Local conservation. Global health.

Toolkit untuk kesan kesihatan daripada perubahan penggunaan tanah

Memahami dan mengelakkan kesan kesihatan daripada perubahan penggunaan tanah di komuniti kita

Local conservation. Global health.

Toolkit kesan-kesan perubahan pengunaan tanah ke atas kesihatan kita

Memahami dan mencegah impak-impak perubahan penggunaan tanah terhadap komuniti kita

(C)2016EcoHealthAlliance/A.White

Kesan-kesanperubahanpenggunaantanahterhadapkesihatankita

Matlamat:§ Bincangbagaimanaperubahanpenggunaantanah

akanmenjejaskankesihatankita§ Fikircarauntukmengurangkankesan-kesanburukterhadapkesihatanyangdisebabkanolehperubahan

penggunaantanah

Perubahancarapenggunaansesuatutanahakanmengakibatkankesan-kesanterhadap:

•  biodiversiI&kesihatanalamsekitar,•  Jugamejejaskankesihatanmanusia

MatlamatToolkit

1) Memahamijenis-jenisperubahanpengunaantanahdiSabah

2) MengenalpasIhubunganantarakesihatanmanusia,haiwandanalamsekitar

3) MengenalpasIkesan-kesanperubahanpenggunaantanahterhadapkesihatan

4) Menciptastrategiuntukmengurangkankesan-kesanperubahanpenggunaantanahterhadapkesihatan

ToolkitTentangImpakkesihatan:Strukturdanisikandungan

§  4bahagian:1)  Perubahanpenggunaantanah2)  PenerangantentangOneHealth3)  Kaitanantarakesihatandenganperubahanpenggunaan

tanah4)  Perbelanjaanekonomidisebabkanolehperubahan

penggunaantanahdanstrategipengurangannya•  Setiap bahagian mengambil 30-45 minit termasuk perbincangan

tentang: -  Interaktif dan penyertaan -  Masa rehat untuk setiap bahagian

Bahagian 1: Perubahan Penggunaan Tanah Memahami kesan-kesan perubahan pengunaan

tanah di Sabah

Pic:JLee@EHA

(C)2016EcoHealthAlliance/J.Lee

PenggunaanTanah

“JenisPengunaanTanah”bermaksudbagaimanasekepingtanahtelah

digunakan

•  Bagaimanatanahdigunakan?

•  Apakahjenispengunaantanah?

Photo:JLee@EHA

JenisPengunaanTanah:PertanianPertanianEkonomidanPertanianKecil-kecilan

©2016EcoHealthAlliance/J.Lee ©2016DepartmentofFisheriesSabah

©2016CiIfm.com ©2016AgrilifeCommunicaIon/R.S.Ana

JenisPenggunaantanah:SistemPengangkutan

(C)2016EcoHealthAlliance/A.White(C)2016EcoHealthAlliance/J.Lee

(C)2016EcoHealthAlliance/J.Lee

(C)2016www.keretapi.com

(C)2012Goldbank/R.Anindito

JenisPenggunaantanah:PembangunanmanusiaBandardanPerkampungan

©2016StarMediaGroupBerhad©2016EcoHealthAlliance/A.White

©2016EcoHealthAlliance//J.Lee ©2015SuriaSabahShoppingMall

JenisPenggunaanTanah:RezabdanKawasanPerlindungan

©2016EcoHealthAlliance/A.White

Pic:roughguides.com

©2015Sabahstete.com

©2013-2014yayasansabah©2016AsiaAdvventures

Apakahjenispengunaantanahyangkamunampak?

Gambar1

©2016Google

Apakah jenis pengunaan tanah yang kamu nampak?

Gambar2

©2016Google

BagaimanaPerubahanPengunaanTanahBerlaku?§  Tanahbolehmelaluipelbagaijenisperubahan,kebanyakannyadisebabkanolehmanusia

§  Perubahantanahbolehmembawakesanterhadapkesihatan,alamsekitardanekonomi.

§  Jenisperubahanpengunaantanah:Penempatan,pembalakan,perhutanansemula

PerubahanPenggunaanTanahbermaksudkegunaantanahtelahdiubahsuai

Bagaimanaperubahantanahberlaku?

Bandaryangtenangpadatahun1930diubahjadibandarygsibukpadatahun2015

©MtodayNewsSdn.Bhd/M.Togoh

Gambar1:Dahulu Gambar2:Sekarang

©2016SabahEnvironmetalProtecIonAssociaIon

Hutanbakaukeladangpenternakanudang

Bagaimanaperubahantanahberlaku?

Gambar1 Gambar2Gambar1:Dahulu Gambar2:Sekarang

©2016SabahEnvironmetalProtecIonAssociaIon

©2016NorthBorneoHistoricalSociety ©2016RoughGuidesLimited

Gunungmisteripadatahun1950.Kinitempatpelanconganantarabangsatahun2015

Bagaimanaperubahantanahberlaku?

Gambar2:SekarangGambar1:Dahulu

Hutansimpankeladangkelapasawit

Bagaimanaperubahantanahberlaku?

Gambar1:Dahulu Gambar2:Sekarang

(C)2016EcoHealthAlliance/J.Lee(C)2016EcoHealthAlliance/J.Lee

NilaiTanah

Nilaitanah=bagaimanaseseorangmenilaitanahtersebutNilaitanahakanmempengaruhibagaimanasesuatutanahitudiubah/diguna

NilaiTanah

EsteIk(nilaikeindahan) Ekonomik

Kebudayaan

Nilaitanahbolehdibahagikandalamempatkategori:Kerohanian,kebudayaan,esteIkdanekonomi

Kerohanian

NilaiTanah

Kerohanian

§  Nenekmoyang§  Agama

Kebudayaan

§  Kesenian§  Kesusasteraan§  Tradisi

NunukRagang

Kerohanian

©2016PACOSTrust/K.Chung

Upacaratradisonal

NilaiTanah

EsteIk

§  Keindahan§  Unik

Ekonomi

§  Pelancongan§  Sumber

semulajadi

§  Sarahidup§  Pertanian

©2016MongolianYurt (C)2016PACOSTrust/N.Raymond

NilaiTanah:PerkhidmatanEkosistem

Apakahituekosistem?

IaitukomuniIhaiwanatautumbuhanyangberinteraksisamasatulaindenganalamsekitarbukanhidup.Manusiaadalahsebahagiandaripadanya.

Apakahituperkhidmatanekosistem?Sebarangfaedahyangbolehdiperolehidaripadaalamsekitar.

§  NilaiperkhidmatanekosistemtanahdikategorikankepadaempatkumpulaniaituPerkhidmatanperuntukan,perkhidmatanpengawalan,kebudayaandanperkhidmatansokongan

(C)2016EcoHealthAlliance/A.White

Nilai-nilaiPerkhidmatanEkosistem

Perkhidmatansokongan:Perkhidmatanyangdiperlukanuntukmewujudkanperkhidmatanekosistem

yanglain

Perkhidmatanperuntukan

HasildidapaIdaripadaekosistem

Perkhidmatanpengawalan:Manfaatdaripadapengawalanproses

ekosistem

Kebudayaan:Manfaatbukan

kebendaandaripadaekosistem

§  Makanan§  Air§  Bahanbakar§  Serat/TeksIl§  Ubat

§  Kerohanian§  Rekreasi&

ekopelancongan§  Pelajaran

§  Pendebungaan§  Penapisanair§  Pengawalankikisan§  Pengawalanpenyakit§  Pengawalansuhu

§  Fotosintesis§  Kewujudantanah§  Kitaransemulanutrien

Nilai-nilai Perkhidmatan Ekosistem

Photo:Alamy

Photo:JimmyLee

PerkhidmatanperuntukanHasildidapaIdaripadaekosistem

Kebudayaan:Manfaatbukankebendaandaripadaekosistem

§  Makanan§  Air§  Bakanbakar§  Serat/TeksIl§  Ubat

§  Kerohanian§  Rekreasi&

Ekopelancongan§  Pelajaran

Photo:JChan

Photo:BMaslen

Perkhidmatanpengawalan:Manfaatdaripadapengawalanprosesekosistem

Perkhidmatansokongan:Perkhidmatanyangdiperlukanuntukmewujudkanperkhidmatanekosistemyanglain

§  Pendebungaan§  Penapisanair§  Pengawalankikisan§  Pengawalan

penyakit§  Pengawalansuhu

§  Fotosintesis§  Kewujudan

tanah§  Kitaransemula

nutrien

Nilai-nilai Perkhidmatan Ekosistem

Diagram:USGSPhoto:edu101

Aktiviti: Sarang Labah-labah

Nilaitanah-Perubahanpenggunaantanahmenggambarkanbagaimanatanahdigunakan-Manakala,nilaitanahakanmempengaruhibagaimanasesuatutanahitudiubah/diguna

-  Penilaiantanahadalahberbezamengikutindividualataukumpulan

-  PenilaianyangberbezainisepatutnyadiperImbangkansemasaperancanganpenggunaantanah

(C)2016EcoHealthAlliance/A.White

Perbincangan:Nilaitanah&PerubahanPenggunaanTanah

§  Bagaimanakahandamenilaikantanah?§  Apakahperubahantanahyangkamulihat?

•  Pada tahun lalu? 5 tahun lalu? 20 tahun lalu?

•  Apakah perubahan paling besar? §  Apakahnilaitanahyangmenjadikanperubahantersebut?

Bahagian2:PerubahanPenggunaanTanah&Kesihatan

Apakahkaitandiantaraperubahanpenggunaantanahdankesihatan?

Pic:JLee@EHA

(C)2016EcoHealthAlliance/J.Lee

ApakahituOneHealth?§  OneHealth:kesihatanmanusiaadalahberkaitandengankesihatanhaiwandanpersekitaran•  Kesemuanyasalingberkaitan

§  OneHealthbukansahajamemenIngkankesihatanperseoranganatausesuatuspesistetapijugakeseluruhanekosistem

Kesan-kesanPerubahanPenggunaanTanahTerhadapKesihatanKitaKesihatanmanusia,binatangdanalamsekitaradalahsalingberkaitan.Perubahanpenggunaantanahakanmemberikesan-kesanterhadapbiodiversiI,kesihatanalamsekitardankesihatanmanusia.

•  Contoh:kualiIudara,kualiIair,penyebaranpenyakitberjangkit,impakterhadapkesihatanmentaldankehidupan.

One Health & Sabah: Bagaimana One Health berkaitan di Sabah?

Alamsekitar Manusia

Haiwan

©2016PACOSTrust/K.Chung

§  Kualiti air §  Pencemaran udara

Photo:FTongkul Photo:JThien

Bagaimana Satu Kesihatan berkaitan?

§  Kebanyakanpenyakitberjangkityangdialamiolehmanusiaturutdialamiolehhaiwan

Lebih1,000,000,000kesmanusiaseIaptahun

SeIap100penyakitberjangkityangdialamiolehmanusia,60daripadanyaturutdialamiolehhaiwan

61%

Kaitan Kesihatan Manusia-Haiwan

OneHealth&Sabah:Leptospirosis§  PenyakitkencingIkus

•  Penyakitbakteriayangbolehtersebarkeanjing,haiwanliardanmanusia

•  Bolehmengakibatkankesulitanginjalpadamanusia

OneHealth&Sabah:Leptospirosis •  Tersebarmelaluihaiwanberjangkitataukencingnya

•  Berkaitpautdenganbanjirdanfaktoralamsekitaryanglain

•  Mengkaitkanmanusia,haiwandomesIkdenganpenyakithidupanliar

•  Bolehdicegahdandikawalmelaluipemvaksinanhaiwanpeliharaan,pengawalanalamsekitardanmengelakkandariIkusdanhaiwanlain

Photo:MikeLanne

OneHealth&Sabah:LeptospirosisKesLeptospirosisdanJumlahKemaIandiSabah2000-2013

Source:DepartmentofStateHealthSabah

Malaria•  Penyakitparasityangdisebarkanolehnyamuk•  Bolehdisebarkanmelaluinyamukdiantaramonyetdanmanusia

•  P.knowlesidiMalaysiaterdapatterutamanyadikalanganprimatbukanmanusiatetapibolehmengakibatkanpenyakitdankemaIanpadamanusia

Photo:DonnaLegare

Picture:CDC,USA

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

P.knowlesei 1 31 79 6 209 365 695 1064

Source:DepartmentofStateHealthSabah

P.Knowlesei-causedMalariacasesinSabah2007-2014

Malaria dan Penyahutanan §  Penyahhutanan berkaitan dengan kadar malaria

semakin meningkat dan pertambahan gigitan nyamuk di Amerika Selatan, Afrika dan Asia

§  Bilangan nyamuk sejenis spesies yang membawa

parasit malaria di hutan sekunder dan ladang kelapa sawit adalah

lebih tinggi daripada bilangan di hutan asli di Sabah

MalariaandPenyahutanan:DataPeringkatAwal(Sabah)§  Di Keningau, Kota Belud dan Tenom, terdapat kaitan di antara

penyahhutanan dan malaria (lebih luas hutan dibersihkan, lebih banyak kes malaria)

KeluasanhutanyangtelahdibersihkandiSabahdanBilangankesmalaria,2000-2013[Nota:Idakmenunjukkanhubungkait]

*Keputusan dari analisis awal sahaja, akan merangkumi pembolehubah lain dan menentukan kaitan jika ada.

Virus Nipah dan Perkembangan Pertanian

§  Penyakityangbolehmembawamautkeranaiabolehmenyebabkanpenyakitpernafasandankeradanganotakpadamanusia

§  KelawarialahperumahvirusNipahdandibawahtekanandariperubahanalamsekitar

Virus Nipah dan Perkembangan Pertanian

Demam Denggi dan Perubahan Penggunaan Tanah§  Hubunganantaraperubahanpenggunaantanahdanpenyakityangdibawaolehvektor

§  Pada2014,1,452kesdenggidiSabah§  Biasanyadijumpaidikawasanbandardantempatpembinaan

§  TempatpembinaandikenalpasIsebagaitempatbiasanyanyamukmembiakdiSabah*

*PreliminarydataPhoto:TheStar Photo:hjp://www.sintmaartengov.org/

Demam Denggi dan Perubahan Penggunaan Tanah

Source:DepartmentofStateHealthSabah

KesDenggiditempatperumahandantapakpembinaan:1,011

Bagaimanakahperubahanpenggunaantanahmenjejaskankesihatan?1)Apakahcara-caraperubahanpenggunaantanahlainyangmungkinmemberikesanterhadapkesihatan?Apakahjenis-jenisperubahanpenggunaantanah?Apakahkesankesihatan?2)KesankesihatandisebabkanolehperubahanpenggunaantanahmungkinIdakmemberikesankepadasemuaorangsecarasama.3)Bolehkahandamemikirkanperbezaandalambagaimanaperubahanpenggunaantanahmungkinmemberikesankepadaindividuataumasyarakat?Siapakahyangakandijejassecaraberlainan?Apakesan-kesanberpotensiterhadapkesihatan?

Jantina, Penggunaan Tanah dan Kesihatan §  DalamkomuniIanda,adakahlelakidanperempunmenggunakantanahsecaraberlainan?Bagaimana?

§  DalamkomuniIanda,adakahIngkahlakukesihatanberbezaantaralelakidanperempuan?Bagaimana?

§  Bagaimanaperbezaaninibolehmempengaruhikesihatandanperubahanpenggunaantanah?•  Fikirtentangorangyangterlibat,kenalpasIkanmasalah,cara-caramengurangkannyaataumenyelesaikannya

AkIviI:Permainanwatak

§  Pada dua bulan yang lepas, terdapat pembukaan hutan secara besar-besaran di pinggir kampung anda. di kampung anda telah dikesan kemunculan satu penyakit berjangkit, selepas 2 bulan, penyakit ini telah menyebabkan 15 orang sakit. keadaan ini adalah sangat genting dengan itu kk dan jkkk telah mengadakan satu mesyuarat dan telah menugaskan beberapa orang yang berkebolehan dan gigih untuk menubuhkan satu jawatankuasa bertindak

Cara-Cara Mengurangkan Kesan Kesihatan Dari Perubahan Penggunaan Tanah

Bagaimana kita boleh mengelakkan atau mengurangkan kesan kesihatan dari

perubahan penggunaan tanah? Siapakah yang bertanggungjawab melaksanakan

cara-cara tersebut?

Perbincangan:Strategi-strategiuntukmengurangkankesan-kesanperubahanpenggunaantanahterhadapkesihatankita•  Apayangandafikirbolehdilakukanuntukmengurangkankesan

negaIfperubahanpenggunaantanahterhadapkesihatan?•  Adakahkerja-kerjayangdilihatolehandayangtelahdilakukanpada

masalalu?•  Perkara-perkarabaruyangbolehdilakukan?

•  Siapakahyangbertanggungjawabuntukmengurangkankesanini?•  Apakahperananyangbolehdimainkanolehmasyarakat?Kerajaan?

Industri?

•  Apakahkesanekonomiberpotensidaripadaperubahanpenggunaantanahdanstrategi-strategi?•  MengambilkiraimpakposiIfdannegaIf.•  Apakahkospenyakitdalammasyarakat?Siapayangmembayaruntuk

kosini?

Land-use,Health,andDevelopment

§  ProjekKemunculanPenyakitBerjangkitdanEkonomiLandskapBerubah(InfecIousDiseaseEmergenceandEconomicsofAlteredLandscapes,IDEEALProject)

§  Memeriksaimpakkesihatandanekonomiyangdisebabkanolehperubahanpenggunaantanah•  Contoh:Perubahantanahuntukpertanian

•  Faedah:Keuntungan,tambahpekerjaan,perkembanganKDNK,pembangunankommuniI

•  Akibat:Kehilanganhabitathidupanliar,hakisan,kemusnahantanah,laluanberdekatan/bersentuhandengnhaiwanliaryangbaru

§  Menggunakanmodeluntukmenentukanlokasiterbaikuntukperkembangan

NotaPenIng:Kesan-kesanperubahanpenggunaantanahterhadapkesihatan•  Perubahandalambagaimanatanahdigunakanmemberi

kesankepadabiodiversiI,kesihatanalamsekitardankesihatanmanusia.

•  Tanahdinilaiberbezaolehmasyarakatdankeputusanyangdibuatakanmempengaruhirancanganterhadapperubahanpenggunaantanah

•  KesankesihatannegaIfperubahanpenggunaantanahperludiambilkiradalammembuatkeputusanpenggunaantanah.

•  StrategiuntukmengurangkankesannegaIfbolehdilaksanakanuntukmemeliharakesihatanmanusia.

KosEkonomiuntukSeIapWabakdanKaitandenganPerubahanPenggunaanTanah

KosEkonomiuntukSeIapWabak

KosPerubatanPenyakitBerjangkitdiMalaysiaKosPerbelanjaanNegara§  RM1.5billiontelahdigunakanuntukmerawat

wabakNipahvirustahun1998/99(source:DVS).§  RM120milliontelahdigunakanuntukmerawat

kesmalariatahun2013(source:WHO).

Kos Perubatan Penyakit Berjangkit di Malaysia HargauntukseIapkes,TawauHospital§ RM4,360/kes:Penyakittermasukmalaria,leptospirosis,denggi(Penyakitberjangkitatauparasityangbukankesrumit)

§ RM11,088/kes:PenyakittermasukrabiesdanviralencephaliIs(Penyakitjangkitansistemsarafyangdisebabkanolehbakteria)

(Source:TawauHospitalCasemixdata,2013)

Kosekonomikyangberkaitandenganpenggunaantanahdanpenyakit

Berapakahjumlahkospenyakit?Siapayangakanbayarkostersebut?