TPIMHNIAIA EKΔOΣH OΛΩN TΩN ΛAΣIΘIΩTΩN - diktaios.grdiktaios.gr/sites/default/files/lasithi_62012.pdfetoΣ 2ο • ap. ΦyΛΛoy 9 • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ

ETOΣ 2ο • AP. ΦYΛΛOY 9 • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012AΓ. KΩN/NOY 39 • 10437 AΘHNA • THΛ./FAX: 210 5247136 • EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ 176 • 71306 HPAKΛEIO • THΛ./FAX: 2810 240008

TPIMHNIAIA EKΔOΣH OΛΩN TΩN ΛAΣIΘIΩTΩN

TO ΛAΣIΘI

Aφιέρωμα: Καμπάνειο ΊδρυμαΜέρος Α’’

Ο ευεργέτης Ιωάννης Καμπάνης

3223

Καμπάνειο ΊδρυμαAφιέρωμα:

•Κύριο άρθρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.3

•Εκδηλώσεις στο Λασίθι . . . . . . . . . . . . . . .σελ.4-5

•ΔΙΚΤΑΙΟΣ 50 χρόνια . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.7-9

•ΔΙΚΤΑΙΟΣ: Γενέσεως το Ιστόρημα . . . .σελ.10-11

•Εκδήλωση στη μνήμη του στρατηγού

Ιωάννη Αλεξάκη . . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.12-13

•Δανάη Χαλαμπαλάκη:

Η αρχόντισσα του Ψυχρού . . . . . . . . . . . . .σελ.14

•Καμπάνειο Ίδρυμα . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.15-32

•1952. Ένα λασιθιώτικο καλοκαίρι . . . . .σελ.33-34

•Καπρικό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.35

•Ο Δίας, ο Μίνωας

και η Μινωική διαδρομή . . . . . . . . . . . . .σελ.36-37

•Μαζί τα φάγαΤε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.38

•Τόσο επίκαιρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.39

•Παύλος Τζερμιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.40-42

•Χρύσα Δαμιανάκη . . . . . . . . . . . . . . . . . .σελ.43-47

Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α

TO ΛAΣIΘI: Tριμηνιαία έκδοση όλων των Λασιθιωτών

IΔIOKTHTEΣ: • ΣYΛΛOΓOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN ATTIKHΣ "O ΔIKTAIOΣ" , email: [email protected]• ΣYNΔEΣMOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN HPAKΛEIOY «TO OPOΠEΔIO» , email: [email protected]

ΓPAΦEIA: AΓ. KΩN/NOY 39 10437 AΘHNA THΛ. 210 5247136EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ 176 * 71306 HPAKΛEIO • THΛ./FAX: 2810 240008

Eκδότες - Yπεύθυνοι: K. ΣTPATANTΩNAKHΣ, ANT. TZOMΠANAKHΣ

YΠEYΘYNOΣ TYΠOΓPAΦEIOY N.Γ. ΠAΠAΔOΠOYΛOΣΕ. Γιάνναρη 5, Αθήνα 118 53 Τηλ. 210-3468268 Fax: 210-3467155e-mail: [email protected]

ΔIANEMETAI ΔΩPEAN(Tα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις των συγγραφέων τους)

ΣΥΛΛOΓOΣ ΛΑΣΙΘΙΩΤΩΝ ATTIKHΣ

«O ΔΙΚΤΑΙOΣ »� ΣΥNΔEΣMOΣ ΛAΣIΘIΩTΩN HPAKΛEIOY

«TO OPOΠEΔIO»�

Διοικητικό ΣυμβούλιοΤζομπανάκης Α. Πρόεδρος 6947199666

Δαμιανάκη Δ. Αντιπρόεδρος 6945573707

Βελεγράκης Ε.. Γ.Γραμματέας 6945235155

Φουκαρακης Ε. Ταμίας 6974000064

Μουδάτσου Χ. Εφορος 6974072405

Δολαψάκη Ε. 6978321800

Κουμαρτζη Α. 6944310250

Λαδομένος Μ. 6972016085

Μπιτσάκης Α. 2103622534

Παναγιωτάκης Γ. 6947721102

Πλατάκης Ε. 6938487558

Πλευράκης Δ. 6946461606

Σκουληκάρης Χ. 6934039036

Σφακιωτάκης Γ. 2102910704

Τζερμιά Μ. 6972307466

Εξελεγκτική ΕπιτροπήΠαντερμαράκης Γεώργιος

Παπαδάκης Εμμανουήλ

Πιταροκοίλης Ιωάννης

Διοικητικό Συμβούλιο

A’ Αντιπρόεδρος Δημήτριος Καλυκάκης 6944355173

Β’ Αντ/δρος Νικόλαος Τσαμάνδουρας 6932538890

Γενική Γραμματέας Μαρία Λαγκωνάκη6941668867

Αν. Γεν.Γραμ. Απόστολος Τζανάκης 6978185861

Ταμίας Κυπριωτάκη Μαρία 6975896717

Αν. Ταμίας Ελευθέριος Σπανάκης 6937218210

Έφορος Φουκαράκη Μαρία 6981847795

Αν. Έφορος Ιωάννης Σωμαράς 6989365168

Mέλος Στραταντωνάκης Κων/νος 6974866670

Μέλος Ιωάννης Πατεράκης

Μέλος Νικόλαος Τσικαλάκης

Εξελεγκτική Επιτροπή

Ζαμπετάκη Λήδα

Τζιράκης Εμμανουήλ

Χαλκιαδάκης Μιλτιάδης

Για συνδρομές του «ΔIKTAIOY»:

AΓPOTIKH TPAΠEZA 165 04 003041 29Για συνδρομές του «OPOΠEΔIOY»:

AΓPOTIKH TPAΠEZA 366 04 003218 17

} Μέλη

«TO ΛAΣIΘI»• ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2012 3

K Y P I O A P Θ P O

«ΤΟ ΛΑΣΙΘΙ»: Ένα Χρόνο Μετά

Με το ανά χείρας τεύχος το «ΛΑΣΙΘΙ»

εισέρχεται στο δεύτερο χρόνο της

έκδοσης του.

Ο αρχικός λόγος για τη σκέψη της έκδοσης

ενός κοινού εντύπου από όσο γίνεται περισ-

σότερα Λασιθιώτικα Σωματεία υπήρξε

κυρίως οικονομικός, ο επιμερισμός δηλαδή

των συνεχώς αυξανομένων δαπανών.

Από τη μια πλευρά τόσο το κόστος έκδοσης

και εκτύπωσης όσο και κυρίως τα έξοδα απο-

στολής των πάσης φύσεως εντύπων έχουν

τον τελευταίο χρόνο κατακόρυφα αυξηθεί.

Από την άλλη έχει διακοπεί κάθε είδους επι-

χορήγηση των Συλλόγων, η δε προθυμία των

μελών στη συμμετοχή των λειτουργικών τους

εξόδων, έχει μεγάλως αμβλυνθεί, αποτέλε-

σμα, τόσο της γενικής οικονομικής δυσπρα-

γίας, όσο και «της φυσιολογικής κόπωσης»,

που παρατηρείται σε όλα τα Σωματεία, μετά

μια μακρά περίοδο ακμής και μεγάλου ενθου-

σιασμού.

Είναι ευτύχημα που στη λογική αυτή υπή-

κουσαν τα Δ.Σ. των δύο μεγαλυτέρων Λασι-

θιώτικων Συλλόγων, του «ΔΙΚΤΑΙΟΥ» και του

Σ.Λ.Η. «ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ» και έτσι κατέστη δυνατή

η έκδοση του παρόντος κοινού εντύπου.

Παράλληλα έγινε εκκαθάριση των καταλό-

γων αποστολής, που είχαν παραμείνει ανενη-

μέρωτοι επί πολλά χρόνια, χωρίς φυσικά να

μας διαφεύγει, ότι και οι υπάρχοντες δεν

είναι πλήρεις, δεδομένου ότι και σήμερα

ακόμη το έντυπο αποστέλλεται σε άτομα που

δεν τα ενδιαφέρει, ενώ μένουν εκτός καταλό-

γου αποστολής πολλοί που θα επιθυμούσαν

και να το λαμβάνουν και ποκιλοτρόπως να το

στηρίξουν. Για το λόγο αυτό θα πρέπει και θα

καταβληθεί προσπάθεια να διορθωθούν τα

λάθη και οι παραλείψεις αυτές και σαυτό

φυσικά ουσιαστική είναι η συμμετοχή και το

ενδιαφέρον του καθενός από μας.

Με τον καιρό όμως φάνηκε και από πολ-

λούς έχει ένθερμα υποστηριχτεί ότι πέραν της

οικονομικής ανάγκης, που κατά κάποιο τρόπο

επέβαλε τη συνεργασία αυτή, η ιδέα της

έκδοσης ενός κοινού Λασιθιώτικου εντύπου

είναι πολύ προτιμωτέρα, από την έκδοση πολ-

λαπλών εντύπων που τις περισσότερες φορές

γίνονταν κουραστικά με το να αναπαράγουν

και επαναλαμβάνουν τα ίδια θέματα, που

βέβαια είναι κοινά για όλους μας και που

φυσικά μπορούν και καλύτερα και αποτελε-

σματικότερα να προβάλλονται από μια συνερ-

γασία και κοινή προσπάθεια.

Θα θέλαμε να επισημάνομε ότι το περιοδικό

με τη μορφή που ξεκίνησε και που εκδίδεται

σήμερα, αποτελεί απλά ένα πρωτόλειο και

στοιχειώδες δείγμα εκκίνησης και δεν μας δια-

φεύγει το γεγονός ότι μπορεί να γίνει πολύ

καλλίτερο και να αναβαθμιστεί τόσο ως προς

το μέγεθος, όσο και ως προς το επίπεδο και

το περιεχόμενο της ύλης του. Αυτό φυσικά

μόνο με την συλλογική συμμετοχή και προ-

σπάθεια όλων μας θα μπορέσει να επιτευχθεί.

Πιστεύομε ακράδαντα ότι οι Λασιθιώτεςκαι την πνευματική καλλιέργεια έχομε καιτην επάρκεια από κάθε άποψη διαθέτομε γιανα δημιουργήσομε ένα έντυπο, δεύτερο σεκανένα, που να αποτελεί πρότυπο και σημείοαναφοράς, αρκεί να το θελήσομε και νααγκαλιάσομε την ιδέα και τη προσπάθειααυτή.

Προσκαλούμε όλους τους Λασιθιώτες τόσο

τον καθένα ατομικά, όσο και όλα τα Συλλογι-

κά όργανα υπό μορφή Σωματείων και Πολιτι-

στικών Συλλόγων, να συστρατευθούν στη

συλλογική αυτή προσπάθεια και ιδέα, που

τόσο θα συμβάλει στη αλληλογνωριμία και τη

σύσφιγξη των μεταξύ μας σχέσεων.

Τέλος απευθύνομε παράκληση προς τη

Δημοτική Αρχή να αγκαλιάσει και να στηρίξει,

με όποιο τρόπο μπορεί, την ευγενή και φιλό-

δοξη αυτή προσπάθεια.

«ΤΟ ΛΑΣΙΘΙ»

(Σκέψεις για το μέλλον και τη προοπτική του)

«TO ΛAΣIΘI»• ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 20124

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΛΑΣΙΘΙΑύγουστος 2012:

Το Δημοτικό Συμβούλιο του Οροπεδίου Λασιθίου, κατά την συνεδρίασή

του στις 29 Μαρτίου 2012 ενέκρινε παμψηφεί την πρόταση απονομής

του τίτλου του Επίτιμου Δημότη στον διεθνούς φήμης Συγγραφέα, Καθη-

γητή, Ελληνιστή, Δημοσιογράφο, Ραδιοφωνικό σχολιαστή και ένθερμο

λάτρη του Λασιθίου κ. Παύλο Τζερμιά.

Η τελετή της ανακήρυξης θα γίνει την Κυριακή 5 Αυγούστου 11.00 π.μ. στην αίθουσα

τελετών «Αντώνιος Βορεάδης» του Δημαρχείου στο Τζερμιάδω.

Αναφορές για τον Παύλο Τζερμιά σελίδες 40-42

Ο Παύλος ΤζερμιάςΕπίτιμος Δημότης Οροπεδίου Λασιθίου

Όπως έχει θεσμοθετηθεί η βράβευση των μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου θα γίνει την

πρώτη μέρα των «ΔΙΚΤΑΙΩΝ» στο Ψυχρό και συγκεκριμένα την Παρασκευή 10 Αυγού-

στου τις 7.30 μ.μ.

Παραινετικό λόγο θα απευθύνει προς τους μαθητές ο κ. Τζερμιάς ο οποίος θα απονήμει

τα βραβεία.

Θα βραβευθούν οι αριστούχοι τόσο των Σχολείων του Τζερμιάδου όσο και αυτοί που

έχουν καταγωγή από το Λασίθι ανεξάρτητα από ποιό σχολείο προέρχονται. Παρακαλούμε

τα μέλη και τους φίλους των Συλλόγων να μας γνωστοποιήσουν ονόματα αριστούχων

μαθητών που γνωρίζουν ώστε να συμπεριληφθούν στο κατάλογο προς βράβευση.

Βράβευση των αριστούχων μαθητών

Την Παρασκευή 10 Αυγούστου στο πλαίσιο των

ΔΙΚΤΑΙΩΝ στο Ψυχρό και αμέσως μετά την βρά-

βευση των αριστούχων μαθητών θα γίνουν τα

εγκαίνια της έκθεσης ξυλογλυπτικής του ομότι-

μου καθηγητή Βιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης κ.

Μανώλη Στρατάκη, καταγωγή από τον Άγιο Κων-

σταντίνο. Η έκθεση αποτελεί ευγενική προσφορά

του κ. Στρατάκη προς τους συμπατριώτες του

Λασιθιώτες, ύστερα μάλιστα από την μεγάλη επι-

τυχία που σημείωσε στο Ηράκλειο από 5-13

Ιανουαρίου 2012.

Έκθεση Ξυλογλυπτικής στο Ψυχρό


ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΛΑΣΙΘΙΑύγουστος 2012:

•Δευτέρα 6 Αυγούστου

Γιορτή του Αφέντη Χριστού στον Άγιο Κωνσταντίνο

«ΔΙΚΤΑΙΑ 2012» στο Ψυχρό

Γιορτή της Ξεφουρνιάς στο Κάτω Μετόχι

•Σάββατο 11 Αυγούστου

Γιορτή Κολοκυθιού στον Αβρακόντε

«ΓΙΟΡΤΗ ΠΑΤΑΤΑΣ 2012» στο Τζερμιάδω

Φέτος στα πλαίσια του κύκλου ομιλιών ο Πολιτιστικός Σύλλογος θα έχει την τιμή να φιλοξενήσει

τον Παύλο Τζερμιά σε: «ΜΙΑ ΒΡΑΔΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΤΖΕΡΜΙΑ: Έτσι απλά χωρίς πρόγραμμα». Θα

ακολουθήσει μουσικό πρόγραμμα από την ομάδα του Αντώνη Χαραλαμπάκη καταγωγή από την

Πλάτη.

Η καθιερωμένη πια εκδήλωση που κάθε χρόνο σημειώνει μεγάλη επιτυχία με το κέφι που δημι-

ουργούν και τη χιουμοριστική διάθεση που έχουν οι Αβρακοδιανοί.

•10 Αυγούστου: - Βράβευση αριστούχων μαθητών

-Έκθεση ξυλογλυπτικής του καθηγητή Μανώλη Στρατάκη

•11 Αυγούστου: - Ομιλία Παύλου Τζερμιά: «Η ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ»

- Θεατρική παράσταση με το έργο «Ο ΣΚΑΝΔΑΛΙΑΡΗΣ ΥΠΗΡΕΤΗΣ» από το

«Θεατρικό Σχήμα 7» Ηρακλείου.

•12 Αυγούστου: - «ΔΙΚΤΑΙΟΙ ΑΓΩΝΕΣ 2012»

•14 Αυγούστου Κρητικό γλέντι με τον Μανώλη Αλεξάκη

•15 Αυγούστου Θεατρική παράσταση με το έργο «Ο ΣΚΑΝΔΑΛΙΑΡΗΣ ΥΠΗΡΕΤΗΣ» από το

«Θεατρικό Σχήμα 7» Ηρακλείου.

• 17 Αυγούστου: -Κρητική βραδιά με τον Γιώργη Παπαδάκη

-Έκθεση φωτογραφίας για την ιστορία της πατάτας στο Δημοτικό Σχολείο

• 18 Αυγούστου: Η Γλυκερία με το συγκρότημά της

• 18 Αυγούστου: Θεατρική παράσταση

Λόγω της συμμετοχής μου ως υποψηφίου βου-

λευτή στις εκλογές της 06 Μαΐου 2012 παρα-

καλώ να δεχτείτε την παραίτηση μου από Πρόε-

δρος του Συνδέσμου Λασιθιωτών Ηρακλείου «ΤΟ

ΟΡΟΠΕΔΙΟ»

Με την ευκαιρία θα ήθελα να ευχαριστήσω τα

μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων του Συνδέσμου

που συνεργάστηκα που με πίστη και αγάπη προς

το Λασίθι, αφιερώνοντας χρόνο από την προσωπι-

κή και οικογενειακή μας ζωή προσπαθήσαμε να

διατηρήσουμε την επικοινωνία του Συνδέσμου με

το Οροπέδιο ζωντανή.

Επίσης ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους

Λασιθιώτες και όχι μόνο, σε όλους εσάς, που μας

στηρίξατε είτε ηθικά με την συμμετοχή σας στις

εκδηλώσεις του Συνδέσμου είτε υλικά βοηθώντας

στην πραγματοποίηση των πάσης φύσεως δραστη-

ριοτήτων μας.

Παραμένοντας πάντα ενεργό μέλος προσπαθώ-

ντας για την ανάδειξη του Συνδέσμου ως πόλου

ένωσης και επικοινωνίας των Λασιθιωτών.

Με αγάπη και σεβασμό σε όλους εσάς

Κωνσταντίνος Στραταντωνάκης

Προς τον Σύνδεσμο Λασιθιωτών Ηρακλείου «ΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ»

Ανακοίνωση


Την Κυριακή 27

Μαΐου γιορτά-

στηκε με την

π ρ ο σ ή κ ο υ σ α

λαμπρότητα η 145η

επέτειος της Μάχης

του Λασιθίου, που

χαρακτηρίστηκε Από

τον Κων. Σφακιανάκη,

σαν “το σημαντικότε-

ρο πολεμικό γεγονός

της επανάστασης του 1866-1869, μετά το ολο-

καύτωμα του Αρκαδίου”.

Η επανάσταση 1886-1869 αποτελεί την

κορυφαία έκφραση του πόθου των Κρητικών

για ελευθερία και ένωση με την Ελλάδα. Η επα-

νάσταση αυτή απέδειξε τον εθνικό χαρακτήρα

του Κρητικού Ζητήματος και με τις διαστάσεις

που έλαβε απασχόλησε σοβαρά την ευρωπαϊκή

διπλωματία, ως σημαντική πτυχή του όλου

Ανατολικού Ζητήματος.

Η 10ήμερη μάχη στο Οροπέδιο εκφράζει τη

συνέχεια των ηρωϊκών αγώνων της περιοχής,

“μια πράξη πίστης στην ιστορία και στα ιδανικά

της Λευτεριάς, μια μεγάλη προσφορά στο

Θυσιαστήριο της αδούλωτης σκέψης, της ζωής

και των πνευματικών αξιών”.

Η ιστορική μάχη του Λασιθίου που αναγνωρί-

στηκε 140 χρόνια μετά (23 Απριλίου 2007) με

Προεδρικό Διάταγμα, αποκαθιστά την ιστορική

αλήθεια στην αιματοβαμμένη ιστορία της Κρή-

της. Στο παρελθόν αρκετοί υποτίμησαν τη συμ-

μετοχή του Λασιθίου στους αγώνες για την ανε-

ξαρτησία της Κρή-

της. Καλλιεργώ-

ντας έτσι την

εντύπωση πως η

Ανατολική Κρήτη

δεν είχε καμία

ουσιαστική συμβο-

λή στην απελευ-

θέρωση.

Η Μάχη του

Λασιθίου αποτελεί

το ιστορικό γεγονός που καταρρίπτει τις ανι-

στόρητες ερμηνείες όσων απαξίωσαν είτε από

σκοπιμότητα είτε από ημιμάθεια, τη συμβολή

της Ανατολικής Κρήτης στον αγώνα για ανεξαρ-

τησία κατά την Κρητική Επανάσταση.

Η Μάχη του Λασιθίου έδειξε ότι η Ανατολική

Κρήτη μπόρεσε να κρατήσει μια δεκαήμερη

μάχη με πολύ λίγα πολεμοφόδια και πολύ λίγη

ενίσχυση από το εξωτερικό, αντιμετωπίζοντας

ένα πολυάριθμο στρατό. Στη μάχη αυτή ανα-

δείχθηκαν κυρίως οι οπλαρχηγοί και οι άνθρω-

ποι των ανατολικών επαρχιών, δηλαδή του

Λασιθίου και εν μέρει της κεντρικής Κρήτης.

Έτσι επιβεβαίωσε και για τους ανθρώπους

της Δυτικής Κρήτης, ότι και στην Ανατολική,

υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι αντιμετωπίζουν

πάρα πολύ σοβαρά τον αγώνα της ανεξαρτη-

σίας και μπορούν να ανταποκριθούν στις στρα-

τιωτικές ανάγκες αλλά κυρίως και στις πολιτι-

κές.

Εφ. ΑΝΑΤΟΛΗ, Λ. Κουδουμογιαννάκης)

Η 10ήμερη Μάχη στο Οροπέδιο Λασιθίου

(20-30 Μαΐου 1867)


1962: Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο

Δικταίος: 50 χρόνια

Πρόεδρος:...............Μανωλόπουλος Κων/νος

Αντιπρόεδρος: ........Ανυφαντάκης Νικόλαος

Γεν. Γραμματέας: ....Χαραλαμπάκης Ιωάννης

Ταμίας: ....................Φουκαράκης Γεώργιος

Μέλη:......................Σταυρακάκης Ευθύμιος

Μπιτσάκης Μιχάλης

Πλατάκης Εμμανουήλ

Δανάη Χαλαμπαλάκη

Ιωάννης Αλεξάκης

Λαμπράκης Γεώργιος

Πετράκης Ελευθέριος

Μαρκόπουλος Εμμανουήλ

Δαμιανάκης Γεώργιος

Πλεύρης Γεώργιος


ΠΡΑΚΤΙΚΟΝ ΙΔΡΥΣΕΩΣ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ

Εν Αθήναις τη 2 Μαΐου 1962 έτους, οι κάτωθι υπογεγραμμένοιΈλληνες πολίται έχοντες τα κατά τον Νόμον 281/1914, ως ούτοςετροποποιήθη και των σχετικών διατάξεων του Αστικού Κώδικος,

προσόντα δια την ίδρυσιν σωματείου.

Αποφασίζομεν1.Ιδρύομεν σωματείον υπό την επωνυμίαν “Σύλλογος Λασηθιωτών

ο Δικταίος” ούτινος έδρα ορίζονται αι Αθήναι, σκοπός δε ο εν τω συνταχθέντι καταστατικώ αναγραφόμενος.

2.Ψηφίζομεν και εγκρίνομεν ως έχει το συνταχθέν Καταστατικόν,συγκείμενον εξ άρθρων είκοσι δύο (22), όπερ υπεγράψαμεν

συμφώνως τω άρθρω 79 του Αστ. Κώδικος.3.Εκλέγομεν ως προσωρινόν Διοικητικόν Συμβούλιον, όπως

μεριμνήση δια την κατά Νόμον αναγνώρισιν του σωματείου, τουςα. Κωνσταντίνον Μανωλόπουλον

β. Ιωάννην Χαραλαμπάκηνγ. Αντώνιον Πλεύρην

δ. Κωνσταντίνον Φαρσάρηνε. Γεώργιον Ξ. Φουκαράκην

στ. Νικόλαον Βογιάκηνζ. Μιχαήλ Μπιτσάκην

και αναθέτομεν εις αυτούς την προσωρινήν Διοίκησιν του Συλλόγου μέχρι αναδείξεως τακτικής Διοικήσεως.

Το παρόν πρακτικόν εγένετο εις διπλούν, υπογραφέν ως έπειται.



1)Κων/νος Μανωλόπουλος Συμβολαιογράφος – Δραγατσανίου αρ. 42)Εμμανουήλ Ι. Γαρυφαλάκης Στρατηγός ε.α. - Ευζώνων 133)Νίκος Ι. Χατζηγιάννης Δικηγόρος – Γλάδστωνος 24)Ευάγγελος ΒογιατζήςΔικηγόρος – Σταδίου 395)Δανάη Ι. ΧαλαμπαλάκηΔιδασκάλισσα – Χρ. Σμύρνης 1306)Γεώργιος Ευ.ΤαμιωλάκηςΑστυνόμος Α' – Παλιγενεσίας 47)Μιχ. ΜαρκογιαννάκηςΤαγματάρχης – Επταπυργίου 38)Ιω. Αρ. ΧαραλαμπάκηςΔιδάσκαλος – Καυκάσου 209)Εμμ. Σακελλάρης

Διδάσκαλος – Βρυάξιδος 610)Μιχ. Αν. ΜπιτσάκηςΥπάλληλος Υπηρ. Οικον. - Βασ. Γεωρ-γίου 3111)Ευθύμιος ΣταυρακάκηςΔικηγόρος – Εμμ. Μπενάκη 112)Εμμ. Φρ. ΣηφάκηςΑστυνόμος – Ζησιμοπούλου 15 (Π. Φάληρο)13)Νικολ. Κ. ΓερογιαννάκηςΚτηματίας – Βουλγαροκτόνου 33α14)Δημήτριος Β. ΣκυβαλάκηςΦοιτητής – Πτώου 715)Εμμαν. Ν. ΖαχαριάδηςΥπάλληλος Υπουργ. Γεώργ. Λεωφ. Ιωνίας 3416)Γεώργιος Ξεν. ΦουκαράκηςΤραπεζιτικός Υπάλλ. - Άνδρου 2β

17)Μιχαήλ Ι. ΠαναγιωτάκηςΔικηγόρος – Αιόλου 7818)Κων/νος Γ. ΦαρσάρηςΟικον. Έφορος – Δράκου 1719)Γεώργιος Ι. ΠλεύρηςΔικηγόρος – Ευπόλιδος 1420)Δημήτριος Κ. ΔολαψάκηςΣυνταξ. Αστυνομικός – Σταδίου 4121)Εμμ. Ζ. ΠλατάκηςΟδοντίατρος – Στρατ. Καλάρη 5922)Εμμ. Ζ. ΠατεράκηςΡάπτης – Κολοκοτρώνη 5923)Νικ. Εμμ. Βογιάκης Τμηματάρχης ΟΤΕ – Πλ. Κολιάτσου 424)Αντώνιος Εμμ. ΠλεύρηςΑστυνόμος Α' – Πίνδου 26 Χολαργός25)Μιχαήλ Ι. ΓαρυφαλάκηςΔικηγόρος – Αιόλου 96

ΠΙΝΑΞ

Ιδρυτικών μελών του “Συλλόγου Λασηθιωτών – Ο ΔΙΚΤΑΙΟΣ”



Πάνε τώρα δεκαετίες και χρήζει να το

μνημονεύσω, που μια ομάδα συμπα-

τριωτών Λασιθιωτών ξενιτεμένων στην

Αθήνα άρχισαν να αναζητούν την κρητική

συντροφιά και τα βιώματά τους σ' αυτό που

λέγεται Οροπέδιο Λασιθίου και λαχτάρησαν να

ξαναβρεθούν πολύ κοντά μεταξύ τους στο

χωριό αυτό, που ζούνε τώρα και που είναι η

Αθήνα και τα περίχωρά της.

Από τις συνομιλίες που

κάνανε μεταξύ τους προέκυ-

ψε και μια σκέψη, να ιδρύ-

σουν ένα Σύλλογο και μέσα

στο κοινό αυτό σκοπό όλα τα

σκέπτονταν και τα μελετού-

σαν, όσα τους ενδιέφεραν όχι

μόνο σαν άτομα και οικογέ-

νειες, αλλά και τι έπρεπε να

κάνουν και τι ανάγκες έχουν

αυτοί, που άφησαν πίσω τους

στην πατρίδα, στο Οροπέδιο,

και τι τους απασχολούσε και έχουν το χρέος να

τους βοηθήσουνε.

Και ήταν όλοι που συνομιλούσαν και συσκέ-

πτονταν, αξιόλογα στελέχη της κοινωνίας, επι-

τυχημένοι επιστήμονες, δημιουργημένοι επι-

χειρηματίες και επαγγελματίες με προοπτική

την άνοδο και την προκοπή, άρα είχαν και την

αξιοσύνη να βοηθήσουν.

Η ΑΠΟΦΑΣΗ πήρε τη θέση της σκέψης να

ξεκινήσει η δουλειά και να ιδρυθεί ο Σύλλογος

Λασιθιωτών Αθηνών και Περιχώρων και να

αποκτήσει υπόσταση και κύρος.

Το θέμα φούντωσε και ξεκίνησε η διαδικα-

σία. Τότε ο αείμνηστος Νίκος Χατζηγιάννης,

δικηγόρος και αργότερα συμβολαιογράφος, το

πήρε πολύ ζεστά και με όλη τη δυναμικότητα

και καταξίωση που διέθετε πήρε πάνω του όλη

τη διαδικασία που χρειζόταν. Μέρες και νύχτες

τα σκεπτόταν να τελειώσουν γρήγορα και να

πάρουν σάρκα και οστά τα όνειρά τους…

Έτσι γρήγορα παρουσίασε έτοιμα τα πάντα

και γρήγορα τα πάντα, χωρίς να υπολογίσει

ποτέ έξοδα, τρεξίματα και κόπο.

Επιτρέψατέ μου να τα καταγράψω όλα αυτά

γιατί τα ζούσα καθημερινά από κοντά και δια-

τηρώ έντονα όλες τις αναμνήσεις …

Ακολούθησε η ανάγκη σε οργάνωση και

Διοίκηση αυτού του Συλλόγου.

Οι περισσότεροι στάθηκαν πρόθυμοι να βοη-

θήσουν και ας είναι αείμνηστοι, γιατί οι περισ-

σότεροι σήμερα δεν υπάρ-

χουν.

Είναι αείμνηστοι !!! και αυτό

σαν λίγο φθάνει, αντί να αρχί-

σω ονόματα σε σειρά, γιατί

θα χρειαζόταν αρκετές γραμ-

μές, και είναι λίγο, γιατί του

καθενός η βοήθεια, μικρή ή

μεγάλη έχει το δικό της

βάρος και συνεπώς κάθε

τιμή, τους αξίζει. Πως κερδή-

θηκε και επέζησε αυτή η

δημιουργία το ξέρουν τα χρό-

νια της ζωής αυτού του Συλλόγου …

Ας υπογραμμίσουμε τον τίτλο του Σωματεί-

ου «ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΑΣΙΘΙΩΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ: Ο ΔΙΚΤΑΙΟΣ».

Τώρα πια ξεκίνησε με προσωρινό Διοικητικό

Συμβούλιο μέχρι να έρθει η ώρα να συνέλθουν

τα Ιδρυτικά ΜΕΛΗ και οι εγγεγραμμένοι, και να

ψηφίσουν για εκλογή Διοικητικού Συμβουλίου.

Ποιους εξέλεγαν και ποιός πλειοψήφισε δεν

τα αναφέρω, γιατί δεν πρέπει να θεωρηθεί κεί-

μενο και χώρος προβολής*.

Συγκροτηθήκαμε σε Σώμα, με αληθινή προ-

σευχή και ευχή όλων μας: Να πετύχουμε …

Τα προβλήματα έρχονταν ένα - ένα και

πάντα ζητούσαν λύση: Ο τόπος, το στέκι που

θα στέγαζε το Σύλλογο, σαν πόστο προσβάσι-

μο, κεντρικό, ελεύθερο, εξυπηρετικό και

τόσες άλλες λεπτομέρειες, που θα χρειάζο-

νταν.

Δόθηκε η λύση της εναλλαγής κάθε φορά

και αρχικά ο Σύλλογος φιλοξενήθηκε στο Γρα-

φείο του αείμνηστου Ευθύμιου Σταυρακάκη

δικηγόρου και στη συνέχεια στο Γραφείο του

Δανάη

1962

Δανάη

2012

ΔΙΚΤΑΙΟΣ: Γενέσεως το Ιστόρημα

Το «κύκνειο δημοσίευμα» της Δανάης Χαλαμπαλάκη(Το κείμενο αυτό γράφτηκε από την αξέχαστη Δανάη

λίγες μόνο εβδομάδες πριν μας αφήσει για πάντα)


αείμνηστου Μανωλόπουλου συμβολαιογρά-

φου, οπότε τελικά άρχισε η σκέψη της από-

κτησης ιδιόκτητης Στέγης!!!

ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΟΦΑΣΗ! Να αγοράσεις ένα Γρα-

φείο;!

Ο Σύλλογος έπρεπε να επιβληθεί όχι μόνο

σαν ύπαρξη και δράση αλλά και σαν οικονομι-

κή οντότητα … !!!

Οι Συνελεύσεις, οι υπολογισμοί κάθε χρονιάς

ήσαν αισιόδοξοι:

Γινόταν εκδηλώσεις, εκδρομές, επισκέψεις

χώρων, συμμετοχή παντού σε κάθε κρητική

παρουσία με οικονομική προσφορά των

μελών, ώσπου φθάσαμε και στις προσφορές

μελών για να ενισχυθεί ο Σύλλογος.

Έντονη δραστηριότητα, που προκαλούσε

ευνοϊκά σχόλια … Βγάλαμε και την εφημερίδα

«ΔΙΚΤΗ», που έφθασε ως τη Μακεδονία «Κλαδί

κλαδί το μάραθο γεμίζει το καλάθι»… λέει η

κρητική παροιμία.

Απέκτησαν ιδιόκτητο τηλέφωνο οι Δικταίοι

και όλο και δυνάμωναν … και η ιδέα αυτή τελι-

κά φούντωνε και ο Σύλλογος απέκτησε γρα-

φείο και μάλιστα σε κεντρικό σημείο των Αθη-

νών στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου 39 και

αργότερα αγόρασε και το διπλανό γραφείο και

τα ενοποίησε και έγινε αξιόλογο ευρύχωρο

γραφείο, που εξοπλίστηκε και έλαβε μορφή

και παρουσία επιβλητική και ΟΛΟΙ πρεπει να το

αγαπούμε και να το επισκεπτόμαστε, γιατί

είναι το σπίτι μας …, η ιδιοκτησία μας, μέσα

στην Αθήνα, που είναι ποτισμένο με πολύ

ιδρώτα, το ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΟ ΜΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟ μέσα

στην Αθήνα, που άλλοι Σύλλογοι δεν κατάφε-

ραν να μας μιμηθούνε.

Εκεί πια στην Αγίου Κων/νου 39, 2ος όρο-

φος, γίνονταν εκδηλώσεις, εορτές με χρώμα

πάντα λασιθιώτικο και κρητικό από συνήθειες

και έθιμα από χωριό έως μουσική και από προι-

όντα ως γλυκά του τόπου μας και των εορτών

μας.

Και γνώριζαν πάντα επιτυχία και με στοιχεία

επιμορφωτικά και για τη νεολαία.

Πολλές φορές έφθαναν για συμμετοχή και

από άλλα μέρη και γειτονικούς νομούς και

κάποτε έφθασαν λασιθιώτες ακόμη και από τη

Μακεδονία και όταν έφευγαν πάντα ενθουσια-

σμένοι με την ευχή να ξαναβρεθούμε.

Αλλά και ξένοι πια, όχι λασιθιώτες ή και κρη-

τικοί, έγιναν κοινωνοί σε τέτοιες εκδηλώσεις

και συνηθίζουν μέχρι σήμερα να τις θυμούνται

και να τις προτιμούν.

Πολλές φορές και οι επίσημοι της εξουσίας

μας τιμούσαν.

Πόση συγκίνηση αφήνουν ΟΛΑ ΑΥΤΑ μες στις

ψυχές μας .. Αργότερα το όνομα και μόνο του

Συλλόγου βοηθούσε να πληθαίνουν οι συμμε-

τοχές και απεφασίσθηκε οι μεγάλες εκδηλώ-

σεις του ΔΙΚΤΑΙΟΥ να γίνονται σε ΚΡΗΤΙΚΑ

ΚΕΝΤΡΑ για να είναι η εξυπηρέτηση η καλύτε-

ρη δυνατή.

Κουράγιο λοιπόν ΝΕΟΙ και ΝΕΕΣ μου να βρί-

σκεσθε πάντα κοντά στο ΔΙΚΤΑΙΟ και στις εκδη-

λώσεις του. Δεν θα το μετανιώσετε ποτέ!!!

Ο ΔΙΚΤΑΙΟΣ να ριζώσει μέσα στις καρδιές σας

γιατί μέσα εκεί φωτίζονται όλα τα όνειρα σας

χωρίς καταπίεση. Φεγγοβολεί μέσα εκεί η

αγάπη του χωριού σας και θα το νιώσετε αλη-

θινά πως «πατρίδα σαν τον ήλιο σου, ήλιος

αλλού δε λάμπει».

Όλοι μαζί : Γέροι, Νέοι δώσετε πάλι δύναμη

στο ΔΙΚΤΑΙΟ στα ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ και

στις δραστηριότητές του… Μην σας πιάσει

ποτέ η αμέλεια, η αδιαφορία και μην ξεστομί-

σετε ποτέ «Δεν βαριέσαι...» Αυτό θα είναι ένα

βαρύ φορτίο, που θα φέρνετε κάποτε στους

ώμους σας και κανένας δεν θα μπορεί να ανα-

σηκώσει, γιατί η φωνή θα βγαίνει από μέσα

σας και δεν θα ξεριζώνεται.

-Μια φωνή που ξεκινά από τα παλιά, φθά-νει στα σημερινά και εύχεται για το μέλλον…

-Μια Λασιθιώτισσα που αγάπησε τοΔΙΚΤΑΙΟ, τον πόνεσε, τον χάρηκε και τονκρατά για πάντα μέσα στην ψυχή της

Δανάη Χαλαμπαλάκη

*Σημείωση σύνταξης: Στις πρώτες εκλογές η

Δανάη είχε πλειοψηφήσει και μάλιστα με μεγάλη

διαφορά. Δεν διεκδίκησε όμως την προεδρία και

αυτό δείχνει την ανωτερότητα και την ανιδιοτελή

προσφορά της.

Στη μνήμη της πολυαγαπημένης μας Δανάης Χαλαμπαλάκη, τα ξαδέλφια της, Νίκος Φαρ-

σάρης και Γαλάτια Φαρσάρη - Κυμινά, κατέθεσαν το ποσό των 40 € για τον «ΔΙΚΤΑΙΟ» και

100 € για το Γηροκομείο Λασιθίου.

Εις μνήμην


Εκδήλωση στη μνήμη του

ήρωα των εθνικών αγώ-

νων του λαού μας του κρητι-

κού Στρατηγού Ιωάννη Σωτ.

Αλεξάκη ο οποίος ως Ανθυ-

πολοχαγός εισήλθε πρώτος

στη Θεσσαλονίκη κατά την

απελευθέρωσή της από τον

τουρκικό ζυγό την 26η Οκτω-

βρίου 1912 πραγματοποιήθη-

κε στις 16 Μαΐου στις 7:00 το

απόγευμα στην αίθουσα του

Δήμου Ηρακλείου (επί της

οδού Ανδρόγεω 2).

Διοργανωτές ήταν ο Πολιτι-

στικός Σύλλογος Εξω Ποτά-

μων Λασιθίου και οι συγγε-

νείς του αείμνηστου Στρατηγού.

Χαιρετισμό απεύθυναν οι Αντιστράτηγος

επί τιμή Ιωάννης Ηλία Αλεξάκης, εκ μέρους

των απογόνων του τιμωμένου ήρωα και Δημή-

τριος Κ. Καρατζάνης πρόεδρος του Δημοτικού

Συμβουλίου Ηρακλείου Κρήτης, ο Δήμαρχος

Μίνωα Πεδιάδος Ζαχαρίας

Καλογεράκης και ο Δήμαρχος

Οροπεδίου Λασιθίου Γιώργος

Μηλιαράς.

Μηνύματα απέστειλαν ο

Δήμαρχος του Δήμου Αριστο-

τέλη Χαλκιδικής Χρήστος

Πάχτας και ο Πρόεδρος του

«ΔΙΚΤΑΙΟΥ» Αντώνιος Τζο-

μπανάκης.

Ακολούθησαν ομιλίες του

Τίτου Ι. Αθανασιάδη δημοσιο-

γράφου, ιστορικού και συγγρα-

φέα με θέμα: «Ο Στρατηγός

Ιωάννης Σωτηρίου Αλεξάκης

και η εποχή του» και του π.

Υπουργού Κώστα Ι. Μπαντου-

βά με τίτλο «Ο Ιωάννης Σωτ. Αλεξάκης ως

παράγων του βενιζελισμού».

Ο συντονισμός της εκδήλωσης έγινε από τον

ιστορικό και συγγραφέα Γεώργιο Ι. Παναγιω-

τάκη.

Τον Στρατηγό Ιωάννη Αλεξάκη τον συνάντη-

σα για μία και μοναδική φορά στη ζωή μου, το

έτος 1979, κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης

του Συλλόγου Κρητών της Αθήνας προς τιμήν

του. Παρότι βρισκόμουν σε πολύ νεαρή ηλικία,

δεν ήταν δύσκολο για εμένα να κατανοήσω

εκείνη την εποχή, τη σημασία της στρατιωτικής

σταδιοδρομίας του και κυρίως την αξία της

προσωπικότητας του. Γνώριζα, ήδη, το όνομα

του μέσα από τις διηγήσεις του πατέρα μου

εξαιτίας του θαυμασμού που έτρεφε για εκεί-

νον όπως και για όλους τους επιφανείς συμπα-

τριώτες μας. Έτσι, δεν του δημιούργησε έκπλη-

ξη η επιθυμία μου, να τον συνοδέψω μαζί με τον

θείο μου στην εκδήλωση.

Τότε ήξερα ότι ο Στρατηγός είχε γεννηθεί

στους Ποτάμους του Οροπεδίου Λασιθίου. Γνώ-

ριζα για τις μεγάλες προσπάθειες που κατέβα-

λε όπως όλοι οι συνομήλικοι του να μορφωθεί

και να είναι χρήσιμος για την οικογένεια του,

για την συμμετοχή του στους απελευθερωτικούς

αγώνες του Έθνους, αλλά και τη βοήθεια που

προσέφερε στους συμπατριώτες του.

Παρόλα αυτά, η εντύπωση που μου προξένη-

σε η εκδήλωση ήταν πολύ μεγάλη.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον θαυμασμό που εκδή-

λωσαν προς το Στρατηγό άνθρωποι που μου

προκαλούσαν δέος όπως καθηγητές πανεπιστη-

μίου, επιστήμονες και άλλοι. Όλοι τον προσέγ-

γιζαν με ιδιαίτερο σεβασμό αναγνωρίζοντας τη

δύναμη της προσωπικότητας του και της σπου-

δαιότητας του έργου του. Μου είναι αδύνατο,

επίσης, να ξεχάσω τη στιγμή που τον χαιρέτησα

αντικρίζοντας τον για πρώτη φορά από κοντά.

Είδα έναν άνθρωπο με λεβέντικο παρουσιαστι-

κό και τα χαρακτηριστικά των σημαντικών

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ

ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΑΛΕΞΑΚΗ

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΟ ΙΩΑΝΝΗ ΑΛΕΞΑΚΗ


ανθρώπων της εποχής του. Σεμνός, χωρίς ίχνος

έπαρσης, εγκάρδιος και ευγενικός μαζί μου

παρόλο που ήμουν μικρός, μαθητής δημοτικού.

Ήταν χαμογελαστός προς όλους και τίποτε δεν

φανέρωνε ότι ο άνθρωπος αυτός είχε περάσει

όλες τις κακουχίες του πολέμου, είχε πολεμήσει

ηρωικά και είχε δει τους φίλους του να πεθά-

νουν δίπλα του.

Όταν, μετά από καιρό, πληροφορήθηκα το

θάνατο του ένιωσα θλίψη για την απώλεια ενός

τόσο σημαντικού ανθρώπου. Μεγαλώνοντας

δεν ξέχασα τον Στρατηγό Αλεξάκη και προ-

σπάθησα να μάθω περισσότερες λεπτομέρειες

για τη ζωή του.

Έμαθα, λοιπόν, ότι γεννήθηκε την εποχή που

η Κρήτη ήταν υπό την κατοχή των Τούρκων και

γνώρισε τι σημαίνει σκλαβιά. Επέλεξε ένα

επάγγελμα που θα τον βοηθούσε να συμβάλλει

στην ελευθερία των συμπατριωτών του και

πάντα πολεμούσε στην πρώτη γραμμή της

μάχης δίπλα στους συμπολεμιστές του, το

Τάγμα Κρητών που αποτελούσε τότε μία επίλε-

κτη μονάδα του Ελληνικού Στρατού. Δεν έλειψε

από κανέναν αγώνα του Έθνους. Από τους

Βαλκανικούς Πολέμους μέχρι τη Μάχη της

Κρήτης. Τραυματίστηκε πολλές φορές, όμως

δεν θεώρησε ότι αυτό ήταν αιτία για να απο-

στρατευτεί. Την αξία του την αναγνώρισαν και

οι Έλληνες και οι Σύμμαχοι, οι οποίοι τον τίμη-

σαν πολλές φορές για τις πράξεις του πέρα και

πάνω από το καθήκον. Η φύλαξη της τάξεως

στην ελεύθερη Θεσσαλονίκη και η απελευθέρω-

ση της Χαλκιδικής και του Αγίου Όρους είναι

κατορθώματα του Στρατηγού και των Κρητών

συμπολεμιστών του.

Εάν ο Στρατηγός είχε φονευθεί στο πεδίο της

μάχης το όνομα του θα γράφονταν στα ιστορι-

κά βιβλία δίπλα στο όνομα του Συνταγματάρχη

Αντωνίου Καμπάνη, του Ταγματάρχη Ιωάννη

Βελισσαρίου και τόσων άλλων ηρώων που πολέ-

μησαν ηρωικά και έπεσαν για την Πατρίδα

στους πολέμους αυτούς.

Όμως, αυτό ευτυχώς δε συνέβη, ίσως επειδή η

μοίρα έκρινε σωστά για μία σπάνια φορά και

δεν άφησε να χαθεί ένας τόσο άξιος άνθρωπος

τόσο νωρίς. Έμαθα, επίσης, ότι ο στρατηγός

έμεινε πιστός στους συντρόφους του μέχρι το

τέλος, από τον Ταγματάρχη Γεώργιο Κολοκο-

τρώνη, εγγονό του Γέρου του Μοριά και Διοι-

κητή του που σκοτώθηκε ενώ πολεμούσε δίπλα

του στη μάχη της Τζουμαγιάς (Ηράκλειας Σερ-

ρών) μέχρι τον τελευταίο στρατιώτη του.

Μετά τη λήξη του πολέμου, δεν επαναπαύτη-

κε στις δάφνες του αλλά επέλεξε να αφιερώσει

μεγάλο μέρος της ζωής του στην αποκατάσταση

πεσόντων συμπολεμιστών και να επιμεληθεί την

ανέγερση μνημείων στα πεδία των μαχών. Χάρη

σε εκείνον οι ήρωες αυτοί δεν χάθηκαν στη λήθη

του χρόνου. Ως ιστορικός συγγραφέας απέδωσε

γραπτώς όλα τα χαρακτηριστικά εκείνης της

επικής εποχής ώστε τα έργα του να θεωρούνται

σήμερα ως σημαντικά ιστορικά ντοκουμέντα. Η

Κρήτη δεν έλειψε από τις αναφορές του, άλλω-

στε έζησε και πολέμησε ανάμεσα σε Κρητικούς.

Η άξια των πράξεων του φαίνεται ακόμη στο

ότι ποτέ δεν επεδίωξε ανταλλάγματα και υλικές

αμοιβές.

Στα χρόνια που ακολούθησαν ο Στρατηγός

δεν ξεχάστηκε. Αυτό οφείλεται στους ανθρώ-

πους που τον εκτίμησαν όσο ήταν στη ζωή,

αλλά και στους συγγενείς του που είναι αντάξι-

οι του ονόματος που φέρουν. Η πραγματοποίη-

ση της εκδήλωσης στο Ηράκλειο είναι πολύ

σημαντική. Έφερε στη μνήμη όλων μας το έργο

του Στρατηγού, το οποίο δεν μπορεί να χωρέ-

σει σε λίγες γραμμές. Όσοι, όπως εγώ, είχαν την

τιμή και τη χαρά να τον γνωρίσουν δεν θα τον

ξεχάσουν ποτέ. Τώρα με την εμπειρία της ηλι-

κίας μου μπορώ να ερμηνεύσω τη συμπεριφορά

και την ψυχική διάθεση που είχε όταν τον είχα

δει. Καταλαβαίνω ότι ο Στρατηγός γνωρίζοντας

τα δεινά του πολέμου, ήξερε καλύτερα από τον

καθένα τα οφέλη της ειρήνης αλλά και της αγά-

πης προς τους συνανθρώπους του. Η σκληρότη-

τα και η μικροψυχία δεν βρήκαν ποτέ χώρο

στην καρδιά του.

Οι Κρητικοί του οφείλουν πολλά, όπως και ο

Σύλλογος μας, του όποιου υπήρξε από τα ιδρυ-

τικά μελή. Όχι, μόνο στη δύσκολη κατάσταση

που βιώνουμε ως χώρα, αλλά πάντοτε οι σπου-

δαίοι Κρητικοί του παρελθόντος έχουν θέση στη

ζωή μας. Μπορούμε και πρέπει να εμπνεόμα-

στε από ανθρώπους σαν τον Ιωάννη Αλεξάκη

που επέλεξαν το δρόμο της προσφοράς, της

σεμνότητας, της φιλοπατρίας, της Αρετής.

Εμμανουήλ Μ. Πλατάκης


Μιά μεγάλη Ελληνίδα, Κρητικιά, Λασιθιώτι-

σα, Ψυχριανή, μιά πραγματική πατριώτισ-

σα έφυγε από κοντά μας πρόσφατα. Ο,τι

και αν γράψει κανείς είναι λίγο για τη Δανάη. Είναι

υποχρέωσή μας να τιμήσουμε με λίγα λόγια τη μνήμη

της και να γράψουμε λίγες λέξεις για τη δασκάλα

που άφησε ανεξίτηλες μνήμες σε όσους είχαν την

τύχη να μαθητεύσουν στα σχολεία που υπηρέτησε.

Σμίλευσε χιλιάδες παιδικές ψυχές προς το δρόμο της

αρετής και ώθησε αναρίθμητους νέους στα σκαλιά

της επιτυχίας. Δεν είναι όμως μόνο οι αρετές της

στην επαγγελματική ενασχόληση της που επιβάλλουν

την αναφορά στο έργο της και στην προσφορά της.

Είναι η κοινωνική και ηθική της καταξίωση, είναι η

προσφορά στα κοινά, στούς εθνικούς και κοινωνι-

κούς αγώνες που είχε κάνει και όπου αλλού μπόρεσε

να προσφέρει.

Πάλεψε για το συμφέρον του τόπου μας με ανιδιο-

τέλεια και δε δίστασε να συγκρουστεί με οποιονδή-

ποτε νόμιζε ότι αντιστρατεύονταν τα συμφέροντα του

τόπου και το γενικότερο εθνικό συμφέρον. Για

παράδειγμα δεν ξεχνάμε τους αγώνες που έκανε για

τον τάφο του Αντωνίου Παπαδάκη στο Α’ Νεκροτα-

φείο Αθηνών, την προτομή του στο Πανεπιστήμιο και

τον αγώνα της να αναγνωριστεί η προσφορά του

μεγάλου αυτού ευεργέτη, που πάντα προσπαθούσε

να τον ανεβάσει στην θέση που έπρεπε και του ανήκε

σαν μέγας ευεργέτης, που κάποιοι σκόπιμα ή από

αμέλεια τον είχαν ξεχάσει ή αγνοήσει.

Η Δανάη, χαρισματική στο λόγο και πολυγραφό-

τατη, πάντα είχε να πεί και να γράψει ένα καλό λόγο

για όλους τους άξιους πατριώτες, φίλους και συγγε-

νείς. Ήταν πολλές φορές αιχμηρή και ασκούσε κρι-

τική με θάρρος και παρρησία σε κάθε τι που έκρινε

ότι προκαλούσε ζημιά στην κοινωνία και τον τόπο.

Όλη αυτή την προσφορά και δυναμική της παρουσία

στα δρώμενα μπορεί να την είχε έμφυτη εκ χαρακτή-

ρος, αλλά και η οικογενειακή δομή, οι πατρικές και

μητρικές καταβολές και νουθεσίες κατα τα παιδικά

της χρόνια, υπήρξαν καταλυτικές για τη διαμόρφωση

του ακέραιου χαρακτήρα της.

Γενήθηκε στις 31-8-1922 στο Ψυχρό Λασιθίου.

Ήταν η δεύτερη θυγατέρα του δασκάλου Ιωάννη

Χαλαμπαλάκη και της Καλλιόπης, το γένος Εμμ.

Καραβέλα.

Τελείωσε το Γυμνάσιο Νεαπόλεως με άριστα και

στη συνέχεια σπούδασε δασκάλα. Τέλειωσε την Ράλ-

λειο Παιδαγωγική Ακαδημία Πειραιώς με βαθμό

Άριστα και βραβεύτηκε από την Ακαδημία και τον

Δήμο Πειραιώς. Γράφτηκε στη συνέχεια και στην

Ιατρική Σχολή, όπου όμως δεν συνέχισε τις σπουδές

της λόγω του πολέμου και του θανάτου των γονέων

της.

Στη διάρκεια της κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική

Αντίσταση και τιμήθηκε με τιμητικό Δίπλωμα του

ΓΕΕΘΑ.

Διορίστηκε δασκάλα στη Ρίζα Ιεράπετρας. Υπηρέ-

τησε επίσης ως αποσπασμένη στο δημοτικό σχολείο

της Πλάτης, στον Άγιο Νικόλαο και μετά στην

Αθήνα. Στη διάρκεια της δικτατορίας μετατέθηκε

στα Μέγαρα Αττικής, από όπου και επανήλθε στην

Αθήνα.

Άτομο με έντονη προσωπικότητα, παρουσία και

δραστηριότητα, διακρίθηκε στο επάγγελμα του διδα-

σκάλου, αλλά και στον κοινωνικό και πολιτιστικό

χώρο των τόπων που υπηρέτησε. Μέλημά της η ξεχω-

ριστή, υποδειγματική σχολική εργασία, αλλά και η

επιμόρφωση του κοινού με την ίδρυση βιβλιοθηκών,

με διαλέξεις, συνέδρια κλπ. Δούλεψε στον Οδηγι-

σμό, τον Προσκοπισμό, σε διάφορα φιλανθρωπικά

σωματεία και εργάστηκε ιδιαίτερα για την προστα-

σία της υπαίθρου. Εργάστηκε ως διορισμένη στον

Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και δούλεψε στο έργο του

Ερυθρού Σταυρού. Έχει πλήθος από τιμητικές δια-

κρίσεις και εύφημες μνείες για το εν γένει έργο της,

με κάποιες από αυτές δημοσιευμένες ακόμα και στην

Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Δυναμικό και προοδευτικό στοιχείο στα συνδικα-

λιστικά όργανα των διδασκάλων, εξελέγετο με μεγά-

λη πλειοψηφία στους διδασκαλικούς συλλόγους των

περιφερειών όπου υπηρέτησε και αποτελούσε την

μόνη γυναίκα στα Συμβούλιά τους.

Ιδρυτικό μέλος του ΔΙΚΤΑΙΟΥ, τον οποίο υπο-

στήριξε με θέρμη. Εξελέγετο συνεχώς στο Διοικητι-

κό Συμβούλιο μέχρι τις αρχές της δικτατορίας, οπότε

της απαγορεύτηκε κάθε δραστηριότητα. Αγάπησε με

πάθος το Λασίθι και ο,τιδήποτε σχετιζόταν με αυτό.

Συνταξιοδοτήθηκε από το 2ο Δημοτικό Σχολείο

Ζωγράφου. Ως συνταξιούχος πάντως δεν αδράνησε,

αλλά συνέχισε να είναι πολύ ενεργό και δραστήριο

άτομο. Πάλεψε μέχρι το τέλος πολεμώντας την αδρά-

νεια και τις στρεβλώσεις του συστήματος που κατα-

σπαράζει τον πολίτη, χωρίς να το βάλει κάτω.

Μα σαν τα χρόνια κυλούσαν, η ροή του χρόνου

σταμάτησε ένα ανοιξιάτικο πρωινό. Η θλιβερή είδη-

ση μεταδόθηκε σ’όλους μας ότι η μεγάλη δασκάλα

και αρχόντισσα του Ψυχρού έδωσε την τελευταία

μάχη του μάταιου τούτου κόσμου και την έχασε. Τα

λουλούδια και η ανοιξιάτικη φύση που ύμνησε πολ-

λές φορές, την περίμεναν να την αγκαλιάσουν και να

την καλωσορίσουν στο Ψυχρό για την αιώνια γαλήνη.

Αλησμόνητη Δανάη, όλοι εμείς που σε γνωρίσαμε

από κοντά και είχαμε την τύχη να δεχθούμε τις συμ-

βουλές σου και τις διδαχές σου, ευχόμαστε να είναι

ελαφριά η γή που σε αγκάλιασε και που τόσο αγα-

πούσες.

Καλό Σου ταξίδι, θα Σε θυμόμαστε πάντα.

Ιω. Ξεζωνάκης - Ιω. Καραβέλας

ΔΑΝΑΗ ΧΑΛΑΜΠΑΛΑΚΗ: Η Αρχόντισσα του Ψυχρού


Το Καμπάνειο Ίδρυμα είναι αναμφίβολα το μεγαλύτερο και περισσότερο γνωστό από

τα ιδρύματα που αφορούν το Οροπέδιο Λασιθίου. Τόσο το ιστορικό της ίδρυσης του

και η στενή συγγένεια του ιδρυτή του Ιωάννη Καμπάνη με τον μεγάλο ευεργέτη του

Πανεπιστημίου Αθηνών Αντώνιο Παπαδάκη, όσο και η ομοιότητα των σκοπών τους, έχει

από την αρχή της σύστασης του δημιουργήσει μια έντονα φορτισμένη συσχέτιση ανάμεσα στα

δύο ιδρύματα και υψηλές προσδοκίες από τη δράση του. Ενώ όμως το Κληροδότημα Παπα-

δάκη ευτύχησε όχι μόνο να εκπληρώσει, αλλά και μεγάλως να υπερακοντίσει τους σκοπούς

και τα οράματα του εμπνευστή του, μεγάλου ανδρός, δεν συνέβη το ίδιο και με το Καμπά-

νειο, το οποίο στη μακρόχρονη πορεία του μόνο δυσκολίες, εμπόδια και κακοτυχίες έχει

συναντήσει.

Τον τελευταίο καιρό, μετά από μια μακρά περίοδο απραξίας, γίνεται μεγάλη προσπάθεια

για την ενεργοποίηση του και την κατά το δυνατόν εκπλήρωση των σκοπών του, τόσο με την

αξιοποίηση της επί μακρόν χειμαζομένης και αδρανούς περιουσίας του, όσο και με την ανα-

ζήτηση συνεργασίας με άλλους φορείς, υπό τις πολύ δύσκολες σημερινές συνθήκες που βρί-

σκεται το Οροπέδιο, μετά και την μεγάλη πληθυσμιακή αφαίμαξη των τελευταίων δεκαετιών.

Πρόσφατα η Δημοτική Αρχή, ανάμεσα στα σχέδια για την ανάπτυξη και την ανάδειξη των

μεγάλων συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής, έχει εκπονήσει, εκτός των άλλων και

μελέτη για την αξιοποίηση των κτιριακών εγκαταστάσεων του Ιδρύματος στο Ψυχρό, εντάσ-

σοντας την στα ειδικά προγράμματα της Περιφέρειας Κρήτης, για την ανάπτυξη των ορει-

νών περιοχών, τα οποία χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ και από τις μέχρι σήμερα επαφές

φαίνεται ότι η συνεργασία αυτή μεταξύ του Ιδρύματος και του Δήμου βρίσκεται σε καλό

δρόμο..

Για τον λόγο αυτό κρίναμε σκόπιμο να δώσομε μια λεπτομερή εικόνα της ιστορίας του

Ιδρύματος από της συστάσεως του μέχρι σήμερα για να γνωρίσουν όλοι την πολυκύμαντη και

εν πολλοίς κακότυχη, όπως προανέφερα, πορεία του.

Για το εγχείρημα αυτό δεν νομίζομε ότι υπάρχει καταλληλότερο πρόσωπο από τον ιστο-

ριοδίφη και βαθύ γνώστη του θέματος Πρόεδρο της Πνευματικής Εστίας Οροπεδίου Λασι-

θίου κ. Γιάννη Καραβαλάκη, ο οποίος με μεγάλη προθυμία αποδέχτηκε, όπως πάντα, τη

πρόσκλησή μας αυτή για να συμβάλλει με ένα ακόμη τρόπο στην καταγραφή της ιστορίας του

τόπου μας.

Ο Γιάννης Καραβαλάκης κατέχει όσο κανείς τα του Καμπανείου, όχι μόνο γιατί επί σειρά

ετών υπήρξε μέλος τη Δ.Ε., αλλά και γιατί όπως ο ίδιος έχει επανειλημμένα ομολογήσει

«πονάει» το Ίδρυμα και θα ήταν ευτυχής να δει επιτέλους να εκπληρώνεται η επιθυμία του

ευπατρίδη ιδρυτή του. Βέβαια τόσο ο ίδιος ο κ. Καραβαλάκης, όσο και άλλοι κατά καιρούς

έχουν ασχοληθεί και έχουν γράψει για το ίδιο θέμα, όμως η παρούσα συγγραφή θα αποτε-

λεί μια πλήρη επιτομή της ιστορίας του Ιδρύματος. Λόγω της εκτάσεώς του, το θέμα θα ανα-

πτυχθεί σε δύο συνέχειες, με το σημερινό πρώτο μέρος να αναφέρεται στα της ιστορίας του

Ιδρύματος, ενώ στο επόμενο θα ακολουθήσει λεπτομερής καταγραφή της διαχείρισης και της

δυσμενούς πορείας των περιουσιακών του στοιχείων, για να τεκμηριωθούν οι αιτίες της συρ-

ρίκνωσης τους.

Τον ευχαριστούμε θερμά, τόσο για την παρούσα ανεκτίμητη προσφορά, όσο και για τα

πολλά και πολύτιμα, που κατά καιρούς απλόχερα έχει προσφέρει στον τόπο.

Αντώνιος Τζομπανάκης

Πρόεδρος ΔΕ Καμπανείου Ιδρύματος

Κ Α Μ Π Α Ν Ε Ι Ο Ι Δ Ρ Υ Μ Α(Ο Μύθος και η Πραγματικότητα)



Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο επισκέπτης του Οροπεδίου Λασυθίου που

ενδιαφέρεται να επισκεφθεί το Δικταίον Άντρον,

μυθολογική γενέτειρα του Δία, μόλις

εγκαταλείψει την περιφερειακή οδό του

Οροπεδίου και πάρει την ανηφορική

παρακαμπτήριο που θα τον οδηγήσει

στο Τουριστικό Περίπτερο Ψυχρού, θα

περάσει δίπλα από ένα εντυπωσιακό

για μικρό χωριό κτιριακό συγκρότημα,

που οι ντόπιοι αποκαλούν «Πολυτε-

χνείο».

Το συγκρότημα αυτό, όπως παρου-

σιάζεται σήμερα, έχει σχήμα Π, στη

νότια πτέρυγα του οποίου στεγάζεται το

Παπαδάκειο σχολείο των «κοινών

γραμμάτων», κληροδότημα του Α.Φ.Παπαδάκη,

μεγάλου Εθνικού Ευεργέτου προς την γενέτειρά

του, το Ψυχρό, ενώ η βόρεια και η ανατολική πτέ-

ρυγα θα χρησιμοποιούνταν για την στέγαση του

Καμπανείου Πρακτικού Τεχνικού σχολείου, κληρο-

δότημα επίσης του Ιωάννου Καμπάνη, πρωτεξαδέλ-

φου του Α.Φ.Παπαδάκη προς το χωριό του. Πρό-

κειται δηλαδή για συστέγαση στο ίδιο κτιριακό

συγκρότημα ενός σχολείου «των κοινών γραμμά-

των» (βασικής εκπαίδευσης) και ενός πρακτικού

τεχνικού σχολείου εκμάθησης τεχνών (τεχνική

σχολή).

Ο χαρακτηρισμός του Καμπανείου σαν «Πολυτε-

χνείο», συναντάται για πρώτη φορά σε μια σειρά

άρθρων του Αντ. Βορεάδη στην εφημερίδα «Ηρά-

κλειον» του Ηρακλείου (25-11-1893 και επόμενα)

προφανώς δε ο συγραφέας θέλησε να συσχετίσει το

Τεχνικό Σχολείο του Ψυχρού με το ανώτατο τεχνικό

εκπαιδευτικό ίδρυμα, το Μετσόβειο των Αθηνών. Ο

όρος έγινε αποδεκτός, καθιερώθηκε και χρησιμο-

ποιείται από τους κατοίκους της περιοχής ακόμη

και σήμερα.

Η ιδέα για την δημιουργία του πρωτότυπου αυτού

εκπαιδευτικού συγκροτήματος, στο οποίο ισότιμα

θα συμμετείχαν η γενική και η τεχνική παιδεία, ανή-

κει στον μεγάλο οραματιστή, πατριώτη και Εθνικό

Ευεργέτη Α.Φ.Παπαδάκη, ο οποίος πίστευε ότι «η

Παιδεία είναι το ασάλευτο βάθρο της Αληθινής

Ελευθερίας» και «η εκμάθησις των τεχνών μαζί με

τα κοινά γράμματα συμβάλλει εις το ευ ζην και την

πολιτιστικήν ανάπτυξιν του ανθρώπου».

Όταν ο Παπαδάκης, μετά την απίστευτη προσω-

πική του περιπέτεια επέστρεψε στην Ελλάδα πλού-

σιος και σοφός τώρα, ίδρυσε με δικές του δαπάνες

και συντηρούσε στην γενέτειρά του ένα

αλληλοδιδακτικό σχολείο (1858), αργό-

τερα δε προέτρεψε τον πρωτεξάδελφό

του Ιωάννη Α. Καμπάνη να διαθέσει την

περιουσία του για να ιδρύσει ένα Πρα-

κτικό Τεχνικό Σχολείο(1874) δίπλα στο

δικό του, το οποίο κατά κάποιο τρόπο

και θα συμπλήρωνε.

Για να εκτιμηθεί σωστά η αξία της

προτροπής Παπαδάκη, ας δούμε με ποιο

τρόπο οι νέοι μιας άλλης εποχής μάθαι-

ναν μια τέχνη, κατά μαρτυρία ενός παλι-

ού «μαστόρου»: «Για να μάθω την τέχνη

ο πατέρας μου πλήρωσε 100 λοϊγκια (χρυσά εικοσό-

φραγκα) στον μάστορα... έμενα στο σπίτι του

μαστόρου... κοιμώμουνα κάτω από μια σκάλα...

έκανα όλα τα μπασοδούλια του σπιτιού… εγώ βαρο-

κοπούσα μόνο. Δεν μούδειχνε πράμα… έκλεβα με

το μάτι ό,τι μπορούσα… ο ίδιος ο μάστορας ήταν

σκληρός…πολλές φορές με καταχέριζε. Συχνά και

το φαί ήτανε λιγοστό. Εγώ όμως έκανα υπομονή και

στα 4 χρόνια πήρα το τεστίρι και άνοιξα δικό μου

μαγαζί». Με τέτοιους όρους και κάτω από τέτοιες

συνθήκες τα παιδιά πήγαιναν σε κάποιο μάστορα

για να μάθουν μια τέχνη.

Ξαφνικά, σε ένα μικρό και απομονωμένο Κρητι-

κό χωριό παρουσιάζεται ένα κληροδότημα που

εντυπωσιάζει για τις πρωτοποριακές για την εποχή

του ιδέες, σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευ-

ση των νέων. Αντί της απαίτησης καταβολής διδά-

κτρων στο «μάστορα», η εκπαίδευση θα προσφερό-

ταν δωρεάν. Αντί των απίστευτα σκληρών συνθη-

κών «φιλοξενίας» που παρείχε ο «μάστορας», οι

εκπαιδευόμενοι θα διέμεναν και θα διατρέφονταν

σε ειδικούς για τον σκοπό αυτό χώρους, μέσα στο

εκπαιδευτήριο. Και τέλος μια πραγματικά εντυπω-

σιακή πρόβλεψη του κληροδότου, σχετικά με τα

είδη που θα κατασκευάζονταν στο σχολείο κατά την

εκπαιδευτική διαδικασία, όπως π.χ. σκαπέτια,

μανάρες, λούρα, σκάφες, σοφράδες, πιατοθήκες,

στιβάνια κ.λ.π. και τα οποία όπως ήταν λογικό θα

πουλιόνταν στο κοινό. «Το προκύπτον κέρδος εκ

της εκποιήσεως των κατασκευαζομένων έργων εν

τω ιδρυθησομένω τεχνικώ Σχολείω, μετά την αφαί-

ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ

ΤΟ «ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ» ΤΟΥ ΨΥΧΡΟΥΓράφει ο Γιάννης Καραβαλάκης

Μέρος Α’


ρεσιν της αξίας του υλικού και των λοιπών δαπα-

νών, θέλει διανέμεσθαι αναλόγως υπό της ενταύθα

Επιτροπής εις τους εκμανθάνοντας μίαν τουλάχι-

στον των ανωτέρω τεχνών, κατά την αποφοίτησίν

των εκ του ανωτέρω σχολείου, προτιμωμένων αύθις

των γινωσκόντων τα κοινά γράμματα και επιμελέ-

στερον εκμαθόντων μίαν τουλάχιστον των ανωτέρω

τεχνών …».

Προέβλεψε δηλαδή ο συντάκτης της Διαθήκης ότι

ο απόφοιτος του τεχνικού σχολείου δηλ. ο καινούρ-

γιος τεχνίτης, θα ενισχύεται με κάποιο χρηματικό

ποσό από το ίδιο το σχολείο, για να αγοράσει τα

βασικά εργαλεία της δουλειάς του και τις πρώτες

ύλες για την άσκηση του επαγγέλματός του.

Και στο σημείο αυτό, όπως και σε άλλα σημεία

του καταπληκτικού αυτού κειμένου, παρατηρούμε

μια ευνοϊκή μεταχείριση αλλά και υλική αμοιβή α)

«των γινωσκόντων τα κοινά γράμματα» και β) «των

επιμελέστερον εκμαθόντων μίαν τουλάχιστον των

ανωτέρω τεχνών», δηλ. της επιμέλειας που επιδει-

κνύουν οι διδασκομένοι.

Το ιστορικό της ίδρυσης και της πορείας στον

χρόνο του πρωτοποριακού για τους σκοπούς και την

οργάνωση κληροδοτήματος του Ι.Καμπάνη, του

επωνομαζομένου και Πολυτεχνείου, θα εξετάσουμε

στη συνέχεια.

Πριν προχωρήσουμε όμως στην εξέταση του

θέματός μας ας προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε την

ζωή και την δράση των συντελεστών της δημιουρ-

γίας του κληροδοτήματος, ειδικότερα δε των :

α) Αντωνίου Φ. Παπαδάκη, μεγάλου πατριώτου

και οραματιστού, που συνέλαβε και υλοποίησε την

ιδέα ενός πρωτοποριακού εκπαιδευτικού συγκροτή-

ματος στην γενέτειρά του, το Ψυχρό Λασυθίου

β) Ιωάννου Α. Καμπάνη, πρωτεξαδέλφου του

Αντωνίου, χορηγού των υλικών μέσων για την

σύσταση του κληροδοτήματος και

γ) Εμμ. Δ. Γαλανάκη, συγχωριανού των δύο

προηγουμένων, του μακροβιότερου διαχειριστού

του κληροδοτήματος Ι. Καμπάνη, ο οποίος με την

διαθήκη του άφησε ολόκληρη την περιουσία του στο

κληροδότημα Καμπάνη, καταστάς με την ενέργειά

του αυτή ο μεγαλύτερος ευεργέτης του.

Περισσότερα στοιχεία για τους τρεις πρωταγωνι-

στές θα βρει ο αναγνώστης στην μονογραφία του

υπογράφοντος, με τίτλο «Ευεργέτες από το Οροπέ-

διο Λασυθίου» έκδοση Πνευματικής Εστίας Οροπε-

δίου Λασυθίου, Τζερμιάδω 2008.

1)ΑΝΤΩΝΙΟΣ Φ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

(ΚΑΜΠΑΝΗΣ), 1811-1878

Η ιστορία του Αντ. Φ. Παπαδάκη ( Α.Φ.Π) και

της οικογένειάς του, μια

συγκλονιστική ιστορία

που διαδραματίστηκε στο

Λασύθι τα πρώτα χρόνια

της Επανάστασης του ’21,

μοιάζει περισσότερο με

μυθιστόρημα παρά με

πραγματικό γεγονός.

Όμως πολλές φορές η ζωή

δημιουργεί τέτοιες κατα-

στάσεις που ξεπερνούν

και την πιο ζωηρή φαντα-

σία.

Ο Α.Φ.Π.γεννήθηκε

στο Ψυχρό το 1811 και ήταν γιός του παπα Φραγκι-

ού Καμπάνη.

Όταν οι Τούρκοι πάτησαν το Λασύθι τον Ιανου-

άριο του 1823, η επταμελής οικογένεια του παπά

Φραγκιού αιχμαλωτίστηκε. Για την τύχη των αιχμα-

λώτων υπάρχουν πολλές εκδοχές. Βέβαιο είναι ότι ο

παπάς εσφάγη και τα παιδιά, τουλάχιστον τα μεγα-

λύτερα, πουλήθηκαν σαν σκλάβοι. Από τα πέντε

παπαδοπαίδια, θύματα της τουρκικής θηριωδίας

που συνόδευε την καταστολή του Μεγάλου Σηκω-

μού του ’21, δύο τουλάχιστον θα επιζήσουν και θα

παίξουν αργότερα πρωταγωνιστικό ρόλο στην άλλη

μεγάλη Επανάσταση του 1866-69, αλλά (άσχημο

παιγνίδι της μοίρας) τοποθετημένοι σε εχθρικά

μεταξύ τους στρατόπεδα. Ο ένας, ο Αντώνης, βασι-

κό μέλος και ψυχή της Κεντρικής Υπέρ των Κρητών

Επιτροπής των Αθηνών, που βοηθούσε και κατηύ-

θηνε την Επανάσταση. Ο άλλος, ο Μανώλης, γνω-

στός τώρα με το τουρκικό του όνομα Ισμαήλ Σελίμ

Πασάς, στρατηγός, επικεφαλής εκστρατευτικού

σώματος, ήρθε στην Κρήτη να βοηθήσει στην κατα-

στολή της Επανάστασης των ομόαιμών του, την

οποία με όλες του τις δυνάμεις υποστήριζε ο αδελ-

φός του!!

Αλλά ας γυρίσουμε πίσω στην εξιστόριση της

ζωής του Αντώνη.

Μετά την αιχμαλωσία του πουλήθηκε σαν σκλά-

βος. Τον αγόρασε κάποιος Τούρκος πασάς και τον

έφερε στην Κωνσταντινούπολη. Στην Πόλη έζησε

λίγα χρόνια, εωσότου κατόρθωσε να δραπετεύσει

και να έλθει στην Οδησσό. Εκεί γνωρίστηκε με τον

κόμητα Στούρτζα, ο οποίος τον βοήθησε να μορφω-

θεί και στη συνέχεια τον προσέλαβε στην υπηρεσία

του σαν επιστάτη των κτημάτων του στην Βεσσαρα-

βία, όπου απέκτησε μεγάλη περιουσία.

Ταξίδευε συχνά στην ελεύθερη Ελλάδα και γύρω

στα 1850 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, όπου

ασχολήθηκε με χρηματιστηριακές εργασίες και κτη-

ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑ Μέρος Α’

A. Παπαδάκης

Ο Εμπνευστής νους


ματικές συναλλαγές, αυξάνοντας σημαντικά την

περιουσία του, ώστε σε μικρό διάστημα να εξελι-

χθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους επιχειρηματίες

της πρωτεύουσας. Παράλληλα με την επαγγελματι-

κή του δραστηριότητα, ο Αντώνιος ενδιαφέρθηκε

ζωηρά και για τα γενικότερα προβλήματα που απα-

σχολούσαν την ιδιαίτερή του πατρίδα, την προσφιλή

του Μητρίδα, όπως αποκαλούσε την Κρήτη. Έχο-

ντας ο ίδιος μεγάλη μόρφωση, πίστευε πως η ελευ-

θερία, η πρόοδος και η ευημερία της πατρίδας θα

επιτευχθούν με την παιδεία του λαού. Κάνοντας

πράξη το πιστεύω του αυτό, ίδρυσε από το 1858 και

συντηρούσε επί 29 χρόνια μέχρι το θάνατό του ελλη-

νικό αλληλοδιδακτικό σχολείο στην γενέτειρά του.

Αργότερα πρότεινε στον εξάδελφό του Ιωάννη

Καμπάνη κι’ εκείνος δέχτηκε να διαθέσει την περι-

ουσία του για την σύσταση στο Ψυχρό ενός τεχνικού

σχολείου δίπλα σ’ εκείνο που ο ίδιος είχε ιδρύσει

εκεί. Έτσι, παράλληλα με την διδασκαλία των κοι-

νών γραμμάτων, που πρόσφερε δωρεάν το Παπα-

δάκειο, οι νέοι της περιοχής θα μπορούσαν να

μάθουν επίσης δωρεάν, στο Καμπάνειο Τεχνικό

Σχολείο Ψυχρού, κάποια τέχνη που θα τους επέτρε-

πε να ζήσουν καλύτερα. Έναν αιώνα, λοιπόν, πριν

η ελληνική πολιτεία καθιερώσει την δωρεάν παι-

δεία και την τεχνική εκπαίδευση, ο Αντώνιος Φ.

Παπαδάκης είχε διείδει την αξία των και είχε προ-

βλέψει την εφαρμογή των στο πρότυπο εκπαιδευτή-

ριο που είχε οραματισθεί για το χωριό του.

Μετά την μόνιμη εγκατάστασή του στην Αθήνα, ο

Α.Φ.Π. ενδιαφέρθηκε για την τύχη τυχόν επιζώντων

συγγενών του. Ζήτησε από τον εξάδελφό του

Ι.Α.Καμπάνη να μεταβεί στην Αίγυπτο και να ελέγ-

ξει μια πληροφορία, σύμφωνα με την οποία ένας

αδελφός του ζούσε εκεί, κατέχοντας μάλιστα μεγά-

λη θέση. Και εάν η πληροφορία ήταν σωστή να τον

πείσει να επιστρέψει στην Ελλάδα, όπου εκείνος

είχε τα μέσα να ζήσουν άνετα τα δύο αδέλφια μαζί.

Όπως διαπίστωσε ο Καμπάνης, οι πληροφορίες

του Α.Φ.Π. ήταν σωστές. Ο αδελφός του ζούσε

πράγματι εκεί, αλλά είχε αλλαξοπιστήσει, γνωστός

τώρα με το όνομα Ισμαήλ Σελίμ Πασάς, έφερε το

βαθμό του Φερίκ (αντιστράτηγου) και κατείχε

μεγάλη θέση στην Αιγυπτιακή Διοίκηση.

Τα επιχειρήματα του Καμπάνη δεν στάθηκαν

ικανά να πείσουν τον εξισλαμισθέντα συγγενή του

να επιστρέψει στην πατρίδα του. Αντίθετα επείσθη

ο ίδιος να παραμείνει στην Αίγυπτο, όπου με την

υποστήριξη του πασά δημιούργησε αξιόλογη περι-

ουσία, την οποία διέθεσε αργότερα για την ίδρυση

του Καμπανείου Τεχνικού Σχολείου.

Κατά την διάρκεια της μεγάλης Κρητικής Επανά-

στασης του 1866-69 ο Α.Φ.Π. εργάσθηκε με ζήλο

για την επιτυχία της και πρόσφερε σημαντικά χρη-

ματικά ποσά για την ενίσχυσή της. Μια προσφορά

του μόνο αφορούσε την αγορά 2000 όπλων Σασεπό,

προέλευσης Μάντσεστερ Αγγλίας, ενώ είχε διαθέ-

σει τα σπίτια του στην Αθήνα για την στέγαση των

Κρητών προσφύγων.

Και ενώ ο Αντώνιος αγωνιζότανε με όλες τις

δυνάμεις του για την νίκη των Ελλήνων, ο αδελφός

του Ισμαήλ Σελίμ Πασάς, κατέχοντας τώρα το αξίω-

μα του Υπουργού των Στρατιωτικών της Αιγύπτου,

ερχόταν στην Κρήτη επικεφαλής εκστρατευτικού

σώματος 23.500 ανδρών για να βοηθήσει τον Σουλ-

τάνο στην καταστολή της Επανάστασης. Έτσι τόφε-

ρε η μοίρα τα δυο παιδιά του παπά Φραγκιά από το

Ψυχρό να βρεθούν αντιμέτωποι, αγωνιζόμενοι ο

ένας εναντίον του άλλου. Όταν δε ο Ισμαήλ έχασε

την ζωή του στη Μάχη του Λασυθίου τον Μάιο του

1867, πολεμώντας στην ίδια την γενέτειρά του και το

γεγονός γνωστοποιήθηκε στην Κεντρική Επιτροπή

που συνεδρίαζε εκείνη την ώρα, να πώς αντέδρασε

ο αδελφός του: «επί τω ακούσματι τούτω ο μέγας

πατριώτης Παπαδάκης, μέλος της Επιτροπής, ωχριά

και πίπτων επί του ανακλήτρου κλαίων και οδυρό-

μενος εκραύγαζε : «Δυστυχής εγώ. Ίσως εφονεύθη

εξ ενός των αποσταλέντων υπ’ εμού όπλων». Ήτο ο

αδελφός του.

Η πικρία που δοκίμασε ο Αντώνιος από την απο-

τυχία του αγώνα και ο θάνατος του αδελφού του

εκλόνισαν σοβαρά την υγεία του και περιόρισαν την

δραστηριότητά του. Απεβίωσε στις 28.12.1878 σε

ηλικία 67 ετών.

Πότε εγκατέλειψε ο Α.Φ.Π. το οικογενειακό

επώνυμο Καμπάνης και υιοθέτησε το Παπαδάκης,

δηλωτικό της πατρικής ιδιότητας, δεν είναι γνωστό.

Γνωρίζουμε όμως ότι τουλάχιστον από το 1846 χρη-

σιμοποιεί το δεύτερο αυτό επώνυμο στα επίσημα

έγγραφα που υπογράφει.

Η ζωή του υπήρξε λιτή. Ζούσε μόνος και ελάχι-

στα μετείχε στην κοσμική ζωή της πρωτεύουσας.

Στην μεγάλη καρδιά του, που την γέμιζε η Ελλάδα,

δεν υπήρξε θέση για γυναίκα. Αγάπησε με πάθος

την πατρίδα και ανάλωσε την ζωή και την περιουσία

του για την ευημερία και την πρόοδό της. Έθεσε

σαν σκοπό της ζωής του την απελευθέρωση της ιδι-

αίτερης πατρίδας του της Κρήτης, χωρίς όμως να

ευτυχήσει να δει πραγματοποιούμενο το όνειρό του.

Αυτή με λίγα λόγια υπήρξε η μυθιστορηματική

ζωή του Αντωνίου Φ. Παπαδάκη, που έφυγε γυμνό

και ξυπόλυτο σκλαβάκι από το Ψυχρό και επέστρε-

ψε λίγα χρόνια αργότερα, Μεγάλος Εθνικός Ευερ-

γέτης στην Αθήνα.

ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑΜέρος Α’


Το κληροδότημα Α. Φ. Παπαδάκη

προς το Εθνικόν Πανεπιστήμιον

Η από 8 Ιουλίου 1868 ιδιόγραφη διαθήκη του

Α.Φ.Παπαδάκη δημοσιεύτηκε στις 30.12.1878 και μ’

αυτήν ο δωρητής κατέστησε γενικόν κληρονόμο του

το Εθνικόν Πανεπιστήμιο, παραγγέλοντας σ’ αυτό

από την πρόσοδον της περιουσίας του να σπουδά-

ζουν δωρεάν σ’ αυτό δέκα νέοι απ’ όλη την Ελλάδα.

Σύμφωνα με την απογραφή που ακολούθησε η κλη-

ρονομουμένη ελευθέρα και δούλη περιουσία εκτι-

μήθηκε σε ύψος 1.105.992 δραχ. δηλ. λίγο μικρότε-

ρο από το ενεργητικό της Εταιρείας Αεριόφωτος

Αθηνών, που έφθανε στο ποσό των 1.672.457 δραχ.

Σήμερα η αξία της περιουσίας Παπαδάκη έχει

αυξηθεί σημαντικά και κατά συνέπεια μεγαλύτερος

είναι ο αριθμός των χορηγουμένων υποτροφιών.

Το κληροδότημα Παπαδάκη αποτελεί κεφάλαιο

αυτοτελούς διαχείρισης από την υπόλοιπη περιου-

σία του Πανεπιστημίου.

Ο Παπαδάκης είναι ο μεγαλύτερος Ευεργέτης

του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Ηπειρώτης Ι.

Δόμπολης μεγαλος επίσης ευεργέτης του Πανεπι-

στημίου, εγκατεστημένος στην Ρωσία και φίλος του

Καποδίστρια, άφησε επίσης την περιουσία του, που

απετελείτο από 232.857 αργυρά ρούβλια (1.257.254

δραχ.), κατατεθειμένα στην Ρωσική αυτοκρατορική

Τράπεζα . Δυστυχώς από το παραπάνω ποσό ένα

μικρό μόνο μέρος περιήλθε στο Ελληνικό δημόσιο,

γιατί το υπόλοιπο εξωφλήθη με ρωσικά χρεόγραφα,

τα οποία μετά την επικράτηση των Σοβιετικών έχα-

σαν την αξία των. Κατά συνέπεια μπορεί η κληρο-

νομιά Δόμπολη να ήταν ελαφρά μεγαλύτερη, αλλά

ευρισκομένη στο εξωτερικό δεν κατέστη δυνατόν να

εισπραχθεί, ενώ εκείνη του Παπαδάκη, ευρισκομέ-

νη στην Ελλάδα, εισπράχθηκε στο ακέραιον.

Το Παπαδάκειο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο

Το σχολείο αυτό ιδρύθηκε το 1858 στην γενέτειρα

του Παπαδάκη και στεγάστηκε σε διάφορα ιδιωτικά

κτίρια. Πρώτος δάσκαλος που δίδαξε σ’ αυτό ήταν ο

ιερομόναχος Μεθόδιος Περάκης από την Πλάτη,

μετέπειτα ιδρυτής και πρώτος ηγούμενος Βιδιανής.

Το σχολείο λειτούργησε επί 20 χρόνια δαπάναις του

Παπαδάκη μέχρι το θάνατό του (1878).

Άλλοι δάσκαλοι που δίδαξαν στο Παπαδάκειο

ήταν ο Αντ. Βορεάδης, ο Εμμ. Μηλιαράς, ο Πέτρος

Γαλανάκης κ.ά

Λίγα χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας του

Παπαδάκειου, το έτος 1862, άρχισε η ανέγερση του

κτιρίου, στο οποίο θα εγκαθίστατο. Κατά την Μάχη

του Λασυθίου στις 20 Μαϊου 1867 η ανέγερση του

κτιρίου είχε προχωρήσει, αφού οι Τούρκοι κατέφυ-

γαν εκεί για να προστατευθούν. Η ανέγερση του

διδακτηρίου είχε αρκετά προχωρήσει, αλλά μετά το

θάνατο του Παπαδάκη εγκαταλήφθηκε από το

Πανεπιστήμιο και το κτίριο αποπερατώθηκε δαπά-

ναις του Καμπανείου το έτος 1887.

Το Παπαδάκειο διέκοψε την λειτουργία του το

1982.

ΙΙ. ΙΩΑΝΝΗΣ Α. ΚΑΜΠΑΝΗΣ

Ο Ιωάννης Α. Καμπά-

νης είναι ο κληροδότης

που άφησε την περιουσία

του για να ιδρυθεί στην

γενέτειρά του ένα Πρα-

κτικό Τεχνικό Σχολείο.

Γυιός πολυμελούς

οικογενείας (5 αδελφοί

και 1 κόρη) γεννήθηκε

στα 1830 στο Ψυχρό

Λασυθίου. Για τα παιδι-

κά του χρόνια δεν υπάρ-

χουν πληροφορίες. Έφη-

βος εγκατέλειψε το χωριό

του και μετέβη στα Χανιά

κοντά σε κάποιο θείο του γιατρό ονόματι Ζερβάκη,

από τον οποίο πήρε κάποιες πρακτικές γνώσεις

ιατρικής. Γύρω στα 1855 εγκατέλειψε τα Χανιά και

εγκαταστάθηκε στην Ιεράπετρα, όπου ασκούσε το

επάγγελμα του πρακτικού γιατρού.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1860, ο Καμπάνης επι-

σκέπτεται την Αίγυπτο, πιθανότατα κατόπιν παρα-

κλήσεως του Αντωνίου, για να ερευνήσει το ενδεχό-

μενο εάν κάποιος από τους εκεί διαπρέποντες

πασάδες είναι Έλληνας, ενδεχομένως δε και συγ-

γενής του.

Στην Αίγυπτο ο Καμπάνης διαπίστωσε πραγματι-

κά ότι ένας διάσημος πασάς, ο Ισμαήλ Σελιμ πασάς,

ο αποκαλούμενος και «Γκιριτλή» δηλ. Κρητικός, δεν

ήταν άλλος από τον Μανώλη Καμπάνη, γυιό του

παπά Φραγκιά από το Ψυχρό, αδελφό του Αντωνί-

ου και δικό του πρωτεξάδελφο. Τον πλησίασε και

σύμφωνα με τις οδηγίες του Αντωνίου του πρότεινε

να επιστρέψει στην Ελλάδα και να ζήσει με τον

αδελφό του. Εκείνος, προβάλλοντας οικογενεια-

κούς λόγους, αρνήθηκε την πρόταση και αντιπρό-

τεινε στον Καμπάνη να παραμείνει και ο ίδιος στην

Αίγυπτο, όπου ο ίδιος θα τον βοηθούσε να βρει δου-

λειά και να ζήσει. Ο Καμπάνης δέχθηκε την πρότα-

ση του εξαδέλφου του, παρέμεινε στην Αίγυπτο και

με υπόδειξη και εγγύηση του πασά νοίκιασε ένα

μεγάλο πανδοχείο στην Αλεξάνδρεια, ιδιοκτησία


Ι. Καμπάνης

Ο Ιδρυτής Ευεργέτης


της Μονής Σινά, της οποίας μάλιστα υπήρξε Επί-

τροπος στην Αλεξάνδρεια (1861).

Εκτός όμως από την παρέμβαση αυτή στην Μονή

Σινά για την, ο πασάς φαίνεται ότι βοήθησε και με

άλλους τρόπους τον εξάδελφό του για να δημιουρ-

γήσει αξιόλογη περιουσία.

Το έτος 1874 η υγεία του κλονίσθηκε και ταξίδε-

ψε στην Αθήνα για θεραπεία. Φιλοξενήθηκε από

τον εξάδελφό του Αντώνιο, ο οποίος, όταν διαπί-

στωσε την ταχεία επιδείνωση της υγείας του, του

υπέδειξε ότι θα πρέπει να φροντίσει για την τύχη

της περιουσίας του. Ο Καμπάνης δέχθηκε την συγ-

γενική υπόδειξη και στις 26 Νοεμβρίου 1874 υπέ-

γραψε «τρέμων την χείραν ως ηδύνατο» την διαθή-

κη του, την οποία συνυπέγραψε και ο Παπαδάκης.

Η κατάσταση της υγείας του χειροτέρευε και την

νύκτα 2 προς 3 Φεβρουαρίου απεβίωσε σε ηλικία 44

ετών.

Ο Καμπάνης δεν είχε ποτέ νυμφευθεί, απέκτησε

όμως ένα νόθο γυιό, τον Αντώνιο, από την οικονόμο

του.

ΙΙΙ. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Δ. ΓΑΛΑΝΑΚΗΣ

Ο Εμμαν. Δ. Γαλανάκης

υπήρξε ο μακροβιώτερος

εκτελεστής της Διαθήκης

Καμπάνη (1875-1924),

εργάσθηκε με ζήλο και επι-

μονή για την επίτευξη του

σκοπού του κληροδοτήμα-

τος και, τέλος, με την από

20-6-1887 διαθήκη του κατέ-

στησε το Καμπάνειο κληρο-

νόμο του.

Ο Γαλανάκης γεννήθηκε

στο Ψυχρό το 1843, διδά-

χθηκε τα πρώτα γράμματα

στο Ψυχρό και κατόπιν

στην Κρουσταλλένια.

Μαθήματα Ελληνικού Σχο-

λείου παρακολούθησε στο Ηράκλειο και αργότερα

το 1864 ήρθε στην Αθήνα, όπου παρακολούθησε

μαθήματα Α΄και Β΄τάξης Γυμνασίου. Αναγκά-

σθηκε να διακόψει τις σπουδές του αφενός μεν

λόγω οικονομικών δυσχερειών, αφετέρου δε γιατί

προσλήφθηκε σαν γραμματέας στην υπηρεσία του

Α.Φ.Παπαδάκη, ενώ παράλληλα διατηρούσε την

Γραμματεία και το Αρχείον της Κεντρικής Υπέρ

των Κρητών Επιτροπής, που στεγαζότανε στην

οικία Παπαδάκη.

Το έτος 1882 νυμφεύτηκε την Ευαγγελινή Κυρια-

κίδου, με την οποία έζησε λίγο καιρό χωρίς να απο-

κτήσουν παιδιά.

Το έτος 1887 κατέβηκε στην Κρήτη και αγόρασε

το οικόπεδο στο οποίο θα ανεγείρονταν το Καμπά-

νειο Πρακτικό Τεχνικό Σχολείο και το οποίο βρι-

σκότανε στην δυτική πλευρά του Ψυχρού, συνεχό-

μενο του χώρου του Παπαδάκειου Σχολείου και του

Ι. Ναού Κοιμήσεως.

Το ίδιο έτος με δικές του δαπάνες και με την συν-

δρομή των κατοίκων του χωριού ανήγειρε το υδρα-

γωγείο των Τριών Ιεραρχών Ψυχρού.

Επαγγελματικά ασχολήθηκε με χρηματιστηρια-

κές εργασίες οι οποίες φαίνεται δεν εξελίχθηκαν

καλά, ενώ παράλληλα μεγάλο μέρος της δραστηριό-

τητάς του απορροφούσαν τα διάφορα θέματα του

Καμπανείου, τα οποία διαχειριζόταν για πολύ

καιρό μόνος, με την ιδιότητα του Εκτελεστού της

Διαθήκης Ι. Καμπάνη.

Απογοητευμένος από την κακή πορεία των οικο-

νομικών του και από την δυσμενή εξέλιξη των υπο-

θέσεων του Καμπανείου, αποσύρθηκε τα τελευταία

χρόνια της ζωής του στην οικία του, αποφεύγοντας

να έρχεται σε επαφή με το κοινό.

Απεβίωσε τον Απρίλιο του 1924 στην Αθήνα.

Επειδή δε δεν υπήρχε κάποιος συγγενής του εδώ

ούτε και ενδιαφέρθηκε κάποιος άλλος για τον

νεκρό, η κηδεία του έγινε με μέριμνα της Αστυνο-

μίας η οποία και εσφράγισε την κατοικία του.

Να σημειωθεί ότι όταν η σημερινή διοίκηση του

Καμπανείου αποφάσισε να αξιοποιήσει το επί της

οδού Κλεισόβης 3 οικόπεδο, αντιμετώπισε σοβαρό

πρόβλημα, γιατί δεν υπήρχε πιστοποιητικό θανάτου

του Γαλανάκη στον φάκελο του Καμπανείου. Το

πρόβλημα ξεπεράστηκε με την έκδοση σχετικής

δικαστικής απόφασης.

Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι ο Γαλανάκης δια

της από 20-6-1887 διαθήκης του διόριζε και καθι-

στούσε κληρονόμο της περιουσίας του το Καμπά-

νειο Πρακτικό Τεχνικό Σχολείο με τους ιδίους

όρους που διελάμβανε η διαθήκη Καμπάνη.

Ο Γαλανάκης υπήρξε φιλόπατρις εις το έπακρον

και επιδίωξή του ήταν να φανεί χρήσιμος στην

πατρίδα, ειδικότερα δε στην γενέτειρά του. Οι σύγ-

χρονοί του δυστυχώς δεν μπόρεσαν να κατανοή-

σουν τον χαρακτήρα του και πολλές φορές τον

κατηγόρησαν άδικα.

ΤΟ ΚΑΜΠΑΝΕΙΟ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑ

Μετά την παράθεση ορισμένων στοιχείων σχετι-

κά με την ζωή και την δράση των τριών κυριότερων

συντελεστών της δημιουργίας του Καμπανείου κλη-

ροδοτήματος, θα εξετάσουμε εν συντομία και κατά

χρονολογική σειρά την σύσταση του Καμπανείου,


Ε. Γαλανάκης

Ο μεγάλος δωρητής

και Ζηλωτής

διαχειριστής


τα προβλήματα που συνάντησε και την ιστορική του

πορεία έως σήμερα.

Α. ΕΠΟΧΗ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΟΣ

ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΜΠΑΝΗ

1874. ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ

Το Καμπάνειο κληροδότημα συστάθηκε με διάτα-

ξη της από 26-11-1874 μυστικής διαθήκης Ι. Καμπά-

νη, την οποία συνέταξε και συνυπέγραψε ο πρωτε-

ξάδελφός του Α.Φ.Παπαδάκης και η οποία δημοσι-

εύτηκε από το Πρωτοδικείο Αθηνών στις 3-2-1875.

Αμέσως μετά την δημοσίευση της διαθήκης η υπ’

αυτής προβλεπομένη Επιτροπή Εκτελεστών, αποτε-

λουμένη από τους: Α.Φ.Παπαδάκη, Νικ. Δεικτάκη

και Εμμ. Δ. Γαλανάκη, προέβη στις νόμιμες ενέρ-

γειες αναγνώρισής της και στην απογραφή της κλη-

ρονομουμένης περιουσίας η οποία εκτιμήθηκε στο

ποσό των 304.668 δραχ. Στην δήλωση δεν περιελή-

φθησαν οι δύο οικίες της Αλεξανδρείας και το ελαι-

όφυτο της Ιεράπετρας, επειδή βρίσκονταν στην

αλλοδαπή.

1875. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ

Τα προβλήματα που συνάντησαν τα κατά καιρούς

μέλη της Επιτροπής για την επίτευξη του σκοπού

του κληροδοτήματος ήταν πολλά και διέφεραν ανά-

λογα με την εποχή που αφορούσαν. Για διευκόλυν-

ση της παρακολούθησής των διακρίνουμε κατά την

εξιστόρηση των δύο εποχές: η μία αρχίζει με την

σύσταση του κληροδοτήματος το 1875 και τελειώνει

με τον θάνατο του Γαλανάκη. Η δεύτερη αρχίζει με

τον διορισμό νέας Επιτροπής (1924) και φθάνει έως

σήμερα.

Ι .Περίοδος Προεδρίας Α.Φ.Παπαδάκη

(1875-1878Ι.)

Η Επιτροπή Εκτελεστών της Διαθήκης Ι.Καμπά-

νη, η οποία του λοιπού θα αναφέρεται απλά ως Επι-

τροπή, ενημέρωσε τις Οθωμανικές Αρχές για την

σύσταση του κληροδοτήματος και ζητούσε την

άδεια ιδρύσεως του προβλεπομένου από την Διαθή-

κη σχολείου, αφού όπως είναι γνωστό, η Κρήτη,

όπου θα ανέπτυσσε την δραστηριότητα του το κλη-

ροδότημα, αποτελούσε ακόμη τμήμα της Οθωμανι-

κής Αυτοκρατορίας.

Η Οθωμανική πρεσβεία Αθηνών με το από 14/2

Ιουνίου 1875 έγγραφό της ανακοίνωνε στην Επιτρο-

πή ότι η Τουρκική Κυβέρνηση επέτρεψε την ίδρυση

του Τεχνικού Σχολείου στο Ψυχρό. Δυστυχώς όμως

την θετική αυτή απόφαση της Κυβέρνησης ακολού-

θησαν ορισμένες παρεμβάσεις εκ μέρους του Γενι-

κού Διοικητικού Συμβουλίου Κρήτης, που ακύρω-

ναν στην πράξη την θετική Κυβερνητική απόφαση,

καταργούσαν τον ρόλο της Επιτροπής, ενώ η περι-

ουσία του κληροδοτήματος περιερχότανε σ’ αυτό.

Μια άλλη παρέμβαση του Συμβουλίου θα πραγ-

ματοποιηθεί, όπως θα δούμε παρακάτω, κατά την

επικύρωση του συμβιβασμού αδελφών και ανεψιών

Ι.Καμπάνη και της Επιτροπής.

1875. Αγωγή αδελφών Καμπάνη

για ακύρωση της διαθήκης

Όταν, μετά την δημοσίευση της διαθήκης

Ι.Καμπάνη, οι αδελφοί του πληροφορήθηκαν ότι ο

αδελφός τους αφήνει και σ’ αυτούς ένα αξιοσέβα-

στο κληροδότημα από 3.000 δραχ. στον καθένα,

θεώρησαν ότι το ποσό αυτό θα μπορούσε να είναι

μεγαλύτερο και για τον λόγο αυτό στις 20 Ιουλίου

1875 υπέβαλαν στο Πρωτοδικείο Αθηνών αγωγή

ακυρότητος της διαθήκης του αδελφού των. Επικα-

λούντο ως λόγους αφενός μεν την άποψη ότι η ασθέ-

νεια από την οποία έπασχε ο αδελφός τους δεν του

επέτρεπε να συντάξει διαθήκην, αφετέρου δε ότι η

διαθήκη αυτή είναι άκυρος, γιατί εγκαθιστούσε ως

κληρονόμο του νομικό πρόσωπο μη υφιστάμενο

κατά την σύνταξη της διαθήκης.

Το Πρωτοδικείο απέρριψε την αγωγή αλλά οι

ενάγοντες την εξεκάλεσαν ενώπιον του Εφετείου

Αθηνών.

Ενώ η υπόθεση εκκρεμούσε ακόμη στο Εφετείο

έγινε πρόταση συμβιβασμού, σύμφωνα με την οποία



οι μεν ενάγοντες θα παραιτούνταν από την αγωγή,

οι δε Εκτελεσταί θα διπλασίαζαν το κληροδότημα

των 21.000 δραχ. προς τους αδελφούς του διαθέτου.

Η Επιτροπή αποδέχθηκε τον συμβιβασμό, τον οποίο

θεώρησε ικανοποιητικό για το Καμπάνειο και ξεκί-

νησε τις ενέργειες για την επικύρωσή του από την

Γενική Διοίκηση Κρήτης.

Στην διαδικασία αυτή η Επιτροπή συνάντησε ορι-

σμένες δυσκολίες ακόμη και αλλαγής του τόπου

ανέγερσης του σχολείου. Τελικά όμως η υπόθεση

έληξε ευνοϊκά για το Κληροδότημα, με την προσω-

πική παρέμβαση του προέδρου της Επιτροπής Μάρ-

κου Ρενιέρη, προσωπικού φίλου του πρέσβη της

Τουρκίας στην Αθήνα Ιωάννη Φωτιάδη.

1878. Ο θάνατος του Α.Φ.Παπαδάκη

Το σοβαρότερο πλήγμα που υπέστη το Καμπά-

νειο στα πρώτα του βήματα υπήρξε ο πρόωρος

θάνατος του εμπνευστού της ιδέας σύστασής του και

πρώτου προέδρου της Επιτροπής μεγάλου πατριώ-

του και Εθνικού Ευεργέτου Α.Φ.Παπαδάκη, που

συνέβη στις 28 Δεκεμβρίου 1878.

Οι επιπτώσεις του θανάτου του Παπαδάκη στην

εξέλιξη του Καμπανείου υπήρξαν σε δύο επίπεδα.

Σε ένα πρώτο, σαν εμπνευστής της ιδέας σύστασης

του Κληροδοτήματος και σαν πρόεδρος της Επιτρο-

πής επέδειξε μεγάλο ζήλο και δραστηριότητα, ώστε

να πετύχει ο σκοπός του κληροδοτήματος και έτσι

να υλοποιηθεί και το δικό του όραμα για την γενέ-

τειρά του. Για μια τετραετία ήταν ο κύριος μοχλός

ενεργειών και η ψυχή του Κληροδοτήματος.

Το δεύτερο επίπεδο έχει άμεση σχέση με τα οικο-

νομικά του Καμπανείου. Έτσι και ενώ ακόμη ζούσε

ο εξάδελφός του, προκειμένου η περιουσία του να

αποδίδει το μέγιστο δυνατόν, είχε τοποθετήσει

εντόκως μεγάλο μέρος της περιουσίας Καμπάνη

στις επιχειρήσεις του.

Έτσι, μετά τον θάνατο του Παπαδάκη βρέθηκε

να οφείλει στην περιουσία Καμπάνη 169.004,40

δραχ. ποσό που ανέλαβε να πληρώσει ο εκ διαθή-

κης κληρονόμος του Παπαδάκη, δηλ. το Πανεπιστή-

μιο Αθηνών. Από την οφειλή αυτή πληρώθηκαν

κατά καιρούς τα τροφεία και το κληροδότημα προς

τον φυσικό γυιό του Καμπάνη και για άλλους σκο-

πούς 140.938,85 δραχ. Συμπερασματικά μπορούμε

να πούμε ότι το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας

του κληροδοτήματος σε μετρητά από την κληρονο-

μία Καμπάνη που διαχειρίστηκε για πολύ καιρό το

Πανεπιστήμιο Αθηνών σαν κληρονόμος του Παπα-

δάκη, ελάχιστα συνέβαλε στην επιτέλεση του σκο-

πού του κληροδοτήματος.

ΙΙ.Περίοδος Προεδρίας Μ. Ρενιέρη (1879-1893)

1888. Ανέγερση του πρώτου κτιρίου στο Ψυχρό

Μετά τον θάνατο του Παπαδάκη η Επιτροπή,

ευρισκομένη σε δύσκολη οικονομική κατάσταση,

δεν μπορούσε να προχωρήσει στην εκτέλεση του

σκοπού του κληροδοτήματος.

Αρχές όμως του 1887 εισπράχθηκε η επιδικα-

σθείσα αποζημίωση για την οικία Καμπάνη στην

Αλεξάνδρεια που πυρπολήθηκε και το αντίτιμο της

εκποιηθείσης άλλης.

Έτσι η Επιτροπή διαθέτουσα τα οικονομικά μέσα

αποφάσισε να προχωρήσει στην ανέγερση του κτι-

ρίου που θα στέγαζε το σχολείο Ψυχρού. Ανέθεσε

λοιπόν στον μηχανικό Δέδε να συντάξει πρόχειρο

προϋπολογισμό του έργου που ανήλθε σε 71.761,80

δραχ. και στη συνέχεια σε σύνταξη κανονικής μελέ-

της. Βάσει αυτής προβλεπότανε η ανέγερση διορό-

φου κτιρίου σχήματος Π, το οποίο θα περιελάμβανε

εργαστήρια σιδηρουργίας, υποδηματοποιϊας,

λεπτουργείον, καλλιτεχνικά, επιπλοποιείο, αίθουσα

διδασκαλίας, αίθουσα εστίασης, κοιτώνας για 66

εσωτερικούς μαθητές κ.λ.π.

Εις το υπό ανέγερση κτίριο θα εντασσότανε και

το υπάρχον του Παπαδακείου ώστε να αποτελέσουν

ένα ενιαίο οικοδομικό συγκρότημα.

Μετά την σύνταξη της μελέτης ο Ε.Δ.Γαλανάκης

εξουσιοδοτημένος και από τα λοιπά μέλη της Επι-

τροπής, κατέβηκε στην Κρήτη τον Ιούνιο του 1877

και πρώτη του φροντίδα ήταν η αποπεράτωση της

δυτικής αίθουσας του Παπαδάκειου, -οι δυο άλλες

είχαν αποπερατωθεί από το 1875- και η συγκέντρω-

ση των αναγκαίων οικοδομικών υλικών για την

έναρξη των εργασιών ανέγερσης του κτιρίου από το

επόμενο έτος.

Πράγματι, το έτος 1888 κατέβηκε εκ νέου στην

Κρήτη και συνέχισε τις οικοδομικές εργασίες. Τον

Ιούνιο του 1888 με το υπ’ αριθ. 162/4.6.1888 συμβό-

λαιο του συμβ/φου Λασυθίου Γ.Κοζύρη αγόρασε το

οικόπεδο του Σχολείου έκτασης 5.311 τ.μ. Το συμ-

βόλαιο μεταγράφηκε στον τόμο ΖΛΨ με αριθ. 268

στις 9 Ιουνίου 1888.

Ο ασβέστης παρασκευάστηκε στο Κάτω Μετόχι,

τα «πελέκια» εξορύχθηκαν από τα «Χαβούδια»

Μέσα Λασυθίου και μεταφέρθηκαν στο Ψυχρό με

δυο δίτροχα κάρα, τα πρώτα τροχοφόρα που κυκλο-

φόρησαν στο Λασύθι. Η οικοδομική ξυλεία, τα κου-

φώματα, οι σιδεροδοκοί μεταφέρθηκαν στην Σταλί-

δα και απ’ εκεί με ζώα αλλά και επ’ ώμου (οι σιδε-

ροδοκοί) στο Ψυχρό.

Οι εργασίες ανέγερσης του Καμπανείου εκτελού-

ντο υπό την διεύθυνση του αρχιτεχνίτου Ι.Ρεμούν-

δου. Οι κτίστες ήρθαν από την Άνδρο, οι μαρμαρο-



τεχνίτες από την Αθήνα και το Ηράκλειο και οι διά-

φοροι εργατοτεχνίτες από τα χωριά του Οροπεδίου.

Το έτος 1888 η ανέγερση του κτιρίου είχε φθάσει

στο ύψος του πρώτου ορόφου, πραγματοποιήθηκε η

περίφραξη του οικοπέδου με μανδρότοιχο και αφέ-

θηκε περιφερειακός δρόμος πλάτους 4 μ. για την

εξυπηρέτηση των κατοίκων.

Με την έναρξη της χειμερινής περιόδου ο Γαλα-

νάκης συγκέντρωσε όλα τα υλικά και τα εργαλεία

στις αίθουσες του Παπαδάκειου, τα παρέδωσε σε

μια τετραμελή τοπική επιτροπή και αναχώρησε για

την Αθήνα.

Εν τω μεταξύ από την άνοιξη του επομένου έτους

άρχισε νέα περίοδος ταραχών στην Κρήτη, που

κατέληξε στην αναγνώριση της αυτονομίας και η

οποία δεν προσφερόταν για ειρηνικά έργα, οπότε οι

εργασίες του Καμπανείου διακόπηκαν.

Διάφορα προβλήματα

που αντιμετώπισε το κληροδότημα

Εκτός από τα γενικότερα προβλήματα που αντι-

μετώπιζε το Καμπάνειο λόγω των επαναστατικών

δραστηριοτήτων που άρχισαν το 1889, μια σειρά

άλλων γεγονότων θα επηρεάσει αρνητικά την ανά-

πτυξή του.

1892. Αγωγή Αντωνίου Ι. Καμπάνη

εναντίον της Επιτροπής

Το έτος 1892 ο Αντώνιος Ι. Καμπάνης, φυσικός

γυιός του διαθέτου, ήγειρε αγωγή εναντίον του

Γαλανάκη ως εκπροσώπου του Καμπανείου και

ζητούσε να του καταβληθούν τα τροφεία και το κλη-

ροδότημα που του άφησε ο πατέρας του. Ακολού-

θησε μακρύς και σκληρός δικαστικός αγώνας, που

κράτησε μέχρι τον θάνατο του Καμπάνη, χωρίς να

υπάρξει τελεσίδικη απόφαση. Βέβαια η αγωγή αυτή

στην ουσία ήταν άνευ αντικειμένου, γιατί τα τρο-

φεία (300 δραχ. τον μήνα) καταβάλλονταν κανονικά

από τον Δεικτάκη στην μητέρα του στην αρχή, στον

ίδιο αργότερα.

1894. Ο θάνατος των Εκτελεστών Μάρκου

Ρενιέρη (1893) και Νικ. Δεικτάκη (1894)

Το έτος 1893 απεβίωσε ο Πρόεδρος της Επιτρο-

πής Μάρκος Ρενιέρης, διοικητής της Εθνικής Τρα-

πέζης της Ελλάδος και το επόμενο έτος ο Νικόλαος

Δεικτάκης, το τρίτο μέλος της Επιτροπής. Οι θάνα-

τοι αυτοί υπήρξαν βαρύ πλήγμα για το Καμπάνειο,

γιατί το στέρησαν από το κύρος του Ρενιέρη και

φαίνεται ότι είχαν επιπτώσεις στην περιουσία

Καμπάνη, μέρος της οποίας διαχειρίζονταν ο Δει-

κτάκης.

Αγωγή Πετρίνης, συζ. Αντωνίου Ι. Καμπάνη

Το έτος 1894 ένα νέο πρόβλημα ήρθε να προστε-

θεί στο ήδη ταλαιπωρούμενο Καμπάνειο.

Η Πετρίνη, σύζυγος Αντ. Καμπάνη, με την οποία

βρισκόταν σε διάσταση, ήγειρε αγωγή με την οποία

ζητούσε νόμιμη διατροφή. Παράλληλα προέβη στην

κατάσχεση των μετοχών της ΕΤΕ και των μερισμά-

των που φυλάσσονταν στην Εθνική Τράπεζα, γιατί

αποτελούσαν περιουσία του Καμπανείου, το οποίο

όφειλε στο σύζυγό της το κληροδότημα των 80.000

δραχ. που του άφησε ο πατέρας του.

Η Τράπεζα, με αφορμή την απαίτηση αυτή,

αρνείτο να πληρώνει τα μερίσματα και έτσι ξεκίνη-

σε ένας τραχύς και μακροχρόνιος δικαστικός αγώ-

νας, που έληξε επιτέλους το 1932, με την είσπραξη

εκ μέρους των Εκτελεστών των καθυστερουμένων

μερισμάτων.

ΙΙΙ.Περίοδος διαχείρισης Ε. Γαλανάκη (1895-1919)

Μετά τον θάνατο των Μάρκου Ρενιέρη και Νικ.

Δεικτάκη και τα σοβαρά προβλήματα που ανέκυ-

ψαν εν τω μεταξύ, ο μόνος εναπομείνας εκτελεστής

της διαθήκης Καμπάνη Εμμ. Δ. Γαλανάκης, αισθάν-

θηκε την ανάγκη να συμπληρωθεί η Επιτροπή και

μαζί με άλλα πρόσωπα να αντιμετωπίσουν τα προ-

βλήματα του Καμπανείου. Απευθύνθηκε λοιπόν

στον Θ. Λυμπρίτη, συνταγματάρχη του Μηχανικού

και βουλευτή και του πρότεινε να καταλάβει την



θέση του Μάρκου Ρενιέρη, αλλά εκείνος, άγνωστο

για ποιο λόγο, αρνήθηκε.

Έτσι λοιπόν ο Γαλανάκης μόνος και χωρίς οικο-

νομικά μέσα αγωνιζότανε από το ένα δικαστήριο

στο άλλο για τις υποθέσεις του Καμπανείου, αλλά

και για τις δικές του.

Εν τω μεταξύ το εποπτεύον το κληροδότημα

υπουργείο επενέβη και ζητούσε λογοδοσία της δια-

χείρισης Γαλανάκη, την οποία όμως αρνήθηκε ο

ίδιος. Αλλά και στις προσκλήσεις του Υπ. Γεωργίας,

στο οποίο περιήλθε η αρμοδιότητα των κληροδοτη-

μάτων, ο Γαλανάκης ετηρούσε την ίδια τακτική και

για τον λόγο αυτό προχώρησε στην αντικατάστασή

του δια του Ν.Τριανταφυλλόπουλου, καθηγητού

Πανεπιστημίου. Στην ενέργεια αυτή ο Γαλανάκης

αντέδρασε με αγωγή ακύρωσης της απόφασης. Φαί-

νεται όμως ότι ο Τριανταφυλλόπουλος δεν ανέλαβε

ποτέ καθήκοντα, ενώ ο Γαλανάκης δεν έπαυσε ποτέ

να ενδιαφέρεται για το Καμπάνειο. Έτσι το 1919

υπέβαλε στο Υπουργείο Γεωργίας συνοπτική κατά-

σταση του Ενεργητικού και του Παθητικού του

Καμπανείου, σύμφωνα με την οποία η περιουσία

του στις 31.12.1919 ανερχότανε σε 1.000.000 και

πλέον δραχ.

Το γεγονός ότι αφενός μεν τα τελευταία χρόνια

δεν υπήρχε υπεύθυνη διοίκηση στο Καμπάνειο,

αφετέρου δε υπήρχε ένα σημαντικό χρέος του

Γαλανάκη προς αυτό, καθώς και πιέσεις παραγό-

ντων του νομού Λασυθίου, ώθησαν το Υπουργείο

να διορίσει το 1924 νέους Εκτελεστές της διαθήκης

Καμπάνη τους: Γεώρ. Αντωνακάκη Αεροπαγίτη (ο

οποίος λόγω ασυμβιβάστου αντικαταστάθηκε από

τον Ζαχ. Ζαχαριάδη Γεν. Αρχίατρο από την

Πλάτη), Εμμ.Αγγελάκη δικηγόρο από την Σητεία

και Κων. Μανωλόπουλο συμβολαιογράφο Αθηνών

από το Ψυχρό, οι οποίοι αποδεχθέντες τον διορισμό

ανέλαβαν καθήκοντα τον Ιούλιο του 1924.

Εν τω μεταξύ τον Απρίλιο του ιδίου έτους είχε

αποβιώσει ο Γαλανάκης. Όταν έγινε η αποσφράγι-

ση της οικίας του παρουσία του Κ.Μανωλόπουλου,

ως εκπροσώπου της Κοινότητος Ψυχρού, αναβρέθη-

κε η από 20-6-1887 διαθήκη του, η οποία δημοσιεύ-

τηκε στις 28 Ιουνίου 1924.

Μ’ αυτήν ο αείμνηστος Γαλανάκης «διορίζει και

καθιστά κληρονόμον του απάσης της μικράς περι-

ουσίας του παρούσης και μελλούσης το εν τω τόπω

της γεννήσεώς του χωρίω Ψυχρώ της εν Κρήτη

Επαρχίας Λασυθίου ιδρυθησόμενον όσον ούπω

Καμπάνειον Πρακτικόν Σχολείον υφ’ ούς όρους

διαλαμβάνει η διαθήκη Καμπάνη …»

Με την δημοσίευσιν της διαθήκης Γαλανάκη οι

Εκτελεσταί της Διαθήκης Καμπάνη γίνονταν αυτό-

ματα Εκτελεστές και της διαθήκης Γαλανάκη.

Σχετικά με την τελευταία να σημειώσουμε ότι

αυτή συντάχθηκε λίγο πριν αναχωρήσει ο Γαλανά-

κης για την Κρήτη, για να ξεκινήσει την ανέγερση

του κτιρίου του Καμπανείου. Το γεγονός αυτό δεί-

χνει πόσο ειλικρινές ήταν το ενδιαφέρον του για το

Καμπάνειο και πόσο άδικο είχαν οι επικριτές του.

Επίσης με την διαθήκη του ο Γαλανάκης γινότανε ο

μέγας ευεργέτης του Καμπανείου, του οποίου ο επί-

σημος τίτλος γινότανε «κληροδότημα Ιωάννου

Καμπάνη-Εμμ. Γαλανάκη»

Β) ΕΠΟΧΗ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝ.

ΚΑΜΠΑΝΗ-ΕΜΜ. ΓΑΛΑΝΑΚΗ 1924-σήμερα

Στην εποχή αυτή διακρίνουμε τρεις περιόδους:

α)περίοδος1924-1940 με προέδρους διαδοχικά

τους: Γεώργιο Αντωνακάκη, Αρεοπαγίτη και

Ζαχαρία Ζαχαριάδη, Γενικό Αρχίατρο ε.α.. Κατά

την περίοδο αυτή μεγάλη δραστηριότητα επέδειξε

ο Κων. Μανωλόπουλος.

β)περίοδος 1940-1971 με πρόεδρο της Επιτρο-

πής τον Γρηγόριο Μωράκη δικηγόρο από το Ρέθυ-

μνο

γ)περίοδος 1971-σήμερα. Κατά την περίοδο

αυτή πρόεδροι της Επιτροπής υπήρξαν διαδοχικά

οι: Κων. Μανωλόπουλος (δεύτερη θητεία), Ιωάν.

Εμμ. Παπαδάκης αξ/κός πολεμικού Ναυτικού σε

πολεμική διαθεσιμότητα, Παναγιώτης Μανωλό-

πουλος, και Κωνσταντίνος Παπαδάκης.

Η σημερινή Δ.Ε. αποτελείται από τους : Αντώνιο

Τζομπανάκη , Ιατρό (Πρόεδρο), Δημήτρη Πλευρά-

κη, Δικηγόρο (Γραμματέα) και Σοφοκλή Πιταρο-

κοίλη (Ηλεκτρολόγο Μηχανικό) Ταμία.

α)ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1924-1940

Ι. Θέματα τα οποία απασχόλησαν την νέα Επι-

τροπή κατά την περίοδο αυτή:

1924. Απογραφή περιουσίας

Πρώτη μέριμνα της Επιτροπής με την νέα αρμο-

διότητα (λόγω δημοσίευσης διαθήκης Γαλανάκη)

υπήρξε η απογραφή της περιουσίας Γαλανάκη, η

οποία πραγματοποιήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 1924

από τον συμβολαιογράφο Γ.Κασσαβέτη και όπως

προκύπτει από την σχετική έκθεση η κληρονομηθεί-

σα περιουσία (μετρητά, κινητά και ακίνητα) εκτιμή-

θηκε σε 580.280 δραχ. Να σημειώσουμε ότι μεταξύ

των κινητών αντικειμένων περιλαμβανότανε και μια

σπάθα με αργυρή θήκη, δωρεά της πόλεως του

Μεσολογγίου προς τους αγωνιζόμενους Κρήτας, η

οποία μαζί με το Αρχείον της Υπέρ των Κρητών



Επιτροπής, το οποίο ως γραμματέας αυτής τηρούσε

ο Γαλανάκης, παραδόθηκε το 1928 στο Ιστορικό

Αρχείο Κρήτης.

Μετά την απογραφή της περιουσίας Γαλανάκη η

συνολική περιουσία του Καμπανείου έφθασε στο

ποσό των 2.073.127,50 δραχ.

Επειδή η διαχείριση του Καμπανείου από τον

Γαλανάκη κατά την τελευταία περίοδο της θητείας

του ήταν καταφανώς ανεπαρκής, η νέα Επιτροπή

δεν θεώρησε σκόπιμο να προχωρήσει σε έλεγχό

της, γιατί με την δημοσίευση της διαθήκης του με

την οποία το Καμπάνειο καθίστατο γενικός του κλη-

ρονόμος, επήλθε η λεγομένη νομικά «Σύγχυση».

1925. Διασφάλιση περιουσίας

Με απόφαση της Επιτροπής εξουσιοδοτήθηκε ο

εκ των μελών της Κ.Μανωλόπουλος να μεταβή στην

Κρήτη το καλοκαίρι του 1925 και προέβη:

- Στην συγκέντρωση και απογραφή των διαφόρων

οικοδομικών υλικών που βρίσκονταν στον τόπο της

οικοδομής, τα οποία διασφάλισε σε μια αίθουσα

του Παπαδάκειου σχολείου που επισκευάσθηκε γι’

αυτόν τον σκοπό.

- Στον διορισμό μιας τοπικής Επιτροπής υπό την

προεδρία του ιατρού Ν.Κασάπη

- Στην εκποίηση της ακίνητης περιουσίας κληρο-

νομιάς Γαλανάκη στο χωριό Κοιλούς Πεδιάδος

- Στην λήψη διαφόρων ασφαλιστικών μέτρων

προστασίας της περιουσίας του Καμπανείου.

Με την ίδια απόφαση ανατέθηκε στο άλλο μέλος

της Επιτροπής Εμμ. Αγγελάκη η μελέτη και η τακτο-

ποίηση των δικογραφιών του Καμπανείου.

1926. Αγωγή των αδελφών Γαλανάκη

για ακυρότητα της διαθήκης του

Οι συγγενείς του Γαλανάκη με εξώδικο πρόσκλη-

σή τους εζήτησαν από την Επιτροπή να μην αναμει-

γνύεται στην διαχείριση της περιουσίας, ενώ στις 26

Ιανουαρίου 1926 ήγειραν αγωγή εναντίον των Εκτε-

λεστών ενώπιον του Πρωτοδικείου Λασυθίου, που

τους επέβαλε όρκο τον οποίο αυτοί έδωσαν. Δεν

είναι γνωστό ποια υπήρξε η εξέλιξη της δίκης,

πάντως το 1948 αυτή εκκρεμούσε ακόμη.

Το 1965 οι συγγενείς του Γαλανάκη ζήτησαν από

το Υπ. Οικονομικών να πληροφορηθούν εάν πραγ-

ματοποιήθηκε ο σκοπός της διαθήκης και εάν η

καταληφθείσα περιουσία διατέθηκε για τον σκοπό

που προέβλεπε η διαθήκη ή διατέθηκε για κάποιον

άλλο. Μετά την απάντηση της αρμοδίας υπηρεσίας

καμία άλλη ενέργεια δεν έγινε.

1924. Απαίτηση του Κων. Κυριακίδου,

γαμβρού επ’ αδελφή του Γαλανάκη

Με αίτησή του (3-12-1924) στο Πρωτοδικείο Αθη-

νών ο Κυριακίδης ζητούσε να εγγραφεί υποθήκη

στα ακίνητα του Γαλανάκη δια χρέη 25.204 δραχ. Η

υπόθεση αυτή δεν είχε περαιτέρω εξέλιξη.

ΑΛΛΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

Όταν ανέλαβαν καθήκοντα τα μέλη της νέας Επι-

τροπής διαπίστωσαν ότι τα οικονομικά του κληρο-

δοτήματος δεν ήταν και πολύ ανθηρά και για τον

λόγο αυτό αποφάσισαν να ρευστοποιήσουν τα εν

Αθήναις αποκτηθέντα από την κληρονομία Γαλανά-

κη δύο ακίνητα. Όμως η προσφερθείσα τιμή κρίθη-

κε ασύμφορος. Το έτος 1925 εκποιήθηκε μέρος της

αγροτικής περιουσίας εις Κοιλούς Πεδιάδος και το

επόμενο έτος το υπόλοιπο.

Εν τω μεταξύ αποφασίστηκε καθένα από τα τρία

μέλη να μελετήσει τις υποθέσεις του Καμπανείου

που εκκρεμούσαν. Έτσι ο μεν Αντωνακάκης ανέλα-

βε τις υπόθεση του Εθνικού Πανεπιστημίου και της

Εθνικής Τραπέζης, ο Αγγελάκης την υπόθεση του

οικοπέδου Αλεξανδρείας και του ελαιόφυτου Ιερά-

πετρας και ο Μανωλόπουλος φαίνεται να είχε τις

υποθέσεις Ψυχρού.

α)Αποπεράτωση του κτιρίου στο Ψυχρό (1927-1937)

Μετά από επιτόπια έρευνα ο Μανωλόπουλος

πρότεινε σε ένα πρώτο στάδιο να επισκευασθούν

και να στεγασθούν τα υφιστάμενα κτίρια και να

γίνει έναρξη λειτουργίας του σχολείου σ’ αυτά

(έκθεση Μανωλοπούλου 20-1-1927).

Ωστόσο υπήρξε παρέμβαση του Υπ. Εθνικής

Οικονομίας, το οποίο εκδήλωσε ενδιαφέρον για

την κατάσταση του κληροδοτήματος. Στις επαφές

που ακολούθησαν μεταξύ των υπηρεσιών του

Υπουργείου και της Επιτροπής, αποφασίστηκε να

γίνει διαγωνισμός για την αποπεράτωση του Σχο-



λείου με την συνεργασία της Τεχνικής Υπηρεσίας

της Γενικής Διοίκησης Κρήτης, η οποία προέβη στην

κατάρτιση προϋπολογισμού αποπεράτωσης του κτι-

ρίου του Σχολείου, τον οποίο υπέβαλε για έγκριση

στο Υπ. Εθνικής Οικονομίας. Κατόπιν τούτου το

Υπουργείο έδωσε εντολή στην Επιτροπή να προχω-

ρήσει στην εκτέλεση του έργου.

Εν τω μεταξύ και το Εμπορικό και Βιομηχανικό

Επιμελητήριο Ηρακλείου εκδήλωσε επίσης ενδια-

φέρον για το Καμπάνειο, στο οποίο ανταποκρίθηκε

θετικά η Επιτροπή. Προφανώς από την περίοδο

αυτή χρονολογείται ο νέος τίτλος που παρουσιάζε-

ται για το Σχολείο. «Καμπάνειος Βιοτεχνική Σχολή

Ψυχρού»

Ύστερα από την εξέλιξη αυτή και σε εφαρμογή

της από 19-5-1930 απόφασης της Επιτροπής, ο εκ

των μελών της Κων/νος Μανωλόπουλος συνοδευό-

μενος από τον μηχανικό Ζαχ. Βόνδα κατέβηκαν

στην Κρήτη, προκειμένου να μελετήσουν επί τόπου

το θέμα.

Ο μηχανικός προέβη στην εκπόνηση μελέτης απο-

περάτωσης του κτιρίου του Καμπανείου, την οποία

η Επιτροπή υπέβαλε προς έγκριση στο Υπ. Εθνικής

Οικονομίας. Λόγω κατάργησης της Τεχνικής Υπη-

ρεσίας η μελέτη επεστράφη με την εντολή να προ-

χωρήσει η εκτέλεση του έργου κατά τον οικονομι-

κότερο τρόπο.

Μετά την εξέλιξη αυτή η Επιτροπή ανέθεσε στον

εργολάβο Ν.Τσακίρη, κάτοικο Ηρακλείου, την απο-

περάτωση του κτιρίου του Σχολείου σύμφωνα με την

μελέτη Βόνδα, με έκπτωση 25%, με την επίβλεψη

του Νομομηχανικού Λασυθίου Κ.Χρυσικοπούλου

και μιας τοπικής Επιτροπής που αποτελούνταν από

τον Εμμ. Μανωλόπουλο ιατρό, Ι Χαλαμπαλάκη

δάσκαλο και Αλέξ. Σακελλάρη.

Η εκτέλεση του έργου έγινε πλημμελώς και δεν

τηρήθηκαν οι όροι συγγραφής υποχρεώσεων και

για τον λόγο αυτό η Επιτροπή διόρισε υπεύθυνο

επιστάτη παρακολούθησης του έργου τον Κ.Πιτα-

ροκοίλη.

Τον Ιανουάριο του 1933 ο εργολάβος κηρύχθηκε

έκπτωτος και ακολούθησε διάσταση απόψεων μετα-

ξύ των δύο πλευρών. Το επόμενο έτος ο εκ των

μελών της Επιτροπής Κων/νος Μανωλόπουλος

κατέβηκε στην Κρήτη για επιτόπια αντιμετώπιση

του προβλήματος.

Μεταξύ των ετών 1934 και 1936 επιδιώχθηκε η

επισκευή του κτιρίου με δαπάνη του εγγυητού του

Τσακίρη εργολάβου Ι.Γρυλιωνάκη, ο οποίος όμως

τελικά υπαναχώρησε. Έτσι τον Μάιο του 1936

ηγέρθη αγωγή από το Καμπάνειο κατά του εργολά-

βου Ν.Τσακίρη και του εγγυητού του Ι.Γρυλιωνάκη

με αίτημα την καταβολή αποζημίωσής του για την

ζημιά που υπέστη από την κακή εκτέλεση του έργου.

Το έτος 1937 έγινε νέα δημοπρασία για την απο-

περάτωση του κτιρίου χωρίς όμως να παρουσιασθεί

αξιόπιστος μειοδότης. Κατόπιν τούτου η Επιτροπή

αποφάσισε να εκτελέσει το έργο δι’ αυτεπιστασίας,

με ευθύνη της υποεπιτροπής Ψυχρού υπό την προε-

δρία του ιατρού Νικ. Κασάπη.

β) Έλεγχος διαχείρισης του Κληροδοτήματος,(1938)

Ενώ η Επιτροπή κατέβαλε σοβαρές προσπάθειες

να επιλύσει τα προβλήματα που είχαν προκύψει

από την ανέγερση του κτιρίου στο Ψυχρό (εργολα-

βία Τσακίρη), τον Σεπτέμβριο του 1938 το Υπ.

Οικονομικών έδωσε εντολή στον Επιθεωρητή Οικο-

νομικών Εφοριών Ιωάννη Παπαζαχαρία να ενεργή-

σει έλεγχο της διαχείρισης του κληροδοτήματος, ο

οποίος ολοκληρώθηκε στις 8-2-1939. Από την λεπτο-

μερή έκθεση (71 δακτυλογραφημένων σελίδων)

του διενεργηθέντος ελέγχου διαπιστώθηκε ότι

υπήρξε πλημμελής ενάσκηση των καθηκόντων των

Εκτελεστών της Διαθήκης και οικονομικές ζημίες

για το Κληροδότημα, οι οποίες καταλογίσθηκαν.

γ) Διορισμός μελών νέας Επιτροπής, (1940)

Το Υπουργείο Οικονομικών, προφανώς κατόπιν

του διενεργηθέντος ελέγχου, προχώρησε στην αντι-

κατάσταση των μελών της Επιτροπής από τους:

α) Γρηγόριο Μωράκη, δικηγόρο από το Ρέθυμνο

β) Ευστρ. Φωτάκη, δικηγόρο πρώην γερουσιαστή

επίσης από το Ρέθυμνο

γ) Παναγιώτη Τσούτσουρα, δικηγόρο πρώην βου-

λευτή από την Αττική

Σημειώνουμε ότι λόγω θανάτου ο Φωτάκης αντι-

καταστάθηκε από τον Γ.Παραθυράκη, καθηγητή

από το Ψυχρό.

Β. ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1941-1970

Τα σημαντικότερα θέματα της περιόδου αυτής

είναι:

α)Το κληροδότημα Ι.Καμπάνη-Εμμ.

Γαλανάκη κατά την ΙταλοΓερμανική κατοχή

Όπως προαναφέραμε η Επιτροπή Εκτελεστών

των διαθηκών Ι.Καμπάνη και Εμμ. Γαλανάκη που

είχε διορισθεί το 1924 και είχε επιδείξει μεγάλη

δραστηριότητα, αντικαταστάθηκε το 1940. Η νέα

Επιτροπή ανέλαβε τον Σεπτέμβριο του 1941. Η εξέ-

λιξη αυτή υπήρξε πολύ δυσμενής για το Καμπάνειο,

πρώτον γιατί η αλλαγή διοίκησης συνέπεσε με την

περίοδο της κατοχής οπότε οποιαδήποτε επαφή της

διοίκησης του κληροδοτήματος με το εν Ψυχρώ

Καμπάνειο ήταν σχεδόν αδύνατη και δεύτερον γιατί



τα νέα μέλη δεν φαίνεται να είχαν ακριβή γνώση

ούτε των ειδικών συνθηκών ούτε του τόπου δράσης

του κληροδοτήματος.

β)Επιπτώσεις Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι επι-

πτώσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου υπήρξαν πολύ

δυσμενείς για το Καμπάνειο, το οποίο προς στιγμήν

βρέθηκε στα πρόθυρα διάλυσης. Αυτές ήταν:

1) Με την δημοσίευση του Ν 14/1944 ολόκληρη η

εκ μετρητών περιουσία του Καμπανείου, που υπε-

ρέβαινε τις 700.000 δραχ. από τις οποίες 604.141

δραχ. προπολεμικές καταθέσεις στην Εθνική Τρά-

πεζα, εξανεμίσθηκαν.

2) Το ίδιο συνέβη και με την

οφειλή του Εθνικού Πανεπι-

στημίου, που υπερέβαινε τις

200.000 δραχ.

3) Η αξία των ομολογιών

που βρίσκονταν στα χέρια της

Επιτροπής και του Εθνικού

Πανεπιστημίου εξανεμίσθηκε

4) Η απαίτηση που υπήρχε

από το έτος 1935 έναντι του

Νικ. Τσακίρη, εργολάβου ανέ-

γερσης του κτιρίου της Σχολής

στο Ψυχρό, εξανεμίσθηκε

λόγω πληθωρισμού

5) Τα ακίνητα του Κληροδο-

τήματος που βρίσκονταν στην

Αθήνα (οδός Ζήνωνος 33 και

Κλεισόβης 3) κατέχονταν από ενοικιαστές που προ-

στατεύονταν από το ενοικιοστάσιο και δεν απέδι-

δαν σχεδόν τίποτε στο Κληροδότημα.

6) Τα κτίριο του Σχολείου στο Ψυχρό, ενώ ήταν

σχεδόν έτοιμο να δεχθεί την λειτουργία της Σχολής,

καταλήφθηκε από τα στρατεύματα κατοχής, υπέστη

φοβερές καταστροφές και δηώσεις και την επομένη

της απελευθέρωσης παρουσίαζε εικόνα ερειπίου.

Όλα τα κουφώματα και άλλα ξύλινα εξαρτήματα

είχαν χρησιμοποιηθεί σαν καύσιμη ύλη.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ

ΚΤΙΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΤΟ ΨΥΧΡΟ

Μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου η

Κοινότητα Ψυχρού, η Επιτροπή, Σύλλογοι, προσω-

πικότητες και Λασυθιώτες πολιτικοί αναζήτησαν

τρόπους αξιοποίησης του κτιρίου της Σχολής στο

Ψυχρό, τους οποίους εν συντομία χρονολογικά

παραθέτουμε:

1947. Η Κοινότητα Ψυχρού ζήτησε την παρέμβα-

ση της Νομαρχίας για την εξεύρεση τρόπου αξιο-

ποίησης του κτιρίου. Την ίδια εποχή ο Γεωργικός

Συνεταιρισμός Ψυχρού ζήτησε την παραχώρηση

μέρους του κτιρίου για στέγαση των δραστηριοτή-

των του. Το σχετικό αίτημα έγινε δεκτό.

1949. Πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα σύσκεψη

παραγόντων (Εμμ. Μαρινάκης, Υπ. Εμπορικής

Ναυτιλίας από το Καμινάκι, Νομάρχης Λασυθίου,

Στυλιανός Κούνδουρος πολιτευτής Λασυθίου, Γρηγ.

Μωράκης μέλος της Επιτροπής) κατά την οποία

αποφασίσθηκε να ζητηθεί η ενίσχυση του Καμπα-

νείου από το Εφεδροταμείο. Φαίνεται ότι το αίτημα

έγινε δεκτό, αφού στο άρθρο 11 του από 31-11-1957

Β.Δ. προεβλέπετο η διάθεση του 50% των εσόδων

του ταμείου για την διαρρύθμι-

ση του κτιρίου του Καμπανείου

και την εν γένει λειτουργία του

τεχνικού σχολείου. Δυστυχώς

όμως, πριν εφαρμοσθεί το

ευνοϊκό για το Καμπάνειο Διά-

ταγμα, αυτό τροποποιήθηκε εις

βάρος του (Διάταγμα 468/1960

άρθρο 4 παράγ.3). Έτσι το

Καμπάνειο δεν έλαβε απολύ-

τως τίποτε από τους πόρους του

ταμείου εφέδρων. Παράλληλα

η Κοινότητα Ψυχρού ζήτησε

από το Υπουργείο Ανοικοδό-

μησης την ενίσχυσή του για την

ανοικοδόμηση του Καμπανείου

με το σκεπτικό ότι η καταστρο-

φή του οφειλόταν στην δράση

των στρατευμάτων κατοχής. Δυστυχώς όμως και το

αίτημα αυτό δεν βρήκε καμία ανταπόκριση από

τους αρμοδίους.

1950. Επειδή η επισκευή του καταστραφέντος

από τα στρατεύματα κατοχής κτιρίου κρίθηκε απο-

λύτως αναγκαία για να αποφευχθεί επιδείνωση της

ήδη κακής κατάστασης και επειδή η Επιτροπή δεν

διέθετε το απαιτούμενο ποσό, εκποιήθηκαν δύο

μετοχές της Εθνικής Τραπέζης και το αντίτιμό των

διατέθηκε για την επισκευή του κτιρίου της Σχολής.

1951. Πριν πραγματοποιηθεί η επισκευή του κτι-

ρίου μια αίθουσα του άνω ορόφου παραχωρήθηκε

στην νεοσύστατη τότε ομάδα προσκόπων Ψυχρού,

την οποία χρησιμοποιούσε σαν Λέσχη. Την ίδια

εποχή, κατόπιν προτάσεως της Δ/σης Γεωργίας

προς το Εθνικόν Ίδρυμα, συστάθηκε στο Ψυχρό

Αγροτολέσχη με οικοκυρική Σχολή, που άρχισαν να

λειτουργούν από την άνοιξη (εγκαίνια στις 13-5-

1951) και οι δυο αυτές υπηρεσίες και στεγάστηκαν

στο κτίριο του Καμπανείου.

1952. Πραγματοποιήθηκε η επισκευή του κτιρίου

από τον εμπειροτέχνη Εμμ. Ν. Μαυροφόρο (επι-



σκευή της κεραμοσκεπούς στέγης, τοποθέτηση νέων

κουφωμάτων και διάφορες άλλες μικροεπισκευές).

Το ίδιο έτος, κατόπιν συντονισμένων ενεργειών

τοπικών και πολιτικών παραγόντων, η εκπλήρωση

της επιθυμίας του διαθέτου είχε φθάσει πολύ κοντά

στην υλοποίησή της. Πράγματι το Εθνικόν Ίδρυμα

αποφάσισε την επέκταση της υφισταμένης αγροτο-

λέσχης με την διδασκαλία σ’ αυτήν τεχνικών μαθη-

μάτων και από το νέο έτος να λειτουργήσει σαν

τεχνική σχολή σε συνδυασμό με εκείνη που λειτουρ-

γούσε στην Νεάπολη.

Δυστυχώς η προσπάθεια αυτή δεν ευδοκίμησε.

Στη θέση της Τεχνικής Σχολής προτάθηκε από το

Εθνικόν Ίδρυμα η ίδρυση Γεωργικού Κέντρου,

αλλά ούτε και η πρόταση αυτή υλοποιήθηκε ποτέ.

1955. Μετά τις αλλεπάλληλες αποτυχίες αξιοποί-

ησης του Καμπανείου μέσω του Εθνικού Ιδρύματος,

η Κοινότητα Ψυχρού πρότεινε στην Επιτροπή (έγγρ.

477/21-12-55) να παραχωρηθεί το μη χρησιμοποιού-

μενο από την Αγροτολέσχη τμήμα του κτιρίου στο

Υπουργείο Παιδείας για την μόνιμη εγκατάσταση σ’

αυτό των παιδικών κατασκηνώσεων της εκπαιδευτι-

κής περιφέρειας Μεραμβέλλου. Δυστυχώς η απά-

ντηση του Υπουργείου Οικονομικών στην πρόταση

αυτή υπήρξε αρνητική.

1957. Το Καμπάνειο κατόπιν σχετικού αιτήματος

της Κοινότητος Ψυχρού ενίσχυσε το έργο κατα-

σκευής δικτύου ύδρευσης, υπό τον όρο διοχέτευσης

νερού στον περίβολο του Σχολείου.

1958. Η Κοινότητα Ψυχρού εκτιμούσα ότι τουλά-

χιστο ορισμένα μέλη της Επιτροπής δεν επιδεικνύ-

ουν τον απαιτούμενο ζήλο στην εκτέλεση των καθη-

κόντων των ζήτησε το 1952 την αντικατάσταση του

Π.Τσούτσουρα δια του Γεωρ. Παραθυράκη, καθη-

γητού από το Ψυχρό. Εν τω μεταξύ ο επελθών θάνα-

τος του Ευστρ. Φωτάκη διευκόλυνε την είσοδο του

Γ.Παραθυράκη στην Επιτροπή (1958) παραμένο-

ντος και του Π.Τσούτσουρα.

Η Επιτροπή των Εκτελεστών διαπιστώνουσα την

δυσκολία εκπλήρωσης του σκοπού του διαθέτου και

απογοητευμένη από την μεταφορά της Αγροτολέ-

σχης από το Ψυχρό, εισηγήθηκε στο Υπ. Οικονομι-

κών την διάθεση των εισοδημάτων του κληροδοτή-

ματος για την χορήγηση υποτροφιών, εγκαταλειπο-

μένης της ίδρυσης τεχνικής σχολής στο Ψυχρό, λόγω

έλλειψης μέσων. Η ιδέα αυτή της Επιτροπής δεν

φαίνεται να είχε συνέχεια, γιατί το Υπ. Παιδείας

πιθανόν λόγω ανακίνησης του θέματος στην Βουλή

από τον Στυλ. Κούνδουρο, φαίνεται ότι αντιμετώπι-

ζε σοβαρά την ίδρυση Τεχνικής Σχολής στο Ψυχρό,

αφού με το υπ’ αριθ.133241/18-11-1958 έγγραφό του

ζητά σχετικές πληροφορίες από την Επιτροπή.

Παράλληλα το ίδιο Υπουργείο προέβη στην

κατάρτιση σχεδίου Νόμου, από το οποίο προβλεπό-

τανε η ίδρυση Τεχνικών Σχολών από τις Επιτροπές

Διαχείρισης των Κληροδοτημάτων με δυνατότητα

επιχορήγησης των Σχολών αυτών από το Κράτος, σε

περίπτωση ανεπάρκειας των ιδίων πόρων. Μετά την

ψήφιση του παραπάνω Ν.Δ. η συντονισμένη προ-

σπάθεια της Επιτροπής, τοπικών και πολιτικών

παραγόντων είχε φέρει την ίδρυση Δημόσιας Τεχνι-

κής Σχολής στο Ψυχρό, σε συνεργασία με το

Καμπάνειο, πολύ κοντά στην πραγματοποίησή της

και το 1960 αναμενόταν η συγκρότηση σχετικής

γνωμοδοτικής επιτροπής για την ίδρυση της Σχολής.

Δυστυχώς όμως και πάλι, άγνωστο για ποιο λόγο, η

ίδρυση της Σχολής δεν πραγματοποιήθηκε.

1959. Κατά την συζήτηση στη Βουλή του Ν.Δ.

«περί τεχνικής και επαγγελματικής οργανώσεως της

Μέσης Εκπαιδεύσεως και Διοικήσεως της Παιδεί-

ας» ο τότε βουλευτής Λασυθίου Εμμ. Κοθρής υπέ-

βαλε τροπολογία στο άρθρο 20 του συζητουμένου

Ν.Δ.που είχε ως εξής: «3. Δια Β.Δ. εκδιδομένου

προτάσει Υπουργών Παιδείας και Οικονομικών

μετ’ αίτησιν του εκπροσώπου του Καμπανείου Κλη-

ροδοτήματος ιδρύεται εν Ψυχρώ Λασυθίου Κρήτης

Δημοσία Επαγγελματική Σχολή. Δια του αυτού Β.Δ.

ορίζεται ο τύπος της Σχολής και η συμβολή του

Καμπανείου Κληροδοτήματος δια τας δαπάνας λει-

τουργίας αυτού»

Η τροπολογία αυτή έγινε δεκτή (ίδε εφημ. Συζη-

τήσεων Βουλής Περιδ. Ε, Συνοδ.Α, τόμος Δ σελ.272.

Συνεδρίασις 72α της 7-7-1959)

Παρά την αποδοχή της τροπολογίας η Υπουργική

υπόσχεση ποτέ δεν τηρήθηκε.

1960. Μεγάλη ανεμοθύελλα ενσκήψασα στο

Ψυχρό ανήρπασε την κεραμοσκεπή στέγη του Σχο-

λείου και κατόπιν τούτου αποφασίσθηκε η αντικα-

τάστασή της από πλάκα σιδηροπαγούς σκυροδέμα-

τος.

1961. Με εργολαβία του Αλεξανδρίδη πραγματο-

ποιήθηκε η εργασία αντικατάστασης της στέγης από

τον εμπειροτέχνη Ζαχ. Πετράκη.

1962. Προσπάθεια ίδρυσης από το Υπ. Γεωργίας

Κέντρου Γεωργικής Εκπαίδευσης στο Καμπάνειο.

Μετά την αποτυχία ίδρυσης Τεχνικής Σχολής τόσο

από το Εθνικό Ίδρυμα (1952) όσο και από το Υπ.

Παιδείας (1958), οι προσπάθειες αξιοποίησης του

Καμπανείου στράφηκαν στο Υπ. Γεωργίας, από το

οποίο ζητήθηκε να ιδρύσει στο Ψυχρό Κέντρο

Γεωργικής Εκπαίδευσης. Και ενώ η κεντρική Υπη-

ρεσία ήταν ευνοϊκά διατεθειμένη για την ίδρυση του

ΚΕΓΕ στο Ψυχρό (αρμόδιος Δ/ντής ο τ. Δ/ντής

Γεωργίας Λασυθίου Κάβουρας) όταν ζητήθηκε η



γνώμη της Δ/νσεως Γεωργίας Λασυθίου αυτή υπέ-

δειξε σαν προσφορότερο τόπο ίδρυσης του ΚΕΓΕ

την Σητεία, υπόδειξη που έγινε δεκτή.

1965. Ίδρυση Αγροτικής Μεταβατικής Οικοκυρι-

κής Σχολής.

Μετά την αποτυχία ίδρυσης του ΚΕΓΕ η Επιτρο-

πή με την συμπαράσταση του νεοσύστατου Συλλό-

γου Λασυθιωτών ο Δικταίος και άλλων παραγό-

ντων, εστράφη προς το Υπ. Προνοίας, από το οποίο

ζήτησε (1963) την ίδρυση Οικοκυρικής Σχολής στο

Ψυχρό. Το αίτημα έγινε ευνοϊκά δεκτό και με το

Β.Δ Φεκ 115Α 1965, ιδρύθηκε η Αγροτική Μεταβα-

τική Οικοκυρική Σχολή Ψυχρού. Το επόμενο έτος

έγινε επισκευή του κτιρίου του Καμπανείου και την

27-5-1968 η ΑΜΟΣ εγκαταστάθηκε σ’ αυτό.

Η ΑΜΟΣ Ψυχρού λειτούργησε επιτυχώς για μια

τετραετία και ξαφνικά τον Σεπτέμβριο του 1972

μεταφέρθηκε στην Ιεράπετρα.

1966. Πρόταση συγχώνευση Καμπανείου-Κρητι-

κής Εστίας

Σύμφωνα με την πρόταση θα παραχωρούνταν η

περιουσία του Καμπανείου στην Κρητική Εστία, η

οποία εις αντάλλαγμα θα χορηγούσε υποτροφίες

(τροφή και στέγη) σε οκτώ νέους από τον νομό ή την

επαρχία Λασυθίου. Στην πρόταση αυτή, για την

οποία η τότε διοίκηση του Καμπανείου δεν θεωρή-

θηκε αμέτοχος, αντέδρασαν παράγοντες του

Ψυχρού και δεν προωθήθηκε παραπέρα.

1967. Παραίτηση του Γ. Παραθυράκη και αντικα-

τάστασή του από τον Κων. Μανωλόπουλο. Οι προσ-

δοκίες που συνόδευσαν τον διορισμό του Παραθυ-

ράκη (1958) δυστυχώς δεν υλοποιήθηκαν και λίγα

χρόνια αργότερα παραιτήθηκε. Στην θέση του διο-

ρίσθηκε (6-12-1967) ο Κων. Μανωλόπουλος, συντα-

ξιούχος συμβολαιογράφος Αθηνών, δραστήριο

μέλος της Επιτροπής την περίοδο 1924-1940.

Το ίδιο έτος απεβίωσε ο Παν. Τσούτσουρας και

στην θέση του διορίσθηκε ο Ιωάννης Μ. Καραβα-

λάκης, κτηνίατρος, από το Ψυχρό (ανάληψη καθη-

κόντων τον Μάιο του 1968)

Η νέα Επιτροπή, δύο μέλη της οποίας κατάγονταν

από το Ψυχρό (Μανωλόπουλος, Καραβαλάκης)

ξεκίνησε την δραστηριότητά της με μεγάλο ζήλο.

Έχουσα την υπόσχεση αρμοδίων υπηρεσιακών

παραγόντων για επέκταση των δραστηριοτήτων της

ΑΜΟΣ και προκειμένου να υλοποιηθεί η υπόσχεση

αυτή, προέβη στην επισκευή του κτιρίου της Σχολής

στο Ψυχρό (έναρξη εργασιών τον Σεπτέμβρη του

1969).

Παράλληλα η Επιτροπή άρχισε διάφορες ενέρ-

γειες για την αξιοποίηση των δύο ακινήτων του κλη-

ροδοτήματος στην Αθήνα, οι οποίες όμως παρά τις

προσπάθειες της Επιτροπής δεν είχαν αποτέλεσμα.

Τον Ιανουάριο του 1970, ύστερα από τριάντα χρό-

νια προσφοράς Υπηρεσίας στο Καμπάνειο, παραι-

τήθηκε ο Γρηγόριος Μωράκης, λόγω φόρτου εργα-

σίας. Στην θέση του διορίσθηκε ο Γεώρ.Ξεν.Φουκα-

ράκης, συνταξιούχος Τραπεζιτικός, από τον Αβρα-

κόντε.

Μετά την αποχώρηση από την Επιτροπή του Γρ.

Μωράκη και την ανασύνθεση που ακολούθησε με

την συμπλήρωση της θέσης του αποβιώσαντος το

1967 Π.Τσούτσουρα, την ευθύνη της διαχείρισης

του κληροδοτήματος ανέλαβε ο έχων τα πρεσβεία

της ηλικίας Κων. Μανωλόπουλος.

Γ’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: 1970-ΣΗΜΕΡΑΜετά την αποχώρηση του Γρ. Μωράκη και τον

θάνατο του Παν. Τσούτσουρα (1967), έγινε συμπλή-

ρωση της Επιτροπής, την Προεδρία της οποίας ανέ-

λαβε σε δεύτερη θητεία ο Κων/νος Μανωλόπουλος.

Τα σπουδαιότερα θέματα που απασχόλησαν την

Επιτροπή κατά την περίοδο αυτή ήταν :

1970. Νέα προσπάθεια αξιοποίησης

των ακινήτων.

Το Ν.Δ. 424/1970 προέβλεπε νέο τρόπο αξιοποίη-

σης των ακινήτων των κληροδοτημάτων. Κατόπιν

τούτου η Επιτροπή υπέβαλε αίτηση χορήγησης

δανείου στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων

για την ανοικοδόμηση των ακινήτων του Καμπανεί-

ου. Και ενώ αυτή αναμενότανε, με Κυβερνητική

απόφαση τον Δεκέμβριο του 1973, ανεστάλησαν

όλες οι χορηγήσεις δανείων.

1970. Έγκριση του Κανονισμού

λειτουργίας του Καμπανείου Ιδρύματος

Στα πλαίσια της προσπάθειας αναζωογόνησης

του Καμπάνειου, η Επιτροπή, παράλληλα με τις λοι-

πές δραστηριότητες, προέβη στην σύνταξη Κανονι-

σμού λειτουργίας, όπως προβλεπότανε από τον

νόμο 2039/1939, ο οποίος εγκρίθηκε από το Υπουρ-

γείο Οικονομικών και τέθηκε σε ισχύ με το Β.Δ.

205/26-3-1971 (ΦΕΚ Α 61 1971).

Με τον Κανονισμό αυτό το Καμπάνειο αναγνωρί-

σθηκε σαν Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου με

την επωνυμία «Καμπάνειον Ίδρυμα», διοικούμενο

από τριμελή Διοικούσα Επιτροπή. Η πρώτη αποτε-

λέσθηκε από τα μέλη της μέχρι τότε Επιτροπής

Εκτελεστών Διαθηκών Ι.Καμπάνη-Εμμ.Γαλανάκη

ως εξής:

α) Κων.Μανωλόπουλος, συνταξιούχος συμβολαι-

ογράφος από το Ψυχρό, πρόεδρος



β) Γεώρ.Ξεν.Φουκαράκης, συντ. τραπεζιτικός

από τον Αβρακόντε, ταμίας-διαχειριστής

γ) Ιωάν.Μ.Καραβαλάκης, κτηνίατρος, από το

Ψυχρό, γραμματέας

1972. Παραίτηση Γ.Φουκαράκη

Το μέλος της Δ.Ε. Γ.Φουκαράκης υπέβαλε την

παραίτησή του για λόγους υγείας και στην θέση του

διορίσθηκε ο Ιωάν. Εμμ. Παπαδάκης, αξ/κός πολε-

μικού Ναυτικού σε πολεμική διαθεσιμότητα από το

Ψυχρό.

1972.Νέα προσπάθεια ίδρυσης Τεχνικής Σχολής

Την άνοιξη του 1973 η Δ.Ε του Καμπανείου με

αίτημά της προς το Υπ. Παιδείας ζητούσε την ίδρυ-

ση Τεχνικής Σχολής στο Ψυχρό, σε συνεργασία με

το Καμπάνειο Ίδρυμα. Το αίτημα έγινε κατ’ αρχήν

δεκτό και ζητήθηκε η γνωμοδότηση του ΑΣΕΠ.

Η Κυβερνητική αλλαγή τον Νοέμβριο του 1973

ματαίωσε για μια ακόμη φορά την επίτευξη του σκο-

πού του Κληροδοτήματος

1974. Ίδρυση σχολής

ταπητουργίας από τον ΕΟΜΕΧ

Με υπόμνημα-αίτηση της Δ.Ε. με ημερομηνία 26-

1-1970 προς τον Εθνικό Οργανισμό Χειροτεχνίας

προτάθηκε η παραχώρηση του κτιρίου της Σχολής

για την εγκατάσταση σ’αυτό μιας ταπητουργικής,

ξυλοτεχνικής ή άλλης παρεμφερούς Σχολής. Η

Σχολή λειτούργησε το 197

1976. Δημοσίευση του Ν 455/76 «περί επωφελε-

στέρας αξιοποιήσεως ή διαθέσεως των υπέρ κοινω-

φελούς σκοπού καταληφθέντων ή δωρηθέντων

περιουσιακών στοιχείων κατά το άρθρο 109

παράγ.2 του Συντάγματος. Άρθρο 2. «Οσάκις η

θέλησις του διαθέτου ή δωρητού ως προς τον

υπ΄αυτού ταχθέντα κοινωφελή σκοπόν δεν δύναται

να πραγματοποιηθεί εξ οιουδήποτε λόγου καθ’ ολο-

κληρίαν ή κατά το μείζον του περιεχομένου ταύτης,

επιτρέπεται η διάθεσις του καταληφθέντος ή δωρη-

θέντος προς τον αυτόν ή άλλον κοινωφελή σκοπόν

εις την υπό του διαθέτου ή δωρητού καθοριζομένην

περιοχήν ή εις την ευρυτέραν ταύτης περιφέρειαν»

1976. Έκθεση διοικητικού και διαχειριστικού

ελέγχου του Καμπανείου Ιδρύματος

Στις 12-1-1976 υποβλήθηκε η έκθεση διοικητικού

και διαχειριστικού ελέγχου του Ηλία Ηλιόπουλου

με ορισμένες δευτερεύουσας σημασίας παρατηρή-

σεις για τον τρόπο κατάρτισης του απολογισμού

κ.λ.π.

1977. Πρόταση για ίδρυση Τεχνικής και Επαγ-

γελματικής Σχολής από το Υπουργείο Παιδείας.

Με το από 7-12-1977 υπόμνημα της Δ.Ε. του Καμπα-

νείου προς το Υπ. Παιδείας εζητείτο η ίδρυση τεχνι-

κής και επαγγελματικής Σχολής στο Ψυχρό. Το

Υπουργείο αντέδρασε ζητώντας περισσότερες πλη-

ροφορίες και στοιχεία από τον Επιθεωρητή Επαγ-

γελματικής Εκπαίδευσης, χωρίς όμως να υπάρξει

περαιτέρω συνέχεια.

1980. Θάνατος του Κων. Μανωλοπούλου. Στην

θέση του διορίσθηκε ο γυιός του Παναγιώτης

Κ.Μανωλόπουλος, συμ/φος Αθηνών.

1981. Παραίτηση Ι.Μ.Καραβαλάκη από μέλος της

Δ.Ε. Λόγω μακροχρόνιας Υπηρεσιακής του μετακί-

νησης εις Βρυξέλλες ο Ι.Μ.Καραβαλάκης υπέβαλε

την παραίτησή του στις 6-2-81 από μέλος της Δ.Ε.

1988. Κέντρο νέας προσαρμοσμένης

τεχνολογίας στο Καμπάνειο-COMETT

Προήλθε από την συνένωση των στόχων του προ-

γράμματος COMETT της ΕΟΚ για μια τοπική

τεχνική σχολή προσαρμοσμένης τεχνολογίας με

τους στόχους του Καμπανείου Ιδρύματος. Στο

κέντρο αυτό λειτούργησε τμήμα παραγωγής μάλλι-

νων και πλεκτών, ηλεκτρονικών υπολογιστών κ.λ.π.

Επιστάτις του προγράμματος ήταν η καθηγήτρια

του Πανεπιστημίου Μάντσεστερ Σόνια Γκρέγερ.

Δυστυχώς το Κέντρο αυτό αποτέλεσε αντικείμενο

κομματικής διαμάχης, με τελικό αποτέλεσμα να

λήξει άδοξα η λειτουργία του.

1992. Απεβίωσε το μέλος της Δ.Ε. Ι. Παπαδάκης

1993. Διορισμός Κων. Ι. Παπαδάκη, υιού του

αποβιώσαντος Ιωάννου Παπαδάκη



1994.Σύνθεση Δ.Ε.: Παν. Μανωλόπουλος, πρόε-

δρος, Κων.Ι.Παπαδάκης ταμίας, Κων.Ζαχ.Κανδυ-

λάκης γραμματέας

1996. Παραίτηση Παν. Μανωλόπουλου από

μέλους της Δ.Ε. και σε αντικατάσταση αυτού διορι-

σμός Σταματίου Παπασταμάτη.

1998. Διοργάνωση Επιστημονικής Ημερίδας με

θέμα: «Βιολογικές καλλιέργειες, φυτοπροστασία

και νέες προοπτικές από την Βιοτεχνολογία».

Η Ημερίδα διοργανώθηκε επί προεδρίας Κων-

σταντίνου Παπαδάκη στις εγκαταστάσεις του

Καμπανείου στο Ψυχρό στις 23-8-1998 με την συμ-

βολή του Εμμ.Στρατάκη, καθηγητού της Βιολογίας

στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Στην Ημερίδα αυτή ομί-

λησαν 9 καθηγητές και άλλοι επιστήμονες από το

Πανεπιστήμιο Κρήτης και έλαβαν μέρος πολλοί

κάτοικοι της περιοχής. Υπήρξε μια πρωτόγνωρη

εκδήλωση για το Καμπάνειο και για την Επαρχία

Λασυθίου.

2002. Σύνθεση Δ.Ε.: Παπαδάκης Κωνσταντίνος,

Παπασταμάτης Ανδρέας, Πάκτου Βικτωρία.

2004. (Φεβρουάριος). Ο Δήμος Οροπεδίου με το

υπ’ αριθ. 277/2-2-2004 έγγραφό του προς το Υπ.

Οικονομικών ζητά την αντικατάσταση της υπό τον

Κων.Παπαδάκη Δ.Ε. από τους Αντώνιο Τζομπα-

νάκη, Ιωάννη Πιταροκοίλη και Σοφοκλή Πιταρο-

κοίλη, που διορίζονται τον Νοέμβριο του 2005(ΦΕΚ

18-11-2005).

2006( Ιούνιος). Παραίτηση του Ιωάννη Πιταρο-

κοίλη και αντικατάσταση του από τον Δημήτριο

Πλευράκη(ΦΕΚ 29-1-2007).

2007 (22 Φεβρουαρίου) σύστασης της νέας

Δ.Ε.(Α. Τζομπανάκης, Πρόεδρος, Δ. Πλευράκης ,

Γραμματέας, Σ. Πιταροκοίλης, Ταμίας), οπότε και

αρχίζει ουσιαστικά νέα προσπάθεια για την αξιο-

ποίηση της περιουσίας και την εκπλήρωση των σκο-

πών του Ιδρύματος.

2007(Οκτώβριος) Κατεδάφιση της ερειπωμένης

οικίας στην οδό Ζήνωνος 33 και απόφαση της Δ.Ε.

για μελλοντική ανοικοδόμηση της με τη μέθοδο της

αντιπαροχής, για την οποία όμως απαιτείται νέα

έγκριση από το Εφετείο Αθηνών, δεδομένου ότι η

Δ./ση Εθνικών Κληροδοτημάτων έκρινε ως μη ισχύ-

ουσα την από το 1973 υπάρχουσα τοιαύτη.

2007. (Απρίλιος). Προσπάθεια αξιοποίησης του

κτιρίου του Καμπανείου στο Ψυχρόυ σε συνεργασία

με τη Σπηλαιολογική Εταιρεία και την δημιουργία

του Καμπανείου Κέντρου Σπηλαιολογικών ερευνών

και περιβαλλοντολογικής εκπαίδευσης.

2008. α)Πρόταση συνεργασίας Καμπανείου Ιδρύ-

ματος και ΤΕΙ Ηρακλείου. β)Πρόταση Δήμου για

τη λειτουργία κέντρου μετεκπαίδευσης, συνεδρια-

κού κέντρου και σπηλαιολογικού Μουσείου. γ)

Πρόταση Ι. Καραβαλάκη για τη δημιουργία επι-

στημονικού κέντρου μελέτης προβλημάτων γεωρ-

γίας ενόψει λειτουργίας του φράγματος Αποσελέ-

μη.

Συνομιλίες για την συνεργασία του Καμπανείου

Ιδρύματος με το Πανεπιστήμιο των Ορέων,

2008. Μετά την έκδοση της υπ’ αριθ. 1542/08

οικοδομικής άδειας άρχισαν οι εργασίες οικοδόμη-

σης πενταορόφου κτιρίου στο οικόπεδο της οδού

Κλεισόβης 3 στην Αθήνα με χρηματοδότηση από τα

αποθεματικά του Ιδρύματος, που ολοκληρώθηκε σε

20 μήνες (μηχανικοί Ε. Βαβανάτσος, Ε. Ντενέζος,

Κοτζιάς, εργολάβος Ν. Παπαδογιαννάκης)

2009. Επαφές και συνομιλίες για συνεργασία με

το Πανεπιστήμιο των Ορέων με σκοπό α) την εκμά-

θηση και διατήρηση των παραδοσιακών επαγγελμά-

των και β) την ίδρυση Μουσικής Ακαδημίας «ΡΕΑ»

- πρόταση του ομ. Καθηγητού του Πανεπιστημίου

Κρήτης Μανώλη Στρατάκη - η οποία θα λειτουρ-

γούσε στα κτίρια του Καμπανείου στο Ψυχρό

2010. Αγορά 12.000 μετοχών της ΕΤΕ αυξάνο-

ντας τον αριθμό τους σε 40.000.

2011 (Ιούνιος) Ενοικίαση του νεόδμητου κτιρίου

Κλεισόβης 3 στο ΙΤΕ – Πανεπιστημιακές Εκδόσεις

Κρήτης για 12 χρόνια.

2012. Τις ημέρες που γράφονται οι γραμμές αυτές

έχει ληφθεί απόφαση από τη Δ.Ε, για την υπογρα-

φή Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ Καμπανείου

και Δήμου Οροπεδίου Λασυθίου και την παραχώ-

ρηση των κτιριακών εγκαταστάσεων Ψυχρού στο

Δήμο για 25 χρόνια, προκειμένου να δημιουργη-

θούν χώροι εκπαιδευτικών διαδραστικών – ψηφια-

κών πολυμέσων, στα πλαίσια του ολοκληρωμένου

σχεδίου ανάπτυξης περιοχών υπαίθρου, σύμφωνα

πάντα με τους σκοπούς και το καταστατικό του

Ιδρύματος.

Στο επόμενο τεύχος το Β’ Μέρος.



Ηγιώρα θα νήτονε σκιάς τέσσερις.

Ήκραξε ο πετεινός μόνο σηκωθείτε!

Η μάνα μου σκώθηκε πρώτη, ήπρε-

πε να μαγερέψει. Πατάτες με τα κρομμύ-

δια γιαχνί θανήψηνε, γαλαθιανές τσήλεγε

ο πατέρας μου.

Σκώθηκε η Μαρία, ήπρεπε

να βάλει τω ζούμπερω να

φάνε. Άχερα με μπόλικο ρόβι

στα βούγια, άχερα με μπόλι-

κη ταγή στο μουλάρι. Ήπρεπε να ρίξει πράμα

και στο χοίρο και τσι αίγες.

Ο πατέρας μου σκώθηκε τρίτος. Ίσαμε να

ντυθεί να βάλει τα στιβάνια ντου, τσι γκιλότες

και το γελέκο και να βρει τα συμπάγκαλα για τα

όρη, είχαμε σκωθεί και οι ποδέλοιποι πέντε. Τα

δυο μικιά κοπέλια, η Πόπη και ο Βαγγέλης εκοί-

τουντονε ακόμη. Ωστόσο η μάνα μου είχε

μαγειρέψει και κάτσαμε όλοι να φάμε. Είχενε

πάει έξε η γι ώρα

και ο ήλιος

ήτονε ψιλά. Εκεί-

νη τη μέρα,

ήθελα πάμε τσι

β ο υ κ ο λ ι ά δ ε ς .

Έκεια θα λημερί-

ζαμε και θα

ξομέναμε κιό-

λας. Ήπρεπε να

φορτώσωμε με

πολλά πράγματα

το μουλάρι και να

κρατούμε φαϊ σκιάς για το μεσημέρι.

Στο σπίτι επομείνανε τρία μικιά κοπέλια και η

Ζαμπία πούτανε τότεσας δεκαεφτά χρονώ. Εγά-

τεχε να φαίνει στ' αργαστήρι να μαγειρεύει κιό-

λας. Εγώ κλούθουνα γιατί μούρεσε να θερίζω κι

ήμουνε και καλό κοπέλι κι ήκανα πολύ δουλειά.

Δεκατεσσάρω χρονώ ήμουνε τότεσας. Εφτά η

γιώρα θανήτονε ίσαμε να ξεκινήσομε κι ήμαστε

κατά τσοχτώ στσί πεζούλες στσι βουκολιάδες.

Δεν είχαμε ρολόγια μα μετρούσαμε την ώρα με

τον ήλιο. Του πατέρα μου δε του 'σφελνε η

γιώρα. Μόλις φτάξαμε στι πεζούλες μας βάλα-

με ομπρός, είχανε και καλό σπαρμένο και τα

δραπάνια ήρχιξε και σπιθίζανε. Το μεσημέρι

κάτσαμε να φάμε. Ελιές, σαρδέλες,

κρομμύδια, ντάκους ψωμί, κι ότι άλλο

είχαμε στο τρουχοντρουβά μας.

Το πρόσαργο φόρτωσε ο πατέρας μου

μια στραθιά σπαρμένο στο μουλάρι να το

πάει στ' αλώνι να δει κι ήντα κάνουνε οι

άλλοι στο χωργιό. Η Ζαμπία θα

'χενε μαγερεμένα, γιατί ετσα

τσ! παράγγειλε η μάνα μου και

πήρανε για βραδιάτικο ο πατέ-

ρας μου και για κολατσιό τα' άλλης μέρας.

Όταν ενύχθιασε καλά και δεν εφέγγαμε να

θερίζομε ήστρωσε η μάνα μου πέντε φάρδους

από κάτω και μια ανάπλα από πάνω και θέκαμε

ετσά με τα ρούχα.

Εκεινιά την αργατινή δεν είχενε φεγγάρι μα ο

ουρανός άστραφτε από τα άστρα κι ο πατέρας

μου μας έλεγε για τον lορδάνη ποταμό, που

σχηματίζεται στον ουρανό, για την Πούλια και

το Μεράστρι και

τόσα άλλα θαυ-

μαστά πράγματα

ίσαμε που κοιμη-

θήκαμε. Εγώ

πολλές βολές τα

καλοκαίρια εξώ-

μενα στα όρη με

τους πια μεγά-

λους στην πλα-

τιανή λαγκάδα,

στη Παρασκής τα

Πεζούλια. Είχαμε

πολλές πεζούλες στα όρη και σπέρναμε εκτός

από στάρια, όσπρια, φακές, ρόβι, ροβύθια! Τα

κουκιά και τα λουμπούνια τα σπέρναμε στα

ξωχώραφα στο κάμπο.

Όλοι οι Λασιθιώτες τα ίδια πράματα κάναμε

για να βγάλομε μιαολιά «ψωμί» να το φάμε. Μ'

όλες τσι δυσκολίες η ζωή ήτονε όμορφη. Κατέ-

χεις ήντα θα πει να ξωμένεις στ' αλώνι δυο

μήνες το καλοκαίρι, να θωρείς τη νύχτα τον

ουρανό με τα άστρα και το φεγγάρι να σταλα-

ματίζει και να γροικάς τα ζούμπερα να μουγκα-

λιούνται τα μουλάρι και τσι γαιδάρους να γκανί-

ζουνε, τσι σκύλους να γαυγίζουνε και όλα εκει-

ανά που ο καθανείς μας γατέχει. Τότε σας τρώ-

1952. Ενα λασιθιώτικο καλοκαίρι (σε τοπική διάλεκτο εκείνης της εποχής)

Γράφει ο Εμμανουήλ Γ. Σπανάκης

Πολιτικός Μηχανικός


γαμε τσι αμπουρνέλες μισογινομένες και μου-

διάζαμε, τρώγαμε όμως και τσι καούνες απι τσι

μουρνιές που δεν υπήρχε πιο «λιπαρό» πράμα,

ήντα θα πει φράουλες με τη ζάχαρη. Και να χεις

και τσι μύλους όλη μέρα να σβουρίζουνε και να

μην προλαβαίνεις να κόβγεις τα' αυλάκια.

Η ζωή του Λασιθιώτη τα χρόνια εκειανιά τα

δύσκολα ήτονε όμορφη, γιατί κάθε κοπέλι

μάθαινε μικιό μικιό να δουλεύγει, να τρώει ότι

βρει και να ευχαριστιέται τη ζωή του. Ε! το χει-

μώνα τα πράματα ήτονε μιαολιά πιο δύσκολα

μα καλιά να πομείνομε δα στο καλοκαίρι! Ετού-

τανε που σας γράφω, φίλοι αναγνώστες, όλοι οι

Λασιθιώτες τα γατέχουνε μα μένα μου διωξε

δα, να γράψω κάτι τι για να πούνε κεινιά που

καταλαβαίνουνε

τσάλλους. Πόσο

λάξανε τα πρά-

ματα, κι εγώ ζορί-

ζομε να καταλά-

βω αν είναι καλύ-

τερα γι χειρότε-

ρα. Ετότεσας οι

άνθρωποι είχανε

συκλέτι, να προ-

λάβουνε τσι δου-

λειές τους, δεν

ήτονε μιαολιά και

να χει και ρεμέδιο. Μα εδά έχουμε γίνει όλοι

ρέμπελοι επαέ στσι πολιτείες που μαζοχτήκαμε

και μιαολιά να δουλέψουμε ντελόγο μας κακο-

φαίνεται. Προτιμούμε το ραχάτι, να μην πω

ήντα κι άλλο, γιατί α μανίσετε.

Γελάσετε όσο θέλετε, μα μένα το μυαλό μου

ξαναγιαγέρνει πάλι στο Λασίθι, γιατί δεν είναι

μόνο που τα ζησα κοπέλι κι έχω βιώματα, τα ζω

κι εδά σ’ όλο τους το μεγαλείο κι ας μένω στην

πολιτεία. Σκιας πέντε δεκαετίες από παέ κι από

κε, πολλά πράματα έχω καταλάβει και το πιο

σπουδαίο από όλα, είναι ότι οι Έλληνες ξεγε-

λαστήκανε από την ομορφιά που χανε τότεσας

οι πολιτείες και δα δε γατέχουνε ήντα δα

γενούνε. Μα το χειρότερο που έχουνε να

κάνουνε είναι να ξαναγιαγείρουνε στα χωριά

τους, γιατί ήντα δα πάνε να γυρεύγουνε. Να

σπείρουνε δε γατέχουνε και να θερίσουνε δε

γατέχουνε, μα ούτε να φάνε δε γατέχουνε και

γατέχω γω ήντα σας ελέω.

Ανε βρούνε κολοκυθιές γατέχουνε να

ψήσουνε βραστούς τους κάβους; Και μπορούνε

να τσι φάνε με λάδι και ξύδι; Σάμπως γατέχου-

νε να κάμουνε ντολμάδες με τσ' ανθούς και τ'

αμπελόφυλλα; Θα βάλουνε κλήματα στο πάτο

ή θα τσικνώσει το κεφάλι; Γι' αυτό άστα σου

λέω, δε θα ξαναγιαγείρουνε οι Έλληνες στα

χωριά ντους, γιατί δε γατέχουνε να ζήσουνε, γι'

αυτό να κάτσουνε κι εκειά που κάθονται μόνο

να βάλουνε μιαολιά νερό στο κρασί τους. Να

σάςΆ:πω ακόμη δυο τρία πράματα για το καλο-

καίρι του Λασιθιού, εκείνησας τσl εποχής. Όταν

αλονεύγαμε στ' αλώνια τα σπαρμένα, εζέφνα-

με τα ζούμπερα κατά τσl δέκα και τα μολέρνα-

με κατά τσ' έξε τσ' εφτά! Δυο κονταρόξυλα να

βασιλέψει ο ήλιος. Να σας πω κι ένα αστείο.

Εκειά που στεκόμαστε στο βολώσυρο, γιατί δεν

είχαμε ο'τε καθέκλα να κάτσωμε, και μας ήψηνε

με τσ' ώρες ο

ήλιος, εβγάναμε

λίγες λίγες τσl τρί-

χες των ζουμπέρω,

με σάλιο τσl τρί-

βγαμε στσι παλά-

μες τω χεργιώ μας,

κάναμε τόπια και

παίζαμε μηλαράκια

με τα τόπια. Άντε

δα να σου πω να

καταλάβεις ήντα

λέω! Τέλος πάντω!

Όλο το καλοκαίρι τα κοπέλια μα και οι μεγάλοι

είστε αξυπόλυτοι, δεν είχαμε παπούτσα να

βάλομε και φαντάζεσαι να βγάνομε ρόβl ή ρο

βύθια στη κουτσουρολιά και να μας καρφώνου-

νε τα κατσούλια στα πόδια! Εκειά δεν είμαστε

��αξυπόλυτοl στ' αγκάθια αλλά στα καρφάκια

μα πράμα δε μας ήγνιαζε, τα βγάζαμε αμοναχοί

μας και δεν το λέγαμε και σε κανένα. Μπορού-

νε δα τα κοπελάκια μας να πάνε αξυπόλυτα στο

σκολιό τους; Και γιάντα κοντό δε μπορούνε;

Εκειά σε θέλω δα να μου απαντήσεις;

Αν, ο Θιός φυλάξει, γίνει μια θεομηνία γατέ-

χομε ήντα θα γενούμε ή θα μας πιάσει τριμη-

ντίνα! Φαίεται να ναι αστεία εκειανιά που σας

ελέω μα χουνε τη σημασία τους, που ναι πολλώ

λογιώ, μα ήντα θα βγει, σκιας να πομείνει ένα

γραφτό, γιατί δε γατέχεις ήντα γίνεται και προ-

παντώς ετσά μένει κάτι από την ιστορική, λαο-

γραφική μας παράδοση κι αυτό μπορεί να χει

μιαολιά σημασία. Εκειά που υπάρχει παρελθόν

υπάρχει και μέλλο και ανάποδα.

(Από το βιβλίο μου «Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΜΟΥ, Η ΖΩΗ

ΜΟΥ»)


1)Yπολογίζομε ένα κιλό χοιρινό κρέας,

μπούτι ή πλευρά ή και ανάμικτα, για κάθε

δύο μερίδες.

2)Xρησιμοποιούμε για το αλάτισμα

περίπου 20 γραμμάρια αλάτι για κάθε κιλό,

τουλάχιστον 6 ώρες πριν το ψήσιμο.

3) Tο κρέας γδέρνεται

και οι πέτσες μπαίνουν

στον πάτο του ταψιού, με το

λίπος προς τα κάτω (αν

θέλομε να μην έχει πολύ

λίπος το ζουμί - πράγμα

που συνιστούμε - δεν χρη-

σιμοποιούμε καθόλου τις

πέτσες).

4) Kόβεται από το χασά-

πη σε μεγάλα (χοντροκομ-

μένα) κομμάτια για να μην

ξεραθεί στο ψήσιμο.

5) Kλαδιά στον πάτο βάζομε μόνο στις

πήλινες «λεκανίδες», όχι στα ταψιά.

6) Προσθέτομε 1½-2 ποτήρια νερό στο

κάθε ταψί και φροντίζομε τα κομμάτια να

μην είναι πολύ πυκνά τοποθετημένα.

7) Όταν γίνει ο φούρνος (χρειάζεται

κάψιμο 1½ ώρα περίπου) βάζομε τα ταψιά

χωρίς σκέπασμα και σφραγίζομε τόσο τη

φουρνόπλακα όσο και τον αναπνευστήρα

με πηλό από στάχτη (λέγε με άθο!) ή ό,τι

άλλο πηλό.

8) Σε περίπου 1 ώρα ανοίγομε το φούρ-

νο, γυρίζομε το κρέας και ανάλογα προ-

σθέτομε ή αφαιρούμε νερό και ξαναβάζο-

με τα ταψιά μέσα, πάλι ξεσκέπαστα και

σφαγίζομε ξανά τη φουρνόπλακα με πηλό.

9) Σε άλλη 1 ώρα περίπου, ανοίγομε το

φούρνο και ελέγχομε αν είναι ψημένο το

κρέας προσθέτοντας αν χρειάζεται, νερό.

10) Ξαναβάζομε τα ταψιά στο φούρνο

σκεπάζοντάς τα αυτή τη φορά με αλουμινό-

χαρτο και αν μεν είναι ψημένο το κρέας

δεν ξανασφραγίζουμε

την πλάκα αλλιώς επα-

ναλαμβάνουμε το

σφράγισμα όπως

προηγουμένως, ελέγ-

χοντας σε άλλη 1 ώρα

το ψήσιμο, που αυτή τη

φορά κανονικά πρέπει

να έχει γίνει.

11) Bάζομε πίσω τα

ταψιά πάλι σκεπασμέ-

να και τα αφήνομε

μέσα για να κρατουν

ζεστά ώσες ώρες και αν χρειαστεί, μέχρι να

σερβίρομε.

12) Aν θέλομε να φτιάξομε μια πολύ

νόστιμη και υγιεινή μετά τη νηστεία του

15/Aύγουστου μακαρονάδα, χρησιμοποι-

ούμε το ζουμί αφού το σουρώσουμε, προ-

σθέτοντας το ανάλογο νερό για τα μακαρό-

νια, όχι όμως αλάτι! Συνιστούμε τα Nο 6

μακαρόνια, υπολογίζοντας ότι το κάθε

«χαρτί» βγάζει γύρω στις 6 μερίδες και τα

οποία φυσικά αφήνομε να πιουν το ζουμί

τους χωρίς να τα σουρώσουμε (το ζουμί

από κάθε κιλό κρέας είναι αρκετό για του-

λάχιστον 2 μερίδες μακαρόνια). Mε μπόλι-

κο τριμμένο Λασιθιώτικο κεφαλοτύρι,

σίγουρα θα γλύφετε και τα δάκτυλά σας.

Παλιές Λασιθιώτικες Γεύσεις!

Kαπρικό(H Λασιθιώτικη συνταγή για το χοιρινό

σε πετρόφουρνο τον Δεκαπενταύγουστο)


Διάβασα στην εφημερίδα

«ΠΑΤΡΙΣ» (Ηράκλειο, 8-5-2012)

ότι «στις 13 Μαΐου αναβιώνει η

πλατωνική διαδρομή του Μίνωα από

την κρητική ενδοχώρα προς το Ιδαίον

Άντρο μέσω Κρουσώνα και της Ζωμίν-

θου, την οποία διοργανώνουν ο δήμος

Μαλεβιζίου και ο Πεζοπορικός Όμιλος

Ηρακλείου...» και

δεν πίστευα στα

μάτια μου, γιατί η

εν λόγω διαδρομή

έχει αναβιώσει εδώ και καιρό σε άλλη δια-

δρομή από τους Δήμους Οροπεδίου Λασιθίου

(Δικταίο Άντρο) και Καστελίου (Λύκτος). Η

διαδρομή αυτή, που είναι και η σωστή, όπως

θα δούμε πιο κάτω, είναι από την Κνωσό

μέχρι το Δικταίο Άντρο, μέσω της αρχαίας

πόλης της Λύκτου. Μάλιστα η διαδρομή αυτή

γίνεται μέσω πετρώδους δρόμου, που σήμε-

ρα έχει εγκαταλειφτεί, όμως

σώζεται σε καλή κατάσταση

στα περισσότερα σημεία του.

Υπενθυμίζω, με όλο το

σεβασμό, στους ως άνω διορ-

γανωτές και ιδιαίτερα στους

δημάρχους Μαλεβιζίου και

ανωγείων ότι οι τόποι τους

έχουν και πολύ ωραία αξιοθέα-

τα και πολύ μεγάλη ιστορία,

όμως άλλο αυτό και άλλο το

που βρισκόταν το σπήλαιο του Διός, γιατί οι

αρχαίοι συγγραφείς: Όμηρος, Διονύσιος Αλι-

καρνασσεύς, Απολλώνιος, Απολλόδωρος

κ.α., αναφέρουν ξεκάθαρα ότι το σπήλαιο του

Διός, όπου ο Μίνωας πήγαινε να πάρει τους

νόμους του πατέρα του Δία, δε βρισκόταν

στον Ψηλορείτη ή στο Μαλεβίζι, αλλά στο

όρος Δίκτη, όπου και η αρχαία πόλη Λύκτος,

πρβ:

«Ομιλητής έφη γενέσθαι του Διός και φοι-

τών (ο Μίνως) εις το Δικταίο Όρος, εν ω τρα-

φήναι τον Δία μυθολογούσιν οι Κρήτες υπό

των Κουρήτων έτι νεογνόν όντα, κατέβαινεν

εις το ιερόν ‘Αντρο και τους νόμους εκεί συν-

θείς εκόμιζεν, ους απέφαινεν παρά του

Διός λαμβάνειν». (Διονύσιος Αλικαρνα-

σεύς)

«Δάκτυλοι Ιδαίοι Κρηταιέες, ους ποτέ

νύμφη Αγχιάλη Δικταίο ανά σπέος,….»

(Απολλώνιος Αργοναυτικά Α 1125 –

1135)

«oργισθείσα δε επί τούτοις Ρέα παρα-

γίνεται μεν εις

Κρήτη, οπηνίκα τον

Δία εγκυμονούσα

ετύγχανε, γεννά δε

εν τω άντρω της Δίκτης Δία. (Απολλόδωρος

Βιβλιοθήκη Α, 1, 7)

«Μυθεύουσιν εν Κρήτη γενέσθαι την Διός

τέκνωσιν επί της Δίκτης, εν η και απόρρητος

γίνεται θυσία» (Αγαθοκλής)

«πέμψαν δ’ ες Λύκτον, Κρήτης ες πίονα

δήμον.

Οππότ’ άρ οπλότατον παίδων ήμελλε τεκέ-

σθαι, Ζήνα μέγαν,…. ένθα μιν

ίκτο φέρουσα θοήν δια νύκτα

μέλαιναν πρώτην ες Δίκτον’

(Θεογονία 476 – 485, εκδόσεις

ΠΑΠΥΡΟΣ, έτος 1938

Ιώ. Μέγιστε Κούρε, χαίρε μοι

/ Κρόνιε, παγκρατές γάνους,

βέβακες δαιμόνων αγώμενος/

Δίκταν ές ενιαυτόν έρπε και

γέγαθι μολπά (Ύμνος «Εις

Διαν» 1 – 17)

Σημειώνεται επίσης ότιΑ) Ο Πλάτωνας δεν κατονομάζει το συγκε-

κριμένο μέρος της Κρήτης που βρίσκεται το

σπήλαιο του Διός, άρα κακώς λέγεται ο χαρα-

κτηρισμός «πλατωνικός δρόμος ή διαδρομή

Μίνωα», πρβ: «Ο Όμηρος λοιπόν λέει ότι στην

Κρήτη υπάρχουν ενενήντα πόλεις, στις οποί-

ες, ανήκει και η Κνωσός, μεγάλη πόλη, όπου

ο Μίνωας βασίλευε, ο κάθε εννιά χρόνια

συνομιλητής του μεγάλου Δία. … Πήγαινε

λοιπόν ο Μίνωας κάθε εννιά χρόνια κι έμενε

ένα χρόνο στη σπηλιά του Δία, από τη μια για

Νόμισμα Κνωσού με το

Μίνωα και την Αριάδνη,

3ος αι. π.Χ..

Ο ΔΙΑΣ, Ο ΜΙΝΩΑΣ ΚΑΙ Η ΜΙΝΩΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ

Του Α. Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ

Διευθυντή Υπ. Πολιτισμού και Τουρισμού


να μάθει και από την άλλη για να δείξει τι είχε

μάθει από τον Δία την προηγούμενη φορά.»

(Πλάτων, Μίνως, 319 – 320)

Β) Τα αρχαία λεξικά και ο αρχαίος συγγρα-

φέας Άρατος αναφέρουν

ξεκάθαρα ότι η Δίκτη ονο-

μάστηκε έτσι, επειδή γέν-

νησε το Δία και ετυμολο-

γούν το όνομά της από τα

«τέκω > τικτω > Δίκτη,

καθώς και ότι η Δίκτη βρί-

σκεται κοντά (σχεδόν

«Ιδαίοιο») στο «Ιδαίον

όρος» (= ο Ψηλορείτης)

και εννοεί στην ιδια ορο-

σειρά, πρβ:

«ο μιν τότε κουρίζοντα

Δίκτω εν ευώδει όρεος

σχεδόν Ιδαίοιο άντρω εγκατέθεντο και έτρε-

φον εις ενιααυτόν, Δικταίοι Κούρητες ότε

κρόνον εψεύσαντο» (Άρατος, Φαινόμενα 30 -

50)

«Δίκτη, όρος της Κρητης και άκρα κειμενη

κατά το Λιβυκόν Πέλαγος. Καλειται δε και

ουδετέρως. Άρατος

Δίκτω εν ευώδει όρεος

σχεδόν Ιδαίοιο:, από

του το Δίκτον. Είρηται

παρά το τέκω τίκτω,

τίκτα τις ούσα, από του

εκεί τεχθήναι τον Δία.

Αγαθοκλης δε θηλυκόν

ονομα είναι το Δικταίον

όρος. Οι δε νήσον Φασίν

είναι την Δίκτην και το

όνομα είναι από των

αλιευτικών δικτύων.

Ενταύθα δε άγαλμα

Διός αγένειον ίσταται λέγεται και Δίκταιον»

(Μέγα Ετυμολογικό Λεξικό, 10ος αι. )

«Δίκτον, μέρος της Ίδης οι άλλοι εκτός του

Αρατου (Φαινόμενα 33) καλούσιν Δίκτην, καθ’

υμάς δε λέγεται Λασίθι ή Λασιθιώτικα βουνά.

Επί το ‘Αντρον τούτο, ο προσαγορεύετο

Δικταίο ή και Ιδαίον, πάλαι ποτέ εφοίτουν

πολλοί προσκυνηταί» (Κ. Σιτλ, σχόλια στη

Θεογονία του Ησιόδου, Κωνσταντινούπολη

1889 μ.Χ.)

Γ) Με την ονομασία «Ίδη» στα αρχαία κείμε-

να δεν ονομάζεται ο Ψηλορείτης, όπως νομί-

ζουν κάποιοι από τα Ανώγεια εξ αιτίας παρερ-

μηνειών του αρχαιολόγου Γ. Σακελαράκη,

αλλά είτε η νύμφη ‘Ίδη που ήταν τροφός του

Δία είτε η οροσειρά Ίδη ή Ιδαια Όρη τόσο της

Μ. Ασίας όσο και της Κρήτης,

τα οποία ονομάζονταν έτσι,

επειδή είχαν αφιερωθεί στην

Ιδαία Μητέρα (= η θεά Ρέα =

η μάνα του Δία και των Ιδαίων

δακτύλων). Ο Στράβων ανα-

φέρει επίσης ότι τα όρη (ορο-

σειρές) της Κρήτης είναι τα

Λευκά όρη στη Δυτική και η

Ίδη ή Ιδαία όρη στο κέντρο

προς ανατολικά. Η Ίδη περι-

λαμβάνει το Ιδαίον όρος, που

είναι και το πιο ψηλό (= ο

Ψηλορείτης), τη Δίκτη και το

λόφο Πύτνα, όπου η πόλη Ιεράπυτνα, πρβ:.

«Ίδη όρος υπάρχει στην Τρωάδα και στην

Κρήτη. Δίκτη είναι τόπος στη Σκηψία και όρος

στην Κρήτη. Λόφος της Ίδης είναι η Πύτνα,

απ’ όπου και η Ιεραπυτνα η πόλη». (Στράβων,

Γεωγραφικά Ι’, C 471, ΙΙΙ 20)

«Λένε πως ονομά-

στηκαν Ιδαίοι Δάκτυ-

λοι οι πρώτοι κάτοικοι

στους πρόποδες της

Ίδης. Πόδες λέγονται

οι πρόποδες και κορυ-

φές, οι μύτες των

βουνών. Οι διάφορες

κορυφές της Ίδης,

που ήταν όλες αφιε-

ρωμένες στη μητέρα

των θεών (τη Ρέα),

λέγονταν Δάκτυλοι...»

(Στράβων, Γεωγραφι-

κά Ι, C 473, ΙΙΙ, 22)

Δ) Ο Διόδωρος και ο Απολλώνιος αποκα-

λούν το άντρο του Διός πότε Δικταίον, πότε

Ιδαίον και πότε Κρηταίον, επειδή το εν λογω

σπήλαιο βρίσκεται στο όρος Δίκτη της οροσει-

ράς Ίδη ή Ιδαία όρη της Κρήτης, αλλά και

γιατί η Κρητη αρχικά λεγόταν Ιδαία, καθώς και

γιατί στο άντρο αυτό έμενε η τροφός του Δία

με το όνομα Ίδη. Απλώς τελευταία μερικοί, εξ

αιτίας παρερμηνειών του αρχαιολόγου Γ.

Σακελαράκη, κακώς, μετονόμασαν σε Ιδαίον

Άντρο το σπήλαιο που μέχρι χθες λεγόταν

«Σπηλιάρα τσι Βοσκοπούλας».

Αργυρό δίδραχμο Γόρτυνας,

221 π.Χ. με το Δια και την

αρπαγή της Ευρωπης,

γονείς του Μίνωα

Μέρος Μινωικής διαδρομής από Κνωσό

προς Δικταίο Άντρο


Bιβλιοπαρουσίαση

Μαζί τα φάγαΤεΜε εξαιρετική επιτυχία έγινε η παρουσία-

ση του πρώτου βιβλίου του Γιώργου Μακράκη

«Μαζί τα φάγαΤε». Το πολιτικό

δοκίμιο Μαζί τα φάγαΤε παρου-

σιάστηκε στις 4 Απριλίου 2012

στην κατάμεστη αίθουσα τελε-

τών του πνευματικού ιδρύματος

της Κρητικής Εστίας. Ο εντυπω-

σιακά μεγάλος αριθμός των

παρευρισκομένων καταχειροκρό-

τησε στο σύνολό του την προ-

σπάθεια του Συγγραφέα Γιώργου

Μακράκη «να δώσει μια απάντη-

ση στους ισχυρούς» όπως χαρα-

κτηριστικά αναφέρει ο ίδιος στο

βιβλίο του.

Την συντονισμό της εκδήλωσης ανέλαβε η

δημοσιογράφος κ. Κατερίνα Στυλιανέα, η

οποία αναφερόμενη στο ύφος του βιβλίου

σημείωσε: «Γλώσσα ωμή και ανεπιτήδευτη.

Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο με σύγχρονο

πολιτικό λόγο που εκπλήσσει αλλά ίσως και

σοκάρει. Ίσως είναι ο πολιτικός λόγος που

αρμόζει στη σημερινή εποχή».

Απόσπασμα από το βιβλίο ανέγνωσε ο ηθο-

ποιός και αντιδή-

μαρχος Καισαρια-

νής κ. Νίκος Βέρλε-

κης, ο οποίος με την

επιβλητική φωνή

του καθήλωσε το

κοινό.

Την παρουσίαση

του βιβλίου έκαναν ο

Ειδικός Γραμματέας

του Σώματος Επιθε-

ώρησης Εργασίας κ.

Μιχάλης Χάλαρης, ο οποίος εστίασε ιδιαίτε-

ρα στην καταγωγή του συγγραφέα και τον

τρόπο που αυτή επηρέασε και ενδεχόμενα

καθόρισε το ύφος του βιβλίου και η Πρόεδρος

του Εργατικού Κέντρου Αθήνας κ. Στάβυ

Σαλουφάκου, η οποία με ιδιαίτερη θέρμη

μίλησε για το βιβλίο, αλλά και τον χαρακτήρα

του συγγραφέα. Αποσπασματικά αναφέρουμε

σημεία της παρουσίασης της

κυρίας Σαλουφάκου: «Λόγος

καθάριος, γάργαρος, αυθεντικός.

Σαν να έχει διαβάσει τη σκέψη

κάθε εργαζόμενου… Καταρχήν ο

τίτλος του Βιβλίου δείχνει μια πολι-

τική ευγένεια μια πολιτική παιδεία,

ο τίτλος είναι «Μαζί τα φάγαΤε»

λείπει το όλοι. Η φράση η ατάκα

που προσέλαβε τότε το σύνολο των

εργαζομένων στο δημόσιο τομέα ,

και έδωσε ένα στίγμα για το πώς

πάμε να γενικεύσουμε μια κρίση

σαν να είμαστε όλοι συνυπεύθυνη

ήταν όλοι μαζί τα φάγαμε. Από τον τίτλο του

βιβλίου λείπει το όλοι, δεν θεωρώ ότι ο Γιώρ-

γος το έκανε τυχαία, η λέξη όλοι λείπει γιατί

το όλοι είναι υφέρπουν φασισμός, είναι το ότι

κανείς δεν διαφέρει, είναι η συλλογικότητα

έναντι της ατομικής ευθύνης, που πρέπει να

υπάρχει μέσα στη συλλογικότητα (….) Δεν

σταματάει σε μια απεικόνιση της σημερινής

πραγματικότητας, δε λέει πάμε να γκρεμίσου-

με το σύστημα. Δεν

αποδέχεται πουθενά

ότι είμαστε κομμά-

τια ενός σάπιου

συστήματος ΟΛΟΙ.

Αυτό που λέει είναι

ότι ένα σύστημα

αξιακό, ένα σύστη-

μα ηθικής, ένα

σύστημα αρχών πρέ-

πει να υπάρχει και

λέει ελάτε να στή-

σουμε αυτό το σύστημα(….)»

Στο τέλος της εκδήλωσης ο συγγραφέας,

εμφανώς συγκινημένος, ευχαρίστησε τους

παρευρισκόμενους και στη συνέχεια είχε την

ευκαιρία να ανταλλάξει απόψεις με τους

περισσότερους από αυτούς.


Ότι τα πράγματα δεν βαίνουν κατ' ευχήν στην Αποικίαδεν μέν' η ελαχίστη αμφιβολία,και μ ' όλο που οπωσούν τραβούμ' εμπρός,ίσως, καθώς νομίζουν ουκ ολίγοι, ναέφθασε ο καιρόςνα φέρουμε Πολιτικό Αναμορφωτή.

Όμως το πρόσκομμα κ' η δυσκολίαείναι που κάμνουνε μια ιστορίαμεγάλη κάθε πράγμα οι Αναμορφωταίαυτοί. (Ευτύχημα θα ήταν αν ποτέδεν τους χρειάζονταν κανείς). Για κάθε τι,για το παραμικρό ρωτούνε κ' εξετάζουν,κ' ευθύς στον νου τους ριζικές μεταρρυθμίσεις βάζουν,με την απαίτησι να εκτελεσθούν άνευ αναβολής.

Έχουνε και μια κλίσι στες θυσίες.Παραιτηθείτε από την κτήσιν σας εκείνη·η κατοχή σας είν' επισφαλής:η τέτοιες κτήσεις ακριβώς βλάπτουν τες Αποικίες.Παραιτηθείτε από την πρόσοδον αυτή,κι από την άλληνα την συναφή,κι από την τρίτη τούτην: ως συνέπεια φυσική·είναι μεν ουσιώδεις, αλλά τι να γίνει;σας δημιουργούν μια επιβλαβή ευθύνη.

Κι όσο στον έλεγχό τους προχωρούνε,βρίσκουν και βρίσκουν περιττά, και να παυθούν ζητούνε·πράγματα που όμως δύσκολα τα καταργεί κανείς.

Κι όταν, με το καλό, τελειώσουνε την εργασία,κι ορίσαντες και περικόψαντες το παν λεπτομερώς,απέλθουν, παίρνοντας και την δικαία μισθοδοσία,να δούμε τι απομένει πια, μετάτόση δεινότητα χειρουργική.

Ίσως δεν έφθασεν ακόμη ο καιρός.Να μη βιαζόμεθα είν' επικίνδυνον πράγμα η βία.Τα πρόωρα μέτρα φέρνουν μεταμέλεια.Έχει άτοπα πολλά, βεβαίως και δυστυχώς, η Αποικία.Όμως υπάρχει τι το ανθρώπινον χωρίς ατέλεια;Και τέλος πάντων, να, τραβούμ' εμπρός.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης

“Η Ελλάδα κάνειπάντα το παιχνιδάκιτων μεγάλων δυνά-μεων. Υποφέραμεπολύ κάτω από τονβάρβαρο ζυγό τωνΤούρκων. Υποφέρα-με πολύ και υποφέρουμε ακόμα κάτωαπό τον υποκριτικό ζυγό των ΜεγάλωνΔυνάμεων. Ο Έλληνας... έχει μια ευαι-σθησία που τον καθιστά τρωτό σε κάθεπροσβολή στην ελευθερία. Όχι μόνο στηδική του ελευθερία αλλά σε όλο τοφάσμα της... Θα σας πω ένα παράδειγ-μα. Όταν ο Χίτλερ απειλούσε να κατα-κτήσει τη Νορβηγία, ήμουν σε εκδρομήστην Κρήτη. Διέσχιζα ένα στενό δρομά-κι όταν ψηλά από το βουνό άκουσα μιαδυνατή φωνή που μου φώναζε: “Στάσουπαιδί μου, στάσου”! Σταμάτησα, σήκω-σα τα μάτια και είδα να δρασκελάει απόβράχο σε βράχο ένας γεροβοσκός. “Πώςπάει η Νορβηγία παιδί μου;” μου φώνα-ξε λαχανιασμένος. “Πάει καλύτερα παπ-πού” του απάντησα, “πάει καλύτερα”.“Δόξα σοι ο Θεός” είπε και σταυροκοπή-θηκε. “Θέλεις ένα τσιγάρο παππού;”“Δεν έχω ανάγκη τίποτα.Αφού η Νορβη-γία πάει καλά, δεν έχω ανάγκη τίποτα”.Να οι Έλληνες! Αυτός ο γεροβοσκός δενήξερε, ασφαλώς, που βρίσκεται αυτή ηΝορβηγία. Δεν ήξερε ίσως αν ήτανε μίαχώρα ή μία γυναίκα. Αλλά ήξερε τι θαπει ελευθερία. Το πραγματικό ελληνικόθαύμα δεν ονομάζεται ομορφιά, ονομά-ζεται ελευθερία. Κάθε λαός στον οποίοδόθηκε μια αποστολή πάνω στη γη, τηςδίνει τη δική του φωνή. Ο Εβραίος τοαποκαλεί Θεό, ο Ινδός προσπαθεί πέρααπό τα φαινόμενα να αδράξει την έννοια,οι Αιγύπτιοι από το βάθος του τάφου τουςφωνάζουν και ικετεύουν την αθανασία. Στους Έλληνες δόθηκε η αποστολήνα μεταμορφώνουν τη δουλεία σεελευθερία...”.

Εν μεγάλη Ελληνικήαποικία, 200 π.Χ.

Τόσο... Επίκαιρα...

Απόσπασμα συνέντευξης Νίκου Καζαντζάκη, στηνΓαλλική Ραδιοφωνία,6/5/1955


ΠΑΥΛΟΣ ΤΖΕΡΜΙΑΣ

Λασίθι: �Αυτοβιογραφίες

Ο Παύλος Ν. Τζερμιάς γεννή-

θηκε το 1925 στη Θεσσαλονίκη

από Κρητικούς γονείς. Ο πατέ-

ρας του και η μητέρα του γεν-

νήθηκαν στο Τζερμιάδων Λασι-

θίου. Ο πατέρας του Νικόλαος

Γ. Τζερμιάς (1887-1975) διετέ-

λεσε συνεργάτης του Ελευθε-

ρίου Βενιζέλου, δικηγόρος,

βουλευτής και υφυπουργός. Η

μητέρα του Ερυφίλη Ν. Τζερμιά

ήταν κόρη του Παύλου Πλατά-

κη και ανιψιά του Αντωνίου

Βορεάδη.

Ο Παύλος Τζερμιάς είναι ιστο-

ρικός, ελληνιστής και πολιτικός

αναλυτής διεθνούς φήμης. Εδί-

δαξε στο Πανεπιστήμιο του

Φράιμπουργκ της Ελβετίας (1965-1995), στο

Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης (1984-1992) και στην

Επαγγελματική Σχολή της Πόλης της Ζυρίχης

(1961-1977). Επίσης έκανε παραδόσεις επί

πολλά εξάμηνα στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο της Ζυρί-

χης.

Διετέλεσε Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Πολιτι-

στικού Κέντρου Δελφών (1977-1979), ανταποκρι-

τής της Neue Zurcher Zeitung (ΝΖΖ) για θέματα

της Ελλάδας και της Κύπρου και Διευθυντής της

εκπομπής για τους Έλληνες και τους Φιλέλληνες

της Ελβετικής Ραδιοφωνίας (1970-1990). Την

εποχή της στρατιωτικής δικτατορίας (1967-1974)

τα άρθρα του στη ΝΖΖ μεταδίδονταν τακτικά από

την Deutsche Welle. Είναι συγγραφέας δεκάδων

αυτοτελών έργων, εκατοντάδων επιστημονικών

μελετών και χιλιάδων άρθρων σε διάφορες

γλώσσες.

Ο Παύλος Τζερμιάς έτυχε

πολλών τιμητικών διακρίσεων

για το πλούσιο διδακτικό και

συγγραφικό έργο του: Τιμητικός

τόμος με επιμέλεια του Gunnar

Ηering (1993), βραβείο της Ακα-

δημίας Αθηνών για το γερμανό-

γλωσσο έργο του Ιστορία της

Κυπριακής Δημοκρατίας, διε-

θνές επιστημονικό συμπόσιο

στο Φράιμπουργκ της Ελβετίας

(1996), παράσημα του Προέ-

δρου της Ελληνικής Δημοκρα-

τίας (1996), του Δήμου Θεσσα-

λονίκης (2004), του Προέδρου

της Κυπριακής Δημοκρατίας

(2005), της Νομαρχίας Λέσβου

(2008) κ.ά. Στις 30 Μαρτίου 2000 εξελέγη Αντε-

πιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Χαρα-

κτηρίζεται από έγκυρους σχολιαστές μεγάλη

μορφή του ελληνισμού. Στο πολύτομο επιστημο-

νικό λεξικό Historisches Lexikon der Schweiz υπο-

γραμμίζεται, ότι συνέβαλε αποφασιστικά στην

προώθηση των ελληνικών σπουδών.

Ιδιαίτερη θέση καταλαμβάνει στην προσφορά

του Παύλου Ν. Τζερμιά η Κρήτη. Ενδεικτικά ανα-

φέρονται τα γερμανόγλωσσα έργα του για την

Κρήτη, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Δομήνικο

Θεοτοκόπουλο. Επίσης το ογκώδες ελληνόγλωσ-

σο βιβλίο του για τον Νίκο Καζαντζάκη. Ότι στο

έργο του διαδραματίζει μεγάλο ρόλο και το Λασί-

θι, είναι αυτονόητο. Το δείχνει π.χ. το βιβλίο του

Η αρπαγή της Ευρώπης από τον Δία.

Το ζεύγος Τζερμιά στο Τζερμιάδω το 2001Ο Παύλος Τζερμιάς στο Τζερμιάδω το 1938


“Όσο κανείς άλλος συνέβαλε στην εικόνα της

Ελλάδας στο γερμανόγλωσσο χώρο”

(Gunnar Hering).

“Έκδηλη... η επί χρόνια πολλά κατεργασμένη

πολυμερέστατη επιστημοσύνη του κ. Τζερμιά”

(Κωνσταντίνος Ι. Δεσποτόπουλος).

“Ένας ουμανιστής με φλόγα” (Ruth Werfel).

“Βυζαντινολόγος και νεοελληνιστής, Έλληνας

εγκατεστημένος στην Ελβετία, πολύγλωσσος,

πολύ υψηλού επιπέδου γνώστης του μακροχρόνι-

ου πολιτισμού της πατρίδας του...”

(Jacques Schamp).

Το βιβλίο Land der Griechen “είναι έργον αντι-

κειμενικόν και λογοτεχνικά συνθετικόν. Είναι και

ιστορικόν και κριτικόν δοκίμιον, αλλά και τραγού-

δι και ύμνος δια την χώραν μας και δια τον λαόν

μας”

(Παναγιώτης Ι. Ζέπος στην Ακαδημία Αθηνών).

Ο τόμος “Καινοτομία” αποτιμά “το εκτεταμένο

και πολύπλευρο έργο ενός ιστορικού και συγγρα-

φέα, που βρήκε διεθνή απήχηση”

(Margarethe Billerbeck).

Για τη Neugriechische Grammatik: “...Εδώ συν-

δυάζονται με τον πιο επιτυχυμένο τρόπο γλωσσικό

αισθητήριο, επιστημονική ακρίβεια, διδακτική

ικανότητα και στοργική αγάπη για τη μητρική

γλώσσα”

(Neue Zurcher Zeitung).

Η Γραμματική αυτή “εντάσσεται στην παράδο-

ση της γερμανικής επιστήμης, που μας χάρισε

έργα αξίας... Με τη διαφορά, πως αυτή τη φορά ο

συγγραφέας είναι Έλληνας, που διδάσκει σε γερ-

μανόγλωσσους τη μητρική του γλώσσα...”

(Bulletin de la Societe de Linguistique de Paris).

“Αυτή η Γραμματική είναι πολύ εκτενής, συστη-

ματική και εποπτική... Ο Τζερμιάς ενέταξε και

πολλές συντακτικές παρατηρήσεις...”

(Phonetica).

“Μια εξαίρετη Γραμματική...”

(Perficit, Salamanca).

“Ο στόχος του συγγραφέα να γράψει μια Γραμ-

ματική της νεοελληνικής επιστημονική, ακριβή

και συστηματική έχει κατά τη γνώμη μας επιτευ-

χθεί”

(Les etudes classiques, Βρυξέλλες).

Απάνθισμα κρίσεων για την πνευματική προσφορά του Παύλου Τζερμιά

Μερικοί τίτλοι από το συγγραφικό έργο του Παύλου Τζερμιά στην Ελληνική γλώσσα

ΔΟΚΙΜΙΑ

1.Ο «ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ» ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

2.ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

1.ΤΟ ΑΘΑΝΑΤΟ ΚΡΑΣΙ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ-

ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ

ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

2.Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

ΑΥΤΟΣ Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΔΙΑΣΗΜΟΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ

1.Η ΜΑΡΤΥΡΙΚΗ ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΙ «Η ΓΝΩΜΗ

ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΩΝ»

2.ΣΤΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

3.ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

(ΤΟΜΟΙ 2)

4.Η ΑΡΠΑΓΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

1.«ΓΛΥΚΕΙΑΣ ΧΩΡΑΣ»

ΙΣΤΟΡΗΣΗ Η ΚΥΠΡΟΣ (3 ΤΟΜΟΙ)

2.Ο ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ ΤΟΥ

ΑΝΤΙΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ

3.ΤΟΥΤΗ Η ΓΛΩΣΣΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΗ ΜΑΣ

4.ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΑΡΚΤΟ

ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

5.Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟΝ ΞΕΝΟ

ΚΟΣΜΟ

6.Ο «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΟΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ»

ΤΟΥ ΚΩΝ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ


“...Εμπλουτισμός των όχι πολυάριθμων γερμα-

νο-νεοελληνικών Γραμματικών...”

(Indogermanische Forschungen).

“Ακριβής και σαφής διατύπωση των κανό-

νων..., έξαρση του ουσιώδους για τη θεωρία και

την πράξη, εξήγηση των εννοιών με πολυάριθμα

παραδείγματα...”

(Schweizerische Lehrerzeitung).

Για τη Neugriechische Geschichte: “...Τα βιβλία

για τη νεοελληνική ιστορία είναι σπάνια, τα καλά

ακόμη σπανιότερα... Στις λίγες εξαιρέσεις ανήκει η

Νεοελληνική Ιστορία του Παύλου Τζερμιά...”

(Frankfurter Allemeine Zeitung).

Για τη Neugriechische Literatur: “...Ένας συγ-

γραφέας, που ξέρει να κινεί το ενδιαφέρον όχι

μόνο των ειδικών, αλλά και ενός ευρύτερου κοι-

νού...”

(Luzerner Tagblatt).

Για το βιβλίο Griechenland στη σειρά terra mag-

ica: “...Μια εμπεριστατωμένη εικόνα της γεωγρα-

φίας, της ιστορίας, της τέχνης, της λογοτεχνίας

και του πληθυσμού της Ελλάδας...”

(Η Καθημερινή).

Για το βιβλίο Fur eine Hellenistik mit Zukunft:

“...ένα συναρπαστικό βιβλίο, που μπορεί να δια-

βαστεί μονορούφι, μολονότι η θεματική του κάνει

κάτι τέτοιο αναπάντεχο...”

(Reinhard Stupperich).

Για το βιβλίο “Ο Καραμανλής του αντιδικτατο-

ρικού αγώνα”: “...Απ' όλες τις ως τώρα βιογραφίες

του Καραμανλή αυτή με τη μεγαλύτερη προσπά-

θεια αντικειμενικότητας...”

(Thetis, Mannheim).

Για την πραγματεία “Η πολιτική σκέψη του

Κωνσταντίνου Καραμανλή”: “...Μια συνέντευξη

με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή είναι εί-δη-ση!

...Ο Τζερμιάς περιέλαβε τη συνέντευξη στο βιβλίο

του...”

(Το Ποντίκι).

Για το έργο Politik im neuen Hellas: “...νηφάλιο

και αντικειμενικό συγγραφικό ύφος...”

(Αthener Zeitung).

Για το έργο Die Identitatssuche des neuen

Griechentums: “...Νηφάλια ανάλυση ενός εκρη-

κτικού θέματος...”

(Die Weltwoche, Ζυρίχη).

“...Ένα βιβλίο γραμμένο με τη χαρακτηριστική

για το συγγραφέα επιστημονική ακρίβεια...”

(Balkanmedia, Σόφια).

Για το βιβλίο για το “άλλο Βυζάντιο” (Das

andere Byzanz): “Το βιβλίο διορθώνει πειστικά

την αντίληψη, πως το Βυζάντιο ήταν δήθεν μια

αυτοκρατορία βαδίζουσα επί χίλια χρόνια γοργά

προς την καταστροφή”

(Neue Zurcher Zeitung).

“Ο Τζερμιάς δεν κάνει πολεμική κατά του Ντυ-

ροζέλ. Καταγράφει αυτά, που στο έργο του τελευ-

ταίου και των συνεργατών του λείπουν ή παραμε-

λούνται”

(Η Καθημερινή).

“Ο συγγραφέας τεκμηριώνει με εντυπωσιακό

τρόπο την ευρωπαϊκή διάσταση του Βυζαντίου”

(Die Weltwoche, Ζυρίχη).

“Με λιτές γραμμές ο Παύλος Τζερμιάς σχεδιά-

ζει μια συναρπαστική εικόνα των σχέσεων του

Βυζαντίου προς την Ευρώπη. Έτσι βοηθάει ένα

ευρύτερο κοινό να καταλάβει καλύτερα και να

αποτιμήσει δίκαια την ανατολική αυτοκρατορία”

(Zeitschrift fur schweizerische

Kirchengeschichte, Freiburg, Ελβετία).

Για το σύγγραμμα Geschichte der Republik

Zypern: “Μνημειώδες έργο...”

(Mediterranean Quarterly, ΗΠΑ).

“...Το έργο αυτό θα μείνει στο γερμανόγλωσσο

χώρο για πολύ καιρό ένα Standardwerk...

(Schweizer Monatshefte, Ζυρίχη).

“...Επιστημονική ακρίβεια και κριτική θεώρη-

ση...”

(Europaische Rundschau, Βιέννη).

“...Το πιο εκτενές και ώριμο έργο του συγγρα-

φέα...”

(Gunnar Hering στον τιμητικό

τόμο για τον Παύλο Τζερμιά).


Σπούδασα ανθρωπιστικές επι-

στήμες στη Φιλοσοφική Σχολή

του Πανεπ. Αθηνών στα τέλη της

δεκαετίας του ’70 και στις αρχές του

’80, γιατί ήθελα να καλλιεργήσω το

πνεύμα μου και να εμβαθύνω στα

νοήματα της ζωής, του θανάτου, της

γνώσης και της θεογνωσίας. Πράγμα-

τι, εκείνη την εποχή μαζί με τη λογο-

τεχνία, είχα αρχίσει να μελετώ και τη

Βίβλο. Οι γονείς μου στάθηκαν τα

υψηλώτερα ηθικά υποδείγματα που

είχα. Ο πατέρας μου Γεώργιος

Δαμιανάκης, με την έμφυτη ευγένεια

της ψυχής, την αξιοπρεπή καρτερία

στις δυσκολίες, την αρραγή συμπα-

ράσταση στον συνάνθρωπο και τον

συμπατριώτη, την φιλοπατρία, την πραότητα ακόμα

και την αγάπη για την ψαλτική. Η μητέρα μου

Αριάδνη, κόρη του αξιέπαινου δασκάλου Μιχαήλ

Μαρκουλάκη, με την γενναιοψυχία της, την ευστρο-

φία του νού και τη κρητική λαλιά, με την οποία μπο-

ρούσε να εκφράζει με ακρίβεια τόσο τα αισθητά,

όσο και τα υπεραισθητικά, τόσο τον ορατό, όσο και

τον επουράνιο κόσμο. Εκείνη μου μεταλαμπάδευσε

τη φλόγα της Πίστης (κληρονομιά από τον πατέρα

της), την αγάπη στο Θεό, την ευσέβεια, ακόμα και

την ευλογία των δακρύων, που καθαρίζουν με τη

νήψη της μετανοίας την ψυχή, και την προετοιμά-

ζουν να γευθεί τα ουράνια. Αν και πρακτικός

άνθρωπος η μητέρα μου -όπως κάθε κρητικός-, την

διακατείχε πνεύμα πυρωμένο από θείο ζήλο -καθώς

εκείνο των προφητών-, και θυμάμαι με τι σπουδή

μελετούσε τη Παλαιά Διαθήκη και αντάλλασε γνώ-

σεις μαζί μου γύρω από τα ιστορικά γεγονότα της

Παλαιάς και τις παραβολές της Καινής Διαθήκης.

Οι τελευταίες λέξεις που άρθρωσε στην αγκαλιά

μου μέσα ήταν το «Δόξα σοι ο Θεός» που επανέλα-

βε πολλές φορές. Τούτο δεν ήταν βέβαια τυχαίο. Ο

Θεός είχε ευλογήσει τη ζωή της, και την προετοίμα-

ζε για το τέλος. Αλλά τα πνευματικά βιώματα που

έχω από τη μητέρα μου, κατά τη διάρκεια του βίου

της και μετά την κοίμησή της (2004), θα μπορούσαν

να αποτελέσουν θέμα ολόκληρου βιβλίου. Εκείνο

που θα ήθελα εδώ να ομολογήσω είναι ότι οι ηθικές

υποθήκες και παραινέσεις που μου

άφησαν οι γονείς μου, καθώς και ο

παπούς Μιχαήλ και η γιαγιά Χρυ-

σούλα Μαρκουλάκη (της οποία

φέρω το όνομα), καθόρισαν την

πορεία μου στα γράμματα ως μέσον

ηθικής ολοκλήρωσης, και με εμψύ-

χωσαν στις μεγαλουπόλεις του εξω-

τερικού, όπου έμελλε να ζήσω για

πολλά χρόνια, ακολουθώντας ανώ-

τερες σπουδές, και όπου συνεχώς

διαπίστωνα ότι η αποσύνθεση της

ψυχοπνευματικής ενότητας του

ανθρώπου και η αθεία του, ήταν

κοινά φαινόμενα πού είχαν μάλιστα

καταστεί πηγές έμπνεσης της

τέχνης!

Ιδιαίτερη μνεία οφείλω στην αγάπη του γενέθλιου

τόπου των γονέων μου, το Οροπέδιο Λασιθίου, που

μου μετέδωσαν και οι δυό τους όχι με λόγια, αλλά

με έργα. Η φιλοπατρία είχε πράγματι οδηγήσει τον

πατέρα μου να αναλάβει το δύσκολο έργο ανακαί-

νισης και εξωραϊσμού του παλαιού και εντελώς

εγκαταλειμένου κοιμητηρίου της Αγίας Άννας του

χωριού του Τζερμιάδων, καθώς και την ανέγερση

νέας εκκλησίας· έργα που ολοκλήρωσε με γενναιό-

τητα, υπομονή και πίστη κατά την δεκαετία του

1960, έχοντας την υλική βοήθεια και τη συμπαρά-

σταση των εκκλησιαστικών αρχών και των απαντα-

χού Τζερμεδιανών (τόσο του Λασιθίου, όσο και της

Αττικής). Όσο για την αγάπη της μάνας μου στο

τόπο της, δεν θα ξεχάσω ποτέ τις ευχαριστίες που

ανέπεμπε στο Θεό την ημέρα του γυρισμού -στις

αρχές του καλοκαιριού κάθε χρόνου (η μόνιμη

κατοικία ήταν στο Πειραιά)-, όταν αντίκρυζε τον

κάμπο του Οροπεδίου από την κορφή της Αμπέλου!

Σε τούτο το βαθύ συναίσθημα αγάπης για τη γενέ-

θλια γη, θα πρέπει να προστεθεί και η έμπρακτη

βοήθειά της στο έργο της Αγίας Άννας, αλλά και οι

προσφορές της σε πολλές εκκλησίες του Οροπεδίου,

καθώς και άλλες αθέατες ευεργεσίες στο τόπο της,

που πρόσφερε ανιδιοτελώς, ελκόμενη από την πίστη

και τον ανθρωπισμό της. Ήταν από κείνη την πάστα

των γνήσιων ανθρώπων που δεν θα μεταγίνουν, αν

δεν αλλάξει ο κόσμος.

ΧΡΥΣΑ ΔΑΜΙΑΝΑΚΗ

Λασίθι: �Αυτοβιογραφίες

Με ποιές σκέψεις θάθελα να με θυμούνται


Προς τα μέσα των πανεπιστημιακών μου σπου-

δών, γύρω στα 1978, η μεγαλωσύνη του Θεού μου

χάρισε έναν ακόμα αδαπάνητο θησαυρό: ήταν η

γνωριμία μου με τον κορυφαίο Κρητικό λογοτέχνη

και πρώην καθηγητή της έδρας της ιστορίας της

τέχνης στη Σχολή Καλών Τεχνών Παντελή Πρεβε-

λάκη, του οποίου αξιώθηκα να γίνω πνευματικό

παιδί. Υπό την καθοδήγησή του παρακολούθησα

μαθήματα ιστορίας της τέχνης στη Σχολή Καλών

Τεχνών (στην έδρα της κας Μ. Λαμπράκη-Πλάκα),

παράλληλα με τις πανεπιστημιακές μου σπουδές,

ώστε να αποκτήσω αισθητική παιδεία. Ο Πρεβελά-

κης είχε υμνήσει με το λογοτεχνικό του έργο τον

λαϊκό πολιτισμό της Κρήτης, τούς ήρωες και τους

μάρτυρες των απελευθερωτικών της αγώνων, και

είχε προσδιορίσει τον πολιτισμό «ως σύστημα αξιών

που δίνει σταθερή απάντηση στα βασικά ερωτήματα

τι είναι δίκαιο, σωστό, πρεπούμενο, μ’ ένα λόγο τι

είναι θεάρεστο, επειδή η αρχή της ηθικής συμπερι-

φοράς βρίσκεται στο Θεό» (Δείχτες Πορείας, 1985,

σελ. 61). Στο ερώτημα που του είχα απευθύνει

κάποτε «Δάσκαλε, ποιό είναι το πολυτιμότερο

πράγμα στη ζωή ενός ανθρώπου;», μου είχε απαντή-

σει: «Να ευλογήσει ο Θεός το έργο σου!». Αυτή την

συμβουλή έθεσα ως κανόνα της ζωής μου, και του

την χρωστώ, μαζί με αναρίθμητες παραινέσεις και

κρίσεις που ελπίζω κάποτε να δημοσιεύσω.

Ενισχυμένη πνευματικά, ολοκλήρωσα τις πτυχια-

κές σπουδές (με υποτροφία του Παπαδάκειου Ιδρύ-

ματος για τους Κρήτες), και συνέχισα ανώτερες

σπουδές στην ιστορία της τέχνης στην Αγγλία εκπο-

νώντας Μάστερ στο Πανεπ. του Έσσεξ (με δαπάνη

του Σαριπώλειου κληροδοτήματος του Πανεπ. Αθη-

νών), και διδακτορικό στο Πανεπ. του Λονδίνου

(University και Birkbeck College) με την υποτροφία

του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Ειδικεύτηκα

στην Ερωπαϊκή τέχνη, ιδιαίτερα στην Ιταλική Ανά-

γεννηση. Με υποτροφία κατόπιν του Πανεπ. του

Λονδίνου έκανα έρευνα σε μουσεία της Ευρώπης

και της Αμερικής, όπου το έργο μου έτυχε αναγνώ-

ρισης ίσης με εκείνην στην Αγγλία. Το 1994 γύρισα

στην Ελλάδα και δίδαξα ως λέκτωρ και επίκουρη

καθηγήτρια στα Πανεπ. Κρήτης, Ιωαννίνων και

Αθηνών μέχρι το 1999. Έφυγα οριστικά το 2000,

ποθώντας να συνεχίσω την έρευνά μου στο εξωτερι-

κό, ώς μέλος ΔΕΠ ξένου πανεπιστημίου (Università

del Salento Ιταλίας), όπου η αξιοκρατία ήταν

θεσμός και προυπόθεση απερίσπαστου ερευνικού

και συγγραφικού έργου. Ακολούθησε σκληρός και

συνεχής αγώνας διδακτικού έργου και περισσότερο

επιστημονικής έρευνας σε βιβλιοθήκες και αρχεία

της Ιταλίας και της Ευρώπης γενικά, και τούτου

καρποί είναι αρκετά δημοσιεύματα (αυτοτελή

βιβλία, άρθρα, κείμενα σε τόμους, κτλ.) γύρω από

την γλυπτική και τη ζωγραφική της Ιταλικής Ανα-

γέννησης, την κοινωνιολογία και την επιστήμη της

τέχνης, καθώς και διερεύνηση των επιδράσεων της

θρησκείας, για την ακρίβεια του δόγματος του Λου-

θήρου, στις Ιταλικές τέχνες και τη λογοτεχνία των

αρχών του 16ου αιώνα, θέμα στο οποίο εγώ και οι

συνεργάτες μου πρωτοπορήσαμε. Ο ενδιαφερόμε-

νος θα βρεί τα δημοσιεύματά μου στο διαδύκτιο.

Μερικά από αυτά έχουν τύχει βράβευσης και έχουν

τυπωθεί με δαπάνες του Ιταλικού Συμβουλείου Επι-

στημονικής Έρευνας (Consiglio Nazionale della

Ricerca) και του Συμβουλείου Χρηματοδότησης

Πανεπιστημιακής Έρευνας (PRIN).

Δεν υστέρησα και ως προς το χρέος μου στον

δάσκαλό μου Πρεβελάκη. Τιμώντας τη σεπτή μνήμη

του θεωρούσα ότι τιμώ την ίδια την πολυαγαπημένη

πατρίδα Κρήτη, την οποία ο δάσκαλός μου δόξασε

με το έργο του. Συνέγραψα προς τούτο τις μελέτες

«Σύντομη αναφορά στους άξονες της πνευματικής

δημιουργίας του Παντελή Πρεβελάκη» (περ. Κοινω-

νικές Τομές, τεύχ. 74, Απρίλιος 1996, σελ. 160-166),

«Το μεταφυσικό ρίγος και η δικαίωση του ποιητή

στον Νέο Ερωτόκριτο», και «H διαφορετική ‘ανά-

βαση της ψυχής’ των δύο κρητικών συγγραφέων

Νίκου Καζαντζάκη και Παντελή Πρεβελάκη». H

πρώτη μελέτη γράφτηκε με αφορμή το πνευματικό

μνημόσυνο για την συμπλήρωση δέκα χρόνων από

την εκδημία του Πρεβελάκη, το οποίο οργάνωσα

στο Ρέθυμνο το 1996 με την συνεργασία της Φιλο-

σοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης (στην

οποία δίδασκα τότε), και της Ιστορικής και Λαο-

γραφικής Εταιρείας Ρεθύμνου. Η δεύτερη ομιλία

(«Το μεταφυσικό ρίγος και η δικαίωση του ποιητή

στον Νέο Ερωτόκριτο»), εκφωνήθηκε στην ημερίδα

που αφιερώθηκε στον Πρεβελάκη, κατά δική μου

πρόταση, στο πλαίσιο του Ι’ Κρητολογικού Συνεδρί-

ου (Χανιά 2006), και δημοσιεύτηκε στα Πεπραγμέ-

να του συνεδρίου. Η τρίτη ανακοίνωση, με τίτλο «H

διαφορετική ‘ανάβαση της ψυχής’ των δύο κρητικών

συγγραφέων Νίκου Καζαντζάκη και Παντελή Πρε-

βελάκη», δόθηκε στο συνέδριο για τον Νίκο Καζα-

ντζάκη, που οργάνωσε το Μουσείο ‘Ν. Καζαντζά-

κης’ στο Ηράκλειο και στη Μυρτιά το 2007 με την

επέτειο της συμπλήρωσης πενήντα χρόνων από τον

θάνατο του νέου επικού της Οδύσσειας. Η ανακοί-

νωση αυτή εκδόθηκε με τα Πεπραγμένα στου συνε-

δρίου σε ψηφιακή μορφή από το Μουσείο ‘Νίκος

Καζαντζάκης’ (Ηράκλειο 2010). Τέλος το 2009, με

την ευκαιρία της επετείου για τα εκατόχρονα του

μεγάλου Κρητικού συγγραφέα, ποιητή και δραμα-

τουργού (1909-2009), οργάνωσα τη διημερίδα

«Κότινος στον Παντελή Πρεβελάκη», η οποία έγινε

στα Χανιά την 16η και 17η Οκτωβρίου 2009, με τη

συνεργασία της (τέως) Νομαρχίας και του Δήμου

Χανίων και του Φιλολογικού Συλλόγου Χανίων «Ο

Χρυσόστομος». Στην διημερίδα έλαβαν μέρος μελε-


τητές του έργου του από την Ελλάδα και το εξωτε-

ρικό, καθώς και ο εκπρόσωπος του Οικουμενικού

Πατριαρχείου, Μητροπολίτης Προικοννήσου

Ιωσήφ (καταγόμενος από την Σητεία), και το θέμα

της ήταν οι λογοτεχνικές μεταφράσεις του Πρεβε-

λάκη, μια πτυχή του έργου του που δεν έχει ακόμα

ερευνηθεί από την φιλολογική κριτική. Η ανακοί-

νωση μου («Μια άγνωστη μετάφραση του Π. Πρε-

βελάκη απο την Ιταλική Αναγεννησιακή Λογοτε-

χνία») είναι προς δημοσίευση με τα Πρακτικά του

συνεδρίου, τα οποία προλογίζω με έναν εκτενή πρό-

λογο στο μεταφραστικό έργο του Πρεβελάκη. Το

βιβλίο είναι πρός έκδοση

με τη χορηγία του ελληνοα-

μερικανου αγιογράφου

κυρίου Γεωργίου Φιλιππά-

κη. Μια άλλη εκδήλωση

για τα εκατόχρονα του

Πρεβελάκη ήταν το τηλεο-

πτικό ντοκιμαντέρ που

δημιούργησαν οι σκηνοθέ-

τες Γιώργος και Ηρώ

Σγουράκη στη σειρά

«Μονόγραμμα» («Ο

Παντελής Πρεβελάκης και

το έργο του»), το οποίο

προβλήθηκε από την δορυ-

φορική τηλεόραση ‘Πρί-

σμα’ τον Οκτώβριο του

ίδιου έτους, και προβάλλε-

ται ως σήμερα. Ομιλητές

ήταν εκτός από την γρά-

φουσα, οι καθηγητές του

Πανεπ. Αθηνών Γιατρομα-

νωλάκης και Χαραλαμπά-

κης. Τέλος, κατά την παρα-

μονή μου στην Νέα Υόρκη

Αμερικής (όπου ήμουν

προσκεκλημένη του

Μητροπολιτικού Μουσεί-

ου για να συμμετάσχω στο

Scholars’ Day Workshop

με την ευκαιρία της έκθεσης των Ιταλικών Αναγεν-

νησιακών προσωπογραφιών), προσκλήθηκα από

την Παγκρητική Ένωση της Αμερικής, και έδωσα

τις διαλέξεις «Οι ανθρωπιστικές αξίες στο έργο του

Παντελή Πρεβελάκη» και «H διαφορετική ‘ανάβα-

ση της ψυχής’ των δύο κρητικών συγγραφέων Νίκου

Καζαντζάκη και Παντελή Πρεβελάκη» στους Κρητι-

κούς συλλόγους Νέας Υόρκης «Αδελφότητα Κρη-

τών» (Ν. York, Brooklin) και «Μίνως» (Ν. York,

Astoria), την 9η και 11η Μαρτίου 2012 αντίστοιχα.

Στο τέλος τούτου του σημειώματος θα εξάρω την

παρουσία ενός Αγγέλου στη ζωή μου. Είναι ο σύζυ-

γός μου Angelo Romano, καταγόμενος από την

Απουλία της Ιταλίας, του οποίου οι μακρινοί πρόγο-

νοι ίσως ήταν Έλληνες... Η γνωριμία μας πράγματι

στο Λονδίνο (συχνάζαμε στις ίδιες βιβλιοθήκες του

Ιστιτούτου Warburg του Πανεπ. του Λονδίνου, και

στη Βρετανική Βιβλιοθήκη), τον έκανε να πιστεύει

ότι δεν ήταν τυχαία, και ότι ξαναβρήκε τις ρίζες του!

Ήταν και εξακολουθεί να είναι ολότελα αφοσιωμέ-

νος στο επιστημονικό του έργο, και χαίρει διεθνούς

εκτίμησης ως καθηγητής της Ιταλικής Λογοτεχνίας.

Είναι «το άνθος ανάμεσα στα αγκάθια», όπως λέει

ο μεγάλος ψαλμωδός Σολωμόντας, και με αυτά τα

λόγια του αφιέρωσα το τελευταίο μου βιβλίο. Είθε ο

Κύριος να τον ανταμείψει

για την λεπτότητα και τον

σεβασμό με τα οποία αγγί-

ζει τη ψυχή μου, για την

απεριόριστη καλωσύνη

του, την ανθρωπιά του, την

ακάματη εργατικότητά του

και την ουσιαστική συμβο-

λή του σε ό,τι κάνουμε από

κοινού. Είναι άνθρωπος

στέρεης πίστης και μεγά-

λης αγάπης στο Θεό και

στον συνάνθρωπο. Και

είναι αναμφίβολα το τρίτο

μεγάλο δώρο του Θεού

στο κορίτσι εκείνο, που το

καλοκαίρι περιδιάβαινε

πάνω στο ποδήλατο όλο

τον κάμπο του Οροπεδίου,

με τρελλό ενθουσιασμό

και φυσιολατρεία, συνθέ-

τοντας ποιήματα... Αργό-

τερα κάποια από τα ποιή-

ματα των πανεπιστημια-

κών χρόνων έμελλε να

μεταφραστούν στα Ιταλι-

κά στο Λασίθι, από τον

μέλλοντα σύζυγο, εκεί στο

πατρικό σπίτι στο Τζερ-

μιάδων, και να εκδοθούν

στην Ιταλία (1987) με τον τίτλο «Πρόλογος», επειδή

«Λόγος», είναι η ίδια η ζωή. Η ζωή που υπηρετεί τα

ιδανικά μας, αλλά και η άλλη, η μυστική ζωή του

ενδιάθετου λόγου, αυτή που μας μυσταγωγεί στις

υπερούσιες και αιώνιες αλήθειες.

Χρύσα Δαμιανάκη

Αναπλ. καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης

Università del Salento

Facoltà di Scienze della Formazione

Via dei Salesiani, 10, 73100 Lecce, Italia

E-mail: [email protected]

www.nuovorinascimento.org

Η καλλιτεχνική αφίσα

από την εκδήλωση στη Νέα Υόρκη


HΧρύσα Δαμιανάκη,

αναπλ. καθηγήτρια της

ιστορίας της τέχνης στο

Πανεπ. του Σαλέντο Ιτα-

λίας, κλήθηκε από το

Μητροπολιτικό Μουσείο

της Νέας Υόρκης στις 12

Μαρτίου (2012) να συμμε-

τάσχει στο συνέδριο που

αφιερώθηκε στην μεγαλει-

ώδη έκθεση προσωπογρα-

φιών της ευρωπαϊκής, ιδιαί-

τερα της ιταλικής αναγεν-

νησιακής τέχνης (15ου και

16ου αιώνα), αντικείμενο

που αποτέλεσε το θέμα

της σημαντικής αυτής

έκθεσης που οργάνωσαν το

Bode Museum του Βερολί-

νου, και κατόπιν το

Metropolitan της Νέας

Υόρκης. Ως ειδήμονας της

ευρωπαϊκής προσωπογρα-

φίας -του ζωγραφικού και

γλυπτικού είδους που

καλλιέργησε αδιάπτωτα η

ευρωπαϊκή τέχνη από την

Αναγέννηση ως τα τέλη

του 19ου αιώνα-, η κα

Δαμιανάκη υπήρξε από

τους ελάχιστους ευρωπαί-

ους ιστορικούς της τέχνης

που κάλεσε η Αμερική προ-

κειμένου να σχολιάσει εκθέ-

ματα (προσωπογραφίες και

προτομές) της ιταλικής

τέχνης του 15ου αιώνα με

την ιδιαίτερη προσέγγιση

που έχει ήδει καταθέσει

στις πολυχρόνιες μελέτες

της. Η συμπατριώτισσα μας

είναι πράγματι γνωστή

τόσο στην Ευρώπη, όσο και

στην Αμερική, από τα

βιβλία και τα άρθρα της που

χάραξαν νέους δρόμους

έρευνας όχι μόνο στην

αυλική προσωπογραφία

(λογοτεχνική και ηθικοπλαστική προσέγγιση),

αλλά γενικά στην αισθητική της Ιταλικής Αναγέν-

νησης (όπως η επίδραση της αρχαίας ελληνικής

γλυπτικής στα έργα της περιόδου), στην κοινω-

νιολογία και τη θρησκεία (η επίδραση της δογμα-

τικής του Λουθήρου στις

Ιταλικές τέχνες και τα γράμ-

ματα των αρχών του 16ου

αιώνα), και ακόμα σε συνα-

φή θέματα, όπως η σχέση

επιστήμης και τέχνης (Γαλι-

λαίος και εικαστικές τέχνες).

Η επιτυχής εξειδίκευση της

στη μελέτη των θεμάτων

αυτών είναι γνωστή όχι

μόνο από τα δημοσιεύματά

της, αλλά και από διεθνή

συνέδρια που οργάνωσε στα

πανεπιστήμια του Λονδίνου

(Warburg Institute, 2004), και

του Salento (2005), καθώς

και τη συμμετοχή της σε

ανάλογα συνέδρια των

πανεπ. της Utrecht (2007),

των Leeds και Cambridge

(2009), και αλλ. Εδώ δημο-

σιεύουμε μερικές φωτο-

γραφίες από το συνέδριο

στο Μητροπολιτικό Μου-

σείο, πρόεδρος του οποίου

ήταν ο καθηγητής και

διευθυντής του τμήματος

Ευρωπαϊκής Ζωγραφικής του

μουσείου Δρ. Keith

Christiansen (βλ. σχετικές

φωτογραφίες).

Κατά την παραμονή της

στη Νέα Υόρκη, η κα

Δαμιανάκη έτυχε θερμής

υποδοχής και από την

Παγκρητική Ένωση της

Αμερικής, και έδωσε δύο

διαλέξεις για τους κορυ-

φαίους κρητικούς συγγρα-

φείς Καζαντζάκη και Πρε-

βελάκη. Η πρώτη που αφο-

ρούσε τους «Άξονες της

πνευματικής δημιουργίας

Η συνέντευξη με τον κο Κουρουπάκη στο

Hellas FM (N. Yόρκη)

Τιμή στην συμπατριώτισσά μας

Χρύσα Δαμιανάκη

Στην αίθουσα του Μητροπολιτικού Μουσείου

με συναδέλφους καθηγητές αμερικανικών

πανεπιστημίων και διευθυντές μουσείων

Στο Μητροπολιτικό Μουσείο διακρίνονται

ο διευθυντής Κ. Christiansen

και η Χ. Δαμιανάκη


του Παντελή Πρεβελάκη» (του οποίου υπήρξε

πνευματικό τέκνο), δόθηκε στην ένωση «Ομό-

νοια» των Χανιωτών του Βρούκλιν, και η δεύτερη

και κυριότερη, στο σύλλογο «Μίνως» της Παγκρη-

τικής που εδρεύει στην περιοχή

της Αστόριας (Νέας Υόρκης). Το

θέμα της δεύτερης ομιλίας ήταν «Η

διαφορετική “ανάβαση της ψυχής”

των δύο κρητικών συγγραφέων

Νίκου Καζαντζάκη και Παντελή

Πρεβελάκη». Η ομιλία αυτή ήταν η

ανακοίνωσή της στο συνέδριο που

οργάνωσε το Μουσείο «Ν. Καζα-

ντζάκη» το 2007 με την συμπλήρω-

ση πενήντα χρόνων από τον θάνα-

το του νέου επικού της Οδύσσειας

(ψηφιακή έκδοση Μουσείου «Ν.

Καζαντζάκη», Ηράκλειο 2010). Την

αφίσσα της διάλεξης φιλοτέχνη-

σε η κα Νάνσυ Μπίσκα, παρου-

σιάστρια της εκδήλωσης (βλ.

φωτογρ.).

Την ομιλία προλόγισε ο

κος Μανώλης Βεληβασά-

κης, πρώην πρόεδρος της

Παγκρητικής και επιφανής

μηχανικός και αρχιτέκτο-

νας της Αμερικής (επι-

σκεύασε τον θόλο του

Λευκού Οίκου), η κα

Μαρία Γασπαράκη, πρόε-

δρος της Ένωσης

«Μίνως», καθώς και άλλα

κορυφαία μέλη διαφόρων

κρητικών ενώσεων. Κατά

την ομιλία αυτή, η κα

Δαμιανάκη πρότεινε τη

δημιουργία μιας έδρας

σπουδών του Νεώτερου

Κρητικού Πολιτισμού σε

ένα αμερικανικό πανεπι-

στήμιο (μέχρι τώρα υπάρ-

χει μόνο η έδρα Καζαντζά-

κη), θέμα το οποίο παρα-

κολουθεί, καθότι χρειάζε-

ται ισχυρή χρηματοδότη-

ση από ομογενείς. Προ-

πορεύτηκε των ομιλιών

αυτών μακρά συνέντευξη

της κας Δαμιανάκη στον κο Κουρουπάκη, δημι-

ουργό του κεντρικού ραδιοφωνικού σταθμού

Hellas FM (Ν. Υόρκης), που έχει ακροαματικότητα

σε πολλά αμερικανικά κράτη, και η ανταπρόκριση

του κοινού υπήρξε μεγαλειώδης. (Στιγμιότυπα

από τις εν λόγω εκδηλώσεις δημοσιεύουμε εδώ).

Τόσο η συνέντευξη, όσο και οι ομιλίες είχαν

μεγάλη επιτυχία, και ήταν βαθιά η

συγκίνηση, αλλά και μεγάλη η

τιμή με την οποία οι κρητικές

αδελφότητες περιέβαλαν την κα

Δαμιανάκη. Απέδειξαν για πολλο-

στή φορά όχι μόνο ότι δατηρούν

αμείωτη την πίστη τους στα ιερά

και τα όσια της πατρίδας Κρήτης,

τις παραδόσεις και τα έθιμά της,

αλλά και ότι διψούν για οποιοδή-

ποτε πολιτιστικό θέμα αφορά στα

κρητικά γράμματα και τις τέχνες.

Υπό το κράτος της σημερινής κοι-

νωνικής σήψης, είναι επιταχτική η

ανάγκη όπως όλοι οι κρήτες,

εντός και εκτός της Μεγαλο-

νήσου, παραδειγματιστούν

από την ανιδιοτέλεια και

το ουσιαστικό ενδιαφέρον

των ομογενών της Αμερι-

κής για την πατρίδα τους.

Αναφέρουμε επίσης και

μια άλλη πρωτοβουλία της

Χρύσας Δαμιανάκη. Πρό-

κειται για την πρόταση που

υπέβαλε στην Παγκρητική

Ένωση όπως επιχορηγηθεί

η επισκευή και συντήρηση

Βυζαντινών εκλησσιών της

Κρήτης τις οποίες αδυνατεί

(για οικονομικούς λόγους)

να αναλάβει η Βυζαντινή

Εφορία Αρχαιοτήτων της

νήσου. Ο σημερινός πρόε-

δρος της Παγκρητικής κος

John Manos, αποδέχτηκε

πλήρως (και από κοινού

με το Δ.Σ. της Ένωσης), το

αίτημα αυτό, και στο

άμεσο μέλλον θα καταρτι-

σθεί πρόγραμμα συντήρη-

σης των σημαντικών

αυτών μνημείων της

Μεγαλονήσου. Μέ την

ευκαιρία, κάνουμε έκκλη-

ση στις εκκλησιαστικές και διοικητικές αρχές

όπως συνδράμουν στη προσπάθεια αυτή.

Σην αίθουσα του «Μίνως»: Διακρίνονται η Χ.

Δαμιανάκη, η παρουσιάστρια Ν. Μπίσκα

και η πρόεδρος Μ. Γασπαράκη

Στην αίθουσα της Παγκρητικής

Ένωσης του Συλλόγου Μίνως στην

Αστόρια (Ν. Υόρκης)

Στην αίθουσα του «Μίνως». Η Χ. Δαμιανάκη

προσφωνείται απο την πρόεδρο της ένωσης

Μ. Γασπαράκη

Καμπάνειο Ίδρυμα Ιούλιος 2011

Documents

TPIMHNIAIA EKΔOΣH OΛΩN TΩN ΛAΣIΘIΩTΩN - diktaios.grdiktaios.gr/sites/default/files/lasithi_62012.pdfetoΣ 2ο • ap. ΦyΛΛoy 9 • ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ