1 / 14

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK)

SAYI : 86171061-101.07.06-E.2047

BAŞVURU NO : 2018/10123

KARAR TARİHİ : 29/01/2019

KISMEN TAVSİYE KISMEN RET KARARI

BAŞVURAN

BAŞVURU VEKİLİ / TEMSİLCİSİ

BAŞVURUYA KONU İDARE

BAŞVURUNUN KONUSU

BAŞVURU TARİHİ

:

:

:

:

:

Ölçme, Seçme ve Yerleştirme

Merkezi(ÖSYM)

Başvuranın KPSS Lisans 3. Oturum

Sınavına nüfus cüzdanını kaybetmesi

nedeniyle girememesi hakkındadır.

8.8.2018

I. BAŞVURANLARN İDDİA VE TALEPLERİ

1. Başvuran özetle, 2018 KPSS(Lisans) Alan Bilgisi 3. Oturuma girmek için 23/07/2018 tarihinde saat

9:30’da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesine geldiğinde okul çevresinde kimliğini düşürdüğünü

fark ettiğini, sınav görevlilerinin en yakın kaymakamlıktan alacağı geçici bir kimlik belgesiyle sınava

girebileceğini belirttiğini, bunun üzerine Fatih İlçe Kaymakamlığına gittiğini, sınav günleri saat

12.00'ye kadar tüm ilçe kaymakamlıklarının açık olacağı bilgisinin ÖSYM’nin internet sitesinde

olmasına ve sınav görevlilerinin kendisini bu yönde bilgilendirilmesine rağmen Kaymakamlığın

kapalı olduğunu gördüğünü, Kaymakamlığın kapalı olduğunu belirterek, e-Devlet üzerinden barkotlu

çıktı ve ehliyeti ile sınav salonuna 9.50’de geri döndüğünü, ancak sınava kabul edilmediğini, durumun

sınav görevlilerinin imzalarının da bulunduğu sınav günü tuttuğu tutanaktan ve kamera kayıtlarının

incelenmesinden de anlaşılabileceğini, ÖSYM Başkanlığına yazdığı dilekçeye tutanak örneğini,

mağduriyetini ve mağduriyetine Kaymakamlığın açık olmamasının sebep olduğunu belirttiğini, ancak

ÖSYM Başkanlığından Kaymakamlığın kapalı olması ile ilgili bilgi içermeyen olumsuz bir cevap

aldığını, neticede Fatih İlçe Kaymakamlığının Nüfus Hizmetlerinin açık olmaması ve e-Devlet

barkotlu nüfus bilgilerini içerir evrakla sınava alınmaması nedeniyle mağduriyet yaşadığını ifade

ederek, mağduriyetine sebep olan kamu görevlileri hakkında gerekli soruşturma yapılmasını ve

cezaların verilmesini, giremediği sınavın tekrarının yapılmasını, ÖSYM resmi internet sitesinde

belirtilen sınav günleri tüm ilçe Kaymakamlıklarının Nüfus Müdürlüklerinin 12.00'ye kadar

açık olması gerektiğine ilişkin yasal bir düzenleme varsa, sınav günü açık olmayan Fatih İlçe

2 / 14

Kaymakamlığındaki kamu görevlilerine gerekli soruşturmanın yapılmasını ve cezaların

verilmesini, mağduriyetine kusurları ile sebep olan sorumlu Kaymakamlık Nüfus Müdürlüğünün

ve ÖSYM'nin maddi ve manevi zararını tazmin etmelerini talep etmektedir.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2. Kurumumuzun bilgi ve belge talebi üzerine, Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı

Hukuk Müşavirliği’nin konuya ilişkin olarak Kurumumuza göndermiş olduğu 11/10/2018 tarih

… sayılı yazısı ve eklerinden özetle;

2.1 15 Temmuz 2018 tarihli ve 30479 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 4 sayılı

Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı

Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 347. maddesi gereğince Yükseköğretim Kurulu

kararlarına, ilgili mevzuat hükümlerine istinaden başta yükseköğretim kurumlarında lisans, lisansüstü

öğrenim görecek adayların puan sıralamasına göre tespiti, yerleştirilmesi ile yükseköğretim

kurumlarında atama, yükselmelerde esas alınan sınavlar olmak üzere ulusal ve uluslararası her türlü

bilim, yetenek, yabancı dil sınavları ile gerektiğinde yerleştirme işlemlerini yapmak dahil mezkur

Kararname, 6114 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatla verilen görevleri yerine getirmekle yetkilendirilmiş

bir kamu kurumu olan ÖSYM Başkanlığının, 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 347.

maddesinin 2. fıkrasının (d) bendi uyarınca “Sınav hizmetlerinin yerine getirilmesinin tüm

aşamalarında, konuyla ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak gerekli güvenlik tedbirlerini

almak.” (ğ) bendi uyarınca “Gerekli hâllerde sınavları ertelemek, kısmen veya tamamen iptal etmek,

adayların işlemlerini geçersiz saymak.”, (i) bendi uyarınca “Görev, yetki ve sorumluluk alanına giren

konularda idari düzenlemeler yapmak ve kılavuzlar hazırlamak.” hususlarında yetkili kılındığının

ifade edildiği,

2.2. 6114 sayılı Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Hizmetleri Hakkında Kanun'un “Tanımlar”

kenar başlıklı 2. maddesi ile 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin “Tanımlar” kenar başlıklı

346. maddesinde “kılavuz”; ölçme, seçme ve yerleştirme işlemlerine ilişkin uyulması gereken

kurallar, duyurular veya yol gösterici açıklamalardan oluşan, adaylar ile diğer ilgilileri bağlayıcı olan

basılı veya elektronik ortamdaki bilgi paketi olarak, 6114 sayılı Kanun'un “Temel ilkeler” kenar

başlıklı 7. maddesinin beşinci fıkrasında sınavlarla ilgili her türlü açıklama, başvuru ve sınav

sonuçlarının adaylara duyurulmasının ÖSYM Başkanlığının internet kayıtları, ihbarlar veya başka

yollarla bu Kanun ve sınav kurallarının düzenlendiği yönetmelik veya kılavuz esaslarına aykırılık

teşkil eden davranışlarının tespit edilmesi hâlinde adayların sınavının geçersiz sayılacağı, bu sınav

veya yerleştirmeyle kendisine sağlanan hakların geri alınacağı, adayların ve sınav görevlilerinin sınav

binalarına giriş koşullarının yönetmelikle düzenleneceği, aynı maddenin altıncı fıkrasında biyometrik

doğrulamanın kullanılmadığı durumlarda; adayların ve sınav görevlilerinin sınav binalarına girişinde

nüfus cüzdanı veya geçerlilik süresi dolmamış pasaport haricinde ilgili kanunlarında resmi kimlik

belgesi hükmünde olsa bile başka bir kimlik belgesinin geçerli kabul edilmeyeceğinin emredici olarak

düzenlendiği,

2.3. 26.09.2012 tarihli ve 28423 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Adayların ve

Sınav Görevlilerinin Sınav Binalarına Giriş Koşullarına İlişkin Yönetmelik'in 3. maddesinde “Kimlik

belgesi”; üzerinde adayın güncel fotoğrafı bulunan T.C. Kimlik Kartı, Nüfus Cüzdanı veya geçerlilik

süresi dolmamış pasaport ile bu belgelerin dışında sınavın ve sınav yapılacak merkezin özelliğine göre

gerektiğinde ÖSYM tarafından geçerli kimlik belgesi olarak kabul edilebilecek belgeler şeklinde

3 / 14

tanımlandığını, 5. maddesinin birinci fıkrasında adayların ÖSYM Başkanlığınca yapılan sınavlara;

Kimlik Belgesi ve ÖSYM sisteminden alacakları fotoğraflı Sınava Giriş Belgesi ile girecekleri,

üzerinde adayın güncel bir fotoğrafı ve T.C. kimlik numarası bulunmayan nüfus cüzdanları ve geçerlik

süresi bitmiş pasaportların kabul edilmeyeceği, aynı maddenin üçüncü fıkrasında sürücü belgesi,

meslek kimlik kartları ve benzeri belgelerin sınava giriş için geçerli kimlik belgeleri olarak kabul

edilmeyeceğinin açıkça ifade edildiği,

2.4. 6114 sayılı Kanun'un 7. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca tebliğ hükmünde olmak üzere ÖSYM

Başkanlığının internet sayfasında yayımlanan 2018 KPSS Lisans Kılavuzunun 2. sayfasında

“Sınava/yerleştirme işlemine başvuran adayların Kılavuzda ve ilgili mevzuatta yer alan düzenlemeleri

kabul etmiş sayıldığı”, aynı Kılavuzun “3.2 Sınava Girerken Adayların Yanlarında Bulundurması

Gereken Belgeler” başlıklı maddesinin b bendinde; “Adayların sınava girebilmeleri için KPSS' nin

ilgili oturumuna ait Sınava Giriş Belgesinden başka, nüfus cüzdanı veya T.C. Kimlik Kartı veya

geçerlilik süresi dolmamış pasaportunun aslını da yanlarında bulundurmaları zorunlu olduğu, nüfus

cüzdanı veya T.C. Kimlik Kartı veya geçerlilik süresi dolmamış pasaportun dışında; Türk

vatandaşlığından izin ile ayrılanlar ve bunların kanuni mirasçılarına ait Mavi Kartların Pasaportları

bulunmayan KKTC vatandaşlarının fotoğraflı ve kimlik numaralı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

Kimlik Kartının da geçerli kimlik belgesi olarak kabul edileceği, bunların dışında; sürücü belgesi.

meslek kimlik kartları vb. diğer tüm belgelerin, sınava giriş için geçerli kimlik belgesi olarak kabul

edilmeyeceği, bu belgelerini eksiksiz olarak yanında bulundurmayan adayların, mazereti ne olursa

olsun, sınava alınmayacakları, bir adayın bu belgeleri yanında olmadığı hâlde Sınav

Koordinatörlerinin, bina ve salon görevlilerinin veya ÖSYM Temsilcilerinin kararıyla herhangi bir

salonda sınava alınmış olsa bile, bu adayın sınavının geçersiz sayılacağı” hususunda adaylara gerekli

bilgilendirme yapıldığı, ilaveten 18 Temmuz 2018 tarihli ve “2018KPSS Lisans (ALAN BİLGİSİ) I.

Oturum, 2. Oturum ve 3. Oturum Sınava Giriş Belgeleri Açıklandı” başlıklı duyurumuz ekinde yer

alan “Temel Kurallar” da ve adayların sınava girerken yanlarında bulundurmaları zorunlu olan Sınava

Giriş Belgesinde adaylara gerekli hatırlatmada bulunulduğu,

2.5. Başvuranın sınava alınmaması hususu ile ilgili olarak aday atamasının yapıldığı bina ve sınav

salonuna ait tutanakta herhangi bir kayıt bulunmamakla beraber 6114 sayılı Kanunun sınavlarda

geçerli kimlik belgesine ilişkin özel hüküm niteliğindeki 9. maddesinin 5. ve 6. fıkralarındaki

düzenlemelerin yürürlüğe girmesinden önceki dönemde dahi Adayların ve Sınav Görevlilerinin Sınav

Binalarına Giriş Koşullarına İlişkin Yönetmelik'in 5.maddesinin 3. fıkrasındaki "meslek kimlik

kartları” ibaresinin iptali talebiyle İstanbul Barosu Başkanlığınca açılan iptal davasında davanın

kabulü yönünde hüküm tesis eden Danıştay 8. Daire Başkanlığının 28/11/2014 tarihli ve 2013/2300

E, 2014/9299K. sayılı kararını temyizen inceleyen Danıştay idari Dava Daireleri Kurulu 08/06/2015

tarih ve 2015/1848E., 2015/2516K. sayılı kararında; “ÖSYM’nin yaptığı sınavlarda kimlik tespitine

esas alınacak belge ve/veva belgeleri belirleme konusunda takdir yetkisi bulunduğu, Kimlik tespitine

esas alınacak belge sayısı ne kadar az ve herkesçe bilinen belgelerden olursa, kısıtlı zamanda kimlik

kontrolü yapmak ve sınav güvenliğini sağlamakla yükümlü olan sınav görevlilerinin, adayların

kimliklerini tespit konusunda yanılmaları ve zaman kaybı da o kadar az olacağının vurgulanarak

Danıştay 8. Daire Başkanlığının 28/11/2014 tarihli ve 2013/2300 E, 2014/9299K. sayılı kararının

Bozulmasına hükmedilmiş olup, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 08/06/2015 tarih ve

2015/1848 E. 2015/2516 K. sayılı bozma kararındaki gerekçelerin bu başvuru açısından da geçerli

olduğu,

2.6. 2014 KPSS Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi (ÖABT) sınavına nüfus cüzdanını kaybetmiş

olmasından dolayı katılamadığından bahisle sınav sabahı nüfus müdürlüklerinin açık tutulmaması

4 / 14

nedeniyle ÖSYM Başkanlığı ve Gaziantep Valiliğine karşı toplam 110.000,00 TL tazminata

hükmedilmesi talebiyle açılan davada yargılamayı yapan Gaziantep 1. İdare Mahkemesinin

28/03/2016 tarih ve 2014/1086E., 2016/310K. sayılı kararında "Dava konusu olayda, ÖSYM

tarafından yapılan her sınavda nüfus müdürlüklerinin açık olmasını zorunlu kılan bir mevzuat

hükmünün bulunmadığı, sınav sabahı nüfus müdürlüklerinin açık tutulması uygulamasının ilgili

personele yapılacak ek ödeme nedeniyle ciddi anlamda bir külfet ortaya çıkardığı hususları bir arada

değerlendirildiğinde, sınava girecek aday sayısı dikkate alınarak 20/07/2014 Pazar günü

gerçekleştirilen 2014 KPSS Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi sınavı kapsamında nüfus müdürlüklerinin

açık tutulmasına yönelik olarak bir çalışma yürütülmemesinde kamu yararı ve hizmet gereklerine

aykırılık görülmediğinden, olayda ÖSYM Başkanlığının hizmet kusurunun bulunmadığı sonucuna

varılarak 110.000,00 TL tazminat talebinin reddine karar verildiğini, söz konusu yargı kararları

uyarınca ÖSYM Başkanlığının işleminin kanunilik ilkesine de aykırı olmadığı,

2.7. 2018 KPSS Lisans Kılavuzunda ve ÖSYM Başkanlığının internet sayfasında yayımlanan

duyurularda sınav günü herhangi bir nüfus müdürlüğünün açık olacağına ilişkin bilgi yer almadığını,

2018 KPSS Lisans Kılavuzunun 19. sayfasında ve ÖSYM Sınav Uygulama Yönergesinin 22.

maddesinin 24. alt maddesi uyarınca sınav görevlilerinin, Salon Tutanakları ve ÖSYM Başkanlığına

iletecekleri raporlar dışında adaylara, velilere ya da başka üçüncü şahıslara herhangi bir tutanak veya

rapor verme sorumluluğu bulunmamakla beraber başvuranın sınav günü tüm ilçe kaymakamlıklarının

açık olacağına ilişkin Başkanlığın internet sayfasında duyurunun yer aldığına yönelik iddiası ile

başvuru ekindeki tutanakta yer alan bu yöndeki ifadelerde de gerçeğe uyarlık bulunmadığı,

2.8. ÖSYM Başkanlığı’nın ilgili mevzuat gereği resmi çalışma gün ve saatleri dışında sınav günlerinde

nüfus müdürlüklerinin açık olmasını sağlamak gibi bir görev ve yükümlülüğünün bulunmadığı, Nüfus

müdürlüklerinin açık tutulması uygulaması sınava girecek aday sayısının en fazla olduğu, aday

sayısının fazlalığına bağlı olarak nüfus cüzdanıyla ilgili sorunların en fazla yaşandığı YKS ve KPSS

Ortaöğretim/Ön Lisans sınavları ile sınırlı olarak yapıldığı ve yıllar yılı süre gelen işbu uygulama

neticesinde bu hususun tüm adaylarca bilinen yerleşik bir uygulama haline geldiği dikkate alındığında

mevzuatta yer alan geçerli kimlik belgesi ile süresinde sınav binasına gelmeyen adayın sınava

girememesi işleminde mer'i mevzuata aykırılık bulunmadığı,

2.9. Diğer sınavlara kıyasen aday sayısının çok fazla olduğu YKS ve KPSS Ortaöğretim/Ön Lisans

sınavlarında il/ilçe nüfus müdürlüklerinin açık olması dolayısıyla görevlendirilen nüfus müdürlüğü

personeline, 29/05/2017 tarihli ve 2017/10383 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Sınav ve Soru

Ücretlerine İlişkin Usul ve Esaslar kapsamında ödeme yapıldığını, Nüfus müdürlüklerinin resmi

çalışma saatleri dışında açık tutulmasına karar verme yetkisi tamamen İçişleri Bakanlığına ait olmakla

beraber ÖSYM’ce uygulanan her bir sınav için 181 sınav merkezinde ikişer nüfus memuru

bulundurmanın maliyeti 6114 sayılı Kanun ve 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi kapsamında

bütçesi yalnızca adaylardan alınan sınav ücretlerinden oluşan Başkanlık açısından oldukça külfetli

olacağı gibi Başkanlığın bu maliyeti her sınav için karşılamaya çalışmasının kamu kaynaklarının

verimli kullanılması ilkesine de aykırı olacağı,

2.10. Tüm yükümlülüklerini yerine getiren adayların vermiş olduğu sınav ücretlerinin, üzerine düşen

sorumluluğu yerine getirmede ihmali olan adayların sınav günü nüfus cüzdanı çıkartmaları için gerekli

ekstra uygulamalara harcanması kamu kaynaklarının verimli kullanımı ilkesine de aykırılık teşkil

edeceği,

5 / 14

2.11. Bu itibarla ÖSYM Başkanlığı’nın, sınava girişte geçerli kimlik belgesi olarak T.C. Kimlik Kartı,

Nüfus Cüzdanı veya geçerlilik süresi dolmamış pasaportla birlikte Türk vatandaşlığından izin ile

ayrılanlar ve bunların kanuni mirasçılarına ait Mavi Kartlar, Pasaportları bulunmayan KKTC

vatandaşlarının fotoğraflı ve kimlik numaralı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kimlik Kartının kabul

edileceği, bu belgelerin dışındaki tüm belgelerin geçerli kimlik belgesi olarak kabul edilmeyeceği

hususunda gerekli uyarı ve hatırlatmayı tebliğ hükmünde olmak üzere birçok defa yinelediği, internet

sayfasında sınav günü nüfus müdürlüklerinin açık tutulacağı yönünde herhangi bir duyurunun yer

almadığı, başvuranın geçerli kimlik belgesinin yanında bulunmamasından mütevellit kendi kusurlu

davranışıyla sınava girememesinde ÖSYM’ye atfı kabil herhangi bir hizmet kusuru ve hukuka

aykırılık bulunmadığından başvuru konusu talebe ilişkin olarak tesis edilebilecek herhangi bir işlem

bulunmadığı,

Açıklamalarına yer verilmiştir.

3. Kurumumuzun bilgi ve belge talebi üzerine, İçişleri Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü’

nün konuya ilişkin olarak Kurumumuza göndermiş olduğu 25/10/2018 tarih … sayılı yazısı ve

eklerinden özetle;

3.1. İddialarla ilgili İstanbul Valiliğince yapılan inceleme sonucunda, T. C. kimlik kartı ile pasaport

ve sürücü belgesi hizmetlerine ilişkin iş ve işlemlerin zamanında sonuçlandırılabilmesi için merkez ve

taşra teşkilatında istihdam edilen Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün merkez ve taşra

teşkilatında istihdam edilen personele 02.01.2018-31.10.2018 tarihleri arasında on ay süreyle fazla

mesai yaptırılmasına ilişkin Bakanlık onayı alındığı, ayrıca bir çizelge ile belirtilen tarihlerde hafta içi

akşam normal mesai bitiminden itibaren 1 saat ve Cumartesi günleri 09:00-17:00 saatleri arasında

fazla mesai yaptırılmasına karar verildiği;

3.2. Bu doğrultuda Fatih İlçe Nüfus Müdürlüğünün 21 Temmuz 2018 Cumartesi günü açık

bulundurularak hizmet verdiği, belirlenen tarihler ve konu dışında hizmet verilmesine yönelik

herhangi bir uygulama bulunmadığı bildirildiği,

3.3. 22 Temmuz 2018 pazar günü İlçe Nüfus Müdürlüklerinin açık bulundurularak hizmet vermesine

ilişkin bir Emir- Talimat bulunmadığından Fatih İlçe Nüfus Müdürlüğünün 22 Temmuz 2018 Pazar

günü açık bulundurulmadığı, bahse konu sınav tarihi 23 Temmuz 2018 "Pazar” olarak belirtilmişse de

23 Temmuz 2018 günü Pazartesi günü olduğundan 23 Temmuz 2018 Pazartesi normal mesai saatleri

olan 08:30-17:00 saatleri arasında da İlçe Nüfus Müdürlüğünün açık bulundurularak hizmet verdiği,

3.4. Bununla birlikte, ÖSYM tarafından yapılan merkezi sınavlarda, ilgili kurum tarafından sınav

günleri belirtilen gün ve saatlerde nüfus müdürlüklerinin açık tutulması talep edilmesi ve

Bakanlıklarınca(Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü) uygun görülmesi halinde Valilik

tarafından bu konu ile ilgili gerekli olur ve tedbirler alınmak suretiyle Nüfus Müdürlüklerinin açık

tutulmasının sağlandığı,

3.5. Nüfus ve Vatandaşlık hizmetlerinin yürütülmesinde etkinlik, verimlilik ve kalitenin

artırılabilmesi, ulusal ve uluslararası hukuk alanında sonuç doğuracak projelere sorunsuz olarak geçiş

yapılabilmesi, Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı ile pasaport ve sürücü belgesi hizmetlerine ilişkin iş

ve işlemlerin zamanında sonuçlandırılabilmesi için; Genel Müdürlüğümüz merkez ve taşra

teşkilatında istihdam edilen 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlar ile sözleşmeli

personele fazla çalışma ücreti ödenmesine ilişkin 25.08.2017 tarih ve 30165 sayılı Resmi Gazete'de

yayımlanan, Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara

6 / 14

İlişkin 2018 ve 2019 Yıllarını Kapsayan 4. Dönem Toplu Sözleşmenin 16 ncı maddesinde; "Türkiye

Cumhuriyeti kimlik kartı ile pasaport ve sürücü belgesi hizmetlerine ilişkin iş ve işlemlerin zamanında

sonuçlandırılması için mesai saatleri dışında fiilen yapılan çalışmalar karşılığında, İçişleri Bakanlığı

Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü merkez ve taşra teşkilatında istihdam edilen memurlar

ile sözleşmeli personele, her bir personel için ayda 50 ve yılda 500 saati geçmemek üzere yılı merkezi

yönetim bütçe kanununda belirlenen fazla çalışma saat ücretinin üç katını aşmamak kaydıyla fazla

çalışma ücreti ödenir” denildiği, Açıklamalarına yer verilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT 4. T. C. Anayasasının;

4.1. “Cumhuriyetin nitelikleri ” başlıklı 2 nci maddesine; “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru,

millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı,

başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.”

4.2. “Kanun önünde eşitlik” başlıklı 10 uncu maddesinde; ‘Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî

düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.

… Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak

hareket etmek zorundadırlar.’

4.3. “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin

üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına

sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu

idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”

5. 14/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi”

başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişiyle ilgili şikayet üzerine,

idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı

içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde

bulunmakla görevlidir.” hükümleri düzenlenmiştir.

6. 15/07/2018 tarihli, 4 Sayılı, Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum Ve Kuruluşlar İle Diğer

Kurum Ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin;

6.1. “Tanımlar” başlıklı 346 ncı maddesinde; “d) Eşdeğer sınav: Başkanlık tarafından aynı veya

farklı zamanlarda farklı sorularla yapılan, ancak adaylara sağladığı haklar bakımından eşit sonuçlar

verdiği Yönetim Kurulu kararı ile belirlenen birden fazla sınavı,… ifade eder.”

6.2. “Kuruluş, görev ve yetkiler” başlıklı 347 nci maddesinde; “(2) Başkanlığın görev ve yetkileri

şunlardır: …ç) Sınav ölçme, değerlendirme ve yerleştirme işlemlerine yönelik yıllık sınav takvimini

belirlemek, kamuoyuna duyurmak ve 6114 sayılı Kanunda ve bu Bölümde belirlenen ilkelere göre

yerine getirmek. d) Sınav hizmetlerinin yerine getirilmesinin tüm aşamalarında, konuyla ilgili kurum

ve kuruluşlarla işbirliği yaparak gerekli güvenlik tedbirlerini almak. e) Hizmetin gereklerine uygun

ölçme, seçme, değerlendirme ve yerleştirme yöntemlerini belirlemek. f) Sınav yapılacak merkezleri

oluşturmak, sınav hizmetlerini yapacak kişileri belirlemek ve gerekli görevlendirmeleri yapmak.”

7 / 14

7. 03/03/2011 Tarihli ve 6114 Sayılı Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Hizmetleri Hakkında

Kanun’un;

7.1. “Tanımlar” başlıklı 2 nci maddesinde; “…d) Eşdeğer sınav: Başkanlık tarafından aynı veya

farklı zamanlarda farklı sorularla yapılan, ancak adaylara sağladığı haklar bakımından eşit sonuçlar

verdiği Yönetim Kurulu kararı ile belirlenen birden fazla sınavı,…ifade eder.”

7.2. “Temel İlkeler ” başlıklı 7 nci maddesinde; “(1)Sınav, ölçme, değerlendirme ve yerleştirme

işlemleri, güvenilirlik, gizlilik, tarafsızlık, bilimsellik ilkeleri çerçevesinde ve adaylara fırsat eşitliği

sağlayacak biçimde yapılır….(5) Sınavlarla ilgili her türlü açıklama, başvuru ve sınav sonuçlarının

adaylara duyurulması, Başkanlığın internet sayfasında yapılır. İnternet sayfasındaki duyurular

adaylara tebliğ hükmündedir.”

7.3. “Sınav güvenliği” başlıklı 9 uncu maddesinde; “…(5)Sınav güvenliğinin sağlanması amacıyla,

genel kolluk görevlileri ile bunların gözetiminde olmak üzere özel güvenlik görevlileri, herhangi bir

emir veya karar olmasına bakılmaksızın, adayların ve sınavın yapıldığı binaya girme hakkına sahip

olan diğer kişilerin üstünü ve eşyasını teknik cihazlarla, gerektiğinde el ile kontrol etmeye ve aramaya

yetkilidir. (Ek cümle: 2/12/2016-6764/71 md.) Sınav sırasında veya sınavdan sonra incelenen

tutanaklar, kamera ses ve görüntüleri, telefon kayıtları, ihbarlar veya başka yollarla bu Kanun ve

sınav kurallarının düzenlendiği yönetmelik veya kılavuz esaslarına aykırılık teşkil eden

davranışlarının tespit edilmesi hâlinde adayın sınavı geçersiz sayılır, bu sınav veya yerleştirmeyle

kendisine sağlanan haklar geri alınır. Adayların ve sınav görevlilerinin sınav binalarına giriş

koşulları yönetmelikle düzenlenir.

(6) Görevli olması sebebiyle sınav süresince sınav yapılan bina ve salonlara girmek isteyenler,

sorulmaksızın kimliklerini ibraz etmekle yükümlüdür. (Ek cümleler: 2/12/2016- 6764/71 md.)

Başkanlık, adaylar ve sınav görevlilerini kapsayacak şekilde biyometrik yöntemlerle kimlik

doğrulaması yapabilir. Biyometrik doğrulamanın kullanılmadığı durumlarda; adayların ve sınav

görevlilerinin sınav binalarına girişinde nüfus cüzdanı veya geçerlilik süresi dolmamış pasaport

haricinde ilgili kanunlarında resmi kimlik belgesi hükmünde olsa bile başka bir kimlik belgesi geçerli

kabul edilmez. Biyometrik yöntemlerle kimlik doğrulama uygulamaları için elde edilen veriler sınav

hizmetlerinde kullanılmak üzere saklanabilir.

(8) (Ek: 2/12/2016-6764/71 md.) Sınavlardan sonra incelenen sınav belgelerinde, elektronik

kayıtlarda veya yapılan analizlerde olağandışı bulgulara rastlanması hâlinde adaylar, maliyeti

Başkanlık tarafından karşılanmak üzere Yönetim Kurulu kararı ile eşdeğer sınava çağrılabilir. Adayın

sınavının geçerli sayılıp sayılmayacağına eşdeğer sınav sonuçlarına bakılarak Yönetim Kurulu

tarafından karar verilir. Çağrıya rağmen eşdeğer sınava katılmayan adayın sınavı geçersiz

sayılır.”

8. 26/09/2012 tarihli, 28423 Sayılı, Adayların Ve Sınav Görevlilerinin Sınav Binalarına Giriş

Koşullarına İlişkin Yönetmeliğin;

8.1. “Amaç ve kapsam” başlıklı 1 incı maddesinde; “(1) Bu Yönetmeliğin amacı; Ölçme, Seçme ve

Yerleştirme Merkezi Başkanlığı tarafından yapılan sınavlarda, adayların ve sınav görevlilerinin sınav

binalarına giriş koşullarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.”

8 / 14

8.2. “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde; “(1) Bu Yönetmelikte geçen;… f)(Değişik:RG-

18/4/2018-30395) Kimlik belgesi: Üzerinde adayın güncel fotoğrafı bulunan T.C. Kimlik Kartı, Nüfus

Cüzdanı veya geçerlilik süresi dolmamış pasaport ile bu belgelerin dışında sınavın ve sınav yapılacak

merkezin özelliğine göre gerektiğinde ÖSYM tarafından geçerli kimlik belgesi olarak kabul

edilebilecek belgeleri,…l) (Değişik:RG-18/4/2018-30395) Sınava giriş belgesi: Sınavlarda, adayın

T.C. kimlik numarası/yabancı uyruklular için verilen kimlik numarası ve şifresini kullanarak aday

işlemleri sisteminden (AİS) edindiği, üzerinde fotoğrafı, kimlik bilgileri, sınav bilgileri, sınava giriş

yeri bilgileri olan giriş belgesini,…o) (Ek:RG-18/4/2018-30395) Biyometrik doğrulama: Aday ve

görevlilerin fiziksel özelliklerini doğrulamak üzere geliştirilmiş bilgisayar kontrollü, otomatik

sistemler kullanılarak yapılan kimlik tespitini,…ifade eder.”

8.3. “ Sınava girişte gerekli belgeler” başlıklı 5 inci maddesinde;

“(1)(Değişik:RG-18/4/2018-30395) Adaylar Başkanlıkça yapılan sınavlara; Kimlik Belgesi ve

ÖSYM sisteminden alacakları fotoğraflı Sınava Giriş Belgesi ile girerler. Üzerinde adayın güncel bir

fotoğrafı ve T.C. kimlik numarası bulunmayan nüfus cüzdanları ve geçerlik süresi bitmiş pasaportlar

kabul edilmez. Biyometrik yöntemlerle de kimlik doğrulaması yapılabilir…(3) Sürücü belgesi, meslek

kimlik kartları ve benzeri belgeler, sınava giriş için geçerli kimlik belgeleri olarak kabul

edilmez.(4)Yurt dışında yapılan sınavlarda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için (Değişik

ibare:RG-18/4/2018-30395) birinci fıkrada belirtilen kimlik belgeleri kabul edilir. Başka bir ülkenin

vatandaşları için de o ülkeye ait pasaport veya nüfus cüzdanı niteliğindeki resmi kimlik belgesi

sınavlara girişte geçerli kimlik kartı olarak kabul edilebilir…(6) (Değişik:RG-18/4/2018-30395)

Görevli olması sebebiyle sınav süresince sınav yapılan bina ve salonlara girmek isteyenler,

sorulmaksızın kimlik ve görevlendirme belgelerini ibraz etmekle yükümlüdür. Sınav görevlilerinin

kimlik doğrulaması biyometrik yöntemlerle de yapılabilir.”

8.4. “Adayların sınav binasına girişleri” başlıklı 10 uncu maddesinde;

“…ç)(Değişik:RG-18/4/2018-30395) Adaylar, sınava girebilmek için Kimlik Belgesi ve sınava giriş

belgesini yanlarında bulundurmak ve görevlilerce istendiğinde göstermek zorundadır. Kendisini

tanıtıcı Kimlik Belgesi ve sınava giriş belgesi olmayan adaylar sınav binasına alınmaz ve sınava

giremezler. Her ne sebeple olursa olsun sınava alınmış olsa bile Kimlik Belgesi ve sınava giriş belgesi

yanında olmadığı tespit edilen adayların sınavı geçersiz sayılır…f)(Değişik:RG-18/4/2018-30395)

Sınav görevlileri, sınava giren adayın sınava giriş belgesi ile salon tutanağında fotoğrafı bulunan

aday olup olmadığını kontrol eder. Sınava girecek adayın yüzü, kimlik tespitini sağlayacak biçimde

açık olacaktır. Adayın, Sınava Giriş Belgesindeki ve Salon tutanağındaki fotoğrafına benzerliği

konusunda bir kuşku oluşması halinde kimliği kuşkulu aday işlemi yapılır.”

8.5. “ Sınav salonlarında ve binalarda yapılacak kontroller” başlıklı 11 inci maddesinde; “

(1)(Değişik:RG-18/4/2018-30395) Sınav başlamadan önce salon başkanı ve gözetmenlerce adayların

Kimlik ve Sınava Giriş Belgeleri kontrol edilir. Sınava giriş belgeleri kontrol edilirken her adayın

yüzüne iyice bakılarak adayı belgelerdeki fotoğraflar ve Kimlik Belgesindeki fotoğrafla

karşılaştırmaları sınav güvenliği açısından zorunludur. Bu iki belge yanında bulunmayan aday sınav

salonuna alınmaz.”

9 / 14

9. 2018 Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS) Lisans Kılavuzunun;

9.1. 2. sayfasında “Bu Kılavuz, "Kamu Görevlerine İlk defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar

Hakkında Genel Yönetmelik" hükümleri uyarınca hazırlanmıştır. Sınava/yerleştirme işlemine

başvuran adaylar Kılavuzda ve ilgili mevzuatta yer alan düzenlemeleri kabul etmiş sayılırlar.”

9.2 “3.2 Sınava Girerken Adayların Yanlarında Bulundurması Gereken Belgeler” başlıklı

maddesinin b bendinde; “ Adayların sınava girebilmeleri için KPSS’ nin ilgili oturumuna ait Sınava

Giriş Belgesinden başka, nüfus cüzdanı veya T.C. Kimlik Kartı veya geçerlilik süresi dolmamış

pasaportunun aslını da yanlarında bulundurmaları zorunludur. Nüfus cüzdanı veya T.C. Kimlik Kartı

veya geçerlilik süresi dolmamış pasaport dışında; Türk vatandaşlığından izin ile ayrılanlar ve

bunların kanuni mirasçılarına ait Mavi Kartlar, Pasaportları bulunmayan KKTC vatandaşlarının

fotoğraflı ve kimlik numaralı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kimlik Kartı, geçerli kimlik belgesi

olarak kabul edilecektir. Bunların dışında; Sürücü belgesi, Meslek kimlik kartları vb. diğer tüm

belgeler, sınava giriş için geçerli kimlik belgesi olarak kabul edilmeyecektir. Nüfus cüzdanında soğuk

damga basılı olmalı, adayın sınav görevlilerince kolaylıkla tanınmasını sağlayacak güncel bir

fotoğraf (Sınav günü sınav görevlilerinin sizi fotoğrafınızdan tanımakta güçlük çektiği takdirde sizi

sınava almayabileceğini göz önünde bulundurunuz.) ve T.C. Kimlik Numarası bulunmalı, pasaportun

süresi sınav günü itibarıyla geçerli olmalıdır. Üzerinde soğuk damga, adayın sınav görevlilerince

kolaylıkla tanınmasını sağlayacak güncel bir fotoğraf veya T.C. Kimlik Numarası bulunmayan (T.C.

Kimlik Numarası elle veya daktilo ile sonradan yazılmış veya ilave edilmiş olmamalıdır.) nüfus

cüzdanları ile geçerlilik süresi bitmiş pasaport kabul edilmeyecektir. 2017 yılından itibaren Türkiye

Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından eski Nüfus

Cüzdanları yenilenmeyerek yerine Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı verilmektedir. Sınava giriş için

geçerli bir nüfus cüzdanı bulunmayanların Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartını edinme sürecini de

göz önünde bulundurarak Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartını edinmeleri gerekmektedir. Bu

belgelerini eksiksiz olarak yanında bulundurmayan adaylar, mazereti ne olursa olsun, sınava

alınmayacaklardır. Bir aday bu belgeleri yanında olmadığı hâlde Sınav Koordinatörlerinin, bina ve

salon görevlilerinin veya ÖSYM Temsilcilerinin kararıyla herhangi bir salonda sınava alınmış olsa

bile, bu adayın sınavı geçersiz sayılacaktır.”

Hüküm ve düzenlemeleri yer almaktadır.

IV. KAMU DENETÇİSİ ARİF DÜLGER’İN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ

10 . Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı

birlikte değerlendirildiğinde; başvuranın, eşdeğer sınava alınması, mağduriyetinden sorumlu olan

görevlilere işlem yapılması ve maddi ve manevi zararının tazmin edilmesi taleplerinin reddi, tüm

sınavlarda adayların eğitim ve çalışma hakkı başta olmak üzere bütün hak ve hürriyetlerini

etkileyebilecek hak kayıpları ve mağduriyetlerin önüne geçilmesi amacıyla, sınavların

gerçekleştirildiği merkezlerde nöbetçi nüfus müdürlüğü uygulamasının hayata geçirilmesi için gerekli

düzenlemelerin en kısa sürede yapılması hususunda Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

Başkanlığına ve İçişleri Bakanlığına tavsiyede bulunulması yönünde hazırlanan “Kısmen Tavsiye

Kısmen Ret Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisine sunulmuştur.

10 / 14

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk

Yönünden Değerlendirme

11. 1 numaralı paragrafta açıklandığı üzere, 22 Temmuz tarihinde yapılacak Lisans 2018 KPSS

Alan Bilgisi 3. Oturumuna katılacağı gün nüfus cüzdanının kaybolması nedeniyle sınava girebilmek

için Kaymakamlıktan geçici kimlik belgesi almak istemiş ancak Pazar günü Kaymakamlığın açık

olmaması nedeniyle geçici kimlik belgesi alamayarak sınava katılamayan başvuran, bu kapsamda

yaşadığı mağduriyette ihmali olan kamu görevlilerinin cezalandırılması, giremediği sınavın kendisine

tekrar yapılması ve ÖSYM’nin maddi, manevi zararını tazmin etmesi talepleriyle Kurumumuza

başvuruda bulunmuştur.

12. ÖSYM’nin Kurumumuza gönderdiği bilgi ve belgelerden anlaşıldığı üzere; 4 sayılı

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin; 347. maddesi gereği alanda sınav yapma, sınavı değerlendirme,

duyuruları yapma yetkisinin ÖSYM’de olduğu, 348. maddesi uyarınca, gerekli hâllerde, adayların

eşdeğer sınavlara alınmasına karar vermek hususunda ÖSYM Yönetim Kurulu’nun yetkili olduğu,

yine 6114 sayılı Kanun'un 9. maddesi gereği olağandışı bulgulara rastlanılması halinde eşdeğer sınav

uygulaması yapılacağı düzenlemelerinin olduğu, başka nedenlerle eşdeğer sınav uygulamasının

yapılamadığı görülmektedir.

13. 8 nolu paragrafta yer verilen 28423 sayılı Yönetmeliğin, 3, 5 ve 10 uncu maddelerinde, adayın

kimlik belgesinin, güncel fotoğrafının bulunduğu TC Kimlik Kartın ve Nüfus cüzdanını veya

geçerlilik süresi dolmamış pasaport ile bu belgelerin dışında sınavın ve sınav yapılacak merkezin

özelliğine göre gerektiğinde ÖSYM tarafından geçerli kimlik belgesi olarak kabul edilebilecek

belgeleri olarak tanımlandığı ve ÖSYM tarafından gerçekleştirilecek sınavlara fotoğraflı sınav giriş

belgesi ve kimlik belgesi olmaksızın katılmanın mümkün olmadığının kesin olarak düzenlendiği

anlaşılmaktadır.

14. Yine, 6114 sayılı Kanunun da “kılavuz” ifadesinin; adaylar için bağlayıcı düzenlemelerden

oluşan bir bilgi paketi olarak tanımlandığı görülmektedir. Bu kapsamda adayların 2018 KPSS

Kılavuzunda ilgili oturumuna ait Sınava Giriş Belgesinden başka, nüfus cüzdanı veya T.C. Kimlik

Kartı veya geçerlilik süresi dolmamış pasaportunun aslını da yanlarında bulundurmaları zorunlu

olduğu ve bu belgeleri yanında bulundurmayan adayların mazereti ne olursa olsun, sınava

alınmayacakları, bir adayın bu belgeleri yanında olmadığı hâlde Sınav Koordinatörlerinin, bina ve

salon görevlilerinin veya ÖSYM Temsilcilerinin kararıyla herhangi bir salonda sınava alınmış olsa

bile, bu adayın sınavının geçersiz sayılacağının açıkça düzenlendiği görülmektedir.

15. 2018 KPSS Lisans (ALAN BİLGİSİ) I. Oturum, 2. Oturum ve 3. Oturum Sınava Giriş Belgeleri

Açıklandı” başlıklı duyurunun ekinde yer alan “Temel Kurallar”da ve adayların sınava girerken

yanlarında bulundurmaları zorunlu olan Sınava Giriş Belgesinde adaylara gerekli hatırlatmada

bulunulduğu görülmektedir. ÖSYM tarafından söz konusu sınavın olduğu gün Nüfus Müdürlüklerinin

açık olduğuna ya da olacağına ilişkin herhangi bir duyuru, bilgilendirme yapılmadığı anlaşılmaktadır.

16. Yukarıda açıklanan mevzuat, düzenleyici işlemler ve değerlendirmeler neticesinde,

başvuranın talep ettiği, mağduriyetine sebep olan kamu görevlileri hakkında gerekli soruşturmanın

yapılması ve cezaların verilmesi, giremediği sınavın tarafına tekrarını yapılması ve maddi ve manevi

tazminat talepleri yönünden; ÖSYM Başkanlığı tarafından yapılan işlemlerde hukuka uygun hareket

edildiği, gerek görevliler hakkında cezai bir işlemi gerektirecek herhangi bir durumun gerekse

başvuranın eşdeğer bir sınava alınmasını gerektirecek koşulların gerçekleşmediği, yine İçişleri

Bakanlığı’nın İlçe Nüfus Müdürlüklerine sınav günleri Müdürlüklerin açık bulundurulmasına ilişkin

11 / 14

bir talimatı olmadığı ve görevli memurların yazılı talimatta belirlenen gün ve saatlerde görev yerinde

bulunarak hukuka uygun hareket ettikleri anlaşılmıştır.

17. Öte yandan, Kurumumuz tarafından verilen, 17/01/2014 tarihli 02.2013/323 Şikâyet No.lu ve

2014/14 Karar No.lu Kısmi Tavsiye Kısmi Ret Kararında, şikâyetçinin nüfus cüzdanını kaybetmiş

olması nedeniyle giremediği ÖSYM tarafından gerçekleştirilen Mühendislik Tamamlama Giriş

Sınavına kabul edilmemesi sonucu oluşan mağduriyetin giderilmesi talebiyle yaptığı başvuruda,

ÖSYM Başkanlığı tarafından mevzuata uygun hareket edildiği, hukuka aykırılık olmadığı sonucuna

varılmakla beraber, olası mağduriyetlerin önüne geçebilecek bir önlem olarak nöbetçi nüfus

müdürlüklerinin açık bulundurulmaması hakkaniyete aykırı görülmüştür.

18. Yukarıda yer verilen Kurumumuz Kararının inceleme araştırma sürecinde ÖSYM, talep edilen

bilgi ve belge isteme yazısına istinaden Kurumumuza gönderilen 20/10/2013 tarihli ve 30023 sayılı

yazıda; ÖSYS, KPSS gibi büyük çapta yapılan sınavlarda İçişlerine bağlı Nüfus Müdürlüklerinin açık

tutulduğu; başvuruya konu 2013 Mühendislik Tamamlama Giriş Sınavında ise Müdürlüklerin açık

tutulmasına ilişkin bir yazışma yapılmadığını belirtmiş olmasına rağmen, gerek 2014/3288 şikâyet

numaralı 21/01/2015 tarihli karar kapsamında Kurumumuza gönderdiği bilgi ve talebimize verdiği

cevabi yazısında gerekse bu dosya kapsamında Kurumumuza gönderdiği cevabi yazısında Nüfus

Müdürlüklerinin açık bulundurulması yönünde bir düzenleme olmadığı hususuna farklı bir açıdan

yaklaşmıştır.

19. Daha önce 17/01/2014 ve 21/10/2015 tarihlerinde Kurumumuzca tavsiye edilen hususlardan

olan; “mağduriyetlerin önüne geçilmesi için büyük çapta yapılan tüm sınavlar bakımından

Nüfus Müdürlüklerinin açık bulundurulması” çözüm önerisinin haklılığı bu dosya kapsamında da

yeniden görülmekte olup, ilgili idarenin 2.8 nolu paragrafta yer verilen “Nüfus müdürlüklerinin açık

tutulması uygulaması sınava girecek aday sayısının en fazla olduğu, aday sayısının fazlalığına bağlı

olarak nüfus cüzdanıyla ilgili sorunların en fazla yaşandığı YKS ve KPSS Ortaöğretim/Ön Lisans

sınavları ile sınırlı olarak yapıldığı ve yıllar yılı süre gelen işbu uygulama neticesinde bu hususun

tüm adaylarca bilinen yerleşik bir uygulama haline geldiği” yaklaşımın terk ederek, Nüfus

Müdürlüklerinin açık tutulması uygulamasının ivedilikle her sınav için uygulamaya geçirilmesi büyük

önem taşımaktadır.

20. Çünkü bireylerin nüfus cüzdanlarını kaybetmesi, her yaş düzeyinde, herkesin başına

gelebilecek, hayatın olağan akışına uygun ve her daim makul karşılanabilecek, kaçınılamayacak ve

öngörülemeyecek mücbir bir sebeptir. Sınav merkezlerindeki nöbetçi nüfus müdürlüklerinin açık

bulundurulması için gereken adımların atılması ilgili mevzuat gereği ÖSYM’nin görev ve

sorumluluğundadır.

21. Ayrıca YKS, KPSS (Ortaöğretim/Ön Lisans) sınavlarında Nüfus Müdürlüklerinin açık

bulundurulması uygulamasına istinaden bireylerin, hukukun üstünlüğünün ve hukuki güvenliğin bir

gereği olarak belirlilik, öngörülebilirlik ve istikrar ilkeleri gereği idarenin benzer bir uygulamayı

gerçekleştireceğine güvenerek hareket edebilecekleri, nitekim somut olayımızda adayın Fatih İlçe

Kaymakamlığına başvurduğu anlaşıldığından, Nüfus Müdürlüklerinin açık bulundurulmaması bu

ilkelerle örtüşmemektedir.

22. Sonuç olarak; yukarıdan bu yana anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konuyla

ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; idarenin

başvuruya konu işleminde hukuka aykırılık tespit edilememiştir. Ancak, söz konusu başvuruya

12 / 14

benzer bir başvuruda Kurumumuzdan çıkan kararda da ifade edildiği üzere; oluşan ve oluşabilecek

mağduriyet bilindiği halde, mağduriyetlerin önüne geçebilecek bir önlem olarak nöbetçi nüfus

müdürlüklerinin açık bulundurulmaması hakkaniyete aykırı görülmüştür.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

23. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan

Kamu Denetçiliği Kurumu kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında

Yönetmeliğin “İyi Yönetim İlkeleri” başlıklı 6 ncı maddesinde de yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler

yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; başvuru kapsamında Kurumumuzun bilgi ve belge

talebine süresi içinde cevap verildiği, idarenin başvuran ile ilgili işlemlerinde makul sürede karar

verme, kanunlara uygunluk, nezaket, şeffaflık, kararların gerekçeli olması ve kararın

geciktirilmeksizin bildirilmesi ilkelerine uygun davrandığı; ancak idarenin başvurana verdiği

cevapta karara karşı başvuru yolunu göstermediği, bu nedenle iyi yönetişim ilkelerinde vurgulanan

“karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uymadığı anlaşılmakla birlikte,

24. 2018/13 sayılı 12/10/2018 tarihinde ve 30563 sayılı ile Resmi Gazetede yayımlanan

Cumhurbaşkanlığı Genelgesinde, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte insan odaklı

yönetim anlayışı doğrultusunda bürokrasinin azaltılması ve kurumların görev alanı dışında kalan

başvurularda dahi, gerekli girişimler yapılarak vatandaşa geciktirilmeksizin nihai ve kesin bilgi

verilmesi ve başvuruların doğru ve süratli sonuçlandırılması konusunda kamu kurum ve kuruluşlarına

talimat verildiği, dikkate alındığında ve Kurum ve Kuruluşların işbirliği içerisinde insanı merkeze alan

bir yaklaşımla hak kayıplarının ve mağduriyetlerin önlenmesini amaç edinmesinin beklendiği ve bu

doğrultuda gerekli tüm tedbirlerin alınmasının amaç edinmesinin gerektiği açıktır.

25. Yine insan odaklı yaklaşımın bir gerekliliği olan iyi yönetişimin temelinde yer alan 5

ilkeye bakıldığında; “açıklık” ilkesinin, karar alma sürecinde şeffaflığa ve iletişime daha fazla önem

verilmesini gerektirdiği, “katılım” ilkesinin, politikaların hazırlanması ve uygulanmasına yurttaşların

daha sistematik olarak dâhil olmasını ifade ettiği, “hesap verebilirlik” ilkesinin, karar alma sürecinde

yer alan taraflardan her birinin rolünün açıklığa kavuşturulması ve sürece dâhil olan her bir aktörün

kendisine verilen rol doğrultusunda sorumluluk üstlenmesini gerektirdiği, “etkililik” ilkesinin,

kararların uygun seviye ve zamanda alınmasını ve ihtiyacı karşılamasını ifade ettiği. “tutarlılık”

ilkesinin ise özellikle faaliyet alanlarında karar almak durumunda olan kurumların kararlarında

tutarlılığı gözetmesi gereğini ifade ettiği dikkate alındığında,

26. Kurumumuza 2013 yılından bu güne kadar gelen, mağduriyetlerin devam ettiğinin bilindiği ve

gerekli düzenlemelerin yapılmasını çok kereler Tavsiye ettiğimiz bir konu hakkında ilgili idarenin

bundan böyle yukarıda yer verilen paragraftaki iyi yönetim/yönetişim ilkelerine uygun bir bakış

açısıyla konuyla ilgili düzenleme yapması beklenmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT

27. 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 21 inci maddesinin ikinci

fıkrası uyarınca, bu Kısmi Tavsiye Kısmi Ret Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde

idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan

süre işlemeye devam edecek olup Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

13 / 14

Yukarıda açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KISMEN KABUL

KISMEN REDDİNE;

1. Başvuranın, eşdeğer sınava alınması, mağduriyetinden sorumlu olan görevlilere işlem

yapılması ve maddi ve manevi zararının tazmin edilmesi taleplerinin REDDİNE,

2. Tüm sınavlarda adayların eğitim ve çalışma hakkı başta olmak üzere bütün hak ve hürriyetlerini

etkileyebilecek hak kayıpları ve mağduriyetlerin önüne geçilmesi amacıyla, sınavların

gerçekleştirildiği merkezlerde nöbetçi nüfus müdürlüğü uygulamasının hayata geçirilmesi için gerekli

düzenlemelerin en kısa sürede yapılması,

hususunda ÖLÇME, SEÇME ve YERLEŞTİRME MERKEZİ BAŞKANLIĞINA ve İÇİŞLERİ

BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca;

ÖLÇME, SEÇME ve YERLEŞTİRME MERKEZİ BAŞKANLIĞI ve İÇİŞLERİ BAKANLIĞI

tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu

olduğuna,

Kararın BAŞVURANA, ÖLÇME, SEÇME ve YERLEŞTİRME MERKEZİ

BAŞKANLIĞINA ve İÇİŞLERİ BAKANLIĞINA tebliğine, Türkiye

Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.

Şeref MALKOÇ

Kamu Başdenetçisi

5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu’na uygun olarak Güvenli Elektronik İmza ile üretilmiştir. Evrak teyidi

https://ebys.ombudsman.gov.tr/sorgu/sorgula.aspx adresinden 03A6-R1PE-8YGE kodu ile yapılabilir.

15 / 15