V A K T I J D S C H R I F T B E N E L U X S E P T E M B E R 2 0 1 2

INHOUD

special ecomobiel 2012vanaf pagina 19

e-mobility awards uitgereikt aan negen ev-toppers

één jaar stichting zero emissie busvervoer

combinatie cofely ev-box wint aanbesteding in havenstad rotterdam

greenflux wil elektrische rijder ongeëvenaarde laadervaring aanbieden

TKI AUTOMOTIVE NIEUwE INNOVATIEPROJECTEN ROND ELEKTRISCH VERVOER OP KOMST

SPECIAL ECOMOBIEL 2012

E-Trucks_adv Edwin Contouren.indd 1 9/17/2012 4:52:07 PM

INHOUDwww.twitter.com/emobility_solar

anton wolthuis doet oproep aan midden- en kleinbedrijf om zich aan te sluiten bij elektrische innovatieprojecten 10

column renate hemerik - niet meer weg te denken… 13

innovatieproject ‘jouw energiemoment’: consument prikkelen energieverbruik te flexibiliseren 14

combinatie cofely ev-box wint aanbesteding in havenstad 15

special ecomobiel 2012: vierde editie brengt wederom duurzaam mobiliteitsspektakel 19

greenflux biedt elektrische rijder een ongeëvenaarde laadervaring 32

één jaar stichting zero emissie busvervoer 34

column marc de haas - de zoektocht naar smart grid dienstverleners 35

tweede editie pp electric rally zorgt voor wereldrecord:uitreiking e-mobility awards absoluut hoogtepunt 36

nederlandse delegatie bezoekt ‘elektrisch’ londen 37

‘vriendenclub is de “drive” van drive4electric’ 38

frits verheij aan de slag als voorzitter tki switch2smartgrids 39

column mark dijkstra - uitsluitend elektrisch rijden is een uitdaging 41

evfocus - slim alternatief voor de stad 43

e-mobility activiteitenkalender 45

what’s the next level? het is misschien wel de belangrijkste vraag die opdoemt voor elektrisch vervoer. want of het nu gaat om ecomobiel 2012 (waarover u vanaf pagina 19 een special aantreft), de roadshows van branchevereniging doet, de ingezette elektrificering van het openbaar vervoer of de verdere uitrol van de laadinfrastructuur, wij moeten als branche naar een volgend niveau.

in deze editie van e-mobility leest u dat er nog altijd vele ondernemers zijn die geloven in de doelstelling van 20.000 elektrische auto’s in 2015. met inmiddels ruim vierduizend laadpunten en evenzoveel elektrische voertuigen, is de start zeker gemaakt. nu is het zaak door te pakken en de verkoop van elektrische voertuigen naar een volgend niveau te tillen.

in dit verband mag de special van ecomobiel niet ongenoemd blijven. in nauwe samenwerking met gerben bierbooms, huub sparnaay en ellen wonder van de beursorganisatie presenteren wij u een goedgevulde beursspecial waardoor u alvast een sneak preview van de 2012-editie van ecomobiel krijgt. verder wil ik u ook attenderen op het interview met greenflux, het nieuwe bedrijf van onder meer hans de

boer, hans verwijs en jurjen de jong, en een interview met het kersverse bestuurslid stefan hulman van de stichting zero emissie busvervoer.

op het moment dat dit magazine op uw bureau ligt zijn wij al druk doende met onze volgende uitdaging: de vernieuwing van ons magazine. ik kan u er nog niet al te veel over vertellen, maar vanaf de komende editie zult u een inhoudelijk nog aantrekkelijkere versie van ons magazine aantreffen. wilt u weten wat er gaat veranderen? neem contact met mij op en wellicht kunt ook u een bijdrage leveren aan ons kerstnummer!

en natuurlijk wens ik u graag te ontmoeten op 9 en 10 oktober in ahoy rotterdam om samen met u de noviteiten te ontdekken die de wereld van duurzame mobiliteit op ecomobiel presenteert!

Edwin van Gastel, hoofdredacteur E-Mobility (edwin@emobilitymagazine.nl)

what’s the next level?

racing team tu delft wint met elektrische racewagen

onderdelen design en acceleratie. het dut racing team doet al twaalf jaar mee aan de competitie en heeft internati-onaal naam gemaakt met ‘het delftse concept’ van ultralichte racewagens. vorig jaar bouwde het team voor het eerst een elektrische racewagen en dat was meteen een doorslaand succes. met dut11 wonnen de studenten vorig jaar zowel de wedstrijd op silverstone als die op hockenheim in de elektrische klasse.

4

website truck van de toekomst gelanceerd

tijdens de carrosserie vakdagen in gorinchem is de website www.truckvandetoe-komst.nl gelanceerd. de portal biedt informatie over technieken voor energiebespa-ring en co2-reductie bij trucks. het is een initiatief van het instituut voor duurzame mobiliteit (ivdm), in samenwerking met tno, agentschap nl en het ministerie van infrastructuur en milieu. alle kennis wordt vastgelegd in een ‘kennisbank’ binnen wikimobi. de informatie van truck van de toekomst en wikimobi is inzichtelijk, transparant en een betrouwbare bron van informatie over duurzame mobiliteit. een groep experts werkt gezamenlijk aan een actuele wikimobi. ‘iedereen met informa-tie over en ervaring met innovatieve technieken kan deze sturen naar truckvande-toekomst@agentschapnl.nl’, aldus de initiatiefnemers.

utrechts college gaat elektrisch rijdenutrecht kiest voor schoon vervoer. vanuit het programma utrecht elektrisch stimuleert de gemeente utrecht elektrisch rijden in de stad en wordt het eigen wagenpark voor een deel vervangen door elektrisch vervoer. ook het college heeft nu gekozen voor schoon vervoer met de aanschaf van één hybride en één volledig elektrische auto. door het bevorderen van dit type auto’s wil het college bijdragen aan een betere leef- en luchtkwaliteit in de stad. de gemeente heeft inmiddels in de stad tien oplaadpunten geplaatst voor elektrisch rijden. bij het stadhuis komt binnenkort ook een (snel)laadpunt. de aanschaf van de nieuwe dienst-auto’s past binnen de ambities uit het ‘actieplan schoon vervoer 2010-2014’ voor het eigen wagenpark. tot 2014 wil de gemeente minimaal zestig auto’s uit het wagenpark vervangen door elektrische voertuigen. de gemeente utrecht heeft inmiddels verschillende elektrische veegwagens en tien elektrische scooters. dat aantal wordt uitgebreid. andere voorbeelden van elektrisch vervoer zijn de bierboot en de ecoboot.

het dut racing team van de tu delft heeft het algemeen klassement van de formula student-competitie gewonnen in de categorie elektrisch. met de vier-wielaangedreven elektrische racewagen haalde het dut racing team op het cir-cuit van hockenheim in duitsland ruim negenhonderd punten. hiermee bleef het de concurrent van eth zürich ruim voor. dut12, de twaalfde racewagen van het delftse team, won onder meer op de

het aantal elektrische auto’s in nederland stijgt gestaag. eind augustus 2012 stonden er 1.686 volledig elektrische auto’s geregistreerd bij de rijksdienst voor het wegverkeer. ten opzichte van een maand eerder is dat een toename van vijftig auto’s ofwel een toename van drie procent. er stonden bovendien 2.403 elektrische auto’s met een range extender en plug-in hybride uitvoering geregistreerd. dat is een toename van vijfhonderdtwintig auto’s ten opzichte van de gegevens eind juli 2012, een stijging van achtentwintig procent. ook het aantal laadpunten neemt gestaag toe, eind augustus waren er bijna vierduizend laadpunten, waaronder zevenendertig snellaadpunten. agentschap nl publiceert voortaan iedere maand nieuwe cijfers over elektrisch vervoer via haar website.

cijfers augustus 2012: 1.686 full electric vehicles en 2.403 plug-in hybrids en range extenders

overheid publiceert rapport als onderdeel green deal the new motionhet ministerie van economische zaken heeft een rapport gepresenteerd met gegevens over wat er nodig is om van de elektrische auto een succes te maken. in een green deal met een consor-tium verenigd door the new motion, beloofde de overheid te onderzoeken wat de consument nodig heeft om elektrisch te gaan rijden. de ‘verkenning realisatie

eindbeeld ev laadpunten en energienet-werk’ is een behoorlijk omvangrijk rapport geworden. de overheid constateert zeven knelpunten die opgelost moeten worden. de belangrijkste knelpunten die een zeer snelle aanpak verdienen, zijn de beperkte beschikbaarheid van publieke laadpunten en de negatieve perceptie van consumen-ten ten aanzien van elektrisch rijden.

in samenwerking met man heeft benteler engineering services de innovatieve vuilniswagen ‘metropolis’ gerealiseerd. het voertuig – met als basis een man tgs 26t - is in een consortium van deskundigen ontwik-keld en volledig bij benteler engineering services in helmond gebouwd. deze plug-in hybride vuilniswagen is in staat om co2 vrij en bijna geluidloos zware transporten uit te voeren in aan te wijzen gebieden. op de beurs iaa nutzfahrzeuge 2012 in hannover (d) wordt het voertuig voor het eerst aan het publiek gepresenteerd. benteler engineering

services bundelde in dit project een indruk-wekkend aantal nieuwe en bestaande tech-nologieën en innovaties. als energieopslag dient een modulair opgebouwde lithium-ionen accu die onder de chauffeurscabine is geplaatst. hierdoor is maximaal plaats voor de opbouw, optimale gewichtsverdeling en maximale veiligheid gegarandeerd. een efficiënte en geluidsarme dieselmotor zorgt bij ritten met hoge snelheid, bijvoorbeeld naar de vuilstortplaats, voor het opladen van de hoofdaccu en borgt de energiebehoefte voor de volgende emissievrije inzet.

benteler engineering services ontwikkelt geavanceerd concept ‘metropolis’ voor man

I N T E R N A T I O N A A L

fonts

Lettercountouren

LettercountourenNo pay o�

5

‘Elektrische proefrit moet aantrekkelijker’de autobranche schiet tekort bij het facili-teren van elektrische proefritten, zo conclu-deert het duitse onderzoeksbureau puls. een online peiling onder duizend mensen die een auto gaan kopen of gekocht hebben wees uit dat van de ondervraagden vieren-negentig procent nog nooit elektrisch en zesentachtig procent nog nooit hybride had gereden. ruim zevenenzeventig procent wilde juist graag een proefrit maken in een elektrische of hybride auto.

Bosch in e-scootermotoren via joint venturede bosch groep wil een joint venture starten met ningbo polaris technology, een chinese leverancier van motoren voor elektrisch aangedreven scooters. bosch wordt meerderheidsaandeelhouder in de joint venture. de samenwerking omvat het ontwikkelen, produceren en verkopen van een uitgebreide productportfolio aan elektrische scootermotoren.

RwE: ‘Accuprijs versnelt doorbraak elektrische auto’s’het duitse energiebedrijf rwe denkt dat de doorbraak van elektrische voertuigen wel-eens sneller zou kunnen plaats vinden dan tot dusver wordt verwacht. de belangrijkste reden is dat de hoge kosten van accupakket-ten vanaf volgend jaar al kunnen dalen. rwe verwijst naar de opkomst van de zonnecel-len, die veel sneller ging dan verwacht. het doel van een miljoen elektro-auto’s in 2020 moet te halen zijn denkt rwe.

Chevrolet Volt scoort in Amerikade chevrolet volt doet het goed in amerika. in juni zijn er van de chevrolet volt 1.760 exemplaren verkocht. dat resultaat is 214 procent hoger dan in juni 2011. de eerste zes maanden van het jaar zijn er 8.817 volts verkocht op de amerikaanse markt.

Ford investeert fors in elektrische auto’sford gaat honderdvijfendertig miljoen dollar investeren in de verdere ontwikke-ling van elektrische en hybride auto’s en onderdelen daarvoor. het geld is vooral bestemd voor een ‘advanced electrifica-tion’-onderzoekscentrum in dearborn. daar moeten uiteindelijk zo’n duizend ingenieurs gaan werken.

Renault en LG Chem samen in accu’srenault gaat samen met technologiebe-

drijf lg chem werken aan de ontwikkeling en productie van lithium-ion accu’s. in 2015 moet een fabriek gereed zijn waar de twee bedrijven huidige generatie accu’s gaan bou-wen. in 2017 start de productie van nieuwe generatie lithium-ion accu’s.

Frankrijk verhoogt subsidie elektrische voertuigenfrankrijk verhoogt de subsidie voor kopers van een elektrische auto met maar liefst twee-duizend euro. voorheen kregen consumenten vijfduizend euro korting, nu is dit bedrag verhoogd naar zevenduizend euro. de franse regering hoopt zo elektrisch rijden te stimule-ren. de maatregelen kosten de overheid naar verwachting bijna vijfhonderd miljoen euro, wat terugverdiend moet worden via een hogere belasting op vervuilende auto’s.

China schroeft elektrisch tempo opchina zet vaart achter zijn ambities om het elektrisch rijden in de vervuilde steden te bevorderen. in 2020 moeten er in china circa vijf miljoen elektrische auto’s rijden. dat blijkt uit cijfers van onderzoeksbureau research and markets (r&m), gebaseerd op plannen van de chinese regering. sceptici twijfelen aan die doelstelling, want vorig jaar zijn er in china slechts achtduizend elektri-sche voertuigen verkocht. toch blijkt uit de plannen dat de chinese overheid de ontwik-keling van elektrische auto’s en bijbehorende onderdelen aanzienlijk wil versnellen.

Fisker in zee met Leonardo DiCapriohet amerikaanse automerk fisker automotive en leonardo dicaprio gaan samenwerken aan de verbetering van mondiale duurzaamheid. de amerikaanse acteur gaat met het bedrijf meedenken over de toekomst en werken aan pr-activiteiten. in ruil voor deze bijdrage gaat fisker de ‘leonardo dicaprio foundation’ steunen. het goede doel van de acteur steunt initiatieven die duurzaamheid verbeteren.

Opel stopt ontwikkeling elektrische Adamopel stopt met de ontwikkeling van de elektrisch aangedreven adam. het duitse bedrijf ziet op korte termijn geen kans om winst te behalen met elektrische auto’s. volgens de topfunctionarissen van de duitse autobouwer is een elektrische auto momenteel simpelweg niet winstgevend en opel kampt al jaren met slechte financiële cijfers.

De rubriek ‘Internationaal’ bevat publicaties van:

the new motion wil ander betaalsysteem voor opladen elektrisch voertuigmobility service provider the new motion wil een ander betaalsysteem voor het laden van elektrische voertuigen. het huidige systeem is volgens het bedrijf niet rendabel te maken. volgens the new motion is afrekenen voor de hoeveelheid getankte stroom in kilowatturen

niet voldoende. ook de gebruikte oplaad-methode moet verrekend worden. volgens zerauto stelt the new motion in een onlangs gepubliceerd artikel dat de oplaadprijs ook afhankelijk zou moeten zijn van tijd die nodig is om een elektrische auto op te laden.

innovaties en duurzame mobiliteit komen samen op bustech 2012bustech 2012 is een nieuw evenement dat plaatsvindt op 14 en 15 november 2012 in expo haarlemmermeer in vijfhuizen. de beurs en conferenties richten zich op duur-zame oplossingen voor bussen. hier is een totaaloverzicht te vinden van de nieuwste technologieën, productontwikkelingen en innovaties op het gebied van duurzame mobiliteit die beschikbaar zijn in de sector. er is een groot aantal demonstraties en er kunnen proefritten worden gemaakt met onder andere de elektrische allmotive coolcar voor zes tot zeven personen, de twaalfpersoons e-bus van byd en de naar vol elektrisch omgebouwde twaalf meter volvo euro 5 diesel ov-bus met inductie laadsysteem van bluekens. ook zijn er demonstraties van onder andere de irisbus

en de hymove waterstofbus. in het conferentieprogramma komen eveneens innovaties richting zero emissie aan de orde, zowel op het gebied van duurzame aandrijflijnen als componenttech-nologie. ook aan het thema duurzaam aan-besteden wordt uitgebreid aandacht besteed: welke problemen zijn er en wat kunnen we leren van de praktijkcases schiermonnikoog en de groene hub – arnhem/nijmegen? bustech 2012 biedt een totaaloverzicht van duurzame oplossingen voor de bussector en richt zich op beleidsmakers, gebruiks-makers en constructeurs van duurzame voertuigen en voertuigcomponenten. een bezoek aan de beurs is gratis bij online voorregistratie; kijk voor deelname aan de conferentie op www.bustech.nl

250.000 elektrische kilometers voor taxi-e

de elektrische taxi’s van het amsterdamse taxibedrijf taxi-e hebben de afgelopen zes maanden tweehonderdvijftigduizend kilometer afgelegd. omgerekend reden de twaalf nissans leafs maar liefst zes keer de wereld rond. taxi-e reed het afgelopen half jaar voornamelijk in de amsterdamse binnenstad, maar breidt het netwerk steeds verder uit. de positieve cijfers zijn voor taxi-e aanleiding om de vloot per september fors uit te breiden. ruud zandvliet, directeur van taxi-e, tackelt uit eigen ervaring één van de angsten voor elektrisch rijden: de vrees voor een lege accu. ‘afgelopen jaar hebben wij va-ker stilgestaan met een lekke band, dan door een lege batterij. het gaat uiteindelijk om gedrag en gewenning. de afgelopen drie maanden hebben wij niet één keer stilgestaan. als wij ons nu al zorgen maken over de banden, dan komt het volgens mij wel goed.’

open dag emoss: honderden bezoekers en nieuwe inductieve elektrische busin oosterhout werd half september een nieuwe elektri-sche mijlpaal bereikt voor het nederlandse openbaar vervoerslandschap. de elektrische voertuigfabrikant emoss presenteerde op haar open dag een elektrische stadsbus die inductief (lees draadloos) laadt. enkele honderden bezoekers waren naar oosterhout afgereisd om de nieuwste snufjes van emoss te bewonderen.

Elektrisch Vervoer & Slimme Oplaadinfrastructuur

Voer het “gas” op binnen de keten & vergroot de markt van EV

media partners partner

Aanmelden via: www.iir.nl/elektrischvervoer | 29 november 2012 | Postillion Hotel, Bunnik

zij werden met de onthulling van de nieuwe elektrische bus op hun wenken bediend. bovendien stonden niet alleen de personeelsleden van emoss klaar om de achterliggende technologie toe te lichten, maar was ook conductix wampfler aanwezig. dit duitse bedrijf is de partner waarmee emoss de inductieve laadtechnologie in nederland introduceert. ‘de bus wordt opgeladen via positieve magneten in de weg’, licht

bob bouhuijs van emoss toe. ‘de negatieve magneten onder de bus zorgen dat deze kan opladen als hij stilstaat. op dat moment wordt er draadloos energie overgebracht. dit duurt enkele minuten waarna de bus weer verder kan rijden.’naast de inductieve elektrische bus presenteerde emoss op haar open dag ook nog een elektrische vrachtwagen in vier verschillende uitvoeringen: zevenenhalf, tien, twaalf en vijftien ton. bouhuijs besluit: ‘nieuw is dat het via subsidie mogelijk is om een elektrische vrachtwagen voor minder dan honderdduizend euro aan te schaffen.’

7

europese topnotering ev-laadstructuur nederlandnederland zit in de europese middenmoot als het gaat om de verkoop van elektrische auto’s. gekeken naar de aanleg van laadpalen staat nederland er met een derde plaats veel beter voor. dat blijk uit onafhankelijk onderzoek van onderzoeksinstituut ecn en overheidsorgaan agentschap nl. zij vergeleken de cijfers van twaalf europese landen. wat betreft de aantallen voertuigen zijn duitsland, frankrijk en noorwegen koplopers in europa. nederland staat op de zesde plaats. het onderzoek gaat uit van cijfers tot 1 januari 2012. als men kijkt naar het aantal elektrische voertuigen per inwoner is het een ander verhaal. noorwegen spant duidelijk de kroon en ook oostenrijk springt eruit. in noorwegen heeft gemiddeld één op de zeven mensen een elektrische auto. in nederland is dat circa één op de honderd. nederland bevindt zich met dat resultaat in de middengroep. nederland is na finland en frankrijk het verst gevorderd is met de aanleg van oplaadinfrastructuur.

elektrisch vervoer patiënten ijsselland ziekenhuis

ijsselland ziekenhuis gaat patiënten elektrisch vervoeren met de iyyo. patiënten kunnen op werkdagen tussen tien en vier uur gebruik maken van de elektrische karretjes, onder andere tussen het ijsselland ziekenhuis en de metro-stations schenkel en prinsenlaan. voor één euro vijftig per rit kunnen passagiers binnen een straal van drie kilometer van het ziekenhuis met een klein elektrisch voertuig worden vervoerd. een uitkomst voor patiënten die na hun afspraak in het ziekenhuis snel naar huis of naar de metro willen.

elektrische peugeot partner komt volgend jaarde peugeot partner is vanaf medio volgend jaar ook te bestellen met elektrische aandrijving. de bestelauto, die als partner electric op de markt wordt gebracht, heeft een actieradius van honderdzeventig kilometer en biedt dezelfde laadinhoud als een reguliere partner. volgens de fabrikant is het accupakket onder de auto geplaatst en duurt het zes tot negen uur om de accu’s volledig op te laden. daarnaast kan er ook van een snellader gebruik worden gemaakt en dan heeft men na een half uur weer een capaciteit van tachtig procent. peugeot meldt dat de elektrische aandrijving geen effect heeft op het laad-volume van de bestelauto. dat bedraagt nog altijd 3,3 tot 4,1 kubieke, afhankelijk van de gekozen uitvoering. de partner komt er in twee lengtes: 4,38 meter en 4,63 meter. de peugeot gaat in een fabriek in spanje gebouwd worden. peugeot nederland bekijkt nog of men de auto ook hier gaat leveren.

doet en ev centrum introduceren ev roadshowin de zomerperiode heeft vereniging doet in samenwer-king met het nieuwe rijden elektrisch vervoer centrum de ev roadshow geïntroduceerd. sinds eind augustus is het daarmee mogelijk om iedere prominente locatie in nederland voor één dag om te toveren tot een elektrisch vervoer centrum. inmiddels heeft de ev roadshow onder meer rotterdam en den haag aangedaan.

de doet hnr | ev centrum roadshow is voor iedere gemeente beschikbaar. in een centrale presentatieruimte brengen koplo-pers uit het nederlandse speelveld een up-to-date verslag uit over de laatste stand van zaken op het gebied van elektrische mobiliteit. het publiek – bestaande uit inwoners, plaatselijke ondernemers en gemeentelijke medewerkers – maakt zo op een laagdrempelige manier kennis kunnen met het fenomeen elektrisch rijden. tijdens de dag wordt er onder de ondernemers een jaar lang gratis rijden in een elektrisch voertuig verloot. na afloop wordt door doet een bovendien een ééndaagse stoom-cursus ev-implementatie voor gemeentebesturen aangeboden. directeur steef korfker licht het initiatief van doet toe: ‘omdat elektrificeren missiewerk is, gaan wij het land in met de ev roadshow. het is een dynamisch concept dat zowel kan worden

ingezet ter promotie van de reeds genomen stappen op gebied van elektrisch rijden, maar kan ook dienen als bron van infor-matie voor gemeenten die de stap naar elektrisch rijden nog overwegen. het instrument is primair bedoeld als verlengstuk van doet: elektrisch vervoer in nederland op gang krijgen.’

inmiddels zijn in bijna opeenvolgende weekenden de gemeenten beuningen, bronckhorst-hengelo, den haag en rotterdam aangedaan. met elk hun unieke karakter: beu-ningen mocht de feestelijke kick-off noteren, bronckhorst-hengelo had de eerste elektrisch aangedreven bruidsstoet, in den haag vierden men de electric supercar stadsrally en in rotterdam werd de kick-off van de europese mobiliteitsweek ingeluid. deelnemers piet smeding van mpi netherlands over zijn eerste ervaringen: ‘de eerste roadshows waren in zijn algemeenheid een succes. een van de aspecten waar wij nog aan moeten sleutelen is het aantrekken van ondernemers. tot nu toe vond het evenement op zaterdag plaats. binnenkort zal de ev roadshow zich gaan richten op business to business en business to gemeenten. de show zal dan plaatsvinden op donderdag waardoor wij meer lokale ondernemers en bestuurders zullen aantrekken.’

energie 2012: duurzame energie en elektrisch rijdenduurzame energie, energie besparen en elektrisch rijden zijn actueler dan ooit. de vakbeurs energie 2012 pakt dit jaar van 9 tot en met 11 oktober in de bossche brabanthallen nog groter uit dan voorgaande jaren. met oog voor de laatste ontwikkelingen, brengt de beurs vraag en aanbod, in de brede zin van het woord, bij elkaar. energie 2012 geeft bezoekers de gelegenheid om kennis te maken met uiteenlopende oplossingen op het gebied van energiebesparing, duurzame energie en inkoop van energie. van inkoop tot wetgeving en van passief bouwen tot solar: alles komt aan bod. inmiddels hebben ruim driehonderd bedrijven hun deelname toegezegd. onder de nieuwe partijen bevinden zich gazprom, een van de grootste energiebedrijven ter wereld, en solar nederland, vooraanstaande

‘oplaadpalen onnodig duur’de oplaadpalen voor elektrische auto’s zijn onnodig duur. althans dat is de conclusie van jan van de ven, bedrijfsleider civiel, en jorrit van den breemer, business developer e-mobility van bouwbedrijf heijmans. het duo doet deze uitspraak in een blogpost op overruimte.nl, een website van heijmans. de hoge prijs van de oplaadpalen zet volgens het duo een rem op elektrisch rijden. het tweetal van heijmans weet waar het over spreekt, het bedrijf heeft al jarenlang ervaring met het plaatsen van oplaadpalen, onder meer in amsterdam. heijmans werkt hier samen met nuon, steeds weer loopt het bouwbedrijf aan tegen hoge kosten en dus lage marges. er zijn volgens heijmans drie oorzaken voor de hoge kosten: de hoge kosten van laadpaalaansluitingen, de lage oplages van laadpalen en een inefficiënt plaatsingsbeleid. het tweetal is tegen de plaatsing van laadpalen door gereguleerde partijen als stichting e-laad. netbeheerders zouden het plaatsen beter aan marktpartijen kunnen overlaten en vervolgens investeren in het goedkoper maken van laadpaalaansluitingen.

feyenoord kiest voor opel amperavoetbalclub feyenoord stapt over op de elektrische opel ampera. het duitse merk en feyenoord hebben een zesjarige samenwerkingsovereenkomst getekend. hoofdtrainer ronald koeman en zijn assistenten giovanni van bronckhorst en jean-paul van gastel zijn de eersten bij feyenoord die in de elektrische opel ampera rijden. de drie leden van de technische staf van feyenoord kunnen de opel ampera opladen bij voetbalstadion

technische groothandel. ten opzichte van vorig jaar, is energie 2012 gegroeid in zowel oppervlakte als exposantenaantal. op de vakbeurs energie 2012 is zodoende een breed aantal energie-onderwerpen vertegenwoordigd, zoals inkoop van energie, duurzaam bouwen, biomassa en biobased economy, ook is er aandacht voor elektrische mobiliteit, in de vorm van bedrijven met oplossingen op het gebied van elektrische infrastructuur en decentrale energie(-opslag). daarnaast is het aanbod in solar aanzienlijk groter dan voorheen. met zo’n vijftig exposerende bedrijven is dit segment buitengewoon sterk vertegenwoordigd.behalve een breed exposantenaanbod, biedt de beurs ook een uitgebreid inhoude-lijk programma. bezoekers kunnen deelne-men aan tal van presentaties, congressen en lezingen. zoals het congres ‘succes met

decentrale energie’, dat ingaat op de mo-gelijkheden voor decentrale elektriciteits-productie. van financiering tot juridische aspecten en van regelgeving tot praktisch advies: in dit congres krijgen bezoekers alle antwoorden van dé experts uit de markt, zodat zij maximaal kunnen profiteren van alle decentrale energieontwikkelingen.

toegang tot energie 2012 is gratis na registratie via www.energievakbeurs.nl/registreren. met de toegangsbadge heeft men ook toegang tot het passiefbouwen event en de gelijktijdig plaatsvindende vakbeurzen milieu en surface. meer informatie is te vinden op de website www.energievakbeurs.nl

weinig verrassingen in top tien best verkochte elektrische auto’svwe trendweb heeft de halfjaarlijkse autoverkoopcijfers bekendgemaakt. de top tien van de best verkochte elektrische modellen van de eerste zes maanden van 2012 vertoont weinig verrassingen. de top tien van elektrische auto’s, verkocht in het eerste half jaar van 2012, staat hieronder. tussen haakjes staat het aantal verkochte modellen in heel 2011 vermeld.

10. mitsubishi imiev – 10 (62)9. tesla roadster – 17 (43)8. citroen c-zero – 41 (27)7. smart fortwo electric drive – 55 (267)6. renault fluenze z.e. – 90 (4)5. peugeot ion – 94 (82)4. chevrolet volt – 99 (5)3. fisker karma – 112 (pas vanaf 2012 leverbaar)2. nissan leaf – 131 (299)1. opel ampera – 1.280 (8)

better place opent accuwisselstation in nederland op schipholhet eerste better place-batterijwisselstation waar elektrische auto’s een accu binnen enkele minuten kunnen verwisselen is begin september door demissionair minister verhagen van economische zaken, landbouw en innovatie (el&i) op schiphol geopend. ‘ik ben erg enthousiast over bedrijven die groen en groei combineren’, aldus verhagen bij de opening. ‘en ik geloof dat elektrisch vervoer kan bijdragen aan de oplossingen voor de problemen waar we als samenleving voor staan, als genoeg mensen hiervoor durven te kiezen.’ better place maakte bij de opening bekend tien elektrische renaults met verwis-selbare accu’s beschikbaar te stellen aan drie taxibedrijven. vooralsnog zijn namelijk alleen de voertuigen van renault geschikt voor het wisselen van accu’s. het batterijwis-selstation maakt deel uit van afspraken tussen overheden en transport- en energiebe-drijven om ervoor te zorgen dat in de amsterdam-schiphol regio een groot aantal taxi’s en andere transportmiddelen die nu nog op dieselbrandstof rijden, in de nabije toekomst zonder beperkingen honderd procent elektrisch kunnen rijden.

8

de kuip, waar sinds april van dit jaar twee oplaadpunten van stadionpartner eneco staan. of alle voetballers overstappen naar elektrisch rijden is niet bekend. als dat gebeurt moeten er in ieder geval wel meer laadpalen komen. feyenoord werkte al samen met de rotterdamse opel-dealer eef en huub. vanwege de we-derzijdse positieve ervaringen heeft opel nederland besloten om het partnership over te nemen en verder uit te bouwen.

VLAANDEREN9

formula groep t stelt elektrische racewagen voor

zestien ingenieursstudenten van groep t hogeschool in leuven hebben hun zelfgebouwde elektrische racewagen voorgesteld. in een jaar tijd hebben de jongeren de wagen ontworpen, nauwkeurig berekend en geassembleerd. dankzij een nauwgezette samenwerking met gespecialiseerde partnerbedrijven zijn ze er in geslaagd om de milieuvriendelijkste racewagen van belgië te bouwen. in de zomerperiode heeft het team met de wagen deelgenomen aan de bekende formula competitions.

vlaanderen inspireert buren: waalse overheid gaat elektrischin navolging van een groot aantal vlaamse overheidsin-stellingen heeft de waalse overheid (spw) als van haar duurzaam ontwikkelingsplan de vloot van dienstvoertuigen met twee nissan leaf’s en zeven peugeot ion’s uitgebreid. de voertuigen zullen voornamelijk worden gebruikt in de buurt van namen. de medewerkers van de waalse overheidsdienst zullen testen of het type voertuig geschikt is om de verschil-lende taken uit te voeren en of er winsten zijn te boeken. de wagens zullen worden gebruikt om administratieve brieven rond te brengen en de verplaatsingen tussen de verschillende faciliteiten te verzorgen. om de wagens die een maximale range van honderdzestig kilometer hebben te kunnen opla-den, zijn op verschillende locaties in namen en jambes acht-tien oplaadmogelijkheden aangelegd. via deze oplaadpunten zullen de wagens gebruik kunnen maken van elektriciteit die afkomstig is van zonnepanelen. nog tot november volgend jaar zijn er ook nog eens tweeëntwintig elektrische fietsen beschikbaar voor een proefproject op de sites van namen en jambes. deze fietsen werden aangekocht in het kader van het bedrijfsvervoerplan van de waalse overheid.

belgië krijgt netwerk van vijftig snelladers

service provider vitaemobility en abb willen op korte termijn een snellaadnetwerk in belgië realiseren dat bestaat uit vijftig laadpunten. het zal daarom vijftig terra smart connect snelladers installeren die wagens kun-nen opladen in een tijdspanne van dertig tot honderdtwintig minuten. gunter de pooter, executive director van vitaemobility, over het initiatief: ‘overschakelen naar elektrisch rijden impliceert meer dan alleen maar energie-efficiënt transport: het vermindert onze afhankelijkheid van (buitenlandse) fossiele brandstoffen, het verkleint onze ecologische voetafdruk door het verminderen van emissies en het broeikaseffect én het is economisch zinvol omdat operationele en onderhoudskosten aanzienlijk lager liggen op lange termijn.’ abb staat in voor de instal-latie van de snellaadpunten, zorgt voor ondersteunende diensten en een webbased ict-architectuur waardoor het snellaadpunt op afstand kan worden beheerd en geüpgraded worden. ‘de gegenereerde data en software mogelijkheden zijn essentieel om rijgedrag bij te sturen en de meest schone mobiliteitsoplossingen te ontwik-kelen’, aldus hans streng, general manager van abb’s ev charging infrastructure group.kris van daele opnieuw

voorzitter smart grids flanderskris van daele van fifthplay is herkozen als voorzitter van de raad van bestuur van smart grids flanders. hij gaat zijn tweede termijn in voor een periode van twee jaar. met de vernieuwing van zijn mandaat en dat van de voltallige raad van bestuur geven de verschillende vlaamse sectororganisa-ties, de onderzoeks- en academische wereld, de energie-distributeurs en -leveranciers, de industrie én de vlaamse overheid een duidelijk signaal dat zij toekomst zien in slimme elektriciteitsnetwerken. van daele: ‘smart grids zullen heel wat voordelen opleveren. er zal een betere controle van ons verbruik mogelijk zijn, net als meer elektrische en decentrale productie. daarnaast brengen deze netwerken een dif-ferentiatie met zich mee voor onze kennisinstellingen en een betere rentabiliteit voor onze bedrijven waardoor een nieuwe dienstverlenende industrie kan ontstaan. met de voltallige raad van bestuur hebben we ondertussen de belangrijkste beleidslijnen voor de komende twee jaar uitgetekend. deze omvatten onder andere het uitwerken van het nieuwe project ‘smart energy solutions’, mede gefinancierd vanuit de vlaamse overheid, dat de transformatie naar de ‘fabriek van de toekomst’ stimuleert. met dit project worden bedrijven aangezet om de bestaande industriële activiteiten te vernieu-wen, met aandacht voor clustervorming, open productie en verhoogde samenwerking om zo tot een nieuw, energievrien-delijker industrieel beleid te komen in vlaanderen.’

vlaamse post op pad met elektrische miahet postbedrijf dat de concurrentie aan wil gaan met bpost verplaatst zich voortaan met elektrische wagens van mia. het bedrijf is vooralsnog alleen actief in het verdelen van drukwerk in de regio antwerpen. daar gaat het bedrijf met de opvallende geelwitte mia’s de weg op. vlaamse post heeft dertig postbodes in dienst die zich zullen verplaatsen met elektrische bestelwagens van de frans-duitse auto-bouwer mia electric. de mia u is een compacte wagen van 3,2 meter lang en 1,6 meter breed. het postwagentje heeft plaats voor anderhalve kubieke meter vracht en haalt een topsnelheid van honderd kilometer per uur.

1.199 premies e-bikes in gentde stad gent heeft haar subsidieregeling voor milieuvriendelijke mobiliteit. de stad heeft maar liefst 1.335 subsidieaanvragen ontvangen waarvan er 1.199 werden toegekend aan de kopers van een elektrische fiets. of er nog een nieuwe subsidie komt, hangt af van het nieuwe stadsbestuur.

‘In de komende maand gaan binnen de Topconsortia voor Kennis & Innovatie (TKI) Automotive vier innovatieprojecten rond elektrisch vervoer van start. Voor deze trajecten zijn wij nog op zoek naar een aantal midden- en kleinbedrijven die aan willen sluiten. Daarnaast zijn ook hogescholen die denken van waarde te kunnen zijn welkom om zich bij ons te voegen.’ Aan het woord is Anton wolthuis, binnen AutomotiveNL verantwoordelijk voor de uitvoering van de TKI Automotive.

‘Oproep aan midden- en kleinbedrijf om zich aan te sluiten bij elektrische innovatieprojecten’

nu verschillende tki’s binnen het topsectorenbeleid van de rijksoverheid van start zijn gegaan, zullen eind oktober ook de eerste innovatieprojecten aanvangen en zo ook voor de tki automotive. de tki automotive kent twee hoofddomeinen: smart mobility en future power-train. ‘twee van de belangrijkste thema’s binnen future powertrain zijn lichtgewicht constructies en elektrische voertuigtechnologie’, licht wolthuis toe. ‘op dit moment is de pijler innovatie binnen automotivenl bezig met het definiëren van diverse projecten op deze twee domeinen.’

Aansturenwolthuis legt uit dat de tki automotive zowel een proces als een community in wording is. te allen tijde kunnen geïnteresseerde bedrijven zich melden bij automotivenl om aansluiting te zoeken bij nieuwe of lopende tki-innovatieprojecten. ‘het gaat daarbij steeds om projecten waar de industrie samenwerkt met universiteiten en kennisinstellingen zoals bijvoorbeeld tno. de industrie investeert cash in een bepaald project en vervolgens zal ook de overheid een bijdrage leveren.’wolthuis verwacht in de komende maand vier van dergelijke innovatieprojecten op het domein van elektrisch vervoer te kunnen starten. ‘bovendien zal een vijfde thema – functional safety – integraal onderdeel uitmaken van alle vier deze projecten. twee van de vier projecten concentreren zich rond truckfabrikant daf. het in eindhoven gevestigde bedrijf wil allereerst met een aantal partners de hybride truck doorontwikkelen. door zogenaamde waste heat recovery te combineren met een hybride aandrijving moet een super efficiënte range ex-tender ontstaan. in een ander traject gaat daf samen met

nxp de mogelijkheid onderzoeken om een batterijma-nagementsysteem (bms) te ontwikkelen waarbij een chip individuele batterijcellen kan aansturen. op die manier kan een batterypack optimaal gecontroleerd worden.’

Lichtgewichtvolgens wolthuis zijn met daf en nxp twee belangrijke en grote spelers voor de elektrische innovatieprojecten binnengehaald. maar ook grote namen in de buswereld als vdl en apts hebben aansluiting gevonden. verder hebben inmiddels bedrijven als de bestse elektronicaspe-cialist heliox en de elektrische aandrijf- en voertuigfabri-kanten emoss en gemco aansluiting gevonden. ‘en vanuit de kenniswereld zijn partijen als tno, energieonderzoek centrum nederland (ecn) en de technische universiteiten eindhoven (tu/e) aangesloten’, stelt wolthuis tevreden vast. ‘met al deze partijen proberen wij nog twee extra innovatieprojecten op te tuigen rond de zogenaamde power conversion (vermogensomzetting) in elektrische voertuigen en rond warmte- en klimaatmanagement.’

wolthuis ziet verder nog ‘elektrisch’ perspectief in het project ‘bus of the future’ dat als onderdeel van een van de andere pijlers binnen de tki automotive van start gaat. wolthuis: ‘dit project zet in op een super lichtgewicht bus en zal daarmee straks ook bij uitstek geschikt zijn om elektrisch aangedreven te worden. in eerste instantie maakt dit echter geen onderdeel uit van het project, in de toekomst zal dit mogelijkerwijs wel het geval zijn. al met al krijgen de nederlandse innovatie-activiteiten op het domein elektrisch rijden in de komende periode weer een behoorlijke boost.’

Anton Wolthuis van AutomotiveNL over elektrisch vervoer binnen topsectorenbeleid:

10

‘De Nederlandse innovatie-activiteitenrond elektrisch rijdenkrijgen in de komende periode een boost’

11

Where innovation starts

High Tech Automotive region Eindhoven

System oriented education and research• Smart mobility concepts

• Clean, efficient & smart vehicle technology

Join the future of Automotive!

Undergraduate Program• Bachelor of Science Automotive

(information days: October 19 & 20)

Graduate Program Automotive Systems• Master of Science Automotive Technology

• Post-Master Automotive Systems Design• PhD program Automotive

----------------------------------------------------------------------------------------------- More info: automotive@tue.nl - www.tue.nl/smartmobility

stand A076

Intelligente verkeersmanagementsystemenOm de toenemende drukte op de wegen beter te kunnen beheersen, ontwikkelen wij systemen die informeren, waarschuwen, adviseren en soms ook ingrijpen.

Smart gridWij ontwikkelen met energiebedrijven oplossingen om een balans te krijgen tussen decentrale energieopwekking en de veranderende energiebehoefte.

Elektrische auto’sBinnen energieketens kijken wij met energiebedrijven naar de mogelijkheden om het elektriciteitsnet gereed te maken voor het gebruik van de elektrische auto.

Technolution ontwikkelt innovatieve technologische oplossingen voor onder andere Rijkswaterstaat, Transport for London, SpitsScoren, Gemeente Rotterdam, ASML, Philips, Mister Green, Enexis, Essent, Eneco en Stedin.

www.technolution.eu >the right development

Niet meer weg te denken….

Elektrische en duurzame mobiliteit is ook bij de autoleasemaatschappijen een niet meer weg te denken onderwerp. En namens de branche, maar ook persoonlijk goed mee te kunnen praten over dergelijke onderwerpen, ben ik het elektrisch rijden zelf gaan ervaren. Zo heb ik zakelijk diverse elektrische auto’s uitgeprobeerd. Privé heb ik een elektrische scooter aangeschaft en plug ik de stekker na een ritje door de stad thuis weer in het stopcontact. En het valt mij op hoeveel vragen je krijgt. Hoe werkt het precies? Sta je dan niet regelmatig zonder stroom langs de weg? Is dat niet lastig, zo’n stekker op de oprit?

ik zie ons, degenen die actief met elektrisch rijden bezig zijn, als early adopters van deze nieuwe vorm van mobiliteit. wij staan met elektrisch rijden, maar ook met de ontwikkeling van andere duurzame oplossingen, aan de vooravond van een nieuw tijdperk. het is goed dat we ons dat realiseren. simpelweg omdat elektrisch rijden nog geen gemeengoed is. het kennisniveau bij de gemiddelde automobilist en dus ook de zakelijke rijder is nog niet dusdanig dat elektrisch rijden als reële optie wordt meegenomen in de keuze voor een nieuwe (zakelijke) auto. daar is naar mijn idee al een eerste belangrijke taak voor de early adopters weggelegd: het kennisniveau over de mogelijkheden van elektrisch rijden verhogen.

en daar ligt ook voor onze branche een uitdaging en een kans. om met cijfers aan te geven welke kansen er liggen: de leasemaatschappijen, die bij de vna lid zijn, vertegenwoordigen ruim negentig procent van alle leaseauto’s in nederland. dat zijn zo’n 624.000 voertuigen. en van alle auto’s die per jaar nieuw worden verkocht, is dertig procent een leaseauto met een gemiddelde looptijd van vier jaar. dat betekent dat de gemiddelde leaserijder iedere vier jaar de mogelijkheid heeft om een nieuwe keuze te maken. echter, niet alleen de leaserijder is daarbij van belang. zeker ook de werkgevers hebben

daar een belangrijke, sterker nog, vaak doorslaggevende rol in. meer dan ooit ligt de focus bij de werkgevers op kostenbesparing en kostenefficiency. en daarom is het van groot belang dat de leasemaatschappijen blijven doen waar ze al vele jaren goed in zijn: advies geven over de beste mobiliteitsoplossing voor haar klanten, die aansluit op de mobiliteitsbehoefte van klanten en werknemers. leasemaatschappijen zijn dienstverleners in hart en nieren. het zit in hun genen om klantbehoeftes snel op te pikken en te vertalen naar slimme adviezen en handige nieuwe producten.

leasemaatschappijen hebben daarom de nieuwe markt van elektrisch rijden verkend en de behoefte bij klanten gepeild. met als resultaat dat er al verschillende leaseproducten met passende contractvormen op de markt zijn, waarvan elektrisch rijden een belangrijk onderdeel is. naast het ‘gewoon’ aanbieden van de elektrische auto wordt er gezocht naar nieuwe combinatieoplossingen: ov-kaart en elektrisch rijden of elektrisch rijden in combinatie met een grotere vakantieauto voor het hele gezin en de caravan.

de volgende generatie van zakelijke rijders is zeker van invloed op de opkomst van de nieuwe en vooral duurzame vormen van mobiliteit. mensen zitten minder vast aan hun werkplek, zitten minder gebakken aan hun werktijden en hebben, in toenemende mate, steeds minder behoefte aan het bezitten van een auto. met name de jongere generatie wil zich kunnen verplaatsen wanneer ze dat uitkomt, op een manier die ze past en liefst nog duurzaam ook. en dat staat niet per se gelijk aan één en dezelfde vaste lease-auto voor de deur. veel leasemaatschappijen spelen in op deze ontwikkeling.

kortom, er liggen veel kansen voor de autoleasebranche; zij zijn de aangewezen partner voor mobiliteit, dus ook als het advies verder gaat dan de keuze tussen een benzine- of een dieselauto.

Renate HemerikDirecteur VNA en deelnemer Formule E-Team

13

14

Consument prikkelen energieverbruik te flexibiliserenIn de Zwolse nieuwbouwwijk Muziekwijk vindt momenteel het innovatieproject ‘Jouw Energiemoment: Smart Grid met de consument’ plaats. Zo’n tweehonderdvijftig woningen krijgen via de pilot onder meer de beschikking over een ‘slimme’ wasmachine, een energiecomputer, zonnepanelen en enkele laadpunten voor elektrische voertuigen. Het project maakt onderdeel uit van het Innovatie Programma Intelligente Netten (IPIN). Dit innovatieprogramma wil de introductie van intelligente netten in Nederland versnellen. In twaalf proeftuinen die drie jaar duren worden leerervaringen opgedaan met nieuwe technologieën, samenwerkingsverbanden en marktstrategieën.

naast penvoerder en netbeheerder enexis nemen woningstichting swz, energiebedrijf dong energy, flexicontrol, logica en de technische universiteit eindhoven aan het project deel. ‘met dit onderzoeksproject willen wij de energiehuishouding van de toekomst dichterbij brengen door de consument centraal te stellen’, opent maaike mulder-pol van enexis het gesprek. ‘wij bewegen meer en meer weg van de vraaggestuurde energievoorziening. ’s avonds bijvoorbeeld worden de energiecentrales een tandje bijgeschakeld als consumenten thuiskomen, zij vragen dan immers om extra elektriciteit. met een steeds groter wordend aandeel duurzame energie gaan wij dit echter niet volhouden. daarnaast vragen een groeiende elektriciteitsvraag bij consumenten en steeds meer zonnepanelen om extra netwerkcapaciteit. omdat energieopslag een zeer kostbare optie is, lonken de netbeheerders meer en meer naar het creëren van flexibiliteit.

naast fysiektechnische flexibiliteit zoals reservecapaciteit, elektriciteitsopslag en een zwaarder elektriciteitsnet lijkt er qua flexibiliteit ook flinke potentie te liggen bij de consument: is deze bereid op andere momenten elektriciteit te gebruiken? daarom zijn wij dit innovatieproject gestart.’

Prikkels‘jouw energiemoment’ heeft dan ook tot doel om in een realistische praktijkomgeving leerervaringen op te doen over de technische, economische en sociale mogelijkheden om een flexibel en duurzaam energieverbruik te realiseren bij consumenten. ‘dat wij de consument aan de basis van dit project plaatsen is uniek binnen het ipin-programma’, stelt mulder-pol. ‘je kunt namelijk de netcapaciteit aanpassen en nieuwe technologieën ontwikkelen, maar te allen tijde heb je te maken met de cruciale, maar ook meest onzekere factor

die er is: de consument. er is nog te weinig bekend welke prikkels helpen – bijvoorbeeld financiële stimulering – om het energiegebruik van de consument te flexibiliseren. omdat er nog weinig bekend is over welke prikkels dit bevorderen, gaan wij dat binnen dit project onderzoeken.’het projectteam van jouw energiemoment onderscheidt drie typen prikkels: financiële, duurzame en sociale prikkels. ‘een financiële prikkel is bijvoorbeeld het invoeren van een dynamisch energietarief. een duurzame prikkel creëren wij door het plaatsen van zonnepanelen op de daken. wij vermoeden dat de consument hierdoor beter beseft dat de energie overdag geproduceerd wordt. door een energiecomputer te plaatsen, kunnen ze vervolgens zien wat in de komende vierentwintig uur het meest gunstige moment is om energie te gebruiken. de laatste groep prikkels zijn van sociale aard. wij zullen deze in eerste instantie niet in het project introduceren, maar wel op een latere termijn. het vermoeden bestaat namelijk dat de consument ook gestimuleerd wordt wanneer hij zijn eigen energieprestaties kan vergelijken met de buren.’

Elektrisch vervoereen ander bijzonder aspect aan ‘jouw energiemoment’ is de gemêleerdheid van de deelnemende consumenten. mulder-pol: ‘dit komt doordat het een volledige woonwijk betreft: van sociale huur- tot koopwoningen. de eerste bouwfase – bestaande uit circa honderd woningen – is inmiddels opgeleverd. daarvan participeert vijfennegentig procent in het project. in totaal denken wij dan ook zo’n tweehonderd deelnemers te behalen. overigens speelt ook elektrisch vervoer een rol in het project. de wijk wordt namelijk in ieder geval voorzien van twee laadpunten en enkele bewoners overwegen het aanschaffen van een elektrisch voertuig als deelauto.’‘het grote pluspunt aan dit project?’, vraagt mulder-pol zich af. ‘dat er snel meters worden gemaakt. in september krijgen de eerste honderd woningen al een slimme wasmachine en een maand later volgt voor hen ook de installatie van een slimme energiecomputer. het project gaat dus razendsnel al in de praktijk van start.’

Innovatieproject ‘Jouw Energiemoment’:

15

Combinatie Cofely EV-Box wint aanbesteding in havenstad

Na Amsterdam wordt ook Rotterdam ‘laadhotspot’

behalve de grote hoeveelheid laadpunten in amsterdam valt ook een andere regio op. met bijna driehonderdvijftig laadpunten blijft zuidoost-brabant zelfs rotterdam voor (dat in de grootstedelijke regio tweehonderdvijftig laad-punten telt). verder is het bijna vanzelfsprekend dat ook utrecht met haar centrale locatie in het land een aanzienlijk aantal laadpunten kent, te weten circa tweehonderd stuks. een regio die vooralsnog achter lijkt te blijven is de provincie drenthe.

Elektrisch hordenlopen‘waar wij van oorsprong in de private markt actief waren, roeren wij ons ook steeds meer in het publieke segment. inmiddels hebben wij in nederland ruim vijfentwintighon-derd oplaadpunten geplaatst’, opent robert van de vegte van ev-box het gesprek. samen met bram van de leur en huub rothengatter geeft van de vegte leiding aan de almeerse onderneming. ‘goede referenties als de anwb en rabobank bezorgen ons daarbij een kickstart in de publieke markt. eerder wonnen wij al de aanbesteding van de hvc group die al haar aandeelhouders – ruim vijftig gemeenten en waterschappen – van drie laadpunten wil voorzien. met het winnen van de rotterdamse aanbesteding hebben wij definitief een voet tussen de deur in het publieke segment.’de ev-box is zowel als paal en als wandmodel verkrijgbaar. in rotterdam gaat ev-box samen met technisch dienstverlener cofely alle laadpalen plaatsen, beheren en exploiteren. de combinatie is geselecteerd uit acht inschrijvende partijen. de laadpunten worden tot eind 2014 geplaatst en de exploitatie loopt tot en met 2017. bijzonder is dat de laadpunten allen voorzien worden van groene stroom. van de vegte: ‘de rotterdamse aanbesteding voor publieke laadpunten is een van de grootste van europa. rotterdam is zeer ambitieus en wij gaan hen helpen om zo veel mogelijk hindernissen weg te halen voor mensen die elektrisch hordenlopen. uiteindelijk worden er duizend laadpunten geplaatst in de stad wat een enorme dichtheid gaat opleveren.’

Nu marktpartijen en overheden in Nederland de handen ineen hebben geslagen om een landelijk dekkend laadnetwerk voor elektrische voertuigen te realiseren, schieten de laadpunten als paddenstoelen uit de grond. Nederland telt inmiddels ruim vierduizend laadpunten. Uit een vergelijking van gegevens van de website oplaadpalen.nl, de stichting e-laad en Agentschap NL blijkt dat in de regio Amsterdam momenteel ruim vierhonderdvijftig laadpunten staan. Van de stedelijke regio’s is Amsterdam daarmee veruit koploper. Binnen afzienbare tijd zal Rotterdam aan de hand van de combinatie Cofely EV-Box echter proberen Amsterdam naar de kroon te steken.

Mini-exploitantde laadpunten in rotterdam worden voorzien van de nieuwste technologie die ev-box heeft te bieden. zo kun-nen de laadpunten één- en driefase laden. meer en meer nieuwe voertuigen die op de markt komen maken namelijk gebruik van het driefase laden. ‘verder zijn de laadpunten voorzien van nieuwe controllers en software zodat wij op afstand veel meer inzage krijgen in de laadpunten’, vervolgt van de vegte. ‘via remote management kunnen wij laad-punten volledig op afstand monitoren en indien nodig ook technische problemen oplossen. een belangrijke toevoeging in onze backoffice is daarbij de afhandeling van het abon-nement. elektrische automobilisten die hun voertuig leasen en thuis een laadpunt hebben, worden via ons systeem een soort mini-exploitant. zij voeren via de back-office de kilowattuurprijs in die zij thuis betalen voor elektriciteit en

zo is het systeem in staat om een factuur op te stellen van het stroomverbruik voor de werkgever. wij zijn een van de eerste partijen in nederland die dit aanbiedt.’over de ambities van het formule e-team en de rijksover-heid is van de vegte zeer te spreken. ‘wij praten zelf niet in concrete aantallen voertuigen, maar vertrouwen erop dat de overheid realistische targets stelt. wij zijn nu al een van de landen met de hoogste concentratie van laadpunten en voertuigen. dit terwijl de markt eigenlijk pas net ontstaat. twee maanden geleden bedroeg de verkoop van elektrische auto’s voor het eerst één procent van de totale maandverkoop van auto’s. dat moet heel snel doorgroeien naar een hoger percentage van minimaal drie, vier of vijf procent. en om een landelijk dekkend laadnetwerk te krijgen moet het aantal laadpunten op korte termijn nog vervier- of vijfvoudigen.’

DRIVE THE CHANGEEEN PRIMEUR OP DE ECOMOBIEL BEURS: ONZE HELE RANGE ELEKTRISCHE MODELLEN. VAN DE KANGOO Z.E. TOT DE ZOE. Niet eerder veranderde de autotechniek zo ingrijpend. Het is zo nieuw dat er nog veel onjuiste veronderstellingen over bestaan. Renault houdt u graag zo volledig mogelijk op de hoogte van alle nieuwe ontwikkelingen. Daarom kunt u onze hele range elektrische modellen bewonderen op de Ecomobiel beurs. Inclusief de ZOE, die voor het eerst in Nederland te zien is op deze beurs. Kijk voor meer informatie op renault-ze.com.

KINDEREN HOUDEN VAN SPRUITJES, ZOMER 2012 WAS DE MOOISTE OOIT, BELGEN ZIJN SLIM EN ELEKTRISCH RIJDEN IS VRESELIJK DUUR.

KIJK VOOR DE WAARHEID OP RENAULT-ZE.COM

100000525 ZE BS 210x297.indd 1 08-08-12 17:24

S P E C I A L E C O M O B I E L S E P T E M B E R 2 0 1 2

INHOUD

pon: ‘duurzame mobiliteit begint bij de elektrische fiets’

ECOmobiel creëert zones voor marktsegmenten

auto-importeurs brengen ECOmobiel opnieuw primeurs

de ongerepte parels van ECOmobiel: start-ups en onopgemerkte hoogvliegers

hoofdsponsor toyota wil met plug-in hybrid uitrol laadinfra aanjagen

ECOmobiel 2012: VIERDE EDITIE BRENGT wEDEROM DUURZAAM MOBILITEITSSPEKTAKEL

NIEUWE ENERGIE

PROBEER HET NU ZELF

www.citroen.nl

CITROËN C-ZERO100% ELEKTRISCHGeen brandstof. Geen CO2-uitstoot. Geen geluid.

NU MET GRATIS THE NEW MOTION-STARTPAKKET • Inventarisatie van oplaadmogelijkheden bij u thuis • Aanvraag van een snellaadpunt op openbare parkeerplaats • Toegang tot het snellaadnetwerk • Nationale Laadpas • Toegang tot de “The New Motion” helpdesk

0% BIJTELLING

19

INHOUDwww.twitter.com/emobility_solar www.twitter.com/ecomobiel2012

ecomobiel belooft voor de vierde maal veel spektakel rond duurzame mobiliteit 20

ecomobiel-hoofdsponsor toyota wil met plug-in hybrid oplaadinfrastructuur aanjagen 21

grote automerken brengen ecomobiel eyecatchers en primeurs 23

Plattegrond & programma ecomobiel 2012 24

de ongerepte parels van ecomobiel:start-ups en onopgemerkte hoogvliegers 27

pon presenteert op ecomobiel volledige duurzame mobiliteitsketen‘duurzame mobiliteit begint bij de elektrische fiets’ 29

zones brengen marktsegmenten truck, exclusive cars, smart work, fleetmanagement en young innovators in beeld 30

beste e-mobility lezers,

op het moment van schrijven zitten we nog ruim drie weken voor aanvang van ecomobiel, en dus traditioneel in de meest hectische weken van het jaar. de leuke mo-menten zijn de momenten als deze, waarop je wederom voor een speciale ecomobiel-editie van e-mobility het voorwoord zit te typen. het doet je beseffen dat er weer iets bijzonders is neergezet door iedereen die ecomobiel een warm hart toe draagt, van de exposanten tot de standbouwer en van sponsoren tot de schoonmaakploeg, iedereen is betrokken en heeft hard gewerkt in wat ik mag noemen een zwaar jaar.

de markt van het elektrisch rijden kent zijn ups-and-downs en heeft de laatste ja-ren ook al wat winnaars en verliezers gekend. met zijn allen roepen dat het hosanna is, heeft wat mij betreft niet zoveel zin. laten we met zijn allen concluderen dat we weer een jaar hebben geknokt om onze producten en diensten te verbeteren, verkopen en leveren. dat is een groot compliment waard. als ik kijk naar deze vierde editie van ecomobiel dan hebben we het wederom erg goed gedaan. de beursvloer is weer voller dan voorgaande jaren en er zijn enkele hele mooie nieuwe deelnemers bijgekomen. we hebben nog nooit zo’n strak en qua content kwalitatief programma gehad met meerdere partners en sponsoren. bovendien hebben wij een overzichtelijk ingedeelde beursvloer met verschillende zones. bijzonder trots ben ik op de aanwezigheid van de truck & transport sector, die samen met partners als tln, evo en connekt de belangen van deze sector vertegenwoordigen.

ook de sponsoring van rabobank rotterdam die wederom het young innovator platform voor haar rekening neemt, mag niet ongenoemd blijven, en natuurlijk voor het derde jaar op rij het hoofdsponsorschap van toyota. het is teveel om op te noemen en daarom moet u vooral deze editie van e-mobility volledig lezen om erachter te komen wat er allemaal gebeurt, wie er zijn en wat er wordt georga-niseerd. natuurlijk raad ik u ook aan om een bezoek brengen aan ecomobiel zelf! via ons gloednieuwe systeem eventmatch en de ecomobiel app krijgt u digitaal alvast een volledig overzicht van alle deelnemers per categorie. kijk dan ook vooral op onze website www.ecomobiel.nl veel leesplezier gewenst en keep up the good electric spirit! ik ontmoet u graag op 9 en/of 10 oktober!

Gerben Bierboomsecomobiel

ecomobiel 2012: spektakel rond duurzame mobiliteit

Op 9 en 10 oktober vindt in Ahoy Rotterdam de vierde editie van de duurzame mobiliteitsbeurs ecomobiel plaats. Organisator Gerben Bierbooms kijkt met een tevreden blik vooruit. ‘Naast de jaarlijkse groei presenteren dit jaar niet alleen de exposanten veel noviteiten, maar doen wij hier zelf als organisatie ook aan mee. Zo introduceren wij een nieuwe opzet met themagerichte zones en beschikken wij voor het eerst over een beursapp.’

ecomobiel belooft voor de vierde maal veel spektakel rond duurzame mobiliteit

‘de markt van duurzame mobiliteit is het afgelopen jaar ongekend veranderd’, opent bierbooms het gesprek. ‘voor het eerst zijn nagenoeg alle grote bedrijven zich gaan roeren in deze markt. zij hebben inmiddels allen een marktpositie gekozen of bevinden zich in een afrondende fase. dit markeert een nieuw punt in de markt. men heeft laten zien dat zaken als elektrisch rijden en groen gas mogelijk zijn en de technologie en bijbehorende producten te maken zijn. dat het kan, schoon, stil en leuk is. de grote vraag is nu ‘what’s the next level’? gaan wij massaal in duurzame voertuigen rijden en zo ja, hoe gaan wij dit aan de markt verkopen. wij bevinden ons min of meer op een dood moment in de markt. wij proberen met ecomobiel dit jaar de markt voorbij dat moment te helpen.’

TCOeen van de belangrijkste wapens die ecomobiel daartoe dit jaar aanwendt, is het samen met de exposanten tonen dat de total cost of ownership (tco) van duurzame mobiliteit gunstiger is dan van haar conventionele concurrenten. ‘de aanschaf van een elektrische auto brengt bijvoorbeeld gigantische financiële en fiscale voordelen met zich mee voor zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) en voor ondernemers’, stelt bierbooms. ‘elektrische voertuigen zijn momenteel zeer aantrekkelijk om aan te schaffen. voor het eerst is eigenlijk het verhaal dat duurzame voertuigen te duur zijn – een veelgehoord argument om er geen aan te schaffen – pertinent onwaar. een van de laatste drempels die wij nu gezamenlijk moeten slechten is het beïnvloeden van het gedrag van de gebruikers. logischerwijs is dat niet in één jaar gebeurd en is het een continu proces.’

Appeen bijzonder onderwerp dat dit jaar zijn intrede doet op de beursvloer is ‘de fleetmanager van de toekomst’. ‘wij willen met onze beurs een indruk geven van hoe het beroep van fleetmanager er in de toekomst uit gaat zien’, stelt bierbooms. ‘hij wordt meer en meer een mobiliteitsma-nager. daarmee is de fleetmanager in feite de motor van innovatie. hij moet begrijpen dat de leaseauto als begrip aan het verdwijnen is en dat we naar een combinatie van mobiliteit toegaan. wat dat betreft is de deelname van pon een ongekend mooi voorbeeld. pon doet met de volle breedte van haar bedrijf mee en laat zien dat ze een mobiliteitsaanbieder is: van lease- tot deelauto en fiets. het is een ware one-stop-shop voor mobiliteit.’

een facet dat bierbooms ook niet ongenoemd wil laten, zijn de ‘zones’. op deze platforms zijn standhouders uit speci-fieke branches en marktsegmenten geclusterd. ‘wij hebben bijvoorbeeld de publieke sector zone, de young innovator zone en de truck zone’, licht bierbooms toe. ‘aan de zones is ook een stuk inhoud gekoppeld. in het verlengde van de zo-nes worden lunchsessies en workshops verzorgd. de zones besteden zo extra aandacht aan thema’s die in het verleden nog niet voor de volle honderd procent in beeld waren.’voor bezoekers die zich afvragen of ze de app van ecomo-biel moeten downloaden heeft bierbooms een duidelijk antwoord. ‘dat is driehonderd procent ja! de app maakt het voor bezoekers gemakkelijk om te kijken welke exposanten zij zeker moeten bezoeken en ontmoeten. door interes-segebieden aan te geven kan men een shortlist maken en worden ook de standnummers aangegeven. het is zelfs mogelijk om via de app met een exposant een afspraak te maken. en, wat de app absoluut uniek maakt is dat alle partijen die zich met duurzame mobiliteit bezighouden er in staan. ook zij die niet op de beurs staan.’

als hoofdsponsor voor de olympische spelen in london bood bp koolstofkredieten aan om alle trans-portemissies te neutraliseren tijdens het evenement. deze kredieten moeten ontwikkelingsprojecten met lage uitstoot ondersteunen in landen onder de eve-naar. de gedachte? zolang er elders bomen geplant worden en windmolens draaien, hoeven wij ons niet te bekommeren om te hoge co2-uitstoot. ook ecomo-biel 2012 wordt dankzij bp klimaatneutraal!

Klimaatneutrale beurs

20

De elektrificatie van de auto wordt door Toyota – ook dit jaar hoofdsponsor van ecomobiel – gezien als een evolutie. Met de recente introductie van de Toyota Prius Plug-in Hybrid is Toyota de eerste speler die op de EV-markt een plug-in hybride voertuig lanceert. ‘Dit is een belangrijke tussenstap naar een landschap met full electric vehicles en uiteindelijk ook waterstofauto’s’, stelt Guido Roozekrans, manager Press & Public affairs bij Louwman & Parqui, Toyota-importeur voor Nederland.

ecomobiel-hoofdsponsor Toyota wil met plug-in hybrid oplaadinfrastructuur aanjagen

‘de stap naar volledig elektrische voertuigen is voor de meeste mensen vooralsnog te groot, omdat elektrische auto’s een enorme range beperking hebben’, vertelt roozekrans. ‘de plug-in hybrid is een mooie opstap. doordat wij bij het voertuig ook een oplaadfaciliteit leveren – in samenwerking met the new motion krijgen de berijders de beschikking over en lolo-laadpaal op het privéterrein – is er geen enkele reden om het voertuig niet op te laden.’ toyota is dan ook in de huid van de klant gestapt en heeft het gemak laten prevaleren. ‘ontzorgen is het motto’, benadrukt roozekrans nogmaals. ‘vijfennegentig procent van de ge-bruikers is zakelijk rijder. die doelgroep wil ook het gemak van thuisladen hebben. wij hebben het administratief zo geregeld dat leaserijders zeer eenvoudig een overzicht van de oplaadkosten thuis kunnen delen met hun werkgever, waardoor een en ander gemakkelijk te declareren is. overi-gens is opladen via een gewone stekker ook mogelijk.’

Mainstreamrecent onderzoek van toyota heeft aangetoond dat de zzp’er een bovengemiddelde interessante doelgroep vormt voor de prius plug-in hybrid. ‘zzp’ers kunnen als zij maximaal gebruik maken van alle fiscale stimuleringsmaat-

regelen – en binnen het belastingtarief van tweeënvijftig procent vallen – het voertuig al aanschaffen voor een bedrag van slechts 8.176 euro. door de kleinschaligheids-investeringsaftrek (kia), de milieu-investeringsaftrek (mia)

en de mogelijkheid tot willekeurige afschrijving milieu-investeringen (vamil) in het eerste jaar, kan het belasting-voordeel oplopen tot bijna vijfentwintigduizend euro.’terug naar de technologie. roozekrans kan niet genoeg benadrukken dat het bij prius plug-in hybrid om bewezen technologie gaat. ‘toyota is al vijftien jaar actief met hybride autotechniek. inmiddels hebben wij als merk 4,3

miljoen hybride auto’s in de markt gezet en wordt het meer en meer een mainstream product. in 2011 en 2012 werd de prius door het duitse tÜv-instituut getest als voertuig met de hoogste betrouwbaarheid in de duitse markt. de plug-in hybrid heeft die volwassen hybride technologie ook aan boord en staat dus niet meer in de kinderschoenen.’

Blauwdrukalle reden voor succes is volgens roozekrans dan ook aanwezig. in 2012 is er voor de nederlandse markt de beschikking over maar liefst 1.500 prius plug-in hybrids. ‘het voertuig wordt daarmee een van de aanjagers voor de realisatie van een landelijke dekkend laadnetwerk’, voorspelt roozekrans. ‘gemeenten gaan meer en meer geconfronteerd worden met vragen vanuit burgers die laadinfrastructuur in hun gemeente willen. daarbij hoeven gemeente niet opnieuw het wiel uit te vinden. de kennis is bij collega-gemeenten vaak al aanwezig. wij gaan graag de dialoog aan met een partij als bijvoorbeeld de vng om te zorgen dat gemeenten straks beschikken over een blauwdruk voor de uitrol van elektrisch vervoer, waarbij een korte, eenvoudige en landelijk uniforme vergunning-verlening centraal staat.’

21

‘Gemeenten gaan meer en meer geconfronteerd worden met burgers die laadinfrastructuur in hun gemeente willen’

Een elektrische auto neemt gedurende een langere tijd vol vermogen stroom af. Als u dit met een standaard stopcontact en standaard verlengsnoer doet, dan loopt u het risico dat deze oververhit raken, met kans op brandgevaar. Daarom is er een aparte contactdoos en stekker ontwikkeld met een intelligent systeem (mode 3) dat communiceert met de auto.

De EV-BOX laadstations hebben een modern uiterlijk en zijn bruikbaar in openbare ruimtes en op priveterrein, zowel binnen als buiten. De behuizing is gemaakt van Bay-Blend (polycarbonaat) in samenwerking met Bayer en wordt gefabriceerd in Nederland. Als optie kunt u het laadstation (later) uitbreiden met modules voor toegangs-controle, transactiegegevens, afrekening en facturatie.

Inlichtingen:EV-Box B.V.Tiarastraat 191336 SG AlmereTel. (036) 70 78 299info@ev-box.com www.ev-box.com

Waarom heb ik een oplaadstation nodig?

Kijk voor meer informatie op www.ev-box.com of bel: 036 7078299

EV-Box oplaadstatIons Voor het opladen van uw elektrische auto bij u thuis en op het werk

23

wouter Molenaar (Peugeot Nederland) over de hybride Peugeots

Welk voertuig is de spreekwoordelijke eyecatcher op ecomobiel?‘wij presenteren zelfs twee modellen: de 508 hybrid4 (zie foto) en de 508 rxh, eveneens met hybride-aandrijving. bij de full hybrid dieselmotor hybrid4 worden vier technolo-gieën gecombineerd: de dieselmotor, de elektromotor, het stop & start-systeem en de 2tronic versnellingsbak. met de draaiknop op de middenconsole kan de bestuurder heel eenvoudig, zonder dat hij of zij de auto hoeft stil te zetten, vier rijstanden selecteren: auto, sport, 4wd en zev.’ Wat zijn de unieke aspecten van het voertuig?‘met de 508 hybrid4 hebben wij dit jaar een auto gelanceerd die een dieselmotor én elektromotor combineert en hierdoor slechts veertien procent bijtelling heeft. bij de 508 hybrid4 drijft de dieselmotor de voorwielen aan en de elektromotor de achterwielen, wanneer beide motoren samenwerken heeft de auto vierwielaandrijving. ook de 508 rxh is uniek. de rxh is gebaseerd op de 508 sw en beschikt over dezelfde aandrijflijn als de 508 hybrid4, maar combineert dit met een stoer uiterlijk. achterin de auto ligt een elektromotor die zevenendertig pk levert en ook hier de achterwielen aandrijft. voorin ligt een tweeliter hdi-diesel met een vermogen van honderddrieënzes-tig pk op de voorwielen. het totale vermogen komt zodoende op precies tweehonderd pk. het is daarmee een stoere en krachtige auto, maar met slechts twintig procent bijtelling.’

Via welke strategie wordt het betreffende voertuig in de markt gezet?‘peugeot beantwoordt de marktvraag naar zuinige en betaalbare auto’s. door de lage co2-uitstoot hoeft men in geval van de 508 hybrid4 en 3008 hybrid4 geen bpm en motorrijtuigenbelasting te betalen en kent de leaserijder slechts een bijtelling van veertien procent. dit maakt hem voor de leaserijder extra aantrekkelijk.’

Wat is jullie marktverwachting met betrekking tot het voertuig voor de periode 2012-2013?‘de peugeot 508 bevindt zich qua registraties in de top twee van zijn segment. wij streven er naar om die positie vast te houden.’

Traditiegetrouw presenteren de Nederlandse auto-importeurs hun nieuwste paradepaardjes en vlaggenschepen tijdens ecomobiel. Ook dit jaar heeft de duurzame mobiliteitsbeurs weer een aantal primeurs in petto. E-Mobility sprake met Peugeot Nederland, Renault Nederland en Mercedes-Benz over de primeurs die zij in petto hebben voor ecomobiel 2012.

Janet Richter (Renault Nederland) over de Renault ZOE

Welk voertuig is de spreekwoordelijke eyecatcher op ecomobiel?‘de eyecatcher en voor het eerst te zien in nederland is de renault zoe. dit is het vierde model van ons zero emission (z.e.) gamma; naast de renault fluence, kangoo en twizy die eerder in 2012 op de markt zijn gebracht. de twizy is sinds april leverbaar en hier kan men op ecomobiel ook nader mee kennis maken.’

Wat zijn de unieke aspecten van het voertuig?de renault zoe is de eerste seriegeproduceerde elektrische auto met een maximale actieradius van tweehonderdtien kilometer (nedc). het is ook de eerste auto die standaard wordt uitgerust met het ‘range optimizer’ systeem dat het reële bereik verbetert op basis van drie innovaties – een vernieuwend regeneratief remsysteem, een gecombineerde airconditioning en verwarmingssysteem en michelin energy e-v banden – die een minimum aan energie verbruiken ongeacht de rijomstandigheden. zoe is verder de eerste elektrische auto die met verschillende vermogens (tot drieënveertig kilowatt) kan worden opgeladen, dankzij de ingebouwde oplader ‘caméléon’. de oplaadtijd varieert dan van dertig minuten tot negen uur.’

Via welke strategie wordt het betreffende voertuig in de markt gezet?‘vanaf afgelopen maart kon de zoe al worden gereserveerd via onze website www.renault-ze.nl. het voertuig wordt geleverd vanaf het begin van 2013 en is inmiddels ook te bestellen bij de gespecialiseerde renault z.e. dealers. het is nu nog te vroeg om te vertellen welke strategie we gaan invoeren, maar het is in ieder geval een model waar we veel van verwachten. niet alleen voor zakelijke rijders maar ook voor particulieren.’

Wat is jullie marktverwachting met betrekking tot het voertuig voor de periode 2012-2013?‘wij brengen nooit berichten naar buiten over verkoopverwachtin-gen. uiteraard streven wij naar een groot marktaandeel.’

Huub Dubbelman over de eyecatchers van Mercedes-Benz Nederland

Welk voertuig is de spreekwoordelijke eyecatcher op ecomobiel?‘wij presenteren twee voertuigen die voor het eerst in nederland te zien zijn. de fuso canter eco hybrid (zie foto) – de eerste hybride-truck in zijn segment – en de nieuwe b 200 natural gas drive .’

Wat zijn de unieke aspecten van het voertuig?‘de komst naar ecomobiel betekent de nederlandse première voor de canter eco hybrid van onze japanse daimler dochter fuso. de canter eco hybrid is de eerste lichte truck (7,5 ton) in zijn segment met hybride-aandrijving. met zijn innovatieve aandrijflijn is de canter eco hybrid tot maar liefst drieëntwin-tig procent zuiniger dan de versie met uitsluitend een die-selmotor. de b 200 natural gas drive is op zijn beurt geschikt voor het gebruik van aardgas of biogas. hij maakt gebruik van het unieke modulaire energy space koetswerkconcept. dat betekent dat in de dubbele wagenvloer onder de achterstoe-len drie aardgastanks zijn ondergebracht. door die slimme plaatsing is de interieur- en bagageruimte van de b 200 ngd identiek aan die van de andere b-klasse modellen.

Via welke strategie wordt het betreffende voertuig in de markt gezet?‘voor ondernemers betekent de hybride-aandrijving van de fuso dat deze nu daadwerkelijk rendabel is. dit is een belang-rijke stap voor alternatieve aandrijfvormen in de transportbran-che en dit gebruiken wij dan ook in onze propositie. de fuso canter eco hybrid is eerder dit jaar al in japan geïntroduceerd en beleefde begin september zijn europese debuut op de iaa voor bedrijfswagens in hannover. de versies voor de europese markt worden vanaf dit najaar in het portugese tramagal ge-produceerd. ‘de b 200 natural gas drive levert pittige prestaties en kent een co2-uitstoot van slechts 115 gram per kilometer. de auto voldoet daarmee nu al aan de vanaf 2014 geldende euro 6-emissienorm en komt in ons land in aanmerking voor twintig procent bijtelling bij zakelijke inzet. logischerwijs zullen wij dit gebruik in onze propositie.’

Grote automerken brengen ecomobiel eyecatchers en primeurs

Een elektrische auto neemt gedurende een langere tijd vol vermogen stroom af. Als u dit met een standaard stopcontact en standaard verlengsnoer doet, dan loopt u het risico dat deze oververhit raken, met kans op brandgevaar. Daarom is er een aparte contactdoos en stekker ontwikkeld met een intelligent systeem (mode 3) dat communiceert met de auto.

De EV-BOX laadstations hebben een modern uiterlijk en zijn bruikbaar in openbare ruimtes en op priveterrein, zowel binnen als buiten. De behuizing is gemaakt van Bay-Blend (polycarbonaat) in samenwerking met Bayer en wordt gefabriceerd in Nederland. Als optie kunt u het laadstation (later) uitbreiden met modules voor toegangs-controle, transactiegegevens, afrekening en facturatie.

Inlichtingen:EV-Box B.V.Tiarastraat 191336 SG AlmereTel. (036) 70 78 299info@ev-box.com www.ev-box.com

Waarom heb ik een oplaadstation nodig?

Kijk voor meer informatie op www.ev-box.com of bel: 036 7078299

EV-Box oplaadstatIons Voor het opladen van uw elektrische auto bij u thuis en op het werk

Plattegrond, exposanten, lunchsessies en workshops ecomobiel 2012 in beeld

abb beneluxace - automotive centre of expertise agentschap nlalfen icuallmotive bv | dfsk citytruck benelux anwb autoleasewereld.nlaxis & stuifmeelbam opladenboschbetterplacebp europa se – bp nederlandchargepointcofely gdf suezde hoeve multipowerdbt cevdecos cartrackerdekra certification bveco-technologies bvenexise-driverev boxelektrische voertuigen clubenterprise european network / syntense-trucks europeev-boxfiat group automobilesfleet support gemeente delftgemeente den haagg-fluxhatehaheijmans infra managementhytruckihomerinfiniti center amsterdam & rotterdamiva driebergeniveco nederlandiveco schoutenkamer van koophandel rotterdam

kpvvlast mile solutionsleeuwesteinman trucksmercedes-benzministerie van infrastructuur & milieuministerie van economische zaken, landbouw & innovatiemotio developmentnissan nederlandnoveconovofermoranjewoudplatform elektrische mobiliteit (rai v.) peugeot nederlandponprov. noord-holland / metropoolregio a’damradiuzrenault nederlandrijkswaterstaatrenault trucksroteb lease rotterdam climate initiativerr mobilityrmc/rtcscaniaspijkstaalst. autogas nederland (san)st. watergasstadsregio rotterdamstichting e-laadsycada greenstill intern transportterberg leasingtoyotatrikke europe tu delfttu eindhovenurban arrowvan blitterswijk eco mobility

verkeersonderneming, de vvcr europeyoradiuszero motorcycles

Rabobank Young Innovator Zoneband op spanningbough bikesde-vi comfortemmergyenergy parkingpiecobello leasespark design en innovationspiked cyclesurban wheelz center

Groen Gas Pleinballast nedam ipmbioliquidcng netvkv groepgreenes nederlandgroen gas mobieliveco nederlandteesing bv

Smart work & Mobility Zonetelewerkforumhnwhet nieuwe rijdenmultilease bvathlon mobility consultancyverkeersveiligheid groep nederlandmobility mixx

Emobility Match 2012enterprise european network / syntens / kamer van koophandel rotterdam

Traffic Radio LIVE studio

Start Up Standssyntensg-fluxurban arrowaxis & stuifmeelmotio

Truck Zoneallmotive bv | dfsk citytruck benelux renault trucksiveco schoutenscaniaman trucksroteb leasee-trucks europehytruckmercedes-benzspijkstaalb-style & business

CEO Exclusive Car Platforminfinitizero motorcyclesmercedes-benzaudiporschefisker

Publieke Sector Zonegemeente rotterdamgemeente delftrotterdam climate initiativertc/rmcprovincie noord-hollandgemeente den haag

LPG Platform:abc autogasiQ autogaseurogas

bk-gaslp autogasprins autogasstichting autogas nederland

Sponsoren & Partners Sessies:Maasvlakte 2:connektevotlnrabobankiveco schoutenprovincie zuid-hollandde verkeersondernemingFleetmanagement:heliviewbamdecosfleetclub van 100fleetmotivevccrfleet supportyoradiusnatuur & milieuSmart work & mobility:conclusionathlon mobility consultancyrabobankhet nieuwe rijdenmvo nederlandtelewerkforumhnwLosse sessie organisatoren:enecostedinurgendaernst & youngpem/rairijksoverheidsmart charging (oranjewoud, enexis, betterplace)

standhouders ecomobiel 2012

24

9 oktober 2012 Port 2- Nationaal debat Smart Work & Mobility12.00-16.0 uur keynote : maarten ducrot, ex-prof wielrenner waarom dit debat? weet u waar de koplopers in het nieuwe werken vandaan komen? wat hun geheim is? wat maakt dat zij steeds succesvoller zijn in hun business? daar zijn geen vaste routes voor, geen pad dat elke onderneming eenvoudig kan bewandelen. wel is zeker dat deze mensen voorbij traditionele oplos- singen denken in arbeidsvoorwaarden, werkplekken, ict en mobiliteits- management. het nationaal debat smart work & mobility staat open voor iedereen. aanmelden kan via de website.

10 oktober 2012 Port 2 - Heliview Lunchsessie: Mobiliteit van morgen, de beslissende stappen naar duurzaam wagenpark beheer12.00-16.30 uur keynote: prof. dr. ir. maarten steinbuch, visionair waarom dit debat? weet u wie de koplopers zijn in duurzaam wagenpark beheer? wat hun geheim is? wat maakt dat zij steeds succesvoller zijn in het terugbrengen van de footprint van hun wagenpark? daar zijn geen vaste routes voor, geen pad dat elke onderneming eenvoudig kan bewandelen. dit debat staat open voor leden van de fleetclub van 100 en alle personen die verantwoordelijk zijn voor het beheer van een eigen wagenpark. werving vindt plaats via de websites van heliview & ecomobiel en via partners.

10 oktober 2012 Port 1 - Maasvlakte 2: de poort tot Europa duurzaam ontsloten12.00-15.30 uur waarom dit debat? rond 2030 is de maasvlakte 2 volledig in ingericht en in gebruik. met een containercapaciteit van 17 miljoen teu per jaar wordt de capaciteit meer dan verdubbeld t.o.v. de huidige situatie. hoe zet het havenbedrijf in op deze enorme groei? en wellicht nog interessanter, hoe vindt de spreiding plaats van het achterland transport. maar liefst zeventig procent van alle containers die aankomen moet zijn weg namelijk vinden via binnenvaart, weg en of spoor naar het achterland van rotterdam. deze lunchsessie staat open voor iedereen. aanmelden kan via de website.

Plattegrond, exposanten, lunchsessies en workshops ecomobiel 2012 in beeld

25

lunchsessies ecomobiel 2012

9 oktober 2012 Opening 9.00 - 11.00 Onder voorbehoud openingsceremonie ecomobiel

9 oktober 2012 Workshops Organisator 11.00 - 12.00 dekra brengt beweging in ev en laadpalen industrie dekra 11.00 - 12.00 toyota - zakelijk voordeel met de toyota prius plug-in hybrid toyota11.00 - 12.00 kpvv - een duurzaam mobiliteitsplan maken met sump kpvv 13.00 - 14.00 elektrische auto’s zijn niet gemaakt om stil te staan bam14.00 - 15.00 zakelijke mobiliteit in een veranderende wereld! mobility mixx 14.00 - 15.00 toyota - zakelijk voordeel met de toyota prius plug-in hybrid toyota15.00 - 16.00 wat zijn de trends op het gebied van automobiliteit? gemeente rotterdam 10 oktober 2012 Workshops Organisator 11.00 - 12.00 meer informatie volgt zo spoedig mogelijk vccr 11.00 - 12.00 toyota - zakelijk voordeel met de toyota prius plug-in hybrid toyota11.00 - 12.00 kpvv - een duurzaam mobiliteitsplan maken met sump kpvv 13.00 - 14.00 toyota - zakelijk voordeel met de toyota prius plug-in hybrid toyota 9 oktober 2012 Partner events uitreiking rabobank young innovator award 2012 rijkssessie ‘elektrisch rijden voor gemeenten’ (besloten)

10 oktober 2012 Partner events pem meeting rijkssessie ‘elektrisch rijden en de focusgebieden’ (besloten) nissan europe debat smart charging sessie

workshops en partnerevents ecomobiel 2012PP P

vrijh

oude

n

vrijhouden

transportdeur 1Eh=5,7m; b=5,4m

16.0x10.0

SMART WORK&

MOBILITYPLEIN

TERRAS

WORKSHOP

WO

RKSH

OP

WORKSHOP

HORECA PLEIN

ANWB

UITIN

PEUGEOTFIAT

TOYOTA

PUBLIEKE STRAAT

GROEN GASPLEIN

NISSAN

RENAULT

SMART WORK&

MOBILITYPLEIN

HOOFDINGANG

MATCHMAKINGAREA

WO

RKSH

OP

PUBLIEKE STRAAT

RADIUZ

RABOBANKYOUNG INNOVATORZONE

BAM

TERBERG

ACE TU DELFT

RR M

OBI

LITY

V. BLITTERSWIJK

SPIJKSTAAL

TRUCK EN TRANSPORTZONE

PONMERCDES BENZ

TU EINDHOVEN

KOFFIECORNER

CEO Exclusive Car Zone PLEIN PLATFORM

De bovenstaande plattegrond is een voorlopige versie, de organisatie houdt zich dan ook niet aansprakelijk voor eventuele fouten in de plattegrond.

trymia

Mia is méér dan alleen een opvallende elektrische auto. Met mia gaat

u als organisatie voor echte duurzaamheid en kiest u voor het gemak

van professionele STILL-service op locatie. Benieuwd wat de mia voor

uw organisatie kan betekenen? Maak een afspraak voor een proefrit

via de QR-code of op www.miaelectric.nl

info@miaelectric.nl - 088 - 205 45 00

www.miaelectric.nl - mia is powered by

“Een student aan het werk aan de elektrische

aandrijving van de Fiat HyDoblo. Het eerste in

Nederland gemaakte voertuig met een brandstof-

celaandrijving met RDW keuring.

ACE van de partij op Ecomobiel 2012Het Automotive Center of Expertise (ACE), het samenwerkings-verband

tussen de drie Automotive Hogescholen in Nederland, is weer van de partij

op Ecomobiel 2012. Met de lectoren die projecten uitvoeren op het gebied

van elektrische mobiliteit, kunt u van gedachten wisselen over mogelijke inzet

van de ACE organisatie voor uw eigen bedrijf/organisatie. Bij projecten kunt

u denken aan innovatief onderzoek, het in kaart brengen van energiestromen,

testen van voertuigvermogen, uitvoeren van een quick scan etc. Maar dit is

slechts een kleine greep uit de expertiseterreinen.

De lectoren kunnen u een goed beeld geven van de faciliteiten en expertises

die ter beschikking kunnen worden gesteld. Er is veel kennis, veel ervaring

beschikbaar in het oppakken van meer of minder complexe vraagstukken rond

het domein automotive. Grote kans dus dat het onderzoeken van samenwerking

voor beide partijen vruchtbaar zal zijn. Uiteraard ontbreken de studenten niet

met een aantal aansprekende projecten!

Kom dus vrijblijvend praten op 9 of 10 oktober en laat u verrassen!

U kunt ons vinden op stand A062.

Ecomobiel 2012

9 & 10 okt.

stand A062

Mobility driven by:

Kijk voor meer info op: www.acemobility.nl @ACEMoBility

Future Powertrainir. Rik Baertr.baert@fontys.nl06 - 53 74 17 98

VoertuigmechatronicaDr. Bram Veenhuizen bram.veenhuizen@han.nl06 - 15 63 04 15

Future Mobilityir. Frank Rieckf.g.rieck@hro.nl06 - 51 34 20 38

Kennismakelaaring. Rene van Asch MBAr.vanasch@acemobility.nl06 - 83 99 62 71

Automotive Controlir. Henk lupker Msch.lupker@fontys.nl06 - 50 24 21 77

Mobiliteitstechnologiedr. Joop Pauwelussen MBAjoop.pauwelussen@han.nl06 - 24 90 85 32

Contact opnemen met één van de lectoraten?

Geladen met ambit ie

Inform yourrelations on a unique manner…www.egmedia.nl

N A T I O N A A L V A K T I J D S C H R I F T J U N I 2 0 1 1

INHOUD

‘LEASEMARKT KANS OM EV

ALS SERVICE TE VERKOPEN’

DRIVE4ELECTRIC: PIONIEREN

EN INNOVEREN IN FRIESLAND

FORMULE E-TEAM 2.0

VOLOP IN DE STEIGERS

QWIC: UITGROEIEN TOT EEN VAN

DE TWEE GROOTSTE EUROPESE

URBAN SCOOTERFABRIKANTEN

ALFEN/ICU CHARGING STATIONS:

‘2011 EEN SUCCES ALS WIJ

DUIZEND LAADPALEN LEVEREN’

HENRY LI: ‘NEDERLAND KAN VOOR BYD

GEWENSTE PILOTMARKT WORDEN’

TIM CORONEL GOES ELECTRIC

MET NEDERLANDS CLUSTER...

e-mobility 3.indd 1

06-06-11 21:13

De Hoeve Multipowereen bedrijf dat zich dit jaar voor het eerst laat zien op ecomobiel is de hoeve multipower uit waalwijk. dit bedrijf – geleid door peter leijtens en ad kleissen – is al sinds het midden van de jaren negentig actief met de import en distributie van accu’s voor de nederlandse en belgische markt. wat ooit begon met het dealership voor optima, is anno 2012 uitgegroeid tot een imposant leverings-programma met merken als studer, cristec microvast en lifeline. de producten van het bedrijf vinden gretig aftrek in de landbouwsector, de maritieme markt, de automo-tive sector en de maakindustrie. met name in de sterk groeiende markt van elektrisch varen speelt het bedrijf een grote rol. de hoeve multipower was dit jaar dan onder meer ook prominent aanwezig op de botenbeurs hiswa in amsterdam. al met al kan de hoeve multipower met recht een ongerepte parel genoemd worden, al kijken wij alleen maar naar het klantenbestand waarin namen voor komen als de anwb, luchtvaartmaatschappij klm en het korps landelijke politiediensten (klpd).

Decos Mobile Solutionsdecos mobile solutions uit noordwijk maakt onderdeel uit van de decos technology group. het bedrijf zal op ecomobiel een met name voor fleetmanagement interessante toepas-sing presenteren: de decos cartracker. de cartracker van de-cos maakt het mogelijk om live te zien waar voertuigen zich bevinden. iets wat vooral voor transporteurs en beveiligings-bedrijven interessante mogelijkheden biedt. met het track en trace systeem kunnen wagenparkbeheerders eenvoudig de bewegingen van hun voertuigen volgen en rapportages van gereden kilometers genereren. deze rapportages geven een uniek inzicht in de rijstijl van medewerkers, waarmee fleet-managers een gerichte tool in handen krijgen voor stimuleren van milieubewust en duurzaam rijgedrag. de cartracker is daarmee een laagdrempelige innovatie die brandstofverbruik en co2-uitstoot van conventionele, maar ook duurzame voertuigen aanzienlijk vermindert.

Iedere editie kom je ze tegen. De ongerepte parels die nieuw zijn in het landschap van duurzame mobiliteit. E-Mobility geeft u een sneak preview en brengt enkele nieuwkomers, en oude onbekenden , die zich presenteren op ecomobiel voor u in beeld. En, natuurlijk moet u ze zelf op 9 en 10 oktober gaan bezoeken in Ahoy Rotterdam!

Start-ups en onopgemerkte hoogvliegers

De ongerepte parels van ecomobiel

Zero Motorcycleszero motorcycles is een wereldwijde pionier in de ontwikke-ling van elektrische motorfietsen en maakt een ongekend grote groei mee. gezien de indrukwekkende opmars van elektrisch aangedreven motoren zal dit succes in de komende jaren snel nog veel groter worden. het maken van elektrische motorfietsen is al lang niet meer alleen voorbehouden aan handige sleutelaars die het voornamelijk als hobbyproject doen. ook in deze tak van elektrisch vervoer zijn er al serieuze bedrijven mee bezig die volwaardige motoren verkopen. het amerikaanse zero motorcycles is daarbij een van de – in nederland althans – ongerepte parels. het in 2006 opgerichte zero motorcycles is bedacht door een voormalige nasa-in-genieur en opereert vanuit santa cruz, californië. het bedrijf heeft al verschillende design awards op zijn naam geschreven en is vooral bekend geworden vanwege haar off-road modellen

27

>>>

(zero x). de onderneming doet de laatste jaren echter ook steeds meer met straatmotoren, die onder de naam zero s en ds worden uitgebracht. in 2012 heeft het bedrijf diverse nieuwe modellen gepresenteerd waarvan er ook minimaal één te zien zal zijn op 9 en 10 oktober tijdens ecomobiel.

Emmergy emmergy is een relatief onbekende en nieuwe speler in de wereld van laadinfrastructuur. de start-up biedt bedrijven, overheden en particulieren oplossingen voor het laden van elektrische voertuigen. het bedrijf richt zich vooral sterk op het private domein, te weten het thuis en op het werk opladen van elektrische voertuigen. een van de producten waarmee het bedrijf zich in een naar het zich laat aanzien overvolle markt probeert te profileren is de mrg park&charge ‘brick’. dit is een laadpunt voorzien van een stopcontact met stekkerherkenning. deze herkenning zorgt er voor dat het contact spanningsloos is als er geen voertuig is aangesloten en dat de stroom direct afgesloten wordt als de stekker uit het contact getrokken wordt. in een van de proeftuinprojecten uit provinciale innovatieregeling slim elektrisch rijden brabant mocht emmergy een aantal laadunits leveren voor het over-nacht laden van de gebruikte elektrische voertuigen.

Energy Parkingzonne-energie en duurzaam vervoer hand in hand laten gaan. het klinkt zo eenvoudig, maar toch zijn er maar weinig bedrijven die dit vooralsnog met succes in een

>>>

marktsituatie voor elkaar weten te krijgen. energy parking is een van de ondernemingen die hier in slaagt en is dan ook een van de genomineerden voor de rabobank young innovator award die uitgereikt wordt tijdens ecomobiel. energy parking is een one-stop-shop voor het overdekken van parkeerterreinen met zonnepanelen. en wie voor een solar carport kiest, weet zeker dat zijn elektrische auto op groene stroom rijdt. want tot dusver is de kans groot dat de elektriciteit waarmee elektrische auto’s worden opgeladen in een kolencentrale dertig kilometer verderop is geproduceerd. per parkeerplaats maakt energy parking het mogelijk om jaarlijks achttien- tot negentienhonderd kilowattuur zonnestroom op te wekken. testresultaten met de nissan leaf wijzen uit dat hiermee per jaar twaalf- tot dertienduizend kilometer elektrisch kan worden gereden. en laat dat nu volgens het centraal bureau voor de statistiek het gemiddelde zijn wat een nederlandse personenauto rijdt in een kalenderjaar!

piECObello leasecoen vermeulen en pieter merks bieden met piecobello lease elektrische fietsen en elektrische scooters aan in een lease-vorm. basis van het bedrijf van de twee ondernemers vormt een statistiek van tno: de nederlander woont gemiddeld negen kilometer van zijn werk en toch gebruikt vijfenvijftig procent van de nederlanders hiervoor dagelijks de auto. door een leasemodel te introduceren voor elektrische scooters en fietsen hoopt het bedrijf zowel werkgevers als werknemers

te overtuigen om te kiezen voor een meer duurzame mobili-teitsvorm. met de elektrische scooter en de elektrische fiets biedt het bedrijf een groen alternatief voor woon- werkver-keer. piecobello lease zal zich in de komende periode vooral richten op het overtuigen van grote regionale organisaties als zorginstanties, universiteiten en woningcorporaties.

Bough Bikesbough bikes. misschien is het wel een van de leukste en meeste sexy nieuwe bedrijven die zich presenteert op ecomobiel. de bough bike is een houten fiets met het comfort van een vertrouwde fiets, maar met de beleving van de vrijheid van de natuur. de kekke tweewieler werd af-gelopen najaar officieel gelanceerd. de fiets is van stuur tot bagagedrager gemaakt van eikenhout. het leuke aan deze fiets is dat hij ondanks de gebruikte materiaalsoort volledig te personaliseren. is via de drie verschillende stuurhoogtes van sportief tot relaxed, van de kleur banden tot en met het zadel. met een prijs die net boven de duizend euro ligt heeft bough bikes het ook nog eens voor elkaar gekregen een betaalbaar product op de markt te zetten. de bough bike is overigens een design van ontwerper jan gunneweg, een nederlandse ontwerper met een voorliefde voor natuurpro-ducten. zijn grootste passie is hout. niet alleen omdat hij vanaf zijn jeugd al boomhutten bouwde, maar ook vanwege de kracht, warmte en flexibiliteit van het materiaal. met zijn producten wil gunneweg mens en natuur dichter bij elkaar brengen, oftewel moved by nature.

28

29

‘als pon zien wij de laatste jaren de aandacht voor duurzame mobiliteit hand over hand toenemen’, opent raymond gense het gesprek. gense is manager sustainable development van pon. ‘om ons aanbod daarbij goed in beeld te brengen presenteren wij op ecomobiel een zo breed mogelijke range aan producten.’

Duurzaam denken in de volle breedtede producten van pon zijn tijdens ecomobiel terug te vinden op meerdere stands. op de pon-stand zal een viertal elektrische fietsen te bewonderen zijn, maar bijvoor-beeld ook een volkswagen up van het deelautoconcept greenwheels. ‘het greenwheels-concept is de verbindende schakel tussen alle mobiliteitsvormen’, stelt gense. ‘verder presenteren wij op de pon-stand een groen gas-uitvoering van de volkswagen caddy en een hybride audi a6.’tenslotte is pon ook op twee zogenaamde zones aanwezig, te weten op de ceo exclusive car zone en op de truck zone. bij de eerste zone stelt het bedrijf de hybride porsche pana-mera en een hybride audi a8 tentoon en op de truck zone toont man truck & bus namens pon de efficientline truck.

Zonder subsidie‘wij hebben als bedrijf het credo dat duurzame mobiliteit pas werkt als je die betaalbaar maakt. voor een handels-bedrijf als pon brengt die de filosofie met zich mee, dat betaalbaar betekent renderen zonder zware subsidie. duurzame voertuigen moeten in het dagelijks gebruik eenvoudigweg een rendabele business case kennen.’volgens gense gaat pon altijd uit van de kracht van een

Pon is één van Nederlands grootste en oudste familiebedrijven in de mobiliteitsketen. Het bedrijf kent een grote diversiteit aan activiteiten en telt wereldwijd inmiddels ruim twaalfduizend werknemers en tweehonderdvijftig vestigingen in eenentwintig verschillende landen. Dit jaar is Pon het eerste grote bedrijf dat op ecomobiel de volledige mobiliteitsketen presenteert: van de elektrische fiets tot hybride voertuigen, een groen gas auto en een zeer efficiënte truck.

‘Duurzame mobiliteit begint bij de elektrische fiets’

Pon presenteert op ecomobiel volledige duurzame mobiliteitsketen

productpropositie. innovaties moeten zich kunnen redden zonder torenhoge en tijdelijke subsidie. ‘wij laten als bedrijf zien dat het effectiever is om producten in te laten stromen die met beperkte fiscale ondersteuning hun mannetje of vrouwtje kunnen staan. een lange termijn stabiel fiscaal regime is daarbij wel een belangrijke randvoorwaarde. een van de mooiste voorbeelden is de elektrische fiets. de e-bike wordt met de dag beter verkocht en dat zonder subsidie! dit product vervult een mooie behoefte in de samenleving om meer fietskilometers te maken.’

Oplossingen vanuit de mobiliteitsbehoefte‘daarbij voorzien wij dat de elektrische fiets niet langer op zich zelf staat, maar gekoppeld wordt aan andere producten in de mobiliteitsketen’, vervolgt gense. ‘door afhankelijk van tijd en plaats mobiliteitsvormen in de keten met elkaar te verbinden, kun je zeer milieuvriendelijke verplaatsingen van mensen en goederen realiseren. en daar ligt de toekomst: niet alleen bij de voertuigen op zich, maar bij het creëren van een groene keten.’ duurzame mobiliteit begint bij pon dan ook bij de elektrische fiets stelt gense. ‘de slag naar een lagere co2-uitstoot maken wij voor elke gebruikersgroep op de meest rendabele en doelmatige manier. zo bieden we een binnenstadbewoner duurzame alternatieven als greenwheels en stadsbussen op groengas. en waarom een zakelijke forens niet laten bewegen richting de elektrische fiets, of anders een hybridemodel of een superzuinige diesel? voor ondernemers realiseren we mvo-winst en kostenbesparingen met bluemo-tion technologies, de groengas-uitvoering van de volkswagen caddy of de nieuwste generatie efficiënte man-trucks.’

‘Duurzame innovaties moeten zich redden zonder torenhoge en tijdelijke subsidie’

Zones brengen marktsegmenten truck, exclusive cars, smart work, fleetmanagement en young innovators in beeld

ecomobiel presenteert nieuw concept

Jaar op jaar tovert ecomobiel al vernieuwingen in haar beursopzet uit de hoge hoed. Dit jaar is een van de belangrijkste noviteiten de creatie van een zestal zones. Deze zones leggen de focus op een aantal specifieke marktsegmenten. Via extra activiteiten – zoals lunchsessies – worden de marktsegmenten duidelijk op de kaart gezet. E-Mobility sprak met deelnemers van achtereenvolgens de Truck, CEO Exclusive Car, Smart work & Mobility, Publieke en Young Innovators Zone.

‘het is goed om te zien dat ecomobiel voor het eerst groot-schalig duurzame trucks en bussen onder de aandacht brengt van haar bezoekers’, openen andré beukers en sander braken van e-trucks europe het gesprek. e-trucks europe – onderdeel van de beukers groep uit westerhoven – startte bijna twee jaar geleden met de ontwikkeling van een elektrische truck. e-trucks europe zal haar e-truck tijdens ecomobiel op de truck zone aan het grote publiek presenteren. voor de realisatie van deze truck zone heeft ecomobiel de handen ineengeslagen met brancheorgani-saties connekt, evo en tln. naast e-trucks europe zullen onder meer hytruck, man truck & bus, scania en renault trucks hun nieuwste producten presenteren op de zone.

Truck Zone‘de e-truck wordt aangedreven door een motor met een nominaal vermogen van honderdvijftig kilowatt’, vervolgen beukers en braken. ‘de energie die hiervoor nodig is wordt geleverd door het accupakket. het huidige accupakket dat wij gebruiken heeft het vermogen om een hoeveelheid van 144 kilowattuur aan energie op te slaan. met behulp van deze energie is de truck in staat om een afstand af te leggen van zo’n tweehonderdvijftig

kilometer. op onze stand lichten we graag toe wat wij kunnen betekenen voor geïnteresseerde bedrijven met onze duurzame transportoplossing.’zoals gezegd werkt ecomobiel voor de truck zone ook sa-men met connekt, evo en tln. zij zullen een zogenaamde lunchsessie organiseren met het thema ‘maasvlakte 2: de poort tot europa duurzaam ontsloten’. in de sessie wordt ingegaan op de maasvlakte 2 die rond 2030 volledig in gebruik zal zijn. dit zorgt voor een ruimschootse verdub-beling van de containercapaciteit van de rotterdamse haven. een belangrijke vraag waarbij in deze sessie wordt stilgestaan is hoe het havenbedrijf rotterdam de verspreiding van deze containers naar het achterland wil laten plaatsvinden. maar liefst zeventig procent van alle containers die aankomen, moet zijn weg namelijk vinden via binnenvaart, weg en/of spoor naar het achterland van rotterdam. logischerwijs brengt dit nieuwe kansen met zich mee voor vervoerders en verladers. het zijn slechts enkele van de vraagstukken waarbij wordt stilgestaan tij-dens deze lunchsessie van de truck zone. de sessie is open voor iedereen die geïnteresseerd is; van opdrachtgevers en beleidsmakers, tot transporteurs en ondernemers die op zoek zijn naar nieuwe kansen.

Publieke Zoneeen belangrijke tweede zone is de publieke zone. op dit platform zullen bekende namen zoals het formule e-team, de stadsregio rotterdam, de gemeente delft en de gemeente den haag en de provincie noord-holland acte de présence geven.rondom dit tweede marktsegment, de publieke sector, is ook innovatiecentrum syntens ondertussen druk doende deelnemers te werven voor het event ‘e-mobilitymatch 2012’. tot en met 1 oktober hebben ondernemers de kans zich aan te melden voor dit internationaal matchmaking event dat syntens op en rond de publieke zone organiseert. ondernemers kunnen zo een van te voren aangegeven één-op-één ontmoeting heb-ben met geselecteerde potentiële partners. ‘wij slaan voor dit evenement de handen niet alleen ineen met ecomobiel, maar ook met het enterprise europe network (een) en de kamer van koophandel’, licht innovatieadviseur ruben van der horst van syntens toe. ‘ik ben tevreden als wij circa dertig ondernemers weten aan te trekken die allen drie tot zes matchmeetings zul-len hebben. het zou daarbij fantastisch zijn als het lukt om bin-nen die groep van ondernemers ook tien à vijftien buitenlandse bedrijven aanwezig te hebben. de focus van de e-mobility-

het nieuwe werken, werken 2.0, the new way of working: stuk voor stuk termen voor dezelfde beweging waar ondernemers vandaag de dag druk mee bezig zijn: slimmer werken en reizen. de smart work & mobility zone op ecomobiel richt zich op iedereen die geïnteresseerd is in het nieuwe werken en slimmer reizen. bijzonder is daarbij de lunchsessie die georganiseerd wordt door conclusion en de titel draagt ‘nationaal debat smart work & mobility’. het debat – waar ook onder meer het nieuwe rijden, stichting telewerkforum en mvo nederland aan meewerken – zoomt in op de koplopers in het nieuwe werken en biedt antwoord op vragen als: wat is hun geheim? wat maakt dat zij steeds succesvoller zijn in hun business? het nationaal debat smart work & mobility staat open voor iedereen – van young professionals tot senior management – die mee wil praten over de toekomst van slim werken en slim reizen in nederland.

Smart Work & Mobility zone

30

31

match ligt namelijk op nederland, belgië, duitsland, engeland en frankrijk. wij doen dit vanuit onze missie om internationaal innoveren te stimuleren. hopelijk levert het bedrijven aan het einde van de dag nieuwe samenwerkingspartners op waarmee zij niet alleen kunnen innoveren, maar uiteindelijk ook produc-ten mee op de markt kunnen brengen.’ als e-mobilitymatch 2012 een succes blijkt te zijn wil van der horst het initiatief in ieder geval jaarlijks terug laten keren op ecomobiel. ‘bovendien zullen wij dan ook buitenlandse beurzen op het domein van elektrisch rijden aandoen. deze mobiliteitsmarkt kent een zeer grote potentie en het is zaak de innovatieve spelers – die veelal klein en bescheiden zijn – elkaar te laten vinden om de markt naar een hoger platform te brengen.’

Fleetmanagementmet het thema fleetmanagement bedient ecomobiel mis-schien wel de belangrijkste stakeholder in het transitieproces naar duurzame mobiliteit: de wagenparkbeheerder. op de beurs presenteren diverse partijen rondom fleet, lease en mobiliteitsoplossingen zich. in samenwerking met heliview organiseert ecomobiel voor deze doelgroep verder een lunchsessie met als thema ‘de fleetmanager van de toekomst’. ‘met het fleet management congres kennen de nederlandse wagenparkbeheerders al tien jaar lang een vakcongres’, ver-telt stijn van den broek van organisator heliview. ‘afgelopen mei stond daarbij bijvoorbeeld het onderwerp mobiliteitsma-nagement centraal. twee jaar geleden hebben wij – om in de behoefte van fleetmanagers te voorzien – de fleetclub van 100 opgericht. hierbij zijn circa honderdvijftig wagenpark-beheerders aangesloten die verantwoordelijk zijn voor een vloot van tenminste honderd voertuigen en gezamenlijk honderdvijfenzeventig duizend voertuigen onder hun hoede hebben. met een lunchsessie op ecomobiel ‘mobiliteit van morgen, de beslissende stappen naar duurzaam wagenpark beheer’ bieden wij de wagenparkbeheerders een extra inhoudelijk netwerkevenement. het leuke is dat de sessie ook voor niet-leden van de fleetclub van 100 toegankelijk is. voorwaarde is wel dat het om wagenparkbeheerders gaat omdat zo kruisbestuiving kan ontstaan.’

Young Innovator Zonede afgelopen jaren wordt de nieuwe markt van duurzame mobiliteit veelal gekenmerkt door jonge ondernemers met in-novatieve ideeën. via de young innovator zone wil de rabobank deze ondernemers de ruimte bieden zich te presenteren tijdens

ecomobiel. circa tien bedrijven – van bough bikes tot de-vi comfort, energy parking, piecobello lease en spiked cycles – zullen zich op het platform presenteren en meedingen naar rabobank young innovator award 2012 die tijdens ecomobiel uitgereikt zal worden. ‘deze prijs is een erkenning van en aanmoediging voor het bedrijf dat laat zien dat duurzame mobiliteit een echte markt aan het worden is’, vertelt arjen van klink van rabobank rotterdam. ‘binnen rabobank vinden wij het belangrijk dat innovatie de ruimte krijgt. naar ons idee is het cruciaal dat ook in de huidige moeilijke marktomstandig-heden de bv nederland in duurzame innovatie investeert. door het mogelijk maken van de young innovator zone willen wij aandacht vragen voor deze thematiek en tegelijkertijd laten zien wat er allemaal al gebeurt in deze markt. bovendien is het voor ons eens een kans om te tonen dat wij een partner in business zijn en daar waar mogelijk bedrijven willen financie-ren. in rotterdam maken wij dit bijvoorbeeld mogelijk door innovatielening die speciaal bedoeld is voor jonge bedrijven die met hele vernieuwende dingen bezig zijn. al met al staat er op de zone een leuke mix van bedrijven uit het hele land en van diverse komaf, van dienstverlening tot hardcore technologie.’

Naast de in dit artikel genoemde Zones kent ecomobiel nog twee andere Zones: het Groen Gas Plein en het LPG Platform.

de zesde zone op ecomobiel draagt de titel ceo exclusive car zone. de bedrijven die op het platform hun voertuigen presenteren tonen stuk voor stuk premium personenauto’s; een dga, ondernemer of ceo waardige auto met een duurzame aandrijving. de aanwezige standhouders informeren de bezoekers op het platform over de fiscale voordelen van deze exclusieve voertuigen. door fiscale maatregelen als de kleinschaligheidsinveste-ringsaftrek (kia), de milieu-investeringsaftrek (mia) en de willekeurige afschrijving milieu-investeringen (vamil), kan de aanschafprijs van de voertuigen fors afnemen. pon zal op de ceo exclusive car zone een porsche panamera en een hybride audi a8 tentoonstellen. naar alle waar-schijnlijkheid zal ook de fisker karma te zien zijn, evenals de mercedes-benz e 200 ngt en de infiniti m35 hybrid. bijzonder is verder dat de line-up niet alleen bestaat uit auto’s, maar ook uit een exclusieve motor van zero motorcycles. mandy dasler van infiniti: ‘het is goed om te zien dat ecomobiel voertuigen uit het hogere segment de kans biedt zich nadrukkelijk te profileren. voor ons is het een mooie kans om de infiniti m35 hybrid – de snelste hybride auto ter wereld – op de kaart te zetten.’

CEO Exclusive car zone

32

33

Vanuit haar kantoor in het Instituut voor de Tropen in Amsterdam gaat GreenFlux elektrisch rijdend Nederland zo veel mogelijk ontzorgen. De nieuwe operator en service provider wordt geleid door het viertal Hans de Boer, Hans Verwijs, Peter van Dijk en Jurjen de Jong. Over hun ambitie zijn zij duidelijk: ‘wij zijn pas tevreden als iedereen onbezorgd elektrisch door heel Nederland kan rijden. Een van de eerste zaken die wij daartoe mogelijk gaan maken is een landelijk dekkend laadnetwerk.’

‘wij gaan de elektrische rijder een ongeëvenaarde laadervaring aanbieden’

Hans de Boer, Hans Verwijs, Peter van Dijk en Jurjen de Jong van start met GreenFlux:

de jong en de boer hebben een gezamenlijke geschiede-nis bij accenture en zijn elkaar na hun vertrek nooit uit het oog verloren. de jong, de boer en verwijs hebben elkaar leren kennen in het intensieve netwerk van de ev-wereld. van dijk tenslotte ontwikkelde de afgelopen jaren bij bouwbedrijf volkerwessels de ov-chipkaart samen met accenture. met de slogan ‘mobiliteit 2.e’ zijn de vier ondernemers inmiddels enkele maanden aan de slag onder de vlag van greenflux.

Eenduidig overzicht‘wij werken, samen met onze locatiepartners, momenteel ongekend hard aan het aanbieden van de gewenste on-geëvenaarde laadervaring’, openen de jong en verwijs het gesprek. ‘de ervaring en de mening van elektrische rijders zijn leidend voor onze dienstverlening. daarom doen wij elk half jaar marktonderzoek onder elektrische rijders. dit heb-ben wij enkele maanden geleden voor het eerst uitgevoerd (zie ook het artikel in de juni-editie van e-moblility, red.).’‘op de autofabrikanten heb je weinig invloed’, vervolgt de jong. ‘zij bepalen voor bijna honderd procent hun eigen lijn. op de vraag waar je als bedrijf wel iets kunt betekenen, is het antwoord evident. je kunt de berijder faciliteren zodat hij te allen tijde kan blijven rijden.’

en daar zijn wij direct bij de kernactiviteit van greenflux beland: het faciliteren van de elektrische rijder. ‘een praktisch voorbeeld is het aantal beschikbare en vindbare laadpunten’, stelt de jong vanuit zijn eigen ervaring als elektrische rijder. ‘het is natuurlijk fantastisch dat nederland koploper is in elektrisch vervoer, maar ook hier moet het naar de next level. elektrisch rijden is nog te bewerkelijk voor de gewone consument.’

Verzorgingsplekkentoch constateert de jong samen met verwijs dat de markt langzamerhand evolueert. zo neemt de actieradius van vol-ledig elektrische voertuigen en plug-in hybride voertuigen toe, evenals het aantal laadpunten. ‘maar dat laatste kan en moet fors beter’, stelt verwijs. ‘wij willen daar een belangrijk steentje aan bijdragen.’een van de manieren waarop greenflux helpt het laadnet-werk te verbeteren, is het aanleggen van laadpunten op verzorgingslocaties aan de snelweg. in de aanbesteding die rijkswaterstaat eerder dit jaar organiseerde kreeg greenflux drieëntwintig verzorgingsplekken toegewezen. ‘alle verzorgingsplekken hebben minimaal een restaurant waar de berijder kan laden, wat kan eten en zakelijke afspraken kan hebben’, vertelt de jong. ‘van de verzor-gingsplekken die rijkswaterstaat aanbood waren er voor ons slechts veertig interessant omdat die de beschikking hebben over een restaurant. gedurende je autorit stop je namelijk niet om te laden, maar om wat te eten en te drinken of te werken. en daar kun je dan toevallig ook laden en niet andersom. deze wens van gebruikers is ook naar voren gekomen in ons marktonderzoek.’

Verkeersstromengreenflux hield niet alleen een onderzoek onder berijders van elektrische voertuigen, maar verrichtte ook een uitgebreide netwerkstudie waarbij de vraag centraal stond met hoeveel laadpunten op snelweglocaties gesproken kan worden van een landelijk dekkend netwerk. ‘wat naar voren kwam is dat er behoefte is aan honderd locaties’, vertelt verwijs. ‘als die locaties voorzien zijn van een laadpunt kun je op basis van de verkeersstromen spreken van een landelijk dekkend netwerk.’ de jong en verwijs leggen uit

dat greenflux nu dus drieëntwintig van deze locaties in haar ‘bezit’ heeft. voor de ruim zeventig andere locaties is het bedrijf momenteel in gesprek met partners. zonder spe-cifieke namen te noemen is het logisch om te concluderen dat het hier gaat om onder meer restaurantketens.‘en na het aanbieden van afdoende openbare laadlocaties ben je er nog niet’, vervolgen de jong en verwijs. ‘het draait om een totaalconcept waar volledige ontzorging centraal staat zodat mensen kiezen voor een elektrisch voertuig. dit betekent dat je ze ook thuis de beschikking moet geven over een laadpunt. want of het nu gaat om een volledig elektrisch voertuig of een plug-in hybride, je moet te allen tijde je voertuig kunnen laden.’ verwijs en de jong spreken uit dat zij tevreden zijn als zij binnen twee tot drie jaar hun dienstverlening op niveau hebben en een landelijk dekkend netwerk gerealiseerd is. ‘want dan kun je zonder zorgen elektrisch door heel nederland rijden en zijn alle drempels om elektrisch te rijden weggenomen.’

kijken de jong en verwijs tenslotte naar het aanbod van elektrische voertuigen door de grote fabrikanten, dan zijn zij blij met het huidige aanbod en met de aanstaande marktintroducties. ‘allereerst zal de plug-in hybride toyota prius een aanjager zijn voor de totstand-koming van laadpunten thuis en op het werk. ook de renault zoë zal de behoefte aan een landelijk dekkende laadinfrastructuur sterk vergroten, want uiteindelijk draait het toch om auto’s, auto’s en auto’s. die helpen de markt vooruit. wij zijn nog altijd voornemens om de ambitie van de overheid - om in 2020 over 200.000 elektrische voertuigen te beschikken - mede mogelijk te maken. het doel van 20.000 voertuigen in 2015 is daarbij hoe dan ook haalbaar.’

34

‘ik ben onder meer verzocht toe te treden tot het bestuur van de szeb vanwege mijn netwerk binnen de verschillende overhe-den’, opent hulman het gesprek. ‘ik versterk zodoende het pro-fiel van de stichting. nu wij als stichting een jaar actief zijn blijft de ambitie onverminderd overeind. wij zijn pas tevreden als wij over een aantal jaren een goede business case hebben voor zero emissie busvervoer en alle betrokken partijen overtuigd zijn en participeren. zoals bekend ontwikkelen wij daartoe een zogenaamd ‘total cost of ownership’-simulatiemodel.’

Awareness‘in het afgelopen kalenderjaar is niet alleen awareness voor het onderwerp gecreëerd’, vertelt hulman. ‘maar zijn ook meerdere overheden met ons het gesprek aangegaan. zo zijn zowel de provincie brabant als gelderland zeer actief bezig om de business case voor nul emissie busvervoer in kaart te brengen. een ander belangrijk winstpunt is het gelegde contact met de europese commissie en de uitp; de international association of public transport. de aangehaalde banden moeten in de komende periode tot resultaten leiden.

Vorig jaar zomer zag de Stichting Zero Emissie Busvervoer (SZEB) het levenslicht. Sindsdien ijvert de stichting onder leiding van Marijke van Haaren voor een ‘zero emissie’-transitie voor alle vijfduizend OV-bussen in Nederland. Recent trad Stefan Hulman toe tot de stichting als nieuw bestuurslid. ‘Zoals bekend is het onze ambitie om de vijfduizend bussen nul emissie te laten creëren en dat tenminste tegen de huidige kosten en als het kan zelfs nog goedkoper’, aldus Hulman.

‘Rekenwerk aan Total Cost of Ownership simulatiemodel gaat nu echt beginnen’

zo hopen wij een financiële bijdrage te krijgen om de total cost of ownership en het financieringsmodel van ons plan uit te rekenen. pas als namelijk duidelijk is dat het gehele wagenpark van nederlandse ov-bussen zero emissie kan rijden zonder dat het meer kost, zal dit tot succes en de daadwerkelijke uitrol leiden.’ echter op korte termijn zien hulman en de szeb ook al mogelijkheden tot succes. ‘zo zijn er overheden met forse ambities voor de komende jaren die nu al bussen elektrificeren en om schone technieken vragen. dergelijke initiatieven en onze activiteiten zullen meer en meer naar elkaar toe groeien. in die optiek kan het eerste jaar van de szeb ook als een succes bestempeld worden.’‘het komende half jaar willen wij daadwerkelijk een start maken met het uitrekenen van het beoogde business model. samen met de verschillende overheden en de marktpartijen moeten hiertoe serieuze stappen gezet worden. het is voor-alsnog moeilijk te zeggen hoeveel tijd het in beslag neemt om het total cost of ownership simulatiemodel te ontwikke-len. het zal in ieder geval niet binnen enkele maanden klaar zijn, maar eerder één tot twee jaar in beslag nemen.’

stefan hulman – sinds ruim een jaar directeur van de 9292|reisinformatiegroep – is begin augustus toegetreden tot het bestuur van de stichting zero emissie busvervoer (szeb). hulman was in het verleden onder meer wethouder verkeer & vervoer in rotterdam en (waarnemend) burgemeester van den helder en ridderkerk. 9292 is het onafhankelijke kruispunt tussen ov-bedrijven, overheid en reiziger. het bedrijf is de dagelijkse bron van reisinformatie voor het openbaar vervoer voor reizigers. hulman: ‘9292 kent een enorme opgave op het gebied van innovatie en productontwikkeling en opereert daarbij in het spannings-veld tussen vervoersbedrijven en overheden. in dit speelveld met verschillende belangen – zoals szeb dit ook kent – voel ik mij thuis, gecombineerd met de drive om innovaties en productontwikkeling te realiseren.’

Achtergrond Stefan Hulman

Kersvers bestuurslid Stefan Hulman over één jaar Stichting Zero Emissie Busvervoer:

35

De zoektocht naar nieuwe dienstverleners in slimme energienetten

‘Nederland loopt in Europa voorop met de ontwik-keling van slimme elektriciteitsnetten. Dat leidt tot een versterking van de Nederlandse economie: meer omzet en meer banen.’ Het zijn de woorden die minister Verhagen begin dit jaar uitsprak tijdens de presentatie van twaalf proeftuinen voor slimme elektriciteitsnetten. Smart grids zijn het nieuwe buzzword.

in europa lopen inmiddels vele honderden smart grid projecten. overigens is dat niet echt smart en met twaalf nederlandse projecten lopen we zeker niet voorop. deze proeftuinen gaan zeker bruikbare praktijkervaringen opleveren. ook zal er nagedacht worden over nieuwe verdienmodellen en businesscases. maar daarna? er zal niet veel gebeuren als er geen nieuwe dienstverleners opstaan.

het aantal partijen dat in de nieuwe dienstverlening rondom smart grids stapt is nog zeer beperkt. wij hebben slechts enkele voorbeelden van bedrijven die in de opkomst van decentrale energieopwekking ook kansen zien om de-tailhandelsnetwerken op te zetten. of bedrijven die nieuwe (informatie)technologie in de markt willen zetten. deze energiepioniers weten hoe moeilijk het is om de nieuwe ideeën aan de man te brengen in een wereld van bestaande infrastructuur en bijbehorende wet- en regelgeving.

of is het zo dat er nog geen markt voor deze nieuwe partijen is? het ligt voor de hand om te veronderstellen dat die nieuwe dienstverleners te vinden zijn op die plekken waar de problemen groot zijn. bij het electric vehicle symposium in los angeles was er nog nauwelijks iets te zien van de nieuwe dienstverleners. vreemd, want in een land waar een zwaarbelast net op 110 volt de dagelijkse praktijk vormt en als gevolg regelmatig hele wijken worden afgeschakeld, zou je deze nieuwe partijen toch mogen verwachten. de machtsverhoudingen liggen in amerika an-ders; ongesplitste energiebedrijven vormen machtsblokken die nieuwe toetreders uit de markt houden. ook is er in de aanpak geen gouden driehoek van bedrijven, kennisinstel-lingen en overheden. wat dat betreft ligt nederland qua kennisontwikkeling ook ver voor op de verenigde staten.laten wij eens out of the box denken: zie het smart grid als het internet waar vragers en aanbieders van diensten vrij

acteren. hier moeten kansen liggen voor een klein innovatief land als nederland om een voorsprong te pakken als we ken-nis weten om te zetten in bedrijvigheid.

we hebben een uitgelezen kans om uitgebreide praktijkproe-ven te doen. in de landelijke experimenten rondom slimme netten komt nog nauwelijks de combinatie met elektrisch vervoer voor. zijn er slimme combinaties mogelijk als de elektrische auto’s voor de benodigde dynamiek gaan zorgen? wij kunnen goed worden in systeeminnovaties. complexe vraagstukken en technologische ontwikkelingen op grensvlakken van bestaande sectoren als mobiliteit, energie, ict en high tech. innovatie op grensvlakken en complexe maatschappelijke en technologische vraagstukken als unique selling point voor de bv nederland ? in ieder geval gebeurt dit nu al: zo is het open charge protocol een europese hit. waar wij onder andere in de focusgebieden goed in zijn is de combinatie elektrisch vervoer , nieuwe diensten en laadinfra. slim laden als voorbereiding op het slimme net.

als brabantse ontwikkelings maatschappij zijn wij – in samenwerking met onze aandeelhouder provincie noord-brabant – geïnteresseerd om te investeren in slimme ar-rangementen. wij zoeken naar meer initiatiefnemers die door slimme markttoepassingen doorbraken kunnen realiseren. met deze partijen, en gebruikmakend van de investerings-bereidheid van netbeheerders in onze regio, willen wij tot marktintroductieprojecten komen. we hebben al concrete ervaringen met slimme laadoplossingen en zien kansen voor nieuwe toetreders en nieuwe marktmodellen. wij zouden als lagere overheden in brabant samen met de twee netbeheer-ders een laagdrempelig, level playing field kunnen bieden waarbij de markt aan zet is om met name de (semi-)private domeinen in te richten. wij willen de markt openhouden voor innovatie en daarbij onrendabele publieke rollen en taken ef-ficiënt inregelen voor alle gemeenten in brabant; te beginnen bij de vijf grote gemeenten.

de brabantse ontwikkelings maatschappij werkt voor de provincie aan het programma elektrisch rijden & slimme ener-gienetwerken en ik daag u uit aan te sluiten bij ons initiatief!

Marc de Haas,Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (mdehaas@bom.nl)

OVER DE GRENS

het guiness world record van de tweehonderdvijfenvijftig elektri-sche auto’s die deelnamen aan de pp electric rally werd gezet op de zaanse schans. de stoet had logischerwijs enige tijd nodig om de route van 3,2 kilometer vanaf het olympisch stadion af te leg-gen. de race naar de awardshow van de e-mobility awards – die uitgereikt werden in de passenger terminal amsterdam – werd bijna vanzelfsprekend een stuk sneller afgelegd.

Beste organisatie ‘Stimulering elektrisch vervoer medewerkers’tijdens de awardshow ontving hogeschool utrecht de jury award voor de organisatie die het beste elektrisch vervoer onder werknemers heeft gestimuleerd. jury-lid roland steinmetz:

Een Guiness world Record voor de grootste elektrische autoparade ter wereld. Het is de oogst van de tweede editie van de PP Electric Rally. Bovendien werden na afloop van de rally Taxi-E, Hogeschool Utrecht en Mondiaal de wit bekroond tot winnaar van de eerste E-Mobility Awards. Deze prijzen werden toegekend door een vakjury. Verder gingen de publieksprijzen naar Stichting het Nieuwe Rijden | EVC, Volker wessels, Rijkswaterstaat, Mondiaal de wit en Proov.

‘hogeschool utrecht heeft een doordacht en breed programma over duurzaamheid en mobiliteit doorgevoerd. zij promoten dit beleid sterk onder alle medewerkers. tenslotte is het een instantie van wie je dit niet direct zou verwachten.’ stichting het nieuwe rijden | evc en volker wessels wonnen in deze categorie beiden de publieks award.

Beste organisatie ‘Transformatie bedrijfsprocessen naar elektrisch vervoer’mondiaal de wit voerde volgens de jury de transformatie van bedrijfsprocessen naar elektrisch vervoer het beste door. ‘met lef is op eigen initiatief een elektrische vracht-wagen ontwikkeld. de bedrijfsprocessen zijn op actieradius

hierop aangepast en de vrachtwagens zijn door hele bedrijf ingezet. een geweldige prestatie’, aldus de jury. de publieks awards werd in deze categorie uitgereikt aan rijkswater-staat en mondiaal de wit.

Beste nieuwe elektrisch vervoer bedrijfsconcepttaxi-e sleepte de laatste juryprijs in de wacht voor het beste nieuwe bedrijfsconcept in elektrisch vervoer. steinmetz: ‘deze nieuwe taxi’s vormen een gedurfd concept in een spannende amsterdamse taxi-markt. het is een gedegen business model in een nichemarkt met hoogwaardige dienstverlening. er wordt veel publiciteit aan deze nieuwe taxi’s geschonken, dus dit beloofd veel goeds voor de toekomst’.

36

Uitreiking E-Mobility Awards aan negen winnaars absoluut hoogtepunt

Tweede editie PP Electric Rally zorgt voor wereldrecord

OVER DE GRENS

Op initiatief van APPM Mangement Consultants bracht een groep van overheidsvertegenwoordigers, onderzoekers en ondernemers half september een bezoek aan London. De elektrische dagexcursie was niet alleen een kans om de Londense activiteiten op het gebied van elektrisch vervoer onder de loep te nemen, maar ook een mooi moment om de banden aan te halen met onze westerburen. want naast enkele hooggeplaatste ambtenaren waren vertegen-woordigers vanuit de energiesector en van de zijde van de laadinfrastructuur aanwezig.

londen heeft de ambitie om zo snel mogelijk honderddui-zend elektrische voertuigen in de stad te laten rijden. sinds twee jaar wordt laadinfrastructuur uitgerold en onderne-mers zetten volop in op elektrisch rijden. ook tijdens de olympische spelen reden atleten en officials elektrisch. het een en ander wordt mogelijk gemaakt via het programma source london, dat uitgevoerd wordt door de publieke organisatie transport for london. ‘verder wordt op niveau van het verenigd koninkrijk door het office for low emission vehicles (olev) aan elektrisch vervoer gewerkt’, licht mark

van kerkhof van appm toe. ‘zij heeft maar liefst een budget van vierhonderd miljoen pond, oftewel een half miljard euro. een dergelijk budget is natuurlijk een veelvoud van wat in nederland beschikbaar is.’

Creatieftoch heeft van kerkhof net als alle anderen in londen het idee gekregen dat de luxe aan middelen niet altijd leidt tot de beste resultaten. ‘het valt op dat de strategie geënt is op de korte termijn. een groot deel van het budget wordt namelijk aangewend voor fiscale stimulering aan burgers en bedrijven om elektrische voertuigen aan te schaffen. in nederland richten wij ons vooral op het creëren van de juiste randvoor-waarden om op de langere termijn succesvol te zijn.’‘mijn persoonlijke conclusie is dat alleen veel geld beschikbaar stellen voor elektrisch vervoer niet voldoende is’, vervolgt van kerkhof. ‘het maakt lui, in nederland zijn de middelen beperkt en hierdoor worden ondernemers creatiever. in londen zou men kunnen leren van nederland door bijvoorbeeld met het beschikbare geld meer initiatie-ven voor het gebruik van elektrisch vervoer te stimuleren. londen heeft door de beschikbaarheid van laadinfra en de

gemiddeld korte verplaatsing een ideale situatie voor het gebruik van elektrisch vervoer.’

Olympischna in de ochtend inzage te hebben gekregen in het londense beleid en een uitgebreide netwerklunch, stond de middag in het teken van de olympische spelen. in het veld werd een bezoek gebracht aan de laadinfrastructuur die tijdens de olympische spelen is gebruikt. ‘in londen heeft men tijdens dit evenement voor het eerst gebruik gemaakt van type 2 en mode 3 laadpalen’, licht van kerk-hof toe. ‘bmw mocht tijdens de spelen het gehele vervoer verzorgen en deed dat onder meer met tweehonderd elektrische voertuigen: honderdzestig activee’s en veertig mini’s. de voertuigen zijn inmiddels herverdeeld over de wereldwijde car sharingprogramma’s. het bijzondere aan het project is dat het in een zeer korte periode ongekend veel informatie heeft opgeleverd. niet alleen over de voertuigen zelf, maar ook over de invloed op het net van het gelijktijdig laden van veel voertuigen in een kort tijdsbestek in een kleine ruimte. en wat blijkt? het heeft niet of nauwelijks tot problemen geleid.’

37

Nederlandse delegatie bezoekt ‘elektrisch’ Londen

3438

Aan het einde van dit kalenderjaar loopt het Friese stimuleringsprogramma Drive4Electric ten einde. De publiek-private samenwerking heeft sinds 2008 in Friesland elektrisch vervoer en de bijkomende werkgelegenheid gestimuleerd. ‘wij kunnen tevreden terugkijken op de neergezette prestaties met de forse doorgroei van elektrisch varen en de Vriendenclub als absolute hoogtepunten’, stelt Hans Verwijs, projectleider van Drive4Electric.

‘Vriendenclub is de “drive” van Drive4Electric’

Projectleider Hans Verwijs over naderend einde van Fries stimuleringsprogramma:

vanuit leeuwarden ontstond vijf jaar geleden het programma drive4electric. de gemeente leeuwarden en de provincie friesland spraken gezamenlijk de ambitie uit om elektrisch vervoer van de grond te krijgen. naast duurzaamheid vormt ook het scheppen van meer werkgelegenheid een belangrijk onderdeel van de doelstelling van drive4electric. bovendien hebben de afgelopen jaren alliander, nhl hogeschool, stifting elektrysk farre fryslân (seff), essent , nom en energyvalley zich aangesloten bij het verband.

Doelstellingmet name elektrisch varen heeft in friesland de afgelopen jaren een ongekende vlucht genomen. ‘wat begon met enkele fluis-terbootjes is uitgegroeid tot een nieuwe pijler voor zo’n twintig scheepsbedrijven in onze provincie’, stelt verwijs tevreden vast. ‘er is zelfs een moment geweest dat er meer elektrische boten in friesland waren dan elektrische auto’s in nederland. dit is mede te danken aan subsidiemaatregelen voor ombouw van boten en voor oplaadpunten vanuit het provinciebestuur. inmiddels varen er ruim 440 elektrische boten rond in onze pro-vincie. ik ben ook overtuigd dat de doelstelling van drieduizend elektrische vaartuigen in 2015 gehaald gaat worden.’ondanks dat het doel om binnen de provincie in 2015 over drieduizend elektrische voertuigen te beschikken nog ver weg is, is verwijs ook niet ontevreden over de bereikte resultaten op dit domein. ‘wij hebben ongekend veel friezen laten ken-nismaken met elektrisch rijden. zo hebben veel ambtenaren en bestuurders van friese gemeenten een bepaalde periode een elektrische auto getest. als tegenprestatie voor het lenen van de drive4electric-auto vragen wij hun ervaring te melden op twitter. hierdoor rijden er eigenlijk minstens honderd passagiers mee. verder hebben wij samen met bedrijven ook zeer veel consumenten elektrisch rijden laten ervaren. verder zijn door bedrijven meer dan honderd elektrische voertuigen inclusief infrastructuur in gebruik genomen. de oogst is niet al-leen materieel. binnen heel nederland is namelijk ook de friese ambitie om de schoonste en stilste provincie van nederland te zijn bekend. mede hierdoor is friesland tot focusgebied benoemd door het landelijk formule e-team. en iets wat niet

ongenoemd mag blijven, is het feit dat friesland als eerste voor een concessie zes elektrische bussen heeft aanbesteed. deze gaan rondrijden op het waddeneiland schiermonnikoog.’

Vriendenclubverder wil verwijs ook de vriendenclub niet ongenoemd laten. drive4electric liet de vriendenclub vorig jaar het leven zien om in de noordelijke provincie de vraag naar elektrische twee- en vierwielers verder te stimuleren. ‘de vriendenclub is een platform

waar bedrijven met vragen op het gebied van elektrische mobi-liteit worden gekoppeld aan bedrijven die daar oplossingen voor hebben of kunnen ontwikkelen’, licht verwijs toe. ‘meerdere keren per jaar organiseren wij netwerkbijeenkomsten bij bedrijven die zich bezighouden met elektrische mobiliteit. het een en ander heeft ondertussen tot een ledenaantal van ruim driehonderd geleid. de vriendenclub is de “drive” van drive4electric gebleken. mede daarom willen wij aan het eind van het jaar voor de vrien-denclub een afsluitend drive4electric-evenement organiseren.’

Drive4Electric-projectleider Hans Verwijs

39

Frits Verheij aan de slag als voorzitter TKI Switch2SmartGrids

Frits Verheij, director Smart Energy bij energiekennisbedrijf DNV KEMA Energy & Sustainability, werd eind augustus officieel benoemd tot voorzitter van de Stichting TKI Switch2SmartGrids die onderdeel uitmaakt van het topsectorenbeleid (Topsector Energie). Een van de onderwerpen waarmee het topconsortium aan de slag gaat is elektrisch vervoer. ‘wij zullen ons onder meer concentreren op de interactie tussen laadpunten en het energienet en tussen voertuigen en het energiesysteem’, aldus Verheij.

binnen de topsector energie vormen smart grids een cruciaal thema. in feite kan het zelfs beschouwd worden als de spin in het web van de andere thema’s. het maakt velen thema’s mogelijk zoals grootschalige toepassing van duurzame energiebronnen en de implementatie van honderdduizenden, of – op de wat langere termijn – zelfs miljoenen elektrische auto’s in de energie-infrastructuur. zonder smart grids zijn immense investeringen in verzwa-ring van de energie-infrastructuur nodig.

Spectrumlogischerwijs heeft het domein smart grids de afgelopen jaren in nederland aan belang gewonnen. er is onder meer een groot aantal concrete projecten en initiatieven ontwikkeld door een breed spectrum aan bedrijven, ken-nisinstellingen en overheden. zo werd in de groningse wijk hoogkerk met powermatching city het eerste ‘live’ demonstratieproject in de wereld uitgevoerd en bun-delde een dertigtal bedrijven zijn krachten in het smart energy collective. bovendien ging ook het innovatiepro-gramma intelligente netten (ipin) van start, dat leidde tot twaalf innovatieprojecten die gezamenlijk zestien miljoen euro subsidie kregen.‘en de tki smart grids zal deze lijn voortzetten’, opent verheij het gesprek. ‘eind augustus is de stichting tki switch2smartgrids inderdaad officieel opgetuigd. het is een virtuele organisatie om de kosten zo laag mogelijk te houden. ik ben aangesteld als voorzitter, wil kling van de technische universiteit eindhoven is vice-voorzitter en mar-cel de haan (fme-cwm) zal als penningmeester fungeren.’

Focusgebieden‘de tki kent een zestal werkgroepen’, vervolgt verheij. ‘al-lereerst zijn dit vier werkgroepen die overeenkomen met de vier programmalijnen van het innovatiecontract smart grids. in 2012 werken deze groepen aan geselecteerde focusgebieden. de programmalijnen zijn achtereenvol-gens diensten en producten (intelligente applicaties en energiemanagement), de virtuele infrastructuur (inter-

nationale standaardisering ), de fysieke infrastructuur (energieconversie en netintegratie) en tenslotte institu-tionele en sociale innovatie. de twee extra werkgroepen zijn strategische projecten en regionale contacten. de eerste van deze twee werkgroepen is om te voorkomen dat initiatieven voor nieuwe projecten tussen wal en schip van diverse thema’s vallen en de tweede is geënt op het onderhouden van goed contact met de regio’s waarin al kleine ecosystemen voor smart grids ontstaan.’inmiddels is niet alleen de werkgroep van start gegaan, maar is ook het toekennen van de budgetten vanuit de rijksoverheid begonnen. de eerste tki-tender voor 2012 is inmiddels gesloten en de tweede tender – met een budget van 6,35 miljoen euro – sluit op 1 oktober. ‘de activiteiten staan momenteel dan ook in het teken van zorgen voor goede input voor de gedefinieerde focus-gebieden en bijbehorende projecten. ik hoop dat niet alleen bekende partijen meedoen maar zie juist ook graag nieuwe gezichten aanhaken.’

Cohesiemaar het gaat verheij en zijn team niet enkel om het optuigen van projecten. minstens even belangrijk is vol-gens de voorman het creëren van een goed ecosysteem. ‘niet alleen in nederland, maar ook internationaal zijn de initiatieven rond smart grids zeer divers en versnipperd. het stikt letterlijk van de initiatieven. wij willen cohesie creëren en meer samenwerking in het ecosysteem genereren. het is een van de belangrijkste doelen van de tki en natuurlijk re-latief ook een lange termijndoel. een volwassen ecosysteem realiseer je immers niet in een kort tijdbestek.’‘bedrijven kunnen nog altijd aanhaken bij de tki smart grids’, besluit verheij. ‘zo hebben wij recent bijeenkom-sten georganiseerd in de verschillende regio’s. wij hebben daarbij onder meer groningen, eindhoven en amsterdam aangedaan. smart grids vormen namelijk een speelveld dat in de kinderschoenen staat en waar de komende jaren grote ontwikkelingen zijn te voorzien. voor de tki is het de uitdaging dit alles in goede banen te leiden.’

Frits Verheij, voorzitter TKI Switch2SmartGrids

LOKALE DUURZAME ENERGIEOPWEKKING IN DE GEBOUWDE OMGEVING

Media partners: Organisator:

E C O N E R G I E

BOEK NU UW STAND

SPONSOR WORDEN OF EEN STAND OP ECONERGIE? KIJK VOOR MEER INFORMATIE EN DE MOGELIJKHEDEN OP WWW.ECONERGIE.NU

THEORIEËN, STRATEGIEËN EN PRAKTIJKOPLOSSINGEN A Zon- en windenergie A PV en warmte opwekking A Warmte kracht koppeling A Warmte- en koudeopslag

DE NIEUWSTE DUURZAME PRODUCTONTWIKKELINGEN EN TECHNOLOGIEËN A Luister naar topsprekers uit bedrijfsleven en overheid

tijdens de conferentie A Ontmoet beslissers, eindgebruikers en producenten

ECONERGIE CONFERENTIE & BEURS A 29 & 30 JANUARI 2013 A INTRES HOEVELAKEN

EEVC

Politics

Industry

R & D

End Users

NGOs

Uitsluitend elektrisch rijden is een uitdaging

Als mij wordt gevraagd welke rol elektrisch vervoer voor Europcar speelt, dan kan ik zeggen dat wij als autoverhuurder graag voorop willen lopen wat betreft de verhuur van elektrische auto’s. En eigenlijk niet alleen wat auto’s betreft; deze mag zelfs breder getrokken worden naar elektrische mobiliteit in het algemeen.

het wagenpark van europcar bestaat dan ook uit elektri-sche auto’s zoals de opel ampera en de nissan leaf, maar ook uit elektrische scooters en hybride voertuigen. deze investering hebben we niet alleen gedaan om voorop te kunnen lopen als de meest groene autoverhuurder, maar ook om ervaring op te doen met elektrisch vervoer, om zo goed te weten waarover we het hebben als het over elektrisch vervoer gaat. voor zowel europcar nederland als europcar internationaal is elektrisch vervoer een belangrijke propositie. dit kenmerkt zich door het feit dat europcar internationaal al een aantal jaren op rij de world’s leading green transport solution company is.

echter, het stimuleren van elektrische mobiliteit kunnen wij als bedrijf niet alleen. onlangs zijn wij dan ook lid geworden van de stichting doet. doet is de branche-vereniging voor elektrisch vervoer in nederland. het acroniem doet staat voor dutch organisation for electric transport. de missie is het versnellen van de introductie van elektrisch vervoer in nederland door middel van een samenwerking van ondernemers met een core business in elektrisch vervoer. dit doet zij vanuit drie kernactiviteiten: lobby, kennisdeling en projecten. doet schakelt tussen marktpartijen in elektrisch vervoer en de overheid, ze bevordert en stimuleert samenwerking en kennisdeling tussen haar leden. door middel van proeftuinen en projecten zorgt zij ervoor dat elektrisch vervoer direct op gang wordt gebracht en wordt gepromoot.

de reden waarom wij als europcar ons hebben aangesloten bij doet, is omdat wij het belangrijk vinden om onderdeel te zijn van dé branchevereniging voor elektrisch vervoer in nederland en om zo met alle leden gezamenlijk een grote schaalverandering door te voeren op het gebied van elektrisch vervoer. alleen zo kan het elektrisch

vervoer een kans van slagen krijgen ben ik van mening. als autoverhuurbedrijf willen wij nauw betrokken zijn bij de ontwikkelingen op het gebied van duurzame mobiliteit, omdat het reduceren van co2-uitstoot ook voor ons een belangrijk punt is. europcar hecht veel waarde aan een schone leefomgeving en maatschappelijk verantwoord ondernemen, hierdoor hopen wij de positieve bijdrage aan mens en milieu verder te verhogen. in 2007 hebben wij een energiezuinig autoverhuurlabel opgezet; goforgreen. in het goforgreen wagenpark zitten uitsluitend auto’s behorend tot het a- en b energielabel. daarnaast zitten hierin uitsluitend huurauto’s met een bijtelling van veertien en twintig procent. vanuit deze verhuuropbrengsten uit het goforgreen label schenken wij jaarlijks vijf procent aan na-tuurmonumenten. natuurmonumenten is een vereniging van ruim 880.000 leden, met een gezamenlijk doel: zorgen voor natuur in nederland. daarom verwerft en beheert natuurmonumenten natuurgebieden. zo houdt natuurmo-numenten nederland open en groen, en kunnen we blijven genieten van de natuur. als je als bedrijf co2 produceert dan vind ik dat je ook iets moet terug doen voor de natuur.

ondanks het feit dat wij ondernemers, en in de nabije toekomst ook consumenten, de kans bieden om ervaring op te doen met elektrisch rijden, moet ik de kantteke-ning maken dat het verhuren van uitsluitend elektrische voertuigen wel degelijk een moeilijke business is. dit vanwege de beperkte actieradius van elektrische auto’s en de relatief hoge kostprijs.

de oplossing is om naast het aanbieden van elektrische voertuigen ook aanvullende mobiliteit voor elektrisch ver-voer aan te bieden. als je een keer vanuit groningen naar maastricht moet dan kom je met elektrische auto naar ons toe, wij zorgen voor een energie zuinige auto om mee naar maastricht te rijden en als je terugkomt dan zorgen wij er ook nog eens voor dat je elektrische auto weer opgeladen voor je klaarstaat! zowel het aanbieden van elektrisch vervoer als aanvullend vervoer voor de lange afstand, dáár ligt onze kracht.

Mark DijkstraAlgemeen directeur Europcar

41

DE VAKBEURS VOOR OPTIMAAL BESPAREN

• Dé nationale energiebeurs

• Alles over energie inkopen, duurzame

energie en energiebesparing

• Laatste nieuws over regelgeving,

energiezuinige bouwconcepten

en duurzame oplossingen

DE VAKBEURS VOOR OPTIMAAL BESPAREN

• Alles over energie inkopen, duurzame

• Laatste nieuws over regelgeving,

energiezuinige bouwconcepten

9 - 11 OKT 2012BRABANTHALLEN ‘S HERTOGENBOSCHREGISTREER MET CODE 10000828

VIA WWW.ENERGIEVAKBEURS.NL

VOOR GRATIS TOEGANG

NIEUWPASSIEF BOUWEN EVENT

EXPOSITIEPROGRAMMA

& WORKSHOPS

PASSIEFBOUWENEVENT.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

EXPOSITIEPROGRAMMA

& WORKSHOPS & WORKSHOPS

PASSIEFBOUWENEVENT.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

PASSIEFBOUWENEVENT.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

PASSIEFBOUWENEVENT.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

PASSIEFBOUWENEVENT.NL

WWW.PASSIEFBOUWENEVENT

.NL

PASSIEFBOUWENEVENT.NL

VOOR GRATIS TOEGANG

Energie vakbeurs & Energie 2012

@Energievakbeurs (#energievakbeurs)

voor mensen die veel korte ritjes maken en voornamelijk in de stad rijden, is de smart fortwo een serieus alter-natief. smart introduceert nu de derde generatie van de fortwo electric drive en daarvan kun je gerust zeggen dat het een ideale stadsauto is.

Car2gowie weleens in amsterdam komt heeft hoogstwaar-schijnlijk al eens een elektrische smart zien rijden. daar rijden immers driehonderd geruisloze smarts rond. zij maken onderdeel uit van het deelautoproject car2go en kunnen spontaan worden gehuurd. het betreft hier echter allemaal modellen van de tweede generatie. de versie die zerauto reed en de eind maart 2013 voor iedereen te koop is, is die van de derde generatie. en die heeft niet zomaar een opfrisbeurtje ondergaan.het grootste verschil zit ‘m in de elektromotor. die is krachti-ger en levert nu een piekvermogen van vijfenvijftig kilowatt en vijfenzeventig pk tegen dertig kilowatt en eenenveertig pk van zijn voorganger. dit betekent dat de smart nu een stuk sneller accelereert. de grens van zestig kilometer per uur bereik je al na 4,8 seconden en na krap elf seconden wijst de snelheidsmeter honderd kliometer per uur aan. de vorige fortwo electric drive had voor het sprintje naar honderd kilo-meter per uur twee maal zoveel tijd nodig. in de praktijk blijkt pas echt hoe snel het kleine rakkertje is. tot een snelheid van zestig kilometer per uur ben je in ieder geval veel andere weggebruikers de baas – zelfs een motorrijder die even niet oplette – legde het af tegen de smart.

Zwaartepuntfijn is ook dat door de toepassing van de elektromotor afscheid is genomen van de semi-automaat die dienst doet

in de reguliere smart. die transmissie is namelijk door velen gehekeld om zijn schakelgedrag, het ‘inhouden’ tijdens het overschakelen. de traploze transmissie in de smart fortwo electric drive doet zijn werk prima. de wegligging is meer dan in orde. door het accupakket in de bodem weg te stoppen, blijft het zwaartepunt relatief laag. dat komt de rijeigenschappen ten goede. ook is de elektrische variant niet veel zwaarder dan zijn conventi-oneel aangedreven broertje: achthonderdveertig versus zevenhonderdvijftig kilogram.een veelgehoord argument tegen elektrische auto’s is de geringe actieradius. de gemiddelde smart-rijder legt echter geen honderden kilometers per rit af; eerder veertig tot vijftig. de actieradius van honderdvijfenveertig kilometer – een stijging van tien kilometer – is daarmee dus meer dan voldoende. is het accupakket helemaal leeg, dan neemt het volledig volladen aan een normaal stopcontact zeven uur in beslag. een wallbox snoept daar nog een uurtje vanaf. via een snellader is het binnen een uurtje gepiept.

Accu hurenwie een smart fortwo electric drive wil, kan deze op ver-schillende manieren aanschaffen. je kunt ervoor kiezen om de auto te kopen volgens het ‘sale & care’-model waarbij de accu wordt gehuurd à vijfenzestig euro per maand. de aanschafprijs bedraagt dan 18.910 euro voor de coupé en voor de cabrio 22.000 euro. wie alles in één wil aanschaffen betaalt 23.680 euro voor de coupé of 26.770 euro voor de open versie. een flink bedrag zou je denken, maar bedenk wel dat voor de smart fortwo electric drive alle mogelijke belastingvoordelen gelden. bovendien is stroom nog altijd een stuk goedkoper dan benzine. en voor in de stad is er eigenlijk geen slimmer autootje denkbaar!

In de rubriek EVFocus test de redactie van E-Mobility ieder kwartaal elektrische voertuigen die op de Nederlandse wegen geïntroduceerd worden. Deze maand bericht Lars Bouten van ZERAuto voor E-Mobility over zijn ervaringen met de smart fortwo.

Slim alternatief voor de stad

EVFOCUS

43

B E U R S & C O N F E R E N T I E S : I N N O V A T I E E N D U U R Z A M E M O B I L I T E I T

BusTech2012

14 EN 15 NOVEMBER 2012 EXPO HAARLEMMERMEER

VIJFHUIZEN

WORD SPONSOR OF BOEK D IRECT UW STAND OP WWW.BUSTECH .NL

Eerste Neder landse totaa lbeurs Duurzaamhe id voor OV-BUSSEN TOURINGCARS en TAXIBUSSEN

DE NIEUWSTE DUURZAME TECHNIEKEN ONDER ÉÉN DAK:- Accu technologie - Airconditioning - Banden - Bio brandstof - Elektrisch - Hybride

- Navigatie apparatuur - Waterstof - Etc.

n Nieuwste duurzame productontwikkelingen en technologieënn Groot overdekt buitenterrein voor demonstraties en rondritten

n Topsprekers tijdens de conferenties : Duurzaam aanbesteden en Duurzame voertuigtechniekenn Ontmoet beslissers, eindgebruikers en producenten

Totaalbeurs duurzaamheid voor OV-BUSSEN, TOURINGCARS en TAXI BUSSEN

n De nieuwste duurzame techn ieken onder één dak

n Overdekt bu itenterrein voor demonstraties en rondritten

n Ontmoet besl issers, eindgebru ikers en producenten

n Bl ijf op de hoogte en schrijf u in voor de conferenties :

Duurzaam aanbesteden en Duurzame voertu igtechn ieken

R E G I S T R E E R U N U G R AT I S V O O R D E B E U R S E N / O F S C H R I J F U I N V O O R D E C O N F E R E N T I E S WWW . B U S T E C H . N L

OrganisatorAdviescommissie

Instituut voor Duurzame Mobiliteit

Media partners

E-Mobility Activiteitenkalenderautomotive (net)works! missie barcelona – 1 tot en met 4 oktober 2012 – barcelona, spanje

handels- en netwerkmissie naar barcelona georganiseerd door automotive networksautomotive (net)works. tijdens de reis vindt onder meer een krachtmeting plaats tussen de elektrische raceteams van de technische universiteit van eindhoven en catalunya.

roadmap bijeenkomst tki automotive – 3 oktober 2012 – ’s-hertogenboschhet tki-bureau high tech systemen & materiaal organiseert een bijeenkomst voor

de topsector waar automotive onder valt. het thema van de meeting is de roadmap 2013. www.htsm.nl

‘innovation in e-mobility - baden-württemberg’ – 9 oktober 2012 – baden-württemberg, duitslandflanders investment & trade (fit) organiseert in samenwerking met agoria automotive, flanders’ drive, iwt en de vlaamse

proeftuin elektrische voertuigen een tweedaagse missie naar stuttgart rond het thema ‘innovatie in elektromobiliteit’. www.flanderstrade.be

ecomobiel 2012 – 9 en 10 oktober 2012 – rotterdam, nederlandde vierde editie van deze vakbeurs voor duurzame mobiliteit vindt plaats in ahoy rotterdam

en maakt opnieuw een stap in grootte, aantal deelnemers en aantal bezoekers.www.ecomobiel.nl

ecartec münchen – 23 tot en met 25 oktober 2012 – münchen, duitslandde ecartec zal ook dit jaar veel professionals uit de elektrische voertuigtechnologie aantrekken. er zijn dit keer twee conferenties:

‘the 1st international conference for electric and hybrid busses’ en ‘the 4th ecartec conference for individual electric mobility’. www.ecartec.de

grid intelligence: wegwijs in het europese ‘smart grid’ – 14 november 2012 – brussel, belgiësmart grids zijn hot. dit uit zich op europees niveau in een kluwen van initiatieven, organisaties en projecten. in deze sessie

probeert smart grid flanders de kluwen te ontwarren en gaat ze op zoek naar de lessons learned en best practices tot nog toe.www.smartgridflanders.be

bustech 2012 – 14 en 15 november 2012 – vijfhuizenbustechis een tweejaarlijks evenement in nederland dat zich richt op duurzame

oplossingen voor bussen: te weten ov-bussen, touringcars en taxibussen.www.bustech.nl

energy delta convention 2012 – 19 tot en met 21 november 2012 – groningende energy delta convention is een international platform voor energie-experts met bijzondere aandacht voor smart grids.

www.energyconvention.nl

european electric vehicle congress 2012 – 19 tot en met 22 november 2012 – brussel, belgiëde europese elektrische voertuig conferentie is een wereldwijd platform waar industrie, overheden en kennisinstellingen samenkomen.

www.eevc.eu

45

46

colofon

Jaargang 3 – Nr. 3 September 2012e-mobility is een onafhankelijk vakblad over elektrisch rijden en smart grids en verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 5.000 exemplaren in nederland en vlaanderen.

Uitgever & Hoofdredacteuredwin van gastel (eg media)(e). edwin@emobilitymagazine.nl

Vormgevingbette van loenen (eg media)(e). bette@egmedia.nl

Eindredactie els stultiens

Fotografievincent knoops en robert ten berge

Columnistenrenate hemerik (vna lease), marc de haas (nv bom)en mark dijkstra (europcar)

Drukroto smeets

Abonnementen & Advertentieswww.emobilitymagazine.nl of verkoop@emobilitymagazine.nl

Redactieadviesraadledensteef korfker (vereniging doet), inge wijgerse (stedin), anton wolthuis (automotivenl), edith groenewolt (bom) en marianne van den oever (formule e-team)

Partners

Ambassadeurs

© eg media 2012 - niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de uitgever. redactie en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. niettemin kunnen zij geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventueel in deze uitgave voorkomende onjuistheden.

E-Mobility Register

AutomotiveNLbranchevereniging automotive industriesteenovenweg 1, 5708 hn helmondt. 0492-562500 / e. info@automotivenl.com

ALFEN bv alfen levert onder de naam icu een complete reeks van oplossingen voor het opladen van elektrische voertuigenpostbus 1042, 1300 ba almere t. 036 - 549 34 00 / e. info@icu-charging-stations.com

APPM management consultantsspicalaan 8, 2132 jg hoofddorpt. 023-5621630 / i. www.appm.nl

Brabantse Ontwikkelings Maatschappijontwikkelingsmaatschappij van de provincie noord-brabantgoirleseweg 15, 5026 pb tilburgt. 088-8311120 / i. www.bom.nl

Vereniging DOETbranchevereniging voor elektrisch rijden e. info@doetdoet.nli. www.doetdoet.nl

Door uw bedrijf en bedrijfsactiviteiten op te laten nemen in het E-Mobility Register wordt u voor slechts 500 euro per jaar ieder kwartaal onder de aandacht gebracht bij duizenden elektrisch rijden professionals, van autofabrikanten, tot it-bedrijven, materialenleveran-ciers, financiële instellingen, onderzoekers en investeerders. Vul het ‘E-Mobility Register’ formulier digitaal in via www.e-mobilitymagazine.nl/industrieregister

Dutch Organisation for Electric Transport

Dutch Organisation for Electric Transport

LYRIC Motion Beneluxpersonal transportation vehicle (ptv)dorpsstraat 64, 7261 ax ruurloi. www.lyricmotion.nl / e. info@lyricmotion.nl

Advies- en ingenieursbureau Movaresactief op het raakvlak van energie, mobiliteit, ruimte en infrastructuur / i. www.movares.nl/elektrischrijden t. 030-265 3712 / e. e-rijden@movares.nl

Netbeheer Nederlandbrancheorganisatie van regionale en landelijke netbeheerdersutrechtseweg 310, 6812 ar arnhemt. 026-3569500 / i. www.netbeheernederland.nl

Technische Universiteit Eindhovendiverse wetenschappelijke automotive opleidingene. automotive@tue.nli. www.tue.nl/automotive

Technolution B.V.the right developmentzuidelijk halfrond 1, postbus 2013, 2800 bd goudat. 0182-594000 / i. www.technolution.eu

100% Mooier Nederland

elektrisch op weg naar een

Elektrisch Vervoer

breda hoofddorp zoetermeer appm.nl

APPM realiseert elektrisch rijden voor talloze

overheden en bedrijven in Nederland, sinds de opkomst

van Elektrisch Vervoer. Als marktleider in Nederland

hebben we de kennis op dit gebied,

veel ervaring en een groot netwerk.

Wat kunnen wij voor u betekenen?

- Identificeren van kansen op het gebied van Elektrisch

Vervoer voor uw organisatie;

- Vertalen van kansen naar concrete actie- en uitvoerings-

programma’s, quick wins en projectvoorstellen;

- Projectmanagement en aanbesteding voor de uitrol van

elektrisch vervoer en (snel)laadinfrastructuur in het bijzonder;

- Organiseren van samenwerking, met o.a. overheden,

netbeheerders, energieleveranciers en andere marktpartijen;

- Communicatie en flankerende maatregelen;

- Ontwikkelen van mobiliteitsconcepten die bijdragen aan

het gebruik van Elektrisch Vervoer, zoals elektrisch OV,

taxi’s en scooters;

- Advies, strategie en beleid.

APPM bestaat uit zo’n

60 professionals. Onze

bedrijfscultuur is gebaseerd

op vrijheid, verantwoor-

delijkheid en vertrouwen.

Wilt u kennis met ons maken?

Neem dan contact op met

Mark van Kerkhof, via

079 - 3600044 of

kerkhof@appm.nl.

Nederland mooier maken

125173_advertentie_energy_klimaat.indd 1 05-03-12 15:35

Het eerstelaadpunt voorzienvan gerenommeerdDEKRA seal.

ICU Twin, bewezen veilig en betrouwbaar.

ICU facilitates easy and reliable electric driving

ALFEN bv Almere | Tel: 036 - 549 34 00 | E-mail: info@icu-charging-stations.com | www.icu-charging-stations.com

13 juni 2012 is het eerste

DEKRA seal voor laadpunten

voor elektrische voertuigen

toegekend aan de ICU Twin

van ALFEN. Deze gerenom-

meerde certifi cering onderkent

een veilige en betrouwbare

werking van de ICU Twin,

iets wat essentieel is.

Kiest u voor zekerheid

dan is de ICU Twin dus

de meest logische keuze.

Geïnteresseerd? Kom

dan langs op stand G043

tijdens dé beurs voor

duurzame mobiliteit!

Bezoek ons op stand G043!

120912_ICU_ontwerp_advertentie_dekra_A4.indd 1 12-09-12 10:56