Toolkit Darwinjaar

1. Inleiding

Bibliotheken en het Darwinjaar

Op 12 februari – de 200e geboortedag van Charles Darwin - is in Naturalis op feestelijk wijze het startschot gegeven voor het Darwinjaar. Op 24 november – de dag dat het 150 jaar geleden is dat de ‘Origin of Species’ uitkwam – wordt dit jaar afgesloten in het Teylersmuseum in Haarlem.De stichting WSF is één van de samenwerkende partners. Vanuit de WSF-bibliotheken is er een werkgroep gevormd die een toolkit heeft ontwikkeld voor de tweede helft van het jaar. Dit pakket bestaat uit tips en ideeën voor activiteiten, promotie, sprekers enz. die door bibliotheken gebruikt kunnen worden voor activiteiten.We hopen dat deze toolkit iedereen voldoende inspiratie geeft.Laten we als bibliotheken ruim aandacht schenken aan dit belangrijke thema!

Achtergrond en samenwerkende organisaties

In 2009 wordt herdacht dat het 200 jaar geleden is dat Charles Darwin (1809-1882) werd geboren en 150 jaar geleden dat de The Origin of Species werd gepubliceerd. Overal ter wereld worden deze feiten gevierd. Ook in Nederland. Speciaal voor het Darwinjaar 2009 werken wetenschappelijke instellingen, science centers, NWO, KNAW, openbare bibliotheken en media samen om individuele en gezamenlijke communicatieactiviteiten vorm te geven. Uniek is dat rond 12 februari 2009 (de geboortedag van Charles Darwin) vele tentoonstellingen in het hele land zullen openen.

Charles Darwin was de eerste die de samenhang tussen geologie en biologie formuleerde door de geologische veranderingen van de aarde te koppelen aan de evolutionaire veranderingen van het leven – en daarbij ook een mechanisme formuleerde waarmee het leven (soorten) zich aanpaste aan veranderende omstandigheden: de evolutietheorie. Hij was daarmee (een van) de eerste geo-biologen. Deze visie is leidend in veel van het huidige onderzoek naar bijvoorbeeld de klimatologische veranderingen van het systeem aarde.

Doel van het ‘Darwinjaar 2009’Het Darwin Jaar richt zich op het thema ‘Leven in een veranderende wereld’ in het perspectief van zowel de biologische en geologische mechanismen, als op wat dat betekent voor onze visie op en de wijze van omgaan met de aarde.

DoelgroepenHet Darwinjaar richt zich primair op segmenten binnen het ‘algemene publiek’:

de meer wetenschappelijk en cultureel geïnteresseerden – degenen die de wetenschapspagina’s van de kranten lezen en tentoonstellingen bezoeken

het onderwijsDaarnaast richten we ons indirect ook nadrukkelijk op

beleidsmakers en ‘beslissers’ binnen verschillende ministeries en het bedrijfsleven, die op een of andere wijze betrokken zijn. Binnen deze groepen wil de organisatie achter het Darwinjaar zich vooral positioneren.

De deelnemende instellingen zelf. We grijpen het jaar aan om vormen van onderlinge samenwerking uit te proberen en te ontwikkelen.

Leidende thema’sEr zijn vijf leidende thema’s binnen het overkoepelende thema ‘Leven in een veranderende wereld’:

1. Tijdschalen & Cycliciteit / Kringlopen2. Evolutieprocessen (eilanden als voorbeeld)3. Evolutie en gedrag (de mens centraal)4. Organisatie van het Leven (systemen & organisatieprincipes)5. Evolutie en het dagelijks leven

Alle thema’s worden uitgewerkt middels een congres, met tentoonstellingen en/of publicaties en lezingen. Alle thema’s hebben een wetenschappelijke en een maatschappelijke component. De activiteiten zullen over heel Nederland plaatsvinden.

2. Activiteiten

In dit hoofdstuk volgt een opsomming van activiteiten, die bibliotheken kunnen organiseren en materialen die als ondersteuning kunnen dienen.

2.1 Website met activiteitenOp de volgende website is uitgebreid informatie te vinden over alle activiteiten die overal in Nederland in dit kader georganiseerd worden: http://www.darwinjaar2009.nl In de bijlagen vind u al een overzicht van activiteiten, maar de website is het meest actueel.

2.2 CollectieEén van de thematips van NBDbiblion is gewijd aan Charles Darwin: http://www.thematips.nl/thema/91/charles_robert_darwin .Ook het Literatuurplein geeft een lijst met werken van Darwin: http://www.thematips.nl/thema/91/charles_robert_darwin .Tenslotte is ook bij Oktober=Kennismaand een lijst te vinden met boeken over evolutie:http://www.oktoberkennismaand.nl/assets/200/original/Boeken_over_de_evolutietheorie.pdf .

2.3 Organiseren van een Wetenschapscafé

WatWetenschap is interessant voor iedereen. De opzet van een wetenschapscafé is eenvoudig en informeel, inhoudelijk van een hoog niveau, maar zeer publieksvriendelijk gebracht en op publieksinformatie gericht.Een wetenschapper houdt een boeiend betoog over de nieuwste ontwikkelingen op zijn vakgebied en gaat daarna in gesprek met het publiek.Onder het genot van een drankje wordt geluisterd, gepraat en gediscussieerd.Het wetenschapscafé is gebaseerd op het Café Philosofique, dan in 1992 in Frankrijk werd gestart door de filosoof Marc Sautet. Hij wilde een mogelijkheid creëren waar ‘de gewone man’ kon discussiëren over filosofie. Naderhand werd dit uitgangspunt gebruikt voor het eerste Café Scientifique in Engeland. Tegenwoordig zijn er talloze cafés verspreid over de hele wereld.

In 2004 startte science4you in Rotterdam met het eerste wetenschapscafé in Nederland. Inmiddels zijn er in verschillende steden wetenschapscafés opgericht, met uiteenlopende opzet. In bv Bibliotheek Rotterdam staat elke maand één wetenschapper centraal, die zonder visuele hulpmiddelen en op een toegankelijke manier vertelt over zijn passie voor wetenschap. Na een korte pauze, waarin de toehoorders de informatie kunnen laten bezinken, volgt een levendige en vaak verrassende discussie waaraan iedereen kan meedoen. De ervaring leert dat het wetenschapscafé zowel door de spreker als door het

publiek als erg leuk en inspirerend wordt ervaren. De wetenschappelijke onderwerpen zijn breed van opzet.

Hoe zet je een wetenschapscafé op:

Inhoud: Zoek samenwerking met een wetenschappelijke organisatie vanuit de omgeving. Denk aan universiteit, wetenschapsclub, bedrijf, museum..Stel gezamenlijk een programma vast. Als je het café vaker organiseert bedenk dan alvast een jaarprogramma.Of nodig een spreker uit van de sprekerslijst van het Darwinjaar: http://www.oktoberkennismaand.nl/assets/202/original/sprekers_darwin_2009.pdf

Ruimte:Waar doe je het:Je kan het wetenschapscafé in de bibliotheek houden. Dit heeft als voordeel dat je alles zelf in de hand kan houden maar het kost ook meer moeite om cafésetting te realiseren. Je moet bv wel de inrichting zodanig maken dat er een cafésfeer ontstaat. In een café sfeer mogen mensen nl. in en uitlopen, drankjes halen, ook als de spreker bezig is en zelfs vertrekken als men het niet interessant vindt. Nadeel is dat je een horecavergunning moet aanvragen als je sterkere drank wilt schenken. Verder moet je zorgen voor licht en of geluid, een podium etc. Een andere optie is om je wetenschapscafé i.s.m een café in de buurt te organiseren. Het voordeel daarvan is dat je meteen een cafésfeer hebt en geen horecavergunning hoeft te regelen, maar je moet wel met de horecabaas goede afspraken kunnen maken (bijv. over de drankinkomsten en de entree-inkomsten).Je kan ook proberen een afspraak met een café of restaurant te maken waarbij zij de bibliotheek voor je inrichten en de horeca verzorgen. Zo heb je er zelf minder werk aan en toch je activiteit in de bibliotheek.

Wat heb je nodig:Voor een Cafésetting in de bibliotheek: tafeltjes en stoeltjes, bar, drank.Vergunningen: evenementen o en/of horecavergunningPodium: geluid (evt. licht) stoelen. Laptop, scherm en beamer. Evt. een technicus

PrHoe bereik je je publiek:Laat posters en flyers maken en verspreid die op alle voor jou bekende adressen maar denk bv. ook aan verspreiding via kanalen van de medewerkende organisatieVerstuur (digitale) nieuwsbrievenNodig scholen uitVerstuur persberichten en nodig de pers uit.

Overig:Denk na over entree. Wil je entree heffen of doe je het gratis.

2.4 Films

De eilanden van Boudewijn BüchBetreft het vertonen van een stukje uit de uitzending over de Galagaposeilanden van de DVD: De fascinaties van Boudewijn Büch, Serie 1: de dodo, eilanden, schrijversOm dit te mogen vertonen moet een aanvraag worden ingediend via het Instituut Beeld & geluid. Zij vragen dan toestemming aan bij de VARA.Hieraan zijn kosten verbonden:€ 65,00 aan administratiekosten en €2,50 per seconde met een minimum van 100 seconden.De kosten bedragen dus minimaal € 315,00

Het is niet mogelijk om die kosten voor alle bibliotheken in een keer af te kopen. Iedere bibliotheek moet dit zelf aanvragen.

http://portal.beeldengeluid.nl/

De site van de Oktober Kennismaand biedt ook een toolkit met informatie voor Darwinjaar en het jaar van de astronomie, daarop komt mogelijk ook een lijst met relevante films.

2.5 Verwonderlessen in de bibliotheek

VerwonderlessenVerwonderlessen zijn bedoeld om de nieuwsgierigheid van kinderen te stimuleren voor allerlei natuurkundige principes. Door middel van huis-, tuin- en keukenmateriaal laten we kinderen hiermee kennismaken. Door proefjes te gebruiken die spectaculair, vrolijk, tegenintuïtief of wonderlijk zijn, gaan de “luiken” bij kinderen [en volwassenen] open. Er ontstaat vanzelf een behoefte om te weten hoe het werkt of om er verder mee te experimenteren. Huis-, tuin- en keukenmateriaal heeft als voordeel dat het goedkoop is en dat het heel dicht bij de dagelijkse werkelijkheid blijft.

Verwonderlessen kunnen worden aangeboden aan kinderen in de basisschoolleeftijd groepen 7 en 8 binnen en buiten schoolverband.

AanpakDe aanpak kan variëren naar gelang de behoefte. Er wordt rekening gehouden met een groep van maximaal 20 kinderen

In het algemeen ziet een workshop er met ons zo uit:

- Inleiding met demo, - uitleg wat er te doen/maken is, - zelf aan de slag- afsluiten.

Per workshop worden de materialen voorbereid, zodat ieder kind met eigen materiaal aan de slag kan.

Indien er specifieke wensen zijn om nieuwe lessen en/of lesmateriaal te ontwikkelen, dan hanteren wij de volgende richtlijn: één uur les vergt 15 uur ontwikkeltijd. Het product is dan eigendom van de opdrachtgever.

Benodigdheden- Wij zorgen zelf voor (aanschaf van) materialen - De ruimte moet vies kunnen worden (vloer en meubels) en heeft elektriciteit en water

nodig.- Daarnaast is het nodig voldoende te kunnen verduisteren om een beamer te kunnen

gebruiken. Bij voorkeur is die ook aanwezig.

Tijdsinvestering per workshop van 2 uurUitvoering : 4 uur, inclusief klaarzetten en opruimenReistijd : 2 uur Voorbereiding : 4 uur

Kosten per workshop10 uur x 125,- = € 1.250,-Materialen: € 100,-

Totale kosten € 1.350,- exclusief BTW

Wie geïnteresseerd is kan contact opnemen met: a.rietveld@haarlem.nl

2.6: Digitale quiz voor jongeren

In samenwerking met de bètabibliotheek wordt er een digitale quiz gemaakt, die alle bibliotheken kunnen gebruiken. Deze quiz richt zich met name op jongeren op de middelbare school, maar de echte stuudjes uit groep acht kunnen hier waarschijnlijk ook wel iets mee. De url www.darwinquiz.nl is inmiddels vastgelegd. We verwachten dat de quiz eind juni/begin juli gereed is. Dus ruim op tijd voor oktober=kennismaand.

2.7 Slakkenproject

Slakken determineren

Uitvoerbaar als activiteit tot eind oktober(afhankelijk van het weer)Geschikt voor kinderen vanaf 9 jaar

Activiteit : kinderen komen op een vooraf vastgesteld moment naar de bibliotheek met de slakken die zij in de tuin of het park hebben gevondenDe bibliotheek zorgt voor een ‘slakkenspecialist’ die de kinderen vertelt welke slakken zij hebben gevonden.

De kaart met landslakken komt van de site van Vara’s vroege vogels: zoekterm slakken.

Voor een slakkenspecialist kan contact op worden genomen met een van de verenigingen op dit gebied, of met Naturalis.

Websites: www.spirula.nl http://www.knnv.nl/slakken/slakken.htmSite van de Vereniging voor veldbiologieZij noemen ook het onderstaande boekje :

Slakken in beeld

Meer over slakken kunt u lezen in het boekje Slakken in beeld. In dit boekje staan 22 soorten uitgebreid beschreven en afgebeeld.

Dit boekje is verkrijgbaar voor € 4,75 in de boekwinkel. Het is ook online bij de KNNV Uitgeverij te bestellen.

Slakken in beeld is geschreven door Frank Bos met tekeningen van Renée den Besten en Martin Hogeweg. ISBN 90 5011 205 6.

Ook de plaatselijke IVN of andere natuurvereniging kan hierbij worden betrokken.

In bijlage 3 vind je een recept voor segrijnslakken.

2.8 OnderwijsVoor het onderwijs zijn bruikbare uitgaven samengesteld.Bijvoorbeeld Hands on evolution, voor het middelbaar onderwijs. Ook met docentenhandleiding.Te bestellen via e.looyen@uu.nl Eveneens beschikbaar als pdf-bestand op www.darwinjaar.nl

2.9 Samenwerking:Het verdient zeer de voorkeur om gezamenlijke activiteiten te ontwikkelen met geschikte partners. Er zijn legio mogelijkheden! In de bijlagen vindt u een lijst met mogelijke samenwerkingspartners waarmee u gezamenlijk aan de slag kunt gaan.

2.10 SprekersZoekt u een spreker voor een activiteit/lezing die u organiseert? Neem contact op met Stichting Schrijvers School samenleving (SSS). Zij hebben een lijst met sprekers/auteurs rondom het Darwinjaar.www.sss.nl of 020-623 49 23Al eerder is ook de lijst met sprekers over evolutie genoemd: http://www.oktoberkennismaand.nl/assets/202/original/sprekers_darwin_2009.pdf .

3. Promotie

Oktober/kennismaand wordt in 2009 door bibliotheken aangegrepen om extra aandacht te besteden aan het Darwinjaar.Officieel wordt dit 24 november afgesloten, maar een aantal activiteiten – zoals ook de reis in de voetsporen van de Beagle - lopen tot eind van het jaar of tot in 2010 door.Gekozen is voor algemeen bruikbare promotietips, zodat iedere bibliotheek posters e.d. in eigen huisstijl kan uitvoeren.

Bovendien is aansluiting op andere activiteiten in deze periode mogelijk, onder meer Kinderboekenweek (thema eten).

3.1 Informatiezuilen:In samenwerking met oktober=kennismaand wordt onderzocht of het mogelijke is voor een acceptabel bedrag drie informatiezuilen te ontwikkelen, die landelijk aan de bibliotheken aangeboden kunnen worden. Thema’s van deze zuilen zijn waarschijnlijk evolutie, eten en heelal, zodat ook aansluiting plaatsvindt bij het thema van de Kinderboekenweek en het jaar van de sterrenkunde. Deze informatiezuilen kunnen alleen gemaakt worden bij afname van ca. 100 sets.De prijs per set bedraagt naar verwachting ca. € 140,= .Kosten zijn voor de plaatselijke bibliotheek. Prima bruikbaar voor een tentoonstelling, of ter aankondiging van een activiteit.De bibliotheken zullen hiervoor nog benaderd worden.

3.2 LogoHet logo voor het Darwinjaar is bruikbaar voor promotiedoeleinden.Dit mag dan ook vermeld worden op drukwerk in de eigen huisstijl, en op de website van bibliotheken.

Daarnaast is er een promotieclip ontwikkeld voor hetzelfde doel.Voor degenen die de trailer van het Darwinjaar op hun website willen plaatsen of op een andere manier willen gebruiken hierbij de link waar de filmpjes zijn te downloaden.http://www.xs4all.nl/~beelding/download/darwin.html

3.3. VPRO-serieVanaf september gaat de VPRO de 35-delige serie In de voetsporen van Darwin; een reis rond de wereld uitzenden.Hierin wordt de reis van de Beagle nagevolgd, met veel publiciteit eromheen, waarop bibliotheken kunnen inhaken.Via de site www.vpro.nl/beagle kan bekeken worden waar het schip ‘De stad Amsterdam’ zich bevindt. Diverse bekende mensen gaan meevaren en er komen weblogs.

3.4 WebsitesOp diverse websites is informatie te vinden over het Darwinjaar, activiteiten die georganiseerd worden, een webquest enzovoort.Handig om door te linken op uw website!www.darwinjaar2009.nlwww.darwinjaar.nlOok hier de mogelijkheid om uw activiteiten te vermelden in de agenda!Vanaf de zomer zal ook de landelijke site van de bètabibliotheek actief zijn: www.betafactor.nl. Hierop zal ook alle relevante info vermeld worden.

3.5 BoekenleggerGeef bekendheid aan uw activiteit rond het Darwinjaar in de vorm van een boekenlegger met een top-10 van Darwinuitgaven.

3. 6 Display AlmereVoor de reis met de Beagle zullen we een ‘display’ inrichten dicht bij de plek waar ook reisinformatie staat. In Almeerse ‘winkeltermen’ is dat de winkel die ‘De bestemming’ heet.

Het idee is om gedurende de reis van de Beagle op basis van de reisdoelen het display te vullen.De bedoeling is om verschillende soorten informatie te presenteren.Voorlopig is het idee om de reis op een wereldkaart met daarop de route te volgen. Over de plaatsen die de Beagle bezoekt presenteren we allerlei informatie over de plek, de mensen, de schrijvers, de muziek, landschap, flora. Fauna, steden, films, het toerisme etc. Dit kunnen boeken, tijdschriften, dvd’s, muziek-cd’s, kookboeken etc.etc. zijn. Kortom van alles door elkaar.Verder willen we een scherm neerzetten waarop we de uitzendingen van de VPRO kunnen herhalen, of vodcasts kunnen tonen. Wellicht ook documentaires en films. Maar dat hangt af van de kosten.Vragen over auteursrechten, reisschema, promotiematerialen e.d. moeten nog beantwoord worden.

Het idee is om van september tot en met juni, gedurende de hele reis, het display te onderhouden. We hebben wel afgesproken dat we er mee stoppen wanneer in de praktijk blijkt dat de te presenteren informatie te mager is. We willen geen lege displays!

4. Bijlagen:

Bijlage 1:Mogelijke samenwerkingspartners voor activiteiten Darwinjaar

Een lijst met mogelijke samenwerkingspartners op te stellen is lastig. Redenen:- het is makkelijker een partner te vinden bij een concreet idee- het brede terrein dat Darwin bestrijkt. Darwins naam is bijna synoniem voor ‘evolutie’.

Daarnaast heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de bètawetenschappen, vooral geologie en biologie, en strekt zijn invloed ook uit naar de evolutionaire geneeskunde, psychologie, de sociologie en zelfs economie en de politiek. “Het darwinisme vertelt ons niet alleen waar de planten en dieren vandaan komen, het geeft ook een filosofische basis aan ons wereldbeeld en onze kijk op de oorsprong der dingen.” (Bron: www.darwinjaar2009.nl )

Dit betekent dat veel activiteiten op veel verschillende onderwerpsgebieden met enige fantasie raakvlakken met Darwin kunnen hebben. Hieronder wat suggesties voor partners waar je mee zou kunnen samenwerken. Maar laat je er niet van weerhouden om contact te zoeken met andere partners. Wij hebben de namen verzameld, adressen kan eenieder die er gebruik van wil maken zelf via Internet achterhalen.

Lijst met mogelijke samenwerkingspartners in het kader van het Darwinjaar.

Samenwerkingspartners in het kader van het DarwinjaarScience center Nemo – Amsterdam (P = partner Darwinjaar)Naturalis Science center - Leiden (P)Museon (P)Museum Boerhaave (P)Nationaal Onderwijsmuseum (P)Natuurhist. Museum Maastricht (P)Natuurhist. Museum Rotterdam / EMC (P)Teylers Museum (P)Universiteitsmuseum Groningen (P)Universiteitsmuseum Utrecht (P)Zoölogisch Museum Amsterdam (P)Artis (P)Darwin Centrum v. Biogeologie (P)Diergaarde Blijdorp (P)Hortus Botanicus Amsterdam (P)Industrion (P)KNAW Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (P)Naturalis (P)NWO (P)Stichting WSF (P)

Universiteiten en Hogescholen in de regioDe onderstaande universiteiten organiseren al activiteiten in het kader van het Darwinjaar- Universiteit Twente- Universiteit Utrecht – Studium Generale- Universiteit Leiden – Studium Generale- Radboud Universiteit Groningen- Universiteit MaastrichtBij overige universiteiten of Hogescholen zijn ongetwijfeld ook mogelijke partners te vinden.

Kenniscafé’s / science café’s Science café’s organiseren vaak al activiteiten rond het Darwinjaar – Bibliotheken zouden kunnen aansluiten of gebruik kunnen maken van hun netwerk om sprekers, debatten e.d. te organiseren.Er zijn science café’s (Kenniscafés) in Amsterdam (2x), Rotterdam, Delft, Leiden, Utrecht, Eindhoven, Tilburg, Maastricht, Nijmegen, Wageningen, Deventer, Enschede Groningen.Zie ook : http://www.sciencecafe.nl/

ReizenDe VPRO gaat een 35-delige serie uitzenden over de reis die de Beagle maakte.Informatie over plekken die tijdens deze reis worden bezocht kan o.m. verzameld worden via:reisbureaus en reisorganisaties, uitgevers van reisboeken, ambassades en verkeersbureaus van bezochte landen.Zie voor de reis: http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Voyage_of_the_Beagle.jpg

‘Natuur’-organisaties (denk aan onderwerpen rond slakken en vogels)- Club van Nederlandse vogelkundigen (ornithologen) – denk aan de Darwin-vink. Zie:

http://www.clubvannederlandsevogelkundigen.nl/ned/links.htm - De vereniging SOVON Vogelonderzoek Nederland (kortweg SOVON) organiseert

landelijke vogeltellingen en voert onderzoek uit ten behoeve van beheer, beleid en wetenschap. Zie: http://www.sovon.nl/

- NOU - De Nederlandse Ornithologische Unie (NOU) is een vereniging die tot doel heeft het contact tussen amateurs en professionele vogelonderzoekers te bevorderen om zo de kennis die in beide kringen aanwezig is toegankelijker te maken. Zie : http://www.nou.nu/

- Algemene Nederlandse Bond van vogelhouders (ANBvV): houdt zich bezig met het georganiseerd houden, kweken en showen van volièrevogels De Bond stelt zich ten doel: het verenigen van mensen die zich met de vogel-liefhebberij bezighouden in de ruimste zin van het woord.Zie: http://www.anbvv.nl/

- Nederlandse Bond van Vogelliefhebbers (NBvV). Oa. uitgever ‘Onze vogels’. Verdeeld in afdelingen en districten. Zie: http://www.nbvv.nl/

Over slakken (e.a.)- Startpagina met links en organisaties: http://slakken.beginthier.nl/ - Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) is de vereniging voor

veldbiologie. Zie www.knnv.nl (ook voor lijst met lokale afdelingen, werkgroepen en activiteiten) Over slakken zie de special: http://www.knnv.nl/04-natura/2006/natura_2006_03.html

- De Nederlandse Malacologische Vereniging - vereniging van en voor mensen met belangstelling voor schelpen en weekdieren. Zie: http://www.spirula.nl/

Bijbehorende musea en wetenschappelijke collecties:- Museum en Zeeaquarium, Delfzijl- Museum voor Conchiologie, Utrecht- Muzee Scheveningen, Den Haag- Natura Docet, Denekamp- Natuurmuseum Enschede- Natuurmuseum Fryslân, Leeuwarden- Natuurmuseum Rotterdam- Schelpenmuseum Paal 14, Schiermonnikoog- Zeeaquarium, Bergen aan Zee

- Zeemuseum Miramar, Drente- Zeeuws Biologisch Museum, Oostkapelle- Nationaal Natuurhistorisch Museum Leiden- Zoologisch Museum Amsterdam

Musea met fossielen- Teylers museum (Haarlem) Collectie bezit één originele archaeopteryx. - Nationaal Natuurhistorisch Museum Leiden ("Naturalis") - Natuurhistorisch Museum Maastricht - Visserij museum Breskens Zeeland - Geologisch Museum Hofland [Laren NH] - Oertijdmuseum De Groene Poort (Boxtel) - International Fossil Shell Museum (Utrecht) Ruim 4000 foto's: http://www.fossilshells.nl. - Natuurmuseum Fryslân - Geologisch Streekmuseum "de IJsselvallei" , Olst (Overijssel)

Lijst met natuurmusea- Beiaard en Natuurmuseum Asten - Biesboschmuseum in Werkendam - Natuurmuseum Dokkum - Natuurmuseum Enschede - Natuurdiorama Holterberg - Naturalis, Leiden - Ecomare, Texel - Natuurmuseum Fryslân - Natuurmuseum Nijmegen - Natuurmuseum Brabant - Natuurhistorisch Museum Rotterdam - Sealife Scheveningen - Regionaal Natuurmuseum Westflinge - Zoölogisch Museum Amsterdam

Dierentuinen (groot en klein)- Apenheul, Apeldoorn - Aqua Zoo Friesland, Leeuwarden - Artis, Amsterdam - Avifauna, Alphen aan den Rijn - Bestzoo, Best - Burgers' Zoo, Arnhem - Dierenpark Amersfoort, Amersfoort - Dierenpark Wissel, Epe - Dierenrijk, Mierlo - Diergaarde Blijdorp, Rotterdam - Dolfinarium, Harderwijk - Dierenpark Emmen, Emmen - Ouwehands Dierenpark, Rhenen - ReptielenZOO SERPO, Delft - Safaripark de Beekse Bergen, Hilvarenbeek - Zoo Parc Overloon, Overloon - GaiaPark Kerkrade Zoo, Kerkrade - Papegaaienpark N.O.P., Oerle (bij Veldhoven) - Taman Indonesia, Kallenkote (bij Steenwijk) - Faunapark Flakkee, Nieuwe Tonge - Vlindertuin Berkenhof bij Kwadendamme - Zoo Labyrinth Boekelo, Boekelo

- Uilen- en Dierenpark De Paay, Beesd - Stonehenge wildlife, Schoonrewoerd - Plaswijckpark, Rotterdam - Dierenpark Reptielenhuis De Oliemeulen, Tilburg - Reptielenzoo Iguana, Vlissingen - Fazanterie de Rooie Hoeve, Heeswijk-Dinther - Schildpaddencentrum, Alphen aan den Rijn - De Uilentuin, Meeden

Zie verder- Lijst met Nederlandse musea (niet volledig / actueel):

http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_musea_in_Nederland- Online museumgids: http://www.museumgids.nl/

OverigeHumanistisch verbondAnemoon BLWG Boerennatuur Bomenstichting Brabants Landschap De 12 provinciale Milieufederaties De Dierenbescherming De Landschappen De Natuurgids De Vlinderstichting De Zoogdiervereniging VZZ Deltawateren - Van Mozaïek naar Aquarel Food Valley Geldersch Landschap en Geldersche Kastelen Goois Natuurreservaat Het Drentse Landschap Het Flevo Landschap Het Globe Programma Het Groninger Landschap Het Museon Het Utrechts Landschap Het Zeeuwse Landschap Hoekschewaards Landschap Imares iNSnet It Fryske Gea IUCN NL IVN - Vereniging voor natuur- en milieueducatie JMA - Jongeren Milieu Actief JNM - Jeugdbond voor Natuur- en Milieustudie KlimaatNeutraal Groep KNAG KNAW KNJV - Koninklijke Nederlandse Jagers Vereniging KNMI KNNV - Vereniging voor Veldbiologie Kust en Zee - vereniging voor zee, duinen en delta Laag Holland

Laat het donker donker Landbouw & Zorg Landschap Noord-Holland Landschap Overijssel Landschapsbeheer Friesland Landschapsbeheer Nederland LHUMP Limburgs Landschap Maaswerken Milieucentraal Milieudefensie Milieuhulp.nl Milieuloket MNP - Milieu en Natuur Planbureau MRPI - Milieurelevante productinformatie Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa Nationaal Groenfonds Nationaal Park De Alde Feanen Nationaal Park De Biesbosch Nationaal Park De Groote Peel Nationaal Park De Hoge Veluwe Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen Nationaal Park De Maasduinen Nationaal Park De Meinweg Nationaal Park De Weerribben Nationaal Park De Zoom-Kalmthoutse Heide Nationaal Park Drents-Friese Wold Nationaal Park Duinen van Texel Nationaal Park Dwingelderveld Nationaal Park Lauwersmeer Nationaal Park Oosterschelde Nationaal Park Sallandse Heuvelrug Nationaal Park Schiermonnikoog Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug Nationaal Park Veluwezoom Nationaal Park Zuid-Kennemerland Nationale Parken Natuurhistorisch Museum De Peel Natuurlijk Platteland NBVV - Nederlandse Bond van Vogelliefhebbers NEM - Netwerk Ecologische Monitoring NEV - Nederlandse Entomologische Vereniging NGV - Nederlandse Geologische Vereniging NJN - Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie NMV (mal) - Nederlandse Malacologische Vereniging NMV (myc) - Nederlandse Mycologische Vereniging NNV - Nederlandse Natuurkundige Vereniging NOU - Nederlandse Ornithologische Unie NWP - Netherlands Water Partnership Ongerepte-Natuur.nl Staatsbosbeheer Stichting Natuur en Milieu Stichting Nederlands Cultuur Landschap Stichting wAarde SVN - Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederland

Technologiestichting STW VeM - centrum Vrouw en Milieu VeM, centrum Vrouw en Milieu Vereniging Das en Boom Vereniging Natuurmonumenten Vereniging tot Behoud van het Lingelandschap Vogelbescherming Nederland Waddenvereniging Wakker Dier Wandelpad.nl Wereldnatuurfonds Nederland Werkgroep Landschap van Nirov WILDzoekers WING - Wageningen Interactive Network Group WLO World of Silk Zondagsnomaden Zuid-Hollands Landschap

Bijlage 2:Activiteiten door anderen:

Website Campagnewebsite met alle activiteiten en algemene info: www.darwinjaar2009.nl

Achtergrond informatie over Darwin en evolutie: www.darwinjaar.nl/ en www.natuurinformatie.nl .

Tentoonstellingen

Natuurmuseum RotterdamNatuurhistorisch Museum Rotterdam, Westzeedijk 345 (Museumpark), www.nmr.nl

12 februari t/m 25 oktober 2009

Tentoonstelling: H5N1 – de evolutie van een griepvirus

Virussen zijn onzichtbaar en nauwelijks als ‘leven’ te beschouwen, maar ze planten zich razendsnel voort en passen zich in rap tempo aan nieuwe omstandigheden aan. H5N1 is een tentoonstelling over de evolutie van een griepvirus waar we allemaal van weten en mee te maken hebben. Maar hoe zit het nu eigenlijk met die virussen?

Naturalis

Naturalis, Darwinweg 2, 2333 CR Leiden, www.naturalis.nl

12 februari 2009 t/m 3 januari 2010

Tentoonstelling: eilandenbiogeografie (werktitel)

Bezoekers zwerven rond tussen verschillende eilanden, waarop steeds een ander evolutieproces centraal staat. Zo zijn er eilanden zonder vijanden, eilanden van onbeperkte mogelijkheden en eilanden van unieke vormen. Tijdens zijn reis met de Beagle viel het Darwin op dat er op dicht bij elkaar liggende eilanden dieren leefden die veel op elkaar leken maar toch verschillende soorten vormden. Bij Darwin’s Dock kun je meer te weten komen over de evolutietheorie, de tijdsgeest waarin deze tot stand kwam en de persoon Darwin.

Science center NEMO

Science center NEMO, Oosterdok 2, 1011 VX Amsterdam, www.e-nemo.nl Vanaf voorjaar 2009

Tentoonstelling: Zoeken naar leven - van oersoep tot alienHoe is leven ontstaan op aarde? Hoe vind je het in het heelal? Wanneer is alles gevormd? En waar zijn we uit opgebouwd? Deze nieuwe interactieve tentoonstelling geeft antwoorden, maar zal bij de bezoeker ook veel nieuwe vragen oproepen om over na te denken…...

Juni-augustus 2009Tentoonstelling over robots (nog geen titel beschikbaar)Een tentoonstelling over robots, die de ontwikkeling van robots laat zien, maar ook aandacht heeft voor de culturele en maatschappelijke kant van robots - de naam is tenslotte gemunt door de Tsjechische schrijver Karel Čapek in zijn toneelstuk R.U.R. (Rossum's Universele Robots, 1920) – en kunstmatige intelligentie: de intelligente robot de volgende stap in de evolutie?

Museum Boerhaave

Museum Boerhaave, Lange Sint Agnietenstraat 10, 2301 EG Leiden, 071-5214224,

www.museumboerhaave.nl

12 februari tot 31 december 2009 De wereld voor Darwin, een rondwandeling door Museum Boerhaave. Geleid door een handzaam digitaal gidsapparaatje kunnen de bezoekers van Museum Boerhaave kennisnemen van de ideeen over het ontstaan van het leven op aarde en de variëteit der soorten in de 17de, 18de en 19de eeuw, voordat Darwin zijn evolutietheorie poneerde. Het commentaar voor deze PDA-tour is ingesproken door de bioloog Midas Dekkers en de fysicus en natuurkundige Cees Dekker, twee hedendaagse levenswetenschappers die het lang niet altijd met elkaar eens zijn.

5 juni tot 15 november 2009: Identiteit, een tentoonstelling over mensen.Wie zijn wij? Waar komen we vandaan en wie of wat heeft ons gemaakt tot wat wij zijn? Deze vragen hebben de mensheid vanaf het prille begin beziggehouden. Hoe geleerden vanaf de 16de eeuw tot nu deze vragen over de menselijke identiteit hebben proberen te beantwoorden ziet u in deze tentoonstelling.

Natuurhistorisch Museum MaastrichtNatuurhistorisch Museum Maastricht, De Bosquetplein 6/7, 6211 KJ Maastricht, www.nhmaastricht.nl

12 februari - 21 juniTentoonstelling: "Darwin, Cuvier en het Grand Animal de Maestricht".

Het "Grand Animal" is de schedel van de Mosasaurus die rond 1770 in de St. Pietersberg bij Maastricht gevonden werd. Sinds 1794 bevindt dit fossiel zich in Parijs, waar het bestudeerd werd door Cuvier. De bevindingen van Cuvier speelden een rol bij de theorie van Darwin. Verder zal er in juni in de tuin van het museum aandacht zijn voor de experimenten van Darwin met planten en wormen, en het feit dat Darwin zijn kinderen bij deze experimenten betrok.

Universiteitsmuseum Utrecht

Lange Nieuwstraat 106, 3512 PN Utrecht, tel. 030-2538008, www.uu.nl/universiteitsmuseum

20 februari 2009 tot 1 februari 2010

Tentoonstelling: De evolutie draait door

De evolutie draait door daagt je uit om te kijken of je de evolutie weet te overleven. Verplaats je in een broedse koolmees en maak kennis met de grillen van de natuur. Als hiv-virus levert jouw razendsnelle aanpassingsvermogen een voorsprong op. In de huid van een nijlpaard zie je hoe het je kan vergaan op een eiland. En als aardappel tref je de ingenieuze aardappelziekte phytophthora en moet je maar zien of je het redt. Evolutie speelt zich overal en altijd af, ook in onze directe omgeving. Nog steeds veranderen soorten en gaat evolutie door..…... . Overleef jij het?

Teylers MuseumTeylers Museum Spaarne 16 2011 CH Haarlem, 023 5160960, www.teylersmuseum.nl

30 mei t/m 6 september 2009 De Ark van Noach

Ter gelegenheid van het internationale Darwinjaar 2009 besteedt Teylers Museum aandacht aan zijn belangrijkste topstukken: de Homo Diluvii testis, het fossiel waarvan men dacht dat het de mens was die de Zondvloed had aanschouwd en overleefd. Tot ver in de 18e eeuw werd het zondvloedverhaal letterlijk opgevat en zag men hierin een verklaring voor het ontstaan van fossielen. Wetenschappers uit de 17e en 18e eeuw probeerden zelfs de ark zo in te vullen dat alle dieren daarin pasten. Hun plattegronden staan als introductie centraal. Geen wonder dat eeuwenlang ook kunstenaars de ark als thema hadden, vooral het moment van inscheping van de duizenden dieren. Ook de verbeelding van de ark komt op de tentoonstelling tot uiting. Maar centraal staat vooral de lange weg tot het besef dat soorten kunnen uitsterven.

Zoölogisch Museum Amsterdam:

Artis Aquarium, Plantage Kerklaan 38-40, 1018 CZ Amsterdam, www.science.uva.nl/zma en www.artis.nl

12 februari t/m 31 december 2009 Tentoonstelling: Los van DarwinExpositie over de wetenschappelijke relevantie van Darwins visie op evolutie aan de hand van interviews met wetenschappers van allerlei richtingen.

12 februari t/m 31 december 2009Tentoonstelling Darwins correspondentie met ArtisExpositie over de correspondentie van Darwin met Artis. Darwin wilde weten hoe de groene Javaanse pauw en de blauwe Indiase pauw in ontwikkeling verschilden en wist dat Artis beide diersoorten bezat.

12 februari t/m 31 december 2009Tentoonstelling Van luipaard tot lynxDeze expositie toont fraaie katachtigen van verschillende continenten. Variatie van nauw verwante diersoorten op verschillende eilanden en continenten opende Darwins ogen over een mogelijk gezamenlijke voorouder.

Artis:

Artis, Plantage Kerklaan 38-40 1018 CZ Amsterdam, www.artis.nl Medio februari t/m 31 december 2009

Evolutiewandelroute door ArtisGedurende het hele Darwinjaar 2009 voert een speciale wandelroute met informatiepanelen langs Artisdieren, planten en objecten met boeiende weetjes uit en inkijkjes in Darwins evolutietheorie. Waarom heeft een pauw zo’n onhandige grote staart en hoe komt het dat een gorillaman zoveel groter is dan zijn vrouwen?

vanaf juni 2009Film: De reis van Darwin Mirage 3D Full Dome animatieproductie over het leven en werk van Darwin. Reis mee op “the Beagle” via de Galapagoseilanden de wereld rond. Ontdek hoe Darwin al wandelend op zijn “thinking path” zijn evolutietheorie verfijnde.

Zomervakantie (4 juli t/m 30 augustus 2009) en alle zaterdagavonden in juni, juli en augustus 2009 Artis ZOOmeravondenIn juni is in het Artis Planetarium de première van de Mirage 3D Full Dome animatieproductie over de reis van Darwin naar de Galapagoseilanden. Deze productie zal daarna dagelijks draaien. Er zijn allerlei exposities ter ere van Darwins 200ste geboortejaar en een Evolutieroute. Ook zijn er speciale “Darwin vertelt” rondleidingen en vertellen de dierverzorgers over hun dieren. Iedere zaterdagavond in juni, juli en augustus is Artis tot zonsondergang geopend. Tijdens deze Artis ZOOmeravonden is de hele tuin tevens het podium voor theater, dans, muziek en kinderactiviteiten. Bezoekers kunnen genieten van een rijk gevulde picknickmand, terwijl de kinderen worden geschminkt tot prachtige dieren.

Herfstvakantie (17 t/m 25 oktober 2009)Reis naar het onbekendeGedurende de herfstvakantie staat Artis in het teken van de Reis naar het Onbekende, het thema van oktober Wetenschapsmaand. Artis laat grote en kleine bezoekers meedoen aan het grote landelijke Megalab onderzoek aan tuinslakken olv Naturalis, Leiden. Er zijn allerlei exposities ter ere van Darwins 200ste geboortejaar en een Evolutieroute. In het Planetarium draait de Full Dome animatieproductie over de reis van Darwin naar de Galapagoseilanden.

Kerstvakantie (19 december 2009 t/m 3 januari 2010)Artis in KerstsferenOntdek Artis in speciale kerststemming; met allerlei leuke activiteiten voor de kinderen. Er zijn allerlei exposities ter ere van Darwins 200ste geboortejaar en een Evolutieroute. In het Planetarium draait de Full Dome animatieproductie over de reis van Darwin naar de Galapagoseilanden en een speciaal kerstprogramma.

Universiteitsmuseum Groningen

Oude Kijk in 't Jatstraat 7a, 9712 EA Groningen, www.rug.nl/museum

12 februari 2009 – medio januari 2010Tentoonstelling: Is uitsterven erg? (voorlopige werktitel)Over evolutie met gebruik van de natuur-historische collecties.

Industrion

Museumplein 2, Kerkrade, www.industrion.nl 9 juni 2009 t/m 3 januari 2010

Tentoonstelling EvolutieTentoonstelling volgt “de weg van het leven” waarbij vanuit verschillende gezichtspunten naar het thema evolutie gekeken wordt. Aan bod komen de geschiedenis, de culturele invloeden op de kijk op evolutie maar ook zaken als mutaties, de rol van bepaalde dieren, het ontstaan van de mens en de invloed van de mens op de evolutie. Er worden vragen gesteld, vragen als wanneer ging de mens rechtop lopen, wanneer verloor hij zijn vacht of welke invloed oefent de moderne mens uit op het verdere verloop van de evolutie.

Museon

Stadhouderslaan 37, 2517 HV Den Haag, www.museon.nl Heel 2009

Tentoonstelling: Ontdek Darwin in het Museon!Met een speciale Darwin-speurtocht richt de bezoeker zich op Darwin en de evolutie in de vaste opstelling van het Museon. In het speurtochtboekje staan ook spannende experimenten over de evolutie die thuis gedaan kunnen worden.

Tot en met 31 mei 2009Tentoonstelling: DiepzeeDuik mee de diepzee in. In de tijdelijke tentoonstelling 'Diepzee' in het Museon wordt een relatie gelegd tussen het leven in de diepzee en evolutie.

Wetenschappelijke symposia:

NWO

17 en 18 september, Koninklijk Instituut voor de Tropen, Mauritskade 63, 1092 AD Amsterdam, meer informatie: www.nwo.nl/eandb

Human Evolution and BehaviourDe Conferentie is de officiële afsluiting van het NWO programma Evolution and Behaviour. Thema’s: Life History, Sex and Reproduction, Cooperation, Culture en Human Evolutionary History.Op 17 september is er een avondsessie: een Charles Darwin Commemorative Lecture.

KNAW

Evolution A Matter of Facts15 september, Theatronzaal, Educatorium, De Uithof, Utrecht Sprekers en thema’s: Prof. Jack Middelburg: Bioturbation and the Cambrian ExplosionProf. Paulien Hogeweg: Self-organization and evolutionProf. Eugene V. Koonin: Origin and Evolution of Eukaryotic GenomesDr. Juan Keymer Vargara: Bacteria-based Evolutionary Game TheoryProf. Dr. Jack T. Pronk: Directed Evolution in BacteriaProf. Walter Gehring: Development and Evolution of EyesProf. Laurent Keller: Evolution of CooperativityProf. Carel van Schaik: Primate Behavior and Human Evolution.

Mini-symposium Evolution, 16 september, KNAW Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29, AmsterdamSprekerslijst in voorbereiding. Aan de hand van een aantal voordrachten zal gediscussieerd worden over evolutie.

Universiteit Gent i.s.m. Universiteit Maastricht

NovemberEen eendagssymposium over de actuele betekenis van Darwin en de evolutietheorie voor wetenschappelijk onderzoek.

Naturalis en Museum Boerhaave

November: visies op Natuur

Publiekssymposia en -lezingen

KennisCafé- de Volkskrant, de Balie, science center NEMO

De Balie kleine Gartmanplantsoen 10, 1017 RR AmsterdamHet grote Darwindebat

KNAW

oktober/novemberDarwindialogenDe Darwindialogen zijn duolezingen van steeds een bioloog en een geoloog, psycholoog, socioloog, taalkundige, econoom of theoloog waarin de invloed van de evolutietheorie binnen de twee vakgebieden tegen het licht gehouden worden. Gericht op middelbare scholieren en worden verspreid over het land georganiseerd.

Artis

Artis Planetarium, Artis, Plantage Kerklaan 38-40 1018 CZ Amsterdam, www.artis.nlElke 1e dinsdag van de maand 2009, 20.00 uurDarwin-lezingencyclusArtis is een Kennistuin. Elke eerste dinsdag van de maand, twaalf keer per jaar, worden in Artis om 20.00 uur speciale lezingen gegeven. Artis gaat over de samenhang van biologie, geologie en astronomie en over actuele thema’s op het grensvlak van natuur en cultuur, maatschappij en wetenschap. Diverse van de 12 jaarlijkse Artislezingen in 2009 zullen in het teken staan van het Darwinjaar.

Universiteitsmuseum Groningen

Oude Kijk in 't Jatstraat 7a, 9712 EA Groningen, www.rug.nl/museum Najaar 2009Lezingencyclus over Darwin en evolutie i.s.m. Studium Generale Groningen

Onderwijs

Gezamenlijke science centra/musea

Hands on: evolutieLesmateriaal voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs.Het Fonds Ondersteuning Science Centra maakt het mogelijk lesmateriaal voor het Darwinjaar te ontwikkelen. In vier lessen maken leerlingen kennis met Darwin, fossielen, natuurlijke selectie en evolutie. Het materiaal biedt een introductie op evolutie ter voorbereiding van een bezoek aan een museum of science center. Ook zonder museumbezoek is het materiaal te gebruiken. Docenten kunnen een exemplaar bestellen bij e.looyen@uu.nl Onder vermelding van de eigen naam en naam en adres van de school

Artis

Artis Planetarium, Artis, Plantage Kerklaan 38-40 1018 CZ Amsterdam, www.artis.nl

Speciale lespakketten voor het Basis en voortgezet onderwijs Lespakket over Darwin en de evolutieleer, behorend bij de Full Dome productie (voor

schooljaar 2009/2010, dus vanaf najaar 2009), niveau Bovenbouw Havo/VWO Lespakket over Darwin en evolutieleer, niveau Bovenbouw Basisonderwijs

Naturalis

MEGALAB

Het brede publiek en scholen kunnen meedoen aan evolutieonderzoek naar de evolutie van de tuinslak. Donkere tuinslakken komen meer voor in bosachtige omgeving, waar de achtergrond bruinachtig is, terwijl tuinslakken in grasland meestal lichter gekleurd zijn: een voorbeeld van evolutionaire aanpassing. Tuinslakken worden gegeten door zanglijsters. Deze vogels zijn in de laatste 30 jaar op sommige plaatsen sterk achteruit gegaan. Een gevolg zou zijn dat de tuinslak minder trouw aan hun bijbehorende leefomgeving zijn gebonden dan vroeger. Een andere vraag is of de tuinslak zich aanpast aan de klimaatverandering. Donkere huisjes waren vroeger in het noorden algemener dan in het zuiden. Wij denken dat dit kwam doordat donkere huisjes in de zon sneller opwarmen, zodat de slakken in koudere gebieden actiever kunnen zijn dan wanneer ze lichter gekleurd waren. Meer informatie: http://www.evolutionmegalab.org/nl

Oktober Kennismaand

Evolutie zal het thema zijn van de jaarlijkse Oktober Kennismaand. Tijdens deze maand zullen er verschillende activiteiten voor verschillende doelgroepen worden georganiseerd (o.a. onderwijs – nationaal experiment, algemeen publiek - open dagen en speciale activiteiten bij musea, geïnteresseerd publiek - algemeen wetenschapscongres).Zie website: www.oktoberkennismaand.nl.

Diversen

Artis-themakalender 2009 DarwinjaarIn 2009 is het 200 jaar geleden dat Darwin geboren werd. 2009 is daarom uitgeroepen tot Darwinjaar. Iets wat in Artis op passende wijze gevierd wordt. De beroemde bioloog legde met zijn boek ‘The Origin of Species’ de grondslag voor de evolutietheorie – en daarmee ook de moderne biologie. De Artis Jaarkalender 2009 staat in het teken van Darwin en Evolutie en laat maar liefst 24 dieren zien, de meeste uit Artis, aangevuld met citaten van Darwins hand, illustraties uit zijn boeken en een overzicht van komende activiteiten en evenementen in Artis. Te koop voor € 12,50 in de winkel van het Artis Planetarium.

Bijlage 3:Recept voor Segrijnslakken

Ons advies tegen veelvraten? Opeten! Zoals de Engelsen zouden zeggen: If you can't beat them, eat them Vandaar hier het recept om van de Segrijnslak (escargots petit gris) te genieten.

Ingrediëntenalgemeen: azijn, grof zout.voor de farce: 250 gr boter, 40 gr knoflook, 30 gr peterselie, 7 gr zout, 2.5 gr peper.voor de court-bouillon: 1 l witte wijn, 1 bouquet garni, 1 ui, 2 of 3 wortels, 3 kruidnagelen, zout en peper.

Bereiding

1. Laat de slakken gedurende een week 'nuchter' worden en laat ze 12 uur reinigen in azijn met 2 à 3 eetlepels grof zout.

2. Was ze grondig en laat ze zachtjes koken gedurende een half uur.

3. Haal elke slak met een slakkentangetje uit zijn schelp en verwijder het zwarte gedeelte dat de organen bevat aan het einde van het lijf.

4. Maak de huisjes droog.

5. Maak de court-bouillon door de slakken in een pan met 1 liter witte wijn, twee glazen water, een bouquet garni, een ui met daarin 3 kruidnagels gestoken, zout, peper en 2 of 3 wortels.

6. Laat ze zachtjes koken met de deksel op de pan tot ze zacht zijn, regelmatig omroeren, daarna proeven en de slakken terug in de huisjes steken.

7. Maak de farce door de gehakte knoflook en peterselie, zout en peper te mengen met de boter.

8. Doe een lepel van deze farce in elk slakkenhuis, schik ze op een ovenvaste schaal en verwarm ze gedurende 5 minuten in een hele hete oven.

Eet smakelijk !