Page 1 of 26

ဗဟဘာသာစကားအသးျပပညာေရးစနစ (Multilingual Education) တးျမႇငျခငး

ဖယကဥျခငးခရသမားားက ထညသြငးပါဝငေစျခငး

Policy Makers Booklet

နဒါနး

၁။ UNESCO က ၁၉၉၀ ခႏစတြင “အားလးအတြကပညာေရး” အစအစဥက စတငလကသညအခါ တြင

အစးရအေတာမားမားသည ၄ငးတ႔၏ ႏငငသားမားျဖစၾကေသာ ကေလးမားႏငအရြယေရာကၿပးသမား

အတြကပညာေရးလအပခကမားက ျဖညဆညးေပးႏငရန ပမႀကးစားအားထတလာၾကပါသည။ မားစြာ

ႀကးစားအားထတေသာၿငားလညး ႏငငအတြငးမ အခ႕အပစမားအတြက အျပညအဝ မျဖညဆညးႏငဘ

ရေနၾကေသးသည။ မနးကေလးငယမားႏင အမးသမးမား၊ ဆငးရႏြမးပါးသမား၊ အထး

ျဖညဆညးေပးရနလအပသမား/မသနစြမးသမား၊ HIV/AIDS ေရာဂါရသမားႏင

ႏငငအတြငးလႊမးမးမႈအားနညးပါးေသာ/ႏငငအတြငး အသးနညးေသာဘာသာစကား (Non-dominant

language) (သ႔မဟတ) လနညးစဘာသာစကားတစမးမးက ေျပာဆတတၾကေသာ သမားအတြက

ျဖညဆညးေပးႏငမႈ အားနညးေနပါေသးသည။

၂။ တငးရငးသားမားျဖစေစ၊ အျခားေနရာတစေနရာရာမ ေရြ႕ေျပာငးလာၾကေသာသမားျဖစေစ

ႏငငတစခ၏ရးသးဘာသာစကားကနားမလညၾကသမားသည ေကာငးပညာစတငသငယေသာအခါ

ႀကးမားေသာ အခကအခအတားအဆးႏငရငဆငၾကရမည ျဖစပါသည။

"လတစဥးသည မမ၏မခငဘာသာစကားမဟတေသာ အျခားဘာသာစကားတစခခႏင သငယရပါက

နားမလညေသာ ဘာသာစကားအသစတစခခအား သငယျခငးသာမက၊ ၄ငးဘာသာစကားျဖင

ေဖာျပေရးသားထားေသာ ဗဟသတအေၾကာငးအရာအသစမားက သငယရသည စနေခၚမႈႏစရပႏင

ရငဆငရမညသာျဖစသည။ ထအခကသည သသာျမငသာသည ႐း႐ငးေသာ အမနတရားတစချဖစေသာလညး

လအမားစက လကခထား ျခငး မရေသးေပ။ ၄ငးစနေခၚမႈမားသည စာမတတသမား၊ လနညးစမားႏင

ဒကၡသညမားစသည ပညာေရးပငးဆငရာအခကအခ အတားအဆးမား ႏငရငဆငေနရသမား၏

နဂဆးရြားေနသည အေျခအေနက ပမဆးဝါးေစနငမညျဖစပါသည။" 1

1 UNESCO. 2003. Education in a Multilingual World, Paris, UNESCO.

Comment [O1]: ႏငငအတြငးလႊမးမးမႈခရေသာ

Page 2 of 26

၃။ ၄ငးစနေခၚမႈမားက ေကာလြားေျဖရငးႏငမညအေကာငးဆးနညးလမးမာ “မခငဘာသာစကားက

အေျခခေသာ ဗဟဘာသာစကား2အသးျပပညာေရးစနစ (Mother tongue-based multilingual

education (MLE) ျဖစပါသည။ ေကာငးမြနေသာ MLE စနစတြင ႏငငအတြငး

အသးနညးေသာဘာသာစကားတစခခက ေျပာဆတတၾကေသာအပစ (Non-dominant language

communities) မားမ ေကာငးသ/ေကာငးသားမားသည အတနးငယမားတြင မမတ႔၏

သကဆငရာမခငဘာသာစကားအား သငၾကားမႈမ႑ငဘာသာစကားအျဖစ အသးျပၿပး

အျခားဘာသာရပမားက သငယေနစဥမာပင ႏငင၏႐းသးဘာသာစကားက ေကာငးသငဘာသာရပ

(Subject) တစခအျဖစ သငယၾကရသည။ ေကာငးသ/ေကာငးသားမားသည ႏငငေတာဘာသာစကား

(National language) အေျပာအဆ၊ အေရးအဖတတ႔တြင ကြမးကငမႈရလာသညႏငအမ ဆရာမားက

၄ငးဘာသာစကားက စာသငၾကားရာတြင အသးျပလာၾကပါသည။ အေကာငးဆး MLE စနစမားတြင

မလတနးတစေလာကလး၌ ပညာသငယေန ခနတြင အခငးခငးေျပာဆဆကသြယ (Communication)

ေသာအခါ၌ ဘာသာစကားႏစမးစလးအသးျပျခငးက အားေပးသကသ႔၊ ပညာသငယရာတြငလညး

ဘာသာစကားႏစမးစလးအသးျပျခငးက အားေပးၾကပါသည။

၄။ UNESCO သည ဗဟဘာသာစကားအသးျပ ပညာေရးစနစအား ေထာကခေၾကာငးက

ေအာကပါအေျခခအေၾကာငတရားသးချဖင ေဖာျပထားပါသည။ ထအေျခခအေၾကာငးတရားသးခက

ၾကညျခငးအားျဖင UNESCO သည ဘာသာစကားႏငပညာေရးတ႔၏ အေရးပါေသာဆကစပမႈအား

အသအမတျပေၾကာငး ထငရားပါသည။

(က) ပညာေရးအရညအေသြးျမငမားေစရန ေကာငးသ/ေကာငးသားမား ႏငဆရာ/ဆရာမ

မား၏ ဗဟသတ၊ အေတြ႕အႀကမား အေပၚအေျဖျပျတညေဆာကၿပး

မခငဘာသာစကားမားက သငၾကားမႈမ႑ငဘာသာစကားအျဖစ (Mother tongue

instruction) အသးျပရန UNESCO က ေထာကခအားေပးပါသည။

(ခ) ဘာသာစကားႏစခႏင/သ႔မဟတ ဗဟဘာသာစကား အသးျပပညာေရးစနစသည

ဘာသာစကားမတည ကြျပားျခားနားေသာ လ႔အဖြ႕အစညး၏ အဓကလအပခက

ျဖစေသာေၾကာငလညးေကာငး လမႈေရးတနးတညမ မႈႏင ကားမတနးတညမ မႈက

အားေပးေသာေၾကာငလညးေကာငး ပညာေရးအဆငအားလးတြင ထပညာေရးစနစက

UNESCO က ေထာကခအားေပးသည။

(ဂ) မတညကြျပားျခားနားေသာ လမးစမားအၾကား အခငးခငးနားလညမႈရေစရနႏင

2 သးမး သ႔မဟတ သးမးထကပေသာ ဘာသာစကားမားအသးျပပညာေရးစနစ၊ ဥပမာ - မခငဘာသာစကားက အေျခခၿပး၊ ႏငငသးဘာသာစကားႏင ႏငငတကာသးဘာသာစကားမားက သငယရသည ပညာေရးစနစ ျဖစပါသည။

Page 3 of 26

တစဥး၏ အေျခခအခြငအေရးမားက တစဥးက ေလးစားေစရန UNESCO က

ဘာသာစကားမားက ယဥေကးမႈေပါငးစထညသြငးသငယရသညပညာေရးစနစ

(Inter-Cultural Education) ၏ အဓကအစတအပငးအျဖစ ေထာကခအားေပး သည။

OR

ဘာသာစကားသည ယဥေကးမႈေပါငးစထညသြငးသငယရသညပညာေရးစနစ (Inter-

Cultural Education) ၏ အဓကအစတအပငးျဖစၿပး၊ မတညကြျပားျခားနားေသာ

လမးစမားအၾကား အခငးခငးနားလညမႈရေစၿပး တစဥး၏ အေျခခအခြငအေရးမားက

တစဥးက ေလးစားမႈက ေဆာငၾကဥးေပးေသာေၾကာင UNESCO က

ဘာသာစကားမားက ေထာကခအားေပး သည။3

၅။ ဤစာတမး၏ကနအပငးမားသည မခငဘာသာစကားက အေျခခေသာ ဗဟဘာသာစကားအသးျပ

ပညာေရးစနစ (MLE) ႏင ပတသကေသာ အခကအလကအေၾကာငးအရာမားက ေဖာျပရငးလငးထားပါ

သည။ ဗဟဘာသာစကားအသးျပ ပညာေရးစနစ (MLE) ႏငပတသက၍ မၾကာခဏေမးျမနးတတၾကေသာ

ေမးခြနးမားက အပငးလကေခါငးစဥတပကာ ေျဖၾကားေပးထားပါသည။ ၄ငးေမးခြနးမား၏အေျဖမားမာ

ပညာေရးကြမးကငသပညာရင (Educator) မား၊ အစးရအရာရမား၊ သေတသနပညာရင (Researcher)

မား၊ ကမၻာတစဝနးရ လနညးစဘာသာစကားေျပာဆၾကသ လ႔အဖြ႕အစညး (Minority language

communities) မားမ ပဂၢ လမား၏ ေျဖဆခကမားက ကးကားေျဖဆထားျခငး ျဖစပါသည။

ေမးခြနးမားႏငအေျဖမား

လနညးစဘာသာစကားေျပာဆၾကသ လအဖြ႕အစညးမားအတြငး ဘာသာစကားႏငပညာေရး

တငးရငးသားဘာသာစကား((((သ႔မဟတ) ) ) ) လနညးစဘာသာစကားက ေျပာဆတတၾကေသာ

လအဖြ႔အစညးမားမ လမားအတြက ပညာေရးအေျခအေနဘယလ ရပါသလ။

3 UNESCO, 2003, Education in a Multilingual World, Paris, UNESCO

ေမးခြနး ((((၁) ) ) )

အေျဖ ((((၁) ) ) )

Page 4 of 26

၆။ တငးရငးသားဘာသာစကား (သ႕မဟတ) လနညးစဘာသာစကားကေျပာဆတတၾကေသာ

လအဖြ႔အစညးမားမ လမားစြာ (အထးသျဖင ေဝးလေခါငဖားေနရာမားမ လမားစြာ) တ႔သည

အရညအေသြးေကာငးမြနေသာ အေျခခပညာေရးစနစက ရရရနႀကးစားသညအခါမားတြင

ႀကးမားေသာစနေခၚမႈမားက ရငဆငၾကရပါသည။ ၎တ႔မာ-

• အခ႕ေနရာမားတြင ေကာငးမရျခငး၊ အခ႕ေနရာမားတြင ေကာငးရေသာလညး ဆရာ မရျခငး၊

အခ႕ေနရာမားတြင ဆရာအတတသငေကာငးဆငးၿပးသမားမရျခငး၊ အခ႕ေနရာမားတြင

ဆရာအလအေလာကမရျခငး။

• ေကာငးမားတြငလေလာကေသာဆရာအေရအတြက ရေသာလညး ဆရာမားစြာတ႔သည

ေကာငးသ/ေကာငးသားမားား နားမလညေသာ ဘာသာစကားက အသးျပျခငး။

• ျပဌာနးစာအပ (Textbook) မားႏင သငခနးစာမားသည လမားစ (Dominant group) ၏

ဘာသာစကားႏငယဥေကးမႈကသာ အဓကထားျခငး။ အကယ၍ ေကာငးသ/ေကာငးသားမားသည

ထလမားစ၏ ယဥေကးမႈႏင ရငးႏးကြမးဝငမႈ မရပါက (အမားစမာ ထယဥေကးမႈႏငမရငးႏးၾကပါ။)

သငၾကားေနၾကသည အေၾကာငးအရာႏင သေဘာတရား (Concept) မားက နားလညရန

မားစြာခကချခငး။

• လမားစမ လာၾကေသာ ဆရာမားသည ထေကာငးသ/ေကာငးသားမား က “ေႏးေကြး”

သညဟထငျမငၾကျခငး။ ဆရာမားသည ေကာငးသ/ေကာငးသားမား၏ ဘာသာစကားႏင

ယဥေကးမႈ အေမြအႏစ (Heritage language and culture) မားအား တနဖးထားနားလညေပးမႈ

မရတတၾကျခငး၊ အထငမႀကးျခငး စသညတ႔ျဖစၾကပါသည။

၇။ ၄ငးေကာငးသ/ေကာငးသားမားအတြက စာသငေကာငးဆသညမာ "ရငးႏးကြမးဝငမႈမရေသာ"

အေၾကာငးအရာႏင သေဘာတရားမား (Unfamilar concepts) က

"ရငးႏးကြ မးဝငမႈမရေသာဘာသာစကား" (Unfamiliar langauge) ျဖင သငၾကားေပးေနေသာ

"ရငးႏးကြ မးဝငမႈမရေသာေနရာ" (Unfamiliar place) မး ျဖစေနတတပါသည။ ေအာကပါျဖစရပသည

အႏၵယႏငငအတြငး၌ တငးရငးသားလနညးစေနထငေသာ ေဒသရ ေကာငးတစေကာငးအား

သြားေရာကေလလာခေသာ ပညာေရးကြမးကငသပညာရင တစဥး၏ ေျပာၾကားခကျဖစပါသည။

ထေကာငးတြငလမားစဘာသာစကားျဖစသည ဟငဒဘာသာစကားအား သငၾကားမႈမ႑ငဘာသာအျဖစ

သတမတထားျခငးခရသည။ အတြငး၌ တငးရငးသားလနညးစေနထငေသာ ေဒသရ

ကေလးေတြကၾကညရတာ သငတဆရာရ႕ အဆကမျပတေျပာေနတ စကားက လးလးက

စတမဝငစားတ ပဘ…ဆရာကေငးေၾကာငေၾကာငၾကညလက… တစခါတစခါ စာေတြေရးထားတ

ေကာကသငပးက ၾကညလက…. ဆရာက သေျပာေနတာက ကေလးေတြနားမလညႏငၾကဘး ဆတာ

Page 5 of 26

ေကာငးေကာငးသေတာ အသပကယကယန႔ ပအေသးစတရငးျပေတာတာပါဘ….. အဒေနာက

စကားေျပာရတာ ေမာလာတာရယ. .ကေလးငယေတြက လးလးကနားမလညၾကတာရယ ေၾကာင

ဆရာက ကေလးေတြက ေကာကသငပနးက စာေတြကေရးခငးျပနတယ… “ကမကေလးေတြက

ေကာကသငပနးကစာကးတာေတာအရမးေတာတယ… Grade 5 ေရာကရင အေျဖအကနလးက

ကးႏငတယ… အလြတကကႏငတယ..ဒါေပမ Grade 5 ေကာငးသားငါးေယာကထက ႏစေယာကဘ

ဟငဒစကားက တကယေျပာႏငတယ” လ႕ဆရာကေျပာတယ…4

၈။ ကေလးမား (သ႔မဟတ) လႀကးမားအား ၄ငးတ႔မေျပာဆႏငေသာ (သ႔မဟတ) နားမလညေသာ

ဘာသာစကားတစခကအသးျပေသာ စာသငေကာငးမားသ႔အတငးတကေရာကေစျခငးသည လ႕အဖြ႕

အစညးအားအကးျပေသာသမား(Productive members of society) း ျဖစ ႏငစြမး (Potential) က

ပးေထာငေပးရာမေရာကဘ၊ ဟန႔တားရာ ေရာကပါသည။ ျပဌာနးစာအပမားမ

သငခနးစာမားတြင၎တ႔၏ရပရြာအဖြ႕အစညးျပငပမ အေၾကာငးအရာမားကသာ

အဓကထားသငၾကားၿပး၄ငးတ႔၏ ဗဟသတးႏင အေတြ႕အႀကမား မပါဝငပါက

“၄ငးတ႔၏ ဘာသာ စကား မား ၊ ယဥေကးမႈမားႏင အေတြ႔အႀကမားသညတနဖးမရ” ဟ

အတအလငးေျပာေနသကသ႔ပင ကျဖစပါသည။ ဤသ႔ေသာ ပညာေရးစနစသည ကေလးမားအား သတ႔၏

လ႕အဖြ႕အစညးး၊ သတ႔၏မဘားႏင ကယကကယ ေလးစားမႈ ေလာ႔ပါးလာေစသည။ ေပါပါနယးဂန (Papua

New Guinea) ႏငငမ မဘတစဥးက ထအေျခအေနက ေအာကပါအတငး ေျပာျပပါ သည။

ကေလးေတြေကာငးက သြားတအခါ သတ႔အတြက ထးဆနးၿပးေၾကာကစရာေကာငးတ ေနရာကသြား

ရသလပ .သတ႔မဘေတြကထားခၾကတယ.. သတ႔ရ႕ဥယဥၿခေတြက ထားခၾကတယ..

သတ႔ရ႕ေန႔စဥဘဝအားလးကထားခၾကတယ… စာသငခနးထမာ ထငၾကၿပး.. သတ႔

ကငလညေနထငၾကတ ေဒသန႔ ..ဆကစပမႈလးဝမရတ အေၾကာငးအရာေတြက သငယးၾကတယ..

ျပငပအေၾကာငးအရာေတြားကပ သငယးၾကရတအတြက ေနာကပငးမာ သတ႕ရ႕ ဘာသာစကား၊

႐းရာယဥေကးမႈန႔ ဓေလထးစေတြ အားလးက ေကာခငးစြန႔ပစလကၾကတယ 5

၉။ အမားအားျဖင ျဖစေပၚလာသညအကးဆက မာ ေကာငးတြငးပညာေရးစနစ (Formal education

system) တြင ေအာငျမငလေသာ ေကာငးသ/ေကာငးသားမားသညသတ႔၏ ဘာသာစကားႏင

4 Jhingran, D. 2005. Language Disadvantage. The Learning Challenge in Primary Education. New

Delhi, A.P.H Publishing. 5 Delpit, L.D and Kemelfield, G, 1985. An Evaluation of the Viles Tok Ples Skul Scheme in the North

Solomons Province. ERU Report No. 51, Waigani, Papua New Guinea, University of Paupa New

Guinea.

Page 6 of 26

ယဥေကးမႈအေမြအႏစ တ႔က စြန႔လြတၾကရသညအထတနဖးႀကးစြာ ေပးဆပၾကရသည။

"တငးရငးသားဘာသာစကားမား ေျပာဆၾကေသာ လ႔အဖြ႕အစညးမ လမားသည သတ႔၏

ဘာသာစကား၊ ႐းရာယဥေကးမႈႏင ဓေလထးစမားက စြန႔လြတကာ လမားစ၏ ဘာသာစကားႏင

ယဥေကးမႈတ႔က လကခလကၾကရသည။ သ႔မသာ ႏငငအတြငး အမားလကခ

ထားေသာလမႈအသငးအဝငး (Mainstream life) အတြငးသ႔ဝငခြငရရၾကသည။ ဤသညမာ

ျဖစစဥအသစတစခမဟတပါ။ ယခငႏစေပါငးမားစြာကပင ေကာငးစြာမတတမးတငထားၿပး

အမားသႏငၾကၿပးျဖစသည ကမာၻတစဝမးလးရ တငးရငးသားလမးစမား၏ ဝမးနညးေၾကကြစရာ

သမငးပငျဖစပါသည။ 6

မခငဘာသာစကားက အေျခခေသာ ဗဟဘာသာစကားအသးျပပညာေရးစနစ (MLE) (MLE) (MLE) (MLE) သည ေကာငးစတင

တကေရာကခနတြင ႏငင၏ရးသးဘာသာစကား ( ( ( (ျမနမာစကား) ) ) ) ကနားမလညၾကေသာ ( ( ( (သ႔မဟတ) ) ) )

မေျပာဆၾကေသာ ေကာငးသား////သမားအတြက ပညာေရးအေျခအေနက မညကသ႔တးတကေစပါသနညး။

၁၀။ မခငဘာသာစကားက အေျခခေသာ ဗဟဘာသာစကားအသးျပပညာေရးစနစ (MLE) သည ပညာ

စတငသငယသေကာငးသား/သမား က ၄ငးတ႔အေကာငးဆးနားလညထားေသာ ဘာသာစကားျဖင

စတငသငယခြငျပပါသည။ သတ႔၏မခငဘာသာစကားက ပညာသငယရာတြင အသးျပရငး

ဘာသာစကားအသစ (ႏငင၏ရးသးဘာသာစကား) ကစတင သငၾကားကာ ၄ငးဘာသာစကားအသစျဖင

ေျပာဆဆကဆရန တစၿပ ငနကတညးသငယၾကပါသည။ တစခနတညးမာပင

ဆရာမားကေကာငးသား/သမား ျဒပမသေဘာတရား (Abstract concepts) မားက

ပမနားလညေျပာဆေဆြးေႏြးႏငေစရန ဘာသာစကားအသစတြငရေသာ ပညာေရးေဝါဟာရမား (Academic

vocabulary) က ၾကြယဝလာေအာင အကအညေပးၾကပါသည။ အေကာငးဆးစနစမားသည

ေကာငးသား/သမား၏ ဘာသာစကားႏစမး(မခငဘာသာစကားႏငႏငင၏ရးသးဘာသာစကား)ျဖင

6 Shaffer, S. 2003. (7-9 November) Language Development and Language Revitalisation: An

Educational Imperative in Asia. Internatonal Conference on Language Development, Language

Revitalization and Multilingual Education. Bangkok, Thailand.

ေမးခြနး ( ( ( (၂) ) ) )

အေျဖ ((((၂) ) ) )

Page 7 of 26

ေျပာဆဆကသြယသငယႏငစြမးရည

ဆကလကတးတကေနရနမလတနးပညာေရးအဆငတစေလာကလးတြငဖနတးေပးထားပါသည။ 7

၁၁။ ေအာကပါသရပျပပတြင အားေကာငးေသာ MLE စနစမားတြင ဘာသာစကားသငယျခငး၏

တးတကမႈျဖစစဥအဆငဆင (Progression of langauge learning) က သရပေဖၚျပထားပါသည။

၁၂။ ေကာငးသားေလးမားအား မခငဘာသာစကားျဖင ပညာေရးအေျခခ (Education foundation) က

တညေဆာကၿပးေနာက သတ႔သည ဘာသာစကားအသစက စတင သငၾကားၾကပါသည။ ပထမဥးစြာ

စကားကစတငကာ စာက ေနာကပငးဆကလကသငၾကားၾကပါသည။ ဘာသာစကားအသစ (ျမနမာစကား)

တြင အေျခခတတေျမာကမႈ (Basic competency) ရရသညတင သတ႔၏ မခငဘာသာစကားက

အသးျပျခငးမရပေသးေပ။ အနညးဆး မလတနးအဆငပညာေရး တစေလာကလးတြင

ဘာသာစကားႏစမးစလးက ဆကလကအသး ျပေနၾကမည ျဖစပါသည။

ေကာငးသားမားသည သတ႔၏မလတနးအဆငပညာေရးတစေလာကလး ဘာသာစကားႏစမး

(သ႔မဟတ) ႏစမးထကပမေသာ ဘာသာစကားမားက နားလညတတကြမးမႈစြမးရည ဆကလက

ဖြ႔ၿဖ းတးတကလာသညႏငအမ ဘာသာစကားမားကလညး ထထဝငဝငပမနားလညလာၾကကာ

မညကသ႔ ထေရာကစြာအသးခရမညကလညး သနားလညလာၾကပါသည။ အထးသျဖင

စာတတေျမာကမႈ တးတကလာသညႏငအမ ဘာသာႏစမးစလးအား စဥးစားေတြးေခၚသည

အေလအကငကလညး ပမရရလာသည။ ထအခါ ဘာသာစကားႏစမးစလး ဖြ႕စညး

တညေဆာကမႈမားက ႏႈငးယဥသးသပလာႏငကာ ထဘာသာစကားႏစမး၏ ကြျပားျခားနားေသာ

ဘဝအျမင႐ႈေထာငမား ကလညး ႏႈငးယဥသးသပ နားလညလာၾကမည ျဖစပါသည။8

7 သငယ သမ ဘာသာစကားအသစတစခ ြတ ငလ �အပေ�သာ ေ�ဝါဟာရအသစမ ားက သရ�လာသည� အခါြတင ဘာသာတစခြတ င သ ရ�ထားေ�သာ ေအၾကာင�းအရာ မားက အျခားဘာသာစကားတစခသ ႕ြလယကြစာ ြလ ေ��ျပာင�း ေ�ပး�ႏ� င သညဟေ�သာပညာေ�ရးေသဘာတရား ေအပၚြတင ေအ�ျခခထားပါသည။ (See Cummins, J. 2000. Bilingual Children's Mother Tongue: Why is it important for Education?) 8 Cummins, J, 1200. Billingual Children's Mother Tongue.:; Why it is important for Education?

http://www.iteachilean.com/cummins.mother.htm (Accessed on 17 November 2006).

Page 8 of 26

၁၃။ ဤလပငနးစဥအဆငဆင၏ အဓကအေရးအပါဆး အသြငအျပငမားမာ-

• ပညာေရးဆသညမာ ေကာငးသား/သမား သထားၿပးသညမားႏငစတငပါသည။

ပညာစတငသငယခနတြင ေကာငးသား/သမား သနားလညၿပးသား ဘာသာစကားႏငယဥေကးမႈ၊

ရရထားၿပးသား ဗဟသတမားႏင အေတြ႕အႀကမားအေပၚတြင တညေဆာကျခငးျဖင စတငပါသည။

• ေကာငးသား/သမားသည နငင၏ရးသးဘာသာစကား (ဘာသာစကားအသစ) တစခတညးကသာ

ေကာငးသငဘာသာရပ (Academic subjects) မားသငၾကားရန အသးမျပမ

၄ငးဘာသာစကားအသစက ကၽြမးကငယၾကညစြာ တတေျမာကရန တစေျဖးေျဖးခငး

သငယပါသည။

• ေကာငးသငဘာသာရပဆငရာအေၾကာငးအရာမား၊ အေတြးအေခၚမားကနားလညႏင ေစရန

ဆရာ/မမားက မခငဘာသာစကားႏင ႏငင၏႐းသးဘာသာစကား (ျမနမာဘာသာစကား) က

ယဥတြအသးျပေသာေၾကာင ေကာငးသား/သမားသည ေကာငးသငဘာသာရပအသးသးတြင

ကြမးကငတတေျမာကလာပါသည။

Page 9 of 26

၏

မခငဘာသာစကားက အေျခခေသာ ဗဟဘာသာစကားအသးျပပညာေရးစနစ (MLE) (MLE) (MLE) (MLE) ႏင ႏငငႏင ရပ႐ြာ

ဖြ႔ၿဖ းတးတကမႈတ႔ မညကသ႔ ဆကစပမႈရပါသလ။

၁၄။ ႏငငအတြငး အခ႕လအပစမားက ဖယကဥထားသညပညာေရးစနစမးသည ရပ႐ြာ (သ႕မဟတ)

ႏငငဖြ႕ၿဖ းတးတကေရးလပငနးမားတြင ၄ငးခနလပထားေသာ အပစဝငမား၏ တကကြစြာ ပါဝငႏငမႈက

တားဆးကန႔သတထားပါသည။ အေၾကာငးရငးမာ ထကသ႔ေသာပညာေရးစနစတြင…….

ေကာငးသား/သမား႔က ၄ငးတ႔ေနထငေသာရပ႐ြားႏင ႏငငဖြ႔ၿဖ းတးတကမႈလပငနးမားတြင

ပါဝငလပေဆာငႏငရနား အတြက လအပေသာ ဗဟသတ၊ ကြမးကငမႈမားႏင

စတေနသေဘာထားမားက သငၾကားေပးမႈ နညးပါးျခငးေၾကာင ျဖစသည။ 9

၁၅။ ဖြ႔ၿဖ းတးတကေရးက ဥးတညေသာပညာေရး (Education–for-development) ဆသညမာ

ေကာငးသား/သ အားလးသည မညသညမခငဘာသာစကားက ေျပာဆၾကေစကာမ ၄ငးတ႔စြမးရညရသမ

တးတကေစကာ ၄ငးတ႔၏ေပာရြငကနးမာမႈအတြက စြမးေဆာငသကသ႔ သတ႔ေနထငၾကေသာ ရပ႐ြားႏင

ႏငင၏ အကးအတြကကပါ ထမးေဆာငႏငစြမးက ာရေစရမညျဖစပါသည။

နငငတစႏငင၏ ဥးတညခက (Principle Objective) သည

ႏငငသားအားလးႏငဆကစပေနသညမားက ဖြ႕ၿဖ းတးတကေစရနဥးေဆာငအားေပး

ေဆာင႐ြကရမညျဖစသည။ ႏငငတးတကေရးဆသညမာ အပခပသမားက

တက႐ကလပေပးျခငးထက အပခပခရသမားအတြက လပပငခြငဖနတးေပးထားျခငး ျဖစသည။

9 Department of Education.1991, Education Sector Review. Waigani, Papua New Guinea, Department

of Education.

ေပါပါးနယဂနႏငင လဥးေရငါးသနးတ႔သည မတညေသာ ဘာသာစကား ( ( ( (၈၀၀) ) ) ) ေကာတ႔က ေျပာဆၾကသည။ ၁၉၉၃ ခႏစမတငမ အဂၤလပဘာသာစကားသည ေကာငးသငပညာေရးစနစတြငအသးျပေသာ ဘာသာစကားတစချဖစခပါသည။ အဂၤလပဘာသာစကားတစမးတညးအသးျပေသာပညာေရးစနစ၏ ဆးကး ကသရနားလညလာသည အတြက ၁၉၉၅ ခႏစတြငအစးရမ ပညာေရးစနစတစခလး အား ျပနလညျပငဆငေျပာငးလခပါသည။ ၂၀၀၅ ခႏစတြင အစးရမ မခငဘာသာစကားအားအေျခခေသာMLE MLE MLE MLE အစအစဥမားက ႏငင၏ ၈၀၀ ေကာဘာသာစကားမားအနက ဘာသာစကား ( ( ( (၄၀၀) ) ) ) ေကာတြငတညေထာငခၿပးျဖစပါသည။

ေမးခြနး ((((၃) ) ) )

အေျဖ ( ( ( (၃) ) ) )

Page 10 of 26

၁၆။ လမးစတငး (ႀကးသညျဖစေစငယသညျဖစေစ) တြင သတ႔ကငလညေနရေသာ

ရပရြာဝနးကငအတြက သဟဇာတအျဖစဆး ေနထငရန နညးလမးမား ရာေဖြရရထားၿပးျဖစပါသည။

လမးစတငးတြင သတ႔ဘာသာစကားအားျဖင ၄ငးတ႔မးဆကအလကလကဆငကမးေပးခၾကသည

ဗဟသတမား၊ အသပညာႏင အတတပညာမားက ေျပာဆသငၾကားေပးႏငေသာ စြမးရညမားရၾကပါသည။

မတညေသာယဥေကး မႈေပါငးစ၊ ဘာသာစကားေပါငးစႏင အေတြးအျမငေပါငးစတ႔က မေဝကာ

တညေသာအနာဂါတအတြက အားလးအတတကြပးေပါငးစမေဆာင႐ြကၾကမညဆပါက

ႏငငအတြကအကးျဖစထြနးေစမညျဖစပါသည။ တငးရငးသားဘာသာစကားတစခခက ေျပာဆတတၾကေသာ

ေဒသတစခတြင ကငသးသည ေကာငးမြနေသာ MLE Programme ၏ ေရရညရညမနးခကတစခမာ

၄ငးဘာသာစကားကေျပာဆၾကသ အားလးသည တစႏငငလး၏ဖြ႔ၿဖ းတးတကေရးတြင ပါဝငလပကငႏငရန

လအပေသာဗဟသတ၊ စြမးရညႏင ယၾကည မႈမားရရေစျခငးးျဖစပါသည။ 10

ကေနာတ႔နငငရ႕ တနဖးအႀကးဆးသယဇာတအရငးအျမစက နငငအတြငးမာရတ

မတညတယဥေကးမႈမားစလငမႈႈပျဖစတယ…မတ ကြျပားမႈကအားေပးရင အေျခအေနတစရပရပက

ရႈေထာငမးစကေနရငးရငးလငးလငး သးသပသျမငႏငမယ။ ဖ႔နညးလမးေပါငးစန႕

ျပနာမားကေျဖရငးနငမယဖ႕ တထြငၾကဆတ စတကးစတသနးေတြ ပးေထာငေပးႏငမယ။

အေျပာငးအလေတြန႔လကေလာညေထြေနနငမယ မတကြျပားးမႈက ဖကဆးလကရင နငငက

အားနညးလာၿပး စညးလးမႈၿပကြမယ11

၁၇။ အစးရမေကာငးမြနေသာ MLE Programme မားအား ခြငျပေထာကခအားေပးျခငးသည

တငးရငးသားဘာသာစကား မားႏင ၄ငးဘာသာစကား ေျပာဆသမားကပါ တနဖးထားေၾကာငး

ႏငငသားအားလးေရ႕တြင သကေသျပသရာေရာကပါမည။ ေကာငးသား/သမား၏ MLE Programme

မားသည မခင ဘာသာစကားႏင ႏငင၏ရးသးဘာသာစကား (ျမနမာဘာသာစကား)အၾကား

ေကာငးမြနစြာေပါငးကးေပးျခငးအားျဖင တငးရငးသားလမးမားအား ၄ငးတ႔၏ဘာသာစကားႏင ယဥေကးမႈ

အေမြအႏစမားအား စြန႔လြတေစရန ဖအားေပးျခငးမရဘ ႏငင၏ညညြတေရးကတညေဆာကေပးပါသည။ ။

ကမၻာအရပရပရ အျဖစအပကမားက ေလလာၾကညပါက လမးစမားား၏ဘာသာစကားႏင ယဥေကးမႈ

အေမြအႏစမားက ျငငးပယျခငးႏင ဖႏပျခငးတ႔သည စညးလးညညြတမႈ ၿပကြေစျခငးႏင

ပဋပကၡရနၿင းမားကျဖစေပၚေစေၾကာငး ေတြ႕ရပါသည။ MLE သည တငးရငးသားလမးမား၏ မတကြျပားမႈက

မကကြယမျပဘအသအမတျပ ေထာကချခငးအားျဖငစညးလးညညြတမႈက

ေဖာေဆာငသည။ 10

Gharagedahi, J. 1986. A Prologue to National Development Planning. New York. Greeenwood

Press. 11

Gharagedahi, J. 1986. A Prologue to National Development Planning. New York. Greeenwood

Press.

Page 11 of 26

မခငဘာသာစကားအေျချပ MLE ႏင ကား-မတနးတညမေရး (Gender equality) တ႔အၾကား မညကသ႔

ဆကစပမႈရပါသလ။

၁၈။ ၁၉၉၃ ခႏစတြင ဘာသာစကားသေတသနပညာရင Carson က ပညာေရးက႑တြင တရားမတမႈမရ

ေသာ ဘာသာစကားမဝါဒမားႏင စမကနးမားေၾကာင အမားဆးထခကနစနာေနေသာ ေသာအပစ မားတြင

အမး သမးမား ႏငမနးကေလးငယမား၊ ဆငးရႏြမးပါးသမားႏင မမတ႔၏ မခငဘာသာစကားက

ႏငင၏ယႏရား/စနစမား (အပခပေရး၊ စးပြားေရး၊ တရားစရငေရး၊ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး စသညျဖင)

အတြငး တရားဝငအသးျပခြငမရေသာ တငးရငးသားမးႏြယစမား (သ႔မဟတ) လနညးစမား

ားပါဝငေနေၾကာငးက ရာေဖြေတြ႕ရခပါသည။ ဆငရႏြမးပါးေသာ တငးရငးသအမးသမးမားႏင

မနးခေလးငယမားသည တရားမမတမႈက အမားဆးခစားရသမားျဖစၾကသည။ သေတသနတစခ၏

ေတြ႕ရခကအရ အခ႕ႏငငမားတြင မနးကေလးမားႏငအမးသမးမားသည မခငဘာသာစကားကသာ

ေျပာဆေသာ ေနအမႏင မသားစအသငးအဝငးအတြငးသာ ကငလညေနရသည။ ေယာကကားေလး မားႏင

အမးသားမားေလာက ႏငင၏ရးသးဘာသာစကားႏငထေတြ႕ရနလညး အခြငအလမးမရေပ။ ထ႔ေၾကာင

မနးကေလးမားသည ေကာငး၌ ဆရာ/မမား၏ညြနၾကားခကမားအား ေယာကကားေလးမားေလာက

နားမလညၾကပါ။ ေကာငးဆရာ/မမားသည မနးကေလးမားအား ေယာကားေလးမားေလာက

စကားေျပာဆရနအခြငအေရးမားမေပးၾကသညအျပင မနးကေလးမားသည ေယာကားေလးမားကသ႔

မစြမးေဆာငႏငဟ ေကာကခကခထားတတၾကသည။ မနးကေလးမားသည ဘာသာစကား

အဟန႔အတားေၾကာင ေကာငး၌ ဆရာ/မမား၏ ၫႊနၾကားခကမားအား ေယာကားေလးမားေလာက

နားမလညၾကေၾကာငးကသတမျပမၾကပါ။ ႏငငတကာ၌ ပညာေရးအခြငအလမးမားက ကား-

မတနးတရရရနႈ(Gender equality in education)လအပေၾကာငးက က ပမသရနားလညလာေသာလညး

မနးကေလးမားသည ေယာကားေလးမားေလာက ေကာငးတကခြငမရၾကေသးေခ။ တငးရငးသား

(သ႔မဟတ) လနညးစအဖြ႕အစညးမားမ မနးကေလးမားသည အခြငအေရးမား အမားဆး

ဆးရႈးနစနာေနသမား ျဖစေနတတၾကပါသည။

၁၉။ MLE ပညာေရးစနစသည မနးကေလးမားအား ေကာငးမြနေသာပညာေရးရရရနအတြက

အခြငအလမးမား ပမေပးအပပါသည။

ေမးခြနး ((((၄) ) ) )

အေျဖ ( ( ( (၄) ) ) )

Page 12 of 26

ကား-မတနးတ ညမ မႈ လအပခကမားသည က႑တငးရေနၿပး၊ အမားအားျဖင မနးကေလးမားႏင

အမးသမးမားသည ထခကနစနာၾကသမား ျဖစၾကသည။ မ႐းဖလာလေနမႈစနစကကငသးေသာ

လ႔အဖြ႕အစညးမားအတြငးရ မနးကေလးမားႏင အမးသမးမားသည ေကာငးတကခြင နညးပါးျခငး၊

လခစားအလပအကငအရနညးပါးျခငးႏင ေ႐ြ႕ေျပာငးေန ထငမႈနညး ပါးျခငး တ႔ေၾကာင

သမတ႔၏သား၊ အစက၊ ေမာင၊ လငေယာကားမားေလာက ႏငငရးသးဘာသာစကားႏင ထေတြ႕မႈ

မရၾကဘ ႏငင၏႐းသးဘာသာစကားအား မခငဘာသာစကား တစမးတညးကသာ

ေျပာဆတတၾကေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ 12

၂၀။ မခငဘာသာစကားအေျချပ MLE စနစသည တငးရငးသားဘာသာစကား (သ႔မဟတ)

လနညးစဘာသာစကားေျပာဆေသာ လ႔အဖြ႔အစညးမ မနးကေလးမားအတြက ေအာကပါ

အကးေကးဇးမားက ရရေစပါသည။

• မနးကေလးမား၏မဘမားသည သမးမားအား ၄ငးတ႔၏မခငဘာသာ စကားႏင ဆကစပေနေသာ

ယဥေကးမႈႏင တနဖးမားက သငၾကားေပးေသာ ေကာငးမားတြင ပမစတခယၾကညစြာ ေကာငး

အပ ႏငမညျဖစပါသည။ ၄ငးအျပင မဘမားသည သမးမားေကာငးအပျခငး ႏင

ေကာငးတကျခငးတ႔ႏငဆငေသာ သတငး အခကအလကမားက ၄ငးတ႔၏မခငဘာသာစကားျဖင

ရရႏငမညျဖစပါသည။ ေကာငးတြင မခငဘာသာစကားက ႏငင၏ရးသးဘာသာစကားႏင

ယဥတြအသးျပခြငရမညဆပါက မဘမားသည သမးမားအား ေကာငးဆကတကရန

အားေပးၾကမညျဖစပါသည။

MLE Programme သည မဘမားႏငဆရာမားအၾကားဆကဆေရးကအားေပးေသာေၾကာင

ေကာငးတြငးလႈပရားမႈမားတြင မဘမားက ပမပါဝငလာေစပါသည။ ဤကသ႕

ဆကဆေရးႏငမဘမားပါဝငမႈအားေကာငးလာေသာအခါ ေကာငးမားအေနျဖင

ရပရြာလထ၏လအပခကမားျဖညဆညးႏငမညျဖစၿပး ၄ငးတ႔ တနဖးထားေသာအရာမားကလညး

အားေပးထနးသမးႏငမညျဖစပါသည။ ေကာငးဆရာမားသည ေကာငးသမားႏင

မခငဘာသာစကားလညးတ၊ ယဥေကးမႈလညးတေသာအခါ လမႈေရးစညးမဥးမားေၾကာင

ေကာငးသမားအေပၚ မတရားအျမတထတမႈ ပမေလာပါးႏငပါသည။

ေကာငးသ မား၏မဘမားႏင ထေတြ႕႔ဆကဆမႈပမမားျပားေသာဆရာမားသည ေယဘယအားျဖင

ပမယၾကညစတခရသမား ျဖစၾကသည။ လမႈေရးစညးမဥးမား၏ထမးခပမႈမားေၾကာင

ေကာငးသမားအေပၚ ဆရာမား၏ လငပငးဆငရာမဖြယမရာျပျခငးႏင အျခားမေလာကနသည

အျပအမမားက ေလာ႔ပါးေစႏငသည။

12

UNESCO, 2003. Education in a Multilingual World, Paris, UNESCO.

Page 13 of 26

• ႏငငသးဘာသာစကားက စာသငခနးအတြငး၌အသးျပေသာအခါ မနးကေလးမားသည

ဘာသာစကားအဟန႔အတားေၾကာင ေကာငး၌ ဆရာ/မမား၏ ၫႊနၾကားခကမားအား

ေယာကားေလးမားေလာက နားမလညၾကေၾကာငးကဆရာ၊ဆရာမမားက သတမျပမတတၾကပါ။

သ႔ေသာလညးစာသငခနးအတြငး၌ မခငဘာသာစကားက အသးျပပါက မနးကေလးမားသည

ကြမးကငစြာေျပာဆဆကသြယႏငသျဖင ေယာကားေလးမားကသ႔ သငယႏငစြမးရေၾကာငးက

ထတေဖာျပသႏငစြမးရလာၾကမညျဖစပါသည။ ဆရာ/ဆရာမမားကလညး ေယာကား

ေလးမားကေပးေသာအခြငအေရးမားအား မနးကေလးမားကပါ ေပးသငသညဟ ပမနားလည

သျမငလာၾကမည ျဖစပါသည။

• MLE ပညာေရးစနစေၾကာင တငးရငးသားေဒသမားတြငဆရာအတတသင သငတနးမားရလာပး

ထသငတနးမားမေမြးထတလကေသာ တငးရငးသားဆရာ/ဆရာမမားက မမတ႔၏ေဒသ၌ပင

တာဝနထမးေဆာငခြငေပးပါက တငးရငးသားလမးဆရာမမားပမမားျပားလာမညျဖစပါသည။

ဆရာမမား မားျပားလာသညႏငအမ မနးကေလးေကာငးသမားအတြက စျပနမနာယႏင

သညဆရာမမား ပမားလာႏငမညျဖစပါသည။ တငးရငးသား အမးသမးမားအတြက

ဝငေငြရရေစႏငသညအခြငအလမးမားကလညး ဖနတးေပးရာ ေရာကပါမည။ 13

MLE Programme မားသည အေကာငအထညေဖာရနႏင ေရရညလပေဆာငရန ကနကစရတ

ႀကးျမငပါသလား။

၂၁။ MLE Programme မားက စတငအေကာငအထညေဖာရနႏင ေရရညလပေဆာငရန ကနက

စရတႀကးျမငမညဟ ထငျမငယဆၾကသျဖင အခ႕သမားက MLE Programme ကဆန႔ကငၾကသည။

သ႔ေသာလညး MLE Programme ၏ကနကစရတ ားအား ေလလာၾကညေသာအခါ ေရရညတြငရရသည

အကးေကးဇးမားေၾကာင ကနကမႈမာ မႀကးျမႇငေၾကာငး၊ သငတငမတမႈရေၾကာငး ေတြ႕ရထားပါသည။

ဘာသာစကားတစမးးတညးကသာ အသးျပေသာ (Monolingual) ပညာေရးစနစမ

ဘာသာစကားႏစမးကအသးျပ ေသာ (Bilingual) ပညာေရး စနစသ႔ကးေျပာငးရာျခငးေၾကာင

13

Benson, C. 2005. Mother-Tongue based Teaching and Education for Girls. Bangkok, UNESCO,

ေမးခြနး ((((၅) ) ) )

အေျဖ ( ( ( (၅) ) ) )

Page 14 of 26

ပမကနကမညစရတမာ အမားထငမတထားသညထက မားစြာ နညးပါးေၾကာငး ေတြ႕ရပါသည။

သေတသနျပခကမားအရ ပမကနကမညစရတသည စစေပါငးပညာေရးဘတဂကပမာဏ၏

၃ရာခငႏႈနးမ ၄ရာခငႏႈနးအတြငးတြငသာရေၾကာငးေတြ႕ရသည။14

၂၂။ သ႔ျဖစပါ၍ “MLE Programme မားသည အေကာငအထညေဖာရနႏင ေရရညလပေဆာငရန

ကနကစရတ ႀကးျမငပါသလား”ဟ ေမးျခငးထက ေမးသငသညေမးခြနးမာ “ႏငင၏ရးသးဘာသာစကားက

မကြမးကငေသာ တငးရငးသားေကာငးသ/ေကာငးသားမား၏ ပညာတတေျမာကမႈ က ဟန႔တားေနေသာ

ဘာသာစကားတစမးတညးကအသးျပသညပညာေရးစနစေၾကာငျဖစလာသည ဆးကးႏငအလဟ

ျဖစသြားသည ေငြေၾကးပမာဏမာ မညမႀကးမားသနညး” ျဖစသည။

၂၃။ ႏငင၏ရးသးဘာသာစကားကမကြမးကငေသာ တငးရငးသားေကာငးသ/ေကာငးသားမား၏

ပညာတတေျမာကမႈက ဟန႔တားေနေသာ ဘာသာစကားတစမးတညးက အသးျပသညပညာေရး

စနစေၾကာငျဖစလာသည လမႈေရးႏင စးပြားေရးဆငရာဆးကး မားအား MLE Programme ၏

ကနကစရတႏင က ႏႈငးယဥၾကညမညဆပါက MLE Programe သည အေမာအျမႇငရေသာ

ေရရညရငးႏးျမပႏမႈ(Wise long-term investment) ျဖစေၾကာငးက ရငးလငးစြာ ေတြ႕ျမငရမညျဖစပါသည။

ဤအခကက ကမၻာ႔ဘဏမ MLE Programme ၏ ကနကစရတႏငအကးေကးဇးမားက ခနဆႏႈငးယဥသည

(Cost effectiveness) ေေလလာမႈအခ႕က သကေသျပသပါသည။ ဂြာတမာလာႏငင၏ ပညာေရး

ဝနႀကးဌာနမ စာရငးအငးမား အေပၚအေျခခကာ တငးရငးသားေကာငးသားအပစႏစစ၏

“ထပေကာအတနးျပနတကရျခငး (Repetition)” ႏင “ေကာငးပညာမၿပးဆးခင ေကာငးထြကမႈ (Drop-

out)” ႏႈနးမား ကႏႈငးယဥေလပလာၾကညခ ပါသည။ ထေလလာမႈအရ ဘာသာစကားႏစမးက

အသးျပေသာပညာေရးအစအစဥတြင ပါဝငတကေရာကေန ေသာ တငးရငးသားေကာငးသား/သမားႏင

ဘာသာစကားတစမးတညး(စပနဘာသာစကား)ကသာ အသးျပေသာပညာေရးအစအစဥတြင ပါဝင

တကေရာကေနေသာ တငးရငးသားေကာငးသား/သမားႏင ပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားမာ

ေအာကပါအတငးျဖစပါသည။

ဘာသာစကားႏစမးအသးျပေသာ ပညာေရးအစအစဥသ႔ေျပာငးလမည ဆပါက ထပေကာ

အတနးျပနတကရျခငးက ေလာခႏငမညျဖစေသာေၾကာင အစးရအေနျဖင အေမရကန ေဒၚလာ (၅)

14

Grin, F. Economic Considerations in Language Policy, 2005. Ricento , T. (Ed).,2005. An Introduction

to Language Policy: Theory and Method. Oxford, Basil Blackwell.

Page 15 of 26

သနးခန႔ သကသာ ေစမညျဖစပါသည။ ယငးေငြပမာဏသည မလတနးအဆင ေကာငးသား

(၁၀၀,၀၀၀) ခန႔က အစးရက တစႏစပညာသငေပးႏငသညးစရတႏငညမ ပါသည။ 15

၂၄။ ဂြာတမာလာႏငဆနေဂါႏငငမားမ အခကအလကမားအရလညး ျပဌာနးစာအပမားက တငးရငးသား

ဘာသာစကားမားျဖင ဘာသာျပနဆပႏပထတေဝျခငးအတြကကနကစရတသည အစးရပညာေရး

ဘတဂက၏ ေသးငယေသာအစတအပငးမသာျဖစၿပး (ဂြာတမာလာစာရငးအငးမားအရ ၀.၁၃% ျဖစ

ေၾကာငးေတြ႕ရပါသည။)

ေကာငးမြနၿပးေရရညလပေဆာငႏငေသာ MLE Programme မားတြင မညသညအသြငအျပင

လကၡဏာမားရပါသလလ။

၂၅။ MLE Programme မားကေအာငျမငစြာအေကာငအထညေဖာရန အတြကလြတလပစြာ

ေတြးေခၚႏငစြမး၊ ဆနးသစစြာေတြးေခၚႏငစြမးတ႕လအပသညအျပင MLE Program တြငပါဝငသတငး၊

အဖြ႕အစညးတငး၏ ပးေပါငးလပေဆာငမႈ လညးလအပသည။ ေအာကပါသရပျပပသည အေကာငးဆး MLE

Programme တစခ၌ မရမျဖစလအပေသာ အစတ အပငးမားက တငျပထားပါသည။ 16

15 Dutcher, N.2004. Expanding Educational Opportunities in Linguistically Diverse Communities.

Washington, D.C., Center of Applied Linguistics .

http://www/cal.org/resources/pubs/fordreport_040501.pdf (Accessed on 17 November 2006) 16

Adapted from Malone, S. 2005. Planning community-based education programs in minority

language communities. Resource manual for mother tongue speakers of minority languages engaged

in planning and implementing education programs in their own communities.

ေမးခြနး ( ( ( (၆) ) ) )

အေျဖ ( ( ( (၆) ) ) )

Page 16 of 26

ေကာငးမြနၿပးေရရည

လပေဆာငႏငေသာ

MLE Programme ၏

မရမျဖစလအပသည

အစတအပငးမား

MLE Programme စမကနးေရးဆြရန

အတြကလအပေသာ သတငးအခကအလကမား

ရရရန ကနဥး သေတသနျပလပျခငး။ ေဒသအဆင၊ျပညနယအဆင၊တငးေဒသႀကးအဆင၊

တစႏငငလး အဆငႏင ႏငငတကာ အဆငမား တြင

MLE Programme အေၾကာငးက အမားကသရသတ

ျပလာေစရနႏင အားလးပးေပါငးပါဝင ေအာင

ေဆာငရြကျခငး။

သကဆငရာတငးရငးသားလမးမားကသာမ

က ႏငငေတာအစးရကပါ လကခႏငေသာ

အကၡရာႏင သတပ သတညြနးမား

(Orthographies) ရျခငး။

အစးရက သတမတထားသည ပညာတတေျမာကမႈက

အတနးအလကအျပညအဝရရေစရနအတြက

တငးရငးသားလမးမား၏ ဘာသာစကားႏင

ယဥေကးမႈမားအေပၚ အေျခခၿပးေရးဆြထားသည

သငၾကားေရးႏငသငယေရးဆငရာ စာအပစာေပ(Teaching

& learning materials)မားရျခငး။

ေကာငးသား/သမား၏မခငဘာသာစကားႏင

ေရးသားထားေသာ ဖတစာအပမားသာမက

ႏငင၏ရးသးဘာသာစကားႏငေရးသားထားေသာ

ဖတစာအပမား အတနး(အဆင) အလက ရျခငး။

အစးရႏငျပညတြငးျပညပမပညာေရး

အဖြ႕အစညးမားအခငးခငး

ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး။

MLE Program မ ဆရာျဖစသငတနး ဆငးၿပး

ရသာမက သငၾကားမႈဆငရာ နညးပညာပပး မႈမား

ကပါ ရရေသာ ေရရညတာဝန ထမးေဆာင မည

တငးရငးသားဆရာ/ဆရာမမား ရျခငး။

ေကာငးသ/သားမား၏ပညာေရးဆငရာ

တးတကမႈမားကသာမက MLE

Programme ၏ က႑တငးက

ျပနလညသးသပျခငးႏင

မတတမးတငထားျခငး။

MLE Program က

ေထာကခအားေပးေသာ

ဥပေဒႏင

Page 17 of 26

၂၆။ မဝါဒခမတသမားသည မခငဘာသာစကားအေပၚအေျခခေသာ MLE Programme မားက

လကေတြ႕အေကာငအထညေဖၚေသာ အခါတြင မပါဝငၾကေသာလညး ၄ငးတ႔၏တကၾကြေသာ ပ႔ပးမႈမားက

MLE Programme မား၏ေရရည ေအာငျမငမႈမားအတြက မားစြာအေရးပါပါသည။ ၄ငးတ႔၏

အေရးအပါဆးပါဝငအားေပးမႈတစခမာ MLE Programme က အားေပးကညေသာ MLE Program က

ေထာကခအားေပးေသာ ဥပေဒႏင မဝါဒမားဖနတးေပးရနျဖစသည။ ဘာသာစကားႏင ဆငေသာ ပညာေရး

မဝါဒ မားသည (လနညးစဘာသာစကားေျပာဆသမားအပါအဝင) အားလး အတြက ပမေကာငးမြနေသာ

ပညာေရးရရေရးအတြက အဓကကသည ဆ သညအခကက ႏငငတကာမလညး ယခငကထက

ပမအသအမတျပၾကျပျဖစသည။ 17

၂၇။ MLE Program က ေထာကခအားေပးေသာ အေကာငးဆး ဥပေဒႏင မဝါဒမားမာ

ဗဟဘာသာစကားပညာသငစနစ (Multilingual education) အား အစးရ၏ ေကာငးတြငးပညာေရးစနစ

(Formal education) တြငသာမက ေကာငးျပငပပညာ ေရးစနစ (Non-formal education system)

မားတြငပါ အေရးပါေသာအစတအပငးအျဖစ ထညသြငးပါဝငေစသည ဥပေဒႏငမဝါဒမား ျဖစပါသည။

ထဥပေဒႏငမဝါဒမားတြင MLE Programme မားက အေကငအထညေဖၚရနျခငးႏငပပးရန အတြက

ရငးလငးေသာညြနၾကားခကမားပါဝငသည။ ခမတထားေသာ မဝါဒမားတြင

ေအာကတြငေဖာျပထားေသာအခကမား ပါဝငရမည။

• MLE Program တြငမညသညမလတနးအဆငမား ပါဝငသညက ရငးလငးစြာေဖၚျပထားျခငး (MLE

Programmeတြင မလတနးအဆငမားသာမက အလယတနးအဆငမားကပါ ပါဝငေစလင

အေကာငးဆးျဖစသည။ )

• MLE Programme က ေရရညလပေဆာငႏငရနအတြက အစးရဌာနတစခခအား

တာဝနေပးအပျခငး။ ထဌာနအတြက လအပသညဖြ႕စညးပႏငလအငအား မား ထားရျခငး

• MLE Program အတြက သးသန႔အသးျပႏငရနအတြက ေရရညတြင ရပေငြမား

ရရရနစစဥထားရျခငး။

မဝါဒခမတသမားသည MLE Programme က အေထာကအပေပးသည အဖြ႕အစညးမားျဖစၾကေသာ အစးရ၊

အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညးမား၊ အရပဖကလမႈအဖြ႕အစညးမား တကသလမား ႏငတငးရငးသား

လမးမားအၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကတတေသာ အေလအကငမား ရလာေစရနႏငပးေပါငး ေဆာငရြကလ

ေသာ စတထားမားလညးထားရလာေစရန အားေပးၾကျခငးအားျဖင MLE Programme မားေအာငျမင ေစရန

17 Alidou., H. Boly A. Brock-Utne, B., Diallo, Y.S, Heugh, K. and Wolff, H.E. 2006. Optimizing Learning

and Education in Africa: The Language Factor, A Stock-Taking Research on Mother Tongue and

Bilingual Education in Sub-Saharan Africa,Paris. Association for the Development of Education in

Africa (ADEA). www.adaeanet.org/biennial-2006/doc/document/B3_1_MTBLE_en.pdf (Accessed 17

November 2006)

Page 18 of 26

ပပးကညၾကသည။ မဝါဒခမတသမားလပေဆာငၾကေသာလပငနးမားအထမ အေရးပါေသာ

ေနာကထပအခကတစခမာ တစႏငငလး အဆင၊ ျပညနယတငးေဒသႀကးအဆင၊ေဒသအဆငတ႕တြင MLE

Program အားအေကာငအထညေဖာနငေရးအတြကလပေဆာငရမညလပငနးမားျဖစေသာ

စမကနးေရးဆြျခငး၊ လကေတြ႕အေကာငအထည ေဖာျခငးႏင ေရရညဆကလကလပေဆာင

ျခငးတ႔ကလပေဆာငႏငရနအတြက လေလာကေသာရပေငြရရေစရန ေဆာငရြကေပး ျခငးျဖစပါသည။

MLE Program က အမနတကယအေကာငအထညေဖာနငပါမညလား၊ ေကာငးမြနေသာ

မခငဘာသာစကားအေျချပ MLE Programme ကစတငၿပး ေရရညဆကလကလပကငသြားႏငပါမညလား။

၂၉။ ကမၻာေပၚတြင UNESCO၊ UNICEF ႏင အျခားျပငပအဖြ႕အစညးမား၏

အားေပးကညေထာကပမႈမားျဖင မခငဘာသာစကားအေျချပ MLE Program မားက စတငခၾက ကာ

ဆကလက၍လညး ေဆာငရြကေနၾကဆျဖစပါသည။ အာရႏငပစဖတေဒသမား အတြငးရႏငငအခ႕သည

MLE Program မားက အေကာငအထည ေဖာေဆာငရြကေနၾကပါသည။ အခ႕နငငမားမာမ စမကနးမားက

ေရးဆြ ေနဆျဖစပါ သည။ ႏငငအနညးငယကတငျပရ မည ဆပါက ေပါပါးနယးဂန၊ တ႐တ၊ ထငး၊

ကေမၻာဒးယား၊ ဘဂၤလားေဒ(ရ)၊ အႏၵယႏင ေဆာလမြနကြနးႏငငမား ျဖစပါသည။

“အားလးအတြကပညာေရး”ဆသညေဆာငပဒအတငး လတငးလတငး ပညာသငယခြငရေစရနအတြက

မမတ႕၏ႏငင၌ ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားျပလပရန လအပေၾကာငးက သတျပမေသာလညး

ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားက မလပေဆာငေသးသည ႏငငမားအတြက အထကတြငေဖာျပထားေသာ

ႏငငမား၌ အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကေနသည MLE Program မားသည

စနမနာေကာငးမားျဖစမညဟ ေမာလငပါသည။

ေအမး ( ( ( (၇) ) ) )

အေျဖ ((((၇) ) ) )

Page 19 of 26

UNESCO UNESCO UNESCO UNESCO ၏ ဘာသာစကားႏင ပညာေရးႏငပတသကေသာသေဘာထားမဝါဒမား 18181818

UNESCO's Principles on Language & EducationUNESCO's Principles on Language & EducationUNESCO's Principles on Language & EducationUNESCO's Principles on Language & Education

သေဘာထားမဝါဒ ( ( ( (၁) ) ) )

မခငဘာသာစကားျဖငသငၾကားမႈ (Mother tongue instruction) (Mother tongue instruction) (Mother tongue instruction) (Mother tongue instruction) သည ေကာငးသား////သမားႏင

ဆရာ////ဆရာမမားကြ မးကငစြာေျပာဆႏင ေသာဘာသာစကားႏင ၄ငးတ႕႔သရထားၿပးေသာ

အေၾကာငးအရာမား၊ အေတြ႕အႀကတ႕အေပၚ အေျခခထားေသာေၾကာင UNESCO UNESCO UNESCO UNESCOသည မခင

ဘာသာစကားျဖငသငၾကားမႈက ပညာေရးအရညအေသြးတးတကေစေသာ နညးလမးတစရပအျဖစ

အားေပးသည။

OROROROR

ပညာေရးအရညအေသြးျမငမားေစရန ေကာငးသ/ေကာငးသားမား ႏငဆရာ/ဆရာမ မား၏ ဗဟသတ၊

အေတြ႕အႀကမား အေပၚအေျဖျပတညေဆာကၿပး မခငဘာသာစကားမားက

သငၾကားမႈမ႑ငဘာသာစကားအျဖစ (Mother tongue instruction) အသးျပရန UNESCO က

ေထာကခအားေပးပါသည။

(၁) မခငဘာသာစကားသည မလတနးအႀကအဆငႏငမလတနးေအာကအဆင အတနးမားတြင

သငၾကားမႈႏငည စာတတေျမာကမႈတ႔အတြက မရမျဖစလအပေသာအရာျဖစသည။ မလတနးအထကအဆင

ႏငအလယတနးအဆငမားတြငပါ မခငဘာသာစကားျဖင သငၾကားလငအေကာငးဆးျဖစသညဟ UNESCO

မခယထားပါသည။။

(၂) ေကာငးေနကေလးငယမားသာမက အရြယေရာကသမား၊ လႀကးမားအတြက ဖတစရာစာအပစာေပမား

လလေလာကေလာကေထာကပေပးျခငးအားျဖငသာ မခငဘာသာစကားျဖငစာေရး၊ စာဖတႏငစြမးက

ထမးသမးးေပးႏငပါသညဟ UNESCO မခယထားပါသည။

(၃) ပညာေရးစမကနးမားအားလးတြင သကဆငရာတငးရငးသား မား၏ေနထငမႈဘဝက

ရငးႏးကြမးဝငထားၿပး ေကာငးသား/သမား၏ မခငဘာသာ စကားျဖင သငၾကားႏငစြမးရေသာ

အရညအေသြးျပညဆရာ/ဆရာမမား အတနးတငးအတြက လလေလာကေလာက ရေစရန

ေဒသခဆရာ/ဆရာမမားအား ဆရာျဖစသငတနးမားေပးျခငး၊ မြမးမသငတနးမားေပးျခငး၊ တ႕ပါဝင

သငသညဟ UNESCO မခယထားပါသည။။ က

18

UNESCO. 2003. Education in a Multilingual World Paris, UNESCO.

Page 20 of 26

သေဘာထားမဝါဒ ( ( ( (၂) ) ) )

ပညာေရးအဆငတငးတြင MLE Programme MLE Programme MLE Programme MLE Programme မားက UNESCO UNESCO UNESCO UNESCO သည လမႈေရးတနးတညမႈ ကား----

မတနးတညမႈက ျဖစေပၚေစေသာ နညးလမးတစရပအျဖစလညးေကာငး၊ ဘာသာစကားအရ

မတညကြျပားေသာလ႕အဖြ႕အစညးမား၌အဓကလအပေသာအစတအပငးတစရပအျဖစလညးေကာငး

လကခအားေပးပါ သည။

OROROROR

ဘာသာစကားႏစခႏင/သ႔မဟတ ဗဟဘာသာစကား အသးျပပညာေရးစနစသည ဘာသာစကားမတည

ကြျပားျခားနားေသာ လ႔အဖြ႕အစညး၏ အဓကလအပခက ျဖစေသာေၾကာငလညးေကာငး

လမႈေရးတနးတညမ မႈႏင ကားမတနးတညမမႈက အားေပးေသာေၾကာငလညးေကာငး

ပညာေရးအဆငအားလးတြင ထပညာေရးစနစက UNESCO က ေထာကခအားေပးသည။

(၁) ပထမဥးဆးအေနျဖင မခငဘာသာစကားျဖငေျပာဆဆကသြယစြမးႏင နားေထာငကာ

ျပနလညေျပာဆႏငစြမး (Capacity to listen and dialogue) တ႔က အားေပးသငပါသည။ ထ႕ေနာက

(မခငဘာသာစကားသည ႏငင၏ရးသး ဘာသာစကားမတညပါက) ၊နငင၏ရးသး ဘာသာစကား

ျဖငေျပာဆဆကသြယစြမးႏင နားေထာငကာျပနလညေျပာဆႏငစြမး (Capacity to listen and dialogue)

တ႔က အားေပးသငသလ ႏငငျခားဘာသာစကားတစမး (သ႕မဟတ) တစမးထကပမေသာ

ႏငငျခားဘာသာစကားမားျဖင ေျပာဆဆကသြယစြမးႏင နားေထာငကာျပနလညေျပာဆႏငစြမး (Capacity

to listen and dialogue) တ႔က အားေပးသငသညဟ UNESCO မခယထားပါသည။

(၂) အငတာနကေပၚတြင ဘာသာစကားဆငရာ သငၾကားမႈ မားက

လြတလပစြာရယဖတရႏငေသာအခကအလကအေၾကာငးအရာမား၊ အခမလြယသစြာ စသညတ႔ စစညး

တးတကျဖစေပၚလာ ေရးက အဆငေျပလြယကေအာင အားေပးႏငရန ႏင ၄ငးနယပယ တြင

လသားအရငးအျမစ ကြမးကငမႈမား တးျမႇငႏငေစရနပေဖာထားေသာ ခငမာသညႏငငအဆင

ေပၚလစမဝါဒမား ခမတေရးဆြေရးက အေလးေပးေဆာငရြကသငပါသည ဟ UNESCO မခယထားပါသည။

'အငတာနကေပၚတြင ဘာသာစကားသငနငရန အားေပးေသာခငမာသညႏငငအဆငမဝါဒမား ခမတရန' ႏင

'ဖြျဖ းဆႏငငမားတြင ဘာသာစကားသငၾကားျခငး၊သငယျခငးတ႕ႏငဆငေသာ အခကအလကမားက

အငတာနကေပၚမအခမ လြတလပစြာရယဖတရႈႏငရနႏင ဘာသာစကားသငၾကားေရး သငယေရးတ႔ႏငဆင

Page 21 of 26

ေသာ က႑တြငလ႔စြမးအား အရငးအျမစမား ဖြ႕ၿဖ းလာေစရနအတြက နငငတကာမ အကအညမားက

ရရေစရန' အဓကထားေဆာငရြကသငသညဟ UNESCO မခယထားပါသည။

သေဘာထားမဝါဒ ( ( ( (၃) ) ) )

မတညကြျပားျခားနားေသာ လမးစမားအၾကား အခငးခငးနားလညမႈရေစရနႏင တစဥး၏

အေျခခအခြငအေရးမားက တစဥးက ေလးစားေစရန UNESCO က ဘာသာစကားမားက

ယဥေကးမႈေပါငးစထညသြငးသငယရသညပညာေရးစနစ (Inter-Cultural Education) ၏

အဓကအစတအပငးအျဖစ ေထာကခအားေပး သည။

OROROROR

ဘာသာစကားသည ယဥေကးမႈေပါငးစထညသြငးသငယရသညပညာေရးစနစ (Inter-Cultural Education)

၏ အဓကအစတအပငးျဖစၿပး၊ မတညကြျပားျခားနားေသာ လမးစမားအၾကား အခငးခငးနားလညမႈရေစၿပး

တစဥး၏ အေျခခအခြငအေရးမားက တစဥးက ေလးစားမႈက ေဆာငၾကဥးေပးေသာေၾကာင UNESCO က

ဘာသာစကားမားက ေထာကခအားေပး သည။

(၁) ကားမ၊ လမး၊ ေျပာဆေသာဘာသာစကား၊ ယၾကညကးကြယေသာဘာသာတရား၊ ေမြးဖြားသညႏငင၊

အသကအရြယ၊ သနစြမးမႈရ/မရ (သ႕မဟတ) အျခားအေၾကာငးအရာမားကအေၾကာငးျပ၍ ပညာေရးအတနး

အားလးတြင ခြျခားဆကဆမႈမားအားေလာပါးပေပာကေစရန ေဆာငရြကသငသညဟ UNESCO က

လကခထားပါသည။

(၂) လနညးစမား၊ ေဒသခတငးရငးသားမား၏ ပညာေရးပငးဆငရာအခြငအေရးမားက လညး

အျပညအဝေလးစားေၾကာငးက ေအာကပါနညးလမးမားအားျဖငေဖာျပသငသညဟ UNESCO က

လကခထားပါသည။

• ေကာငးသ/သားတငး မခငဘာသာစကားျဖငပညာသငယခြငရေအာငေဆာငရြကေပးျခငးႏင

သကဆငရာ တငးရငးသားလမးမား (သ႔မဟတ) သကဆငရာလနညးစမား၏

ယဥေကးမႈဓေလထတမးႏင ကကညေသာ သငၾကားနညး စနစမားက အျပညအဝအသးျပျခငး

တငးရငးသားလမးမားႏငလနညးစမား ႏငငအေရးတြင ပးေပါငးပါဝငကညေဆာငရြကႏငေသ

ေစရန မခငဘာသာစကားႏင ႏငင၏ရးသးဘာသာစကားက ဘာသာရပမားအျဖစသာမက

သငၾကားေရးမ႑ငအျဖစ သတမတကာ အသးျပသငၾကားေပးျခငး

Page 22 of 26

(၃) ပညာသငယျခငးအားျဖင ယဥေကးမႈတငး၊ဘာသာစကားတငး၏တနဖးက ေကာငးသ/သားမား

ပမသရနား လညလာၾကေစရန ေအာကပါနညးလမးမားအားျဖင ေဆာငရြကသငသညဟ UNESCO က

လကခထားပါသည။

• တငးရငးသားလမးမားႏငလနညးစတ႕၏ သမငး၊ ယဥေကးမႈ၊ ဘာသာစကားႏင

ကယပငလကၡဏာမား/ကြျပားေသာ စရကလကၡဏာမား (identity) စသညက

အျပသေဘာေဆာငကာ အမနအတငး ေဖာျပရန သငရးညြနးတမးမားကျပျပငေျပာငးလျခငး

• အျခားဘာသာစကား တစမးအားသငၾကားေပးေသာအခါ၌ ေဝါဟာရမားႏင သဒၵါကသာမက

ထဘာသာစကားကေျပာဆသတ႔၏ ေနထငမႈဘဝ၊ ရးရာဓေလထးစမားႏင ရသစာေပ မားက ပါ

သငၾကားေပးျခငး။

Page 23 of 26

Glossary of Terms Glossary of Terms Glossary of Terms Glossary of Terms –––– Languages Languages Languages Languages

ပညာရပပငးဆငရာေဝါဟာရစကားလးမားစာရငး----

Dominant languageDominant languageDominant languageDominant language ႏငငအတြငးလႊမးမးမႈအားေကာငးေသာလအပစတစစ ကေျပာဆေသာ

ဘာသာစကား (သ႕မဟတ) နငငတစႏငင၏ အဓကဘာသာအျဖစ

သတမတထားေသာဘာသာစကား

- ႏငငလဥးေရအရ လအမားစက မေျပာဆၾကသညတင

ရးသးဘာသာစကား (သ႕မဟတ) နငငေတာဘာသာ

စကားအျဖစသတမတျခငးခရေသာ ဘာသာစကားက

ဆလပါသည။

Langauge spoken by the dominant social group, or language that

is seen as the main language of a country.

- May have official or national language status even if it is

not spoken by a numerical majority of the national

population.

Foreign languageForeign languageForeign languageForeign language ေကာငးသ/သားတစဥး ၏ အနးကပဆးပတဝနးကငတြင

ေျပာဆျခငးမရေသာ ဘာသာစကား (သ႔မဟတ) နငငျခားဘာသာစကား

Language that is not spoken in the immediate environment of the

learner

Heritage languageHeritage languageHeritage languageHeritage language လတစဥး၏လမး (သ႕မဟတ) ဘးဘြားဘဘငမား

ေျပာဆခေသာဘာသာစကား

Language of a person's ancestors or ethnologistic group.

Home languageHome languageHome languageHome language ေနအမတြငေျပာဆေသာဘာသာစကား (L1 ၊ Mother Tongue ကလညး

ၾကညပါ)

- အခ႕သမားတြင ေနအမတြငေျပာဆေသာဘာသာစကား တစမး

ထကပရႏငပါသည။

Language spoken in the home.

- Some people have more than one home language.

Page 24 of 26

L1L1L1L1 - ပထမဘာသာစကား ၊ လတစဥးႀကးျပငးလာခနတြင ပထမဆး ေျပာဆေသာ ဘာသာစကား (မခငဘာသာစကား (mother tongue)။ home language၊local language)

L2L2L2L2 ဒတယဘာသာစကား၊ လတစဥးႀကးျပငးလာခနတြင ပထမဆး

ေျပာဆသညဘာသာစကားမဟတေသာလညး

ေနာကပငးတြငသငယတတေျမာကလာေသာ ဘာသာစကား ၊

ပမကယျပန႔စြာဆကသြယရန ေျပာဆၾကေသာ ဘာသာ စကား၊

(သ႕မဟတ) ႏငငျခားဘာသာစကား

- ေနအမျပငပ ပမကယျပန႔ေသာလမႈအဖြ႕အစညးအတြငး

ဆကသြယေျပာဆေသာဘာသာစကားမး၊ျဖစနငသလ

ဘာသာစကားႏစမးျဖငအသးျပသငၾကားေသာပညာေရးစနစတြင

ပထမဘာသာစကား L1 သငၾကားၿပးေနာက သငၾကားရေသာ

ဒတယ (ရးသး၊ ႏငငျခား) ဘာသာစကားလညးျဖစနငပါသည။

- တငးရငးသားဘာသာစကားေျပာဆေသာ လမးမားအတြက L2

ဆသညမာ ႏငင၏ရးသးဘာသာစကားျဖစႏငပါသည။

Second language, non-native language, language of wider

communication, or foreign language.

Language of instructiLanguage of instructiLanguage of instructiLanguage of instructionononon ေကာငးသငရးညြနတမးစာအပမားအား သငၾကားသငယရာတြင အသးျပ

ေသာဘာသာစကား၊ သငၾကားမႈမ႑ငဘာသာစကား

ဟလညးေခၚဆပါသည။ (သ႕မဟတ) ေကာငးသးဘာသာစကား

ျဖစပါသည။

Language used for teaching and learning the school curriculum,

also called medium of instruction.

Local languageLocal languageLocal languageLocal language လတစဥး၏အနးကပဆးလမႈအဖြ႕အစညးအတြငး ေျပာဆၾကေသာ ဘာသာ

စကား

- စာအေရးအသားပစ ေကာငးစြာဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမရေသးေသာ

ဘာသာစကားမားကလညးရညညြနးႏငပါသည။

Language spoken in the immediate community.

- May refer to languages that are not yet fully developed in

Page 25 of 26

written form

Majority languageMajority languageMajority languageMajority language ေဒသတစခ၊ ႏငငတစႏငငအတြငး လအမားစေျပာဆၾကေသာ

ဘာသာစကား

Language spoken by the majority of people in a region/ country.

Minority languageMinority languageMinority languageMinority language တငးရငးသားလမးတစမး (သ႕မဟတ) လနညးစတစစ႕

ေျပာဆေသာဘာသာစကား

Language spoken by a social and/or ethnic minority group

Mother tongue (MT)Mother tongue (MT)Mother tongue (MT)Mother tongue (MT) မခငဘာသာစကား၊ းလတစဥးႀကးျပငးလာခနတြင ပထမဆး

ေျပာဆသညဘာသာစကား (L1၊ Home language, local language

တ႔ကလညးၾကညပါ။)

(က) လတစဥး ပထမဥးဆးေျပာဆေသာ ဘာသာစကား

(ခ) လတစဥး ကမမ၏ဘာသာစကားအျဖစခယထားေသာ ဘာသာ

စကား (သ႔မဟတ) အျခားသမားက ၄ငးဘာသာစကားေျပာဆသ

ဟ သတမတထားေသာဘာသာစကား

(ဂ) လတစဥၤးအကြမးကငဆးေျပာဆႏငသညဘာသာစကား

(သ႕မဟတ)

(ဃ) လတစဥးအမားဆးအသးျပေသာဘာသာစကား

First language, native language

- Language that a person: (a) has learnt first (b) identifies

with or identified as a native speaker by others. (c) knows

best or (d) uses most

National language National language National language National language ႏငငတစနငင၌ အေရးပါသညဟ သတမတထားေသာဘာသာစကား ၊

ကယကယျပန႔ျပန႔ေျပာဆၾကေသာဘာသာစကား၊ ရဖနရခါတြင ႏငင၏

ရးသးဘာသာစကား လညးျဖစႏငပါသည။

Official languageOfficial languageOfficial languageOfficial language ႏငငတစႏငင၏အပခပေရး ယႏရား (စာသငေကာငးမားလညးပါ

ပါဝငပါသည။)တြင အသးျပရန လကခသတမတထားေသာ ဘာသာစကား

Page 26 of 26