Tijdvakken

Tijd van Grieken en Romeinen (3000 v.C. – 500 na C.) / Oudheid

K.A. * ontwikkeling van wetenschappelijk denken en denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat * klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur * groei van het Romeinse Rijk waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde * confrontatie tussen Grieks-Romeinse cultuur en Germaanse cultuur in NW-Europa * ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten

2000 v.C. Minoïsche cultuur / Myceense cultuur

Griekenland: - grote verschillen - vanaf 1200 v.C meer eenheid door: * taal * religie * vijand * gewoonten

800 v.C. > opkomst stedelijke cultuur | Poleis

Bevolking poleis groeide > leidt tot kolonisatie langs Midd. en Zwarte Zee Kolonisatie van Ionië (Turkse kust) > Perzië onderwerpt ze > opstand Gevolg: Perzische oorlogen: Griekse poleis winnen

Bestuursvormen: > monarchie, aristocratie, tirannie, democratie | Athene (Kleisthenes – 510 v.C.)

- voorheen macht bij de adel en hoplieten = wapenuitrusting kunnen betalen)

- dan: Atheense mannen met burgerrecht Volksvergadering > directe democratie, openbaar spreken > ostracisme (= schervengericht) > loting deelname oa Raad van 500

Tegenstanders: adel > macht verloren filosofen als: Plato en Socrates – volk was te dom oplossing Plato > oprichting Academie

Sparta > aristocratie bestuur: 2 koningen raad van ouden 5 eforen (ministers) volksvergadering

- Spartiaten > mannen met burgerrecht - hopliet - leger - Heloten > door Sparta onderworpenen deden al het werk

Na Perzische oorlogen > Peloponnesische oorlog Sparta + bondgenoten <> Athene + bondgenoten

Sparta wint, maar Griekse poleis nooit meer zo machtig

Wetenschap en filosofie - nadenken over verschijnselen > goden niet als verklaring vb: Pythagoras: wereld in getallen Democritos: oerstof is kleinst mogelijk deeltje – atoma Hippocrates: lichaam houdt zichzelf in balans

- nadenken over de mens vb: karakter in relatie tot gedrag

Macedonië onderwerpt poleis 338 v.C. Philippus II 336 v.C. Philippus vermoord Alexander volgt hem op Verovert Egypte trekt via Babylonië naar India 323 v.C. Alexander sterft (33 jaar) – rijk valt uiteen

Door veroveringen van Alexander de Grote + Migratie van Griekse ambtenaren > menging van culturen |

Nieuwe cultuur ontstaat: Hellenisme = periode waarin de Griekse cultuur over Klein-Azië wordt verspreid

dus: bloeiperiode van de Griekse: - kunst - filosofie - architectuur - handel, etc.

Invloed Hellenisme op joden

Polytheïsme was de norm Monotheïsme was bijzonder

6e eeuw v.C. Perzen brachten joden als slaaf naar Babylonië (diaspora)

Joden assimileerden: 3e eeuw v.C. vertaling Thora in het Grieks

goede economische positie verkregen

Grieken meer en meer anti-joods en joden anti-Grieks

Rome: Gesticht 750 v.C. > bestuur: 750 – 510 v.C. monarchie 510 – 27 v.C. republiek 27 v.C. – 476 keizerrijk Senaat -----------------------------------►magistraten | (advies) | | | (benoemd) | consuls --------------------►dictator | praetoren | censoren | aediles curules | quaestoren | ▲ |--------►tussenkoning | (benoemd) | (benoemd) | volksvergadering

2e en 3e eeuw v.C. burgeroorlogen – generaals Julius Caesar overwint > vermoord Octanianus de macht: - Augustus - Princeps Griekse cultuur > verspreiding door: oorlogsbuit Romeinen verfraaiing eigen huizen Houding Romeinen tov Grieken: - bewondering voor kunst, architectuur, etc - gezien als onbetrouwbaar

Overname + aanpassing van kunst: - naakt wordt gekleed - tempels meer gesloten - bouwkunst - beton - boogconstructie

Christenen Romeinen waren verdraagzaam – christendom toegestaan, mits: * keizer vereren * offeren aan goden

Weigering betekent: vervolging vb. Nero > joden schuld aan brand Rome (64)

Waarom populair? - gelijkheidsideaal

Keizer Trajanus (98 - 117) - verbiedt vervolging - christendom blijft strafbaar

Romanisering 117 grootste uitbreiding begrenzing door de limes (open grens) overwonnenen tot bondgenoot

Gevolg: verspreiding Grieks-Romeinse cultuur Soms opstand – bv. Bataven olv Julius Civilis (69)

Ook sprake van Germanisering, bv. religieus gebied

Christendom Afname vervolging onder Trajanus > toename aantal christenen

Crisis Romeinse Rijk (Imperium Romanum) - volksverhuizingen > invallen Germanen - staatsgrepen van generaals (soldatenkeizers) - inflatie - leger niet meer aantrekkelijk voor rijke mannen - afname inkomsten uit oorlogsbuit Christenen worden zondebok

Hoe verval te stoppen?

Keizer Diocletianus (284 – 305) verdeelt rijk > Oost- en West-Romeins Rijk - invoering vaste grenslegers - invoering belasting op grond in Italië - scheiding burgerlijk- en militair bestuur

Keizer Contantijn (vanaf 306) -visioen > kruis in de hemel - chr.dom gebruikt om eenheid te maken van rijk Keizer Thedosius – 312 christendom is staatsgodsdienst

476 ten onder 1453 ten onder