Upload
talibantis
View
251
Download
14
Embed Size (px)
DESCRIPTION
bai giang trac dia
Citation preview
TRC A
(GEODESY)
GV: o Hu S
Khoa Xy dng
TRC A
(GEODESY)
GV: o Hu S
Khoa Xy dng
Huy 0909559196
NI DUNG CC CHNG MC:
Chng 1. Tri t v cch biu th mt t Chng 2. Sai s trong o c Chng 3. Dng c v cc phng php o trong trc a
Chng 4. Li khng ch trc a Chng 5. o v s dng bn a hnh Chng 6. B tr cng trnh Chng 7. Quan trc cng trnh
Kim tra, bi tp
Thi cui k
TI LIU THAM KHO:
Trc a i cng Tc gi: Nguyn Tn Lc- NXB: i hc Quc gia Tp.HCM
Trc a xy dng thc hnh Tc gi: V Thng NXB: Xy dng.
TCXDVN 309 2004 Cng tc trc a trong xy dng Yu cu chung
K hiu bn a hnh ca Tng cc a chnh (Nay l B Ti nguyn v Mi Trng),
Internet
Trc a (Geodesy) l mt ngnh khoa hc chuyn
nghin cu v hnh dng, kch thc v b mt t nhin ca
Tri t.
Bn (Map) l hnh nh thu nh ca b mt tri t
c biu din ln mt phng theo mt quy lut ton hc
nht nh.
1. KHI NIM
Trc a: - Thut ng trc a hm phn chia t ai
- Ngnh khoa hc trc a c t lu i, n sinh ra do nhu
cu ca i sng x hi loi ngi: nh vic i li, qun
l t ai, giao thng bun bn, thm him, qun s... - Trong qu trnh pht trin, Trc a c phn ra
lm nhiu phn ngnh chuyn mn hp nh: + Trc a cao cp + Trc a nh + Trc a cng trnh + Bn hc . . .
2. LCH S PHT TRIN
Trc a, bn c vai tr quan trng trong cc ngnh
kinh t quc dn nh:
Nng - lm nghip,
Giao thng vn ti, thy li,
Quy hoch - Xy dng,
Quc phng (bn l con mt ca qun i)
Trc a cn thit trong tt c cc giai on: quy hoch,
kho st, thit k, thi cng, nghim thu qun l v s dng
cng trnh.
3. VAI TR
Ngy nay nh cng ngh pht trin m trc a
pht trin ln tm cao mi:
- Cng ngh nh vin thm, cho php con ngi c
th xc nh nhng v tr, thnh lp bn nhng khu
vc nguy him hoc khu vc khng th tip cn
- Cng ngh nh v ton cu GPS (NAVigation
System with Time And Ranging Global Positioning
System) vic xc nh v tr nhanh chng v cho kt qu
vi chnh xc cao
LCH S GPS:
n c hnh thnh vo u thp nin 60
V tinh u tin c phng vo qu o nm 1973
c B Quc phng M vn hnh v khai thc.
Hin ti c tng cng 30 v tinh ang hot ng
CU TRC GPS:
S lng v tinh GPS quan st c
GV: o Hu S
Khoa Xy dng
Chng 1:
TRI T V CCH BIU TH
MT T
NI DUNG CHNG 1
Hnh dng - kch thc tri t v cch biu th
mt t
Cc h ta - cao
Khi nim v bn
Phn mnh v nh s hiu bn
1.1 HNH DNG V KCH THC
TRI T 1.1.1 Hnh dng
B mt tri t c din tch S 510,2 triu km2. Trong
: i dng chim 71%
Lc a chim 29%
L mt g gh, li lm; ch cao nht +8882m (nh
Hymalaya), ch thp nht -11032m (h Marian Thi
Bnh Dng, gn Philippines)
u th k 20 (Listinger c), a ra khi nim
mt Geoid v dng mt ny biu th b mt tri t
Mt Geoid : l mt nc bin trung bnh yn tnh, ko
di xuyn sut qua cc lc a hi o to thnh mt mt
cong khp kn (Mt Geoid cn c gi l mt thy
chun lc a, hay mt nc gc tri t)
Hnh nh tri t chp t v tinh
Mt Geoid c dng lm mt quy chiu ca h thng
cao
Mt Geoid c c tnh:
+ Mt Geoid khng phi l mt ton hc
+ Ti mi im trn mt Geoid u vung gc vi
phng ca ng dy di ti im .
1.1.2 Kch thc.
Do mt Geoid khng phi l mt ton hc, nn khi
tnh ton - biu din kch thc Tri t chng ta phi
dng b mt khc gn trng vi Geoid v phi l mt
ton hc, l mt Ellipsoid tri t (Gi tt l
Ellipsoid), cn tho mn:
- Tm Ellipsoid trng vi tm Geoid
- Mt phng xch o Ellipsoid trng vi mt phng
xch o Geoid
- Th tch Ellipsoid tri t = th tch Geoid
- Tng bnh phng chnh cao t mt Ellipsoid ti
mt Geoid l nh nht ([h2] =min)
c im ca Ellipsoid:
- Ellipsoid l mt mt biu din c bng phng
trnh ton hc v hu ht mi tnh ton Trc a thc
hin trn mt ny (gi l Mt quy chiu)
- Ti mi im, b mt Ellipsoid lun vung gc vi
phng php tuyn.
c trng cho Ellipsoid
+ Bn trc ln (bn knh ln): a
+ Bn trc nh (bn knh nh): b
+ dt a
ba
2 2 2
2 2 2
Ph.trnh:
1.X Y Z
a a b
Geoid
Ellipsoid
O
b a
Tc gi
(Ellipsoid)
Quc
gia
Nm Bn trc ln a (m)
Bn trc nh b (m)
dt
Delambre Php 1800 6.375.653 6.356.564 1:334,0
Everest Anh 1830 6.377.276 6.356.075 1:300,8
Bessel c 1841 6.377.397 6.356.079 1:299,2
Clark Anh 1980 6.378.249 6.356.515 1:293,5
Krasovski Nga 1940 6.378.388 6.356.863 1:298,3
WGS84 M 1984 6.378.137 6.356.752,3 1:298,257
Mt s Ellipsoid tri t
1.2.1 Khi nim
Trong trc a,
tin cho vic thit k
k thut, ngi ta
tm cch biu din b
mt tri t ln mt
phng. Phng php
ny cho php chng
ta thu nh b mt tri
t vi chnh xc
cn thit.
1.2 CCH BIU TH MT T
V b mt tri t l b mt t nhin v cng phc
tp, v vy biu din ln mt phng ta phi chiu b
mt tri t ln mt Ellipsoid hoc mt cu ri thu nh
mt cu tri t theo t l mong mun. Bng php chiu
xuyn tm ngi ta tip tc chiu hnh cu tri t ln
mt tr, mt nn, theo cc phng php khc nhau.
Sau ct mt tr, mt nn, theo mt ng sinh c
chn trc v tri ra mt phng.
Phng php chiu ny lm cho b mt qu t b
bin dng. S bin dng ph thuc vo im chiu v cc
im trn mt t cng nh phng php chiu.
1.2.2 nh v cc im trn mt t
V tr khng gian cc im trn mt t c xc nh
bng 2 yu t:
1. To a l (, ) hoc to vung gc phng (x, y) trn mt quy chiu Ellipsoid
2. cao ca im so vi mt Geoid
xc nh v tr cc im A,B,C trong khng gian ta
chiu chng xung mt Geoid theo phng dy di ta
c cc im a, b, c.
Trong trng hp biu din b mt tri t trong mt
phm vi khng ln, vi yu cu chnh xc khng cao
chng ta coi b mt tri t c chiu trc tip ln mt
phng
B
A
C
c
b
a
P
1.3 H TO A L Trong ton hc cng nh trong trc a, xc nh to
ca mt im, chng ta cn xc nh quan h gia im
vi mt h trc c chn lm gc.
P
P1
O M
M
Q Q1
xc nh to a l ca mt im trn b mt
tri t, Gi s phng php tuyn trng vi phng dy
di v mt Geoid trng vi mt Ellipsoid trn xoay ca
tri t.
Cc yu t c chn lm gc trong h to a l
nh sau:
- Tm O ca tri t c chn lm gc to
- Hai mt phng gc l mt phng kinh tuyn gc v mt
phng xch o
T hnh v:
- P, P1: l cc Bc v cc Nam ca tri t
- PP1: trc xoay ca tri t
- Q, Q1: l cc Ty v cc ng ca tri t
- G (Greenwich): V tr i thin vn Greenwich ngoi
Lun n
hiu r h to a l, chng ta c mt s khi
nim sau:
- Mt phng kinh tuyn l mt phng i qua trc xoay PP1
ca tri t
- Mt phng v tuyn l mt phng vung gc vi trc xoay
PP1
- ng kinh tuyn l giao tuyn ca mt phng kinh tuyn
vi mt cu tri t
- ng v tuyn l giao tuyn ca mt phng v tuyn vi
mt cu tri t
- Mt phng kinh tuyn gc l mt phng kinh tuyn i qua
G (Mt phng kinh tuyn gc chia tri t ra lm hai na
ng bn cu v Nam bn cu)
- Mt phng xch o l mt phng v tuyn i qua tm O
ca tri t
To a l ca im M(M ,M)
M (v ): l gc hp bi mt phng xch o v ng
dy di qua M
M (kinh ): l gc hp bi mt phng kinh tuyn gc v
mt phng kinh tuyn i qua im M
Trn xch o =0, trn kinh tuyn gc =0
Thng quy c:
M t xch o ln gi l v Bc (00 900)
M t xch o xung gi l gi l v Nam (00 900)
M t kinh tuyn gc G sang ng gi l kinh ng (00
1800)
M t kinh tuyn gc G sang Ty gi l kinh Ty (00
1800)
1.4 H TO VUNG GC KHNG GIAN
OXYZ (H T. A TM)
H ta vung gc khng gian: l h thng gm
im gc to v 3 trc to X, Y, Z xc nh
trong khng gian Euclide 3 chiu: h quy chiu ny
c s dng trong o c v tinh v nhng bi ton
trc a ton cu.
1.5 H TO VUNG GC PHNG Trong trc a h to vung gc phng ngc vi h
to vung gc cc; trc X theo phng ng, trc
Y theo phng ngang
Qua nhiu thi k khc nhau th c nhng h to cng
khc nhau (ngay c Vit nam cng nh th gii)
y
x
O
th hin mt khu vc trn b mt tri t ln mt
phng ngi ta phi s dng cc php bn . Thng qua
cc php chiu bn nh ngha cc h ta vung gc trc a
Cc li chiu bn thng dng:
- Hnh tr ngang,
- Hnh tr ng,
- Hnh nn,
- Phng v,
1.5.1 Php chiu Gauss, H to vung gc phng
Gauss Kruger
Php chiu ny s dng Ellipsoid Krasovski vi cc
thng s
a= 6.378.245 m , b= 6.356.863 m, = 1/298,3
Php chiu Gauss l php chiu hnh tr ngang ng gc.
Trong php chiu ny tri t c chia thnh 60 mi
chiu 60 v c nh s tng ng t 1 60 bt u t
kinh tuyn gc Greenwich (00) sang ng vng qua Ty
ri tr v knh tuyn gc.
Mi mi chiu c gii hn bi kinh tuyn ty - bn
tri v kinh tuyn ng - bn phi (2 kinh tuyn bin). V
kinh tuyn gia ca mi chiu c gi l kinh tuyn
trc, i xng vi 2 kinh tuyn bin.
T=60(n-1), G=6
0.n-30, P=60 .n
Vi n l s th t ca mi chiu
GP'
O
P
Sau khi chia ra tng mi chiu v xc nh kinh tuyn
trc ca mi mi chng ta cho qu cu tri t tip xc
vi mt trong ca mt hnh tr ngang theo ng kinh
tuyn trc.
Ly tm chiu O l tm tri t ln lt chiu cc mi ln
mt tr tng mi mt, sau va xoay va tnh tin hnh
cu n mi s 2 tng ng vi on chn cung trn xch
o
v tip tc cho n ht
Sau ct mt tr theo hai ng sinh KK ri tri ra mt
phng ta c nh hnh sau
kmR
L 84,666180
6..0
0
x
y
K
K'
c im ca mi mi chiu:
- Bo ton v gc
- Xch o c chiu thnh ng thng v lm trc Y
- Kinh tuyn trc (gia) c chiu thnh on thng v
chn lm trc X; X Y
- Kinh tuyn trc khng b bin dng sau khi chiu
- Cc kinh tuyn v v tuyn khc b thay i sau khi chiu
- Cng xa kinh tuyn trc bin dng cng ln
to Y lun dng ngi ta di kinh tuyn trc v
pha Ty 500km, X dng di X v Nam 10000km
Vit Nam h to Gauss c thnh lp nm 1972
gi l h to HN72, chn Ellipsoid quy chiu Kraxosky
gc t ti i thin vn Punkv (Lin X c) truyn to
ti Vit Nam thng qua h to quc gia Trung Quc.
1.5.2 Php chiu v h to vung gc phng UTM
(Universal Transverse Mercator)
500 km
x
xch ao
cat tuyen
kinh tuyen truc
y
Php chiu UTM s dng Ellipsoid WGS 84
Thng s Ellipsoid WGS 84
Bn trc ln a = 6.378.137 m
Bn trc nh b = 6.356.752,3 m
dt cc = 1 / 298,257
Php chiu UTM cng l php chiu hnh tr ngang
ng gc nhng mt tr khng tip xc vi mt Ellipsoid
ti kinh tuyn trc m ct mt Ellipsoid ti 2 ct tuyn
cch kinh tuyn trc 180km
c im ca mi mi chiu.
- Bo ton v gc (ng dng)
- Xch o thnh ng thng ngang kinh tuyn trc
- Hai ct tuyn h s bin dng m = 1 (khng bin dng)
- Kinh tuyn trc m = 0,9996
Vng trong ct tuyn m < 1 (bin dng m)
Vng ngoi ct tuyn m > 1 (bin dng dng)
K t ngy 12/08/2000 Vit Nam s dng thng nht
trn phm vi ton quc h to vung gc UTM gi l
VN2000, chn Ellipsoid quy chiu WGS 84, im gc to
l im gc ca li GPS cp 0 ti H Ni.
1.5.3 H ta c lp (t do)
Y
X
O
1.6 H CAO Mt Geoid c chn lm mt quy chiu cho cao.
cao ca mt im l khong cch tnh theo phng
dy di t im ti mt Geoid
A
B
H
H
g g
A
B
Mat thuy chuan gia nh
Geoid (mat thuy chuan goc)
Ellipsoid trai at
- Nu mt chun gc (l mt Geoid), ta c cao tuyt i
- Nu mt thy chun l mt gi nh ta c cao gi nh
- Khong cch t mt im ti mt Ellipsoid theo phng php
tuyn gi l cao trc a
- Hiu s cao gia 2 im (chnh cao) l khong cch theo
phng dy di gia 2 mt thy chun i qua 2 im .
Trong trc a khng o c cao trc tip m ch o
c chnh cao gia cc im.
Trc 1975, Bc Vit Nam mt thy chun gc c chn i
qua trm Nghim triu Hn du Sn Hi Phng.
Nam Vit Nam chn mt thy chun gc Mi Nai H Tin
Sau 1975, Vit Nam mt thy chun gc c chn i qua
trm Nghim triu Hn du Sn Hi Phng
HH.Dau = HM.Nai + 0,167 m
T 2001, thng nht trn lnh th VN ch s dng cao HD
CC H TA C TI VIT NAM
Thi Php thuc: Ellipsoid Clark (Anh), im gc ti H
ni, php chiu Bonne v h thng im to ph trm
ng dng; lm c s cho lp bn 1/100.000 v
1/200.000 khu vc ng Dng.
Min Nam VN t 1954-1975: h Indian 54 vi Ellipsoid
Everest (Anh), im gc ti n , php chiu UTM v
h thng im to ph trm Nam Vit Nam, h cao
Mi Nai, H Tin;
Min Bc t 1959 bt u xy dng h thng li Trc a
v h quy chiu v kt thc nm 1972 => h HN-72 vi
Ellipsoid Krasovski , im gc ti Punkovo chuyn v VN
ti i thin vn Lng HN (thng qua im Ng Lnh
Trung Quc), php chiu Gauss- Kruger, h cao Hn
du, Hi phng
Quan h gia cao Hn du v cao Mi nai
HH = HM + 0,167 m
T 1992-1994: nh v li Ellipsoid Krasovski ph hp
Vit Nam.
T 1996-2000: Xy dng h VN-2000 vI Ellipsoid
WGS-84 c nh v ph hp vi lnh th Vit nam,
im gc to N00 t ti Vin nghin cu a
chnh, ng Hong Quc Vit, H ni; php chiu
UTM, h cao Hn du - Hi phng.
H Quy chiu WGS 84
1.7 KHI NIM BN .
1.7.1 nh ngha bn Bn l hnh v thu nh trn giy cc hnh chiu bng
ca nhng phn b mt tri t, c k n s bin dng
do nh hng ca cong tri t, theo mt quy lut ton
hc no .
Bn l biu hin thu nh ca b mt tri t ln mt phng theo mt quy lut ton hc xc nh, th hin bng
cc k hiu quy c c bit; trn trng thi, s phn
b v mi quan h gia cc hin tng t nhin, kinh t,
vn ha, x hi c chn lc v khi qut ha ph hp
vi mc ch s dng c th ca bn
1.7.2 Phn loi bn :
a. Phn loi theo mc ch: Ph thng, chuyn ngnh
b. Phn loi theo ni dung
* Bn a l chung: Bn a hnh, Bn a hnh
khi qut, Bn Khi qut.
* Bn a l chuyn (gi tt l bn chuyn ):
Cng nghip, Nng nghip, Du lch, a cht, Thy vn,
Kh hu, Th nhng, Thc vt, ng vt
c. Phn loi theo t l
Bn t l ln, trung bnh, nh
d. Phn loi theo phm vi din tch
Ton cu, i dng, lc a, chu lc, quc gia, tnh,
huyn, x
1.7.3 T l bn a) nh ngha:
T l bn l t s gia chiu di ca mt on thng
trn bn vi chiu di nm ngang tng ng ca n
ngoi thc a (thc t).
T l bn k hiu 1:M hoc
T l bn l mt phn s c t s l n v, cn mu
s thng l nhng s trn trm, trn nghn,..
b) Phn loi bn a hnh theo t l
- T l ln:
- T l trung bnh:
- T l nh:
;5000
1;
2000
1;
1000
1;
500
1
;000.50
1;
000.25
1;
000.10
1
1.000.000
1;
500.000
1;
250.000
1;
100.000
1
tt
bd
SM
1 S
c. chnh xc (sai s) ca t l bn
t = 0,1xM (mm)
M: Mu s t l bn
t: sai s c bn quy ra thc t
1.7.4 Thc t l c gi tr chiu di on thng ngoi thc a tng
ng biu din trn bn mt t l no c nhanh
chng v d dng, ngi ta dng thc t l:
C hai loi thc t l:
+ Thc t l thng
+ Thc t l xin (cho chnh xc cao hn)
1.7.5 Biu din a vt trn bn . - K hiu theo t l
- K hiu phi t l
- K hiu na t l
- K hiu ch gii
1.7.6 Biu din a hnh trn bn . - Phi cnh, t bng (t s dng)
- Ghi cao v ng bnh (phng php ph bin)
1.7.7 Bn s. D liu c lu tr di dng file v hin th trn cc
thit b in t.
u im:
chnh xc, lu tr, cp nht x l thng tin, tt hn
hn so vi bn giy
1.8 CHIA MNH V NH S HIU BN .
Bn a hnh ni ring cng nh cc loi bn khc
c biu din nhiu loi t l khc nhau.
Mc ch ca chia mnh v nh s hiu tin cho qun
l v s dng bn .
S hiu bn cn gi l danh php bn (hay
phin hiu bn ).
Trn th gii v Vit nam tng tn ti nhiu kiu t
danh php bn khc nhau.
Lu : mi loi bn c cc quy nh v t l v cch
chia mnh nh s hiu khc nhau
Di y trnh by cch chia mnh v phin hiu
(danh php) bn a hnh theo kiu hin nay ang
c s dng Vit Nam
T bn a hnh c bn c t l 1:1.000.000, trn
c s t bn ny tin hnh chia mnh v nh s hiu
cho cc t bn t l ln hn (theo s chia mnh
trang tip sau)
T bn t l 1:1.000.000 c hnh thnh theo
php chiu hnh nn, c dng hnh thang (l giao ca
hng v ct) nh sau:
- Theo v tuyn t xch o v hai cc Bc, Nam ta
chia ra cc di 40 v t tn bng cc ch ci Latin:
A,B,C, . . . (b ch ci I v O)
- Theo kinh tuyn chia tri t ra cc mi 60 (nh
vy c 60 mi) v nh s t 1 60.
nh s th t t Ty sang ng (bt u t kinh tuyn
1800)
Mi s 1 nm gia kinh tuyn 1800 v 1740T
Mi s 2 nm gia kinh tuyn 1740T v 1680T
Nu kinh tuyn nh s lin tc t 0 3600, th mi 1? mi 2?
Ch : Mi bn khc mi chiu. S th t mi chiu
c nh s bt u t kinh tuyn gc Greenwich (00)
v ng sang Ty. Cn mi bn c nh s t
kinh tuyn 1800 v Ty sang ng. Nh vy s hiu
mi chiu v s th t ct ca t bn 1:1.000.000 lch
nhau 30 n v.
V d: = 1050 ng, tc mi chiu th 18 ct ca t bn 1:1.000.000 l 18 + 30 = 48.
1.8.1. Phin hiu bn a hnh t l 1:1.000.000
giao nhau gia hng v ct ni trn s c biu din
thnh 1 t bn t l 1:1.000.000
Tn ca t bn ny ghp t k hiu Hng s hiu
Ct
S chia mnh sau th hin cch chia mnh v nh s
hiu cc t bn t l khc nhau.
3 x 3 = 9
c, d
1, 2
3, 4
a, b
A, B
C, D
3, 4
1, 2
C, D
A, B
25.000
10.000
1
III, IV
I, II
2 x 2 = 4
2 x 2 = 4
1
1.000
5.000
2.000
1
1
2 x 2 = 4
2 x 2 = 4
50.000
250.000
500.000
1.000.000
1
1
1
2 x 2 = 4
1
2 x 2 = 4
1
8 x 12 = 96
100.000
1
241, 242,. . .256
1, 2 , . . . 16
13, 14, 15, 16
1, 2 , 3, 4
.
.
.
4 x 4 = 16
500
1
g, h, k
.
.
.
a, b, c
.
.
.
85, 86, . . . 96
1, 2 , . . . 12
.
.
.
16 x 16 = 256
1.8.2 Phin hiu bn a hnh t l 1:500.000
T mnh bn 1:1.000.000 c chia ra thnh 2x2 = 4
mnh bn t l 1:500.000, v ghi k hiu A, B, C, D
theo nguyn tc t tri qua phi t trn xung di.
Tn: ghp t tn t c s chia ra n k hiu
BA
C D
F-48
(1:1.000.000)
F-48-D
(1:500.000)
1.8.3 Phin hiu bn a hnh t l 1:250.000
T mnh bn 1:500.000 chia ra thnh 2x2 = 4 mnh
bn t l 1:250.000 v nh s 1, 2, 3, 4 theo nguyn
tc t tri qua phi t trn xung di.
F-48-D
(1:500.000)
3
1
F-48-D-4
(1:250.000)
4
2
1.8.4 Phin hiu mnh bn t l 1:100.000
T mnh bn t l 1:1.000.000 chia ra thnh 8x12 =
96 mnh bn t l 1:100.000, v nh s t 1, 2, ,
95, 96 theo nguyn tc t tri qua phi t trn xung di
F-48-96
(1:100.000)
F-48
(1:1.000.000)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
13 24
969785
1.8.5 Phin hiu mnh bn t l 1:50.000
T mnh bn 1:100.000 chia ra thnh 2x2 = 4 mnh
bn t l 1:50.000 v nh s 1, 2, 3, 4
F-48-96-D
(1:50.000)D
B
F-48-96
(1:100.000)
C
A
1.8.6 Phin hiu mnh bn t l 1:25.000
T mnh bn t l 1:50.000 chia ra thnh 2x2 = 4
mnh bn t l 1:25.000 v nh k hiu a, b, c, d
F-48-96-D
(1:50.000)
c
a
d
b
F-48-96-D-d
(1:25.000)
1.8.7 Phin hiu mnh bn t l 1:10.000
T mnh bn 1:25.000 c chia ra thnh 2x2 = 4
mnh bn t l 1:10.000 v nh s 1, 2, 3, 4
F-48-96-D-d-4 (1:10.000)
F-48-96-D-d (1:25.000)
3
1
4
2
1.8.8 Phin hiu mnh bn t l 1:5.000
T mnh bn t l 1:100.000 c chia ra thnh
16x16 = 256 mnh bn t l 1:5.000 v nh s t 1,
2, , 255, 256
32
122
17
1 43
F-48-96
(1:100.000)
65 87 109 11
F-48-96(256)
(1:5.000)
13 14 15 16
256255241
240
1.8.9 Phin hiu mnh bn t l 1:2.000
T mnh bn t l 1:5.000 c chia ra thnh 3x3 = 9
mnh bn t l 1:2.000 v nh k hiu a, b, c, d, e, f,
g, h, k
F-48-96(256-k)
(1:2.000)
F-48-96(256)
(1:5.000)
g
a
d
h
e
b
k
c
f
1.8.10 Phin hiu mnh bn t l 1:1.000
T mnh bn t l 1:2.000 c chia ra thnh 2x2 = 4
mnh bn t l 1:1.000 v nh s I, II, III, IV
F-48-96(256-k-IV)
(1:1.000)
F-48-96(256-k)
(1:2.000)
III
I
IV
II
1.8.11 Phin hiu mnh bn a hnh t l 1:500
T mnh bn t l 1:2.000 c chia ra thnh 4x4 =
16 mnh bn t l 1:500 v nh s 1, 2, , 15, 16
F-48-96(256-k)
(1:2.000)
9
1
12
4
F-48-96(256-k-16)
(1:500)
2 3
8765
10 11
13 14 15 16
Cch chia mnh v nh s hiu theo quc t
(SV tm c trong cc ti liu)
GV: o Hu S
Khoa Xy dng
Chng 2:
SAI S TRONG O C
NI DUNG CHNG 2
Khi nim v php o
Phn loi sai s trong kt qu o
Cc tiu chun nh gi sai s
Sai s trung phng hm tr o v sai s trung phng trung bnh
nh gi chnh xc theo Bessen
Cc n v hay dng trong trc a v nguyn tc lm trn s
2.1 KHI NIM PHP O
2.1.1 nh ngha php o
Php o l em so snh i lng cn o vi i lng
cng loi c chn lm n v.
Trong o di chn n v l: mt.
Trong o gc n v l: ( ; pht; giy), grat ( grat,
pht grat, giy grat)
2.1.2 Phn loi php o
Trong o c c o trc tip v o gin tip
- o trc tip: l nhng i lng nhn c sau php so
snh trc tip
- o gin tip: l nhng i lng c tnh ra t cc i
lng o trc tip thng qua mi quan h ton hc.
Theo chnh xc c:
- o cng chnh xc (o cng iu kin o)
- o khng cng chnh xc (o khng cng iu kin)
iu kin o: Dng c, con ngi, ngoi cnh
Kt qu o cn thit (o ) v o tha (o d):
- Kt qu o cn thit k l s lng kt qu o ti thiu
xc nh i lng cn xc nh.
- Kt qu o tha l n-k kt qu o cn li. (n>k)
o tha l cn thit trong trc a. V n gip ta kim tra
c cc kt qu o vi nhau v tng chnh xc.
2.2 PHN LOI SAI S O C
Mt i lng c o nhiu ln, d cn thn kt qu
vn khc nhau. iu chng t trong kt qu o lun c
sai s:
Cng thc:
Trong : i : l sai s thc ca ln o th i
li : kt qu o ln th i
X : tr s thc ca i lng cn xc nh
Cn c vo tnh cht ca sai s i (nguyn nhn xut hin
sai s) ngi ta phn lm 3 loi sai s sau:
2.2.1 Sai s do sai lm
L sai s gy nn do s thiu cn thn, nhm ln trong
khi o, khi ghi s, khi tnh (c sai, ghi sai,..). Thng sai
s do sai lm c tr s ln d pht hin.
Khc phc: o nhiu ln (o lp)
(2.1) Xlii
2.2.2 Sai s h thng
L sai s nh hng n kt qu o c tnh cht h thng
trong cng iu kin o nht nh.
- Sai s h thng c th do tt ca ngi o, dng c o,
ngoi cnh thay i
- Sai s h thng c tnh cht: c tr s v du thng
khng i, mang tnh tch lu
- Sai s h thng c th loi b hoc hn ch bng cch
kim nghim, iu chnh dng c o, s dng phng
php o thch hp. Tnh s hiu chnh vo kt qu o.
2.2.3 Sai s ngu nhin
L sai s nh hng ln kt qu o theo tnh cht ngu
nhin, kt qu ca ln o sau khng ph thuc vo ln o
trc .
Sai s ngu nhin c c im:
- Sai s ngu nhin c du v tr tuyt i thay i.
- Sai s ngu nhin khng mang tnh tch lu m mang
tnh b tr.
- Sai s ngu nhin khng kh c m ch hn ch.
Sai s ngu nhin c 4 tnh cht sau:
- Tnh gii hn: Trong cc iu kin c th tr s tuyt i
ca sai s ngu nhin khng vt qu mt gii hn nht
nh.
- Tnh tp trung: sai s c tr tuyt i cng nh s ln
xut hin cng ln.
- Tnh i xng: sai s ngu nhin dng v m vi tr
tuyt i nh c s ln xut hin gn bng nhau.
- Tnh b tr: Khi s ln o tin ti v cng th tr trung
bnh cng ca cc sai s ngu nhin tin ti khng 0.
(n l s ln o; i l sai s thc)
0lim
nn
2.3 CC TIU CHUN NH GI CHNH
XC KT QU O CNG CHNH XC.
2.3.1 Sai s trung bnh:
Trong :
i = li - X l sai s thc ca ln o th i
li : kt qu o ln th i
X: tr thc ca i lng cn xc nh
n : s ln o
(2.2) 1 || ||
nn
n
ii
2.3.2 Sai s trung phng mt ln o
Cng thc Gauss: Tnh sai s trung phng theo sai s
thc
Sai s trung phng c nh ngha
Trong : i _l sai s thc ca ln o th i
i = li-X
n _s ln o
(2.3) 2
n
m
2.3.3 Sai s gii hn: l hn sai ca sai s
Theo tnh cht ca sai s ngu nhin trong iu kin o
nht nh tr tuyt i ca sai s ngu nhin khng vt
qu mt gii hn nht nh.
Thc nghim cho thy: gh = 2 3m
Trong trc a ly gh = 2m
m: l sai s trung phng.
Sai s gii hn c quy nh trong cc tiu chun, quy
phm; lm c s so snh xc nh s liu o t yu
cu hay cha?
2.3.4 Sai s trung phng tng i:
L t s gia sai s trung phng vi gi tr ln
ca i lng o:
Trong : mX _l sai s trung phng ca i lng o
X _l tr ln ca i lng o
Lu : kt qu tnh SSTPT lun th hin dng phn s m
c t l 1
(2.4)1
X
X
m
T X
2.4 SAI S TRUNG PHNG HM TR O V SAI
S TRUNG PHNG CA TR TRUNG BNH
2.4.1 Sai s trung phng hm
C hm F = f(x,y,,t)
x, y,..., t l cc bin s o c lp c o trc tip tng ng
c sai s trung phng mx, my , , mt
(2.5) ..... 22
2
2
txF mt
Fm
x
Fm
Trong : l cc o hm
ring phn ca hm F theo bin x, y,,t
(2.5) l cng thc tng qut tnh sai s trung phng
hm tr o (i lng o gin tip) thng qua cc i
lng o trc tip
t
F
y
F
x
F
; ... ; ;
2.4.2 Sai s trung phng trung bnh
o i lng X trong n ln o c l1, , ln 1 = l1 X
+ :
n = ln X
[]= [l] nX
Vi phn 2 v (2.6) chuyn qua sai s trung phng ta c
n
l
nn
lX
nn
lX
nn
][lim)
][][(lim
][][
(2.6) 1
...1][
1 nln
lnn
lX
(2.7) 1
...1 2
2
2
1
2
2
nXm
nm
nm
Nu coi cc tr o cng chnh xc: m1 = m2 = = mn Tac c:
Trong : mX : Sai s trung phng tr trung bnh
m : Sai s trung phng tr o (1 ln o)
n : S ln o
22
2 mn
nm
X(2.8)
n
mm
X
2.5 CNG THC BESSEN
Tnh sai s trung phng theo sai s xc sut nht
(s hiu chnh).
Nhn xt: tnh c sai s trung phng theo cng thc
Gauss th ta phi tnh c sai s thc i = li X ngha
l ta phi bit c tr thc X ca i lng cn o.
V vy cng thc Gauss (2.3) ch mang tnh thc nghim.
V nh trc a Bessen a ra cng thc tnh sai s
trung phng theo sai s xc sut nht nh sau:
(2.9) 2
1-n
v
m
T (2.8) v (2.9) ta c cng thc tnh sai s trung phng
trung bnh cng:
Trong : : l sai s xc sut nht (s hiu chnh)
li : kt qu o c ln th i
: s trung bnh ca kt qu o (tr xc
sut nht)
n : s ln o
(2.10)
)1(
nn
vv
n
mm
X
Xlv ii
n
lX
2.6 N V DNG TRONG TRC A V NGUYN
TC LM TRN S
2.6.1 n v thng dng
a) o di: mm, cm, dm, m, km
1m = 1.650.763,73 Kr86 Kr86 : Bc sng truyn trong chn khng ca nguyn t
Kripton 86 trong vng quang ph nht nh
b) Din tch: mm2, cm2, dm2, m2, km2, ha
cng, mu, 1 mu = 10 cng, 1cng = 1000 m2
c) o gc:
* , pht, giy
10=60=3600
* grat, pht grat, giy grat
2 =4000G, 10G=100G, 1G=100G
d) n v chuyn i
=1800 0=180/ = 5703 = 0x60 = 3438
= x60 = 206265
2.6.2 Nguyn tc lm trn s trong trc a
Cc s t 0 4 b V d: 3.34 = 3.3
Cc s t 6 9 lm trn ln 1 V d: 3.36 = 3.4
Vi s 5;
- nu trc n l s chn b V d: 5.25 = 5.2
- nu trc n l s l th lm trn ln 1. V d: 5.35 = 5.4
Vi hm lng gic khi tnh ton, hn ch sai s lm
trn phi ly n 6 s l thp phn
BI TP 1: Cho bit s liu o c nhiu ln mt on thng nh sau:
Tnh: 1. Tr trung bnh ca on thng
2. Sai s trung phng m (Gi s coi tr thc bng tr tb)
3. Sai s trung phng ca s trung bnh cng
4. Sai s trung phng tng i (1/T) ca on thng
trung bnh
STT Tr o
li (m)
TBinh
L (m)
Vi =li-L(m) Vi2 (m2)
1 120.55 0.00 0
2 120.57 0.02 0.0004
3 120.53 120.55 -0.02 0.0004
4 120.56 0.01 0.0001
5 120.54 -0.01 0.0001
0.00 0.0010
BI TP 2: Dng thc thp o din tch hnh ch nht c chiu di a=50m, b = 40m vi sai s trung phng tng ng ma= mb = 5mm.
Hy tnh:
1. Sai s trung phng xc nh din tch
2. Sai s trung phng tng i xc nh cnh a, b, v din tch
Gii:
2 2
2 2 2
S a b
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
S a b a a a
2 2 2 2 2
S a
2
S
a
a
b
b
S S1. Dien tch S a.b m m m
a b
m b m a m (b a )m (v m m )
m m (b a ) 0,005 40 50 (m )
m 0,320(m )
2. Saiso trung phng tng oi
m1 0,005 1
T a 50 10.000
m1 0,
T b
S
S
005 1
40 8.000
m1 0,320 1
T S 2000 6250
BI TP 3: o bn knh ca mt vng trn c R =
45,3cm 0,4cm. Tnh chu vi/din tch vng trn, sai s
trung phng v sai s tng i ca chu vi/din tch
Gii
C
C
: C 2 .R 2 .45,3 284,6 cm
m 2 . 2 .0,4( )
m 2.5( )
1 2,5 1
284,6 114
R
C
C
m cm
cm
m
T C
Chu vi vong tron
Sai so trung phng xac nh chu vi
Sai so trung phng tng oi cua chu vi
BI TP 5: o 1 gc 4 ln c cc tr s o
9002130 , 9002115 , 9002108, 9002140
1. Tnh tr trung bnh cng
2. Sai s trung phng mt ln o
3. Sai s trung phng ca s trung bnh cng (coi cc ln o c cng chnh
xc)
BI TP 6: Tnh mh khi h = S.tgV + i - l
S = 100m 0,05 m
V = 10020 0, 5
i = 130cm 7 cm 1,3 m 0,07
l = 125 cm 2 cm 1,25 m 0,02
BI TP 4: Hnh bnh hnh ABCD o cnh a=
AB=40,00 m, cnh b=AD=50,00 m. V sai s
trung phng tng i cnh a l 1/Ta=1/4000 ,
cnh b l 1/Tb = 1/5000, Gc A = 6000000 vi
sai s mA=0,5
1. Xc nh din tch hnh bnh hnh ABCD
2. Tnh sai s trung phng tng i xc nh
din tch hnh bnh hnh
B
a
A b D
C
GV: o Hu S
Khoa Xy dng
Chng 3:
DNG C V PHNG PHP
O TRONG TRC A
NI DUNG CHNG 3
Dng c v phng php o gc
- Cc loi gc c th o
- Thit b v phng php dng o gc
Dng c v phng php o di
- Cc loi chiu di
- Thit b v phng php dng o di
Dng c v phng php o cao
- Cc loi cao
- Thit b v phng php dng o cao
3.1 DNG C O GC 3.1.1 KHI NIM V CC LOI GC
3.1.1.1 Gc bng
Gc bng hp bi hai hng OA v OB l gc hp bi 2 mt phng thng ng cha hai hng y (Hay gc gia hai hng
OA v OB l gc to bi hnh chiu vung gc ca chng trn mt
phng nm ngang).
3.1.1.2 Gc ng V Gc ng V ca hng ngm OM l gc to bi hng ngm
vi mt phng ngang
VOM = 00 900
VOM = -VMO
3.1.1.3 Gc thin nh Z L gc hp bi hng thin nh vi hng ngm.
Z = 0 1800 Quan h gia V v Z:
Z + V= 900
P
O
M
M'V
Z
Z V
M
3.1.2 CU TO MY KINH V (THEODOLITE)_
THIT B O GC
My kinh v u tin c ch to Anh vo nm 1730 My kinh v l dng c o gc bng v gc ng. Ngoi ra n cn c
th dng o di, o cao vi chnh xc thp.
3.1.2.1 Nguyn l cu to My kinh v no cng c cu to vi 3 b phn chnh:
- B phn ngm (ng knh)
- B phn nh tm cn bng my: di tm (dy+qu di, ng di tm);
ng thng bng trn, thng bng di; 3 c cn
- B phn c s (bn ngang, bn ng)
3.1.2.2 Phn loi my kinh v a) Theo chnh xc
- My kinh v chnh xc cao, c sai s trung phng o gc: m=
0.51.5 - My kinh v chnh xc trung bnh: m = 210 - My kinh v chnh xc thp: m = 1530 b) Theo cu to
- My kinh v c hc (kim loi): C bn ngang, ng c cu
to bng kim loi, c s trc tip bng mt thng hoc knh lp
- My kinh v quang hc (*): C b phn s, c s: lm bng hp
cht trong sut. c s bng b phn knh khuych i (knh hin
vi).
- My kinh v in t:
Cc bn ngang +ng, lm bng hp cht trong sut
Bn c khc bng m vch
c s trc tip trn mn hnh
C th c b nh lu s liu
3.1.2.3 Cu to my kinh v k thut (quang hc)
y ta xt cho my kinh v k thut (my c chnh xc thp)
Cu to ca my c 3 b phn chnh:
- B phn ngm: ng knh
- B phn c s: bn ngang + ng
- B phn nh tm cn bng my: ng nh tm (ng di tm),
ng thy,
c cn.
a) Cu to ng knh: Gm 4 thnh phn
- Knh vt
- Knh mt
- c iu quang
- H li ch
* Trc ngm: l trc i qua quang tm knh vt v giao im h li
ch ngm.
* Trc quang hc: ng ni quang tm knh vt v knh mt
* Trc hnh hc: l trc i xng ca ng kim loi.
phng i ng knh: : VX = / = fV/fM Trong : , _ l gc nhn qua ng knh, gc nhn bng mt thng
ca cng mt vt.
Lu : Mt ngi bnh thng, khong cch ti thiu nhn r mt
vt l 25cm, gc nhn 60.
Oc ieu quangKnh mat
He thau knh
phan ky
Knh vat Li ch
b) Cu to b phn c s.
Bn ngang: - ng yn khi my xoay quanh
trc ng
- Khc vch t 00 3600 theo chiu kim ng h
Bn ng: - Chuyn ng cng ng knh quang
trc ngang
- Khc vch i xng qua tm (00 900) hoc lin tc (t 00 3600)
Thng b phn c s c thang chnh (chia n ) thang ph (chia
n pht)
chnh xc c s: ph thuc vo sai s c lng
B phn c s ca my kinh v 3T5K khi nhn qua
knh hin vi
V tr thun knh (bn ng bn tri ng knh)
S c bn ng: -20 13,2
S c bn ngang: 320 05,3
V tr o knh (bn ng bn phi ng knh)
S c bn ng: 60 35,2
S c bn ngang: 1230 19,3
c) Cu to b phn nh tm cn bng my
* B phn nh tm: c th l
Dy + qu di Mc ch a trc quay ca
ng di tm quang hc my trng vi tm mc
Tia laser
* B phn cn bng
- ng thy trn: Dng cn bng s b
Mc ch a trc quay ca my vo phng thng ng
- ng thy di: Dng cn bng chnh xc
Mc ch a bn ngang trng vi mt phng ngang
3.1.3 CC IU KIN HNH HC CA MY
m bo gc c o chnh xc th cc iu kin hnh hc
c bn ca my phi hon chnh. Tuy nhin thc t khng c
nh vy Cn kim tra v hiu chnh.
3.1.3.1 Trc ng thy di VV1 trn bn ngang phi vung gc
vi trc quay thng ng ca my LL1.
- t ng thy di song song vi 2 c cn, xoay 2 c cn ngc
chiu a bt nc vo gia. Quay my 900 xoay c cn th 3 a
bt nc vo gia. Quay my 1800 kim tra
nu khng lch khi v tr cn bng th my
n nh, nn lch ln hn vch khong
chia th phi hiu chnh
- Hiu chnh: hng kim tra (1800)
Dng vt iu chnh ng thy di a
bt nc vo khong lch, dng c cn
cn li a bt nc vo gia.
Tip tc kim tra v hiu chnh n khi t.
3.1.3.2 Trc ngm ca ng knh CC1 phi vung gc vi trc
quay nm ngang HH1 ca ng knh (sai s 2C)
ng knh nm ngang, Nhn mt vt A (cao ngang my) r nt
c 2 v tr bn Tri v Phi ta c:
M=T- C
M= P+ C
(3.1)
Nu C gii hn: my n nh
C > gii hn: my khng
n nh, phi hiu chnh
2
180)( 0
PTC
3.1.3.3 Trc quay nm ngang HH1 ca ng knh phi vung gc
vi trc thng ng LL1 ca my (sai s 2i).
a ng knh ln 40500 ngm im M cch my 10m, xong a ng knh v nm ngang nh du c hnh chiu MT(m1) ca
M. o knh ngm M xong a ng knh nm ngang nh du
c MP(m2) ca M: Nu MT = MP my tt
Nu MT MP nhiu a my vo xng sa cha.
3.1.3.4 Sai s MO (Sai s ch tiu ca bn ng)
xng oi khaco banvi
2
Tr -PhMO MO PhV
2
PhTrV MO TrV
3.1.3.5 Trc ng di tm quang hc K1K2 phi trng vi trc
xoay LL1 ca my
Xoay my di tm 3 v tr cch u mt gc 600 kim tra
3.1.3.6 Kim tra ch ng ca h li ch
So trng bng cch ngm si dy di
3.1.3.7 Kim tra sai s khc vch bn ngang
o cng mt gc cc vng bn khc nhau
3.1.4 O GC BNG
Nguyn l:
Gi s cn o gc AOB
H: mt phng nm ngang;
Mt phng trn N (bn ngang)//H
S (tm bn ngang) l giao ca
OO vi N
Hnh chiu ca OA, OB trn H l
OA , OB v trn N l Sa1, Sb1 gc bng AOB = AOB=a1Sb1
xc nh gc bng AOB, i xc
nh a1 v b1 trn N khi my ngm A
v B
Khi AOB = b1 a1 + (0 hoc 3600)
Thao tc ti mi trm o gm: * nh tm cn bng my
- nh tm (=dy di, di quang hc, laser): a trc ng ca
my i qua nh ca gc cn o
- Cn bng my: a trc ng ca my vung gc vi mt
phng ngang
* Ngm mc tiu
- Bt mc tiu s b: Nhn qua b phn ngm s b
- Bt mc tiu chnh xc: Dng c vi ng ngang v vi ng
ng thch hp a tm mng dy ch thp vo ng mc
tiu
* t tr s hng ban u (nu gc o nhiu ln)
Tr s hng ban u thng t 00 00 00 hoc 1800/n. Vi n
l s vng o
C hai phng php o gc bng:
3.1.4.1 Phng php o n (o gc n): trm ch o hai hng
t my ti O (nh tm, cn bng)
* Na ln o thun knh (bn ng bn tri)
Ngm A c c tr s hng trn bn ngang l a1 Quay my theo chiu kim ng h ngm B c c tr s hng
trn bn ngang l b1 Ta c: Gc na ln o thun knh T = b1 - a1 T = b1 - a1+360
0 (nu b1 < a1)
* Na ln o o knh (bn ng bn phi)
Sau khi o na ln o thun xong, o knh ngm B c c b2 Quay my cng chiu kim ng h ngm A c c a2 Ta c: Gc na ln o o knh P = b2 - a2 P = b2 a2+360
0 (nu b2 < a2)
Nu |P T| gii hn th tnh = (P+ T)/2
V d: Mu s o + ghi chp+ tnh ton gc o n bng my 3T5K
Trm
o
V tr bn
ng
im
ngm
S c trn
bn ngang
Tr s gc
na ln o
Tr s gc
mt ln o
B
Tri
(Thun knh)
A 920 10,5 1730 1012
1730 0954 C 2650 20,7
Phi
(o knh)
C 850 20,5 1730 0936
A 2720 10,9
C
Tri
(Thun knh)
B 3580 00,4 500 2224
500 2203 D 480 22,8
Phi
(o knh)
D 2280 23,2 500 2148
B 1780 01,4
3.1.4.2 Phng php o ton vng
(ti trm o 3 hng ngm)
Thng chn hng no xa nht lm hng khi
* o thun knh (na vng o thun knh)
Ngm A c c a1 Quay my theo chiu kim ng h ngm B c c b1 C c1 A a1 * o o knh (na vng o o knh)
Sau khi o xong na vng o thun knh, o knh
Ngm A c c a2 Quay my ngc chiu kim ng h ngm C c c c2
B b2 A a2
A
B
O
C
3.1.4.3 chnh xc o gc bng
Trong kt qu o gc bng lun c cha sai s. Cc nguyn nhn sai
s nh sau:
a) Sai s do mi trng
Do hin tng khc x ngang
Do s chuyn ng i lu ca lp khng kh
Do sng m, bi,
Hn ch : Chn thi im o thch hp
2
22
2
2
22
2
'
221
'
11
3
22112
'
222
'
111
1
caa
caa
AOC
bcbcCOB
aab
aab
BOA
b) Sai s do my mc thit b
Sai s do trc ngm khng vung gc vi trc quay nm ngang ca
ng knh
Sai s do trc quay nm ngang ca ng knh khng vung gc vi
trc ng ca my.
Sai s do trc ng ca my khng tht thng ng
Sai s do lch tm gia bn ngang v vng chun ngang
Sai s do khc vch trn vnh ngang khng u
Khc phc (hn ch): o thun v o knh, gia n vng o t tr s
hng khi l 1800/n
c) Sai s do con ngi
Sai s do nh tm my cha chnh xc
Sai s do nh tm tiu ngm sai
Sai s do ngm
Sai s do c s
Hn ch: Cn thn trong qu trnh o
3.1.5 O GC NG
o gc ng ca hng ngm n im M
* Thun knh: Ngm M, c trn bn ng c s c VT * o knh: Ngm M, c trn bn ng c s c VP
Gc ng V = (VT + VP)/2
Gc thin nh Z = 900- V (3.2)
Sai s Mo = (VT - VP)/2
Z V
M
3.2 DNG C V PHNG PHP O DI 3.2.1 KHI NIM o di l xc nh khong cch ca mt on thng no
xc nh v tr khng gian ca n trn mt t t nhin
C hai loi khong cch: Ngang: gi s k hiu S
Nghing: gi s k hiu D
chuyn t khong cch nghing D v khong cch ngang S,
ta phi o c gc nghing ca on thng hoc chnh cao
V d: on thng DAB nghing so vi mt phng nm ngang mt
gc AB
C 3 phng php o khong cch ph bin:
- o trc tip bng thc dy (thc vi hoc thc thp)
- o bng my c dy th c (kinh v quang hc, thy bnh quang hc)
- o bng thit b in t (my o xa in t, my ton c in t,..)
A
ABB'
DAB
AB
h AB
22
.
ABABAB
AB
hDS
cos D SABAB
3.2.1.1 Phn loi o di theo chnh xc
a) chnh xc cao:
b) chnh xc va:
c) chnh xc thp
3.2.1.2 Phn loi theo dng c o
a) My kinh v quang hc c chnh xc:
b) Thc vi, thc thp c chnh xc thp:
c) Thc thp chnh xc cao:
d) My in quang hoc ton c in t.
000.5
1
200
11
000.10
1
000.5
11
000.000.1
1
000.10
11
T
T
T
000.100
1
000.10
1
000.5
1
2500
1
000.1
1
800
1
500
1
300
1
3.2.2 O DI BNG THC THP 3.2.2.1 Dng c
Thc thp c lm bng thp mng ~ 0,4mm, rng 1525 mm, chiu di thc 20m, 30m, 50m. Trn thc c chia n dm, cm,
mm.
3.2.2.2 nh hng ng thng.
Thc t c nhng on thng cn o vi chiu di ln hn
chiu di ca thc. V vy c th o c khong cch on
chnh xc ta phi dng hng.
- C th dng hng bng mt thng: chnh xc thp.
- C th dng hng bng my: chnh xc cao.
A B D
C
C'
a) nh hng thng khi A thy B
Ti A v B t 2 so tiu.
Ngi th nht ng cch tiu ti A mt khong iu chnh ngi
th 2 cm so tiu di chuyn n khi no tiu A C B trng
nhau th cm tiu xung, v c th tip tc cm tiu tip theo.
b) nh hng thng khi A khng nhn thy B
nh hng theo phng php nhch dn
3.2.2.3 Phng php o
Vic o cn t nht c 2 ngi ( 1 trc, 1 sau)
Ngi sau cm u vch "0" ca thc, ngi trc cm u
thc c vch chn chc mt ko cng thc nm ngang ri cm
tiu. Ngi sau nh tiu ti A ri c 2 cng tin v pha B, tip tc
o cho n on cui cng. on cui thng khng chn mt nn
ngi trc cn phi c s l cn thn.
Sau khi o i t A B xong phi o v (bt buc) t B v A.
3.2.2.4 Tnh ton.
Ty c/x yu cu ta phi o gc nghing (AB) hoc chnh
cao gia hai im A v B (hAB) tnh chuyn v khong cch
ngang:
Sau khi o i v o v, tnh c S= SAB - SBA
Nu th ly kt qu trung bnh S = (SAB + SBA)/2
Ngc li nu phi o li
A
ABB'
DAB
AB
hAB22
cos.
ABABAB
ABABAB
hDS
DS
ghTS
S
1
ghTS
S
1
3.2.2.5 chnh xc o di bng thc thp
- Sai s do kim nghim thc.
- Sai s do thc gin n v nhit
- Sai s do t thc lch hng ng thng.
- Sai s do thc b cong trn mt phng nm ngang
- Sai s do lc cng khng u.
- Sai s do khng tnh hiu chnh dc,
3.2.3 O DI BNG MY C DY TH C (CH
LNG C) Hin nay cc loi my kinh v (Theodolite), my thu bnh
(Nivo) u c dy th c o khong cch. Trong h ch ch thp
c 2 ch trn v di nm i xng v song song vi vch ngang
(ch gia) ca mng dy ch thp.
Mia thng c lm bng g thng, di 3m, khc vch n
cm.
3.2.3.1 Trng hp tia ngm nm ngang
S
f
A
p
T'
D'
n
DE
B
T
t
d
F
A: My
B: Mia
S: di t my n mia
f: tiu c knh vt
E: di ngang t tiu im knh vt ti mia
: di ngang t knh vt ti trc chnh ca my
p: l khong cch ca 2 ch lng c
n: khong chn trn mia gia 2 ch lng c
3.2.3.1 Trng hp tia ngm nm ngang
S
f
A
p
T'
D'
n
DE
B
T
t
d
F
A: My
B: Mia
S: di t my n mia
f: tiu c knh vt
E: di ngang t tiu im knh vt ti mia
: di ngang t knh vt ti trc chnh ca my
p: l khong cch ca 2 ch lng c
n: khong chn trn mia gia 2 ch lng c
T hnh v ta c : S = E + f+
Xt tam gic ng dng ta c:
k = f/p: l h s o di (thng k=100)
C = f+: hng s o di
S = k.n + C
Thng C nh c th b qua S = k.n (3.3)
n l hiu ca ch trn tr () ch di
np
fE
n
E
p
f
3.2.3.2 Trng hp tia ngm nm
nghing.
D=k.n = k.n.cosV
S = D.cosV = k.n.cos2V (3.4)
May
V
V
Mia
S
D
V
A B
C
n/2
n/2
n'/2
n.cosv'
n cosv
2
n
2
'n
3.2.4. O DI BNG THIT B IN T Cc thit b dng o: My + Gng phn x.
My c th l:
- My ring l
- B phn gn vo my kinh v quang hc
- My ton c in t
Cc thit b ny s dng sng v tuyn bc sng ngn hoc sng
nh sng.
Khong cch:
S=V.T/2
V: Vn tc nh sng
T: thi gian lan truyn sng t my ti gng v ngc li
Gng phn x +..
3.3 DNG C V CC PHNG PHP O CAO 3.3.1 KHI NIM CHUNG
o cao l mt trong nhng yu t xc nh v tr khng gian ca
mt im trn mt t.
cao H ca mt im l khong cch theo phng dy di t
im ti mt thy chun (Mt Geoid). Thc t khng o c
trc tip cao m ch o c chnh cao gia cc im ri cn c
vo im bit tnh ra cao ca im kia.
V d: HB = HA + hAB
hAB _ l chnh cao gia im A v B
HA, HB _ l cao ca im A, B so vi mt Geoid
Ty theo dng c v phng php o ta chia thnh cc loi sau:
A
A
H B
AB
mat Geoid
- o cao hnh hc
- o cao lng gic
- o cao kh p: chnh xc thp, sai s: 2 3m - o cao thy tnh: sai s 0.2mm/16m di - o cao bng my bay: sai s 5 10 m - o cao bng nh lp th.
3.3.2 CU TO MY NIVO (hay my thu bnh, thu chun)
Gm cc b phn chnh
- ng knh
- ng thy trn, thy di
- Cc c khng ch chuyn ng: c ni (lin kt) my v chn, 3 c
cn my, c kho ngang, c vi ng ngang.
3.3.2.1 ng knh
C 2 loi: ng knh cho nh thun
ng knh cho nh ngc
3.3.2.2 ng thy
- Thy trn: c cu to l dng chm cu, dng cn bng my s
b
- Thy di: c cu to l mt phn cung trn, dng cn bng chnh
xc.
3.3.2.3 Cc c khng ch chuyn ng
- c ni: gn cht my vi chn my
- 3 c cn: dng cn bng my (a trc ng thy trn v thng
ng hoc a trc ng thy di v nm ngang.
- c kho ngang: dng hm hay m cho ng knh quay ngang.
- c vi ng ngang: dng y cho ng knh quay ngang mt cht
(phi hm c kho ngang mi dng c c vi ng)
- c kch nng: dng chnh ng knh (trc ngm) ngc ln cao
hay chc xung thp mt cht
3.3.3 CU TO MIA O CAO
- Mia thng: thng c lm bng g, di 3m c khong chia
nh nht n cm, c hai mt en . C loi di 3m 7m gp
hoc rt (mia nhm), c khong chia nh nht n cm hoc cm.
Gia mt en v mt thng chnh nhau mt hng s 4475
hoc 4575 v hng s ca mt cp mia thng l 100.
- Mia c chnh xc cao: Mia Inva, l loi mia chnh xc nht,
c di inva gia; hai thang chnh ph hai bn.
- Ngoi ra cn c mia m vch dng cho cc my thy chun
in t.
.
00
01
02
03
04
05
25
26
27
28
29
45
46
47
48
49
71
72
73
74
mia mia
50
69
70
3.3.4 KIM NGHIM V IU CHNH MY NIVO
3.3.4.1 Kim nghim v iu chnh ng thy di
Trc ca ng thy di phi vung gc vi trc quay thng ng
ca my.
Kim nghim: t ng thy di song song vi 2 c cn, vn 2 c
ngc chiu nhau a bt nc vo gia. Quay my 900 dng
c cn th 3 iu chnh a bt nc vo gia. Quay my 1800 nu
bt nc lch khi v tr gia (v tr cn bng) th phi iu chnh.
iu chnh: Dng c hiu chnh bt nc iu chnh bt nc
chy ngc li cung lch, na cung lch cn li th dng c cn
my th 3 hiu chnh a bt nc vo gia. Sau quay my
i 1800 kim tra nu vn cn lch tip tc hiu chnh n khi t
yu cu.
3.3.4.2 Kim nghim v iu chnh mng dy ch thp
* Kim nghim: Chn ni khut gi, dng si ch buc qu di 1 u,
u kia buc ln trn ngay pha trc bc tng. t my cch
tng 25 30m, cn bng my chnh xc. 1 u vch ng ca dy ch thp trng vi dy di, nhn xem u kia c trng khng.
Nu lch qu 0,5mm phi iu chnh mng dy ch thp.
* iu chnh: Vn lng cc c iu chnh ca ring mng dy ch
thp, xoay nh b phn ny cho vch ng du ch thp trng kht
vi dy di ri vn cht cc c c nh mng du ch thp li
3.3.4.3 Kim nghim v iu chnh gc i
t 2 mia trn 2 cc st A v B. A v B cch nhau 50m
t my ti I (IA = IB) cn bng my c c ti mia A, B l a1, b1
t my ti II (IIA = AB/10) cn bng my c c ti mia A, B l
a2, b2
a2
5m
II
a1
A
25m
i"
25m
i"
I
i"
b1
B
b2
t 2 mia trn 2 cc st A v B. A v B cch nhau 50m
t my ti I (IA = IB) cn bng my c c ti mia A, B l a1, b1
t my ti II (IIA = AB) cn bng my c c ti mia A, B l a2,
b2
Gc i c tnh:
Trong : h = (b1 a1) + (a2 b2)
D: l khong cch gia A v B
= 206265
Ty theo yu cu cp hng o m ta c igh.
Nu i < igh th my t yu cu
Nu i > igh th hiu chnh nh sau:
nguyn my ti II, chnh mng dy ch thp cho s c trn mia B
l b2 = b2 + 1,1 h.
Sau kim tra li gc i nu vn cha t th tip tc hiu chnh.
Lu : kh sai s gc i, ti mi trm o lun t my v tr gia.
hD
i "
3.3.5 PHNG PHP O CAO HNH HC
Nguyn l ca phng php o cao hnh hc l da vo tia
ngm nm ngang (ngha l song song vi mt thy chun v vung
gc vi phng dy di) xc nh chnh cao gia 2 im. Dng
c o l my v mia thy chun
3.3.5.1 o cao t gia
00
01
02
03
04
05
mia
B
A
a b
h AB
00
01
02
03
04
mia
B C
NA
a b
hAB
Trng hp on AN phi chia thnh nhiu on o, ta tin hnh o
chnh cao tng on
hAN = hAB + hBC + hCN
B, C l cc im trung gian
3.3.5.2 o cao pha trc
Trng hp my thy chun t ti im M bit cao,
xc nh cao ca cc im ln cn, chng hn N.
t my ti im M cn bng, o chiu cao my i, c s ch
gia trn mia dng N l b, ta c
hMN = i - b
HN = HM + hMN = HM + i b
3.3.5.3 Cc ngun sai s trong o cao hnh hc
Trong o cao hnh hc c cc ngun sai s sau:
a) Sai s do trc ngm b nghing (trc ngm khng song song vi
trc ng thy di)
Hn ch: + Hn ch khong cch t my n mia
+ t my cch u 2 mia
b) Sai s do my v mia b ln theo thi gian
Hn ch: + Thao tc ti mi trm o phi nhanh v o theo quy
trnh: Sau Trc Trc Sau.
+ o i v o v ly tr trung bnh
c) Sai s do cong ca tri t v khc x nh sng.
Tia ngm b khc x do i qua cc lp khng kh c chit xut
khc nhau.
Hn ch: t my chnh gia 2 mia
d) Sai s do nh hng ca hin tng chit quang ng.
Hn ch: + Tia ngm cch mt t > 0.5m
+ o i v v hai bui khc nhau, ly kt qu trung
bnh
e) Sai s do mia:
- Do mia khng thng ng: Hn ch bng cch gn bt thy
- Do mia b mn: Hn ch bng cch b tr s trm o chn trn
mt on o.
- Do di mia thay i: Kim nghim ri hiu chnh vo kt qu
o.
f) Sai s khc
Sai s do c c
Sai s do lm trn s
Sai s do nhit , nh sng,
3.3.6 O CAO LNG GIC o cao hnh hc cho ta kt qu chnh xc cao nhng tn nhiu
cng sc v thi gian. Khi phi o nhiu, nhanh v chnh xc
i hi khng cao lm th ta p dng phng php o cao lng
gic.
Nguyn l ca o cao lng gic l da vo mi tng quan
hm lng gic trong tam gic to bi tia ngm nghing, khong
cch gia hai im v v phng dy di i qua im cn xc nh
cao. Dng c o l my c bn ng (my kinh v, my ton
c) v mia
o cao lng gic l o gc ng v cnh nm ngang gia 2
im. Phng php ny c p dng o chi tit bn a
hnh
xc nh chnh cao hAB
t my ti A, mia ti B
T hnh bn ta c: hAB +l = iA +h
hAB = iA +h l
trong h= S. tgV
m S = kn.cos2V
h = kn.cos2V.tgV = kn.cosV.sinV = kn.sin2V
hAB = kn.sin2V + iA l (3.5)
khi V = 0, ta c: hAB = iA l
iA
V
AB
lh'
hB
D
S
Bi tp: Bit rng chng ta c my kinh v v mia. Hi c xc nh
c chiu cao ca cy nh hnh di khng? Nu c, cch xc
nh nh th no?
h?
BA
GV: o Hu S
Khoa Xy dng
Chng 4:
LI KHNG CH TRC A
NI DUNG CHNG 4
Khi nim v gc phng v
Cc bi ton c bn v gc phng v ta
Li khng mt bng Phng php thnh lp v
tnh ton
Li khng cao Phng php thnh lp v
tnh ton
4.1 GC NH HNG V GC PHNG V
4.1.1 nh hng ng thng nh hng mt ng thng no l xc nh gc hp bi ng
vi mt ng khc c chn lm gc.
Trong trc a, hng gc c chn c th l: Kinh tuyn thc, kinh
tuyn t, kinh tuyn trc ca mi. Tng ng c cc khi nim gc phng
v thc, phng v t, gc nh hng.
4.1.2 Gc phng v a) Gc phng v thc
Gc phng v thc Ath ca mt ng ti
mt im l gc phng tnh t hng Bc
ca kinh tuyn thc (cn gi l kinh tuyn
a l) theo chiu kim ng h n hng
ng thng. (Ath: 00 3600)
Hng Bc ca kinh thc ti mt im c
xc nh bng o thin vn
A
B
Ath
b) Gc phng v t
Gc phng v t At l gc phng tnh t hng Bc ca kinh tuyn t
theo chiu kim ng h n hng ng thng. (At = 00 3600)
Hng bc kinh tuyn t c xc nh bng la bn, chnh xc thp
B
A
At
AA
B
tA
th
Ti mi im thng kinh tuyn t khng trng vi kinh tuyn thc
m lch mt gc (gi l lch t)
lch t c th mang du m (+) nu lch v pha ng (bn
phi) kinh tuyn thc, du (-) nu lch v pha ty (bn tri) kinh tuyn
thc.
mi ni khc nhau lch t cng khc nhau, v lch t bin
i theo thi gian nn ti mi im lch t cng khc nhau nhng
thi im khc nhau.
Cng thc tnh gn ng th hin mi quan h gia gc phng v thc
(Ath) v gc phng v t At.
Ath = At +
c. Gc nh hng (phng v ta )
Gc nh hng ca mt ng thng l gc phng tnh t hng Bc ng song song vi kinh tuyn trc trn mt chiu theo chiu kim ng
h n ng thng . ( = 00 3600)
A
AB B
Ti mi im trn cng ng thng
gc nh hng khng thay i.
Ti mi im thng kinh tuyn trc khng trng vi kinh tuyn thc m
lch mt gc (gc hi t kinh tuyn)
=Ath +
m Ath = At + = At + +
Gc hi t kinh tuyn ca mt on thng AB c xc nh theo cng
thc
AB = ABsin
Trong : AB = B - A v trung bnh cnh AB.
4.2 CC BI TON C BN V GC NH HNG
4.2.1 Tnh gc bng khi bit gc nh hng
(Tnh gc bng hp bi 2 ng thng bit gc nh hng)
Bit gc nh hng ca hai cnh OA, OB l OA, OB nh hnh v. Xc
nh =AOB?
= OB - OA
Tng qut:
AOB= OB - OA + (0 hoc 3600)
BOA= OA - OB + (0 hoc 3600)
O
B
AO
A
O
B
4.2.2 Tnh chuyn gc nh hng
Gi s bit AB , gc = ABC. Tnh BC
BC = AB + T 1800 (ABC = T , gc bng bn tri ng tnh)
BC = AB - P + 1800 (CBA = P , gc bng bn phi ng tnh)
A
ABB
BC
P
C
4.2.3 Bi ton thun: Chuyn t to cc sang to vung gc
Gi s bit: A(xA, yA), SAB, AB. Tnh B(xB, yB) ?
xB = xA + SAB*cos AB yB = yA + SAB*sin AB
A
XAB
0
x
YAB
ABSAB
B
y
B'
4.2.4 Bi ton ngc: Chuyn to vung gc sang to cc
Bit A(xA, yA), B(xB, yB). Tnh SAB, AB?
* Tnh SAB
* Tnh AB Xt tam gic ABB, c
Gi tr gc nh hng AB ph thuc vo du ca x, y c th nh
bng sau:
22 ABAB yyxx SAB
tgAB B A
AB
AB B A
y y y
x x x
0 at ABAB
AB
yarctg
x
Du x Du y Gi tr AB = V tr
+ + Gc phn t th 1
- + 1800 - Gc phn t th 2
- - 1800 + Gc phn t th 3
+ - 3600 - Gc phn t th 4
0
AB0
AB0
AB
0
AB
4.2.5 Bi ton to cc
Bi ton ny c ng dng xc nh im chi tit khi o v bn ,
kim tra ta ,
Bit A(xA, yA), AB; o c gc cc j, cnh cc Sj . Xc nh ta ca
j (xj, yj)?
tnh ta ca im no : tm cch chuyn v dng bi ton thun.
X.nh ta ca j, tm cch a v dng bi ton thun gia 2 im A v j
xj = xA + Sj .cos(AB+ j)
yj = yA + Sj .sin(AB+ j)
A
j
Sj
j
B
4.3 LI KHNG CH MT BNG
4.3.1 Khi nim Li khng ch trc a l mt h thng (tp hp) nhng im
ngoi thc a c to (x, y, H) c xc nh vi chnh xc cn thit
lm c s cho o v bn , b tr cng trnh,
Theo bn cht, li khng ch trc a c chia ra lm: li khng
ch mt bng (nu cc im ch c to x,y) v li khng ch cao
(nu cc im ch c cao H)
C hai phng php chnh xy dng li khng ch mt bng l li
tam gic v li ng chuyn.
Ngoi ra, c th ng dng GPS xy dng li khng ch .
Vi li tam gic: hoc o tt c cc gc, hoc o tt c cc cnh, hoc
o cnh ln gc
Vi li ng chuyn phi o tt c cc gc v cnh trong li
- A, B, C, D, M, N, S, T: l cc im gc bit ta
- K1, K2,.. T1, : l cc im cn xc nh ta
Lu : Khng o cnh gc
D
N
B
A
M
S
T
C
K1
K7 K4
K5 K2
K3 K6
T1
T2
T3
4.3.2 Phn loi Theo quy m v chnh xc gim dn, li khng ch mt bng c
chia ra:
- Li khng ch ta GPS cp O
- Li khng ch nh nc (hng I, II, III, IV)
- Li khng ch khu vc (li khng ch a phng): cp 1 & 2
- Li khng ch o v.
V nguyn tc pht trin li: T chnh xc cao xung chnh xc thp.
S lng im khng ch ta trn lnh th VN:
- Cp O: 71im
- Hng I: 328 im
- 1.177 im hng II, 160 im ng chuyn hng II
- Hng III: 12.658 im
4.3.3 NG CHUYN KINH V
4.3.3.1 Thit k: - ng chuyn kinh v l loi li khng ch o v mt bng, c pht
trin t li cp trn c chnh xc cao hn. Trong trng hp c bit
c th c xy dng li ng chuyn kinh v c lp.
- Phi o tt c cc cnh, gc ni v gc ngot ca li
- C 3 loi ng chuyn:
+ Ph hp (h)
+ Khp kn
+ Treo (nhnh)
Cc ch tiu k thut c trng ca ng chuyn kinh v
- Chiu di cnh ca li Si 20m Si 400m
- T s chiu di 2 cnh lin k khng vt qu 1,5 ln
- Sai s khp gc f:
- chnh xc o cnh
S= Si Sv
S= (Si + Sv )/2
- Sai s khp tng i ng chuyn:
[S]: tng chiu di cc cch o trong li
Trong : n l s gc o ca li ng chuyn kinh v
nui vung
bang ong vung
n
n
"60
"40
S
fS
nui vung
1000
1
bang ong vung
2000
1
nui vung1
bang ong vung
1000
2000
1
S
S
4.3.3.2 Cc bc thnh lp ng chuyn kinh v
a) Kho st chn im
- Tm hiu mc ch, nhim v, yu cu,
- Tnh hnh c im khu o: ng bng, vng ni, , tnh hnh giao thng?
- Thu thp t liu trc a c ca khu o.
- Chn im nhng v tr c nh c tm nhn bao qut nhiu nht, nhn
thy im trc im sau n v di cnh trong quy nh.
- D kin trc phng n o, dng c o.
- Cc im chn m bo khng ch ton b khu o.
- im khng ch c nh du bng cc b tng, cc g,n nh v tn
ti trong thi gian yu cu.
b) o gc, cnh ng chuyn.
* o gc:
Cc gc c o bng my kinh v k thut c chnh xc m =
30. V ch o 1 ln o (o thun + o knh)
- o gc ni (li ph thuc); o gc nh hng (li c lp), c
th dng la bn xc nh gc phng v t v coi l gc nh hng.
- o cc gc ngot trong li
* o cnh: o bng thc thp hoc my o di in quang, ton c in
t.
- o bng thc thp: o 2 ln ly trung bnh, vi yu cu sai s o
cnh:
- o bng my o di in quang: o 2 ln ring bit, sai s 2a
a: hng s ca my ly t cng thc: mS = a + b/1km
khan) kho hnha hoacli) thuan hnha (1000
1(
2000
1
S
S
C) TNH TON BNH SAI NG CHUYN KINH V (BNH SAI
GN NG)
* S li
* Tnh sai s khp gc
N: l tng s gc trong li ng chuyn ph hp
Nu f > f g.hn kim tra s liu, tnh ton Nu f f g.hn Tnh:
A
B
1
2
3
C
D
n 1
0
o lt i cuoi au
1
f - N.180
-
i
i
f
So hieu chnh goc : -
Goc sau hieu chnh :
VN
V
'i i
* Tnh chuyn gc nh hng theo gc hiu chnh
* Tnh s gia ta Xi, i+1 = Si, i+1.cosi, i+1 Yi, i+1 = Si, i+1.sini, i+1
* Tnh sai s khp ta
0
i, i 1 i 1, i i ' 180
j
n
x o lt j cuoi auj 1
n
y o lt cuoi auj 1
2 2
S x y
2 2
x y
gii han
f X - X X - X
f Y - Y Y -Y
f f f Sai so khep tuyet oi
f f
Sai so khep tng o
S
S S
X
Y
f f
S S
i
* Nu
Tnh:
S S
gioihan
f f
S S
Xi,i 1 i, i 1
Y i, i 1 i, i 1
'
i, i 1 i, i 1 Xi, i 1
'
i, i 1 i, i 1 Yi, i 1
- SS
- SS
V
V
x
y
fV
fV
X X
Y Y
So hieu chnh so gia toa o
So gia toa o sau hieu chnh
*
'
1 i 1, i
'
1 i 1, i
i i
i i
X X X
Y Y Y
Toa o sau bnh sai
A (100m,100m)
B (150m,150m)
C (100m,300m)
D (150m,350m)
B1 =61.145 m
12 = 74.894m
2C = 79.320 m
1. Hay bnh sai li kinh v tren.
BAI TAP1: Bnh sai ng chuyen phu hp
Cho li kinh v nh hnh ve vi A, B, C, D la cac iem goc; 1, 2 la iem can xac nh.
Toa o :
Canh o:
2. Biet SSTP o canh B1 la 5mm, SSTP o goc B la 10"va coi cac iem goc khong co sai
so. Tnh sai so trung phng xac nh iem 1
B
A
1
2
C
d) VI NG CHUYN KHP KN
Tnh ton tng t nh ng
chuyn ph hp trong ch khc:
f = [] 1800 (n-2)
fx = [X] fy = [Y]
1
2
3
4
A
BI TP 2: Li ng chuyn kinh v khp kn nh hnh v ( khu
vc ng bng), o tt c cc cnh, cc gc ca li v AB = 15402100.
Bit A(X=1000,000m; Y=1000,000m). S liu o trong bng sau:
S hiu im Tr gc o Tr cnh o
(m)
A
73.180
B
450 23 05
75.960
C 29501450
640 45 10 57.600
A 690 51 00
Hy bnh sai li ng chuyn kinh v khp kn trn.
A
C
B
AB
4.4 LI KHNG CH CAO
4.4.1 Khi nim:
Li khng ch cao l tp hp nhng im c nh ngoi thc a c
cao H c xc nh chnh xc, n l c s nghin cu khoa hc, o
v bn , b tr cng trnh,
He thong co iem nut
M
N
P
Q
III
K
1
1
1
2
3
2
3
4
2
3
4
5
67
8
ng khep kn
ng n
4.4.2 Phn loi
Theo quy m v chnh xc gim dn, li khng ch c cao c chia
ra:
- Li cao nh nc hng I, II, III, IV
- Li cao k thut (li cao khu vc)
- Li cao o v
V hnh dng ( hnh) li khng ch cao c cc dng ng n,
khp kn, h thng mt hay nhiu im nt.
S lng im khng ch cao trn lnh th VN:
Hng I: 1.176 im,
Hng II: 1.114 im,
Hng III: 2.334 im
(S liu thng k ngy 30/04/2007 ca B TNMT)
4.4.3 LI CAO K THUT
4.4.3.1 Thit k
Li cao k thut l li khng ch cao khu vc, lm c s v cao cho li o v. N c xy dng pht trin t cc im cao nh nc (hng I, II, III, IV). Trong trng hp c bit n c xy dng c lp.
Li cao k thut c b tr di dng ng n hoc h thng c mt hay nhiu im nt, gi u t nht ln hai im hng cao.
Trong trng hp c bit c th b tr di dng ng khp kn. Chiu di ng chuyn khp kn khng vt qu 50% chiu di ng n.
Ph thuc vo khong cao u ng ng mc m chiu di cho php cc ng cao k thut c quy nh trong bng sau:
4.4.3.2 o li
Li cao k thut c o bng my NIVO c h s phng i ng
knh Vx > 20x; nhy ng thy < 45; mia mt mt hoc mia hai mt.
My v mia phi c kim nghim trc khi o.
Li cao k thut ch phi o mt chiu.
Dng ng li khng ch
cao k thut
Khong cao u o v bn (m)
0.25 0.5 1 2 5
1. ng n 2 km 8 km 16 km
2. Gia im gc v im nt 1.5 km 6 km 12 km
3. Gia hai im nt 1 km 4 km 8 km
Trnh t thao tc o ti mt trm my:
* Khi s dng mia hai mt en
- Mia sau: c mt en
- Mia trc: c mt en
* Khi s dng mia mt mt
- c mia sau, mia trc
- Thay i chiu cao my 10cm, c mia trc, mia sau.
Khong cch t my ti mia: trung bnh 120m, max = 200m
Chnh khong cch trc sau: (S1-S2) 5m
S2S1
Chnh lch cao ti mi trm theo hai mt mia hay theo hai cao my
khng c vt qu 5mm
h1 - h2 5mm
Sai s khp cho php:
Trong : L (n v km) _ l chiu di ng o
ni c dc ln c s trm o 25 trm/1km th
Trong : N_ l s trm o trn ng o.
4.4.3.3 Quy trnh bnh sai li cao k thut.
Li cao k thut c bnh sai theo phng php gn ng.
a) S li
(*) (mm) L 50 hf
(**) (mm) N 01 hf
2
1
3
h1 h2h3
h4
l1 l2 l3
l4A
B
b) Tnh sai s khp chnh cao
fh = [h]o- [h]lt = [h]cng chiu (Hcui Hu) vi ng n
fh = [h] o vi ng khp kn
Lu : Khi tnh [h], cc chnh cao phi cng chiu
L(km) =[ l ]; li l chiu di on o th i
N=[n] ; ni l s trm o trn on o th i
Nu fh > fhgh kim tra li s liu, tnh ton
Nu fh fhgh -> tnh qua bc c
c) Tnh s hiu chnh chnh cao
( )
( )
50 ( ) *
10 ( ) **
gh
gh
h
h
f L mm
f N mm
( )
i,i 11
( )
i,i 11
h
h
*
**
h
i,i
h
i,i
fV l
L
fV n
N
d) Tnh chnh cao, cao cc mc sau bnh sai
Chnh cao sau binh sai hi, i+1, = hi, i+1 + vh i, i+1
cao bnh sai Hi = Hi-1 + hi-1, i
V d
o thu chun hnh hc, li cao k thut. S liu o c th hin trn s
tuyn o (nh hnh v). Trong : A, B l hai im gc, li l chiu di
on o, hi l chnh cao on o.
Hy xc nh gi tr cao xc sut nht ca im 1 v 2 ?
h 2 = -0.766m
l 2 = 420m
H A = 5.450m
A
l 1 = 459m
h 1 = -1.234m
1
3
l 3 = 660m 2
B
H B = 5.500m
S
hiu
im
di
li (m)
Chnh
cao o
hi (m)
S h.chnh
chnh cao
Vhi (mm)
C.cao
h.chnh
h'i (m)
cao
Hi (m)
A 5,450
459 -1,234 -11 -1,245
1 4,205
420 0,766 -10 0,756
2 4,961
660 0,555 -16 0,539
B 5,500
1539 0,087 -37
L
lifVh
mmLf
mmHHhfh
hi
gh
AB
62539,15050
37)54505500(87)(
4.4.4 LI CAO O V
Li cao o v l cp pht trin cui cng.
N c xy dng pht trin t im cao k thut tr ln hoc c
xy dng c lp
Li cao o v c o bng phng php o cao hnh hc (my Nivo
hoc my kinh v c gn ng thy di trn ng knh) hoc bng phng
php o cao lng gic.
4.4.4.1 Tiu chun li cao o v khi c lp bng o cao hnh hc
- Khong cch t my ti mia 200m
- Chiu di ng chuyn khng qu 2km hoc 4km (khi o v bn
vi khong cao u 0,5 ; 1,0m)
- Sai s khp gii hn: Trong L(km) l chiu di tuyn o
)(100 mmLfgh
4.4.4.2 Tiu chun li cao o v khi c lp bng o cao lng gic:
p dng khi o v bn a hnh vng ni vi khong cao u 2m.
C s pht trin li cao lng gic l cc im cao k thut tr
ln.
- ng o cao lng gic c th b tr trng vi li ng chuyn cp
1&2, ng chuyn kinh v, ng chuyn ton c.
- Gc ng trong li ng chuyn cp 1, cp 2, kinh v, v ton c
c o cng lc vi o gc bng.
Sai s khp gii hn:
Trong : n _ s lng cnh trong li
S = [S]/n chiu di cnh trung bnh, n v l m
Phan c hng: CT09A. Cm thi
)( 4,0 mmnSfgh
GV: o Hu S
Khoa Xy dng
Chng 5:
O V V S DNG BN
A HNH
NI DUNG CHNG 5
Cc PP thnh lp bn a hnh
Cc PP xc nh im chi tit khi o v bn
o v mt ct a hnh
Xc nh khong cch, ta , din tch
ng bnh v ng dng
- dc v gc dc a hnh
- Mt ct,
5.1 KHI NIM V NI DUNG
O V BN A HNH
5.1.1 Khi nim
o v bn a hnh gm cc cng on: Thit k lp li khng
ch to , cao; o v chi tit a hnh; tnh ton v v bn .
Bn a hnh th hin a vt v dng t cao thp khc nhau
C 3 phng php o v chnh:
- Phng php o v ton c
- Phng php o v trn nh
- Phng php tng hp (tng hp c hai phng php trn)
Hin nay, c th dng cng ngh GPS thnh lp bn a hnh.
C s khng ch to v cao o v bn a hnh t l ln
khu cng nghip, thnh ph v khu kinh t trng im quy nh trong
bng sau:
Dien tch khu
vc o ve (km2)
Cc loi li khng ch phi c
Mat bang
o cao Nha nc
(hang)
Khu vc
(cp)
o v
200 v ln hn II, III, IV 1, 2 ng
chuyn
kinh v
(1,2)
Li
tam gic
nh
II, III, IV, k thut, o
v
T 50 n 200 III, IV 1, 2 II, III, IV, k thut, o
v
T 10 n 50 IV 1, 2 III, IV, k thut, o v
T 5 n 10 IV 1, 2 IV, k thut, o v
T 2.5 n 5 1, 2 IV, k thut, o v
T 1 n 2.5 1, 2 IV, k thut, o v
Nh hn 1 2 k thut, o v
Mt im khng ch mt bng ca li trc a nh nc v li tam gic gii tch cp 1, cp 2 hoc ng chuyn cp 1, cp 2 phi m bo t nht 4im/km2 vng thnh ph, khu cng nghip, khu xy dng
v 1im/km2 vng khng xy dng. 5.1.2 Ni dung o v bn a hnh (t l ln 1:5000 1:500):
- Cc im khng ch trc a, cc kin trc c lp, nh , cng trnh cng cng, cng trnh cng nghip v nng nghip, cng trnh dn dng
- ng thng tin lin lc, n bin bo, ct in, ct cy s
- ng st v cc cng trnh lin quan: ng ngm, sn ga,
- Cu ng: ng nha, ng t, cu cc loi
- H thng thy vn: sng sui, ao h, knh rch,
- H thc ph, cy c lp
- Phi o ht cc ng c trng ca dng t: nh ni, y lng cho, im un thay i dc, ng phn thy, ng t thy, ng mp cho, yn nga cao mc nc trong ao h, sng sui,
- Dng t c trng c biu th bng cc ng ng mc kt hp
vi k hiu, ghi ch cao.
- Phi ghi a danh chnh thc, nu c tn a danh c th tn c y
trong ngoc n.
Ai
Si
i
B
5.2 CC PHNG PHP O V CHI TIT.
o v chi tit l o a vt v dng t. o chi tit l xc nh v tr
tng i ca im chi tit vi im khng ch.
Trong bn a hnh, cc im chi tit c xc nh c v tr mt
bng (x, y) v cao H
5.2.1 Cc PP xc nh v tr mt bng ca cc im chi tit
a) Phng php to c cc
A, B: im gc; i cn xc nh
o gc cc v bn knh cc (, S)
b) Phng php h ng vung gc
T im chi tit M,
h ng vung gc vi cnh
khng ch AB ti M o
c c S v S
M'
B
A
S
S'
c) Phng php giao hi gc
A,B: im gc; N: im cn xc nh
Dng xc nh im xa hoc im m ta khng th n c.
Xc nh A, B
t my ti A nh hng v B, ngm N o c gc A=3600- A
t my ti B nh hng v A, ngm N o c gc B
A
N
BBA
cotg cotg ( )
Cong thc IUANG
cotg cotg
cotg cotg ( )
cotg cotg
A B B A B A
N
A B
A B B A B A
N
A B
X X Y YX
Y Y X XY
AC
BBA
SA SB
d)Phng php giao hi cnh
A, B: im gc, C: cn xc nh
o cnh AC v BC ta xc nh c C.
5.2.2 Xc nh cao H ca im chi tit
a) o cao lng gic (xem phng php o cao lng gic)
Trong o v bn a hnh, cao cc im chi tit thng c
xc nh bng phng php o cao lng gic. Trong phng php to
cc, ta o ng thi 3 yu t (S, , V): cnh cc, gc cc, gc ng;
b) o cao hnh hc
Khi yu cu cao c xc nh chnh xc cao th ta s dng
phng php o cao hnh hc.
Phng php ny t dng trong o chi tit v tn km thi gian v
cng sc.
5.3 O V BN A HNH (PHNG PHP TON C)
Trong phng php ny ta s dng my kinh v ton c o chi tit. V my ton c o c ng thi c 3 yu t: gc, chiu di, chnh cao
My ton c c 2 loi: Ton c quang hc v ton c in t.
5.3.1 Lp li khng ch mt bng v cao.
Vic o v chi tit bn a hnh c da vo tt c cc im khng ch trc a c trong khu vc
Khi mt im li khng ch o v cha th b tr tng dy bng ng chuyn ton c.
ng chuyn ton c c pht trin t cc im kinh v tr ln. V m bo cc yu cu trong bng sau:
V ng chuyn ton c tho iu kin:
- Sai s khp
- Sai s o cnh
TIU CHUN NG CHUYN TON C
Ty le ban
o
Chiu di ln nht
ca c ng
chuyn (m)
Chiu di ln
nht ca mt
cnh (m)
S cnh nhiu
nht trong ng
chuyn
1:5000 1200 300 10
1:2000 600 200 8
1:1000 300 150 6
1:500 200 100 4
)1.5("60 nf
phang bangVung
doc nui, oi Vung
400
1
300
1
S
S
- Sai s khp ca ng
- Khp chnh cao
Trong : n_ s cnh ng chuyn cao S = [S]/n chiu di cnh trung bnh, tnh theo n v m
Khi o v bn t l 1/500, cnh ng chuyn ton c phi o
bng thc thp v tho mn cc yu cu:
phang bangVung
doc nui, oi Vung
400
1
300
1
S
fS
)2.5()(4,0 mmnSfgh
h
1000
1
S
S
1000
1
][
S
fS
5.3.2 o v chi tit (phng php to cc)
o ng thi xc nh S, , V
My kinh v phi c kim tra sai s MO trc khi o.
Thao tc ti mt trm o nh sau:
- t my vo trm o A (nh tm, cn bng my)
- o chiu cao my iA (tnh t mt mc n trc quay nm ngang ca ng knh tm bn ng)
- Ngm chun B (t bn ngang = 00 00 00)
- o im chi tit (S, , V)
+ c ch trn ch di: ( + gc ng V xc nh S) + c ch gia xc nh chiu cao mia
+ c bn ngang xc nh
+ c bn ng xc nh V
- Khp chun ngm li B. Kim tra iu kin 130
Ngi i mia phi dng vo tt c cc im chi tit c trng ca a vt v dng t.
Khong cch gia im mia im mia v khong cch gia my mia c quy nh trong bng sau:
T l
bn
Khong
cao u
(m)
Khong cch ln nht
gia cc im mia
(m)
Khong cch ln nht t my
n mia khi o v (m)
Dng t a vt
1:500 0,5 15 100 60
1,0 15 150 60
1:1000 0,5 20 150 80
1 - 2 30 200 80
1:2000
0,5 40 200 100
1.0 40 250 100
2 - 5 50 250 100
1:5000
0,5 60 250 150
1,0 80 300 150
2,0 100 350 150
5,0 120 350 150
Nhng vn cn lu khi o chi tit:
- C s phi hp nhp nhng gia ngi o, ngi i mia v ghi s.
c s trn mia trc, khi ngi i mia di chuyn ti im khc ngi
ng my c , V
- Ch o mt v tr ng knh (thun knh), c n pht
- khu vc bng phng nn t V=0 tin cho vic tnh ton
- Phn chia ranh gii cho tng trm o, cn o ph mt vi im
cc trm k cn kim tra.
- Phi v s ho v ghi ch.
- Cc s liu phi ghi ngay vo s o.
5.3.3 Tnh ton
* Tnh ton bnh sai li khng ch
* Tnh ton cc s liu o chi tit
- Gc ng: Vj = VTj Mo
- Khong cch ngang:
Sj = K.nj.cos2Vj (5.3)
- cao im chi tit:
Ta c: iA+ h=hAj +l
iA+ S.tgV = Hj-HA+l
Hj = Hmy + imy + Sj.tgVj l (5.4)
Trong : VTj _Gc ng c v tr thun knh.
Mo _Sai s Mo = (VT+VP)/2
nj = ch trn - ch di)
Hmy _ cao im t my
imy _ Chiu cao my
l _ S c ch gia
iA
A
V
h
h'l
j
Aj
S
5.3.4 V bn
* Giy v: t co gin
* K li to vung (kch thc vung 10x10cm)
* Trin im khng ch trc a ln bn v theo phng php to
vung gc, v k hiu im khng ch; ghi s hiu im (t s) v
cao ca n (mu s).
V d:
* V im chi tit ln bn v theo phng php tng ng khi xc o
thc a bng thc chuyn dng, compa, v ghi cao ca n (
cao im chi tit ch ly n cm khi ghi ln bn c o v vi
hong cao u >1m).
Cc a vt c th v theo t l, v theo k hiu, kt hp vi ghi ch.
075,8
5KV
* V ng ng mc.
- Phng php gii tch
- Phng pho k tia
- Phng php ng song song
- Phng php c lng
5.4 O V MT CT A HNH
phc v cho cng tc thit k v thi cng cc cng trnh c dng
tuyn nh: ng st, ng t, knh o, ng hm ng ng,
phi tin hnh o v mt ct a hnh
Mt ct a hnh biu din hnh dng cao thp ca mt t t nhin
chy dc theo mt tuyn no .
Mt ct a hnh gm: mt ct dc v mt ct ngang
o v mt ct a hnh gm cc cng on chnh sau:
- Cm tuyn ra ngoi thc a (i vi cng trnh y/c chnh xc v
tr im cao)
- o mt ct dc
- o mt ct ngang
- o cao dc tuyn
- Tnh ton
- V mt ct a hnh
5.4.1 o mt ct
Tuyn mt ct dc v mt ct ngang vung gc vi nhau.
v c mt ct chng ta cn phi o c xc nh c v tr
cng nh cao ca cc im cn th hin trn th mt ct.
5.4.2 V mt ct
C cao v khong cch gia cc cc ta v c mt ct dc, mt
ct ngang.
Thng t l theo trc ng (th hin cao H) ln gp 10 ln t l
theo trc ngang (th hin khong cch S) i vi mt ct dc, v t l
trc ng: trc ngang l 1:1 i vi mt ct ngang.
Mt ct ngang (T l S:H =1:1)
Mt ct dc (T l S:H =10:1)
S(m)
300
17.42
14.94
13.52
9.90
8.08
H(m)
23148
Mat cat ngang
0 50
8.00
H(m)
S(m)
6.52
5.02
5.81
110 150 200
Mat cat doc
7.24
Minh ha cch dng im mt ct a hnh
xc nh im mt ct da vo khong cch S v cao H:
- T khong cch S, k ng // trc H
- T cao H, k ng // trc S
Giao hai ng k l im cn xc nh
ng ni cc im (ng gp khc) th hin mt ct a hnh
Ten coc
Khoang cach ngang (m)
o cao mat at (m)
25,7
8
24,2
5
24,0
0
23,2
8
24,4
0
24,3
0
28,0 42,5 42,0 15,0 27,6
Mat cat doc
Ty le ng 1:100
Ty le ngang 1:1000
AB
C1 C2 C3 C3
o thiet ke (m)
Chenh cao M-TK (m)
B?nh o tuyen
S DNG BN A HNH
5.5 NH HNG BN ( THC A)
5.5.1 nh hng bng a bn
t bn nm ngang trn mt t,
t a bn sao cho ng ni Bc Nam
trng vi trc X ca li to .
Xoay t bn cho n khi u Bc
kim nam chm ch hng trng vi
hng Bc Nam ca t bn .
5.5.2 nh hng da vo a vt
Ta da vo a vt hnh tuyn nh ng st, ng t, nh
hng bn . t bn nm ngang v xoay cho n khi phng ca
a vt hnh tuyn trn bn trng vi phng ca a vt hnh tuyn
ngoi thc a.
5.6 XC NH KHONG CCH GIA HAI IM
TRN BN
5.6.1 Xc nh on thng
a) Dng thc khc vch n mm
Mun xc nh khong cch gia hai im trn bn ta ch vic t
thc o khong cch gia hai im trn bn (c s n mm hoc
0,1 ca mm) ri nhn vi mu s t l bn M ta c khong cch
thc
Sthc t = Sb * M (5.5)
(M: Mu s t l bn )
b) Dng thc t l v compa
t hai u compa trng vi 2 im cn xc nh trn bn , gi
nguyn khu t compa ln thc t l, sao cho mt u trng vi
vch 0 ca thc, ri c s u kia ta c khong cch thc.
c) Da vo to phng (x,y)
Da vo li to ta xc nh c to im A(xA, yA),
B(xB, yB)
5.6.2 Xc nh chiu di ng cong
a) Chia ng cong thnh nhiu on nh
Dng compa m khu nh ( c xc nh chiu di theo
thc t l hoc thc mm) o m s on
Chiu di ng cong = s on x ln khu + phn l
b) Dng dng c o ng cong
2 2
(5.6) AB B A B A
S x x y y
5.6.3 Xc nh to vung gc.
xc nh ta vung gc ca im bt k trn bn ta da
vo li ta vung gc phng (li km)
Hoc:
1 1 1
1 1 1(5.7)
A i i i i i i
A i i i i i i
a bX X X X X X X
a b a b
c dY Y Y Y Y Y Y
c d c d
1
1
. .
. .
A i i
A i i
X X aM X bM
Y Y cM Y d M
5.7 O DIN TCH TRN BN
C th s dng mt trong cc phng php sau y:
5.7.1 Tnh din tch bng cch chia hnh tam gic (o
din tch a gic) tnh din tch mt hnh a gic, ta chia n thnh cc tam gic
ri sau o ng cnh y v chiu cao ca n ta tnh c din
tch ca tng tam gic
Pi = ai.hi Sai s gii hn:
Trong :
M _ mu s t l bn
P _ din tch hnh cn o, n v m2
2
1
3
45
n
i
iPP1
giac da
0,04.(5.8)
100
M
P P
5.7.2 o din tch bng li vung o mt khu t nh c ng bin l mt ng cong khp
kn dng phim k li vung 1x1 mm, 2x2 mm hoc 5x5 mm t ln
hnh cn o.
- u tin m s nguyn
- m s khuyt, c lng
Ty theo t l bn m ta tnh ra c 1 vung tng ng
vi bao nhiu m2 ngoi thc a.
Din tch ca khu t bng tng s nhn vi din tch ca 1
ngoi thc a.
tng chnh xc, ta xoay li vung theo hng khc v
ta tip tc m, tnh din tch ln th 2. Nu sai s nm trong gii hn
theo cng thc (6.4) th ly kt qu trung bnh.
5.7.3 Tnh din tch theo to vung gc. Khi a gic c cc nh bit to
Trong : i = 1, 2, 3,..., n l k hiu
s hiu nh ca a gic c nh s
tng theo chiu kim ng h.
1 1 1 1
1 1
1 1 (5.9)
2 2
n n
i i i i i iP x y y y x x
y
x
1
2
3
4
5.8 NG DNG CA NG NG MC TRN
BN
5.8.1 Khi nim ng ng mc
Trong gii hn hp c th coi ng ng mc l ng bnh
- ng bnh : l ng th hin cc im cng cao.
ng c s l ng 0 mt
- Khong cao u (E): l chnh cao gia 2 ng bnh lin
tip
- ng bnh m (ci): nt m
Thng 5 khong cao u c 1 bnh m; nn s l cc
ng 0m, 5E, 10E, 15E, 20E,
- ng bnh con: nt mnh
ng phn thy v t thy
Tm mi lin h thch hp Ghi ch cao, cha v bnh
5.8.2 Da vo ng ng mc xc nh cao
V d cn xc nh cao HN ca im N nh hnh v
V ng ngn nht qua N ct 2 ng bnh 2 bn, ri o a, b
Ta c:
Trong E l khong cao u (trong v d ny E = 30 - 28 = 2m)
1( ) 28 .2N i i ia a
H H H Ha b a b
5.8.3 Xc nh dc v gc dc
xc nh dc, gc dc gia hai im A v B ta phi xc nh
c HA, HB v SAB . Lm sao xc nh c HA, HB, SAB ?
Ta c hAB = HB - HA dc i
i tnh bng % hoc
Gc dc V
AB ABi tgV (5.10) AB
AB
h
S
AB
AB
AB
hV arctg (5.11)
S
5.8.4 V mt ct trn bn
Da vo ng ng mc trn bn ta c th v c mt ct dc
theo mt tuyn bt k
1
2
3
4
5 6
7
8
9
25
3035
40
40
35
30
25
S
H(m)
Chng 6:
CNG TC B TR CNG TRNH
GV: o Hu S
Khoa Xy dng
NI DUNG CHNG 6:
Khi nim v b tr cng trnh
B tr gc bng, chiu di, cao
Cc phng php b tr im
o kim tra cng trnh
6.1 KHI NIM B TR CNG TRNH
6.1.1 nh ngha
Tt c cc cng trnh xy dng u c thit k trn bn v. Khi thi
cng ta cn phi chuyn bn thit k ra thc a.
B tr cng trnh l tt c nhng cng tc trc a nhm xc nh v
tr mt bng v cao ca cc hng mc cng trnh ngoi thc a
theo ng thit k.
Nh vy, ngc li vi cng tc o v bn , trong b tr cng trnh
phi cn c vo bn thit k xc nh cc trc, cc im, v tnh
ton nhng s liu cn thit ri o c b tr cng trnh ngoi thc a
vi chnh xc theo yu cu ca thit k. Yu cu chnh xc trong
b tr cng trnh cao hn trong o v bn .
C s hnh hc chuyn bn v thit k ra thc a l cc trc dc,
trc ngang v cao ca mt quy c ca cng trnh. Tt c cc kch
thc thit k u c xc nh tng i so vi cc trc v cao y.
Cc trc ca cng trnh
- Trc chnh: Nu cng trnh c dng tuyn th trc chnh l trc dc
ca cng trnh. Trc chnh ca to nh l trc i xng (trc XX, YY)
hoc c th l trc tng bao.
- Trc c bn: l trc xc nh kch thc hnh dng c bn ca cng
trnh (trc 11, 22), n l trc ca cc b phn quan trng ca cng trnh
v thng c quan h cht ch vi nhau.
- Trc ph tr: l trc b tr cc phn chi tit ca cng trnh
2
21
1
Y
X
Y
6.1.2 Trnh t b tr cng trnh
Bn thit k
3. B tr: chi tit, cng ngh
1. Thit lp (th hin)
li khng ch trn TK
2. Trc (chnh, ph, chi
tit); mt cao quy
c
Xc nh
1. Xy dng li khng
ch
2. B tr c bn (trc chnh,
ph, mt cao quy c)
Thc a Bn v hon cng
cng trnh
o v cc
hng mc
Tin hnh
a) B tr li khng ch trc a (li khng ch cng trnh) lm c
s cho vic b tr cng trnh
Li khng ch cng trnh c cc dng: li tam gic, li a gic,
li ng chuyn, li vung,...
b) B tr c bn (b tr cc trc chnh, trc c bn ca cng trnh)
T li khng ch cng trnh b tr cc trc chnh b tr cc
trc c bn ca cng trnh
Hai trc ny c b tr vi chnh xc yu cu: 3 5 cm
c) B tr chi tit cng trnh
Da vo cc im ca trc chnh, trc c bn b tr cc trc dc,
trc ngang ca cc b phn ca cng trnh ng thi b tr cc im chi
tit c trng v mt phng theo cao thit k
Giai on ny nhm xc