t l trung tm v tr, v do c Mt Tri v bu tri sao m u chuyn ng trn quanh Tri t vi nhng chu k khc nhau to nn s bin i v v tr tng i ca Mt Tri trn nn tri sao. Gi y th chng ta u bit rng nhng g chng ta nhn thy l do chuyn ng ca Tri t trn qu o quanh Mt Tri.ng i biu kin trn nn tri sao ca Mt Tri c gi l Hong o. Vng trn Hong o ny lch gc so vi xch o tri 1 gc 23,5 do trc chnh ca Tri t nghing 1 gc 23,5 so vi mt phng qu o ca n quanh Mt Tri. Hong o gm c 12 chm sao, v trong 1 nm, Mt Tri s ln lt lt qua 12 chm sao . Trong thi gian Mt Tri lt qua chm sao no th v m, bn s d dng nhn thy chm sao i xng ca n trn Hong o. Hong o v xch o tri ct nhau ti 2 im l im xun phn - vernal (spring) equinox v im thu phn - autumnal equinox . Mt Tri chuyn ng trn Thin Cu v ct xch o tri ti im xun phn vo ngy 21 thng 3 v ct xch o tri ti im thu phn vo ngy 22 thng 9 hng nm. iu c bit nht l khi Mt Tri ct xch o tri ti 2 im ny th ti mi ni trn th gii u c ngy (c chiu sng) v m di bng nhau trong 1 chu k, mi na di ng 12h.

Bn c th d dng hnh dung: khi bn quan st bu tri, lun lun c ng 1/2 thin cu l c th quan st c. Mi im nm trn xch o tri u mt ng 12 gi i t im ng n im Ty. Ton b thin cu lun chuyn ng song song vi xch o tri. V chng ta ang ng trn bn cu Bc ca hnh tinh ny, nn bn s thy 1 iu. l cc im nm bn thin cu Nam, tc l ton b vng tri nm pha Nam ca xch o tri, s chuyn ng t khi mc ln chn tri ng n khi ln xung chn tri Ty trong 1 khong thi gian t hn 12 gi. L do ca vic ny l v mt phn khng nh ca cc chuyn ng ca chng b che khut bi chnh phn cong ca Tri t ca chng ta. Ngc li, bn li s thy cc im thuc bn thin cu Bc - nm pha Bc ca xch o tri- s c chu k mc/ln nhiu hn 12 gi do cc chuyn ng ca chng li c chnh s cong ca Tri t lm cho ln hn 180 . V tt nhin, nu bn quan st khi ng bn cu Nam th tnh hnh s ngc li hon ton, tc l bn s thy cc im ca bn thin cu Nam s c chu k ln hn 12 gi mi ngy cn cc im thuc bn thin cu Bc th s c chu k nh hn 12 gi. Tuy nhin, ring vi ng xch o tri th d bn dng ti bt c im no trn Tri t th mi im ca n s u c chu k l 12 gi v cng ti mi im trn Tri t, bn cng lun thy ng 1 na ng xch o tri ny, di ng bng di gia 2 im xun phn v thu phn. n y, nu bn s hiu ti sao khi Mt Tri i n im xun phn hoc thu phn, khi v tr ca n l trn xch o tri th ti bt c ni u trn hnh tinh ca chng ta, bn u thy mt ngy c 12 gi c Mt Tri chiu sng v ng 12 gi cn li chm trong m ti.

Gia cc cc v xch o a l ca Tri t cng c mt im c bit. Khi bn ng ti 2 a cc, bn s thy xch o tri hon ton song song vi ng chn tri ca bn v ti v tr quan st rt c bit , bn c th thy ton b xch o tri nh mt vng trn khp kn song song vi ng xch o a l. V bi v mi im trn thin cu u lun chuyn ng song song vi xch o tri nn cc v sao s khng bao gi mc hay ln ti cac a cc, bn s thy cc sao trn thin nh gn nh ng yn, cn cc ngi sao khc th nh ang quay quanh trc ni gia bn v thin nh, tt c chng u lun hin din trn bu tri nh th. Ring i vi Mt Tri, mi nm ti a cc bn s c mt na thi gian c chiu sng lin tc v mt na cn li ca mi nm s l m ti. Hay ni cch khc cc a cc mi nm ch c mt ngy. Khi ng ti 2 im , bn s thy Mt Tri lun tin v mt trong 2 im xun phn v thu phn. Bc Cc, bn s thy Mt Tri mc vo ngy 21/3 (xun phn) v ln vo ngy 22 thng 9 (thu phn ) hng nm cn khi bn ng Nam Cc th ngc li. Ngy 22 thng 9, khi Bc Cc bt u bc vo m, th khi Nam Cc s bt u mt ngy mi sng lin tc trong na nm. Tt c nhng iu c bit ny c c khi bn ng ti 2 a cc ca Tri t, cn khi bn ng ti xch o Tri t th li khc. Bt c ngy no trong nm, bn s lun lun thy Mt Tri cng nh tt c cc v sao bn quan st c u mc v ln vi cng mt chu k l 12 gi.

Do ng Hong o (ng i ca Mt Tri) lch gc so vi xch o tri 23,5 v chng ct nhau ti 2 im nh ni trn, nn im xa nht m Mt Tri c th t c so vi xch o tri chnh l gc 23.5 . C 2 im nh th v c gi l cc im "ch", l H ch (summer solstice) v ng ch (winter solstice). Gi y, khi bn quan st thin cu ti Bc bn cu, bn thy rng im xa nht v pha Bc ca xch o tri l H ch v im xa nht v pha Nam ca xch o tri l ng ch, cn vi nhng ngi quan st Nam bn cu th iu ny l ngc li, ngy H ch ca bn s l ngy ng ch ca nhng ngi Nam bn cu. Nh vy, ti bn cu Bc, bn s thy rng Mt Tri i ti im ng ch vo ngy 21 thng 12 v i n im H ch vo ngy 21 thng 6 hng nm. Vo ngy ng ch, Mt Tri xa nht so vi xch o tri v pha Nam, v v l do nn l ngy m cc chuyn ng ca n b che khut nhiu nht, ngy s l ngy m m di nht v ngy ngn nht ca 1 nm. Cn vo ngy H ch, Mt Tri hng v pha Bc xa nht, ngy hm ngy rt di v gc chuyn ng ca Mt Tri l ln nht trong nm.H to thin vn Cc h to c dng trong Thin vn u l cc h to cu, ly chnh thin cu lm h qui chiu trn xc lp cc to . Cc h to ny c s dng rng ri vi mc ch chnh l xc nh v tr chnh xc trn thin cu. T c mt c s chnh xc v v tr ca cc thin th trn bu tri, cng nh phn nh chnh xc ranh gii ca cc m tinh vn ln, cc chm sao...Trong Thin vn hc quan st hin i, c 3 h to thng dng nht thng c s dng l h to chn tri, h to xch o v h to hong o.1- H to chn triTrong h to ny, c 2 im mc c s dng l vng chn tri (horizon) v thin nh (zenith). T 2 im mc ny, xc lp 2 gi tr to cho mi im cn xc nh. 2 gi tr l cao (altitude) v phng (azimuth)

cao (Altitude) h l khong cch gc gia thin th v mt phng chn tri. Trong hnh v minh ho, cao h chnh l gi tr ca gc XOT. Gi tr ca h l t m 90 - i vi cc thin th c v tr ti thin (nadir) cho n dng 90 - i vi cc thin th nm ti thin nh. Gi tr ca cao ny s l m nu thin th nm di ng chn tri (tc l khng th nhn thy) v dng nu nm pha trn ng chn tri.Trong mt s trng hp, cao h ny c thay th bng mt gi tr tng ng l zenith distance, l khong cch gc gia thin nh v thin th cn xc nh. Nh vy th gi tr ca ch s ny s l 0 nu thin th nm trn thin nh, l 90 nu thin th nm trng vi chn tri v l 180 khi thin th nm ti thin . phng (Azimuth) a l gi tr gc tnh t im Nam (im chnh nam ca thin cu theo v tr ca ngi quan st) theo hng Ty n vng thng ng i qua thin th. Trong hnh v minh ha, im Nam c k hiu l S, gc phng l SOT. Gi tr ca phng ny l t 0 n 360 . Lu : H to chn tri c gi tr tng i vi tng v tr quan st v tng thi im khc nhau do mi v tr khc nhau, ngi quan st s c mt gc quan st khc nhau vi cc thin th v bn thn thin cu th lin tc chuyn ng trong ngy (nht ng). V l do ny, h to ny ch c gi tr dng trong quan st v nghin cu trc tip, cng nh gip ch trong vic xc nh v tr trn mt t.2-H to xch o:H to ny s dng vng xch o tri lm gc v 2 cc l thin cc Bc v thin cc Nam. C 2 h to xch o c bn thng c s dng l h to gc gi v h to xch kinh.H to c s dng ph bin v chnh thc hn c l h to s dng 2 tr s xch kinh (Right Ascension - RA) v xch v (Declination - DEC)

Xch v DEC l khong cch gc t thin th n xch o tri HH', trong hnh v minh ho, l cung AI (vi I l v tr ca thin th) Xch v c gi tr t m n dng 90 . DEC mang gi tr m nu thin th nm di xch o tri (Nam) v mang gi tr dng nu thin th nm trn xch o tri (Bc) Xch kinh RA l khong cch gc t im xun phn n hnh chiu ca thin th ln xch o tri (tnh theo chiu ngc vi chiu nht ng). Trong hnh v, n chnh l cung XA. Gi tr ca ch s to ny l t 0 n 360 . Tuy nhin thng c s dng hn l ly cc gi tr gi, pht, giy chia t 0 n 24 gi. Hin nay h to ny c s dng rng ri nht trong thin vn hc quan st v vt l thin th hin i. u im ln nht ca n l chnh xc vi mi v tr v thi gian, khng ph thuc v tr ca ngi quan st v thi im quan st. H to ny c s dng nhiu trong vic xc nh chnh xc v tr cc ngi sao trn thin ccu, t lp ra mt bn chi tit v bu tri trong c s c mt ca cc ngi sao, cc chm sao v cc thin h ... vi chnh xc tng i rt cao. Ngoi ra, ngi ta cng dng h to ny xc nh v tnh ton v tr chuyn ng ca cc thin th trong h mt Tri cng nh cc v tinh nhn to ca Tri t.3- H to Hong o:H to Hong o s dng vng gc l vng trn Hong o (Zodiac) v cc mc khc l cc Hong Cc (2 im gn thin cc nht - cao nht v thp nht- ca ng Hong o) v im xun phn.

H to ny s dng 2 ch s to l Hong v v Hong kinh

Hong v (celestial latitude) l khong cch gc t thin th S n Hong o TT'. Trong hnh v ny, gi tr ca Hong v l gi tr ca cung SL. Gi tr ca Hong v l t 0 n m 90 nu thin th nm pha Nam Hong o v t 0 n dng 90 nu thin th nm pha Bc Hong o. Hong kinh (Celestial Longitude) l khong cch t im xun phn X n hnh chiu ca thin th trn Hong o (tnh theo chiu ngc vi chiu nht ng), tc l gi tr gc ca cung XL trong hnh v. Gi tr ca Hong kinh l t 0 n 360 . H to ny c chnh xc cao v khng c tnh tng i khi thay i v tr v thi im quan st. N c s dng rng ri nht khi xc nh v tr cc thin th trong h Mt Tri. Ngoi ra n c mt trong cc danh mc, bn sao c xc nh v tr cc ngi sao trn thin cu. Tuy nhin, hin nay n khng cn c ng dng ph bin nh h to xch o dng 2 ch s DEC v RA. Ngoi cc h to trn, c mt h to i khi c s dng khi nghin cu thin h qui m ln l H To Thin H s dng 2 ch s l Galatic Latitude ( v Thin H) v Galatic Longitude ( kinh Thin H) trong v l khong cch t thin th n xch o thin h (hnh chiu ca mt phng chnh thin h ln thin cu) cn kinh l gc tnh t giao im ca xch o thin h vi xch o tri ti thin th. H to ny c s dng trong vic xc nh bn cc sao trong thin h. Tuy nhin khng c thng dng lm.

Bu tri saoNgay t bui u tin ca con ngi, bu tri m y sao huyn o tr thnh ngi bn ng hnh khng th thiu c ca x hi loi ngi. Bu tri m huyn o vi mun vn v sao, ngi sng, ngi ti tht kh phn nh c chng. Th ri t 3000 nm trc Cng nguyn ngi Ba-bi-lon v A-si-ri-a bi nhm nhng ngi sao sng gn nhau vo tng nhm mt l chm sao. Nh vy c bu tri c chia thnh nhiu khu vc tng ng vi cc chm sao. Ni chung cc dn tc c cch chia cc chm sao khc nhau. Ngi xa dng ch tng tng phong ph ca mnh lin kt cc sao trong cc chm sao thnh hnh dng ging cc nhn vt huyn thoi, ging loi ng vt hay vt no . V tn cc trm sao cng c t theo tn m h tng tng ra nh: Tin N, Thin Hu, Song T thi Hy Lp c th k th II TCN, bu tri c phn chia thnh 40 chm sao.Hin nay bu tri sao c chia thnh 88 chm. khng b st bt c mt ngi sao no, cc chm sao c khoanh vng bng cc ng danh gii. Ngoi nhng tn gi c, cng vi s tin b ca khoa hc k thut, nhiu tn mi c t thm nh: Knh vin vng, ng hV s lng cc chm sao l rt nhiu nn nhm ch gii thiu cc chm Nh phn trc, khi ng tri t, ta s nhn thy Mt tri ang dch chuyn t t theo mt ng tng tng trn bu tri. ng trn y gi l hong o. Nhng chm sao chm sao gn hong o c gi l cc chm sao hong o. Vo th k XVIII TCN, ngi c Ba-bi-lon chia cc sao gn Homg o thnh 16 chm. Nhng n th k XIII TCN h thng nht chia thnh 12 chm, quyt nh c lu gi n by gi. l cc chm: Song Ng, Bch Dng, Kim Ngu, Sonh T, C Gii, S T, Tht N, Thin Bnh, Thn Nng, Nhn M, Ma Kt, Bo Bnh. y l m hnh cc chm sao hong o:

Cc chm sao hong o1. Aries (Bch Dng)2. Taurus (Kim Ngu)3. Gemini (Song T)4. Cancer (C Gii)5. Leo (S T)6. Virgo (Trinh N)7. Libra (Thin Bnh)8. Scorpius (B Cp)9. Sagittarius (Cung Th)10. Capriconus (Ma Kt)11. Aquarius (Bo Bnh)12. Pisces (Song Ng)

1.Chm Bch DngChm sao u tin ca Hong o. Chm sao Bch Dng, ting Latinh Aries, biu tng l mt trong mi hai chm sao hong o, nm pha ty cnh chm sao Song Ng, pha bc i vi chm sao Kim Ngu.Chm sao ny cn c tn Dng Cu.Chm sao ny biu tng cho con cu lng vng Aries trn bu tri trong thn thoi Hy Lp, ang cng Frix v Hell l hai ngi con ca vua, b m gh ht hi. C ngi Babylon c, ngi Ai Cp c, ngi Persan c cng nhn thy hnh nh con cu trong chm sao ny.Aries l con cu c b lng vng trng thn thoi Hy Lp, b lng ca n l bu vt m ngi anh hng Jason ln ng trn con tu Argos ot li.

y cng l chm sao n gin nht trong s cc chm sao Hong o. Cc ngi sao ca n cng kh kh quan st c. Hu ht thi gian trong nm, bn nu c quan st c chm sao ny cng u vth gian rng sng cc ngy. Chm sao ny ch c 2 ngi sao sng l alpha v beta. Cc sao cn li u c sng rt yu. c bit, rt nhiu sao trong s cc ngi sao ca chm sao ny l cc cp sao i.

2.Kim nguChm sao Kim Ngu, tn Latinh Taurus, biu tng l mt trong mi hai chm sao hong o, nm gia chm sao Bch Dng k pha ty v chm sao Song T k pha ng. Pha bc k vi hai chm sao Anh Tin v Ng Phu, pha ty nam gip vi chm Lp H v pha ng nam gip vi Knh Ng. Chm sao Kim Ngu l mt chm sao quan trng trn bn thin cu bc. Ngoi hai cm sao m ln nht c th quan st t Tri t, chm sao Kim Ngu rt d nhn ra trn bu tri nh n nm ngay bn chm Lp H, tn Latinh Orion ni bt trn bu tri m. Ngi Chaldei tng tng hnh nh con tru trong chm sao ny cch y nm nghn nm. Con tru vi biu tng cho sc mnh v kh nng sinh sn ca n ng, c mt trong nhiu truyn thuyt. N c ngi Israel, ngi Hy Lp th phng. Theo truyn thuyt, Zeus ha thn thnh tru, kim cch ot c cng cha Europe. Khi Zeus ln vo n tru ca cha c, cng cha Europe tro ln lng tru v trang im sng tru bng vng hoa. Bt thnh lnh tru dng mnh, lao xung sng nc cng cng cha Europe bi v Crete. Trong chm sao ch c hnh nh u tru ang bi, cn phn mnh khng nhn thy v ang chm trong sng nc.

3.Song t Song T, ting Latinh Gemini, biu tng l mt trong mi hai chm sao hong o, nm gia chm sao Kim Ngu pha ty v mt chm sao nh l C Gii pha ng Chm sao Song T l a im may mn trn thin cu cho vic pht hin cc hnh tinh mi. William Herschel tm ra Sao Thin Vng vo nm 1781 gn sao Eta () Geminorum. Cng trong chm sao ny Clyde William Tombaugh tm ra Sao Dim Vng vo nm 1930 gn sao elta () Geminorum. Song t l hnh nh ca Castor v Pollux l 2 anh em rut cng m khc cha. Cha ca Castor l ngi thng trong khi cha ca Pollux li l thn Zeus. C 2 anh em u l nhng dng s ni ting v sc mnh v v thut, ring Pollux th c c s bt t do mang trong mnh dng mu ca thn Zeus. Trong mt cuc chin, Castor trng n v cht. Thn Zeus hin ra cho php con trai Pollux ca mnh la chn hoc ln thin nh sng cuc sng bt t vnh vin hoc chia s mt na cuc sng bt t vi Castor. Khng mun phi xa ngi em trai, Pollux la chn c n th 2, v th c mt ngy 2 anh em Pollux, Castor sng trn thin nh cng cc v thn th ngy hm sau li sng mt ngy di th gii m ph.Castor v Pollux cng l 2 ngi sao sng nht ca chm sao Gemini, tng trng cho u ca 2 ngi anh hng. Cc bui ti ma xun, nu tri p bn s quan st c chm sao ny to sng trn bu tri. Ngoi 2 ngi sao sng nht ni ti, cc sao khc ca Gemini u c sng kh cao, ngoi 2 cnh tay hng ra pha ngoi, bn c th d dng nhn ra chm sao ny nh mt hnh a gic kh khp kn

4.C giiC Gii, tn Latinh Cancer, biu tng l mt chm sao nh v khng t sc trong s cc chm sao hong o. N nm cnh chm sao Song T v pha ty, k vi chm sao S T pha ng, lin vi chm Thin Miu pha bc, gip vi Tiu Khuyn v Trng X pha nam.

5.S tS T, tn Latinh Leo, biu tng l mt chm sao ca hong o, l mt trong 48 chm sao Ptolemy v cng l mt trong 88 chm sao hin i, mang hnh nh S T.Chm sao ny c din tch 947 vung, chim v tr th 12 trong danh sch cc chm sao theo din tch. Chm sao S T nm k cc chm sao i Hng, Tiu S, Thin Miu, C Gii, Trng X, Lc Phn Nghi, C Tc, Tht N, Hu Pht.Tn gi khc ca chm sao ny l Hi S.y l chm sao mang hnh nh con s t Nemean, k cng u tin ca ngi anh hng Heracles. Heracles c giao nhim v i tiu dit con s t Nemean ny, con s t c mng sc hn mi loi dao kim v b da dy v cng n mc ngay c kim v tn ca Heracles bn vo n u v hiu. Cui cng ngi anh hng phi git n bng cch vt nhau v ln trn, bp c n cho n cht.

y c th coi l mt trong s nhng chm sao sng nht v p nht ca Hong o hay thm ch l trong s tt c 88 chm sao ca thin vn hin i. Chm sao ny chim mt din tch kh ln trn thin cu vi nhng ngi sao rt sng, c bit l sao Regulus - mt trong s cc ngi sao sng nht bu tri. Ngi sao ny c t tn bi nh thin vn Copernicus, vi ngha l tri tim ca con s t. Cc bui ti t thng 4 n thng 6, bn s d dng nhn thy chm sao ny hin din trn bu tri gn nh c bui ti (t 7h n 10h ti)

6.Trinh nTht N, hay X N hoc Trinh N (ting Latinh: Virgo ch mt trinh n), l chm sao nm trong hong o. Nm gia S T (Leo) v pha ty v Thin Xng (Thin Bnh hay Libra) v pha ng, n l mt trong nhng chm sao ln nht ca bu tri. N c th d dng tm thy thng qua ngi sao sng nht ca n l Vir sao Gic (Spica).

7.Thin bnhThin Bnh, i lc c l Thin Xng, Thin Bnh, (Trong ngn ng mt s nc phng Ty v ting Latinh l Libra ch ci cn a) l mt chm sao trong hong o. N l mt chm sao kh m v khng c ngi sao no c sng cp mt, nm gia Tht N v pha ty v H Cp (B Cp) v pha ng. Nh tn gi ca cc sao sng hn c, n l mt phn trong cc vut ca B Cp.Trong cuc chin tranh thnh Trois, s mnh ca nhiu dng s trong cc cuc u c nh ot bng ci cn Libra ny. Mi khi cc cuc u cn ti cn sc din ra, thn Zeus thng ly cn ra, 2 a cn tng trng cho s mnh ca 2 i th, khi thn nhc cn ln, a cn ca ngi no nng hn c ngha l ngi s phi chp nhn tht bi v t gi cuc sng trn gian. Nm ngay pha sau Virgo, chm sao ny chim mt din tch kh khim tn vi nhng ngi sao tng i sng. Cc bui ti ma h, bn u c th nhn ra chm sao ny mt cch kh d dng mc d n ch c mt vi ngi sao l kh sng, nu cha nhn ra ngay, bn c th xc nh qua v tr ca n nm trn Hong o, gia 2 chm sao rt ln v rt sng l Virgo v Scorpius

8.B cpC tn gc l Scorpius (ting Latinh ch con b cp) - l mt trong cc chm sao ca hong o. Cn gi l Thin Ht - hay Thin Ht, Thin Hit, Thin Yt. Trong chim tinh hc phng Ty n c gi l Scorpius hoc Scorpio. N nm gia Thin Xng (Libra) v pha ty v Nhn M (Sagittarius) v pha ng. N l mt chm sao ln nm bu tri pha nam gn trung tm ca Ngn H. Cc sch ting Vit cn gi chm sao ny l H Cp. Tn gi dn gian khng chnh thc (asterism) l Thn Nng.Cc c trng ni btThin Ht cha nhiu sao sng, bao gm Antares ( Sco), Graffias (1 Sco), Dschubba ( Sco), Sargas ( Sco), Shaula ( Sco), Jabbah ( Sco), Grafias ( Sco) Alniyat ( Sco), Alniyat ( Sco) v Lesath ( Sco).

9.Cung th Thng gi: Nhn M; ngha ng: Cung th Nhn M, tn Latinh: Sagittarius, biu tng l mt trong mi hai chm sao trn hong o, nm gia chm Thin Ht v pha ty v chm Ma Kit v pha ng. y l mt chm sao hong o nn c th quan st cc hnh tinh v Mt Trng trong chm sao ny. Chm sao ny cng vi chm sao Nhn M (m thng gi l bn nhn m Centaurus) cng l nhng chm sao c hnh nh ca mt ging ngi trong thn thoi Hy Lp, ging ngi m c ton b phn thn l ca nga, nhng thay bng ci u v c ca nga th ti v tr l na thn pha trn ca ngi. Hu ht cc nhn m u rt hung hng v man r, ch c mt nhn m c ca ngi v a ln thnh cc chm sao. l nhn m Chiron, vua ca cc nhn m, v cng l mt nhn vt uyn bc, thy dy ca ngi anh hng Heracles. Do s trong mt trn nh, chnh mt mi tn tm c ca Heracles bn trng Chiron v kt thc cuc i ca nhn m ny. Nm ngay k bn B Cp Scorpius, Sagittarius cng l mt chm sao rt sng v chim din tch kh rng (nh hn b cp mt cht). Phn ln ca chm sao gm nhng ngi sao sng nht l phn c hnh nh cy cung un cong ca nhn m, cc ngi sao cn li hu ht tng i m v kh nhn din. Cng nh Scorpius, bn c th quan st chm sao ny vo bui ti trong mt khong thi gian kh di trong nm. Cc c trng ni btCc ngi sao sng nht trong Thin Xng to ra mt hnh t gic: Librae, Zubenelgenubi ("vut pha nam"), l sao i thy c; Librae, Zubeneschamali ("vut pha bc"); Librae, Zubenelakrab ("vut ca b cp"); Librae, l sao i bin th.

Chm sao Nhn M khng c nhiu sao sng c bit, nhng li c nhiu thin th ng ca bu tri. Ch ring danh sch Messier c 15 thin th ti y, trong chm sao c mt s lng ln cc cm sao, cc tinh vn v c nhn Ngn H cng nm trong chm sao ny.

10.Chm sao Ma Kit Ting Latinh Capricornus, biu tng l mt trong mi hai chm sao hong o, nm pha ty i vi chm sao Nhn M, pha ng nam i vi chm sao Bo Bnh, l mt trong 48 chm sao Ptolemy.Chm sao ny cn c tn Ma Kt, Kt To, Sn Dng Ta, Nam Dng.Ngi Hy Lp c gi thn ca rng, ca ng cy, n th v ca nhng ngi chn th l Pan, ngi Roma gi l Faun. V hnh dng ca Pan gh s, nn Pan thng ln trnh ni rng ni v hay chi kn. Pan hay chi nhc cho cc n thn Nymfa (ting Hy Lp: Nymfai) nhy ma vo nhng m sng. Hnh th ca Pan vi b ru di, u c sng lm con ngi s hi, nhng Pan l biu tng ca lng mn khch hin ha

11.Bo bnhChm sao Bo Bnh, ting Latinh Aquarius, biu tng l mt trong mi hai chm sao hong o, nm pha ty i vi chm sao Ma Kit, pha ng nam i vi chm sao Song Ng. l mt trong 48 chm sao Ptolemy.Chm sao Bo Bnh l mt trong nhng chm sao m ngi Babylon c bit n. a s coi y l hnh nh thn Diem bay t trn tri xung trn ly nc. Chm sao ny cn c tn Ci Bnh, Bo Bnh ta.Aquarius l tn ch chng Ganimede, mt chng trai rt p. V p ca chng lm chnh thn Zeus cng yu mn, thn sai con i bng Aquila bay xung h gii bt chng ln thin nh Olympia, ban cho chng s bt t v chng tr thnh ngi mang bnh ru rt cho cc thn ung trong cc cuc hp ca th gii cc v thn.Chm sao ny nm ngay sau con d bin Capricornus, cc ngi sao ca n sng hn mt cht nhng cu to li kh rc ri nhn ra khi mi quan st. Mt khc, thi gian chm sao ny xut hin trn bu tri vo bui ti l lc thi tit bt u vo ma ng min Bc Vit Nam, sng ca cc ngi sao s gim nhiu do mt my v sng m, bn c th c gng quan st thy n qua vic xc nh vi ngi sao sng nht v qua v tr ca n trn Hong o.

12.Song ngGip vi cc chm sao :Tam Gic Tin N Phi M ,Bo Bnh Knh Ng ,Bch Dng Chm sao Song Ng, (ting La Tinh: Pisces, biu tng ) l mt trong 48 chm sao Ptolemy v cng l mt trong 88 chm sao hin i, mang hnh nh i c. Chm sao Song Ng l mt trong cc chm sao hong o. im phn xun ang nm trong chm sao ny.Chm sao ln ny c din tch 889 vung, chim v tr th 14 trong danh sch cc chm sao theo din tch. Chm sao Song Ng nm k cc chm sao Tam Gic, Tin N, Phi M, Bo Bnh, Knh Ng, Bch Dng.Cng nh truyn thuyt v chm sao D bin (Capricornus), Song ng l chm sao m t cuc b trn ca cc v thn trong cuc tn cng ca Typoon. N thn tnh yu v sc p Aphrodite v con trai l thn tnh yu Eros cng bin mnh thnh c v 2 con c ny cng nhau b trn cuc tn cng ni trn cho n khi thn Zeus chin thng v quay li thin nh.

Nu mun quan st chm sao ny mt cch thun li nht vo cc m ma h, bn s phi thc n qu na m, v chm sao ny ch cut hin trc na m vo thi gian ma ng, khi iu kin nh sng trong kh quyn s rt bt li cho qu trnh quan st ca bn.

Ph lc 1Khi c nhng kin thc tng qut v thin vn, cn ch g na m khng nhn ln bu tri v quan st cc v sao? gip cc bn c th d dng quan st cc chm sao, Stellarium-0.9.0 lmt cng c v cng hu. N s gip cc bn quan st bu tri theo thi gian thc. Cc thnh vin trong nhm : 1. Hong Anh Tun 2. Thnh Trung 3. Phm Chu Tun 4. L Vn Trung 5. Hong Linh Trang 6. Nguyn Hoi Thng

Xin chn thnh cm n Chc cc bn hc tt