TÌM HIÉU DÀC DIEM CÙA OÒI NGÙ TRI THUC KHOA HOC XÀ HÒI & NHÀN VÀN NUÒC TA HIEN NAY

N g ó Thi PhifgTng Khoa Trìèi hoc, Tntdng DHKHXH&NV, DHQGHN

Nhtìng nàm gàn day, Dàng va Nhà nUde ta dàc biet quan tàm dén

nàng cao chà't lUdng nguón lUc con ngudi, trong dd viec xày dUng va

phàt trién ddi ngù tri thùe khoa bgc xà boi & nhàn vàn (KHXH & NV)

ngày càng vtìng manh, dàp ùng yéu càu ngày càng cao cùa sU nghiép

ddi mdi dà't nUdc là mot nhiem vu cà'p bàcb va làu dai. Tìm hiéu dàc

diém phàn ành bàn chà't cùa ddi ngù tri thùe KHXH & NV nhàm cung

cà'p mot ed sd quan trgng de ed nhùng dinh hudng, giài phàp dùng

dàn thUc hien nhiem vu trén. Dd là muc dich ma bài vié't này mud'n

de cap dén.

Ddi ngù tri thùe KHXH .& NV là mot bg phàn cùa tàng Idp tri

thùe, ed nhiem vu sàng tao va truyén ha tri thùe KHXH & NV (tri thùe

ve epn ngUdi, mdi quan he giùa con ngUdi vdi con ngUdi, vdi xà boi),

qua dd tham già trUc tié'p vào ddi sd'ng chinh tri - xà boi, là lue lUdng

ehinh trong viéc xày dUng nén tàng tu tudng - ly luàn, xày dUng ddi

song vàn boa, tinh thàn cùa xà boi, gap phàn quan trgng vào sU phàt

trien xà boi nói chung.

O nude ta, ddi ngù tri thùe KHXH & NV, ngoài nhiìng dàc diém chung cùa tàng Idp tri thùe Viet Nam, cdn ed nhùng dàc diém dac thù. The hien:

Thù nhà't, dai ngu tri thùe KHXH & NV hien nay là sU tié'p nói bg

phàn tri thùe KHXH & NV trUdc day, mot bg phàn dién hinh nhdt cùa

tri thùe Viet Nam trong lich su dàn toc ta.

547

Ky nguyén ddc làp cùa qud'e già dàn toc Viet Nam bàt dàu tu ehién thàng Bach Dàng vi dai cùa Ngd Quyén, két thùe thdi ky thugc dia cùa che do phong kién pbudng Bàc. Hàu hét càc triéu dai phong kién nude ta déu hét sue quan tàm dé'n viéc dào tao Idp ngUdi "hién tài" phue vu cho viéc giù ddc làp dàn toc va xày dUng phàt trién dà't nUdc. Tàng Idp tri thùe Viet Nam thUe sU ra ddi tu triéu dai nhà Ly, khi vua Ly Thành Tdng cho xày dUng vàn mié'u Qud'e Tu Giàm, trUde hét là de dào tao cho Hoàng Tbài tu va con em càc quan lai, sau nùa là con em bình dàn ed diéu kién. Sau khoa thi dàu tién (3-1075), lién tiép càc triéu dai: Tran, Ho, Le, Mac, Tày Sdn, Nguyén dà to chùc 183 khoa thi tién si boac tUdng dudng va lUa ehgn dUdc 2898 nhà Khoa bang, trong dd ed 47 trang nguyén, 48 bang nhàn, 75 tham boa va hàng ebue van tu tài. Mae dù chUa phài là toàn bg, nhUng ed thè eoi, hg là bg phàn cd't Idi cùa tàng Idp tri thùe nude ta lue dd va là dai dién cho tri tue cùa dàn toc Viet Nam.

Do diéu kién kinh té'-xà hgi (san xuà't tièu ndng, che' do phong kién) va cùng vdi no là viéc de cao Nho giào trong nén giào due, nén tri thùe nude ta trong lich su, cbù yè'u là tri thùe KHXH & NV, dUdc dào tao dUa trén nén tàng tri thùe cùa Nho giào, hudng vào cdng viec vàn chUdng phù lue, dui mài kinh su, thi, tbu, le, nhac... Hoat dgng khoa hoc cùa càc tri thùe Nho bgc lue dd thudng tàp trung tri tue vào viéc khàm phà ddi song xà boi va con ngUdi de tim ra con dUdng giài phóng con ngudi kbòi noi kho cUc tran gian, muc dich cùa hg là bgc de làm quan. NhU giào sU Tran Vàn Giàu dà viét: Cài bgc cùa Nho là dao bgc, là tàm bgc, nghia là bgc cd't de trau doi cài tà'm long, cài nhàn càch theo nhùng Idi giào huà'n cùa thành hién ddi xUa, bgc cd't de biét cài dao xù the, cài dao làm ngUdi, làm quan, làm vua, hoc nhàm "tu thàn, té già, tri qud'e, bình thién ha" theo gUdng Nghiéu, Thuà'n; bgc de trd nén thành hién. Le sd'ng euà càc tri thùe Nho bgc là: trung vdi vua va yéu nude, hét long vi dàn, trung vdi vua cùng là vi nude, vi dàn. Vi vày, nhiéu tri thùe nhU: Le Vàn HUu, Nguyén Trai, Nguyén Binh Khiém, Le Quy Ddn, Nguyén Du, Ngd Thi Nhàm, Cao Bà Quàt, Nguyén Khuyén, Nguyén Dinh Chiéu, Chu Vàn An... dà dem hé't tài bgc cùa mình de xày dUng va sU phàt trién mdt nén tàng tri thùe do so ve KHXH & NV cùa nude nhà, dóng thdi tham già tich cUc vào sU nghiép

548

dà'u tranh chd'ng giàc ngoai xàm. Nhùng dóng gdp Idn lao dd là ed sd, tién de de ddi ngù tri thùe KHXH & NV hien nay ké thùa, tU hào va noi gUdng. Diéu này, tri thùe khoa bgc tu nhièn va khoa bgc ky thuat d nude ta khdng ed dUde.

Thù hai, dòi ngù tri thùe KHXH & NV Viet Nam hien nay ra ddi gàn lién vói diéu kién kinh té - xà hgi va nhu cau cùa cuòc dà'u tranh giài phóng ddn toc à nUdc ta nhùng nàm dàu théky XX.

Tri thùe KHXH & NV nude ta ed tu làu, hdn nùa lai sdm nhà't trong lich su, nhUng tri thùe KHXH & NV hién nay, vdi tu càch là ngUdi tri thùe mdi, tri thùe màc xit thi ra ddi gàn vdi nhiem vu cùa càch mang giài phdng dàn toc dàu thè' ky XX.

Sau ehién tranh thè gidi làn thù nhà't, thUc dàn Phàp mò rgng viéc khai tbàc thugc dia, xà boi Viet Nam ed sU phàn boa theo hUdng phàt trién mdi. Tu mot xà hgi ndng nghiép, ehuyén dàn sang mot xà hgi ndng, cdng nghiép. Kinh té TBCN bàt dàu hinh thành va phàt trién. Su phàn boa giai cà'p trong xà boi ngày càng sàu sàc. Mot ben là giai cà'p tu san Phàp va dia cbù phong kién, mot ben là nhàn dàn lao dgng. Giai cà'p tu san Phàp tàng cUdng dàu tu, day nhanh qua trinh tich tu va tàp trung tU bàn d thugc dia. PhUdng chàm chung cùa thuc dàn Phàp là thué nhàn cdng, mua nguyén liéu rà't rè mat, bàn hàng boa cdng nghiép d chinh qud'e vdi già cao, nhàm tbu dUde Idi nhuàn td'i da. Giai cà'p dia cbù phong kién boàn toàn bae nbUde trUdc ThUc dàn, cùng vdi tu bàn Phàp, tàng cUdng cUdp bde ndng dàn. Ndng dàn là lue lUdng lao dgng cbù yéu cùa xà boi, là dai da so' nhàn dàn trong nUdc. Giai cà'p cdng nhàn bàt dàu bình thành, nhUng cdn qua nho bé va cùng nhU ndng dàn, bi hoc Igt nàng né.

Trong tinh bình kinh té - xà boi nhU vày, càc phong trào càch mang cùa nhàn dàn phàt trién manh, nhUng dang trong giai doan khùng hoàng ve dudng hUdng dà'u tranh. Y thùe he phong kién dà boàn toàn thà't bai, y thùe he tu san bà't lUc, khdng dàp ùng dUdc nhiem vu ehinh tri cùa dà't nUdc lue dd là giài phdng dàn toc. Vàn de dat ra ddi vdi mgi ngUdi dàn Viet Nam, dàc biet là nhùng tri thùe yéu nude là phài làm gì? Di theo hUdng nào de giài phdng dàn toc? Hay bd tay chiù kié'p song no le?

549

Tìm càu tra Idi cho nhùng càu boi trén, mot bg phàn tri thùe yéu nude tién tién. dién bình là Cbù tich Ho Chi Minh, dà tìm thà'y con dudng giài phóng dàn toc d cbù nghìa Màc-Lénin. Dd chinh là nhùng nhàn to dàu tién cùa ddi ngù tri thùe KHXH & NV màc-xit sau này, hg tich CUC nghién eùu va tuyén truyén cbù nghìa Màc-Lénin vào càc lue lUdng yéu nude cùa Viet Nam, nghién eùu diéu kién lich su xà boi Viét Nam, nghién eùu càch mang Thàng Mudi... de xàe dinh nhùng bude di cùa con dUdng giài phdng dàn toc d nude ta.

Dac biet, khi ehién tranh thè gidi làn thù Hai lan rgng, phàt xit Nhat tran vào nude ta hdng thay the thUe dàn Phàp. ThUc dàn Phàp va phàt xit Nhat tiép tue thUc hién chinh sàch no dich vàn boa, cdng khai cdng kich cbù nghìa Màc-Lénin, làm cho vàn boa nUdc ta làm vào tinh trang lai càng, hon loan, bàn sàc vàn boa làm vào nguy ed mai mot, ddi song tinh thàn, tU tUdng khùng hoàng. "Tinh chà't phong kién, nd dich trong vàn boa Viét Nam manh lén, nhUng dóng thdi chiù ành hudng cùa vàn boa tàn dàn cbù, xu trào vàn hoà mdi cùa Viet Nam dang cd'vUdt hét tra lue de này nd" [3, tr.317]. TrUdc thuc trang dd cùa ddi song tinh thàn dàn toc, nhiem vu cùa euée càch mang trén llnh vUc vàn hoà - tu tUdng là: chd'ng vàn hoà phàt xit, phong kién, phàn tién bg, chd'ng nd dich vàn hoà, dóng thdi ra sue tuyén truyén, truyén bà cbù nghìa Màc-Lénin, làm cho thuyé't duy vat hién chùng va duy vàt lich su thàng... Nhùng nhiem vu này là mot bg phàn cà'u thành càch mang giài phdng dàn toc va càch mang xà boi cbù nghìa, nd thùe day càch mang giài phdng dàn toc di dén thàng Idi va thùe day tién bg xà hgi. "Phài hoàn thành càch mang vàn hoà mdi boàn thành càch mang cài tao xà boi" [3, tr.321]. Dd cùng là nhiem vu chinh tri ed bàn cùa càc nhà tri thùe KHXH & NV Viét Nam thdi ky dàu thè ky XX. Cùng trong qua trình thUe hién nhiem vu ehinh tri cùa dà't nude, hg dàn dàn trudng thành theo hudng màcxit.

Tu càch mang Thàng Tàm - 1945, khi nude Viét Nam dàn cbù cdng hoà ra ddi, mot trong nhùng nhiem vu chinh tri mdi dat ra là va bào ve cbù quyén dàn toc, khàng dinh vdi thè gidi nén vàn hoà 4000 nàm cùa dàn toc Viét Nam, nén vàn hoà vdi bàn lình va sue sd'ng ky diéu dà làm nén con ngUdi va lich su Viét Nam. Trai qua mà'y nghìn nàm chd'ng giàc ngoai xàm, nén vàn hoà dd vàn giùa dUdc bàn sàc

550

riéng cùa nd, làm thà't bai àm mUu dóng hoà dàn toc ve vàn hoà cùa càc thè lue xàm lUde. Khdng chi nhU vày, nhiem vu cùa càch mang cdn phài phàt trién nén vàn hoà dd trén ed sd ké thùa, tié'p tbu nhùng già tri vàn hoà va tinh thàn cùa càc dàn toc kbàc, làm cho nén vàn hoà dàn toc ngày thém phong phù.

Nhu vày, ddi ngù tri thùe KHXH & NV Viet Nam hien nay bình thành cbù yéu tu nhu càu ehinh tri cùa tbUe tién càch mang Viet Nam - euge dà'u tranh giài phóng dàn toc khdi sU thò'ng tri cùa tbUe dàn Phàp nhùng nàm dàu thè' ky XX.

Thù ba, doi ngù tri thùe KHXH & NV Viet Nam hien nay Idy chù nghia Màc • Lenin làm c<3 so the gidi quan va phitong phàp luàn khoa hoc.

TrUdc day, khi chù nghia Màc-Lénin chUa vào Viet Nam, tri thùe KHXH & NV nude ta chù yéu dUde dào tao va chiù ành hudng bdi y thùe he Nho giào, Phàt giào, Lào giào... Giào su Nguyén Khành Toàn dà viét: "Càc he thd'ng trié't bgc phUdng Ddng nhU Nho giào, Lào giào, Phàt giào hàng mà'y nghìn nàm dà ehi phd'i tu tuóng cùa phàn nùa nhàn loai, trong dd dàn toc ta là mot bg phàn" (8, t r . l lOl) . Trong dd, Nho giào chiém vi tri Idn nhà't, thd'ng tri xà boi Viét Nam tu thè' ky XV dén dàu the ky XIX. Viéc to chùc bgc bànb thi eù, tuyén chgn nhàn tài phue vu cho vige cùng ed' nhà nude phong kién déu xuà't phàt tu Nho giào. Tri thùe KHXH & NV nude ta lue dd dù xuà't thàn tu giai cà'p quy toc, dia chù hay ndng dàn déu do Nho giào dào tao. Nho giào dUde dùng nhU mot cdng cu chù yéu de eàe tri thùe KHXH & NV nhìn nhàn, xem xét va tham già eàe boat dgng chinh tri - xà boi. Nhùng noi dung ed bàn trong hge thuyé't Nho giào dUde xem nhU là "nhùng loai màt kinh ma tat cà hay hàu hét càc nhà nho déu mang vào de nhìn mgi hién thUc, xét mgi sU viéc" [1, tr.89]. Cài phUdng phàp ma càc "thUdng lUu tri thùe" nghién eùu là là'y kinh dién Nho già làm tièu chuàn tuyét ddi. "Hge trong sàch eù, hgc vdi ngUdi xUa trd thành phUdng chàm cùa cài hgc Nho giào" va cùng là phUdng chàm cùa càc tri thùe KHXH & NV nude ta xUa kia. TU tudng cùa Nho giào là trgng xUa hdn nay, là'y qua khù làm ehuan mUc cho hien tai. Do vày, tri thùe KHXH & NV trong lich su hàu hét déu hành dgng mot càch tbu dgng,

551

khdng ed sàng kién, khdng ed qua càm giài quyé't càc và'n de mdi me xày ra trUóc màt (né'u co tu tudng mdi, cùng làp tue bi lén àn). Nhà't eù nhà't dgng cùa Tri thùe Nho già déu phài tuàn theo Idi day cùa kinh dién (do càc Thành hién tong két).

Dén cuoi thè' ky XIX dàu thè' ky XX, khi thUc dàn Phàp xàm lUde vào nude ta, y thùe he Nho giào bà't lUe trUde nhiem vu lich su cùa dàn toc. Cùng vdi su khùng hoàng ve dUdng Idi eùu nude, tri thùe KHXH & NV nude ta cùng làm vào tinh thè' khùng hoàng ve thè' gidi quan va phUdng phàp luàn. Trong qua trình tìm dUdng eùu nude, tìm thè' gidi quan mdi, hg dà bàt gap va giàc ngd chù nghìa Màc - Lenin. Giào sU Dang Thai Mai dà nói: Tdi ed dip dgc nhùng nguyén ly ed bàn cùa chù nghìa duy vat lich su, nhùng tàp kinh dién ve chù nghia Màc, ve nhàn thùe luàn, phUdng phàp luàn, nhàn sinh quan, tdi trd thành mot dién hinh con ngUdi tri thùe tiéu tu san cùa mdt nude thugc dia. Mot dién bình khà trgn ven vdi mot net tàm ly ed le cùng ed phàn td't... Tdi nghl ràng diém chù yéu nhà't ve màt này là chù nghìa Màc - Lenin dà the nghiém thành cdng làn dàu tién vdi càch mang thàng Mudi - dà tra lai cho tdi niém tin tUdng. Tin vào quan diém duy vat lich su, tin vào tUdng lai càch mang vd san cùa càch mang Viét Nam, tin vào lành tu vi dai, ngudi cdng san dàu tién cùa dàn toc.

Nghién eùu chù nghìa Màc - Lenin, càc nhà tri thùe yéu nUÓc nhàn thùe dMc ràng: "Chù nghìa Màc - Lenin khdng phài là mot he thd'ng tin diéu trUóc sao sau vày, khdng phài là mot bg kinh thành, nò là mot phUdng phàp luàn trUde hét, phUdng phàp luàn cùa khoa hgc xà boi. Nd khdng ebùa dUng mgi giài phàp cho mgi và'n de dUde lich su de ra. Hàn ràng lich su khdng de ra nhùng và'n de Idn lao nào ma khdng the giài dàp, nhung giài dàp dùng hay sai là tuy con ngUÒi càch mang nàm vùng hay khdng vùng phUdng phàp luàn Màc-Lénin" [2, tr.47].

Su ehuyén bién the gidi quan va phUdng phàp luàn cùa ddi ngù tri thùe KHXH & NV dUde dành dà'u bang su du nhàp chù nghìa Màc -Lenin vào nUdc ta. Khi chù nghìa Màc - Lenin dUde truyén bà sàu rgng vào Viét Nam, trén ed sd the gidi quan va phUdng phàp luàn cùa chù nghìa Duy vat bién chùng va chù nghìa Duy vat lich su, ddi ngù tri

552

thùe KHXH & NV nude ta dà ed mot càch nhìn mdi, mot thài do linh hoat, mém dèo dd'i vói tinh boa cùa nén vàn hoà eàe dàn toc kbàc trén thè gioì va tinh boa vàn hoà cùa dàn toc Viet Nam trong lich su. Kè thùa nhùng già tri tot dep cùa nhùng thành tUu trén de làm giàu thém va tàng sue manh cho nén vàn hoà dàn toc, trén ed sd dd, thdi mot luóng gid mdi cho su phàt trién cùa KHXH & NV va cùng dem lai nhiìng ddng gdp mdi cho sU nghiép càch mang cùa nUdc ta. Càc cdng trình khoa hge ve KHXH & NV d nUóc ta déu dà xuà't phàt tu yéu càu cùa thUc tién va lai dUde chinh tbUe t i ln kièm tra: dd là thUe tién cuge dà'u tranh giài phdng dàn toc va xày dUng xà boi mdi, nén kinh tè mói, vàn hoà mdi, con ngUdi mdi Viét Nam. Già tri ly luàn va thUc tién cùa càc cdng trình khoa hge ngày càng cao hdn.

Màt khàc, tu khi dà't nude dUdc giài phdng khdi sU thó'ng tri cùa thUe dàn Phàp, xu huóng tà't yéu cùa càch mang Viét Nam là di lén chù nghia xà boi. Ben canh Idp tri thùe dàn anh, doi ngù tri thùe KHXH & NV nude ta dUdc bd sung Idp tri thùe mói, dUdc dào tao dudi mài trUdng xà boi cbù nghìa. Ddi ngù tri thùe KHXH & NV Viét Nam hién nay phàt trién gàn lién vdi sU phàt trién mot nén giào due mdi -"nén giào due xà boi chù nghia ed tinh nhàn dàn, dàn toc, khoa hge, hién dai, là'y chù nghia Màc-Lénin va tu tuòng Ho Chi Minh làm nén tàng". Trén ed sd mot nén giào due mói, tri thùe KHXH & NV Viét Nam, ngoài kién thùe ed bàn ehuyén sàu ve ehuyén ngành dUdc dào tao, déu co dUdc khd'i lUdng kién thùe ed sd là cbù nghia Màc-Lénin. Trong bào cào cùa Uy ban Khoa hgc xà boi ve ké' boach 5 nàm 1976 -1980, dà néu: "Phài dào tao mot ddi ngù càn bg ly luàn va khoa hgc xà boi ed pham chà't td't, rà't mUe trung thành vói sU nghiép cùa Dàng, ed trình do khoa hge cao, nàm vùng phUdng phàp cùa chù nghia Màc -Lenin va nhùng thành tUu mdi nhà't cùa khoa hgc xà hgi..." [9, tr.73]

Dong thdi vói sU phàt trién cùa KHXH & NV, va san pham cùa mot nén giào due mdi, ddi ngù tri thùe KHXH & NV màc xit cùng truòng thành ve so' lUdng va ed sU thay ddi ed bàn ve ed sd thè gdi quan va phUdng phàp luàn.

Chù nghia Màc-Lénin dà trang bi cho tri thùe KHXH & NV nude ta ed mot thè gidi quan, làp trUdng tu tudng càch mang dùng dàn va

553

mot phUdng phàp luàn khoa hgc. Tri thùe KHXH & NV dà tìm thà'y vù khi ly luàn, cdng cu tu duy d chù nghìa Màc-Lénin. Chinh chù nghia Màc-Lénin dà tao nén nhùng ehuyén biè'n mdi ve chat trong bàn thàn ngudi tri thùe KHXH & NV Viét Nam, thUc tién càch mang Viét Nam là mdi trUdng xà boi de tri thùe the hién khà nàng lao dgng sàng tao trén tinh thàn khoa hgc mói. Tu dd tri thùe KHXH & NV gàn bd nhiéu hdn, ddng gdp nhiéu hdn vdi sU nghiép càch mang cùa nhàn dàn lao ddng Viet Nam va KHXH & NV cùng ngày càng phàt trién hdn.

Thù tUy dai ngù tri thùe KHXH & NV Viét Nam hien nay là mot lUc litcfng trong khoi lién minh càng • nàng • tri thùe tao thành nén tàng chinh tri - xà hgi cùa sit nghiép càch mang gidi phóng dàn toc va xày ditng chù nghia xà hgi ò Viet Nam.

Khi ThUe dàn Phàp dat xong àeh thd'ng tri va tàng cUdng khai tbàc thugc dia trén dat nUdc ta, giai cà'p cdng nhàn Viét Nam ra ddi va nhanh chdng trd thành giai cà'p giù vai trd lành dao eudc dà'u tranh cùa nhàn dàn lao ddng chd'ng thUe dàn va phong kiè'n, thdng qua td chùc Dàng Cdng san. Xuà't phàt tu truyén thd'ng yéu nude va trén ed sd ly luàn cùa cbù nghia Màc-Lénin, tu nguón gó'c xuà't thàn(chù yéu tu cdng nhàn, ndng dàn). Ddi ngù tri thùe KHXH & NV mdi - Tri thùe KHXH & NV màc-xit, ngay tu khi bình thành, dà tham già tich eUc vào giài quyè't nhùng nhiem vu chinh tri cùa dà't nude nhU nhùng lUc lUdng xà boi kbàc. Ddi ngù tri thùe KHXH & NV nude ta dà tu nguyén di theo càch sU nghiép mang cùa Dàng Cdng san Viet Nam. Dù dUde dào tao tu nén giào due cùa Nho giào bay nén giào due cùa PhUdng Tày, "dù mot so khà ddng thugc thành phàn phù ndng, dia chù, phong kién, tu san ma ra nhUng cùng déu bi de qud'e àp bue" [5, tr.33]. Vi vày, hg ed tinh thàn dàn toc va tinh thàn càch mang. Ldi ich cùa hg gàn bd vdi Idi ich dàn toc, vdi Idi ich cùa nhàn dàn lao dgng. Tu tinh thàn dàn toc va tinh thàn càch mang dd, tri thùe "là mot bg phàn trong lUe lUdng càch mang, tri thùe ed nhiem vu thi dua phung sU To qud'e, phue vu nhàn dàn. Vi vày, Dàng va Chinh phù rà't quy trgng nhùng ngUdi tri thùe cùa nhàn dàn, vi nhàn dàn" [6, tr.216]. Tri thùe là mot lue lUdng trong hàng ngù cùa Dàng. "Dàng Lao dgng Viét Nam góm nhùng cdng nhàn, ndng dàn, va lao dgng tri óe yéu nUóc nhà't, hàng bài nhà't, càch mang nhà't" [4, tr.203-204].

554

Màt khàc, ngay tu khi thành làp, Dàng ta ludn cbù trgng dé'n viéc xày dUng va dào tao ddi ngù tri thùe mdi-tri thùe cùa cdng, ndng. "Dào tao tri thùe mdi, cài tao tri thùe eù, cdng ndng tri thùe hoà, tri thùe cdng ndng hoà. Nghia là cdng ndng càn hge tàp vàn hoà de nàng cao tri thùe cùa mình, tri thùe càn gàn gùi cdng ndng, hge tàp tinh thàn, nghi lue, sàng kiè'n va kinh nghiém cùa cdng ndng. NhU vày là cdng ndng, tri thùe két thành mot khd'i, cùng nhau tién bg" [4, tr.204]. Dd là nhiém vu càn kip cùa Dàng ta. Cùng do vày ma nhùng ngUdi lao dgng tri de nude ta deu gàn bd vdi cdng ndng. Va, tu Uu thè'"ed hge thùe nén xem dUde sàch, biét dUdc dàn cbù, biét dUde lich su càch mang, nhà't là lich su càch mang Phàp, nén de tié'p tbu tinh thàn càch mang", tri thùe KHXH & NV chia se va cùng chiù dUng, cùng gành vàc nhùng và'n de ma thUe tién dat ra cho cà dàn toc, dac biét trén llnh vUe vàn boà-tu tudng. Chinh tri thùe KHXH & NV là lue lUdng ed bàn cung cà'p ed sd khoa hgc va trUe tié'p tham già xày dUng mot nén vàn hoà mdi Viét Nam theo phUdng chàm cùa "De cUdng vàn hoà nàm 1943" cùa Dàng. Qua dd hg dà tich cUc tham già eudc dà'u t ranh giài phdng dàn toc va dà ed nhiéu cdng hién cho sU nghiép dd. Hg dà gdp phàn già tàng barn lUdng tri tue cho qua trình càch mang giài phdng dàn toc Viét Nam. Cùng vdi tàng Idp tri thùe Viet Nam, tri thùe KHXH & NV lién minh chat che vói giai cà'p cdng nhàn, ndng dàn tao thành ed so chinh tri - xà boi cho nén tàng cùa Nhà nUÓc Viét Nam. Hg là mot trong nhùng lue lUdng chinh tri xà boi ed bàn trong ed cà'u xà boi giai cà'p d nude ta. Tri thùe KHXH & NV cùng nhU tàng lóp tri thùe nói chung khdng cdn là mot tàng lóp "trung gian", ma trd thành ddi ngù tri thùe cùa giai cap cdng nhàn va nhàn dàn lao dgng Viét Nam. Tri thùe KHXH & NV, tu khi ra ddi dé'n nay là mot bd phàn quan trgng cùa ddng lue phàt trién dà't nude. Dùng nhU Chù tich Hó Chi Minh dà khàng dinh: "Tri thùe cdng ndng hoà, tri thùe phue vu nhàn dàn bay gid cùng càn, khàng ehién kiè'n qud'e cùng càn, tièn lén xà boi chù nghìa càng càn, tién lén cdng san cbù nghia càng càn" [5, tr.39].

Trong sU nghiép ddi mdi, ddi ngù tri thùe dUdc coi là mot chù thè bình dàng trong khoi lién minh, khd'i dai doàn két dàn toc. Dàng ta chù trUdng: Xày dUng Nhà nude XHCN cùa dàn, do dàn va vi dàn; là'y lién minh giai cà'p cdng nhàn, giai cà'p ndng dàn va tàng Idp tri thùe làm nén tàng do Dàng Gong san lành dao. Trong sU nghiép này, dà't nude lai giao phd cho doi ngù tri thùe KHXH & NV Viét Nam (thUc tè hg dà tùng bude hoàn thành) trgng tràch quan trgng: cung cà'p luàn eù

555

khoa hoc cho viéc boach dinh va tùng buóc cu the hoà dUdng Id'i ddi mdi dà't nude, dong thdi hg con là n h ù n g ehién sì xung kich t rong cuge dà'u t r anh t rén l ình vUc tU tUdng. ly luàn.

N h u vày, nh ìn suot chiéu dai phà t t r ién dà't nUdc t u n h ù n g nàm dàu t h è ky XX dén nay, tri thùe KHXH & N^V dà ludn là lUc lUdng tham già tich cUc vào viéc giài quyèt n h ù n g nhiém vu eh inh t r i cùa dà't nude. Hg khdng con t h u à n tuy là n h ù n g ngUdi lao dgng t r i de, chi biét vùi dàu vào sàch vd, khdng thd d, ma thUc sU là n h ù n g n h à boa t ddng trén lình vUc chinh tri. Cùng ehinh vi vày, ma ed thdi ky khoa hgc xà boi va khoa hgc n h à n vàn dUdc coi nhU là khoa hgc ch inh tr i . Trong dU thào phUdng hUóng nghién eùu khoa hgc xà boi t u n à m 1970-1975 cùa Uy ban Khoa hgc Xà hgi, n à m 1969 ed ghi: "Khoa hgc xà hgi thUe chà't là khoa hgc chinh tri , cho nén phUdng hudng dùng d à n cùa khoa hgc xà boi Viét N a m là phài xuà't p h à t tu thUc t é cùa Viét N a m , t u dUdng lèi cùa Càch mang Viét Nam ma dat ra muc t iéu nghién eùu de phue vu càch mang Viét Nam" [8. tr .58].

Trén day, là n h ù n g dàc diém ed bàn, tuy chUa phà i là tà't cà, song nhùng dac diém do là ed sd de chùng ta n h à n dién ve doi ngù tr i thùe KHXH & NV Viét Nam. phàn biét vói t r i thùe d càc n g à n h khoa hoc khàc. Qua dd ed thè thà'y, ddi ngù tr i thùe KHXH & NV Viét N a m hien nay là san phàm cùa hoàn cành lich su Viet Nam, là sU p h à n à n h mot phàn nào dò lich su Viét Nam. lich su phà t t r ién cùa KHXH &; NV Viét Nam. Hg mang t rong mình day dù n h ù n g dac trUng c h u n g cùa ngUÒi tri thùe KHXH & NV, lai m a n g n h ù n g ne t dac t hù cùa hoàn cành Viet Nam. Dùng n h u C.Màc dà n h à n dinh: con ngudi t ao r a hoàn cành dé'n mùc nào thi hoàn cành cùng tao ra con ngUdi dé'n mùc dò. N h ù n g dac diém trén cùng là ed sd de chùng ta ed thè ly giài dUdc ta i sao trong nhùng n à m qua t r i thùe KHXH & NV Viet N a m dà ed n h ù n g dóng gdp to Idn vào sU phà t t r ién cùa dà't nude. Tuy vày, t ruóe yéu càu nhiém vu mói, t r i thùe KHXH & NV cùng con n h ù n g yéu kém, bà't cap ve so lUdng, Cd cà'u, chà't lUdng...

Ve so lUdng, t rén pham vi cà nUóc, dòi ngù tr i thùe KHXH & NV chiém ty le thà'p (khoàng 36% so vói tri thùe nói chung) , h à u hé t tap t rung d càc vién nghién eùu. trUdng dai hgc à ha i t r u n g t à m Idn cùa dà't nude là Ha Noi va t h à n h phò'Hó Chi Minh. Chi t inh d càc trUdng dai hge, cao dàng t rén cà nude, dòi ngù càn bò giàng day càc mdn khoa

556

hgc Màc - Lenin là 1800, trong khi dd nhu càu càn dé'n 3000...; ddi ngù ehuyén già khoa hge dàu ngành cdn rat mòng va tuoi ddi khà cao. Theo so liéu cùa Bg Khoa hge cdng nghe va mdi trUÓng va tdng cue thò'ng ké thi hién nay d nUóc ta, eù 140,41 eù nhàn ngành KHXH & NV ed 2,56 thac sivà 1 tièn si. Trong khi dd ty le này d ngành khoa hgc tu nhién là 12,43/0,76/1; ngành khoa hge ky thuàt là: 61,19/0,93/1; ngành khoa hge ndng làm thuy san là: 58,35/1,03/1. Trong khi dd, lUc lUdng càn bg tré chàm dUde bd sung. Vi vày, trong ddi ngù tri thùe KHXH & NV Viet Nam dang ed sU hàng hut thè' he. Diéu này khdng thè khàc phue mot càch nhanh chdng.

Cd cà'u ddi ngù tri thùe KHXH & NV cdn bà't hdp ly ò nhiéu phUdng dién: llnh vUe boat ddng; vùng; dàn toc; trình do... Diéu này dàn dén tinh trang nhiéu tiém nàng cùa ddi ngù tri thùe KHXH & NV ebUa dUdc khai tbàc.

Ve phàm chà't dao due, cdn ed mot bg phàn khdng nho tri thùe KHXH & NV thié'u phà'n khdi, chUa toàn tàm, toàn y ed'ng hié'n cho sU nghiép khoa hgc. Cd hién tUdng mot so'tri thùe tha hoà ve phàm chà't, dao due, tu tudng ehinh tri, bi ành hudng cùa càc thè' luc thù dich di ngUde lai Idi ich cùa dàn toc va nhàn dàn.

Ve trình do, trong ddi ngù tri thùe KHXH & NV Viet Nam, so lUdng ed trình dò sau dai hgc con it, chiém ty le 7,13% trong tdng sd' tri thùe KHXH & NV, va tàp trung nhiéu d llnh vUc nghién eùu. Dac biét, trình do ngoai ngù va khà nàng su dung càc phUdng tièn ky thuat hién dai trong lao dgng d ddi ngù tri thùe KHXH & NV ò nUóe ta rà't khiém toh. Chi ed 8, 93% càn bd ed khà nàng su dung thành thao ngoai ngù.

Trong lao dgng chUa ed sU két hdp chat che giùa nghién eùu ed bàn va nghién eùu ùng dung (nghién eùu ed bàn hi xem nhe), giùa nghién eùu ly luàn vdi tdng két tbUe tièn, giùa tri thùe trong càc ngành KHXH & NV va giùa tri thùe KHXH &; NV vói tri thùe trong càc lình VUc kbàc. PhUdng phàp nghién eùu cùa tri thùe KHXH & NV cdn lae bau, chUa tié'p càn dUdc vói khoa hge va cdng nghe hién dai...

Nhùng và'n de trén dà làm cho nàng luc cùa dòi ngù tri thùe KHXH & NV Viet Nam bi han che', chUa kip thdi tra Idi dUdc mot so' và'n de do thUe tién eudc sd'ng dat ra. Càc ehUdng trình, de tài nghién eùu cùa ddi ngù tri thùe KHXH & NV cdn chUa dàp ùng kip vói sU phàt

557

trién cùa ly luàn va thuc tién, vàn con tinh trang nghién eùu chung chung, trùng làp, tàn man; tinh ehién dà'u cùa ddi ngù tri thùe KHXH & NV chua cao...

Chinh vi vày, càn day manh hdn nùa viec xày dUng dòi ngù tri thùe KHXH & NV Viét Nam phàt trién toàn dién là và'n de càn thièt. thUe hién diéu này, phài chù y dé'n nhùng dàc diém cùa ddi ngù tri thùe KHXH & NV Viét Nam, coi dd nhU nhùng "nàng lUe noi sinh" càn dUde phàt buy, khai tbàc triet de. Dong thdi, kèt hdp, bd sung thém vào "nàng lUe noi sinh" dd nhùng tri thùe khoa hge mdi, hién dai, sé tao cho ddi ngù tri thùe KHXH & NV Viét Nam mot sue manh to lón hdn, gdp phàn xùng dàng thùe day sU phàt trién, tién bg cùa dà't nUóc.

TÀI LIÈU THAM KHÀO

1. Tran Vàn Giàu (1996), Su phàt trién cùa tU tudng ò Viét Nam tu théky XIX dé'n càch mang thàng Tàm, tàp I, NXB Chinh tri Qud'e già.

2. Tran Vàn Giàu(1997), Suphàt trién cùa tU tUÒng à Viet Nam tu théky XIX dé'n càch mgng Thàng tàm, Tap III, NXB Chinh tri Qud'e già.

3. Dàng Cdng san Viét Nam (2000), Vàn kién Bang, Toàn tàp, tap VH, NXB Chinh tri Qud'e già.

4. Hó Chi Minh (2000), Toàn tàp, Tap VI, NXB Chinh tri Qud'e già.

5. Hó Chi Minh (2000), Toàn tàp, tàp VII, NXB Chinh tri QuÒc già.

6. Hó Chi Minh (1996), Toàn tàp, tàp VEI, NXB Chinh tri QuÓb già.

7. Nguyén Duy Quy (1998), KHXH & NV trong mudi nàm doi mdi, NXB Chinh tri Qud'e già.

8. Nguyén Khành Toàn (1999), Khoa hgc xà hgi vd nhàn vàn{tnyèn tàp), NXB Khoa hgc Xà boi.

9. Vàn Tao (1995), Trung tàm KHXH & NV- 40 nàm tri/òng thành, NXB Khoa hoc Xà hdi.

558