13
To δίκαιο της αυτοκρατορίας

To δίκαιο της αυτοκρατορίας

  • Upload
    ramla

  • View
    53

  • Download
    0

Embed Size (px)

DESCRIPTION

To δίκαιο της αυτοκρατορίας. Leges & Plebiscita. LEGES Ψηφίζονται από τις δύο λαϊκές συνελεύσεις των Ρωμαίων: Comitia curiata Comitia centuriata ( κυρίως) PLEBISCITA Ψηφίζονται από τα concilia plebis - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

To δίκαιο της αυτοκρατορίας

Page 2: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

Leges & PlebiscitaLEGESΨηφίζονται από τις δύο λαϊκές

συνελεύσεις των Ρωμαίων: Comitia curiataComitia centuriata (κυρίως)

PLEBISCITAΨηφίζονται από τα concilia

plebisAπό το 287 π.Χ. είναι

δεσμευτικά για όλους τους Ρωμαίους (όχι μόνο τους πληβείους, Lex Hortensia).

Forum Romanum

Curia

Page 3: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

Νομοθετική διαδικασία

Την πρωτοβουλία για την θέσπιση νέου νόμου: άρχοντας με αρμοδιότητα σύγκλησης λαϊκής συνέλευσης.

Πρόταση = rogatioYποβάλλεται στη Σύγκλητο, όπου

συζητείται.Το σχέδιο νόμου δημοσιοποιείται

(promulgatio), για τρεις εβδομάδες.Οι πολίτες υποβάλλουν υποδείξεις στον

προτείναντα. Τις υιοθετεί, τις αγνοεί ή αποσύρει το

νόμο. Ο νόμος ψηφίζεται από τις λαϊκές

συνελεύσεις (leges rogatae, leges latae). Tίθεται σε ισχύ αμέσως, εκτός αν

προβλέπει άλλως (vacatio legis). Δημοσίευση νόμου, στο Forum Romanum.

Page 4: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

LexPraescriptio: προοίμιο

Όνομα του άρχοντα που πρότεινε το νόμο, τόπος, χρόνος ψηφοφορίας.

Rogatio: κυρίως κείμενοSanctio: κύρωση.Lex perfecta: οι κατά παράβαση πράξεις

είναι άκυρεςLex minus quam perfecta: οι κατά παράβαση

πράξεις είναι έγκυρες, επιβάλλονται ποινέςLex imperfecta: η παράβαση δεν συνεπάγεται

ακυρότητα ή χρηματική ποινήΑτελείς νόμοι: όταν το περιεχόμενο της

πρότασης αποκλίνει από παλαιότερο έθιμο.

Page 5: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

Έννοια του όρου lexOι όροι μίας σύμβασης (Lex contractus)Το καταστατικό ιδιωτικού συλλόγου (lex collegii).Kανόνας δικαίου, νόμος. Κικέρων: η lex είναι μία μορφή συμφώνου που συνδέει

τους πολίτες μεταξύ τους, εξασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία και ισχύ του κράτους.

Παπινιανός: η lex είναι προϊόν ερωταποκρίσεως μεταξύ αρχόντων και ρωμαϊκού λαού.

Capito: η lex εκφράζει τη λαϊκή βούληση πάνω σε μία πρόταση άρχοντα.

Κλασικοί ρωμαίοι νομικοί: voluntas legis (βούληση του νόμου), όχι voluntas legislatoris (βούληση νομοθέτη)

Page 6: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

Ρωμαϊκή ολιγονομία & mores maiorum.

Ολιγονομία : χαρακτηριστικό του ιδιωτικού ρωμαϊκού δικαίου.

Δεν ρυθμίζονται από νόμους: Η πατρική εξουσία (patria potestas)Η κυριότητα (dominium)Ο ενοχικός δεσμός (obligatio)Η κληρονομική διαδοχή (successio)

Ρυθμίζονται από τα mores maiorum (πάτρια ήθη), που ανάγονται στους δημιουργούς του ρωμαϊκού κράτους (είδος εθιμικών κανόνων δικαίου).

Page 7: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

Δωδεκάδελτος (lex duodecim tabularum)5oς αιώνας π.Χ.Ένα από τα παλαιότερα, εκτενέστερα και

μακροβιότερα ρωμαϊκά νομοθετήματα. Θεωρείται η βάση του ρωμαϊκού δικαίου. Παραμένει σε ισχύ έως τον Ιουστιανιανό.

Page 8: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

ΑιτίαΔιαμάχη πατρικίων – πληβείων. Αυθαιρεσία αρχόντων λόγω της έλλειψης

έγγραφων νόμων. Η γνώση του δικαίου αποτελούσε αποκλειστικό

προνόμιο των ποντιφήκων. 455 π.Χ. πρόταση Δημάρχου (tribunus plebis)

προς τη Σύγκλητο. Ανατίθεται σε τριμελή επιτροπή η μελέτη άλλων

εννόμων τάξεων, Αθήνα (Σόλωνα) & Μεγάλης Ελλάδας.

Άλλως, καταγραφή κανόνων εθιμικού και άγραφου δικαίου, εποχής βασιλείας, όταν οι Ρωμαίοι διαβιούσαν sine lege certa sine iure certo.

Page 9: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

Decemviri legibus scribendis

451 π.Χ.: τα comitia centuriata ορίζουν δεκαμελή επιτροπή πατρικίων, στους οποίους ανατίθεται η σύνταξη του κώδικα.

Decemviri = ασκούν και όλες τις λοιπές εξουσίες.Παύουν όλες οι άλλες αρχές της Ρώμης.Συντάσσουν δέκα πίνακες (Δέλτοι) με τις διατάξεις. Υπάρχουν ελλείψεις, ορίζεται νέα δεκαμελής επιτροπή,

από πατρικίους και πληβείους, που συντάσσει δύο ακόμα Δέλτους.

10 + 2 = ΔΩΔΕΚΑΔΕΛΤΟΣΔημοσιεύεται το 449/8 π.Χ. στο Forum Romanum.

Page 10: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

Διατάξεις Ο Δωδεκάδελτος δεν έχει σωθεί ακέραιος. Γνωρίζουμε αρκετές

διατάξεις από μεταγενέστερους συγγραφείς. Εισάγει την αρχή: ο νεώτερος νόμος καταργεί αυτοδικαίως

τον παλαιότερο. Δικονομικές διατάξεις: προϋποθέσεις δίκης, κλήτευση,

ομολογία, έκδοση απόφασης, εκτέλεση απόφασης. Οικογενειακό: προϋποθέσεις γάμου, διαζυγίου, γνησιότητα

τέκνων, επιτροπεία, επιμέλεια, χειραφεσία (δεν ρυθμίζεται η patria potestas).

Κληρονομικό: διαθήκη ως ιδιωτική δικαιοπραξία. Εμπράγματο: κυριότητα ακινήτων, μεταβίβασή της,

παραγραφή. Ενοχικό: προσωπική εγγύηση για δάνειο, ενοχική δέσμευση

(sponsio). Αδικήματα ιδιωτικά: κατά προσώπου, περιουσίας, και

ποινές. Αδικήματα δημόσια: ανθρωποκτονία, εμπρησμός,

ψευδομαρτυρία, μαγεία, απαγόρευση ταφής νεκρού μέσα σε πόλη, απαγόρευση νυχτερινών συναθροίσεων.

Page 11: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

2 τελευταίες ΔέλτοιΠροϊόν διαπραγματεύσεων μεταξύ πατρικίων

και πληβείων. Αναγνωρίζεται στους πληβείους το δικαίωμα

του συνέρχεσθαι. Απαγορεύεται η εκτέλεση χωρίς δικαστική

απόφαση. Δικαίωμα προσφυγής στην κρίση του λαού

προσώπων που καταδικάσθηκαν σε θάνατο ή βαριές σωματικές ποινές (provocatio ad populum).

O πάτρωνας (patronus) που δεν συνδράμει τον πελάτη του (cliens), απειλείται με αρές (κατάρες).

Page 12: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

ΣημασίαΑποδέσμευση του δικαίου από

τη θρησκεία και εκλαϊκευση του δικαίου.

Δημιουργία ενός corpus διατάξεων που ρυθμίζουν πολλά ζητήματα.

Έγγραφη κατοχύρωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων τον πολιτών.

Ο Ναός του Κρόνου (Saturn ), (498 π.Χ.), από τους παλαιότερους του Forum Fomanum. Δίπλα σε αυτόν υπάρχουν τα ερείπια της rostra, του βήματος των ρητόρων, επί του οποίου είχε αναρτηθεί ο Δωδεκάδελτος.

Page 13: To  δίκαιο της αυτοκρατορίας

Lex Aquilia (Aκουίλιος νόμος)3ος – 2ος αι. π.Χ.3 κεφάλαιαΑποτελεί τον πυρήνα του δικαίου των

αδικοπραξιών.