ทรานควไวเซอร (Tranquilizers) หน า 1 Drug Dependence Research Center WHO Collaborating Centre for Research an d Training in Drug Dependence Chulalongkorn University, Bangkok, Thailand ยาทรานคว ไลเซอร ส เป นกล มของยาท สมารถบรรเ ทาหรอ ปองกนความรสกกดดนทางอารมณได ยากล มน บรรเทาอาการ ความเครยดและความหว นไหวได ชวยสงเสรมใหเกดความสงบ และผอนคลายอา รมณ ยาเ หลานหลายชน ดมผลกระทบทาใหสงบ ระงบและนอนหลบเหมอนกบยาในกลมบารบทเรต ในทานอง เด ยวก นยาในกล มบาร บ ท เรตก ท าให สงบและผ อนคลายอารมณได ยาในกล มทรานคว ไลเซอร สท าให เก ดการตดไดยากกวายาในกล ม ยาเสพต ด (narcotic) แต การเสพต ดอาจเก ดข นได ถ าใชยาในกล ม น ในปร มาณท ส งและระยะเวลาท นานพอควร ผลกระทบท นาสนใจของยาในกล มทรานควไลเซอรสตอ ประชาชนท วไปและการบาบดร กษาคอ อาการรนแรง ร กราน ไม สงบและโรคจตท เกดข นในเฉพาะบคคลเป นรายๆ ไป ในบางคร ง ทาใหเกดการคาดหมายเกนความเปนจรงไปโดยการนายากล มน มาบาบดโรคสมองผดปกต ยากล มน ไมสา มารถ บาบดโรคส มอง ผดปกตได แตจะชวยทาใหผ ปวยท มความผดปกตทสมองบงเกด ความร ส กด ข นเป นการเตร ยมตวท จะเข าร บการบ าบ ดทางจ ต ในบางกรณ ยาในกล มทรานคว ไลเซอร เป นตวกล นไมใหผ ท ใชยาน ไดร บผล กระท บกระเทอน หรอความกดดนจากภายนอก เป นท เช อก นว ายาน ท าให อารมณผอนคลายลง เพราะไปออกฤทธ โดยตรงทสมองสวนเรทควล า (Reticular) และสวนลางของสมอง ยาในกล มทรานควไลเซอรสบางตวอาจจะยบย งการสงผาน สารเคมท อยรอบรอยตอประสานท ทาหนาท ใหมการเกดเรทควลา (reticular formation) แตจ ะเปนยาตวใดย งไมบงชดลงไป ยาบาง ตวในกลมน คอ เรเซอ รป น (reserpine) และอนพนธ ของฟโน- ไธ อา ซน (phenothiazine derivative) เชน คลอโป รมาซน (chlorpromazine) กดสมองสวนไฮโปทาลามส (hypothalamus) และกดท ระบบประสาทซมปาททด (sympathetic nervous system) ควบค ไปด วย เน องจากในป จจบนแพทยไดนายาในกล มน มาใชก บคนไข อยางกวางขวาง จงทาให แบงยาประเภทน ออกเปน 2 พวก ด วยก น - เมเจอรทรานควไลเซอรส (Major tranquilizers) เปน ยาทออกฤทธ ตอระบบประสาท (neuroleptic) ยาในพวกน ออก ฤทธ แรง - ไมเนอรสทรานควไลเซอร ส (Minor tranquilizers) เปน ยาท ยบย งความวตกกงวล (antianxiety) ยาพวกนออกฤทธ ออน กว าเมเยอร ทรานคว ไลเซอร ส ยาพวกเมเยอร ทรานคว ไลเซอร ส อาจจะก นหร อฉ ดก ได ใน การใชยาพวกน บาบดความผดปกตทางจต (mental illness) เชน โรคจ ตเสอ มวยร น (schizophrenia) จาเปนท ตองใ ชยาตดต อกน เปนเวลานาน กไมทาใหเกดการทนยาหรอพงยา (tolerance and dependence) ยาในพวกเมเจอรทรานควไลเซอร สท นามาใชเปน ชน ดแรกก คอ เรเซอรป น (reserpine) ซ งเป นอ ลคารอยดท แยกมา ได จากรากระย อม (Rauwolfia serpentina) ระยอมเป นพ ชท ข นอย ในปร ะ เท ศ อนเดย ไ ทยและป ร ะเ ท ศอ นๆ ท อย ใ นเ ข ตรอน เน องจากเรเซอร ป นออกฤทธ ชาและฤทธ อย ไดนาน อาจเปนหลาย วนหรอหลายสปดาหและมฤทธกดอยางแรง จงไมนยมนามาใช เพ อจ ดประสงค เปนเมเจอรทรานควไลเซอรส สวนใหญมกใชเปน ยาลดความด นโลห ต ปจจบ นใชยาพวกฟโนไทอาซน (phenothiazines) แทน ซ งไดแกคลอโปรมาซน (chlorpromazine) ยาในพวกน มชอทาง การคาอย หลายชอ เชน คอมปาซน (compazine) ทอราซน (thorazine) พาคาต ล (pacatal) เฟนเนอรแกน (phenergan) ฯลฯ ยาพวกฟ โนไทอาซ นไมท าให เก ดความร ส กเป นส ข (euphoria) แต ท าใหเกดอาการขางเคยงท ไมพงป รารถนา อย หลายอยาง เปนท ยอมร บกนแล วว ายาพวกน ไม ท าให เก ดเป นป ญหาในทางเสพต ด ทรานควไวเซอร ส (Tranquilizers) ศาสตราจารย ดร.พยอม ต นตว ฒน ศนยวจ ยยาเสพตด สถาบ นวจ ยวทยาศาสตรการแพทย จฬาลงกรณมหาวทยาลย
