Tóm tắt thông tin tác giả

• Họ và tên: Lê Văn Đức

• Cơ quan: Bệnh viện Lao và Bệnh phổi Đà Nẵng

• Lĩnh vực nghiên cứu: Lâmsàng và dịch tễ bệnh lao

BÁO CÁO TRƯỜNG HỢP LAO BUỒNG TRỨNG

LÊ VĂN ĐỨCBỆNH VIỆN LAO VÀ BỆNH PHỔI

THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

Ca lâm sàng• Bệnh nhân N.T. N. A, nữ, 30 tuổi. Địa chỉ: Đà Nẵng. Nghề

nghiệp: Giáo viên.• Bệnh sử: Bệnh nhân thường xuyên bị rong kinh, đôi khi tắt

kinh, thường xuyên đau bụng kinh, ra khí hư…các triệuchứng nầy kéo dài làm cho bệnh nhân rất khó chịu, hạn chếcông tác và cản trở công việc bình thường hàng ngày củabệnh nhân.

• Đau tức vùng bụng dưới và sốt cao 38-39 độ đã hơn mộttháng trước khi vào viện. Bệnh nhân đi khám bệnh ở các cơsở y tế và đã được điều trị các thuốc kháng sinh thôngthường nhưng các triệu chứng trên không giảm nên bệnhnhân vào bệnh viện Đà Nẵng để được khám và điều trị.

Ca lâm sàng• Tại bệnh viện Đà Nẵng, Bn được khám và ghi nhận như sau:

- Chưa kết hôn, không sốt, tỉnh táo, - Người yếu, chán ăn thường xuyên.- Đau tức vùng bụng dưới, thân nhiệt: 37,5 độ.- Khám ghi nhận một khối mềm ở vùng hố chậu phải.- Khám âm đạo, sờ thấy một khối mềm hiện diện thường xuyên ở bên phải giống như một nang.

• Bệnh viện Đà Nẵng cho chụp x quang thường quy, chụp CT bụng nghi một khối u buồng trứng nên tiến hành mổ thăm dò.

Chẩn đoán bn bị bệnh gì? Tại sao?

• Viêm buồng trứng mãn tính?

• U buồng trứng?

• Lao buồng trứng?

Ca lâm sàng

Hiện diện đám tổn thương có mô đặc và dịch dính vào góc sườn hoành trái. Tử cung không lớn, trong lòng tửcung có ít dịch. Buồng trứng có 1 khối đường kính khoảng 9.5cm, gồm dịch và nang đặc. Nghỉ đến một khốitổn thương chủ yếu là dạng đặc, có một ít dịch ở bên phải buồng trứng. Theo dõi lao buồng trứng.

Ca lâm sàng

Hình ảnh siêu âm 4D có một khối tổn thương dạng đặc tương đối đồng nhất, chung quanh có dịch: nghi một khối u hoặc tổn thương do lao

Ca lâm sàng

Hình ảnh xét nghiệm mô học-GPB ngày 12/12/2014 từ dịch màng bụng, chủ yếu là hồng cầu, ít tế bào trung mô phảnứng. Không thấy tế bào ác tính. Không thấy tổn thương lao.Hình ảnh xét nghiệm mô học-GPB ngày 17/12/2014 từ tổn thương ở buồng trứng, thấy hình ảnh hoại tử lan rộng, đồng nhất. Xung quanh là các tế bào bán liên, đại thực bào Langhan’s. Không thấy tế bào ác tính. Kết luận: tổnthương laoHình ảnh xét nghiệm mô học-GPB ngày 18/12/2014 từ tổn thương ở vòi trứng, thấy hình ảnh hoại tử lan rộng, đồngnhất. Xung quanh là các tế bào bán liên, đại thực bào Langhan’s. Không thấy tế bào ác tính. Kết luận: tổn thương lao.

Chẩn đoán xác định• Căn cứ các triệu chứng lâm sàng

• Kết quả chụp phim CT

• Kết quả siêu âm

• Đặc biệt là kết quả xét nghiệm mô học giải phẫu bệnh.

• Chẩn đoán xác định:

-BN bị mắc bệnh lao buồng trứng

Điều trị• Ngày 27 tháng 12 năm 2014 bệnh nhân được hội chẩn viện để có

hướng điều trị với chẩn đoán sau:-Bệnh chính: Lao buồng trứng.-Bệnh kèm: không-Biến chứng: suy nhược cơ thể.

• Hướng điều trị: Điều trị kháng lao phác đồ II: 2SHRZE/1HRZE/5RHE

• Hai tháng đầu với năm thứ thuốc: Streptomycin tiêm bắp hàng ngày, Rifampicin; Isoniazid; Pyrazinamid; Ethambutol uống hàng ngày. Một tháng tiếp theo: uống bốn thứ thuốc hàng ngày: Rifampicin; Isoniazid; Pyrazinamid; Ethambutol uống hàng ngày và năm thánguống ba thứ thuốc hàng ngày: Rifampicin; Isoniazid; Ethambutoluống hàng ngày. Liều lượng theo cân nặng quy định của Tổ chức Y Tế thế giới.

BÀN LUẬN• Tỷ lệ hiện mắc thực sự của lao hệ sinh dục nữ vẫn chưa được xác định trên

phạm vi toàn cầu mặc dù đã có nhiều số liệu được công bố ở nhiều quốc giakhác nhau trên thế giới như là các phát hiện tình cờ hoặc chưa được chẩn đoánở các bệnh nhân không phát hiện được các triệu chứng nghi lao sinh dục nữ[6]. Hơn 90% bệnh nhân lao sinh dục nữ là dưới 40 tuổi trong đó chỉ ra tính chấtphụ thuộc vào hormone của bệnh và chứng thực các nghiên cứu khác[7]

• Bệnh lao hệ sinh dục nên được xem xét chẩn đoán ở một người phụ nữ có cácyếu tố biểu hiện vô sinh không giải thích được, mất kinh không giải thích thoảđáng bởi các nguyên nhân khác, nhiễm trùng vùng chậu không đáp ứng với cácđiều trị thông thường và ở các phụ nữ sau mãn kinh bị chảy máu âm đạo, ra khíhư thường xuyên và tụ mủ ở tử cung nơi đó các khối u nội mạc tử cung đã đượcloại trừ[6]. Các triệu chứng như rong kinh, đôi khi tắt kinh, thường xuyên đaubụng kinh, ra khí hư…các triệu chứng nầy kéo dài và lặp đi lặp lại ở phụ nữdưới 40 tuổi gợi ý để nghỉ đến chẩn đoán lao sinh dục nữ[7,8].

• Lao buồng trứng chiếm đến 62.5% số bệnh nhân lao hệ sinh dục nữ đã đượcbáo cáo trong một nghiên cứu[5]. Tuy nhiên lao buồng trứng đơn độc mà khôngcó tổn thương lao ở các cơ quan khác như trong trường hợp nầy là hiếm gặptrong y văn[5].

KẾT LUẬN• Lao buồng trứng là một thể bệnh trong bệnh lao sinh dục nữ nằm trong phân

nhóm lao ngoài phổi theo phân loại của Tổ chức Y Tế thế giới. Bệnh thường gặpở phụ nữ trong độ tuổi từ 20-40. Bệnh lao hệ sinh dục nên được xem xét chẩnđoán ở một người phụ nữ có các yếu tố biểu hiện vô sinh không giải thích được, mất kinh không giải thích thoả đáng bởi các nguyên nhân khác, nhiễm trùng vùngchậu không đáp ứng với các điều trị thông thường và ở các phụ nữ sau mãn kinhbị chảy máu âm đạo, ra khí hư thường xuyên và tụ mủ ở tử cung nơi đó các khốiu nội mạc tử cung đã được loại trừ[6].

• Các triệu chứng như rong kinh, đôi khi tắt kinh, thường xuyên đau bụng kinh, rakhí hư…các triệu chứng nầy kéo dài và lặp đi lặp lại ở phụ nữ dưới 40 tuổi gợi ý để nghỉ đến chẩn đoán lao sinh dục nữ[7,8].

• Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh thường cho hình ảnh các tổn thương khôngđặc hiệu. Xét nghiệm mô học-giải phẫu bệnh (histopathological tests) cho kết quảchính xác và đặc hiệu cho bệnh lý này. Ngoài ra nuôi cấy các hỗn dịch đượcnghiền nát từ mẫu bệnh phẩm sinh thiết cũng có thể cho kết quả dương tính vớitrực khuẩn lao khi được nuôi cấy bằng môi trường lỏng trên hệ thống máy MGIT-BACTEC 960.

• Lao sinh dục nữ nói chung và lao buồng trứng nói riêng hoàn toàn có thể điều trịlành với các loại thuốc lao hiện có. Vấn đề quan trọng là bệnh nhân phải tuân thủnghiêm phác đồ và liệu trình điều trị. BN nầy đã được điều trị lao và khỏi bệnh.

TÀI LIỆU THAM KHẢO1.Tuberculosis in woman. World Health Organization 20142.Tuberculosis of the Female Genital Tract. Thankam R. Varma, MD. Institute of

Reproductive Medicine and Women's Health, Madras Medical Mission, Chennai, India

3.Muir DG, Belsey MA: Pelvic inflammatory disease and its consequences in the developing world. Am J Obstet Gynecol 138:913,1980.

4.Schaefer G: Female genital tuberculosis. Clin Obstet Gynecol 19:223, 19765.Isolated ovarian tuberculosis: Case report and literature review. Manmeet Kaur Gill,

Satinder Pal Singh Bains, Shweta Rana.6.Gatongi DK, Gitau G, Kay V, Ngwenya S, Lafong C, Hasan A. Female genital tract

tuberculosis. Obst et Gynaecol . 2005; 7: 75–9.7.Jassawalla MJ. Genital tuberculosis­A diagnostic dilemma. J Obst et Gynecol India.

2006; 56: 203–4.8.Sharma SK, Mohan A. Extra pulmonary tuberculosis. Indi an J Med Res.

2004;120:316–53.[PubMed: 15520485]9.A Ten year Clinicopathological Study of Female Genital Tuberculosis and Impact on

Fertility. Mondal SK, Dutta TK. J Nepal Med Assoc 2009;48(173):52-710. Falk V, Ludviksson K, Agren G. Genital tuberculosis in women. Analysis of 187

newly diagnosed cases from 47 Swedish hospitals during the ten-year period 1968 to 1977. Am J Obstet Gynecol 1980; 138:947-7

XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN