ΣΟ ΝΕΡΟ ΣΗ ΜΤΘΟΛΟΓΙΑ

ΚΑΙ ΣΗΝ ΠΑΡΑΔΟΗ

ΠΟΕΙΔΩΝΑΟ ΘΕΟ ΣΗ ΘΑΛΑΑ

(τζλλα Χοροηίδου)Ιταν κεόσ βίαιοσ και άγριοσ.

Όταν οργιηόταν χτυποφςε τθν τρίαινά του ςτα νερά, ανατάραηε τα κφματα και εξαπζλυε κφελλεσ. ‘Ολα τα καλάςςια τζρατα παρουςιάηονταν με τθν τρικυμία και προκαλοφςαν τον τρόμο ςτουσ ανκρϊπουσ. Σον Οδυςςζα, που τφφλωςε το γιο του τον Πολφφθμο, τον καταδίκαςε να καλαςςοδζρνεται χρόνια ολόκλθρα.

ΝΗΡΕΑ-ΝΗΡΗΙΔΕ(τζλλα Χοροηίδου)

Κεόσ τθσ κάλαςςασ, αρχαιότεροσ από τον Ποςειδϊνα, ιταν ο Νθρζασ. Ηοφςε ςτα παραμυκζνια παλάτια του ςτο βυκό του Αιγαίου, με τισ πενιντα κόρεσ του τισ Νθρθίδεσ και ιταν ονομαςτόσ για τθ ςοφία του και τθ μαντικι του ικανότθτα. Μία από τισ ονομαςτζσ κόρεσ του ιταν θ κεά Κζτιδα, θ μθτζρα του Αχιλλζα. Οι Νθρθίδεσ ιταν οι πενιντα κυγατζρεσ του Νθρζα και τθσ Δωρίδασ. Ιταν νφμφεσ τθσ κάλαςςασ, πολφ όμορφεσ.

O ΗΡΑΚΛΗ ΚΑΙ Η ΛΕΡΝΑΙΑ ΤΔΡΑ

(ΜιχάλθσΣαβουλτςίδθσ)

Θ Λερναία Υδρα είναι μυκικό όν με επτά ι εννζα κεφάλια, το οποίο ςκότωςε ο Θρακλισ ςτο δεφτερο από τουσ δϊδεκα άκλουσ του. Καρπόσ τθσ Ζχιδνασκαι του Συφϊνα θ Λερναία Υδρα ιταν ακάνατθ. Δροφςε ςτθν περιοχι Λζρνθ -βαλτότοποσ που βρίςκεται νότια του Άργουσ - απ'όπου πιρε και το όνομά τθσ. Σο άντρο τθσ βριςκόταν ςτουσ πρόποδεσ του όρουσ Ποντίνου, κοντά ςτθν Πηγή τησ Αμυμώνησ. φμφωνα με τον μφκο, όταν ο Θρακλισ ζκοβε ζνα κεφάλι, ζβγαιναν δφο. Μόνο καίγοντάσ το με φωτιά κατάφερε να ςταματιςει τον πολλαπλαςιαςμό και αυτό το κατάφερε με τθν βοικεια του ανιψιοφ του Λολάου. Σο τελευταίο κεφάλι, που ιταν και το κεντρικό κι ακάνατο, το ζκοψε και το ζκαψε ςτθ γθ για να μθν ξαναηωντανζψει. Από το αίμα τθσ ο Θρακλισ ζκανε τα βζλθ του δθλθτθριϊδθ. Από το δθλθτιριο αυτό δεν γλφτωςε οφτε ο ίδιοσ, οφτε και ο Κζνταυροσ Χείρωνασ.

ΣΟ ΚΑΛΑΝΣΟΝΕΡΟ(Αγάπθ Μακαρίδου)

Σθν παραμονι τθσ Πρωτοχρονιάσ, ςτα χωριά του Πόντου, οι νοικοκυρζσ ετοίμαηαν το τραπζηι. Μαγείρευαν καβουρμά και λαχανοντολμάδεσ. Σο τραπζηι ζμενε όλο το βράδυ ςτρωμζνο με όλα τα φροφτα και τουσ ξθροφσ καρποφσ για να ζρκει ο Άγιοσ Βαςίλθσ και να φάει. Κάποιοσ από τθν οικογζνεια, ςυνικωσ ζνα κορίτςι, ζπρεπε να πάει να αφιςει διάφορα δϊρα ςτθ βρφςθ. Σα δϊρα ιταν ξθροί καρποί, ςτάρι ψθμζνο και ψωμί. Σα κορίτςια που πιγαιναν για το καλαντόνερο δε μιλοφςαν ςτο δρόμο για να μθ τα πάρουν οι μάγιςςεσ τθ φωνι. Μετά ζπαιρναν το καλαντόνερο και χωρίσ να βλζπουν πίςω πιγαιναν ςτο ςπίτι. Όλα τα μζλθ τθσ οικογζνειασ ζπιναν λίγο για να πάει καλά θ χρονιά. Σα κορίτςια ζβρεχαν τα μαλλιά τουσ για να μακραίνουν.

ΔΙΑΘΕΟ ΣΗ ΒΡΟΧΗ(Βαλζρια Κικιδάκθ)

Από τα ςφννεφα που μαηεφει ο κεόσ, ξεφεφγουν τα νερά τθσ βροχισ που δίνουν νερό ςτουσ ποταμοφσ, φουςκϊνουν τουσ χειμάρρουσ, πλθμμυρίηουν το ζδαφοσ, ι το γονιμοποιοφν, αντίκετα με μια ευεργετικι υγραςία. Ζτςι δικαιολογθμζνα, ο Δίασ κεωρείται δθμιουργόσ τθσ βροχισ, κεόσ τθσ βροχισ και ονομάηεται Τζτιοσ και Όμβριοσ. τθ μυκολογία θ Γθ ικετεφει το Δία να τθσ ςτείλει βροχι, για να γονιμοποιθκοφν όλοι οι ςπόροι που είναι κρυμμζνοι μζςα τθσ. το ΛφκαιοΔία κυςίαηαν με ςκοπό τον εξευμενιςμό, ϊςτε να ςτείλει βροχι ςε περίπτωςθ ξθραςίασ. Κοντά ςτο ιερό του υπιρχε θ πθγι Αγνϊ, όπου ο ιερζασ του κεοφ προςευχόταν για να πάψει θ ξθραςία ταράςςοντασ τθν επιφάνεια του νεροφ με ζνα κλαδί βαλανιδιάσ.

ΕΙΡΗΝΕ(Βαγγζλθσ Κωςτόπουλοσ)

Κατά το μφκο, οι ειρινεσ ιταν

καλάςςιεσ νφμφεσ ςυνοδοί τθσ Περςεφόνθσ. Όταν τθ Περςεφόνθ τθν απιγαγε ο Άδθσ, θ μθτζρα τθσ Διμθτρα τουσ ζδωςε ςϊμα πτθνϊν για να τθ βοθκιςουν ςτθν αναηιτθςθ. Όταν πλζον δε κατάφεραν να τθ βρουν, εγκαταςτάκθκαν ςε ζνα νθςί από όπου με το πανζμορφο τραγοφδι τουσ προςζλκυαν τουσ ναφτεσ των πλοίων που πλθςίαηαν ςτθν περιοχι τουσ και προκαλοφςαν ςτθν ςυνζχεια τθν καταςτροφι τουσ. Αναφζρονται για πρϊτθ φορά ςτθν Οδφςςεια ωσ κατοικοφςεσ ςτθ νιςο Ανκεμόεςςα του Συρρθνικοφ πελάγουσ. Ο Οδυςςζασ είχε ενθμερωκεί από τθν Κίρκθ για το γοθτευτικό τραγοφδι τουσ, με το οποίο παγίδευαν τουσ ανυποψίαςτουσ ταξιδιϊτεσ που πλθςιάηοντασ είτε ξεχνοφςαν τον προοριςμό τουσ είτε καταςπαράηονταν απϋ αυτζσ, κι ζτςι διζταξε ςε όλο το πλιρωμα του να βάλουν κερί ςτα αυτιά τουσ, ϊςτε να μθν ακοφν το τραγοφδι των ειρινων, ενϊ ό ίδιοσ ηιτθςε να τον δζςουν ςτο κατάρτι ϊςτε όταν ακοφςει το τραγοφδι τουσ να μθ παραςυρκεί από τθ γοθτεία τουσ.

ΓΟΡΓΟΝΑ-Η ΑΔΕΛΦΗ ΣΟΤ ΜΕΓΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΤ(ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΚΟΣΖΑΚΕΛΙΝΗ)

τθ λαογραφία θ Γοργόνα είναι καλάςςιοσ δαίμονασ που αρπάηει από τα πλοία τουσ ναφτεσ και μετά τα βυκίηει, υπεφκυνθ για τουσ ανεμοςτρόβιλουσ ςτθ κάλαςςα . Ζχει ανκρωπόμορφθ μορφι, ςϊμα γυναίκασ από τθν μζςθ και πάνω και ψαριοφ από τθν μζςθ και κάτω. Ιταν αδελφι του Μζγα Αλζξανδρου που ιπιε το ακάνατο νερό και εμφανίηεται ςε ανκρϊπουσ μεςάνυχτα αββάτου. τθν Ελλθνικι λαογραφία οι γοργόνεσ ηουν ςτθν μαφρθ κάλαςςα και ςυχνά κατεβαίνουν ςτο Αιγαίο. Όταν ςυναντιςει ςτον δρόμο τθσ κάποιο πλοίο το πιάνει από τθν πλϊρθ και ρωτάει : "Ζει ο βαςιλιάσ Αλζξανδροσ;" , αν οι ναφτεσ απαντιςουν ότι ηει τουσ αφινει να φφγουν τραγουδϊντασ με τθν λφρα τθσ. Αν οι ναφτεσ όμωσ απαντιςουν ότι ο Βαςιλιάσ Αλζξανδροσ πζκανε και δεν ηει πια , πετάει το καράβι ψθλά και πζφτοντασ ςτο νερό βυκίηεται παίρνοντασ μαηί του και τουσ ναφτεσ. Ζπειτα θ γοργόνα το μετανιϊνει για τισ ηωζσ των ναυτϊν που αφαίρεςε, κλαίει και μοιρολογεί, από τα κλάματα ςθκϊνεται τρικυμία και κφελλα μεγάλθ που αφανίηει τα πάντα ςτο πζραςμά τθσ .

ΣΟ ΕΘΙΜΟ ΣΟΤ ΚΛΗΔΟΝΑ

(Ακαναςία Καλοτραπζηθ)

Σθν παραμονι του Αϊ-Γιαννιοφ οι ανφπανδρεσ κοπζλεσ μαηεφονταν ςε ζνα από τα ςπίτια του χωριοφ. Κάποιεσ από αυτζσ πιγαιναν να φζρουν από το πθγάδι ι τθν πθγι το “αμίλθτο νερό”. Επιςτρζφοντασ ςτο ςπίτι όπου γινόταν ο κλιδονασ, ζβαηαν το νερό ςε πιλινο δοχείο, τθν υδροφόρο, ςτο οποίο θ κάκε κοπζλα ζριχνε όποιο αντικείμενο ικελε, το λεγόμενο ριηικάρι. Υςτερα ςκζπαηαν το δοχείο με ζνα κόκκινο φφαςμα, το οποίο ζδεναν με μια κορδζλα .Εκεί παρζμενε όλθ νφχτα υπό το φωσ των άςτρων. Οι κοπζλεσ επζςτρεφαν φςτερα ςτα ςπίτια τουσ. Λεγόταν ότι τθ νφχτα εκείνθ κα ζβλεπαν ςτα όνειρά τουσ το μελλοντικό τουσ ςφηυγο.

ΓΕΝΝΗΗ-ΓΑΜΟ(Ακαναςία Καλοτραπζηθ)

Γζννθςθ: Σο νερό χρθςιμοποιείται ωσ κακαρτιριο ςφμβολο ι ωσ ςφμβολο αναλογικισ διευκόλυνςθσ για τον τοκετό. Όταν γεννάει μια γυναίκα ςε πολλζσ περιοχζσ ρίχνουν νερό για να κυλιςει το μωρό ςαν νεράκι. Γάμοσ:Σο νερό ςτο ζκιμο του γάμου λειτουργεί ωσ ςφμβολο ευτυχίασ ευγονίασ και ωσ πνοι επιτυχθμζνου γάμου. Πριν θ νφφθ βγει από το πατρικό τθσ ρίχνουν νερό για το καλό. Οι νιόπαντροι άνδρεσ πετιόντουςαν ςτθν κάλαςςα με ςυνοδία οργάνων. τθ ςυνζχεια οι φίλοι τουσ ζριχναν και τθν νιόπαντρθ ςφηυγο.

Η ΛΙΜΝΗ ΒΙΣΩΝΙΔΑΚΑΙ Ο ΗΡΑΚΛΗ(Μίλτοσ Γκουρτηισ)

Θ λίμνθ ςυνδζεται και με τθν ελλθνικι μυκολογία γιατί ςε αυτιν ο Θρακλισ πραγματοποίθςε τον όγδοο άκλο του αιχμαλωτίηοντασ τα ανκρωποβόρα άλογα του βαςιλιά Διομιδθ. Σο όνομα τθσ το πιρε από τουσ Βίςτωνεσ, το λαό που βαςίλευε ο κρυλικόσ Διομιδθσ.

Ο ΝΕΣΟ ΣΗ ΜΤΘΟΛΟΓΙΑ

(Αναςτάςθσ Μπακαλίδθσ)

τισ αρχαίεσ πθγζσ ο ποταµόσ ςυναντάται µε το όνοµαΝζςςοσ και αργότερα, Μζςτοσ. Ιταν γιοσ του Ωκεανοφ και τθσ Σθκφοσ και ςφµφωνα µε το τζφανο το Βυηάντιο, πατζρασ τθσ Καλλιρρόθσ. φµφωνα µε άλλεσ παραδόςεισ, ο Νζςτοσ απθφκυνε χαιρετιςµό ςτο φιλόςοφο Πυκαγόρα, όταν ο τελευταίοσ περνοφςε µπροςτά από το ποτάµι. φµφωνα µε όςα αναφζρει ο Θρόδοτοσ, ο Νζςτοσ και ο Αχελϊοσ ςυνιςτοφςαν τα όρια, µζςα ςτα οποία ηοφςαν τα λιοντάρια ςτον ελλθνικό χϊρο. Με τθν κοιλάδα του Νζςτου ςυνδζεται επίςθσ και θ µυκικι µορφι του αξεπζραςτου µουςικοφ Ορφζα. Ο Ορφζασ υπιρξε ο ειςθγθτισ µιασ νζασ διάςταςθσ των διονυςιακϊν µυςτθρίων, που αναπτφχκθκε ςτθν περιοχι του Νζςτου και αργότερα ςε όλθ τθν υπόλοιπθ αρχαία Ελλάδα. Αρχαιολογικά ευριµατα που βρζκθκαν ζξω από τα Κοµνθνά, µαρτυροφν τθν ανάπτυξθ τθσ διονυςιακισ λατρείασ ςτθν περιοχι, πικανότατα ςτθν ορφικι τθσ εκδοχι. Ο Νζςτοσ του Κουκυδίδθ, του Θροδότου, του τράβωνα και του Παυςανία, ζγινε Mestus για τουσ Ρωµαίουσ και ςαν Μζςτοσ αναφζρεται από τθν Άννα τθν Κοµνθνι ςτθν Αλεξιάδα (11οσ αι.). Αργότερα εµφανίςτθκεθ λαβικι κθλυκι µορφι Μζςτα, που ζδωςε το όνοµά τθσ ςτο βουλγαρικό τµιµα του ποταµοφ

Ο ΚΑΣΑΡΡΑΚΣΗ ΣΟΤ ΛΕΙΒΑΔΙΣΗ

(Αναςτάςθσ Μπακαλίδθσ)

Ο Καταρράκτθσ του Λειβαδίτθ είναι ο μεγαλφτεροσ καταρράκτθσ των Βαλκανίων. Οι ενδιαφερόμενοι δεν ζχουν παρά να ακολουκιςουν το δρόμο για τθ ταυροφπολθ και από εκεί, με ζντονθ ανάβαςθ να κατευκυνκοφν ςτο χωριό Λειβαδίτθσ. Λίγο μετά τα τελευταία ςπίτια ξεκινά το ςθμαδεμζνο μονοπάτι που καταλιγει ςτθ ρίηα του καταρράκτθ. Θ διαδρομι είναι εξαιρετικά ενδιαφζρουςα, κακϊσ ξεδιπλϊνεται ανάμεςα ςε πυκνό δάςοσ οξιάσ και ςθμφδασ. Θ κατθφορικι πορεία είναι 35-40 λεπτϊν . Σα νερά πζφτουν κατακόρυφα από φψοσ 60 περίπου μζτρων. Θ όψθ του αφοπλίηει και προκαλεί το καυμαςμό. Θ λαϊκι παράδοςθ αναφζρει πωσ ςτα νερά του Λειβαδίτθ λοφηονταν οι «καλοκυράδεσ» (νεράιδεσ). Μζςα ςτα αρχζγονα αυτά δάςθ αντιλαλοφςαν τα τραγοφδια του Ορφζα, γιου τθσ Μοφςασ Καλλιόπθσ και του κεοφ Απόλλωνα, ο οποίοσ μάγευε με τθν κικάρα του κεοφσ και ανκρϊπουσ.

ΣΟ ΕΘΙΜΟ ΣΗ ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΤΑ(Χριςτίνα Καοφρθ)

το Πζτα τθσ Άρτασ, τουσ καλοκαιρινοφσ μινεσ που δεν ζβρεχε και θ ξθραςία κρατοφςε μζχρι το Νοζμβριο, κινδφνευαν να καταςτραφοφν οι ςοδειζσ και τα δζντρα. Γι’ αυτό οι άνκρωποι ςκαρφίηονταν αυτό το αςτείο ζκιμο για να ςυγκινιςουν το Κεό να ςτείλει βροχι. Ζνασ άνκρωποσ ντυνόταν με πραςινάδεσ από ψάκεσ, φτζρεσ, μυρτιζσ και ότι άλλο διακζτει θ φφςθ. Μετά τον ζδεναν με ζνα ςχοινί και τον γφριηαν ςτισ γειτονιζσ του χωριοφ. Οι χωριανοί τον ακολουκοφςαν με κανάτια νερό, τα οποία κατά διαςτιματα άδειαηαν επάνω του.

Κάποιοι, αντί για νερό πετοφςαν χριματα και θ «Μπαρμπαροφςα» πθδολυςεςαν αρκοφδα και τα ζπιανε. Μερικοί γελοφςαν με αυτό το κζαμα. Κακϊσ γφριηαν τα ςτενά δρομάκια του χωριοφ τραγουδοφςαν κι ζνα ποιθματάκι:

«Μπαρμπαροφςα περπατείτο Κεό παρακαλείγια να ρίξει μια βροχιμια βροχι καλι καλιγια να γίνουνε τα ςτάριανα γεννιςουνε τ’ αμπάρια».

Ο ΗΡΑΚΛΗ ΚΑΙ ΟΙ ΣΑΤΛΟΙ ΣΟΤ ΑΤΓΕΙΑ

(Κωνςταντίνοσ Βακιάνθσ

τον πζμπτο άκλο, ο Ευρυςκζασ ανζκεςε ςτον Θρακλι να κακαρίςει τουσ ςτάβλουσ του Αυγεία, μζςα ςε μια μζρα.Ο Αυγείασ είχε μια αγζλθ τριϊν χιλιάδων βοδιϊν και οι ςτάβλοι του δεν είχαν κακαριςκεί επί τριάντα χρόνια.Όταν ο Θρακλισ πιγε ςτουσ ςτάβλουσ, δεν είπε ςτον Αυγεία ότι είχε διαταγι από τον βαςιλιά Ευρυςκζα να τουσ κακαρίςει και ζκανε ςυμφωνία μαηί του, να πάρει το ζνα δζκατο τθσ αγζλθσ των βοδιϊν, εάν το κατόρκωνε ςε μια μζρα μόνο. Ο Θρακλισ ζφερε ςε πζρασ τθν αποςτολι του, ςκάβοντασ ζνα βακφ χαντάκι και αλλάηοντασ τθν ροι των ποταμϊν Αλφειοφ και Πηνειοφ, ϊςτε να περάςουν μζςα από τον ςτάβλο. Ο Αυγείασ όμωσ δεν κράτθςε τθν υπόςχεςθ του και αρνικθκε να του δϊςει τθν αμοιβι του, γιατί εν τω μεταξφ είχε μάκει, ότι ο Θρακλισ εκτελοφςε εντολι του Ευρυςκζα. Λίγο αργότερα, ο Θρακλισ επζςτρεψε και ςκότωςε τον Αυγεία και τουσ γιουσ του ςε μάχθ και εν ςυνεχεία πιγε ςτθν Ολυμπία και ανακαίνιςε τουσ Ολυμπιακοφσ Αγώνεσ. Ο Ευρυςκζασ αρνικθκε να αναγνωρίςει αυτόν τον άκλο, γιατί ο Θρακλισ χρθςιμοποίθςε το τζχναςμα των ποταμϊν.

Ο ΠΟΣΑΜΟ ΑΧΕΡΩΝΣΑ(Κωνςταντίνοσ Κατςάνοσ)

Ο ποταμόσ Αχζροντασ βρίςκεται ςτθν Ιπειρο. Οι πθγζσ του είναι πολλζσ. Οι πρϊτεσ προζρχονται από τα χιόνια του όρουσ Σόμαροσ και οι άλλεσ από τα όρθ ουλίου, Παραμυκιάσ Κεςπρωτίασ και από το χωριό Βουβοπόταμοσ. Ο Αχζροντασ περνάει από τουσ νομοφσ Λωαννίνων, Κεςπρωτίασ, Πρζβεηασ και καταλιγει ςτο Λόνιο Πζλαγοσ. Θ ονομαςία Αχζρωντασ βγαίνει από τθ λζξθ «άχοσ» που ςθμαίνει κλίψθ. τθν ελλθνικι μυκολογία πίςτευαν ότι ςτον ποταμό Αχζροντα ο «ψυχοπομπόσ» Ερμισ παραδίδοντασ τισ ψυχζσ των νεκρϊν ςτο Χάροντα για να καταλιξουν ςτο βαςίλειο του Άδθ.

Η ΣΤΓΑ ΚΑΙ ΣΟ ΑΘΑΝΑΣΟ ΝΕΡΟ

(Κωνςταντίνοσ Κατςάνοσ)

τθ βροχϊδθ κι επιβλθτικι Νεραϊοδοράχθ του όρου Χελμόσ και ςε υψόμετρο 2.100 μζτρων, βρίςκονται τα φδατα τθσ τφγασ. Σα νερά ςχθματίηουν ζναν εντυπωςιακό καταρράκτθ φψουσ 200 μζτρων και ειςβάλλουν ςτθν κοίτθ του Κράκθποταμοφ. ιμερα λζγεται τφγα ι Υδατα τφγασ. Ζχει κι άλλεσ ονομαςίεσ όπωσ Ακάνατο νερό και Μαυρονζρι. Αποτελεί μια από τισ βαςικζσ πθγζσ του ποταμοφ Κράκθ. Θ τφγα ιταν θ πθγι από τθν οποία ζπιναν οι Κεοί πριν δϊςουν τουσ πιο ςθμαντικοφσ τουσ όρκουσ. Οι αρχαίοι Ζλλθνεσ κεωροφςαν ότι ιταν μια από τισ τρεισ πφλεσ του ‘Αδθ.Θ Κζτιδα «βάπτιςε» το νεογζννθτο γιο τθσ, τον Αχιλλζα, ςτα νερά τθσ, κρατϊντασ τον από τθ φτζρνα για να τον κάνει ακάνατο.