1

      ས་བ་ཊ་བད་སབ་ས་ཁབ་ཡག་ཚང་།      

       བ་མཁས་པས་བཅམ་ལན་འདས་མཇལ་ད་ཕན་པ།    

ISBN: 978-81-87859-95-6

༡༡            རགས་བརད་དཔག་བསམ་འཁ་ཤང་དན་བསས།       

རགས་བརད་དཔག་བསམ་འཁ་ཤང་དན་བསས།

 བ་མཁས་པས་བཅམ་ལན་འདས་མཇལ་ད་ཕན་པ།

Copyright © 2011

ISBN: 978-81-87859-95-6

Compiled by : Tenzin Wangdue Edited by: Sangye Tandar Naga & T. C. Rakra Tethong

Design & Layout : Lobsang Gonpo Illustrations : Passang Dhundup

Published by: Sambhota Tibetan Schools Society, Session Road, Dharamsala -176215

Distt: Kangra (H.P.), INDIA

Phone: 01892-228877 / 226877 Email: stsa1999@yahoo.co.in Website: www.sambhota.org

ACKNOWLEDGEMENT:

“This book is published with support from the Trans-Himalayan Aid Society of Canada”.

༡༡

དཀར་ཆག

ཞ་གཉས་པ།   བ་མཁས་པའ་རགས་བརད། ........................................ 1

ཞ་གསམ་པ།   གསར་མདག་ག་རགས་བརད། ..................................10

ཞ་བཞ་པ།   གསར་ག་ལག་པའ་རགས་བརད། ..............................13

ཞ་ལ་པ།   མ་སས་དགས་ཕ་བསད་པའ་རགས་བརད། ................15

ཞ་དག་པ།   བས་ཤས་ཀ་རགས་བརད། ........................................ 22

ཞ་བདན་པ།   ས་ལའ་སང་པའ་རགས་བརད། ................................. 27

1

ཞ་གཉས་པ། བ་མཁས་པའ་རགས་བརད།

  བསད་ནམས་དམན་པར་ཟས་ནར་སན་ན་ཡང་། 

  ལངས་ས་སད་སལ་མད་པས་སལ་བར་གར། 

༄༅། །སན་བཅམ་ལན་འདས་མཉན་ཡད་ད་བཞགས་པའ་སབས། ཡལ་དར་ཁམ་བདག་

ཕག་པ་མང་ལ་བསན་པ་ཟར་བ་ཞག་ལ། བ་མཁས་པ་ཟར་བ་བསད་ནམས་ལན་ཞང་ལགས་པའ་

བ་བ་ལ་མཁས་ཤང་སད་གགས་དང་ལན་པ་ཞག་བང་། ད་སས་པ་དང་ཁམ་ག་ར་ནར་ལངས་

སད་སར་བས་ཆས་ཆར་འཕལ། བ་ད་ཆང་བས་པའ་དས་ནས་ཤ་རའ་བ་སགས་དག་སང་རམས་

ལ་ཤན་ཏ་དད་པས་ཟས་གས་ལ་སགས་པ་ཕལ་ཏ་བསན་བཀར་ཞ་ཡ་ཡད།

དས་ནམ་ཞག་ག་ཚ་ལང་པ་དར་མ་ག་བང་ས་མ་རམས་ལ་བཟའ་ར་འཐང་ར་མད་པར་

དཀའ་ངལ་ཆན་པ་བང་བའ་སབས། བཅམ་ལན་འདས་ཀས་བ་མཁས་པ་དང་ད་བས་གནང་ བ་

མཁས་པས་གསར་ག་འཕང་བས་བརན་པའ་ར་ལ་ཞན་ནས་ཕན་པ་ན། ལམ་བར་ད་དག་སང་

གཡ་ས་ཅན་གཏམ་བཤད་ལ་མཁས་པ་ཞག་གས། སང་མཁན་རམས་ཀ་དཔག་བསམ་ལན་ཤང་

འད་བ་ཁད་ལ་བདག་གས་ར་བ་ཆན་པ་ཞག་བཅལ་ནས་འདར་འང་བ་ཡན། ཁད་ཀས་ངས་པར་

བདག་ཅག་ལ་གས་དང་རན་ར་ཅས་ཀང་གནང་བར་ཞ་ཟར་བས། བ་མཁས་པས་བསམ་པ། ངས་

ར་ནར་རམས་སང་བ་པར་སར་ཏ་ལག་ཕན་ན་ན་སད་ནས་སངས་རས་མཇལ་བའ་ག་སབས་

མད་ཅང་། སང་བ་པ་དར་ཁ་ཡ་མ་བས་པར་ཕན་ན་ན་གཅག་ནས་རང་ཉད་ཀ་གགས་པ་ཉམས་

ར་དང་། གཉས་ནས་ཚལ་མན་ག་ལས་ཡན་པས་ད་ཅ་བད་བསམ་པའ་སབས་ ཀའ་རལ་པ་ལག་

མ་ཟར་བ་ཤང་དཔག་བསམ་ལན་པ་ནས་འཐན་ཏ་མཁས་པར། ཁད་ཀ་སན་པའ་གགས་ངས་བས་

ཆག་ཟར་ནས་སང་བ་པ་དར་གས་དང་། རན་ཆ་སགས་གང་འདད་སན། དར་བ་མཁས་པའ་

སམས་ལ། བ་བ་གང་འགབ་ཀང་རང་སམས་ས་སངས་རས་བསམ་ར་གལ་ཆན་པ་རད་འདག་

བསམ་བཞན་དག་སང་རམས་དང་ལན་ད་ཕན་ཏ་བཅམ་ལན་འདས་དང་མཇལ་བས། སངས་

རས་ཀ་ཞབས་ལ་ས་བས་བཏད་ཅང་ཞབས་དང་ད་རན་པ་ཆའ་ཡ་བད་སངས་ཏ་མཆད་པ་

 2 

3

འབལ། སངས་རས་ཀས་ཆས་གསངས་པས། ད་དག་རང་ཉད་ལ་སག་བསལ་སད་བད་ཀ་ར་ཉན་

མངས་པ་ཐམས་ཅད་སངས་པའ་འབས་བ་ཐབ་ཅང་སངས་རས་ལ་གས་ཕག་ཕལ་ཏ་ཕར་ལག 

།སབས་དར་གཞན་ན་མཁས་པ་ལ་སངས་རས་ཐགས་མཉས་པ་བང་ས་གསངས་པར།

བསད་ནམས་དང་ལན་པ་ཁད་དག་བའ་ལས་བས་པར་བརན་ནས་དཔལ་འབར་ཕན་སམ་

ཚགས་པ་འད་ལ་བ་ཐབ་པ་ཡན། ད་ཁད་ཀས་དག་སང་རམས་ལ་བཟའ་བཏང་ག་མཆད་པ་ར་

ཆན་པ་གས་ཤག་གསངས། བ་མཁས་པ་ན་སམས་རབ་ཏ་དགའ་ཞང་ད་ལར་བ་རར་ཁས་བངས་

ཏ་རང་ཁམ་ད་སང་ནས་དག་སང་ག་ཚགས་རམས་ལ་བཟའ་བཏང་ག་མཆད་པ་མ་ཆག་པར་

ཕལ། གཞན་ཡང་ཉམ་ཐག་པའ་ས་འག་དང་། ད་བཞན་སར་ས་ཅན་ས་བ་སགས་པར་ཡང་ཟས་

ནར་ག་སན་པ་ར་ཆན་པ་བཏང་། ལག་པར་སར་ས་ཅན་རམས་ལ་ནར་ག་སན་པ་ག་ཚད་བཏང་

ཡང་ད་དག་ཐམས་ཅད་སལ་བར་གར་ནས་ཁང་ཚར་ལངས་སད་བད་པའ་སབས་མ་རད་པས། 

ད་དག་མཁས་པའ་མདན་ད་འང་ནས་བཤད་པར། བ་མཁས་པ་ཁད་ཀས་ང་ཚ་ལ་རན་པ་ཆ་

གནང་བང་ཡང་ད་དག་སལ་བར་གར་ཏ་ཕན་ཐགས་མ་འདག་ཞས་པས། མཁས་པས་ཁང་ཚར་

གསངས་པར། ད་ན་ཁད་རམས་ཀས་བསད་ནམས་མ་བསགས་པས་བས་པ་ཡན། ད་ངས་ཁད་

རམས་ལ་བཟའ་ར་འཐང་ར་སར་ར་ཡན་པས་ཁད་རམས་ཀས་ངས་པར་ཟས་མ་ཟས་གང་སམས་

ཀ་ཀན་སང་བཟང་པས་སངས་རས་དང་། དག་འདན་བཅས་པར་མཆད་པ་འབལ་བཞན་ད་ལག་

གཉས་ཐལ་མ་སར་ཏ་ངག་ནས། བདག་ཅག་རམས་ར་ནར་གས་དབལ་ཞང་ཕངས་པའ་སག་

བསལ་ལས་མར་ད་གལ་བར་གར་ཅག་ ཅས་སན་ལམ་བཏབ་ན་ཕན་ཐགས་ཆན་པ་ཡད་ཚལ་

གསངས། ད་དག་གས་ཀང་མཁས་པས་གསངས་པ་ནང་བཞན་སན་ལམ་བཏབ་པས་སར་སལ་

བར་གར་པའ་ར་ནར་རམས་སར་རན་པ་ཆའ་ཕང་པར་གར་པ་དང་། མཁས་པ་རང་ཉད་ཀ་ཁམ་

དའང་ར་བཅད་ལན་པའ་ཞལ་ཟས་དང་རན་པ་ཆ་ས་ཚགས་རགས་མཐའ་མད་པ་བང་བར་གར། 

ནར་ད་རམས་ཀས་སངས་རས་དང་དག་འདན་ལ་མཆད་པ་ཕལ་བ་དང་། དབལ་ཕངས་ལ་ཟས་

ནར་ག་སན་པ་སར་ལས་ལག་པ་ཆག་མད་བཏང་། ནར་རམས་བསང་བའ་དན་ད་ནར་ཐམས་

ཅད་ཀ་དག་ཆ་ར་རལ་པ་གསལ་རལ་ལ་ཕལ་བས། རལ་པའ ་ཕག་ཏ་འབར་བ་དང་ད་རམས་སལ་

བའ་ཕང་པར་གར་ དའ་སབས་ནམ་མཁའ་ནས། ནར་རན་པ་ཆ་འད་དག་གཞན་ན་མཁས་པའ་

 4 

5

བསད་ནམས་ཀ་སད་ཡལ་ཁ་ན་ཡན། ཞས་ས་གགས་པ་རལ་པ་གསལ་རལ་རང་ཉད་ཀས་ཀང་

གསན།

གཞན་ན་མཁས་པའ་སམས་ས་ངས་དབལ་ཕངས་རམས་ལ་ཟས་དང་ནར་གས་བསངས་

ཤང་སབས་གགས་བས་ཀང་འད་དག་ལ་འབར་པ་ཐབ་པའ་བསད་ནམས་ན་མ་འདག །ད་ན་

ནར་ལངས་སད་དང་འཁར་བ་ལ་སང་པ་ཅ་ཡང་མ་འདག །ལག་པར་རང་ལས་འད་འབད་

བརན་ཆན་པས་གས་སང་ལགས་པར་བས་ཀང་དན་དངས་ཐག་འཇག་རན་ག་དངས་པ་ཐམས་

ཅད་མ་རག་པའ་རང་བཞན་ཁ་ན་ཡན་པས་ད་བས་ཀང་སང་པ་མ་འདག་བསམས་ཏ། ཁམ་ག་ར་

ནར་ཐམས་ཅད་ཀས་སངས་རས་དང་དག་འདན་བཅས་པར་མཆད་པ་ཕལ་བ་དང་དབལ་ཕངས་

རམས་ལ་སན་པ་བཏང་བ་སགས་བས་ནས། རང་ཉད་ཁམ་ཆང་ང་ཞག་ཏ་བསད་ནས་པ་ལགས་

ལ་ཞས་པ། པ་ལགས། འཇག་རན་འཁར་བའ་ར་ནར་ལངས་སད་ག་ཚད་ཡད་ཀང་། ད་ཐམས་

ཅད་མ་རག་པའ་རང་བཞན་ཡན་པས་སང་པ་གང་ཡང་མ་འདག་ ད་བས་ག་པར་ཞགས་ནས་ཁ་

སམ་པའ་ནགས་གསབ་ཏ་ཆས་སབ་སང་བས་ཏ་ས་བ་ཕ་མ་རམས་ས་བད་སད་ཐབ་རར་འབད་

བརན་བ་ར་ཡན་པས་ཁད་ཀས་ཆག་མ་ཆན་གནང་བར་ཞ་ཞས་པས། པ་ལགས་ན་བ་ད་ལ་བར་

བ་ཆ་བས་ཁ་འབལ་འདད་མད་ཀང་བ་འད་བ་བརན་པས་ད་ངས་བའ་འཆར་གཞར་འགར་བ་

གཏང་ཐབ་ཀ་མ་རད་བསམས་ཏ་ཆས་བད་པར་གཏང་རར་མས་མཐན་གནང་། ད་ནས་མཁས་

པས་ཤ་རའ་བའ་དང་ད་ཕན་ནས་ག་པར་ཞགས། ལང་བཟད་དང་ཆས་གས་བངས་ཏ་ཤ་རའ་

བའ་ཆས་གཡག་ཏ་བསད། ཐངས་ཤག་བསད་སམས་ལ་འག་བའ་ལམ་བར་ད་ཞང་པ་རམས་ཀས་

ཆ་འདན་སའ་ཆ་ཡར་ས་ཚགས་བས་ཏ་ཞང་ཁ་གཅག་ནས་ཞང་ཁ་གཞན་རམས་ས་ཆ་འདན་པ་

མཐང་བས་ཡ་མཚན་སས་ཤང་སམས་ས་འད་ལར་དན།

ཀ་མ་ སམས་མད་ཀ་ཆ་རམས་ཀང་ཆ་ཡར་རད་ནས་གང་འདད་ད་འག་བཞན་འདག་ 

འན་ཀང་མ་རམས་ཀ་སམས་འད་བཟ་བཅས་བད་དཀའ་བ་གང་ཡན་ནམ་སམས་བཞན་ཕན་

པས། ཡང་ལམ་བར་ད་མདའ་བཟ་མཁན་ཞག་གས་མདའ་འཁག་གག་རམས་སང་ནས་འདང་པ་

བཟས་པ་མཐང་བས་ཡང་ཁའ ་སམས་ས། མདའ་སམས་མད་འཁག་གག་ད་དག་བསང་ན་དང་

 6 

པར་འགར་ག་འདག་ཀང་མ་རམས་ཀ་སམས་འཁག་པ་འད་འཁར་བའ་སག་བསལ་གས་ཀང་

བསང་མ་ཐབ་པ་ཅ་ཡན་ནམ་སམ་ས་སང་། ཡང་ཤང་མཁན་ཞག་གས་ཤང་ར་འཁར་ལ་ལགས་

པར་བཟས་ཏ་དས་ཤང་རའ་ལས་ཚང་མ་བད་ཐབ་པ་ད་མཐང་དས་སམས་ས། སམས་མད་ཤང་

ད་དག་ཀང་བཟ་པའ་བཀད་པ་ལ་བརན་ནས་གང་འདད་ཀ་ལས་ཀ་བད་ཐབ་ཀ་འདག་ཀང་

། ལས་ཅན་རམས་ཀ་སམས་འད་བཟ་བཅས་བད་ཁག་པ་ད་འད་གང་ཡན་ནམ་སམས་བཞན་

སད་གནས་ས་ལག་ས་ཤ་རའ་བ་ལ་ཟས་ཕལ། སང་ཉན་དར་མཁས་པས་ཤ་རའ་བ་ལ་ཞས་པ། ད་

རང་བསད་སམས་ལ་སབ་དཔན་ཁད་ཕབས་རགས་གནང་། ང་ན་སབ་དཔན་ཁད་ཀས་བསན་

པའ་ཆས་ཡད་ལ་བསམ་ནས་སམ་ལ་སད་ར་ཡན་ཞས་པར་སབ་དཔན་གས་ད་བཞན་གནང་ས་

བསད་སམས་ལ་བན། ད་ནས་མཁས་པས་གཙག་ལག་ཁང་ག་སགས་ས་ལས་འགལ་སད་མད་

པར་སལ་ཀང་དང་པར་བཞགས། སབ་དཔན་གས་གསངས་པའ་ཆས་ཀ་ནང་དན་རམས་ཡད་ལ་

དན་པར་བས་ནས་སམས་ར་གཅག་ཏ་གནས་པའ་ཏང་ང་འཛན་སམ་ནས་བཞགས་པའ་ཚ། ས་

དང་། ར་དང། ར་མཚར་བཅས་པའ་འཇག་རན་རབ་ཏ་གཡས། ད་ནས་བཅམ་ལན་འདས་ཀས་

མཁས་པ་འད་དག་བའ་བསད་ནམས་ཡངས་ས་སན་ནས་མར་ད་དག་བཅམ་པའ་ག་འཕང་ཐབ་

པར་འདག་ཀང་། དའ་གང་ལ་ཤ་རའ་བ་སབས་ཏ་ས་བརང་ན་ཁང་ག་སམ་ལ་གནད་པར་འདག་

དགངས་ཏ། སངས་རས་ས་ང་མ་མར་བར་དའ་ཕགས་ས་བན་ནས་ཐགས་རའ་ར་འཕལ་གས་

མཁས་པ་ད་ལས་འགལ་མ་ཐབ་པ་དང་ངག་ས་ཤས་པར་མཛད། སབས་དར་མཁས་པ་ན་རང་

མད་པའ་སན་མ་དང་འད་བར་གར་བ་དང་། རམ་བཞམ་དག་བཅམ་པའ་ག་འཕང་ཐབ་པ་རད། 

ད་ནས་ར་འཕལ་ཞག་པ་དང་སངས་རས་བཅམ་ལན་འདས་ཀང་རང་གནས་ས་བན། དག་སང་

རམས་ཀས་མཁས་པ་འདའ་ས་བ་སན་མ་རམས་ས་ལས་ཀ་ར་གང་བསགས་པའ་སར་བཀའ་འད་

ཞས་པར། བཅམ་ལན་འདས་ཀས་བཀའ་སལ་པ།

སན་ཝ་ར་ཎ་སར་སངས་རས་འད་སང་འཁར་དང་བཅས་པ་གང་ཁར་ན་བསད་སམས་ལ་

ཕབས་སབས་མ་ར་ནར་ཕག་པ་རམས་ཀས་ཞལ་ཟས་ས་ཚགས་ཀས་མཆད་ཅང་བསན་བཀར་

ཞས། སབས་དར་མ་དབལ་པ་མང་ལའང་དབལ་པ་ཟར་བ་ཞག་གས་མཐང་བས་དའ་སམས་

ས། ར་ནར་མད་པའ་མས་དག་བའ་བ་བ་གཅག་ཀང་བད་མ་ཐབ། དག་སང་གཅག་ཙམ་ལ་ཡང་

7

 8 

བསད་སམས་ཕལ་མ་ཐབ་པ་ད་འད་ས་བ་ལ་ཨང་བསམ་ཞང་སམས་སག་ནས་སད་པའ་སབས། 

དག་སང་ཁ་ཤས་ཀས་དབལ་པ་ད་དག་བར་བསལ་བའ་ཆད་ད་དབལ་པ་ཁད་ཀས་དག་སང་

གཅག་ཙམ་ལ་བསད་སམས་ཕལ་ག་མན་ནམ། ད་ལར་བས་ན་ད་ལ་གནས་སབས་ར་ནར་དབལ་

ཡང་ས་བ་ཕ་མ་རམས་ས་དག་བའ་འབས་བ་ཐབ་ར་ཡན་པས་ངས་པར་དག་སང་གཅག་ལས་

མ་བང་ཡང་བསད་སམས་འབལ་ཐབ་པ་བད་དགས། ཁད་ཀས་འབད་བརན་བས་ན་ཟས་ཕན་བ་

ཞག་ཏན་ཏན་འབར་ངས་ཡན་གསངས་པས། དབལ་པས་ཀང་དཀའ་སད་འབད་བརན་གས་ར་

ར་ནས་ཤང་བཅད་ད་བཙངས་པས་རན་བབ་ཕན་བ་འབར་བ་དང་། ཁའ ་བཟའ་ཟ་དབལ་མས་

ཀང་མ་གར་སང་ནས་རན་བབ་ཕན་བ་འབར་བ་རམས་ཕགས་གཅག་ཏ་བསས་ཏ། ད་ནས་ཆ་

ཤས་གཅག་རལ་པ་ལ་ཕལ། གཞན་ཐམས་ཅད་ཀན་སང་གཙང་མས་དག་སང་རམས་ལམཆད་

པ་ཕལ། ཚལ་ད་བར་བན་གས་ཤས་ཏ་དའ་གགས་བས་ནས་བར་བན་གས་རང་ག་གཟགས་མ་

བསན་པར་ལའ་ཞལ་ཟས་ར་བཅད་ལན་པ་མང་པ་དབལ་པའ ་ནང་ད་བསལ། དའ་སབས་དབལ་

པས་དག་སང་གདན་དང་དགས་བསམ་ཡང་དག་སང་གཅག་ཀང་མ་རད་པས། དའ་སམས་ས། 

ཕག་པ་རམས་བསད་ནམས་གསག་དས་དག་སང་མང་པ་ཕབས་ཤང་། ངད་དབལ་པ་གཉས་ལ་

འབལ་ར་ཕན་བ་ཡད་དས་ན་དག་སང་གཅག་ཀང་རད་ཀ་མ་འདག

ད་འདའ་བསད་ནམས་དམན་པ་ང་གཉས་ད་དང་གསན་པར་བསད་ནས་ཅ་བད་བསམས་

ཏ་འཆ་རར་ཐག་བཅད་པའ་སབས། སངས་རས་འད་སང་གས་ཐགས་བར་བས་མཁན་ཏ་ཞལ་

ཟས་བསངས་པས། ཡལ་ག་རལ་པས་སངས་རས་ལ་ཞལ་ཟས་གས་པས་འབལ་ཆག་ཟར་ནས་

ཕར་འཁད་རས་བས་པར། དབལ་པས་ད་ལན་སངས་རས་གས་པའ་ས་རར་འབར་བས་ཞལ་

ཟས་གས་པས་འབལ་ར་ཡན་ཞས་རལ་པའ ་བཀའ་ལའང་མ་བར་བར་སངས་རས་ལ་ཞལ་ཟས་

ཀ་མཆད་པ་ཕལ་ཞང་། ལག་གཉས་ཐལ་མ་སར་ཏ་ང་གཉས་དབལ་པའ ་སག་བསལ་ལས་གལ་

བར་གར་ཅག་ཅས་ཡད་དང་བས་སན་ལམ་བཏབ་པ་རད་ ད་ནས་སངས་རས་འད་སང་རང་

གནས་ས་བན། དབལ་པ་བཟའ་འཚ་གཉས་ཀས་སངས་རས་ལ་ཡད་དང་བས་ཞལ་ཟས་ཀ་མཆད་

པ་ཕལ་བའ་བསད་ནམས་ཀས་ད་གཉས་པའ ་ཁམ་ད་ནར་བ་རན་ཆན་གས་གང་བ་དང་། སད་

མས་ཚལ་ག་ཁང་བཟང་ལའ་ཕ་བང་འད་བ་ཞག་ཀང་ཐབ་པ་རད། ད་སན་དབལ་ཞང་ཉམ་ཐག་

9

བཟའ་མ་གཉས་པ་དཔལ་དང་འབར་པ་རས་པའ་རས་ས་སངས་རས་དང་དག་འདན་རམས་ལ་

མཆད་པ་ར་ཆན་པ་ཕལ་བ་དང་། སང་བ་པ་རམས་ལ་ཡང་ཟས་ནར་ག་སན་པ་ར་ཆ་བཏང་བར་

བརན་ད་ལ་མཁས་པ་འདར་སས་པ་དང་དག་བཅམ་པ་ཐབ་པ་རད་ཅས་གསངས་ཏ་ལས་འབས་

སར་ག་ཆས་གསངས་གནང་བ་རད།།

.........................࿉࿉࿉࿉࿉.........................

 10 

ཞ་གསམ་པ། གསར་མདག་ག་རགས་བརད།

  ཞལ་ཟས་ཉང་ངས་སངས་རས་ཤག་ལ་མཆད། 

  ཆར་ཆ་བབས་ཤང་ས་རའ་གདང་བ་སལ། 

༄༅། །སན་བཅམ་ལན་འདས་མཉན་ཡད་རལ་བད་ཚལ་ད་བསད་ནམས་དང་ལན་པའ་

འཁར་རམས་ལ་དག་བའ་ཆས་སན་པའ་སབས། སན་ས་འག་རམས་ཚ་ལ་བརད་ཁའ་དས་ས་

ཤན་ཏ་མཛས་པའ་ཕ་བང་ཞག་ནང་རལ་པ་གསར་མདག་ཞ་བ། ཡན་ཏན་ཐམས་ཅད་ཀས་

མཛས་ཤང་གང་བས་རམས་སམས་ཅན་ག་བད་བའ་དན་ཁ་ན་སབ་མཁན་ཞག་ཡད། ཐངས་ཤག་

ལང་པ་དར་ཡན་རང་ཆར་པ་མ་བབས་པར་གནམ་གཤས་ཚ་བས་མ་རམས་ཚད་པའ་གདང་བས་

མནར་བའ་སབས། རལ་པ་ཐགས་ཁལ་ཆན་པས་བན་པའ ་ཚགས་རམས་བསངས་ཏ་གསངས་

པར།

ངས་ད་བར་འབངས་མ་སར་རམས་ཀ་བད་བའ་དན་ད་འབད་བརན་ཆན་པ་བས་པ་ཡན། 

འན་ཀང་ད་ཆ་ཆར་མད་པའ་ཐན་པ་དང་ཟས་མད་པའ་མ་གའ་དས་ངན་འད་ལས་ལག་པའ་

ཐབས་ས་ཚགས་བས་ཀང་མད་པ་བཟ་ཐབ་མ་སང་། དར་བརན་རང་ག་འབངས་མ་སར་རམས་

ལ་དཀའ་སག་ཕད་སབས་ཕན་པ་འགབ་མ་ཐབ་པའ་མ་ང་ལ་བར་རལ་པ་བད་པའ་འས་བབ་

ག་ནས་ཡད་གསངས་ཏ། བང་མཛད་ཀ་ནར་ཐམས་ཅད་འབངས་མ་སར་ཚར་སན་པར་བཏང་། 

ཆར་ཆ་དང་ཟས་མད་པའ་དས་ངན་འད་ཡན་རང་བར་གནས་པས་རལ་པའ ་ཞལ་ཟས་ཀང་ཕན་

བ་ཙམ་ལས་ལག་མད། སབས་དར་ནམ་མཁའ་ནས་རང་སངས་རས་གཅག་རལ་པའ ་དང་ད་ཟས་

སང་བར་འབར། རལ་པའ ་ཞལ་ཟས་ཕན་བ་ད་ཡང་རང་སངས་རས་དར་དད་གས་དང་དགའ་

ཚར་ཆན་པས་ཕལ་གནང་བ་རད། རང་སངས་རས་དས་རལ་པའ སད་བཟང་དང་སང་སབས་ལ་

བསད་པའ་ཚག་འགའ་གསངས་ཏ་རང་གནས་ས་བན། ད་རས་ནམ་མཁར་སན་ནག་འཁར་རམ་

བཞན་ཟས་ཀ་ཆར་དང་། འབའ་ཆར་ལ་སགས་ལངས་སད་ས་ཚགས་པའ་ཆར་དས་ཡན་ཉན་

བདན་ཙམ་རན་མ་ཆད་པར་བབས་པས་ས་ར་ཐམས་ཅད་དགའ་སས་ཁངས་པ་དང་། ཟས་ནར་

11

 12 

གས་རང་རང་ག་བང་མཛད་ཁངས་ཏ་རལ་པ་གསར་མདག་ལ་ཀན་གས་དད་གས་ཚད་མད་

ཞས་ཏ་རང་ག་གཙག་ནར་ལ་བར་བཀར་བ་རད། ད་ལར་གཞན་ལ་ཕན་པ་བསབ་དགས་ན་དམ་

པའ་ཆས་ལས་ལག་པ་གང་ཡང་མད་པ་ཡལ་དའ་རལ་བན་འབངས་དང་བཅས་པ་ཚང་མར་ངས་

འཛན་གསལ་པ་བང་བ་རད། དའ་སབས་ཀ་རལ་པ་གསར་མདག་ད་ད་ལ་ང་ཡན་ཞས་གསངས་

ཏ་སན་པའ་ཕན་ཡན་བསན་པའ་ཆས་གསངས་གནང་བ་རད།།

.........................࿉࿉࿉࿉࿉.........................

13

ཞ་བཞ་པ། གསར་ག་ལག་པའ་རགས་བརད།

  བསད་ནམས་ཆ་བས་ལག་ནས་གསར་སས་ཀང་།  

  ཞན་ཆགས་མད་པར་ཞ་བ་དན་ད་གཉར།  

༄༅། །སན་བཅམ་ལན་འདས་མཉན་ཡད་ན་བཞགས་པའ་སབས། ཁམ་བདག་ལའ་ས་ཟར་

བར་བ་གསར་ག་ལག་པ་ཟར་བ་ལག་གཉས་ཀ་གསར་ལས་གབ་པ། ཉན་ལར་ལག་པ་ར་ནས་

དངལ་འབམ་ཕག་ར་ས་ཞང་། ད་སང་བ་པ་རམས་ལ་ཅ་འདད་སར་བ་དཔག་བསམ་ག་ལན་ཤང་

ལ་བར་གར། ད་ནས་སངས་རས་ལ་དད་པ་སས་ཏ་རལ་བད་ཚལ་ད་ཕན་ནས་བཅམ་ལན་འདས་

ཀ་ཞབས་ལ་ཕག་འཚལ་ཞང་མདན་ད་འཁད་པ་ལ། སངས་རས་ཀ་བན་གས་བརབས་པས་དའ་

 14 

རབ་རབ་ཀ་རངས་པ་སངས་ཤང་། ཉ་མའ་འད་ཀས་མ་ཏག་པད་རབ་ཏ་རས་པ་ལར་བ་གས་ཀ་

ཡན་ཏན་ར་ཆར་འཕལ་ཞང་ད་མ་དང་བལ་བའ་ཤས་རབ་ཀ་བག་ཆགས་སད་ད་སངས་རས་ལ་

ཞས་པ།

བཅམ་ལན་འདས། སམས་ཅན་རམས་ཀ་ཚ་སག་དང་། ལང་ཚ་གཞན་པ་དང་། ར་དཔལ་

འབར་ལ་སགས་པ་རམས་མ་རག་པ་ནམ་མཁའ་གག་ལར་གཡ་བས་ན་བདག་སད་པ་འཁར་བ་

འད་ནས་ཐར་ཏ་ཞ་བ་མང་འདས་ཐབ་པའ་དན་ད་ག་པར་ཆགས་པར་ཞ་ཞས་པས་ སངས་རས་

ཀ་མཐས་ད་མ་ཐག་ཏ་ག་པ་རབ་ཅག་ཏ་གར་ཏ་ཆས་གས་དང་ལང་བཟད་ཐགས་ཤང་འཁར་བ་

ལས་གལ། ད་ཉད་ང་མཚར་རད་ད་བང་བར་མཐང་ནས་དག་སང་རམས་ཀས་དའ་སན་ག་ས་བ་

རམས་ས་ལས་ཀ་ར་གང་བསགས་པའ་སར་བཀའ་འད་ཞས་པར། བཅམ་ལན་འདས་ཀས་བཀའ་

སལ་པ།

སན་ཝ་ར་ཎ་སར་སངས་རས་འད་སང་མ་ངན་ལས་འདས་པའ་ཚ། རལ་པ་ཀ་ཀས་སངས་

རས་ཀ་ས་གདང་རན་པ་ཆའ་མཆད་རན་ཤན་ཏ་མཐ་བ་ནམ་མཁར་སགས་པ་ལ་བ་ཞག་

བཞངས་ཏ། བཟ་བ་ཀན་ཌ་ས་ཟར་བས་དའ་རན་ད་གསར་ག་གཟགས་བརན་གཉས་བཀད་པས་

ད་ལ་གསར་ག་ལག་འདར་ས་བ་བངས་པ་ཡན་གསངས་ཏ་ལས་འབས་སར་ག་ཆས་གསངས་པ་

རད།།

.........................࿉࿉࿉࿉࿉.........................

15

ཞ་ལ་པ། མ་སས་དགས་ཕ་བསད་པའ་རགས་བརད།

  བན་ངན་ཁར་ཉན་དན་ཅན་ཕ་བསད་པས། 

  ཕས་ས་རབ་འགད་གདང་བའ་ས་ངག་འདན།   

༄༅། །མ་སས་དག་ (AJATASATTU) ན་རལ་པ་གཟགས་ཅན་སང་པའ ་སས་ཡན་ལ་

ལས་བན་ག་གགས་པ་ཡག་ཤས་ད་ཡང་ཡན། ལས་བན་དང་མ་སས་དག་གཉས་རག་ཏ་འདས་པ་

ལ་བརན་ནས་མ་སས་དག་ལ་རང་བཞན་གས་རང་ག་ཡབ་ཆན་གསད་དགས་སམ་པའ་བསམ་

བ་འཁར། ཁ་ཁ་སམ་ཞང་ནམ་མཁའ་འཐབ་པའ་མཚན་མ་ཞག་ལ། མ་སས་དགས་རང་ག་ཕ་

གསད་པར་འདད་ནས། བར་ཤའ་སང་ད་ག་རང་པ་ཞག་བཏགས་ཏ་རལ་པ་གཟགས་ཅན་སང་

པའ ་གཟམ་ཁང་ད་འཛལ་སབས་ས་སང་བ་རམས་ཀས་ཁ་འཇ་བཟང་བས། གནས་ཚལ་དས་རན་

པས་རལ་པ་གཟགས་ཅན་སང་པའ ་དགངས་པར། ངས་རལ་སད་བསངས་ནས་དས་ཚད་རང་པ་

སང་ཡད། ད་ང་ཁ་ལས་བབ་ས་ངའ་སས་མ་སས་དག་རལ་སད་ད་དབང་བསར་བའམ་རལ་པར་

བསས་ན། ཁང་གས་རལ་སད་ཆས་བཞན་ད་སང་ཐབ་ར་རད། ད་རས་ང་རང་བགས་ཡལ་ད་

ཕན་ཏ་མ་ཚ་ཆས་ཀས་སལ་དགས་དགངས་ནས་ མ་སས་དགའ་ལས་ཀ་ངན་པ་བད་རའ་བསམ་

བ་ངན་པ་དར་ཉས་པ་གཏང་རའ་ཚབ་ཏ་ཁང་རལ་སད་ལ་དབང་བསར་བར་མཛད་ད།

མ་སས་དག་རལ་སད་ད་དབང་བསར་བའ་རས་ སལ་ག་གཞ་གར་འཇས་ན་ལམ་སང་ཚར་

མཆང་བད་པ་ཇ་བཞན། རལ་པ་མ་སས་དགས་རང་ག་ཡབ་ཆན་ལ་དན་ལན་ལག་འཇལ་བས་

ཏ། ཡབ་ཆན་ཁང་གང་ངར་ཆ་ལ་མན་ནག་གས་ཁངས་པའ་བཙན་དང་ད་བཅགས། རལ་པ་

གཟགས་ཅན་སང་པས་གཙས་ཡལ་མ་ཚང་མ་ཧ་ལས་ཤང་ཧན་འཐར་བར་གར་ཏ།

རལ་པ་མ་སས་དགས་རང་ག་ཡམ་ཆན་མ་གཏགས་མ་ས་གཅག་ཀང་ཡབ་རལ་པ་གཟགས་

ཅན་སང་པའ ་ས་མདན་ད་འག་སད་མ་ཆག་པ་བཟས་པར་མ་ཟད། ཁང་ལགས་ཤ་ཐབ་ཕར་ཞལ་

ལག་ཀང་སལ་མ་ཆག་པའ་བཙན་བཀའ་བཏང༌། འན་ཀང་རལ་པ་གཟགས་ཅན་སང་པའ ་བཙན་

 16 

17

མས་གསང་བའ་ས་ནས་རང་ག་གན་གས་འག་ཁ་ལག་སས་ཏ་བསལ་བས་ཁང་མ་ཤ་བར་དས་

ཡན་རང་ཙམ་ལག །ཕས་ས་མ་སས་དགས་གསང་ཐབས་ད་ཤས་ནས་ད་ཡང་བཀག་འགག་བས། 

བཙན་མས་རང་ག་ས་ལའ ་མདད་གསབ་ཏ་ཁ་ཟས་སས་ཏ་བསལ་ནའང༌། ད་ཡང་ཤས་ཚར་བང་

ནས་བཀག་སམ་ནན་མ་བས། གང་ལར་མཐའ་མཇག་དར་བཙན་མས་རང་ག་གཟགས་པ་ཁད་

རས། སང་ར་དང༌། འབ་མར། བཞ་མར། ཀ་ར་སགས་མཉམ་བསས་བས་ཏ་རང་ག་ལས་ཐག་ཏ་

བསས་ནས། རལ་པ་གཟགས་ཅན་སང་པ་ལ་ལག་ཏ་བཅག་པས་ཁང་མ་མཐད་འཚ་ཐབ་པ་བང༌།

སབས་མ་ལགས་པ་ཞག་ལ། གསང་ཐབས་ཀ་གནས་ཚལ་ད་ཡང་རལ་པ་མ་སས་དགས་

ཤས་ཚར་བང་ནས། རང་ག་ཡམ་ཆན་རལ་པ་གཟགས་ཅན་སང་པའ ་ས་མདན་ད་ཕབས་བསད་

མ་ཆག་པ་བཟས་པས། ད་ན་རལ་པ་གཟགས་ཅན་སང་པ་ཤ་ར་ལས་ཐབས་གཞན་མ་མཆས་ས། 

རལ་པ་མ་སས་དག་རང་ཉད་ཀ་བད་ཐབས་ད་ཡས་ད་དང་འདད་བ་མ་ཚམ་པར་ ས་བཞར་བ་

ཞག་རང་ག་མདན་ད་བས་ཏ་བཤད་དན། ཁད་རལ་པ་གཟགས་ཅན་སང་པའ ་བཙན་ཁང་ད་སང་

ལ། ཁད་ཀ་བཞར་ག་ད་ཡས་ཁང་ག་རང་མཐལ་ག་པགས་པ་བཤས་ནས་ ར་ཁའ་ནང་ཚ་དང་

སམ་བགས་ཏ་སལ་བ་དམར་པ་མ་མ་མར་ག་ཐག་ས་སག་མ་དར་བར་བཙན་ཤད་ཀས་འག་ར་

ཆག་ཅས་བཙན་བཀའ་བཏང༌།  

རལ་པ་གཟགས་ཅན་སང་པས་ས་བཞར་བ་ད་མཐང་བ་ན། ཁང་ག་འགམ་ངགས་ས་དགའ་

བའ་མག་ཆ་ཁམ་ཁམ་ད་བཞར་བཞན་བསམ་པར། ངའ་བ་མ་སས་དག་ཡས་རང་གས་སར་བས་

ཀ་ནར་འཁལ་ངས་ཟན་ཏ་ཁ་བ་བཙན་ཁང་ནས་གད་བཀལ་མ་བས་གང༌། ངའ་ས་དང་ཨ་ར་

སགས་བཞར་ཕར་ས་བཞར་བ་ཞག་ངའ་རར་བཏང་འདག་དགངས་ནའང༌། ཁང་ག་བསམ་ཚལ་

ད་ལས་ལག་ས་ས་བཞར་བ་དས་ལག་རགས་དམག་མ་གཉས་ཁད་ནས། རལ་པ་མ་སས་དགས་

ཇ་ལར་བཙན་བཀའ་བཏང་བ་ལར་བསབས་པས། རལ་པ་གཟགས་ཅན་སང་པ་ཚད་ལས་འདས་

པའ་སག་སང་མནར་གཅད་འག་ས་སག་དར་ར།  

ཉན་ད་ག་རང་ད། རལ་པ་མ་སས་དགས་རང་ག་བཙན་མ་ལ་སས་ཤག་བཙས་པའ་གནས་

ཚལ་ཐས་པ་ན། ཁང་ཕ་གའ་པ་ཕ་ཞག་ཏ་གར་པའ་ཆ་ནས་ཧ་ཅང་ག་དགའ་ས་སས་ཏ། ཡམ་

 18 

19

ཆན་ག་མདན་ད་བརགས་ནས་བལ་ཚབ་ངང་འད་ལར་ཞས། ཡམ་ཆན་ལགས། ཁད་ཀས་ང་ལ་

མ་གསང་མགགས་པར་གསངས་དང༌། ཁ་བ་རང་ཉད་ཀ་བ་ལ་ཇ་ལར་བར་བ་བཞན་ངའ་ཡབ་

ཆན་ཡང་ང་ལ་ད་ལར་བར་བ་ཡད་དམ་ཞས་དས་པར། ཡམ་ཆན་ན་མ་སས་དགའ་ད་ཚག་ད་

ལ་ར་ཞག་ཡད་མ་ཆས་པར་ཁ་ཚར་ཕགས་ནས། སམས་ས་བའ་མག་གཉས་ཀས་ཁང་ལ་ཕར་

ཚགས་ས་བལས་ཏ་སད་གདངས་དམའ་མའ ་ས་ནས་བཤད་པར། མ་སས་དག། ཁད་ཀས་ཅ་ཞག་

བཤད་ཀན་ཡད། གལ་སད་ཁད་ཀས་རང་ག་ཡབ་ཆན་རང་ལ་བར་བ་ཡད་མད་སར་དས་པ་

ཡན་ན། ཁད་ཀས་ལགས་པར་ཉན་དང་ངས་བཤད་ཆག །ད་སན་ཁད་ངའ་མངལ་ད་ཡད་སབས་

ཁ་མས་ཁད་ཀ་ཡབ་ཆན་ག་ཟངས་ཁག་འཐང་འདད་བང་བ་ཁང་གས་ཤས་ཏ། ཁད་ཀ་ཆད་

དགའ་ཞང་ས་བའ་ངང་ཁང་ག་ལག་པའ་ཚགས་མཚམས་ནས་གས་གཏབ་ས་ང་ལ་ཟངས་ཁག་

འཇབ་ཏ་བཅག

གཞན་ཡང་མ་འངས་ལང་བསན་དང་མངན་ཤས་ལ་མཁས་པ་ཞག་གས། མ་འངས་པར་

ཁད་ཡབ་ཆན་ག་དག་བར་འགར་བར་ངས་ས་ཞས་ལང་བསན་གནང་བས། ཁ་མས་ཁད་གཡག་

ཐབས་བས་ན་ཡང་ཁང་གས་བཀག་འགག་གནང༌། མ་ཟད་མ་འངས་པར་ཁད་ཀས་ཡབ་ཆན་

གསད་ར་ཡན་པ་ཁང་གས་ཤས་བཞན་ད། ངས་ཁད་མངལ་ལས་སས་རས་གསད་ཐབས་ས་མང་

བས་ནའང་ཁང་གས་བཀག་འགག་གནང༌། ད་ཚ་ཚང་མ་ཁད་ལ་བཅངས་པའ་བར་དང་ལས་

བང་བ་མ་ཡན་ནམ། ཞས་བཤད། 

ལས་དང༌ ཁད་ཀ་ལག་པའ་མཐ་བང་ཐག་ཏ་ར་རས་ཤག་ཡད་པ་མཐང་ག་མ་འདག་གམ། 

ད་ན་ཁད་རང་ཆང་ཆང་དས་ས་བང་བའ་གཉན་འབར་ཞག་ག་ར་རས་རད། ད་དས་ཁད་ལ་

ན་ཟག་གས་མ་བཟད་པར་སད་ཤ གས་ཆན་པས་ངས་ཏ་ས་གཅག་གས་ཀང་ཁད་གཉད་ཁག་ཏ་

འཇག་མ་ཐབ་པའ་སབས། ཁད་ཀ་ཡབ་ཆན་གས་གནས་ཚལ་ད་ཐས་པས་ རལ་སད་ཀ་འགན་

འཁ་ཆན་པ་ད་ཕར་བཞག་ས་མགགས་པར་ཁད་ལ་བལ་བར་ཕབས་ནས་ ཁད་ཉད་དལ་བའ ་

ངང་ཁང་ག་པང་ཁར་བངས་ཏ་གཉན་འབར་མ་རལ་ག་བར་ཁང་ག་ཁ་ཡས་འཇབ་སང༌། ཨ་ཡ། 

མ་སས་དག། ཡབ་ཆན་གས་བར་ཞང་བམས་པའ་ས་ནས་ཁད་ཀ་རག་ཁག་ཁ་ཡས་འཇབ་ དས་

 20 

21

ན་ཁད་ཀས་ར་མཚན་ཅ་ཞག་ལ་བསམ་ནས་ཡབ་ཆན་ཁད་ལ་བར་བ་མ་འདག་ཟར་ག་ཡད་

དམ། མ་སས་དག། ཁད་ཀས་ཤད་དང༌། རང་ག་ཡབ་ཀས་ཁད་ལ་བམས་བརའ་ས་ནས་ཇ་ལར་

བསངས་པ་བཞན་ཁད་ཀས་རང་ག་སས་ལ་ད་ལར་བད་ཐབ་བམ། དས་ན་ཁད་ཀས་རང་ག་ཡབ་

ཆན་གསད་དགས་པ་ཅའ་ཕར་ཡན། ཞས་བཤད། རལ་པ་མ་སས་དགས་གནས་ཚལ་ད་ཐས་མ་

ཐག་ཁའ ་མག་ཀང་མཆ་མས་བརན་ཏ། སར་སང་བ་རམས་ལ། རག །རག །ངའ་ཡབ་ཆན་ས་མ་

གངས་གང་བཙན་ཁང་ནས་གད་བཀལ་ཐངས་ ཞས་བཀའ་ཕབ་ན་ཡང་ས་སང་བ་གཅག་ཀང་

འག་མཁན་མ་བང་བས། ཁང་གས་ཡང་བསར་ངས་ཁད་ཚར་བཀའ་གཏང་ག་ཡད། ངའ་ཡབ་

ཆན་ས་མ་གངས་གང་བཙན་ཁང་ནས་གད་བཀལ་གཏང་དགས། ཞས་སད་ཤ གས་ཆན་པས་

བཤད། 

ད་ཙ་ན་ཁང་ག་སབ་སན་པའམ་བས་དཔན་ཕབས་ནས་སད་ངག་ལད་ལ་དལ་པའ ་ས་ནས་

ཞས་པར། རབས་ཆན་ག་རལ་པ་ཆན་པ་ལགས། ཁད་ཀ་ཡབ་ཆན་ད་རང་ཞགས་པར་དགངས་པ་

རགས་སང༌། ཞས་ཞས་པ་ན། རལ་པ་མ་སས་དགས་པས་མའ ་ལ་ང་ས་ལ་བཙགས་ཏ་སད་ཤ གས་

ཆན་པས་མ་ངན་ག་འ་དད་འབད་ཅང་ང་ངག་དང་བཅས་འད་ལར་སས། ཨ། ཡབ་ཆན་ལགས། 

ངས་ཁད་ལ་དགངས་དག་ཞ། ཁད་ཀས་ང་ལ་བཟད་གསལ་གནང་རགས་གནང༌། ཞས་སགས་ཀ་

ས་ངག་ཚད་མད་བཏན། གང་ལར་རལ་པ་མ་སས་དགས་རང་ཉད་ཕ་གའ་པ་ཕར་གར་རས། རང་

ག་ཡབ་ཆན་རང་ལ་ཇ་ལར་བར་བ་ཡད་མད་ངས་ཟན། རལ་པ་གཟགས་ཅན་སང་པ་དགངས་པ་

རགས་ནས་རལ་ཆན་རགས་བཞའ་ (CATUMMAHARAJIKA) ལ་ལ་སས་ས།

༼འད་ན་བད་ཀ་དཔ་མཛད་ཁང་ག་དག་སང་ངས་དན་ར་མཚའ་བད་འགར་སན་པའ་རམ་ཐར་གསལ་བའ་མ་ལང་ནས་ཚན་

བཤས་བས།༽

.........................࿉࿉࿉࿉࿉.........................

 22 

ཞ་དག་པ། བས་ཤས་ཀ་རགས་བརད།

  རངས་པས་བཅམ་ལན་འདས་ལ་གནད་བས་ཀང་། 

  བམས་པའ་ཐགས་ཀས་ད་ཉད་ཞ་བར་བཀད། 

༄༅། །སན་བཅམ་ལན་འདས་མཉན་ཡད་རལ་བད་ཚལ་ན་བཞགས་པའ་སབས་ ལས་བན་

གས་བཅམ་ལན་འདས་ལ་སང་བ་དང་རད་པའ་སམས་ཀས་གནད་པ་ཁ་ན་བད་ཀ་ཡད། ཐངས་

ཤག་ཁའ ་བསམ་པར། ང་ཡང་ཤཀའ་རགས་ནས་སས་པའ་སན་ཡན་པས་ཁང་ཁམས་གསམ་འག་

བ་ཀན་ག་མཆད་ཡལ་ད་གར་པ་དང་། ང་ལ་ན་སས་ཀང་མཆད་མཁན་མ་འདག །ད་འད་སང་

ཙང་ད་རང་ཉ་མ་ནབ་པའ་སབས་དང་བསན་ནས་ད་མད་པ་བཟ་བར་འབད་དགས་སམ་ཞང་

། ང་རལ་དང་ཕག་དག་གས་མ་བཟད་པར་རག་དག་སར་ཏ་རང་ག་སན་མའ ་ར་ལ་བཟང་ནས། 

བཅམ་ལན་འདས་ལ་དད་གས་ཡད་ཚལ་བས་ནས་ས་ལ་རག་དག་བག་ས་ར་ངན་ས་བར་བད་

དགས་སམ་ས། སར་རལ་ལ་སགས་པའ་སན་གཉན་རམས་ལ་སས་པ།

ངས་ད་བར་སངས་རས་ལ་སང་བ་དང་གནད་པའ་ལས་མང་ད་བས་པར་བརན་སག་པ་ཤན་

ཏ་ལ་བས། ད་རང་འགད་གཤགས་ཕལ་བའ་ཆད་སངས་རས་ཀ་ཞབས་ལ་ཕག་འཚལ་ར་ཡན་ན་

ཁད་སན་གཉན་རམས་ཀང་ངས་པར་ཕབས་རགས་གནང་ཟར་ནས་སན་གཉན་རམས་མཉམ་ད་

འཁད་ད་སངས་རས་བཞགས་གནས་རལ་བད་ཚལ་ད་ཕན། སངས་རས་ཀ་དང་ད་འབར་བ་དང་

ཞབས་ལ་འདད་ཅང་དག་རམས་བག་པས། སངས་རས་ཀ་ཞབས་ཤལ་ག་རང་བཞན་ལར་བསལ་

ལ། ལས་བན་ཁ་རང་ག་རང་པའ་འག་ནས་མ་འབར་ཏ་ཁ་འཚགས་ནས་སད་ངན་ཤར། དའ་སག་

པ་མར་ད་བཅམ་པའ་ཆད་དམལ་བའ་མ་ལ་རབ་ཏ་འབར་བའ་ནང་ལང་ང་། དར་མ་ཐམས་ཅད་

ཡ་མཚན་ཆན་པ་ས་བར་གར་པ་ལ་སངས་རས་ཀས་བཀའ་སལ་པ། སན་གང་ཁར་དག་བའ་

དབངས་ཟར་བའ་རལ་པ་ཡད་བཟང་ལ་བ་བས་ཤས་ཟར་བ་དང་། བས་མ་ཤས་ཟར་བ་གཉས་

བང་། བས་ཤས་ཀས་རང་ག་གས་རན་སགས་ཟས་ནར་ཐམས་ཅད་སན་པར་བཏང་ས་གཞན་

ལ་ཕན་པ་ཁ་ན་སབ་ཀ་ཡད་པས་དར་བས་ མ་ཤས་མ་དགའ་བར་ཕ་ནར་བག་བཤའ་རག་ར་མ་

23

 24 

གཏགས་གཅན་པས་གཞན་ལ་སར་བའ་དབང་ཆ་མད་ཟར་ནས་སན་པ་གཏང་མ་འཇག་པའ་

ཁར་སར་ཟན་པའ་ནར་རམས་ཀང་ཚར་འཕག་པར་བད། ད་ནས་རལ་པ་བ་གས་དབངས་ཞས་

པས་བས་ཤས་ཀ་སད་པ་བཟང་པ་ད་དག་མཐང་བས་ཡད་སན་སས་ཤང་ཁ་རང་ག་བ་མ་དག་

མ་ཟར་བ་ཡན་ཏན་དང་ལན་པ་གཅག་ཡད་པ་ད་བ་བས་ཤས་ཀ་མནའ་མར་སར་རའ་འདད་པ་

བང་། བའ་ཕ་ཡད་བཟང་གས་ཀང་དན་ད་ཤས་རས་སས་མ་ད་རང་ག་བའ་བག་མར་ལན་པར་

ཤན་ཏ་འདད། བས་ཤས་ན་དབལ་ཕངས་རམས་ལ་སན་པ་གཏང་ཕར་ཚང་པ་མང་པ་དང་ལན་

ད་ར་མཚར་རན་ཆན་ལན་པར་ག་གཟངས་ནང་ཞགས་ནས་ཕན། བས་མ་ཤས་ན་ཚང་པ་རམས་

དང་འཁན་འགས་ཆ་ཡང་གས་གས་ངང་གཅན་པའ ་རས་ས་འབངས། ད་ནས་ཁང་རམས་རན་

ཆན་གང་ད་འབར་ནས་ཚང་པ་རམས་ཀས་གང་འདད་ཀས་རན་ཆན་བངས་ཏ་ག་མ་ཁངས་བར་

བགས། བས་ཤས་ཀས་རན་ཐང་ཆ་བའ་རན་པ་ཆ་ལ་བར་རས་ས་བཏམས་ནས་ལག་ཡང་བའ་

སབས། ག་གཟངས་ནང་རན་པ་ཆའ་ལད་ཁག་ཆ་དགས་པའ་ཁར་རང་ཆན་པ་ཞག་བརབ་ནས་

ག་ཆག་ས་ཁང་གཉས་ར་མཚར་ལངས་པ་རད། འན་ཀང་བ་བས་ཤས་ཀས་གཅང་པ་དང་། ནར་

བ་རན་ཆན་རབ་ཏ་འཁར་ཏ་ཤང་དམ་ཆར་བངས་བ་ཞག་ལ་འཇས་ནས་རལ་རག་གན་རག་

གན་ར་མཚའ་མཐར་སབས་ཐབ་པ་བང་། བས་ཤས་ན་མཚ་ཁར་འཐན་མ་ཐག་ངལ་དབ་ཀས་

25

གཉད་ད་སང་།

སབས་དར་སན་ངན་པ་བས་མ་ཤས་ཀས་སང་སམས་དང་ལག་པར་རས་ཐམ་ནང་བསལ་

བའ་རན་ཆན་རམས་ལ་འདད་པ་ཆན་པ་སས་ཏ། སང་ར་ས་ཙམ་མད་པར་གཅན་པའ ་མག་

གཉས་པར་ག་བཙགས་ཏ་ནར་རམས་འཁར་ནས་ཡལ་ད་ལག །སབས་དར་བས་ཤས་ན་ཉ་མ་

གཟའ་ཡས་བཟང་བ་བཞན་མན་པའ་སག་བསལ་ད་ལངས་ཤང་སམས་ས་  ངས་དབལ་ཕངས་

རམས་ཀ་གདང་བ་སལ་ཕར་དཀའ་སག་ལ་མ་འཛམས་པར་འདར་འངས་ཀང་ད་ན་དན་འགབ་

མ་སང་། ལག་པར་མག་མད་ན་གསན་པར་བསད་ཀང་བསད་ནམས་གསག་པའ་ག་སབས་ཐབ་

དཀའ། ད་བས་ང་རལ་དང་ཁངས་པ་སངས་ཏ་ཞ་བ་བསབ་པར་འབད་དགས་བསམས་ཏ་དལ་

བས་ཕན་པ་ན། རལ་པ་བ་གས་དབངས་ཀ་གང་ཁར་ཕགས་ས་སབས། དར་རལ་པའ ་སས་མ་

དག་མ་སད་མས་ཚལ་ད་ས་འཆམ་ལ་སད་སབས་བ་ལང་བ་ད་མཐང་ནས་བའ་མཛས་སག་དང་། 

ས་བ་ས་མའ་ལས་འཕས་བ་ལང་བ་ད་ལ་སས་མ་ཡད་དབང་འཕག་པར་གར། ད་ནས་ཡབ་རལ་

པས་བ་མ་དར་རལ་པ་རམས་ཀ་ནང་ན་ཁད་རང་ག་བ་ལ་འག་བ་ཞག་འདམས་ཤག་ཟར་བར། 

བ་མས་ང་ན་ཡབ་རལ་པའ ་སད་མས་ཚལ་ནས་མཐང་བའ་བ་ལང་བ་ད་ལ་མ་གཏགས་གཞན་

ས་ཡང་གདམ་ར་མན་ཟར་བས་ཡབ་ས་རང་བཞངས་ཏ་བ་མ་དག་མ་ཁམ་ནས་ཕད་པ་རད། ད་

ནས་མས་བ་ལང་བ་སད་ཚལ་ད་བཞག་ནས་རང་ཉད་ཟས་སང་བར་ཕན་ཏ་རག་ཏ་བ་ལང་བར་

ལ་སང་བད་པར་བརན། ཉན་ཞག་བ་མ་ཕ་ལ་དས་ཚད་རང་པ་སང་ཡང་ལག་མཁན་མད་པར་

བརན། ལང་བ་བཀས་སམ་གས་གདངས་བ་དང་ཁང་ཁ་ཡང་ལངས་ཏ་སག་སད་པའ་སབས་བ་

མ་སབས། དར་ལང་བས་སས་པ།

ཁད་ཀས་སན་ལ་བརག་དཔད་ཡག་པ་བས་ཏ་རལ་པ་མག་ཐང་ཐང་ཞག་མ་བདམ་པར་ང་

མག་ལང་བ་གང་ཡང་མ་ཐབ་མཁན་ཞག་བདམས། ཁད་རང་གཞ་ནས་འགད་པ་སས་ཏ་ང་ལ་

བར་བ་མད་པར་གཅག་པར་བཞག་རས་ཡད་དམ། ཟར་བས། བ་མས་ངག་འཇམ་ཞང་སན་པའ་

དབངས་ཀས་སས་པ། ཁད་ན་བ་མ་ངའ་ལ་ལ་བར་བར་ནས་རག་ཏ་བསན་པར་བ་ར་ཡན། ད་

བདན་ན་ཁད་ཀ་སན་ཡ་གཅག་གསལ་བར་གར་ཅག་ཟར་བས་སན་ཡ་གཅག་མ་ལང་བཞན་

 26 

གསལ་བར་གར། ད་ལ་བས་ཤས་ཡ་མཚན་སས་ཏ་རང་ག་སར་བང་བའ་གནས་ཚལ་རམས་བ་

མར་བཤད་ཅང་། ཡན་ནའང་ངའ་མག་མད་པར་བཟ་མཁན་སན་ཆང་བ་དར་འཁན་འཛན་ནམ་

ཡང་བད་ཀ་མད། ད་བདན་ན་ངའ་མག་ཡ་གཅག་པ་ད་ཡང་གསལ་བར་གར་ཅག་ཟར་བས་ད་

མ་ཐག་སན་གཉས་ཀ་ཤན་ཏ་གསལ་བར་གར། དར་སས་མ་དག་མ་ད་རབ་ཏ་དགའ་ནས་རང་ག་

ཡབ་ཀ་དང་ད་ཕན་ནས་གང་ག་ལ་རས་རམས་ཞས་པས་ཡབ་ཀང་ཤན་ཏ་དགའ་ཞང་མག་ནས་

བ་བས་ཤས་དང་། རང་ག་བ་མ་དག་མ་གཉས་ཕ་བང་ད་བསས་ནས་གཉན་སག་རན་འབལ་ཟབ་

ཅང་རས་པར་བས་པ་དང་དས་མཚངས་བ་བས་ཤས་འད་རལ་སད་ད་བསས། ར་འབས་མད་པའ་

སན་ངན་བས་མ་ཤས་ཀས་རས་ལའང་བས་ཤས་ལ་སང་སམས་ཀས་གནད་འཚའ་ལས་ས་ཚགས་

བས་པས་མཐར་ཁ་དམལ་བར་ལངས་ནས་ཡན་རང་སག་བསལ་མངས་ཏ་ད་ལ་ལས་བན་འདར་

སས་པ་དང་། བ་བས་ཤས་ད་ན་ད་ལ་ང་ཡན་ཞས་བརན་འགས་ཀ་འབས་བ་བསན་པའ་ཆས་

གསངས་པ་རད།།

......................࿈࿄࿉࿉࿉࿉࿉࿄࿈.......................

27

ཞ་བདན་པ། ས་ལའ་སང་པའ་རགས་བརད།

  སམས་ས་ཁང་ཁ་འཆང་བཞན་ཆས་ཉན་ཀང་། 

  བསད་ནམས་ཚགས་ན་ཆང་ངའང་འབང་མ་སད། 

༄༅། །བཅམ་ལན་འདས་མཉན་ཡད་ན་རལ་པ་ཀ་ས་ལའ་སད་ཚལ་ད་འཇག་རན་གསམ་ས་

ས་བའ་ལ་རམས་དང་། ས་སང་ག་མ་རམས། ས་འག་ག་ཀ་དང་བཅས་པར་ལས་དག་བར་བརན་

དགས་པའ་ཆས་སན་པའ་སབས། ཀ་རལ་ག་བ། མང་ལ་སབས་དང་། ཤན་ཏ་སབས་དང་། དབགས་

དང་། དབགས་ཆན་པ་ཟར་བ་བཞ་དང་། སང་མ་མངན་དགའ་སགས་ཀ་ཕ་མ་རམས་མའ་གཟགས་

ས་སལ་ནས་ཆས་ཉན་པར་སབས། སབས་དར་ཀ་ས་ལའ་རལ་པ་གསལ་རལ་གས་གས་པ་ཆན་

པས་སན་པ་བཅམ་ལ་འདས་ཀ་ཞབས་ལ་ཕག་འཚལ་ཞང་མཆད་པར་བས། འདར་འདས་པའ་ས་བ་

རམས་ཀས་ཀང་སངས་རས་ལ་ཕག་འཚལ་བའ་རས། རལ་པར་ཡང་གས་བཀར་ཚད་མད་ཞས།

འན་ཀང་འདར་སབས་པའ་ཀ་ཕ་མ་རམས་ན་སན་སངས་རས་འཁར་བ་འཇག་དང་ གསར་

ཐབ་དང་། འད་སང་བཅས་འདས་པའ་སངས་རས་རམས་ཀས་ཆས་གསངས་སབས་ད་རམས་ཀའ་

བད་བ་དང་ལངས་སད་ལ་མག་འཁར་ནས་ཆས་ཉན་ཁམ་བང་མད་ཅང་། ད་ལན་སངས་རས་ཤཀ་

ཐབ་པའ་ཆས་ལ་ཉན་པར་ཡང་བ་ཐངས་དང་པ་ཡན་གཤས་སངས་རས་ལ་གས་པས་ཕག་འཚལ་བ་

ལས་རལ་པ་ལ་གས་ཚལ་མ་བསན་པར་སང་མད་ད་བཏང་། རལ་པའ ་ཐགས་ལ་ད་རམས་ཀ་ཡན་པ་

མ་ཤས་པར་ཁང་ཁ་ཆན་པ་སས་ཏ་ད་དག་ལ་ཉས་ཆད་ལད་པ་ཞག་གཏང་རའ་བསམ་བ་འཁར། ད་

ནས་གསང་ཆས་གལ་ནས་ས་འག་རམས་ས་སར་གས། སབས་དར་སངས་རས་ཀས་རལ་པའ ་བསམ་

པ་མཁན་ཏ་ཞལ་འཛམ་པ་དང་བཅས་རལ་པ་གསལ་རལ་ལ་བཀའ་སལ་པ། སམས་ས་ཁང་ཁ་ཉར་

ཏ་ཆས་ཉན་ན་བསད་ནམས་གསག་ར་ཕར་བཞག་སག་པའ་རར་འག་ཉན་ཡད་གསངས་པས་རལ་

པས་དའ་ག་དན་རགས་ཀང་སམས་ས་ཁང་ཁ་མ་འཇམས་པར། རལ་པས་མ་ད་དག་ཀའ་སལ་པ་

ཡན་པ་མ་ཤས་པར་ཕ་བང་ད་འབར་རས་རང་ག་དམག་མ་ཁ་ཤས་ལ་ལག་ཏ་མ་ད་དག་ཟངས་ཤག་

གསངས་ དམག་མ་ད་དག་གས་ལམ་བར་བསགས་ནས་ཁང་རམས་གཟང་གབས་བད་སབས་ཀ་

 28 

29

རམས་ཁང་ཁ་ལངས་ཏ་ནམ་མཁའ་ལ་འཕར་ནས། ཀ་ས་ལའ་ཡལ་དར་གནད་པ་གཏང་ཆད། ནམ་

མཁར་སན་ཆན་པ་འདས་ཏ་ཐག་དང་སར་བ་དག་པ་འབབས་པའ་སབས། བཅམ་ལན་འདས་ཀས་

མཁན་ཏ་མའ་འགལ་ག་བ་བཏང་ས་ཐག་དང་སར་བ་རམས་མ་ཏག་ག་ཆར་ད་བསར། ཡང་ཀ་ད་

དག་གས་མཚན་ཆ་དང་ར་ཡ་ཆར་འབབས་པས། མའ་འགལ་ག་བས་ད་དག་ར་བཅད་ལན་པའ་ཁ་

ཟས་ས་བསར་བས་ཀ་རམས་ཁང་ཁ་ཞ་ནས་རང་གནས་ས་ལག

རལ་པ་གསལ་རལ་འགད་པ་དག་པ་སས་ཏ་སངས་རས་བཅམ་ལན་འདས་ཀ་ཞབས་ལ་ཕག་

འཚལ་ཞང་རན་པ་ཆའ་མཆད་རས་ཕན་སམ་ཚགས་པས་མཆད་པ་ཕལ་ཅང་འགད་བཤགས་ཕལ། 

དར་དག་སང་རམས་ཀས་རལ་པ་གསལ་རལ་བསད་ནམས་དང་ལན་པ་འད་ལ་བ་ས་བ་སན་མ་

ལས་ཀ་ར་གང་ཡན་ནམ་ཞས་བཀའ་འད་ཞས་པར། བཅམ་ལན་འདས་ཀས་བཀའ་སལ་པ། སན་ཀ་

ས་ལའ་ཡལ་འདར་བ་རམ་ཤང་བཏབ་ནས་འཚ་བ་སལ་མཁན་ཞང་པ་དབལ་པ་ཞག་ཡད། དས་

རང་སངས་རས་རང་ནད་ཀས་མནར་བ་ཞག་ལ་བར་ཤང་སགས་ཀས་མཆད་པ་ཕལ་བས་དའ་རང་

ནད་ལ་ཤན་ཏ་ཕན་པར་བརན་རང་སངས་རས་ཐགས་མཉས་པར་གར། བསད་ནམས་དས་ད་ལ་

རལ་པ་གསལ་རལ་ད་སས་ནས་འབར་པ་ཕན་སམ་ཚགས་པར་གར་པ་རད་ཅས་གསངས། ཚལ་ད་

ཐས་རས་རལ་པ་ཁ་རང་དགའ་ནས་འབར་པ་ཕན་སམ་ཚགས་པས་སངས་རས་ལ་ལག་པར་མཆད་

ཅང་ཞས་པར། སན་གས་པས་དག་བ་ཆང་ང་བསགས་པར་ཡང་བསད་ནམས་ཀ་འབས་བ་འད་

ལ་བ་ཐབ་ཀ་ཡད་ན། ད་ཆ་བསད་ནམས་དག་བའ་ལས་ཤན་ཏ་ཆན་པ་བསགས་ཡད་པས་སངས་

རས་ཀ་ག་འཕང་ཐབ་ཀ་རད་དམ། ཞས་པར། སངས་རས་ཀས་བཀའ་སལ་པ། བསད་ནམས་དག་

བའ་ལས་ཇ་ཙམ་བསགས་པ་ད་ཙམ་ག་ཕན་ཡན་ཡད་མད་ཀང་། བ་ན་མད་པའ་སངས་རས་ཀ་ག་

འཕང་ན་འཇག་རན་ག་འཁལ་བའ་ལམ་འད་ཡངས་ས་སངས་ནས་ཞ་བའ་ཏང་ང་འཛན་ཁ་ནས་

མ་གཏགས་ཐབ་མ་སད། དཔར་ན། སན་ཡལ་འདར་ནར་ཆན་ཟར་བ་ར་ནར་ཕན་སམ་ཚགས་ཤང་

སན་པ་གཏང་རར་དགའ་བའ་མ་ཞག་གས་དས་རག་ཏ་སན་པར་བརན་ཅང་། ཐངས་ཤག་ལང་

པར་ཡན་རང་ཆར་མ་བབས་པས་མ་ག་ཚབས་ཆན་བང་ས་ས་འག་རམས་དཀའ་སག་ག་གནས་ས་

གར་བ་རད། དའ་དས་ནར་ཆན་གས་རང་སངས་རས་ལ་བར་ལ་ཞལ་ཟས་ཀ་བསན་བཀར་ཡད་

ཚམ་པ་ཕལ་བར་མ་ཟད། བང་མཛད་ནས་འབ་དང་ཁ་ཟས་སགས་ཀས་དབལ་ཕངས་ཉམ་ཐག་

 30 

རམས་ལ་རན་མ་ཆད་པའ་སན་པ་བཏང་།

སབས་དར་རང་སངས་རས་སང་ཕག་གཉས་ཟས་ཀ་ཆད་དའ་མདན་ད་བན་པར་ནར་ཆན་

གས་ད་རམས་ལའང་རག་ཏ་བསན་བཀར་ཞས། དའ་དག་བའ་བསད་ནམས་ཀ་ར་བ་ཆ་ནའང་

ཐར་པའ་ར་ཙམ་ད་གར་བ་ལས་བ་ན་མད་པའ་སངས་རས་ཀ་ག་འཕང་ན་མ་ཐབ་ དའ་སབས་

ཀ་ནར་ཆན་ད་ད་ལ་ང་ཡན་ཞས་གསངས་པས། རལ་པ་གསལ་རལ་ལ་སགས་པའ་འཁར་རམས་

ངས་བསད་ནམས་བསགས་པ་ཡན་སམ་པའ་ང་རལ་དང་ཁངས་པ་ར་བ་ནས་མ་བས་པར་ཁ་སམ་

བའགནས་ས་རབ་ཏ་ཞ་བར་གནས་པ་རད་ཅས་ལས་འབས་ཀ་ཆས་བསན་གནང་བ་རད།།

.........................࿉࿉࿉࿉࿉.........................