Training of Trainers (ToT)Trajnimi për Trajner (TpT)

Institute for Training and Economic Development(ITED)

ITED 2016 © copyright This project is supported by EUROPEAN TRAINING FUND Ky projekt përkrahet nga EUROPEAN TRAINING FUND

For: Trainers of Vocational Training Centres (VTC) in Kosovo

Për: Trajnerët e Qendrave të Aftësimit Profesional (QAP) në Kosovë

• Një trajnimi i mirë nuk është asgjë pa një trajner të mirë.

Ky material përmban udhëzimet kryesore me qëllim zhvillimin dhe përmirësimin a aftësive

tuaja trajnuese

PËRMBAJTJA• Hyrje

▫ Të dhëna të përgjithshëme të projektit (TpT)▫ Prezantimi i shkurtër moduleve të këtij trajnimi

Ideja e biznesit Përgatitja dhe planifikimi i një sesion trajnimi Planifikimi i një programi efektiv të trajnimit Mbajtja e trajnimit Aftësitë Komunikuese Aftësitë e kërkimeve/Hulumtimit Zhvillimi i kurrikulave Dhënia e reagimeve konstruktive ndaj nxënësve Bashkëpunimi i biznesit dhe Partneriteti me ta Përdorimi i teknologjive të reja Vlerësimin e punës së nxënësve Zhvillimi i data bazës përcjellëse për të trajnuarit (tracing study) Trajnimet për grupe të veçanta

METODOLOGJIA

•Gjatë trajnimit, prezantimet do të shoqërohenme shembuj dhe ilustrime.

•Pjesa më e madhe e trajnimit do të realizohetme anë të punës me grupe për të planifikuarseanca trajnimi në përputhje me parimetdidaktike.

•Pjesëmarrësve do tu shpërndahen materialetë shkruara në mbështetje të çështjeve tëseminarit.

TRAJNIMI/MODULI I PARË

Moduli:PËRGATITJA

DHE PLANIFIKIMI

I NJË SESION

TRAJNIMI

Datë: 18 – 1903.2016

Vendi: Prishtinë

Trajner: Driton Berisha

OBJEKTIVAT E TRAJNIMIT

Pjesëmarrësit paraqesin pritjet e tyre në këtë trajnim

OBJEKTIVAT E TRAJNIMITKanë për qëllim t’ju mundësojnë pjesmarrësve që të:

Kuptojnë rëndësinë e

procesit të përgatitjes së trajnimit

Kuptojnëhapat për përgatitjenefektive të trajnimit

Hartimi i një plani të detajuar të trajnimit

(unik për të gjitha QAP-e)

\

Të jetë në gjendje për të vlerësuar planin e trajnimit

Hapat e trajnimit• Kërkesa për trajnim• Planifikimi i trjanimit

• Planifikimi i trajnimit • Planifikimi i trajnimit është proces i cili paraqet të dhënat e detajuara

bazuar në kërkesën e trajnimit Trajnimet e planifikuara përfshijnë trajnimet të cilat mund të zbatohen në Qendrën e Trajnimit.

• Dizajnimi i materialeve• Organizimi i trajnimit• Sigurim i mjeteve dhe materialeve për trajnim’• Veprimi – mbajtja e trajniimt• Vlerësimi i trajnimit

KUPTIMI MBI ELEMENTET KYÇE TË PROCESIT TË PLANIFIKIMIT

•Përgatitja për Trajnim•Krijimi i besimit•Vendosja e Tonit•Roli Drejtues•Stimulimi i dialogut•Të mësuarit Aktiv•Situatat e Vështira•Përfundim

Merrinformate

Planifiko së

Vepro

VlerësoReflekto/Mëso/ Përmirëso/Vendos

Planifiko

Organizo përveprim/akcion

• ÇKA ËSHTË PROCESI I PLANIFIKIMIT?

RËNDËSIA E PROGRAMIT TË TRAJNIMIT

No plan – you plan to failPa plan – planifikoni të dështoni

HYRJE NË PROCESIN E PLANIFIKIMIT

Plani i trajnimitështë harta e biznesit tuaj

PARIMET E NJË PROGRAMI EFEKTIV TË TRAJNIMIT

• Parimet bazë për një plan të mirëfilltë të trajnimit janë:

▫ Informacioni▫ Njohuritë e trajnerit▫ Materialet mësimore▫ Resurset▫ Bashkëpunimi me treg

PËRGATITJA PËR TRAJNIM•Trajnimet efektive kërkojnë praktike dhe planifikim.

Ky sesion ofron udhëzimet kryesore që duhet të ndiqen në aktivitetet përgatitore:

▫Përgatitje individuale▫Përgatitje të përbashkët me trajnerët e tjerë të ekipit

PËRGATITJA INDIVIDUALE• Përgatitja individuale• Trajnimet më të mira nuk jane aksidentale, ato janë rezultat i familjarizimit

dhe harxhimi i orëve të punës prej vetë trainerit për përgatitjen e materialit trajnues.

Më poshtë janë paraqitur disa udhëzime

• Koha e nevojshme. Koha standarte e përgatitjes është 3 orë për çdo orëtrajnimi. Duket pak si shumë, por është minimum i nevojshëm.

• Sugjerim: duke kaluar përgjate leximit të modulit, ju do të zhvilloninjohuritë tuaja mbi përmbajtjen dhe kjo ju ndihmon ju të jeni të përgatiturti pergjigjeni edhe pyetjeve të paparashikuara.

PËRGATITJA INDIVIDUALE• Njohja me materialin: Njihu me materialin në brendësi dhe mbaj

shënimet e nevojshme në lidhje me informacionin e dhënë. Kështu jumund të përdorni PPT si ndihmës për dhënien e trajnimit, dhe mund tipergjigjeni pyetjeve në mënyrë korrekte. Kjo është absolutisht enevojshme, me qëllim që ju mos jeni të varuar nga materiali i shkruar.

• Përdor fjalët e tua: Trajnimi bëhet me interesant për pjesemarresit, dhe jundiheni me i sigurt teksa përdorni fjalët tuaja dhe paraqiteni para tyre menjë stil unik, të vecantë tuajin.

• Përdor eksperiencat e tua për të ilustruar çështjet: Personalizimi Iinformacionit sipas mënyrës tuaj dhe përdorimi i ankedodave osetaktikave të tjera rrit impaktin e përdorimit të PPT (slide dhe handout).

PËRGATITJA INDIVIDUALE• Njohja me materialin: Njihu me materialin në brendësi dhe mbaj

shënimet e nevojshme në lidhje me informacionin e dhënë. Kështu jumund të përdorni PPT si ndihmës për dhënien e trajnimit, dhe mund tipergjigjeni pyetjeve në mënyrë korrekte. Kjo është absolutisht enevojshme, me qëllim që ju mos jeni të varuar nga materiali i shkruar.

• Përdor fjalët e tua: Trajnimi bëhet me interesant për pjesemarresit, dhe jundiheni me i sigurt teksa përdorni fjalët tuaja dhe paraqiteni para tyre menjë stil unik, të vecantë tuajin.

• Përdor eksperiencat e tua për të ilustruar çështjet: Personalizimi Iinformacionit sipas mënyrës tuaj dhe përdorimi i ankedodave osetaktikave të tjera rrit impaktin e përdorimit të PPT (slide dhe handout).

Përgatitu së bashku trajnerët-*EKIP•Vetëm duke punuar në ekip, dhe duke u ndjerë mirë

së bashku fitoni kohë dhe energji.

•Neglizhimi i ngritjes së një ekipi dhe mos përcaktimi i qartë i roleve, mund t’ju çojë në situatë të vështirë e të papëlqyeshme gjatë trajnimit.

•Mundëso takimin me anëtaret e ekipit të trajnerëve minimumi një javë përpara trajnimit, për të vendosur kush bën çfarë dhe ndani sesionet e moduleve paraprakisht.

Prezantimi i planeve të ndryshme të trajnimit

•Pjesëmarrësit ti paraqesin planet e tyre të trajnimit

Caktoni Objektivat e Biznesit tuaj

OBJEKTIVAT

DUHET

TË

JENË:

S

M

A

R

T

Specifike (Specific)

Të matshme (Measurable)

Të arritshme (Achievable)

Reale (Realistic)

Me afat kohorë (Timed)

NJOHURITË: informacioni që memorizohet në tru,përbëhen nga: Faktet

Konceptet

Parimet (ligjet)

Strukturat

Procedurat

Proceset

LLOJET KRYESORE TË NJOHURIVE DHE SHKATHTËSIVE

SHKATHTËSITË, një seri veprimesh të renditura dhe të bashkëlidhura, në mënyrë të vetkontrolluar, që çojnë në realizimin e produkteve ose shërbimeve brenda standardeve të kërkuara Levizore ose Mendore (psikomotore)

Te Pergjithshme ose te Veçanta

Akademike (lexim, logjikim, matematike)

Te komunikimit (per te folur, degjuar, shkruar, gjestet)

Motorike (ecja, sportet, profesionet, puna e dores)

Krijuese (inovative) (muzika, artet, zejet, projektimi)

LLOJET KRYESORE TË NJOHURIVE DHE SHKATHTËSIVE

Efekti qe sjell (kenaqesi, ankth)

"Shperblimi“ qe merr nxenesi

Intensiteti i te nxenit

Perfshirja e shqisave

Te nxenit duke bere

Pjesmarrja aktive

Lidhja me ate qe eshte mesuar me pare

Hera e pare

Gadishmeria per te nxene

VEÇORITE E TË MESUARIT TE NJOHURIVE DHE SHKATHTESIVE

Perkatesia (lidhja me realitetin)

Motivimi i brendshem

Rifreskimi (rikujtimi)

Perseritja

Praktimi i shperndare

Reflektimi ndaj asaj qe eshte nxene

Transferimi ne kontekste te tjera

Memorizimi

Mjedisi fizik

VEÇORITE E TË MESUARIT TE NJOHURIVE DHE SHKATHTESIVE

Plani i Programit Mësimor - SHEMBULL

Hartimi i elementeve të Planit të modulit profesional• Elementet kryesore të një Plani të Trajnimit (sesionit)

▫Rezultatet mësimore-RM; ▫Veprimtaritë mësimore; ▫Koha; ▫ Instrumentet e vlerësimit dhe ▫Kushtet për realizimin e mësimit (vendi dhe kërkesat).

Planifikimi i trajnimit

Plani i një PROGRAMI të trajnimit – mund të jetë UNIK për secilin QAP por duhet të zhvillohet dhe jetë INDIVIDUAL

Plani i SEANCAVE të trajnimeve – mund të jetë UNIK për secilin QAP por duhet të zhvillohet dhe jetë INDIVIDUAL

Instrumentet e vlerësimit (TESTET) – mund të jene UNIKE për secilin QAP por duhet të zhvillohen dhe të jenë INDIVIDUALE

•Dallimet në mes të :

•Planifikimi i SEANCAVE të trajnimeve

•dhe

•Planifikimi i një PROGRAMI të trajnimit

Planifikimi i një PROGRAMI të trajnimit• Korniza e kurrikules• Kodi mësimore• Numri i orëve mësimore• Modulet• Rezultatet mësimore• Kohën• Veprimtarinë• Instrumentet e vlerësimit• Vendi• Kërkesa për realizimin

Klasifikimi i Profesioneve•Klasifikimi i profesioneve është zhvilluar nga autoritet

Kosovarë ne bazë të atyre ndërkombëtare•Klasifikimet ndërkombëtare•Tani është në proces edhe rishikimi i klasifikimit të

profesioneve në Kosovë•Aprovohet nga MASHT, respektivisht bordi i Këshillit

për Arsimin dhe Aftësimin Profesional dhe për tëRritur (KAAPRr)

•Klasifikimet Ndërkombëtare të Profesioneve (ISCO-88)▫ http://ëëë.ilo.org/public/english/bureau/stat/isco/

Standardi i Profesionit (SP)•Standardi i profesionit iniciohet nga autoritetet

kompetente p.sh. Autoriteti Kombëtar i Kualifikimeve

•SP zhvillohet nga ekspertët e fushës p.sh. OdaEkonomike

•SP duhet të validohet nga ekspertët e fushës

•SP duhet të aprovohet nga bordi i Këshillit përArsimin dhe Aftësimin Profesional dhe për të Rritur(KAAPRr)

Korniza e Kurrikules•Korniza e Kurrikukës zhvillohet në bazë të SP-së

•Përcaktohen:

▫Numri i moduleve▫Emërtimi i moduleve▫Numri i orëve mësimore▫Rezultatet Mësimore (RM)▫Lidhja logjike e moduleve

Kodi Mësimor• Kodi mësimorë përcaktohet në bazë të klasifikimit të

profesionit

Grupet KODI

Grupi i madh 5 Punëtoret e shitjes dhe shërbimit

Nën-grupi i madh Punëtorët për shërbime personal

Grupi I vogël 511 Shoqëruesit e udhëtimeve, Organizuesit e udhëtimit, Ciceronet e udhëtimeve

Grupi njësi 5111 Shoqëruesit e udhëtimeve dhe Kujdestarët e udhëtimit

5112 Organizuesit e udhëtimit

5113 Ciceronet e udhëtimeve

Numri i orëve mësimore

•Numri i orëve mësimore përcaktohet në bazë

•Moduleve•RM-ve•Veprimtarive

Moduli• Një kurs të shkurtër të studimit në një subjekt të veçantë ose

në një zonë të veçantë të një subjekti.

• Edukimi në një kurs të shkurtër të studimit, sidomos të njësubjekti profesionale ose teknike, që së bashku me module(pjesë) të tjera të tilla të kryera mund të dërgoj drejt në njëkualifikim të veçantë

• Moduli i - një përbërës që përmban vetë (njësi ose pika), qëpërdoret në kombinim me përbërës të tjerë

Rezultatet mësimore (RM)• Shembull:

• Rezultati Mësimor: Kandidati regjistron faturat në librin e shitjes

• Kriteret e vlerësimit: Kandidati duhet të:▫ Lexoj faturën

▫ Jetë në gjendje të dalloj një faturë të rregullt

▫Di të përdor softuerin apo librin e shitjes

Veprimtarinë•Veprimtaria tregon aktivitetin që duhet ndërmerren

nga kandidati për secilin RM.

•Fjalët që duhet të përdoren kanë për qëllim që RM-jatë jetë i matshëm (duke ndihmuar dhe për vlerësimine nxënësit).

Instrumentet e Vlerësimit• Pyetje dhe përgjigje• Test me shkrim• Test me gojë• Test përfundimtarë

• (Çelsin e pyetjeve)• Për kurse të forta/rënda të përdoren teste përfundimtare

punime

• P.S. testet për profesion nuk duhet të jenë të njejta nëpërsecilën QAP.

Vendi dhe Kërkesat e nevojshme• Vendi – tregon se ku duhet të zhvillohet veprimatria

• Kushtet dhe kërkesat (K dhe K) janë elemente tërëndësishme të RM-së.

• Përmes kushteve dhe kërkesave RM-ja bëhet më e qartë dhemë e matshme.

• K dhe K tregon se si kursanti duhet të kryejë veprimtarinëpërkatëse.

• Sa më shumë të përshkruhen kushtet dhe kërkesat, aq mëspecifike bëhet RM-ja.

Kompetenca

•Aftësia për të bërë diçka me sukses ose në mënyrëefikase;

•Cilësinë e të qenit kompetent për diçka;

•Zotërimi i aftësive të nevojshme, njohuri, kualifikim,ose kapacitet:

Metodat e mbajtjes së trajnimit • Assessment - A• Design - D• Development - D

• Hulumtimi – H• Dizajnimi – D• Zhvillimi - Zh

Çka është Plani i Trajnimit (sesionit)

Një plan i trajnimit - ose një plan i të mësuarit - është një përshkrimi aktiviteteve dhe burimeve që ju do të përdorni për të udhëhequrnjë grup drejt një objektiv specifik të të mësuarit.

Parasheh detaje për lëndën që ju do të jepni, planifikon sa kohëduhet të marrë çdo seksion, cilat metoda do te përdorni për çdotemë të mbuluara si dhe masat/veprimet që ju do të përdorni përtë kontrolluar nxëniet e kandidateve.

Ky plan, und të jetë aq i thjeshtë, por mundet të jetë edhekompleks duke përfshirë edhe detaje të ndryshme.

Pse na duhet një Plani i Trajnimit (sesionit) • Gjithsesi kërkohet kohë për të përgatitur një plan të trajnimit, por

gjithsesi do të keni edhe përfitime nga ky plan.

• Realisht duke punuar ju do të parashihni çdo hap të trajnimit. Kjo ndihmon në:

▫ Atë se çka do të flasësh▫ Do të jesh më i fokusuar▫ Do jesh në gjendje me përgatitë pika kyqe për mësim▫ Plani mund të përdoret edhe si një mjet për vlerësim se çka ka shkuar

mirë e çka jo në trajnim

Si të zhvillohet Plani i Trajnimit (sesionit)•Së pari duhet të dakordohet një format i cili është i

pajtuar nga të gjithë•Kjo na ndihmon edhe të përgatisim materialin e

trajnimeve

•Për më shumë ne do të ndjekim disa hapa konkret

Planifikimi i SEANCAVE të trajnimeve•Hapi 1: Përcaktimi i rezultateve të mësimit•Hapi 2: Zgjidhni temat kyçe dhe konceptet e lidhura,

shkathtësitë dhe qëndrimet (d.m.th. kompetenca)•Hapi 3: Organizimi i sekuencave të mësuarit dhe të

planit kohor•Hapi 4: Planifikimi i aktiviteteve për nxënësit, p.sh.

ushtrime, diskutime, zgjidhje të problemeve•Hapi 5: Teknikat e Prezantim të Planeve•Hapi 6: Duke përfshirë edhe vlerësim•Hapi 7: Përgatitja e materialeve mësimore dhe të

mësimdhënies

Shembulli i një Plani i Trajnimit (sesionit)

Shembulli i një Plani të Trajnimit (sesionit)• Prezantimi i disa planeve nga pjesëmarrësit.

ITED ju falënderon për pjesëmarrje në këtë trajnim