Embed Size (px)
DESCRIPTION
Treasure from Buddha
Citation preview
ใบแกคาผด ในหนงสอ ขมทรพยจากพระโอษฐ
หนา บรรทด (นบลง) คาวา แกเปน ๒๒ ๒๐ คลานปจจย คลานปจจย- ๓๔ ๒๐ ๑๐๐ ๑๐๐, ๑๐๑ ๓๕ ๒๒ ๑๐๒ ๑๐๐, ๑๐๒ ๓๗ ๒๒ ๑๐๓ ๑๐๑, ๑๐๓ ๓๘ ๒๑ ๑๐๓ ๑๐๑, ๑๐๓ ๕๓ ๑๗ ๕๗๓, ๕๗๖, ๕๗๓-๖, ๖๘ ๑๑ ดงน. แล. ดงน แล. ๗๑ ๑๖, ๑๗ กฏาคาร, ศาลามหาวน กฏาคาร –ศาลามหาวน ๗๙ ๑๖ คลานปจจย คลานปจจย- ๑๐๓; ๑๐๔;๑๐๕ ๘,๑๒,๑๕;๔,๑๐,๑๔,๑๘;๓ -ผอยดวยธรรม.(ทก ๆ แหง) (ผอยดวยธรรม). ๑๐๕ ๒๐ ๒๑/ ๑๒/ ๑๓๐ ๒๐ เจาะถง เจาะจงถง ๑๔๔ ๒๐ ความรความเหนเกด (ความรความเหน) เกด ๑๕๔ ๒๑ มตชนนาม มตชนนาม ๒๑๗ ๒๒ และพระพทธองคกทรงรบรองดงตอไปน. แตถกพระพทธองคทรงแสรง ทวงดดงทกลาวแลว(ขางบน) ๒๑๙ ๔ - ความเหนทถกตรง. (ความเหน) ทถกตรง. ๒๒๐ ๓ ความเหนท (ความเหน) ท ๒๒๖ ๑๗ ดวยสมมา ดวยสมมา- ๒๒๗ ๕ วมตตญาณ วมตตญาณ- ๑๑ -ความไมรอนใจ (ความไมรอนใจ) ๒๔๕ ๒ ในกศล ในกศล- ๘ ธรรมชาต ออน ธรรมชาตออน ๒๖๑ ๒๐ ๒๓/๑๖๔ ๒๒/๑๖๔ ๒๖๓ ๒๒ อยเหนอ “อยเหนอ” ๒๗๓ ๔ ผร “ผร ๑๐ กรรมนน. กรรมนน”. ๒๗๗ ๒๕ จนทะสามเณร จนทสามเณร ๒๘๖ ๑๙ ๒๘๔ ๒๘๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หนา บรรทด (นบลง) คาวา แกเปน ๒๙๑ ๑๘,๒๑,๒๒ อยน. ถกตอง ความหลด อยน “ถกตอง”- ความหลด ๓๐๑ ๑๘ สภททะ สภทท- ๓๐๔ ๒๑ วนทะนคร วนทนคร ๓๐๘ ๒๑ สตตก. สตตก ๓๑๔ ๘ ? อะไรเลา ! อะไรเลา ๑๙ ปรารถนาเทพ ปรารถนาเทพ- ๓๑๕ ๑๘ นาคตะภกษ นาคตภกษ ๓๒๗ ๒๓ ๓๕ ๓๔ ๓๓๗ ๑๒ ชนดปญญา ชนดปญญา – ๓๕๖ ๘ นนล นแล ๓๕๘ ๑๒ องค องค- ๓๕๙ ๑๓ ละบรรเทา ละ บรรเทา ๓๖๐ ๑๓ ทงหลาย. ทงหลาย! ๑๖ สงสยนานา สงสยนานา – ๓๖๕ ๕ มสต มสต- ๘ ในการใด ในกาลใด ๓๗๖ ๑๓ มรธา มรธา- ๓๘๐ ๖ สมณะปฏบต สมณปฏบต ๓๘๑ ๑๖ ๕๖๒ ๔๖๒ ๓๘๒ ๔ การประพฤตชอบสมาเสมอดวยใจ (การประพฤตชอบสมาเสมอ ดวยใจ) ๓๘๓ ๑๙ ม.ม. ม. ม. ๓๙๕ ๑๕ สกขา สกขา – ๓๙๗ ๖ … … … (อกนยหนง) … … … ๔๐๘ ๖ ในกาล ในกาล – ๔๑๘ ๒๐ และกาม และกาม – ๔๓๑ ๖ คลานปจจย คลานปจจย – ๔๕๕ ๒๐ จดอาย จดอาย – ๔๕๘ ๒๓ ปรนพพาย ปรนพพาย – ๔๖๒ ๕ แสดงธรรม แสดงธรรม – คาวา ข. ทก ๆ หนา ทวาดวยเรอง “ผชขมทรพย !” แกเปน ข. คาวา วมต ทก ๆ แหง ทเปนชอธรรมะ แกเปน วมตต
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพย จาก
พระโอษฐ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ
กองตาราธรรมทาน แปลและรอยกอง
ธรรมทานมลนธ จดพมพดวยดอกผลทนพระยาลดพลธรรมประคล เปนหนงสออนดบทสอง ในหนงสอชด “ลดพลธรรมประคลอนสรณ”
เปนการพมพครงท ๔ ของหนงสอเลมน จานวน ๑,๕๐๐ เลม
(ลขสทธไมสงวนสาหรบการพมพแจกเปนธรรมทาน, สงวนเฉพาะการพมพจาหนาย)
พมพท หางหนสวนจากด การพมพพระนคร ๙๒ - ๙๔ ถนนบญศร กรงเทพมหานคร โทร. ๒๑๒๓๓๗, ๒๒๑๖๗๔ นายบญธรรม สนทรวาท ผพมพและโฆษณา ๓๐ มนาคม ๒๕๑๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
คณะธรรมทานไชยา
จดพมพ
พมพครงทหนง ๑๑ มนาคม ๒๔๙๙ พมพครงทสอง ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๐๒ พมพครงทสาม ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๑๔ พมพครงทส ๓๐ มนาคม ๒๕๑๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
การรอยกรองและจดทาหนงสอเลมน อทศ
เปนถามพล แดบรรดาพระอรหนตสาวก ของพระผมพระภาคเจา
และ เพอเปนกาลงใจและแนวทาง แดเพอนสตวผขดคนขมทรพย
(๓)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ใจความสาคญ
เปนคาชขมทรพยทตรสเอง ไมมคาเรยบเรยงของผแตงคละปน เพราะเปนทรวบรวมเฉพาะพระพทธภาษต ทตรสขนาบและ ชชวนไวดวยพระองคเอง จากพระไตรปฎกลวน เลอกเกบ เอามารอยกรองใหเปนหมวดหม ตดตอกนตามลาดบ เพอ สะดวกแกการศกษาของผขดคนขมทรพย เพอเปนกาลงใจของ ผเหนดเหนอยในการขดคนขมทรพย และเพอเปนเครองกลบ ตวของผทขดคนขมทรพยอยในวธทนอกทาง เปนสวนพเศษ.
- ผรวบรวม
มปทานกรมคาสาคญ, ลาดบหมวดธรรม อยทายเลม
(๔)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพย จากพระโอษฐ
(๕)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
อกษรยอ (เพอความสะดวกแกผทยงไมเขาใจเรองอกษรยอทใชหมายแทนชอคมภร ซงมอยโดยมาก)
------------------ มหาว. ว. มหาวภงค วนยปฎก. สตตก.อ. สตตกนบาต องคตตรนกาย ภกขน. ว. ภกขนวภงค ” อฏก. อ. อฏฐกนบาต ” มหา. ว. มหาวคค ” นวก. อ. นวกนบาต ” จลล. ว. จลลวคค ” ทสก.อ. ทสกนบาต ” ปรวาร.ว. ปรวารวคค ฑฆนกาย เอกาทสก.อ. เอกาทสกนบาต ” ส.ท. สลขนธธวคค ” ข.ข. ขททกปาฐ ขททกนกาย มหา.ท มหวคค ” ธ.ข. ธมมบท ” ปา.ท. ปาฏวคค ” อ.ข. อทาน ” ม.ม. มลปณณาสก มชฌมนกาย อตว.ข. อตวตตก ” ม.ม. มชฌมปณณาสก ” สตต.ข. สตตนบาต ” อปร.ม. อปรปณณาสก ” วมาน.ข. วมานวตถ ” สคาถ.ส. สคาถวคค สงยตตนกาย เปต.ข. เปตวตถ ” นทาน.ส. นทานวคค ” เถร.ข. เถรคาถา ” ขนธ.ส. ขนธวารวคค ” เถร.ข. เถรคาถา ” สฬา.ส. สฬายตนวคค ” ชา.ข. ชาดก ” มหาวาร.ส. มหาวารวคค ” มหาน.ข. มหานทเทส ” เอก.อ. เอกนบาต องคตตรนกาย จฬน.ข. จฬนทเทส ” ทก.อ. ทกนบาต ” ปฏสม.ข. ปฏสมภทา ” ตก.อ. ตกนกาย ” อปทาน.ข. อปทาน ” จตกก.อ. จตกกนบาต ” พทธว.ข. พทธวงส ” ป จก.อ ปญจกนบาต ” จรยา.ข. จรยาปฎก ” ฉกก.อ ฉกกนบาต ”
ตวอยาง : ๑๔/๑๗๑/๒๕๕ ใหอานวา ไตรปฎกฉบบบาล เลม ๑๔ หนา ๑๗๑ ขอท ๒๔๕ ท. = ทงหลาย
(๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
คานา (ในการพมพครงแรก)
มลเหตแหงการเกดขนของหนงสอเลมน นบวาเปนการบงเอญหรอ
จบพลดจบผลอยไมนอย. เรองมวา เมอทาการสารวจเรองราวทเปนพทธ – ประวตจากพระโอษฐ กด เรองอน ๆ กด ในพระไตรปฎก ขาพเจาไดสะดดตา ดวยขอความประเภทหนง ซงดงดดความสนใจอยางมาก จนถงกบตองหยด พจารณาขอความสวนนน ๆ อยางพนจพเคราะหทกคราวไป เพราะเปน ขอความ ทไมเคยคด วาพระผมพระภาคเจาจะทรงมดารสรนแรงถงเพยงนน ทงในทางทจะ “ขนาบ” และในทางทจะ “ชชวน” ขอความเหลานน กคอ ขอความทงหมดทบดนไดมาอยในรปของ “ขมทรพยจากพระโอษฐ” ในหนงสอ เลมนเอง.
อาจจะมผฉงนวา ทาไมจงไดเรยกขอความเหลานวา “ขมทรพย
จากพระโอษฐ” และเปนการเรยกอยางแกลงประชดประชนผอานบางประเภท หรอเปลา. ปญหานไดเกดขนอยางมากแลว ตงแตพงรวบรวมขอความเหลาน เสรจ วาจะเรยกช อขอความประเภทน หรอหนงสอเลมน เม อพมพเสรจแลว วาชออะไรด. เรองกเปนการบงเอญอกอยางเดยวกน ทนกขนไดถง พระพทธภาษตทวา “คนกลาวคาขนาบขมขนนแหละ คอคนชขมทรพยละ” ดงน, ซงไดยกเอามาทาเปนใบแทรกคนตอนของเรองทก ๆ ตอนปรากฏอยแลว, จงไดใหชอขอความทงหมดน วาเปน “ขมทรพยจากพระโอษฐ”. แมภาษต โบราณไทย ๆ เรา กพอจะหาไดวา “คนดานนแหละคอคนทนาขมทรพย มายนให” ฉะนน จงเปนอนวาเรองพอจะเปนทเขาใจกนไดวา ทาไมหนงสอน
(๗)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
(๘) ขมทรพยจากพระโอษฐ จงมชออยางน. สวนคาประเภทชชวนวงวอนนนไมจาตองใหเหตผลอะไร เพราะ เปนสงทใหคณประโยชนในฐานะเปนขมทรพยอยางเหลอหลายอยแลว.
หนงสอเลมน กจดไดวาอยในจาพวกสงเสรมการตามรอยพระยคลบาท
ในฐานะทเปน เครองสะกดใจใหสะลดสงเวช ในการทไมทาตนใหเหมาะสม แกเพศของตน, และเปน เครองสงเสรมใหเกดปตปราโมชในเมอไดม ความแนใจวาไดประพฤตตนตรงตามรองรอยททรงชชวนไวแลว. ภาคแรก เรยกวา นคคหพจน หรอคาขนาบ, สวนภาคหลงเรยก ปคคาหพจน หรอ คาชชวน. นคคหพจนม ๙ หมวด รวม ๑๒๔ เรอง, ปคคาหพจนม ๑๐ หมวด ๒๑๒ เรอง. รวมหมดทงสองภาคม ๓๔๐ เรอง, เปนเนอหนงสอ ๔๓๘ หนา, ซ งนบไดวาเปนการเพยงพอแลว สาหรบทจะเปนอปกรณในการใหความสลด สงเวช และการกระตนเตอนใจ. คาวา “จากพระโอษฐ” ในทนกมความหมาย อยางเดยวกนกบทมอยในชอหนงสอ “พทธประวตจากพระโอษฐ” คอ รวบรวมเอามาเฉพาะท เปนพระพทธภาษต หรอคาท ตรสเอง อยางเดยว , นบวาเปนขอความทควรไดรบการพนจพจารณาดวยความเอาใจใส และความ เคารพอยางสง.
ผอานยอมเหนไดดวยตนเองวา “ขมทรพย” น มไวสาหรบบรรพชต
โดยตรง. ฆราวาสจะไดรบประโยชนเพยงไดรบความรอนสมบรณในการรวมมอ กบผขดขมทรพยอยางไรเทานน. พระผมพระภาคเจาทรงเปนหวงบรษท ประเภทบรรพชตอยางมากมายเพยงไร จะเหนไดจากความมากของ พระพทธภาษตประเภทน ซงมระบถงบรรพชตโดยตรงประเภทเดยว ทงน เปนเพราะ การรกษาขมทรพยของพทธศาสนาไวใหไดนน ตกเปนภาระ ของบรรพชตโดยเฉพาะนนเอง. ฆราวาสมสวนใหความสนบสนน ใหเหมาะสม
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
คานา (๙) แกเพศของตน ๆ กนบวาเพยงพอ แตทงนตองหมายถงการไมรวมมอ หรอ สนบสนนผแสวงหาขมทรพยอนผดทางดวย, ฉะนนจงตองมความรในเรองน อยางเพยงพอดจกน. เมอบรรพชตเปนผแจวผพาย และฆราวาสเปนผ ใหกาลงเสบยงในลกษณะทถกทางแลว ขมทรพยนน กอยในลกษณะ ทอาจเขาถงไดโดยแนนอน .
เมอขาพเจาแนใจวาควรเลอกเกบพระพทธภาษตประเภทนขนทาเปน
หนงสอทานองจากพระโอษฐอกเลมหนงแลว กได เรมรวบรวมทมาของเรอง ประเภทนไวเรอย ๆ ทก ๆ คราวทผานไป ตลอดถงจดใหมการแปลลงในหนงสอ พมพพทธสาสนารายตรมาส ของคณะธรรมทาน ตามโอกาส ไปพลาง. ในทสด ไดมอบเรองนใหแก ส.ว. ซงเปนเจาหนาทกองตาราผหนงของคณะธรรมทาน เปนผ สารวจเพ มเตมจากท ขาพเจาไดเคยสารวจไว และใหยกรางคาแปลตอไป ทงหมดจากทขาพเจาไดเคยแปลไว จนตลอด. ขาพเจาคงทาหนาทเพยงแตตรวจแก และใหคาแนะนาบางประการเทานน ; ฉะนน เปนอนกลาวไดวา หนงสอเลมน สาเรจขนมาไดดวยนาพกนาแรงของ ส. ว. เปนสวนใหญ การทาสารบาญ การ เกบคาทาปทานกรมทายเลม และการเกบหมวดธรรม มาจดลาดบเปนงานของ ส. ว. กบเพอนบางคน จดทากนเองลวน ดวยการอทศนาพกนาแรงอยางนา เล อมใส โดยไมตองรบกวนขาพเจาแตประการใด และนบวาเปนบญคณแก กจการของมลนธอยางยง. ผทไดรบประโยชนและความพอใจจากหนงสอเลมน คงจะนกอนโมทนาดวย ในความเสยสละของ “สหายธรรมทาน” เหลาน เปนอยางสง.
ความยากลาบากอยางยงอกอยางหนง ในการจดทาหนงสอเรองน กคอ
การใหช อ เร องแกเ ร องหน ง ๆ ในหนงสอเลมน ตลอดถงการจดลาดบเร อง ใหเปนหมวดหม เพ อสะดวกแกการศกษา ซ งมลกษณะผดจากความย งยาก ทไดรบ ในคราวจดลาดบเรองในหนงสอพทธประวตจากพระโอษฐ อยางทจะ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
(๑๐) ขมทรพยจากพระโอษฐ เทยบกนไมได. ความชานาญในการจดทาหนงสอเลมนน ไมชวยอะไรไดเลย ในการจดทาหนงสอเลมน ; ฉะนน ความบกพรองในขอน เปนสงทตองมในการ จดพมพครงแรกน อยางไมมทางจะหลกเลย. คณะสหายธรรมทานผจดทา ตองขออภยและหวงคาแนะนาของนกศกษาทงหลาย เพอการแกไขใหด ยงขน ในการพมพครงตอไป.
การทาปทานกรมทายเลมหนงสอน ผทาไดพยายามทาในลกษณะทจะให
ความสะดวกแกผศกษาอยางมากทสดเทาทจะมากได. ในหมวดอกษรหนง ๆ นน ไดแบงคาทงหมดออกเปนสามพวก คอพวก คาขนาบ คาชชวน และ ศพท ธรรมะทวไป. สาหรบศพทธรรมะทวไปนน รวบรวมคาไวสามประเภท คอ ชอบคคล, ชอสถานท หรออน ๆ และชอขอธรรมหรอวชาการอน ๆ. ผ ท จะทาการศกษา หรอใชปทานกรมนเปนแบบคน จะไดรบประโยชนถงท สด ในเมอไดคานงถงหลกเกณฑแหงการจดลาดบคาเหลาน ดงกลาวน.
ในทสดน สมาชกสหายธรรมทานทกคน ทมสวนชวยกนจดทาหนงสอ
เลมนขน ขออทศสวนกศลอนเกดแตความตรากตราในงานชนน เปน ถามพล รวมกน บชาแดหมสงฆสาวกอรหนตของพระผมพระภาคเจา ในอภลกขตสมย ตรงกบวนมาฆบชา ๒๔๙๙ น ; พรอมดวยคาขอรองแดทานผตองการขมทรพย ทงหลาย ใหชวยกนทาการขดคนขมทรพย โดยวธทไดกลาวไวในพระพทธดารส นน ๆ ใหเตมตามความสามารถของตน ๆ สบไป และโดยเฉพาะสมยท เรา สมมตกนวาเปนยคกงพทธกาลน เปนพเศษ.
อ.ป. ในนามกองตาราคณะธรรมทาน
ไชยา มาฆบชา ๒๔๙๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
(๑๑)
ลาดบเรอง ในขมทรพยจากพระโอษฐ
หนา อกษรยอชอคมภร …. …. …. …. …. (๖) คานา …. …. …. …. …. …. …. (๗) ผซอขมทรพย …. …. …. …. …. …. ๑
หมวดท ๑
วาดวยการทศล ๑๓ เรอง ผาเปลอกปอ …. …. …. …. …. ๓ นาตดกนกะลา …. …. …. …. …. ๕ งเปอนคถ …. …. …. …. …. …. ๗ ทาตวเหมอนโจร …. …. …. …. …. ๘ กอดกองไฟ …. …. …. …. …. …. ๑๑ การ “ตด” ถงเยอในกระดก …. …. …. …. ๑๓ การถกแทงดวย “หอก” …. …. …. …. …. ๑๔ จวร ทลกเปนไฟ …. …. …. …. …. ๑๖ กอนขาวทลกเปนไฟ …. …. …. …. …. ๑๗ เตยงตงทลกเปนไฟ …. …. …. …. …. ๑๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๑๒)
กฏวหารทลกเปนไฟ …. …. …. …. …. ๒๑ ผหมดหวง …. …. …. …. …. ๒๓ เมอโจรกาเรบ …. …. …. …. …. ๒๔
หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร ๑๕ เรอง
ผถกฉดรอบดาน …. …. …. …. …. ๒๙ แมวตายเพราะหน …. …. …. …. …. ๓๐ เนอนาทไมเกดบญ …. …. …. …. …. ๓๑ เสยขวญตงแตเหนผงคล …. …. …. …. ๓๔ เสยขวญตงแตเหนยอดธงชยของขาศก …. …. …. ๓๕ เสยขวญตงแตไดยนเสยงโหรอง …. …. …. …. ๓๗ เสยขวญตงแตพอเรมการสมประหารกน …. …. … . ๓๘ ผตายคาท …. …. …. …. …. …. ๓๙ ผตายกลางทาง …. …. …. …. …. ๔๐ ผตายทบาน …. …. …. …. …. ๔๒ ผรอดตาย …. …. …. …. …. ๔๔ ผนอกรต-เลยเถด …. …. …. …. …. ๔๖ ผชะลาใจ …. …. …. …. …. …. ๔๗ ผชอบเขาบาน …. …. …. …. …. ๔๘ ผชอบคลกคลกบชาวบาน …. …. …. …. ๔๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๑๓)
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๑๒ เรอง
ฤทธเดชของลาภสกการะ …. …. …. …. ๕๓ สนขขเรอน …. …. …. …. …. …. ๕๕ เตาตดชนก …. …. …. …. …. …. ๕๖ ปลากลนเบด …. …. …. …. …. …. ๕๘ ผกนคถ …. …. …. …. …. …. ๕๙ ผตดเซงหนาม …. …. …. …. …. ๖๐ ผถกหลาวอาบยาพษ …. …. …. …. …. ๖๑ จกรแหงอสนบาต …. …. …. …. …. ๖๒ ลมเวรมภา …. …. …. …. …. …. ๖๓ ลกสนขดถกขยดวยดสตว …. …. …. …. ๖๔ ความฉบหายของผหลงสกการะ …. …. …. …. ๖๖ การออกผลเพอฆาตนเอง …. …. …. …. ๖๗
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๑๖ เรอง
ผไมหนนหมอนไม …. …. …. …. …. ๗๑ ผเหนแกนอน …. …. …. …. …. ๗๒ ผตองการนงงามหมงาม …. …. …. …. ๗๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๑๔)
ผตองการกนด …. …. …. …. …. ๗๕ ผตองการอยด …. …. …. …. …. ๗๕ ภยมเพราะการระคนใกลชดสตร …. …. …. …. ๗๖ ภยเกดเพราะกลวอด …. …. …. …. …. ๗๗ ราคของนกบวช …. …. …. …. …. ๗๗ เมอโจรปลนชาวเมอง …. …. …. …. …. ๗๘ คนนอกบญช …. …. …. …. …. ๘๑ คนแหวกแนว …. …. …. …. …. ๘๑ คนทงธรรม …. …. …. …. …. ๘๒ คนวนมแต “ความมด” …. …. …. …. ๘๓ ผถกตรง …. …. …. …. …. …. ๘๔ ผถกแมลงวนตอม …. …. …. …. …. ๘๕ ปาชาผดบ …. …. …. …. …. ๘๖
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา ๘ เรอง
ผเหนแกอามส …. …. …. …. …. ๙๑ ไมคมคาขาวสก …. …. …. …. …. ๙๒ ขตามชาง …. …. …. …. …. …. ๙๓ ตดบวงนายพราน …. …. …. …. …. ๙๕ ผถกลาม …. …. …. …. …. …. ๙๖ หมองตายเพราะง …. …. …. …. …. ๙๘
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๑๕)
อมตตภกข …. …. …. …. . ๙๙ เปนโรคชอบเทยวเรอยเปอย …. …. …. …. ๙๙
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๔ เรอง
นกแกว นกขนทอง …. …. …. …. …. ๑๐๓ ถงลม …. …. …. …. …. …. ๑๐๔ ปรยตทเปนงพษ …. …. …. …. …. ๑๐๕ ผทไมควรพดอภธรรม …. …. …. …. …. ๑๐๖ เนอแท อนตรธาน …. …. …. …. …. ๑๐๗ ผทาศาสนาเสอม …. …. …. …. …. ๑๐๘ คนไมควรเลยงโค …. …. …. …. …. ๑๐๙ พวกไมรจกรป …. …. …. …. …. ๑๑๐ พวกไมฉลาดในลกษณะ …. …. …. …. ๑๑๑ พวกไมเขยไขขาง …. …. …. …. ๑๑๑ พวกไมปดแผล …. …. …. …. …. ๑๑๑ พวกไมสมควน …. …. …. …. …. ๑๑๑ พวกไมรจกทาทควรไป …. …. …. …. ๑๑๒ พวกไมรจกนาทควรดม …. …. …. …. ๑๑๒ พวกไมรจกทางทควรเดน …. …. …. …. ๑๑๒ พวกไมฉลาดในททควรไป …. …. …. …. ๑๑๒ พวกรด “นมโค” เสยหมดไมมสวนเหลอ …. …. ๑๑๓ พวกไมบชาผเฒา …. …. …. …. …. ๑๑๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๑๖)
ลกนอกคอก …. …. …. …. …. ๑๑๔ ผโลเล …. …. …. …. …. …. ๑๑๕ ภกษรองเพลง …. …. …. …. …. ๑๑๖ ผมวแตอวดฉลาด …. …. …. …. …. ๑๑๗ พระหลวงตา …. …. …. …. …. ๑๑๘ พระถกฆา …. …. …. …. …. …. ๑๑๙ ผหลนจากศาสนา …. …. …. …. …. ๑๒๐
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๒๔ เรอง
“ก เปนโค!” …. …. …. …. …. …. ๑๒๕ สมณะแกลบ …. …. …. …. …. …. ๑๒๖ ชอบใชหญงประคบประหงม …. …. …. …. ๑๒๙ ชอบสพยอกกบหญง …. …. …. …. …. ๑๓๐ ชอบสบตาหญง …. …. …. …. …. ๑๓๑ ชอบฟงเสยงหญง …. …. …. …. …. ๑๓๒ ชอบระลกความหลงเกยวกบหญง …. …. …. ๑๓๒ ชอบดผอนบรโภคกาม …. …. …. …. …. ๑๓๓ ประพฤตพรหมจรรยเพอเปนเทพยดา …. …. …. ๑๓๔ ฉบหายเพราะคลน …. …. …. …. …. ๑๓๕ ฉบหายเพราะจระเข …. …. …. …. …. ๑๓๖
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๑๗)
ฉบหายเพราะวงวน …. …. …. …. …. ๑๓๗ ฉบหายเพราะปลาราย …. …. …. …. …. ๑๓๘ เหนยอดออน ๆ วาเปนแกน …. …. …. …. ๑๓๙ หลงสะเกดแหงวาเปนแกน …. …. …. …. ๑๔๑ หลงเปลอกสด ๆ วาเปนแกน …. …. …. …. ๑๔๒ หลงกระพไมวาเปนแกน …. …. …. …. ๑๔๔ ไมร “ความลบ” ของขนธหา …. …. …. …. ๑๔๕ ไมร “ความลบ” ของอปาทานขนธ …. …. …. ๑๔๖ ไมร “ความลบ” ของธาตส …. …. …. …. ๑๔๗ ไมร “ความลบ” ของอนทรยหก …. …. …. …. ๑๔๗ ไมร “ความลบ” ของอนทรยหา …. …. …. …. ๑๔๘ ไมรปฏจจสมปบาทไมไดเปนสมณะ …. …. …. ๑๔๘ ไมรอรยสจจไมไดเปนสมณะ …. …. …. …. ๑๕๐
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๓ เรอง
ดาบทหมกอยในจวร …. …. …. …. ….๑๕๓ ยาพษในโลก …. …. …. …. …. ๑๕๕ ผตกเหว …. …. …. …. …. …. ๑๕๖ ผเหนแตจะทะเลาะววาท …. …. …. … ๑๕๗ มาพยศแปดจาพวก …. …. …. …. ….๑๕๙ มาทงรถ …. …. …. …. …. ๑๕๙ มาหกไมรถ …. …. …. …. …. ๑๕๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๑๘)
มาเตะงอนรถ …. …. …. …. …. ๑๖๐ มาหงายรถ …. …. …. …. …. ๑๖๐ มาทาลายรถ …. …. …. …. …. ๑๖๑ มากดสายบงเหยน …. …. …. …. ๑๖๑ มายนนง …. …. …. …. …. ๑๖๒ มาหมอบ …. …. …. …. …. ๑๖๒ ผมความจาเปนตองคดทาลายสงฆ …. …. …. ๑๖๓ ผจมมดในหลมคถ …. …. …. …. ….๑๖๕ สนดานกา …. …. …. …. …. ๑๖๖ พระรงโรค …. …. …. …. ….๑๖๘ ผควรอยในคอกไปกอน …. …. …. …. …. ๑๖๙ ผเกยจครานตลอดเวลา …. …. …. …. …. ๑๗๐ ลงตดตง …. …. …. …. …. …. ๑๗๑ ลาสกเพราะตดเมา …. …. …. …. …. ๑๗๓
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๓ เรอง
วอดวายเพราะผนา …. …. …. …. …. ๑๗๗ อปชฌายะเสย …. …. …. …. ….๑๗๘ อาจารยเสย …. …. …. …. ….๑๗๙ เถระเสย …. …. …. …. …. …. ๑๘๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๑๙)
เถระทตองระวง …. …. …. …. …. ๑๘๐ เถระพาล …. …. …. …. …. ๑๘๑ เถระวปรต …. …. …. …. …. ๑๘๒ เถระโลเล (หลายแบบ) …. …. …. …. ๑๘๓ พอฆาลก …. …. …. …. …. …. ๑๘๔ สมภารผดหลก …. …. …. …. …. ๑๘๖ สมภารตดถน …. …. …. …. …. …. ๑๘๖ สมภารตดทอย …. …. …. …. ….๑๘๗ นรกของสมภารเจาวด …. …. …. …. …. ๑๘๘ ผชชวนวงวอน …. …. …. …. …. ๑๘๙
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๔๗ เรอง
ผากาส …. …. …. …. …. ….๑๙๑ รกษาพรหมจรรยไวดวยนาตา …. …. …. …. ๑๙๓ ผทควรเขาใกล …. …. …. …. ….๑๙๔ ละไดจกอยเปน “พระ …. …. …. …. …. ๑๙๕ สมณพราหมณทนานบถอ …. …. …. …. ๑๙๖ ผลประโยชนของความเปนสมณ …. …. …. …. ๑๙๗ ผมศล ละความทศลเสยได …. …. …. …. ๑๙๘ ภกษผมศลสมบรณแลว …. …. …. …. ๑๙๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๒๐)
ผมศล ไมทาลายพชคามและภตคาม …. …. …. ๒๐๑ ผมศล ไมทาการบรโภคสะสม …. …. …. ….๒๐๑ ผมศล ไมดการเลน …. …. …. …. ….๒๐๒ ผมศล ไมเลนการพนน …. …. …. …. …. ๒๐๒ ผมศล ไมนอนบนทนอนสงใหญ …. …. …. …. ๒๐๓ ผมศล ไมประดบตกแตงรางกาย …. …. …. …. ๒๐๔ ผมศล ไมพดคยเดรจฉานกถา …. …. …. ….๒๐๔ ผมศล ไมกลาวคาแกงแยงกน …. …. …. ….๒๐๕ ผมศล ไมเปนทตนาขาว …. …. …. ….๒๐๖ ผมศล ไมลอลวงชาวบาน …. …. …. …. ๒๐๖ ผมศล ไมเปนหมอทายโชคลาง …. …. …. …. ๒๐๗ ผมศล ไมเปนหมอทายลกษณะสงของ …. …. …. ๒๐๘ ผมศล ไมเปนหมอทานายการรบพง …. …. …. ๒๐๘ ผมศล ไมเปนหมอโหราศาสตร …. …. …. …. ๒๐๙ ผมศล ไมเปนหมอทานายดนฟาอากาศ …. …. …. ๒๑๐ ผมศล ไมเปนหมอดฤกษยาม …. …. …. …. ๒๑๐ ผมศล ไมเปนหมอผและหมอยา …. …. …. …. ๒๑๑ อธศลสกขา …. …. …. …. …. ….๒๑๒ สมณกจ …. …. …. …. …. …. ๒๑๒ กจของชาวนา …. …. …. …. …. ๒๑๓ ตงหนาทากแลวกน …. …. …. …. …. ๒๑๔ เครองมอละกเลส …. …. …. …. …. ๒๑๕ เมอมศลควรสงตนไปในแนวเผากเลส …. …. …. ๒๑๖ อรยกนตศล …. …. …. …. …. …. ๒๑๖
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๒๑)
ศลอยเคยงคกบปญญาเสมอ …. …. …. ….๒๑๗ ชาระศลและทฏฐใหบรสทธกอน …. …. …. …. ๒๑๘ ศลเปนฐานรองรบ สตปฏฐานส …. …. …. ๒๑๙ ศลเปนฐานรองรบ สตปฏฐานส (อกนยหนง) …. …. ๒๒๑ ศลเปนฐานรองรบ โพชฌงคเจด …. …. …. …. ๒๒๒ ศลเปนฐานรองรบ อรยมรรคมองคแปด …. …. ๒๒๓ ศลสมบตเปนรงอรณแหงอรยมรรค …. …. …. ๒๒๔ ศลสมบตเปนธรรมทอปการะมากชนเอก …. …. …. ๒๒๔ ศลสมบตชวยทาใหอรยมรรคเจรญเตมท …. …. …. ๒๒๕ ผมศล จกถงแกนธรรม …. …. …. ….๒๒๖ อานาจศลทเปนตวกศล …. …. …. ….๒๒๗ อานสงสสาหรบผทาศลใหบรบรณ …. …. …. ๒๒๙ ผอยเหนอความหวง …. …. …. …. ….๒๓๒ เมอราชามกาลง …. …. …. …. ….๒๓๒ ประสพบญใหญ …. …. …. …. ….๒๓๓
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๑๓ เรอง
ผมหลกเสาเขอน …. …. …. …. …. ๒๓๗ ไมตกอบายดกวา …. …. …. …. …. ๒๓๙ ชางนาบญ …. …. …. …. …. ….๒๔๐ ผพชตสงครามถงทสดแลว …. …. …. ….๒๔๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๒๒)
ผพชตสงครามถงทสดแลว (อกนยหนง) …. …. …. ๒๔๖ ผอยในรองรอย …. …. …. …. …. ๒๔๘ ผสมควรอยปา …. …. …. …. ….๒๔๙ ผตองตดตอดวยสตร …. …. …. …. ….๒๔๙ ผทาตามคาสงแทจรง …. …. …. …. …. ๒๕๐ กระดองของบรรพชต …. …. …. …. …. ๒๕๑ เอาตวรอดไดเพราะสงวรดวยความร …. …. …. ๒๕๒ ผสารวมมาจากภายใน …. …. …. …. …. ๒๕๔ เปรยบดวยหมอเตมปดไว …. …. …. ๒๕๔ เปรยบดวยนาลก - เงาลก …. …. …. ๓๕๔ เปรยบดวยมะมวงสก สผวกสก …. …. …. ๒๕๕ ผไดรบผลแหงอนทรยสงวร …. …. …. ….๒๕๕
หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ ๔๓ เรอง
ก. เกยวกบลาภสกการะ ๖ เรอง คอ :- ผรเทาทนลาภสกการะ …. …. …. …. ….๒๕๙ ผรจกอนตรายของทฏฐธรรมสข …. …. …. …. ๒๖๐ ผควรปลกตวออกจากหมได …. …. …. …. ๒๖๑ ผทนาเคารพ …. …. …. …. …. ๒๖๑ ผทนารก …. …. …. …. …. ๒๖๒ ภกษทด …. …. …. …. …. …. ๒๖๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๒๓)
ข. เกยวกบธรรมเนยมการเปนอยของพระอรยเจา ๕ เรอง คอ :- การเปนอยอยางบรรพชต …. …. …. …. ๒๖๔ ผเปนเชอสายแหงพระอรยเจา …. …. …. …. ๒๖๕ ผอยดวยเครองอยแบบพระอรยเจา …. …. …. ๒๖๗ ผระลกถงททควรจะระลกตลอดชวต …. …. …. ๒๗๑ ผสอบทานตวเอง …. …. …. …. …. ๒๗๒
ค. เกยวกบการทาใหตรงตามพทธประสงค ๑๐ เรอง คอ :- ธรรมทายาท …. …. …. …. …. ….๒๗๔ ฉนอาหารวนละหนเดยว …. …. …. …. ….๒๗๕ หลงอาหารแลวภาวนา …. …. …. …. ….๒๗๕ ผขงสายพณพอเหมาะ …. …. …. …. ….๒๗๖ ผมธรรมเปนทพง …. …. …. …. ….๒๗๗ ผไมประมาทในความตายแทจรง …. …. …. ….๒๗๙ ทางรอดสาหรบภกษไข …. …. …. …. …. ๒๘๒ ผอยใกลนพพาน …. …. …. …. …. ๒๘๓ ผจกทานพพานใหแจง …. …. …. …. …. ๒๘๕ ผเปนอยถกพระพทธอธยาศย …. …. …. …. ๒๘๖
ฆ. เกยวกบการประพฤตพรหมจรรย ๑๔ เรอง คอ :-
จดประสงคของพรหมจรรย …. …. …. ….๒๘๙ เครองประดบของพรหมจรรย …. …. …. ….๒๘๙ ผลของพรหมจรรยทแยบคาย …. …. …. …. ๒๙๒ โพธปกขยธรรม …. …. …. …. …. ๒๙๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๒๔)
สตปฏฐานทเอยงไปนพพาน …. …. …. …. ๒๙๓ สมมปปธานทเอยงไปนพพาน …. …. …. ….๒๙๔ อทธบาททเอยงไปนพพาน …. …. …. …. ๒๙๕ อนทรยทเอยงไปนพพาน …. …. …. …. ๒๙๖ พละทเอยงไปนพพาน …. …. …. …. …. ๒๙๗ โพชฌงคทเอยงไปนพพาน …. …. …. …. ๒๙๗ อฏฐงคกมรรคทเอยงไปนพพาน …. …. …. ….๒๙๘ เชงรองของจต …. …. …. . …. ๒๙๙ อรยสมมาสมาธ …. …. …. …. ….๓๐๐ โลกจะไมวางจากพระอรหนต …. …. …. ….๓๐๑
ง. เกยวกบระเบยบแหงการอยกนเปนหม ๘ เรอง คอ :- หมซงอยเปนผาสก …. …. …. …. ….๓๐๑ ผมธรรมเครองอยผาสก …. …. …. …. ๓๐๓ ภกษเกาคอยชวยภกษใหม …. …. …. ….๓๐๔ การเปนอยทไมเสอม แบบ ๑ …. …. …. …. ๓๐๕ การเปนอยทไมเสอม แบบ ๒ …. …. …. …. ๓๐๗ การเปนอยทไมเสอม แบบ ๓ …. …. …. …. ๓๐๘ การเปนอยทไมเสอม แบบ ๔ …. …. …. …. ๓๐๙ การเปนอยทไมเสอม แบบ ๕ …. …. …. ….๓๐๙
หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส ๑๒ เรอง
ทอนไมทลอยออกไปไดถงทะเล …. …. …. ๓๑๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๒๕)
ผเลอกเอาขางอยปา …. …. …. …. …. ๓๑๕ ผชนะภย ๕ อยาง …. …. …. . …. ๓๑๗ ผอยปาชนะภย ๕ อยาง …. …. …. …. ๓๒๐ ผหมดราค …. …. …. …. …. . ๓๒๒ คนในบญช …. …. …. …. …. . ๓๒๗ คนไมแหวกแนว …. …. …. …. . ๓๒๘ คนไมทงธรรม …. …. …. . …. ๓๒๙ คนวนทมแต “ความสวาง” …. …. …. …. ๓๓๐ ผไมถกตรง …. …. …. …. …. ๓๓๑ ผรอดจากการสก …. …. …. …. …. ๓๓๒ ผเปรยบดวยการไมถก “แมลงวนตอม” …. …. …. ๓๓๓
หมวดท ๑๔ วาดวยการไมเปนทาสตณหา ๗ เรอง
ผเหนแกธรรม …. …. …. ….…. …. ๓๓๗ ขาวของชาวเมองไมเสยเปลา …. …. …. …. ๓๓๘ คมคาขาวสก …. …. …. … …. …. ๓๓๘ เนอ ทไมตดบวงนายพราน …. …. …. …. ๓๓๙ ผไมถกลาม …. …. …. …. . …. ๓๔๑ มตตภกข …. …. …. …. …. …. ๓๔๒ ไมเปนโรคของเทยวเรอยเปอย …. …. …. …. ๓๔๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๒๖)
หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม ๑๘ เรอง
ผไมใชนกแกว นกขนทอง …. …. …. …. ๓๔๗ ถงธรรม …. …. …. …. …. …. ๓๔๘ ปรยตทไมเปนงพษ …. …. …. …. …. ๓๔๙ ผสนทนาถกเรองทควรสนทนา …. …. …. …. ๓๕๑ เนอแท ทไมอนตรธาน …. …. …. …. ๓๕๒ ยอดแหงความเพยร …. …. …. …. ….๓๕๒ ผไมมอหงการ …. …. …. …. ….๓๕๓ ผไมทาศาสนาเสอม …. …. …. …. ….๓๕๕ ผสามารถทาพระศาสดาใหเปนมตร …. …. … . ๓๕๖ คนควรเลยงโค …. …. …. …. ….๓๕๗ พวกรจกรป …. …. …. ….๓๕๘ พวกฉลาดในลกษณะ …. …. …. …. ๓๕๙ พวกคอยเขยไขขาง …. …. …. …. ๓๕๙ พวกปดแผล …. …. …. …. …. ๓๕๙ พวกสมควน …. …. …. …. …. ๓๖๐ พวกรจกทาทควรไป …. …. …. …. ๓๖๐ พวกรจกนาทควรดม …. …. …. …. ๓๖๐ พวกรจกทางทควรเดน …. …. …. …. ๓๖๑ พวกฉลาดในททควรไป …. …. …. ๓๖๑ พวก “รดนมโค” ใหมสวนเหลอ …. …. ๓๖๑ พวกบชาผเฒา …. …. …. …. ๓๖๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๒๗)
ลกนอกคอก …. …. …. …. …. …. ๓๖๒ ทางเจรญของ “ลกในคอก” …. …. …. …. ๓๖๓ ผไมโลเล …. …. …. …. …. …. ๓๖๖ ผไมรองเพลง …. …. …. …. …. ๓๖๗ ผไมประมาท …. …. …. …. …. ๓๖๘ ผประพฤตธรรมสมควรแกธรรม …. …. …. ๓๖๘ ผตายไมเสยท …. …. …. …. …. ๓๖๙ ผไมหลนจากศาสนา …. …. …. …. …. ๓๗๐
หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ ๓๕ เรอง
สมณสากยปตตยะทแท …. …. …. …. ๓๗๓ สมภาพแหงสมณสากยปตตยะ …. …. …. …. ๓๗๔ สมณพราหมณทแท …. …. …. …. …. ๓๗๕ สมณะบวขาว …. …. …. …. …. ๓๗๕ สมณะบวหลวง …. …. …. …. …. ๓๗๖ สมณะยพราช …. …. …. …. …. ๓๗๖ สมณะยพราช (อกนยหนง) …. …. …. …. ๓๗๗ สมณะในธรรมวนยน …. …. …. …. …. ๓๗๗ ผทาสมคาปฏญาณวา “สมณะ” …. …. …. …. ๓๗๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๒๘)
ผถงพรอมดวยหรและโอตตปปะ …. …. …. ๓๗๙ ผมกายสมาจารบรสทธ …. …. …. …. ๓๘๐ ผมวจสมาจารบรสทธ …. …. …. …. …. ๓๘๑ ผมมโนสมาจารบรสทธ …. …. …. …. ๓๘๒ ผมอาชวะบรสทธ …. …. …. …. …. ๓๘๒ ผปดกนอภชฌาโทมนสใหหยดไหล …. …. …. ๓๘๓ ผรประมาทการบรโภค …. …. …. …. ๓๘๔ ผตนจนกเลสทาอะไรไมได …. …. …. …. ๓๘๕ ผมสตสมปชญญะ …. …. …. …. …. ๓๘๕ ผออกหาวเวกธรรม …. …. …. …. …. ๓๘๖ ผไดบรรลฌานทหนง …. …. …. …. …. ๓๘๘ ผไดบรรลณานทสอง …. …. …. …. ….๓๘๙ ผไดบรรลณาณทสาม …. …. …. …. ….๓๙๐ ผไดบรรลณาณทส …. …. …. …. ….๓๙๑ ปพเพนวาสานสสตญาณ …. …. …. …. ….๓๙๑ จตปปาตญาณ …. …. …. … …. ๓๙๒ อาสวกขยญาณทาใหเปนสมณะจรง …. …. …. ๓๙๓ ยอมเสยชวตไมยอมลวงสกขาบท …. …. …. ๓๙๕ ผไมหลงเอาสงอนมาเปนแกน …. …. …. ๓๙๖ ร “ความลบ” ของขนธหา …. …. …. …. ๓๙๘ ร “ความลบ” ของอปาทานขนธ …. …. …. ๓๙๘ ร “ความลบ” ของธาตส …. …. …. …. ๓๙๙ ร “ความลบ” ของอนทรยหก …. …. …. …. ๓๙๙ ร “ความลบ” ของอนทรยหา …. …. …. ….๔๐๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๒๙)
รปฏจจสมปบาทจงเปนสมณะได …. …. …. …. ๔๐๑ รอรยสจจจงเปนสมณะได …. …. …. …. ๔๐๒
หมวดท ๑๗ วาดวยการหมดพษสงทางใจ ๑๓ เรอง
สระนาทมอยภายใตจวร …. …. …. …. ๔๐๕ ผเวนยาพษในโลก …. …. …. …. …. ๔๐๗ ผไมตกเหว …. …. …. …. …. . ๔๐๘ ผไมตองทะเลาะววาทกน …. …. …. …. ๔๐๙ ผไมควรอยคอก …. …. …. . …. ๔๑๐ ผมเพยรตลอดเวลา …. …. …. …. ๔๑๑ ผไมตองกลายเปน “ลงตดตง” …. …. …. …. ๔๑๓ ผอยเหนอการสก …. …. …. …. ๔๑๔ คณธรรมของพระโสดาบน …. …. …. …. ๔๑๕ คณธรรมของพระสกทาคาม …. …. …. …. ๔๑๗ คณธรรมของพระอนาคาม …. …. …. …. ๔๑๗ คณธรรมของพระอรหนต …. …. …. …. ๔๑๙ หมดพษสงทางใจจงประกาศพระศาสนา …. …. …. ๔๑๙
หมวดท ๑๘ วาดวยการไมเสยความเปนผหลกผ ใหญ ๑๔ เรอง
รอดไดเพราะผนา …. …. …. …. …. ๔๒๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ (๓๐)
อปชฌายะทถกตองตามธรรม …. …. …. …. ๔๒๖ อาจารยทถกตองตามธรรม …. …. …. …. ๔๒๗ ผควรมศษยอปฏฐาก …. …. …. …. ๔๒๗ เถระด …. …. …. …. …. …. ๔๒๘ เถระทไมตองระวง …. …. …. …. …. ๔๒๙ เถระบณฑต …. …. …. …. …. ๔๓๐ เถระไมวปรต …. …. …. …. …. ๔๓๐ เถระไมโลเล (หลายแบบ) …. …. …. …. ๔๓๒ พอไมฆาลก …. …. …. …. …. ๔๓๓ สมภารถกหลก …. …. …. …. …. ๔๓๔ สมภารไมตดถน …. …. …. …. …. ๔๓๕ สมภารไมตดทอย …. …. …. …. …. ๔๓๕ สวรรคของสมภารเจาวด …. …. …. …. ๔๓๖
หมวดท ๑๙
วาดวยเนอนาบญของโลก ๑๐ เรอง เนอนาบญ เกดจากองคสามมศลเปนตน …. …. …. ๔๔๑ เนอนาบญ เกดจากการมสงวร …. …. …. ๔๔๓ เนอนาบญ เกดจากการเปนอยชอบ …. …. …. ๔๔๔ เนอนาบญ เกดจากการไมทาไปตามอานาจกเลส …. …. ๔๔๗ เนอนาบญ เกดจากการไมเปนทาสตณหา …. …. ๔๕๒ เนอนาบญ เกดจากการพจารณาเหนธรรม …. …. ๔๕๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ลาดบเรอง (๓๑)
เนอนาบญ เกดจากการไมลมคาปฏญาณ …. …. ๔๕๙ เนอนาบญ เกดจากการหมดพษสงทางใจ …. …. ๔๖๑ เนอนาบญ เกดเพราะไดรบฝกตามลาดบ …. …. …. ๔๖๒ พนยกรรม ของ “พระสงฆบดา” …. …. …. ๔๖๕ ปทานกรม …. …. …. …. …. …. ๔๖๗ ลาดบหมวดธรรม …. …. …. …. …. ๕๓๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ
ภาค ๑
นคคหพจน - คาขนาบ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑ วาดวยการทศล
หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ. ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑
วาดวย การทศล --------------
๑ ผาเปลอกปอ ๒. นาตดกนกะลา ๓. งเปอนคถ ๔. ทาตวเหมอนโจร ๕. กอดกองไฟ ๖. การ “ตด” ถงเยอในกระดก ๗. การถกแทงดวย “หอก” ๘. จวรทลกเปนไฟ ๙. กอนขาวทลกเปนไฟ ๑๐. เตยงตงทลกเปนไฟ ๑๑. กฏวหารทลกเปนไฟ ๑๒. ผหมดหวง ๑๓. เมอโจรกาเรบ
๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑
วาดวย การทศล
ผาเปลอกปอ๑
ภกษ ท.! ผาทอดวยเปลอกปอ ถงจะยงใหมอย สกไมงาม นงหม เขากเจบเนอ ราคากถก, แมจะกลางใหมกลางเกาแลว สกยงไมงาม นงหมเขากยงเจบเนอ ราคากถกมาก, แมจะเกาคราแลว สกยงไมงาม นงหมเขากยงเจบเนอ ราคากถกมากอยนนเอง. ผาเปลอกปอ ทเกาคราแลว มแตจะถกใชเชดหมอขาว หรอทงอยตามกองขยะมลฝอย นฉนใด;
ภกษ ท.! ภกษ ททศล มความเปนอยเลวทราม กฉนนนเหมอนกน : แมเพงบวชใหม เรากกลาววา มผวพรรณไมงาม เหมอนผาเปลอกปอ ทแมยงใหมอยกดสไมงาม ฉะนน. เรากลาวภกษน วา มผาเปลอกปอ เปนคเปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกล ทาตามเยยงอยาง ของภกษนน ขอนน จะเปนทางใหเกดสงอนไมเปนประโยชน เปนทกข แกชนเหลานนเอง ตลอดกาลนาน; เราจงกลาวภกษนนวา ใครใกลชดเขา กเจบเนอ เหมอนผาเปลอกปอ นงหมเขากเจบเนอ ฉะนน. เรากลาว ภกษน วามผาเปลอกปอเปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๑๗/๕๓๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔
เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร ของชนเหลาใด ทานนนยอมไมม ผลใหญ ไมมอานสงสใหญแกชนเหลานน. เรากลาวภกษนนวา มคานอย เหมอนผาเปลอกปอ มราคาถก ฉะนน. เรากลาวภกษนนวา มผาเปลอกปอ เปนคเปรยบ
ภกษ ท.! แมภกษ ผอายปนกลาง เมอเปนคนทศล มความเปนอย เลวทราม กเปนอยางเดยวกน, เรากลาววา มผวพรรณไมงาม เหมอนผา เปลอกปอ ทแมยงใหมอยกดสไมงาม ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผา เปลอกปอเปนค เปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกล ทาตามเยยงอยางของภกษนน ขอนน จะเปนทางใหเกดสงอนไมเปนประโยชน เปนทกขแกชนเหลานนเอง ตลอดกาลนาน; เราจงกลาวภกษนนวา ใคร ใกลชดเขากเจบเนอ เหมอนผาเปลอกปอ นงหมเขากเจบเนอ ฉะนน. เรากลาวภกษน วามผาเปลอกปอเปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร ของชนเหลาใด ทานนน ยอมไมมผลใหญ ไมมอานสงสใหญแกชนเหลานน. เรากลาวภกษนนวา มคานอย เหมอนผาเปลอกปอ มราคาถก ฉะนน. เรากลาวภกษนนวา มผาเปลอกปอเปนคเปรยบ.
ภกษ ท.! แมภกษ ผเปนเถระ เมอเปนคนทศล มความเปนอย เลวทราม กเปนอยางเดยวกน, เรากลาววา มผวพรรณไมงาม เหมอนผา เปลอกปอ ทแมยงใหมอยกดสไมงาม ฉะนน. เรากลาวภกษนนวา มผา เปลอกปอเปนคเปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกลทาตาม เยยงอยางของภกษนน ขอนน จะเปนทางใหเกดสงอนไมเปนประโยชน เปนทกขแกชนเหลานนเอง ตลอดกาลนาน; เราจงกลาวภกษนนวา ใคร ใกลชดเขากเจบเนอ เหมอนผาเปลอกปอ นงหมเขากเจบเนอ ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผาเปลอกปอเปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร ของชนเหลาใด ทานนน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๕ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
ยอมไมมผลใหญ ไมมอานสงสใหญแกชนเหลานน. เรากลาวภกษนนวา มคานอย เหมอนผาเปลอกปอ มราคาถก ฉะนน. เรากลาวภกษนนวา มผาเปลอกปอเปนคเปรยบ.
อนง ภกษเถระชนดน กลาวอะไรขนในทามกลางสงฆ ภกษทงหลาย กจะวาใหวา “ประโยชนอะไร”ดวยคาพดของทาน ซงเปนคนพาล คนเขลา, คนอยางทานหรอจะรจกสงทควรพด” ดงน. ภกษเถระนน ถกเขาวาให กโกรธ แคนใจ กลาววาจาหยาบออกมา โดยอาการททาใหตนตองถกสงฆ ลงอกเขปนยกรรมในภายหลง จงเปนเหมอนผาเปลอกปอเกาครา ทเขาทงเสย ตามกองขยะมลฝอย ฉะนน แล.
นาตดกนกะลา๑
“ราหล! เธอเหนนาทเหลออยนดหนงทกนภาชนะนหรอ ? ” “เหนแลว พระเจาขา!” “ราหล! นกบวชทไมมความละอายในการแกลงกลาวเทจ ทงทรอยวา
เปนเทจ ก มความเปนสมณะนดเดยว เหมอนนาทเหลออยทกนภาชนะน ฉนนน”.
พระผมพระภาคเจา ทรงสาดนานนเทไป (ดวยอาการทนาจะเหลอตดอยไดนอยทสด เปนธรรมดา)แลวตรสวา :
“ราหล! เธอเหนนาทถกสาดเทไปแลว มใชหรอ ?” “เหนแลว พระเจาขา!”
๑ บาล พระพทธภาษต จฬราหโลวาทสตร ม.ม. ๑๓/๑๒๓/๑๒๖, ตรสแกพระราหล
ขณะททรงลางพระบาทดวยพระองคเอง แลวทรงเหลอนาตดกนกะลาเพอเปนอปมา, ทเวฬวน ใกลนครราชคฤห.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖
“ราหล! นกบวช ทไมมความละอายในการแกลงกลาวเทจ ทงทรอย วาเป นเท จ กม ความเปนสมณะ เหลออย น อย เหมอนนาท ส กว าเหลอตด อยตามภาชนะ (หลงจากทสาดเทออกไปแลวโดยแรง) น ฉนนน”.
พระผมพระภาคเจา ทรงควาภาชนะนานนแลว ตรสวา : “ราหล! เธอเหนภาชนะทควาอยแลวน มใชหรอ ? ” “เหนแลว พระเจาขา!” “ราหล! นกบวชท ไมมความละอายในการแกลงกลาวเทจ ทงทรอย
วาเปนเทจ ก มความเปนสมณะ เทากบนาทเขาควาภาชนะเสยแลว อยางน ฉนนน”.
พระผมพระภาคเจา ทรงหงายภาชนะนนขนมาดแลว ตรสวา : “ราหล! เธอเหนภาชนะอนวางจากนานแลว มใชหรอ ? ” “เหนแลว พระเจาขา!” “ราหล! นกบวช ทไมมความละอายในการแกลงกลาวเทจ ทงทรอย
วาเปนเทจ ก มความเปนสมณะ เทากบความวางเปลาของนาในภาชนะน ฉนนนเหมอนกน ..ฯลฯ..”
“ราหล! เรากลาววา กรรมอนลามกหนอยหนง ซงนกบวชทไมม ความละอายในการแกลงกลาวเทจ ทงท รอยวาเปนเทจ จะทาไมได หามไม. เพราะฉะนน ในเรองน เธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไววา “เราทงหลายจกไมกลาวมสา แมแตเพอหวเราะกนเลน” ดงน. ราหล! เธอทงหลายพงสาเหนยกใจไวอยางน”.
“ราหล! กระจกเงา๑มไวสาหรบทาอะไร ? “ขาแตพระองคผเจรญ! กระจกเงามไวสาหรบสองด พระเจาขา!”
๑ กระจกเงาในทนคอศพทวา อาทาส, เปนแผนทองเหลองหรอโลหะชนดเดยวกนขดมน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๗ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
“ราหล! กรรมทงหลาย กเปนสงทบคคลควรสอดสองพจารณา ดแลว ๆ เลา ๆ เสยกอน จงทาลงไปทางกาย, ทางวาจา, หรอทางใจ ฉนเดยวกบกระจกเงานนเหมอนกน.”
งเปอนคถ๑
ภกษ ท.! นกบวชชนดไร ททก ๆ คนควรขยะแขยง ไมควรสมาคม
ไมควรคบ ไมควรเขาใกล ? ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณน เปนคนทศล มความเปนอย
เลวทราม ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใช คนประพฤตพรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมมเหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ภกษ ท.! นกบวชชนดนแล ททก ๆ คนควรขยะแขยง ไมควรสมาคม ไมควรคบ ไมควรเขาใกล. ขอนน เพราะอะไร ? ภกษ ท.! เพราะเหตวา ถงแมผทเขาใกลชด จะไมถอเอา นกบวชชนดน เปนตวอยางกตาม, แตวา เสยงลาลออนเสอมเสย จะระบอไปวา “คน ๆ น มมตรเลว มเพอนทราม มเกลอลามก” ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอน งทตกลงไปจมอยในหลมคถ กดไมได
กจรงแล, แตมนอาจทาคนทเขาไปชวยยกมนขนจากหลมคถใหเปอน ดวยคถได (ดวยการดนของมน) นฉนใด.๒ ภกษ ท.! แมผเขาใกลชด
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๕๘/๔๖๖, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ อรรถกถา เปรยบความทศลกบหลมคถ, เปรยบนกบวชทศลกบงทจมอยในหลมคถ,
เปรยบคนทเขาไปคบหาคนทศล กบคนทเขาไปชวยยกงขนจากหลมคถ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘
จะไมถอเอานกบวชชนดน เปนตวอยางกจรงแล, แตวา เสยงลาลออนเสอมเสย จะระบอไปวา “คน ๆ น มมตรเลว มเพอนทราม มเกลอลามก” ดงน ฉนนน เหมอนกน. เพราะเหตนน นกบวชชนดน จงเปนคนททก ๆ คน ควรขยะแขยง ไมควรสมาคม ไมควรคบ ไมควรเขาใกล.
ทาตวเหมอนโจร๑
ภกษ ท.! มหาโจรผประกอบดวยองคหา ยอมมโอกาสตดชองกได ยองเบากได ปลนสดมภกได ตชงกได. องคหาอยางไรกนเลา ? องคหาใน กรณนคอ มหาโจรไดอาศยทซองสม ๑, ไดอาศยทกาบง ๑, ไดอาศยพงพงผม อานาจ ๑, ไดอาศยการโปรยทรพย ๑, เทยวไปคนเดยว ๑.
มหาโจรไดอาศยทซองสม เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ
มหาโจรไดอาศยเกาะแกงในแมนา หรอไดอาศยหบเหวตามภเขา. นแล เรยกวา มหาโจรไดอาศยทซองสม.
มหาโจรไดอาศยทกาบง เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ
มหาโจรไดอาศยพงหญาหรอปารก ไดอาศยเนนดนหรอราวปาใหญเพอเปนทกาบง. นแล เรยกวา มหาโจรไดอาศยทกาบง.
มหาโจรไดอาศยพงพงผมอานาจ เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณ
นคอ มหาโจรไดอาศยพระราชาหรออามาตยผใหญของพระราชา เปนทพงวา “ถาใครจกโจทเราดวยเรองอะไร ๆ พระราชาหรออามาตยผใหญของพระราชา
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๔๕/๑๐๓, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๙ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
เหลาน จกชวยโตแทนเรา” ดงน. ครนใครโจทมหาโจรนนดวยเรองอะไร ๆ ขนจรง, พระราชาหรออามาตยของพระราชาเหลานน กชวยโตแทนใหจรง. นแล เรยกวา มหาโจรไดอาศยพงพงผมอานาจ.
มหาโจรไดอาศยการโปรยทรพย เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ใน
กรณนคอ มหาโจรเปนคนมงคง มทรพยสมบตมาก เขามแผนการไววา “ถาใครจกโจทเราดวยเรองอะไร ๆ เราจะปดปากมนเสยดวยทรพยสมบตน” ดงน. ครนใครโจทมหาโจรนนดวยเรองอะไร ๆ ขนจรง, เขากปดปากคนเหลานนเสย ดวยทรพยสมบตนน. นแล เรยกวา มหาโจรไดอาศยการโปรยทรพย.
มหาโจรเทยวไปคนเดยว เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ
มหาโจรประพฤตตนเปนคนไมมเหยาเรอน เทยวไปแตผเดยว. ททาเชนนเพราะ เหตไร ? เพราะมหาโจรนนคดวา “มนตลบของตนอยาไดแพรงพรายไปภายนอก เลย” ดงน. นแล เรยกวา มหาโจรเทยวไปคนเดยว.
ภกษ ท.! มหาโจรผประกอบดวยองคเหลานแลว ยอมมโอกาสตดชอง
กได ยองเบากได ปลนสดมภกได ตชงกได, ขอนฉนใด;
…. …. …. ภกษ ท.! ขอนกฉนนน : ภกษลามก ผประกอบดวยเหตหาอยาง
ยอมทาตนใหถกขดราก ใหถกกาจดความด เปนผมความชวตดตว ผรพากน ตเตยน ไดประสบสงมใชบญเปนอนมาก. เหตหาอยางอะไรกนเลา ? เหต หาอยางในกรณนคอ ภกษลามก ไดอาศยทซองสม ๑, ไดอาศยทกาบง ๑, ไดอาศยพงพงผมอานาจ ๑, ไดอาศยการโปรยทรพย ๑, เทยวไปคนเดยว ๑,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๐
ภกษลามกไดอาศยทซองสม เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณ นคอ ภกษลามกเปนผประกอบดวยกายกรรมอนคดโกง. เปนผประกอบดวย วจกรรมอนคดโกง. เปนผประกอบดวยมโนกรรมอนคนโกง. นแล เรยกวา ภกษลามกไดอาศยทซองสม.
ภกษลามกไดอาศยทกาบง เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณ
นคอ ภกษลามกเปนคนมมจฉาทฎฐ ประกอบดวยทฏฐอนแลนดง ไปจบ เอาปลายสดโดงแหงความเหนทงปวง๑ นแล เรยกวา ภกษลามกไดอาศย ทกาบง
ภกษลามกไดอาศยพงพงผมอานาจ เปนอยางไร ? ภกษ ท.!
ในกรณนคอ ภกษลามกไดอาศยพระราชาหรออามาตยผใหญของพระราชา เปนทพงวา “ถาใครจกโจทเราดวยเรองอะไร ๆ , พระราชาหรออามาตยผใหญของ พระราชา เหลาน จกชวยโตแทนเรา” ดงน. ครนใครโจทภกษลามกนนดวยเรอง อะไร ๆ ขนจรง, พระราชาหรออามาตยผใหญของพระราชาเหลานน กชวยโตแทน ใหจรง. นแล เรยกวา ภกษลามกไดอาศยพงพงผมอานาจ.
ภกษลามกไดอาศยการโปรยทรพย เปนอยางไร ? ภกษ ท.!
ในกรณนคอ ภกษลามกเปนผรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และ คลานปจจยเภสชบรกขาร เธอมแผนการไดวา “ถาใครโจทเราดวยเรองอะไร ๆ เราจกปดปากเขาเสยดวยลาภน” ดงน. ครนใครโจทภกษลามกนนดวยเรอง อะไร ๆ ขนจรง, เธอกปดปากคนเหลานนเสยดวยลาภนน. นแล เรยววา ภกษ ลามกไดอาศยการโปรยทรพย.
๑ เชนยดความเหนวา ตายแลวเกด, หรอตายแลวสญ เปนตน ; มไดถอวา มเหต
มปจจย : ถาปจจยเหลอ กเกด, หมดปจจย กไมเกด, ดงน เปนตน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๑ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
ภกษลามกเทยวไปคนเดยว เปนอยางไร ? ภกษ ท.! ในกรณ นคอ ภกษลามกเลยงไปอยเสยตามชนบทปลายแดนแตผเดยว เธอเขาไปสสกล ทงหลายในชนบท (ทไรการศกษา) นน ๆ ยอมไดลาภ. นแล เรยกวา ภกษ ลามกเทยวไปคนเดยว.
ภกษ ท.! ภกษลามก ผประกอบดวยเหตหาอยางเหลานแลว ยอม
ทาตนใหถกขดราก ใหถกจากดความด เปนผมความชวตดตว ผรพากนตเตยน ไดประสบสงมใชบญเปนอนมาก อยางนแล.
กอดกองไฟ๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย เหนกองไฟใหญ อนรอนแรง ลกโพลง มแสงโชตชวง โนนหรอไม ?
“เหน พระเจาขา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนอความสองขอนวาอยางไหน
จะดกวากน คอ การท เขาไปนงกอด นอนกอด กองไฟกองใหญโนน อนรอนแรงลกโพลงมแสงโชตชวง กบ การทเขาไปนงกอด นอนกอด นางสาวนอยแหงกษตรย หรอนางสาวนอยแหงพราหมณ หรอนางสาวนอยแหง คฤหบด ผลวนแตมฝามอฝาเทาออนนมนวล ?
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การทเขาไปนงกอด นอนกอด นางสาวนอย
แหงกษตรย หรอนางสาวนอยแหงพราหมณ หรอนางสาวนอยแหงคฤหบด ผลวน แตมฝามอฝาเทาออนนมนวล นนแหละดกวา. เพราะวา การทเขาไปนงกอด
๑บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๒๙/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง,
ระหวางการเดนทาง ถงกองไฟใหญแหงหนง ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๒
นอนกอดไฟกองใหญโนน อนรอนแรงลกโพลงมแสงโชตชวง นนเปนความทกข ทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทเขาไปนงกอด นอนกอดไฟกองใหญโนน อนรอนแรงลกโพลงมแสง โชตชวง นนตากหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทา ทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรย กปฏญญาวาเปนประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย ขอนนเพราะเหตไร ?
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย
เนองจากเหตทเขาไปนงกอด นอนกอดไฟกองใหญอยางนน หาไดเปน เหตใหเขาตองไปเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกายไม ; สวนการทเขาเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทา ทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) เขาไปนงกอด นอนกอด นางสาวนอยแหงกษตรย หรอนางสาวนอยแหงพราหมณ หรอ นางสาวนอยแหงคฤหบด ผลวนแตมฝามอฝาเทาออนนมนวลนน ยอมเปนไปเพอ ความทกข ไมเกอกลแกเขาตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลาย แหงกาย เขายอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๓ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
การ “ตด” ถงเยอในกระดก๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนองความสองขอน วาอยางไหน
จะดกว าก น คอ การท บ ร ษมกาล ง แขง แ ร ง เ อา เช อกทาด วยขนทราย อน เหนยวพนเขาทแขงท งสองขางแลวถไปถมา : มนตดผวหนง แลวตดหนง, ตดหนงแลวตดเนอ, ตดเนอแลวตดเอน, ตดเอนแลวตด กระดก, ตดกระดกแลวเขาจดเยอในกระดกอย กบ การรบการอภวาท ของพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ?
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การรบการอภวาทของพวกกษตรยมหาศาล
หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล นนแหละดกวา; เพราะวาการทถก บรษมกาลงแขงแรง เอาเชอกขนทรายอนเหนยว พนแขงทงสองขางแลวถไป ถมา : มนบาดผดหนง ... ฯลฯ ... จนจดเยอในกระดก นนเปนความทกข ทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง เอาเชอกขนทรายอนเหนยว พนแขงทงสองขาง แลวถไปถมา : มนบาดผวหนง ...ฯลฯ... จนจดเยอในกระดก นนตางหาก เปนการดสาหรบคนซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความ ประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวา ประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาในเปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอ เทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก.อ. ๒๓/๑๓๐/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย เนองจากเหตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง เอาเชอกขนมรายอนเหนยว พนแขง ทงสองขางแลวถไปถมา หาไดเปนเหตใหเขาตองเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม; สวนการทเขา เปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลว กกนแหนงตวเองมการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวา เปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) รบการอภวาทของพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณ มหาศาลหรอคฤหบดมหาศาลนน ยอมเปนไปเพอความทกข ไมเกอกลแกเขา ตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย เขายอมเขาถง อบายทคต วนบาต นรก.
การถกแทงดวย “หอก”๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนอความสองขอน วาอยางไหน
จะดกวากน คอ การทถกบรษมกาลงแขงแรง แทงเอาทหวางอกดวยหอก อนคมกลา ทานามนทาใหลน กบ การรบการไหวของพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ?
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก.อ. ๒๓/๑๓๑/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๕ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การรบการไหวของพวกกษตรยมหาศาล หรอ พราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล นนแหละดกวา. เพราะวาการทถก บรษมกาลงแขงแรง แทงเอาทหวางอกดวยหอกอนคมกลา ทานามนทาใหลน นน เปนความทกข ทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบออก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง แทงเอาทหวางอกดวยหอกอนคมกลา ทานามน ทาใหลน นนตางหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอย ลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการ กระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรย กปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะมสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย
เนองจากเหตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง แทงเอาทหวางอกดวยหอกอนคมกลา ทานามนทาใหลน หาไดเปนเหตใหเขาตองเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม. สวนการทเขาเปนคน ทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลว กกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปน สมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคน เนาในเปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. แลวยง (มความ คดทจะ) รบการไหวของพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบด มหาศาลนน ยอมเปนไปเพอความทกข ไมเกอกลแกเขาตลอดกาลนาน ภายหลงแต ความตาย เพราะการทาลายแหงกาย เขายอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖
จวรทลกเปนไฟ๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนองความสองขอน วาอยางไหน
จะดกวากน คอ การทถกบรษมกาลงมหาศาลเอาแผนเหลก อนรอนเปน เปลวไฟลกโพลงมแสงโชตชวง มานาบเขาทกาย กบการนงหมจวร ทพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวย ศรทธา ?
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การนงหมจวรทพวกกษตรยมหาศาล หรอ
พราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา นนแหละดกวา, เพราะวา การทถกบรษมกาลงแขงแรง เอาแผนเหลก อนรอนเปนเปลวไฟ ลกโพลงมแสงโชตชวง มานาบเขาทกาย นน เปนความทกขทนไดยากพระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง เอาแผนเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลงมแสง โชตชวง มานาบเขาทกาย นนตากหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนง ตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๓๒/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๗ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย เนองจากเหตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง เอาแผนเหลก อนรอนเปนเปลวไฟ ลกโพลงมแสงโชตชวง มานาบเขาทกาย หาไดเปนเหตใหเขาตองเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม, สวนการทเขา เปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤต ชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใช สมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรยกปฏญญาวา ประพฤต พรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะ มลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) นงหมจวร ทพวกกษตรยมหาศาล หรอ พราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธานน ยอมเปนไปเพอ ความทกข ไมเกอกลแกเขา ตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการ ทาลายแหงกาย เขายอมเขาถง อบาย ทคต วนบาต นรก.
กอนขาวทลกเปนไฟ๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนอความสองขอน วาอยางไหน
จะดกวากน คอ การท ถ กบร ษมกาลงแขงแรง เอาขอเหลก อนรอนเปน เปลว ไฟ ลก โพลงมแสง โชตช ว ง กระชากปากใหเป ด แลว โยนกอน เหลกแดง อนรอนแรงลกโพลงมแสงโชตชวง เขาไปในปาก : มนไหม รมฝปาก ไหมปาก ไหมลน ไหมคอ ไหมทอง ไหมลาไสใหญของเขา
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๓๓/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘
พาลาไสเลกออกมาโดยทวารเบองตากบ การบรโภคกอนขาง ทพวกกษตรย มหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดศาล ถวายดวยศรทธา ?
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การบรโภคกอนขาว ทพวกกษตรยมหาศาล
หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา นนแหละดกวา, เพราะวา การทถกบรษมกาลงแขงแรง เอาขอเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลง มแสงโชตชวง กระชากปากใหเปด แลวโยนกอนเหลกแดง อนรอนแรงลกโพลง มแสงโชตชวงเขาไปในปาก : มนไหมรมฝปาก ไหมปาก ไหมลน ไหมคอ ไหมทอง ไหมลาไสใหญของเขา พาลาไสเลกออกมาโดยทวารเบองตา นน เปนความทกข ทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง เอาขอเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลงมแสง โชตชวง กระชากปากใหเปด แลวโยนกอนเหลกแดง อนรอนแรงลกโพลงมแสง โชตชวง เขาไปในปาก : มนไหมรมฝปาก ไหมปาก ไหมลน ไหมคอ ไหมทอง ไหมลาไสใหญของเขา พาลาไสเลกออกมาโดยทวารเบองตา นนตางหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความ ประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวา ประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอ ทเทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย
เนองจากเหตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง เอาขอเหลก อนรอนเปนเปลวไฟ ลกโพลงมแสงโชตชวง กระชากปากใหเปด แลวโยนกอนเหลกแดง อนรอน แรงลกโพลงมแสงโชตชวง เขาไปในปาก หาไดเปนเหตใหเขาตองเกดใน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๙ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
อบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม, สวนการทเขา เปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤต ชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรยกปฏญญาวา ประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอ ทเทขยะมลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) บรโภคกอนขาว ทพวกกษตรย มหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธานน ยอมเปนไปเพอความทกข ไมเกอกลแกเขา ตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย เขายอมเขาถง อบาย ทคต วนบาต นรก.
เตยงตงทลกเปนไฟ๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จกตดสนเนอความสองขอน วาอยางไหน
จะดกวากน คอ การทถกบรษมกาลงแขงแรง จงเขาทศรษะหรอทคอ กดใหนง หรอนอน บนเตยงเหลกหรอตงเหลก อนรอนเปนเปลวไฟ ลกโพลงมแสงโชตชวง กบ การใชสอยเตยงตง ทพวกกษตรยมหาศาล หรอ พราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา ?
“ขาแตองคผเจรญ ! การใชสอนเตยงตง ทพวกกษตรยมหาศาล
หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา นนแหละดกวา
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๓๔/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐
เพราะวา การทถกบรษมกาลงแขงแรง จบเขาทศรษะหรอทคอ กดใหนง หรอ นอนบนเตยงเหลกหรอตงเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลงมแสงโชตชวง นน เปนความทกขทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง จบเขาทศรษะหรอทคอ กดใหนงหรอนอนบน เตยงเหลกหรอตงเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลง มแสงโชตชวงนนตางหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปด ซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรย กปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย
เนองจากเหาตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง จบเขาทศรษะหรอทคอ กดใหนง หรอนอน บนเตยงเหลกหรอตงเหลก อนรอนเปนเปลวไฟลกโพลงมแสงโชตชวง หาไดเปนเหตใหเขาตองเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม, สวนการทเขา เปนคนทศล มความเปนอย ลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการ กระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคน ประพฤตพรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) ใชสอย เตยงตง ทพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา ยอมเปนอยเพอความทกข ไมเกอกลแกเขาตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย เขายอมเขาถง อบาย ทคต วนบาต นรก.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๒๑ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
กฏวหารทลกเปนไฟ๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จดตดสนเนอความสองขอน วาอยางไหน
จะด กว าก น คอการท ถ กบ ร ษม กาล งแข งแรง จง เอา เท าข นข า งบน ให หอยหวลงลาง หยอนลงในหมอโลหะ ซ งกาลงร อนลกโพลงเปนเปลวไฟ มแสงโชตชวง : เขาถกตมเดอดเปนฟอง บางคราวลอยขนบน บาง คราวลอยลงตา บางคราวขวางอย กบ การบรโภค (อาศย) ในวหาร ทพวก กษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา ?
“ขาแตพระองคผเจรญ ! การบรโภค (อาศย) ในวหาร ทพวกกษตรย
มหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธา นนแหละ ดกวา, เพราะวา การทถกบรษมกาลงแขงแรง จบเอาเทาขนขางบน ใหหอย หวลงลาง หยอนลงในหมอโลหะ ซงกาลงรอนลกโพลงเปนเปลวไฟมแสง โชตชวง : เขาถกตมเดอดเปนฟอง บางคราวลอยขนบน บางคราวลอยลงตา บางคราวขวางอย นนเปนความทกขทนไดยาก พระเจาขา”.
ภกษ ท.! เราจกบอก เราจกอธบายแกพวกเธอทงหลายใหเขาใจ :
การทถกบรษมกาลงแขงแรง จงเอาเทาขนขางบน ใหหอยหวลงลาง หยอนลง ในหมอโลหะ ซงกาลงรอนลกโพลงเปนเปลวไฟมแสงโชตชวง : เขาถกตม เดอดเปนฟอง บางคราวลอยขนบน บางคราวลอยลงตา บางคราวขวางอย นนตางหาก เปนการด สาหรบคน ซงเปนคนทศล มความเปนอยลามก
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๑๓๔/๖๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทโคนไมแหงหนง
ในเขตประเทศโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒
ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทา ทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ขอนนเพราะเหตไร ?
ภกษ ท.! เพราะวา การทเขาจะตองตายหรอไดรบทกขเจยนตาย
เนองจากเหตทเขาถกบรษมกาลงแขงแรง จบเอาเทาขนขางบน ใหหอยหวลงลาง หยอนลงในหมอโลหะ ซงกาลงรอนลกโพลงเปนเปลวไฟมแสงโชตชวง หาได เปนเหตใหเขาตองเกดในอบาย ทคต วนบาต นรก ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย ไม, สวนการทเขา เปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทา ทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย, แลวยง (มความคดทจะ) บรโภค (อาศย) ในวหาร ทพวกกษตรยมหาศาล หรอพราหมณมหาศาล หรอคฤหบดมหาศาล ถวายดวยศรทธานน ยอมเปนไปเพอความทกข ไมเกอกลแกเขา ตลอดกาลนาน ภายหลงแตความตาย เพราะการทาลายแหงกาย เขายอมเขาถง อบาย ทคต วนบาต นรก.
.… .… .… ภกษ ท.! เพราะฉะนนในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไว
วา “เราทงหลาย จะบรโภคจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจย เภสชบรกขารของทายกทงหลาย โดยประการทจกทาใหทายกเหลานนได รบผลมาก มอานสงสมาก ใหจงได: และการบรรพชาของเราทงหลาย เหลานเลา กจกไมเปนหมนเสยเปลา แตกลบไดรบผล มกาไร” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๒๓ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
ภกษ ท.! ภกษผเหนแกประโยชนตนกตาม ควรแททจะทาตน ใหถงพรอมดวยความไมประมาท.
ภกษ ท.! ผเหนแกประโยชนผอนกตาม กควรแททจะทาตน ใหถงพรอมดวยความไมประมาท.
ภกษ ท.! ผเหนแกประโยชนทงสอง คอทงของตนทงของผอน กตาม กควรแททจะทาตนใหถงพรอมดวยความไมประมาท. ดงน.
เมอพระผมพระภาคเจา กาลงแสดงเนอความดงทกลาวมาอย, ภกษประมาณ ๖๐ รป ไดมโลหตอนพลงพนออกจากปากแลว, ภกษประมาณอก ๖๐ รป ไดบอกเลกสกขาหมนกลบคนไปส เพศตาแหงคฤหสถ โดยไดสานกวา ‘พรหมจรรยนประพฤตกระทาไดยาก กระทาไดยากอยางยง’, แตภกษประมาณ ๖๐ รป อกจานวนหนงนน ไดเปนพระอรหนต มจตไมถอมนดวยอปาทาน เพราะหลดพนจากอวสานกเลสทงหลายแลวแล.
ผหมดหวง๑ ภกษ ท.! คนชนดไรชอวา ผหมดหวง ? ภกษ ท.! ในโลกน คนบางคน จาเพาะมาเกดในตระกลตา เชน
ตระกลจณฑาล ตระกลจกสาน ตระกลนายพราน ตระกลทาหนง หรอตระกล คนเทขยะมลฝอย เปนคนยากจน ไมคอยมขาวนาจะบรโภค เปนอยอยาง แรนแคน เปนทซงแมของกนอนเปนเดนกหากนไดโดยยาก ซามผวพรรณขเหร นงหมขรว รางแคระ อมโรค ตาพการ มอแป ขางอย ออนเปลย ไมม
๑ บาล พระพทธภาษต ตก.อ ๒๐/๑๓๕/๔๕๒, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔
โอกาสจะไดขาว ไดนา ผาผอน ยวดยาน เครองประดบ เครองหอม เครองหา เครองนงนอน และเครองโคมไฟ กะเขาเลย. คนเขญใจผนน ไดยนขาววา “พวกกษตรย ไดทาการอภเษกกษตรยองคหนง ขนเปนเจาแผนดน ดวยพธราชาภเษก” ดงน กคดถงตววา “สาหรบเรา ยอมไมมหวง ทกษตรย ทงหลาย จกอภเษกยกเราขนเปนเจาแผนดน ดวยพธราชาภเษกอยางนนบาง” ดงน. ภกษ ท.! นเรยกวา คนหมดหวง.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน, นกบวชบางคน ในกรณน เปน คนทศลม
ความเปนอย เลวทราม ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเอง นกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทาทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะก ปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤตพรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤต พรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมม เหมอน บอทเทขยะมลฝอย. นกบวชผนน ไดยนขาววา “ภกษรปหนง ไดทาให แจงเจโตวมตต ปญญาวมต อนไมมอาสวะ เพราะหมดอาสวะ ดวยปญญา อนยงเอง ในชาตทปรากฏอยน แลวจงเขาอยในวหารธรรมนน” ดงน, กคด ถงตววา “สาหรบเรา ยอมไมมหวงเลย ทจะทาใหแจงเจโตวมตต ปญญา วมตต อนไมมอาสวะ เพราะหมดอาสวะ ดวยปญญาอนยงเอง ในชาตทปรากฏอยน แลวจงเขาอยในวหารธรรมนน” ดงน. ภกษ ท.! นเรยกวา คนหมดหวง.
เมอโจรกาเรบ๑
ภกษ ท.! คราวใด พวกโจรมกาลง พระราชาเสอมกาลง, คราวนน ทงพระราชาเองกหมดความผาสก ทจะ เขาในออกนอก หรอจะมใชบอกไปยง
๑ บาล พระพทธภาษต ทก. อ. ๒๐/๘๗/๒๘๔, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๒๕ หมวดท ๑ วาดวยการทศล
ชนบทปลายแดด; ถงแมพวกพราหมณและคฤหบดกหมดความสะดวกทจะเขาใน ออกนอก หรอทจะอานวยการงานนอกเมอง, ขอนฉนใด;
ภกษ ท.! คราวใด พวกภกษลามกมกาลง และหมภกษผมศลเปน
ทรกเสอมกาลง, คราวนน หมภกษผมศลเปนทรก จาตองเปนผนง เงยบเชยบ อยในทามกลางสงฆ หรอถงกบตองไปอยตามชนบทชายแดน ฉนนนเหมอนกน
ภกษ ท.! เหตเชนน มขนเพอไมเปนประโยชนแกคนจานวนมาก
เลย กลบทาใหมหาชนขาดความสะดวกสบาย เปนความเสยหายแก มหาชนเปนอนมาก และทงเปนความทกข ไมเกอกลแกเทวดาและมนษย ทงหลายทวกน แล.
หมวดทหนง จบ.
-------------------- www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ. ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ
หมวดท ๒ วาดวย การไมสงวร
๑ผถกฉดรอบดาน ๒.แมวตายเพราะหน ๓.นอนาทไมเกดบญ ๔.เสยขวญตงแตเหนผงคล ๕.เสยขวญตงแตเหนยอดธงของขาศก ๖.เสยขวญตงแตไดยนเสยงโหรอง ๗.เสยขวญตงแตพอเรมการสมประหารกน ๘.ผตายคาท ๙.ผตายกลางทาง ๑๐.ผตายทบาน ๑๑.ผรอดตาย ๑๒.ผนอกรต - เลยเถด ๑๓.ผชะลาใจ ๑๔.ผชอบเขาบาน ๑๕.ผชอบคลกคลกบชาวบาน
๒๘
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๒
วาดวย การไมสงวร ------------------
ผถกฉดรอบดาน๑
ภกษ ท.! ภกษผไมมสงวรนน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษ ในกรณน เมอเหนรปดวยตา, ฟงเสยงดวยห, ดมกลนดวยจมก, ลมรสดวยลน สมผสโผฏฐพพะดวยกาย, รธรรมารมณดวยใจ กสยบอยในอารมณทนารก เคยดแคนในอารมณอนไมนารก, เปนผไมตงไวซงกายคตาสต, มจตเลอนลอย ตามอารมณ, ไมรตามเปนจรงซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนเปนทดบแหงบาป อกศลทเกดแลวแกเขานน โดยสนเชง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษจบสตวหกชนด อนมทอยอาศยตางกน
มทเทยวหากนตางกน มาผกรวมกนดวยเชอกอนมนคง คอเขาจบงมาผกดวย เชอกเหนยวเสนหนง, จบจระเข, จบนก, จบสนขบาน, จบสนขจงจอก, จบลง, มาผกดวยเชอกเหนยวเสนหนง ๆ แลวผกรวมเขาดวยกนเปนปมเดยวในทามกลาง ปลอยแลว. ภกษ ท.! ครงนน สตวเหลานน ทงหกชนด มทอาศย
๑ บาล พระพทธภาษต สฬา. ส. ๑๘/๒๔๖/๓๔๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
๒๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๐
และทเท ยวตาง ๆ กน กย อแยงฉดดงกน เพ อจะไปสท อาศยท เท ยวของตน ๆ : งจะเขาจอมปลวก, จระเขจะลงนา, นกจะบนขนไปในอากาศ , สนข จะเขาบาน, สนขจงจอกจะไปปาชา, ลงกจะไปปา. ครนเหนอยลากน ทงหกสตวแลว สตวใดมกาลงกวา สตวนอกนนกตองถกลากตดตามไปตามอานาจ ของสตวนน; ขอนฉนใด.
ภกษ ท.! ภกษใดไมอบรมทาใหมากในกายคตาสตแลว ตา กจะ
ฉดเอาภกษนนไปหารปทนาพอใจ, รปทไมนาพอใจกกลายเปนสงทเธอรสก อดอดขยะแขยง, ห กจะฉดเอาภกษนนไปหาเสยงทนาฟง, เสยงทไมนาฟง กกลายเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง, จมก กจะฉดเอาภกษนนไปหากลน ทนาสดดม, กลนทไมนาสดดมกกลายเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง, ลน กจะฉดเอาภกษนนไปหารสทชอบใจ, รสทไมชอบใจกกลายเปนสงทเธอรสก อดอดขยะแขยง, กาย กจะฉดเอาภกษนนไปหาสมผสทยวยวนใจ, สมผส ทไมยวยวนใจกกลายเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง, และใจ กจะฉดเอาภกษนน ไปหาธรรมารมณทถกใจ, ธรรมารมณทไมถกใจกกลายเปนสงทเธอรสกอดอด ขยะแขยง; ขอนกฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษผไมมสงวรเปนอยางนแล.
แมวตายเพราะหน๑ ภกษ ท.! เรองนเคยมมาแลว : แมวตวหนง ยนคอยจองจบหน
อยทปากชองทเทขยะมลฝอยรมฝาเรอน ดวยหวงวา “หนตวออน จกออกมา
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๓๑๕/๖๘๑-๒, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๑ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
เพอหาเหยอในทใด จกจบมนมากนเสยในทนน” ดงน. ภกษ ท.! ครงนน หนตวออนออกไปเพอหาเหยอแลว แมวกจบมนกลนกนอยางรวดเรว (ทงเปน ๆ). หนตวออนนน กดลาไสของแมวนนบาง, กดลาไสสดของแมวนนบาง, แมวนน ถงแกความตาย หรอไดรบทกขเจยนตาย เพราะการทหนกดไสนน ๆ เปนเหต.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน, ภกษบางรปในกรณน ในเวลาเชา
ครองจวรถอบาตร เขาไปสหมบานหรอนคม เพอบณฑบาต, ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต, ไมตงสตไว, ไมสารวมอนทรยทงหลาย, เธอ เหนมาตคามในหมบานหรอนคมนน ๆ ผนงชวหมชว ครนไดเหนมาตคามผนงชว หมชวเชนนนเขาแลว ราคะกเสยบแทงจตของเธอ ภกษนนมจตถกราคะ เสยบแทงแลว ยอมถงความตาย หรอไดรบทกขเจยนตาย.
ภกษ ท.! ทเรยกวา “ตายในอรยวนย” นน ไดแกผทบอก
เลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ. ทเรยกวา “ทกข เจยนตาย” ไดแกผทตองอาบตอนเศราหมองรายแรงอนใดอนหนง ถงกบ ตองออกจากอาบตนน ดวยระเบยบแหงการอยกรรม.
เนอนาทไมเกดบญ๑
ภกษ ท.! ชางหลวงประกอบดวยองคหา เปนชางไมคควรแกพระราชา
ไมเปนราชพาหนะได ไมนบวาเปนของคบารมของพระราชา. องคหาอะไรเลา ? องคหาคอ ชางหลวงในกรณน เปนชางทไมอดทนตอรปทงหลาย, ไมอดทน
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๗๖/๑๓๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๒
ตอเสยงทงหลาย ไมอดทนตอกลนทงหลาย, ไมอดทนตอรสทงหลาย, ไมอดทน ตอโผฏฐพพะทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทไมอดทนตอรปทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ในกรณ ชางหลวงเมอออกศก ไดเหนหมพลชางกด, หมพลมากด, หมพลรถกด, หมพลราบกด, (ของฝายขาศก) แลว กระยอหอหดถดถอยเสย ไมอาจจะเขาสทรบ. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางนชอวา ไมอดทนตอรปทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทไมอดทนตอเสยงทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมออกศก ไดยนเสยงหมพลชางกด, หมพลมากด, หมพลรถกด, หมพลราบกด, ไดยนเสยงกกกองแหงกลอง บณเฑาะว สงขและมโหระทกกด, แลวกระยอ หอหด ถดถอยเสย ไมอาจ จะเขาสทรบ. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางนชอวา ไมอดทนตอเสยง ทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทไมอดทนตอกลนทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมออกศก ไดกลนมตรและกรส (ปสสาวะ และอจจาระ) ของชางทงหลายชนดทเปนชนจาเจนสงคราม เขาแลว กระยอ หอหด ถดถอยเสย ไมอาจจะเขาสทรบ ภกษ ท.! ชางหลวงอยางนชอวา ไมอดทนตอกลนทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทไมอดทนตอรสทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมออกศก เมอไมไดรบการทอดหญา และนามอหนงหรอสองมอ สามมอ สมอ หรอหามอ แลวกระยอ หอหด ถดถอยเสย ไมอาจจะเขาสทรบ. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางนชอวา ไมอดทน ตอรสทงหลาย
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๓ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
ภกษ ท.! ชางหลวงทไมอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย เปนอยางไร เลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก ถกศรท เขายงมา อยางเรวกระทนหนเขาหนงลก หรอสองลก สามลก สลก หรอหาลกแลว กระยอ หอหด ถดถอยเสย ไมอาจจะเขาสทรบ. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา ไมอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนนเหมอนกน : ภกษ เมอประกอบ
ดวยเหตหาอยางแลว ยอมเปนผไมควรแกของบชา ไมควรแกของ ตอนรบ ไมควรแกของทาบญ ไมควรทาอญชล ไมเปนเนอนาบญ ของโลกอยางดเยยม. เหตหาอยางอะไรกนเลา ? เหตหาอยางคอ ภกษในกรณน เปนผไมอดทนตอรปทงหลาย, ไมอดทนตอเสยงทงหลาย, ไมอดทนตอกลนทงหลาย, ไมอดทนตอรสทงหลาย, ไมอดทนตอโผฏฐพพะ ทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผไมอดทนตอรปทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไดเหนรปดวยตาแลว ตดใจยนดในรปอนเปน ทตงแหงความกาหนดยนด ไมอาจจะตงจตเปนกลางอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางนชอวา ไมอดทนตอรปทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผไมอดทนตอเสยงทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไดฟงเสยงดวยหแลว ตดใจยนดในเสยงอนเปน ทตงแหงความกาหนดยนด ไมอาจจะตงจตเปนกลางอยได. ภกษ ท.! ภกษ อยางนชอวา ไมอดทนตอเสยงทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผไมอดทนตอกลนทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไดดมกลนดวยจมก ตดใจยนดในกลนอนเปน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๔
ทตงแหงความกาหนดยนด ไมอาจจะตงจตเปนกลางอยได. ภกษ ท.! ภกษ อยางนเรยกวา ไมอดทนตอกลนทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผไมอดทนตอรสทงหลาย เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไดลมรสดวยลนแลว ตดใจยนในรสอนเปนทตง แหงความกาหนดยนด ไมอาจจะตงจตเปนกลางอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา ไมอดทนตอรสทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เปนผไมอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย เปน
อยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกายแลว ตดใจ ยนดในโผฏฐพพะอนเปนทตงแหงความกาหนดยนด ไมอาจจะตงจตเปนกลาง อยได. ภกษ ท.! ภกษอยางนชอวา ไมอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยเหตหาอยางนแลว ยอมเปนผ
ไมควรแกของบชา ไมควรแกของตอนรบ ไมควรแกของทาบญ ไมควร ทาอญชล ไมเปนเนอนาบญของโลกอยางดเยยมเลย.
เสยขวญตงแตเหนผงคล๑
ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภท เพยงแตเหนผงคล (ฟงขน
ในกองทพขาศก) กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจะเขา ตอตานสงคราม. นกรบอาชพบางประเภทในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพ ประเภทแรก มอยในโลก หาไดในโลก...
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๐/๗๕, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๕ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพเชนน กมอยในหมภกษ หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเพยงแตเหน “ผงคล” กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะสบพรหมจรรย ตอไปได เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา ขอกเลกสกขา หมนกลบคน ไปสเพศตาแหงคฤหสถ. ขอวา “ผงคล” สาหรบภกษนนไดแกอะไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ ภกษไดฟงขาววา สตร (นาง) หรอกมาร (นางสาว) ในหมบานหรอนคมโนม รปสวย เปนขวญตา เปนขวญใจ มผวพรรณและ ทรวดทรงงามยงนก. ภกษนน เพยงไดยนขาวลอเทานน กระยอทอถอย ระทมระทด หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปส เพศตาแหงคฤหสถ. ความทไดยนขาวหญงงามน ไดแกในขอวา “ผงคล” สาหรบภกษนน. ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพผนน เพยงแตเหน ผงคล (ฟงขนในกองทพขาศก)กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสะกดใจ ไมอย ไมอาจจะเขาตอตานสงคราม ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน ในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพประเภทแรก มอยใน หมภกษ หาไดในหมภกษ.
เสยขวญตงแตเหนยอดธงชยของขาศก๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภททนตอผงคลได, แตพอสกวาเหน
ยอดธงชยของขาศกเขาแลว กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสะกด
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๐,๑๐๒/๗๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๖
ใจไมอย ไมอาจจะเขาตอตานสงคราม. นกรบอาชพบางประเภทในกรณน เปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททสอง มอยในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพเชนน กมอยในหมภกษ
หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษทนตอ “ผงคล” ได, แตพอสกวาเหน “ยอดธงชยของขาศก” เขาแลว กระยอทอถอย ระทม ระทด หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได เปดเผย ถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคอไปสเพศตา แหงคฤหสถ. ขอวา “ยอดธงชยของขาศก” สาหรบภกษนนไดแก อะไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ ภกษ ไมเพยงแตไดยนขาวดงกลาวแลว, แตวาเธอไดเหนเองซงสตรหรอกมาร รปสวย เปนขวญตาเปนขวญใจ มผวพรรณ และทรวดทรงงามยงนก. ภกษนน ครนไดเหนหญงงามนนแลว กระยอ ทอถอย ระทมระทด หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะสบพรหมจรรย ตอไปได เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบ คนไปส เพศตาแหงคฤหสถ. ความทไดเหนหญงงามน ไดในขอวา “ยอดธงชยของขาศก” สาหรบภกษนน. ภกษ ท! เปรยบเหมอน นกรบอาชพประเภทททนตอผงคลได แตพอสกวา เหนยอดธงชยของขาศกเขาแลว กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะเขาตอตานสงคราม ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบ ดวยนกรบอาชพประเภททสอง มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๗ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
เสยขวญตงแตไดยนเสยงโหรอง๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภททนตอผงคลได, ทนตอยอดธงชย
ได, แตพอสกวาไดยนเสยงโหรองของขาศกแลว กขวญหน ครนคราม หวนหวาดจนสากดใจไมอย ไมอาจจะเขาตอตานสงคราม. นกรบอาชพบาง ประเภทในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททสาม มอยในโลก หาได ในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพเชนน กมอยในหมภกษ
หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษทนตอ “ผงคล” ทนตอ “ยอดธงชยของขาศก” ได, แตพอสกวาไดยน “เสยงโหรองของขาศก” เขาแลว กระยอทอถอย ระทมระทด หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะ สบพรหมจรรยตอไปได เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ. ขอวา “เสยงโหรองของขาศก” สาหรบภกษนนไดแกอะไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ ภกษอยปา หรอ อยโคนไม หรออยเรอนวาง, มมาตคามเขาไปชวนระรกซกซ สรวลเส หวเราะ เสยงดง ยวเยา, ภกษนนถกมาตคามชวนระรกซกซ สรวลเส หวเราะเสยงดง ยวเยาเขาแลว กระยอทอถอย ระทมระทด หวนหวาดจนสะกดใจไมอย ไมอาจจะ สบพรหมจรรยตอไปได เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลก สกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ. ความทถกมาตคามยวยวน กวนใจน ไดในขอวา “เสยงโหรองของขาศก” สาหรบภกษนน. ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพประเภทททนตอผงคล ทนตอยอดธงชยได,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๑,๑๐๓/๗๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๓๘
แตพอสกวา ไดยนเสยงโหรองของขาศกเขาแลว กขวญหน ครนคราม หวนหวาด จนสะกดใจไมอย ไมอาจจะเขาตอตานสงคราม ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาว นกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.! นกบวช บางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพประเภททสาม มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ.
เสยขวญตงแตพอเรมการสมประหารกน๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภททนตอผงคล, ทนตอยอดธงชย
และทนตอเสยงโหรองได, แตวา พอเรมการสมประหารกนเทานน กยอมแพ, นกรบอาชพบางประเภทในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททส มอย ในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพเชนน กมอยในหมภกษ
หาไดในหมถกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษทนตอ “ผลคล” ได ทนตอ “ยอดธงชยของขาศก” ได และทนตอ “เสยงโหรอง” ได,แตวา พอเรม การสมประหาร กยอมแพ . ขอวา “การสมประหารกน” สาหรบภกษ นน ไดแกอะไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษอยปา หรออย โคนไม หรอ อยเรอนวาง, มมาตคามเขาไปนงเบยดนอนเบยด นงทบนอนทบ. เมอเธอ ถกกระทาเชนนน, ไมทนจะไดบอกคนสกขา ไมทนจะเปดเผยถงความ เปนผหมดกาลงใจตอสกขา ไดเสพเมถนแลว ความทถกกระทาเชนน ไดในขอวา “การสมประหารกน” สาหรบภกษนน. ภกษ ท.! เปรยบ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๑,๑๐๓/๗๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๓๙ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
เหมอนนกรบอาชพประเภททอดทนตอผงคลได ทนตอยอดธงชยได และทนตอ เสยงโหรองได, แตวาไดยอมแพในขณะสกวาพอเรมการสมประหารกน ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบ อาชพประเภททส มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ แล.
ผทตายคาท๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคน ถอดาบและโล สอดใสธนและแลง
เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศก ฆาเขาผอตสาหะพยายามอยนนตายไป. ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคนในกรณน เปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภทแรก มอยในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพชนดน กมอยในหมภกษ
หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเขาไปอยอาศยหมบานหรอนคม แหงใดแหงหนงอย. เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสหมบาน หรอนคมนน เพอบณฑบาต, ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต, ไมตงสตไว, ไมสารวมอนทรยทงหลาย, เธอเหนมาตคามในหมบานหรอ นคมนน นงชวหมชว; เพราะไดเหนมาตคามนงชวหมชวแลว, ราคะกเสยบแทง จตของเธอ. ภกษนน มจตถกราคะเสยบแทงแลว ไมทนบอกเลกสกขา ไมทนทาใหแจงซ งความเปนผกาลงใจตอสกขา ได เสพเมถนแลว .
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ ๒๒/๑๐๖/๑๐๗/๗๖, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๐
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพผนน ถอดาบและโล สอดใสธน และแลง เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศกฆาเขาผอตสาหะพยายามอยนนตายไป ฉนใด ; ภกษ ท.! เรากลาว นกบวชนวา มนกรบทตายในสนามรบเปนคเปรยบ ฉนนน ภกษ ท.! นกบวช บางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพประเภทแรก มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ.
ผตายกลางทาง๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคนในกรณน ถอดาบและโล สอดใสธน
และแลง เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศกไดฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนนจนมแผลเตมตว. พวกเดยวกน นาเอาตวเขาออกไปจากทรบเพอนาไปสงหมญาต. เขาถกพวกญาตนากลบไป ยงไมทนถงสานกญาต กตายเสยกลางทาง. ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคน ในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททสอง มอยในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพชนดน กมอยในหมภกษ
หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเขาไปอาศยหมบานหรอนคม แหงใดแหงหนงอย. เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสหมบานหรอ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๖,๑๐๘/๗๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๑หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
นคมนน เพอบณฑบาต, ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต, ไมตงสตไว, ไมสารวมอนทรยทงหลาย, เธอเหนมาตคามในหมบานหรอนคมนน นงชวหมชว เพราะไดเหนมาตคามนงชวหมชวแลว, ราคะกเสยบแทงจตของเธอ. ภกษนน มจตถกราคะเสยบแทงแลว เรารอนกาย รมรอนใจ ไดความคดวา “อยาเลย เราจกกลบไปสอาราม, จกบอกความนแกภกษทงหลาย ตามความในใจของเราวา ทานผมอาย ท.! ขาพเจาถกราคะแผดเผาแลว ถกราคะครอบงาแลว ขาพเจา ไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได ขาพเจาตองเปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอ สกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ” ดงน. ภกษนน ครนกลบไปยงไมทนถงอาราม กเปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอ สกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ ณ กลางทาง นนเอง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพผนน ถอดาบและโล สอดใส
ธนและแลง เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน พวกขาศกฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนน จนมแผลเตมตว. พวกเดยวกน นาเอาตวเขาออกไปจากทรบ เพอนาไปสงหมญาต. เขาถกพวกญาตนากลบไป ยงไมทนถงสานกญาต กตายเสย ณ กลางทางนนเอง ฉนใด; ภกษ ท.! เรา กลาวนกบวชนวา มนกรบสนชพกลางทางเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพประเภท ทสอง มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๒
ผตายทบาน๑ ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคน ถอดาบและโล สอดใสธนและแลง
เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศก ฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนน จนมแผลเตมตว. พวกเดยวกนนาเอาตวเขา ออกไปจากทรบ เพอนาไปสงหมญาต. พวกญาตชวยกนพยาบาลแกไขเขา. เมอ พวกญาตพยาบาลแกไขอย กยงตายเพราะความเจบนนจนได. ภกษ ท. ! นกรบ อาชพบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพ ประเภททสาม มอยในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพ กมอยในหมภกษ หาได
ในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเขาไปอาศยหมบานหรอนคม แหงใดแหงหนงอย, เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสหมบาน หรอนคมนน เพอบณฑบาต, ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต, ไมตง สตไว, ไมสารวมอนทรยทงหลาย, เธอเหนมาตคามในหมบานหรอนคมนน นงชวหมชว เพราะไดเหนมาตคามนงชวหมชวแลว, ราคะกเสยบแทงจตของ เธอ , ภกษนนมจตถกราคะเสยบแทงแลว กเรารอนกาย รมรอนใจ ไดความคดวา “อยาเลย เราจกกลบไปสอาราม จกบอกความนแกภกษทงหลาย ตามความในใจของเราวา ทานผมอาย ท.! ขาพเจาถกราคะแผดเผาแลว ถกราคะครอบงาแลว ขาพเจาไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได ขาพเจาตอง เปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคน ไปสเพศตาแหงคฤหสถ” ดงน. ภกษนน ไปถงอารามแลวบอกความนนแกภกษ ทงหลายวา “ทานผมอาย ท.! ขาพเจาถกราคะแผดเผาแลว ถกราคะครอบงาแลว
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๙/๗๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๓ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
ขาพเจาไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได ขาพเจาตองเปดเผยถงความเปนผหมด กาลงใจตอสกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ” ดงน.
เพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกน ตกเตอนใหสตเธอ พราชชองใหเธอ
กลบใจวา “นแนะทานผมอาย! พระผมพระภาคเจา ไดตรสแลววา ‘กาม ทงหลายมรสอรอยนอย มทกขมาก มความคบแคนใจมาก โทษเพราะ กามนมมากเกนประมาณ. กามทงหลายเปรยบดวยทอนกระดก, เปรยบ ดวยชนเนอ, เปรยบดวยคบเพลงหญา, เปรยบดวยหลมถานเพลง, เปรยบดวยความฝน, เปรยบดวยของทยมเขามา, เปรยบดวยผลไม, เปรยบดวยเขยงสบเนอ, เปรยบดวยหอกและหลาว, เปรยบดวยหวงพษ, เพราะกามทงหลายเหลานน ๆ มรสอรอยนอย มทกขมาก มความ คบแคนใจมากโทษเพราะกามนมมากเกนประมาณ ’ ดงน. ขอทาน ผมอาย จงยนดในพรหมจรรย, ผมอาย อยาแสดงความทอแทตอสกขา แลว บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถเสยเลย”. ภกษนน ทง ๆ ทเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกน ตกเตอนใหสตอยางน ชชองใหมองเหน แลวกลบใจเสยอยางน ๆ กยงยนกรานอยวา “ทานผมอาย ท.! ถงแมพระผม พระภาคเจาไดตรสแลววา กามทงหลายมรสอรอยนอย มทกขมาก มความคบแคน ใจมาก โทษเพราะกามนมมากเกนประมาณ กจรงอยแล, แตถงกระนน ขาพเจา กไมอาจจะสบพรหมจรรยตอไปได ขาพเจาตองเปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจ ตอสกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถละ” ดงน. ภกษนนไดเปดเผยถงความเปนผหมดกาลงใจตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ เสยจนได.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพผนนถอดาบและโล สอดใสธน
และแลง เขาสสงครามอนประชดแลว, เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๔
พวกขาศกฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนน จนมแผลเตมตว, พวกเดยวกน นาเอาตวเขาออกไปจากทรบ เพอนาไปสงหมญาต. พวกญาตชวยกนพยาบาล แกไขเขา. เขาถกพวกญาตพยาบาลแกไขอย กยงตายเพราะความเจบนนจนได ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดทสนชพท บานญาตเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพ ประเภททสาม มอยในหมภกษ หาไดใน หมภกษ.
ผรอดตาย๑
ภกษ ท.! นกรบอาชพบางคน ถอดาบและโล สอดใสธน และแลง เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศก ฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนน จนมบาดแผลเตมตว.พวกเดยวกนนาเอา ตวเขาออกไปจากทรบ เพอนาไปสงหมญาต. พวกญาตชวยกนพยาบาลแกไขเขา. เขาถกพวกญาตพยาบาลแกไขแลว กหายจากความเจบนน. ภกษ ท.! นกรบ อาชพบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททส มอยในโลก หาไดในโลก
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพ กมอยในหมภกษ หาไดใน
หมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเขาไปอาศยหมบานหรอนคมแหงใด แหงหนงอย. เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสหมบานหรอนคมนน เพอบณฑบาต, ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต, ไมตงสตไว, ไมสารวมอนทรยทงหลาย, เธอเหนมาตคามในหมบานหรอนคมนน นงชวหมชว,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๑๑/๗๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๕ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
เพราะไดเหนมาตคามนงหมชวแลว, ราคะกเสยบแทงจตของเธอ. ภกษนน มจตถกราคะเสยบแทงแลว กเรารอนกาย ร มรอนใจ ไดความคดวา “อยาเลย เราจกกลบไปสอาราม จกบอกความนแกภกษทงหลาย ตามความในใจของเราวา ทานผมอาย ท.! ขาพเจาถกราคะแผดเผาแลว ถกราคะครอบงาแลว ขาพเจา ไม อาจจะส บพรหมจรรย ต อไปได ข าพเจ าต องเป ดเผยถ งความเป นผ หมด กาลงใจตอสกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ” ดงน. ภกษนน ไปถงอารามแลว บอกความนนแกภกษทงหลายวา “ทานผมอาย ท.! ขาพเจาถกราคะแผดเผาแลว ถกราคะครอบงาแลว ขาพเจาไมอาจจะสบ พรหมจรรยตอไปได ขาพเจาตองเปดเผยถงความเปนผ หมดกาลงใจตอสกขา จกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ” ดงน.
เพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกน ตกเตอนใหสตเธอ พราชชอง
ใหเธอกลบใจวา “นแนะทานผมอาย! พระผมพระภาคเจา ไดตรสแลววา ‘กาม ทงหลาย มรสอรอยนอย มทกขมาก มความคบแคนใจมาก โทษเพราะกามน มมากเกนประมาณ. กามทงหลายเปรยบดวยทอนกระดก, เปรยบดวยชนเนอ, เปรยบดวยคบเพลงหญา, เปรยบดวยหลมถานเพลง, เปรยบดวยความฝน, เปรยบดวยของทยมเขามา, เปรยบดวยผลไม, เปรยบดวยเขยงสบเนอ, เปรยบดวยหอกและหลาว, เปรยบดวยหวงพษ; เพราะกามทงหลายเหลานน ๆ มรสอรอยนอย มทกขมาก มความคบแคนใจมาก โทษเพราะกามนมมาก เกนประมาณ’ ขอทานผมอาย จงยนดในพรหมจรรย, ผมอายอยาแสดงความ ทอแทตอสกขา บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถเสยเลย” ดงน. ภกษนน อนเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกน ตกเตอนใหสตอยางน ชชองใหมองเหนแลวกลบใจเสยอยางน กตดสนใจใหความยนยอมวา “ทานผมอาย ท.! ขาพเจาจกอตสาหะ จกดารงพรหมจรรยไว จกยนด
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๖
ในพรหมจรรย . ทานผมอาย ท . ! บดน ขาพเจาจกไมแสดงความ ท อ แท ต อ ส ก ข า ไ ม บ อก เ ล ก ส ก ข า ไ ม หม น กล บ ค น ไ ปส เ พ ศต า แ ห ง คฤหสถละ”. ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพผนน ถอดาบและโล สอดใสธน และแลง เขาสสงครามอนประชดแลว, เขาอตสาหะพยายามในการสรบนน. พวกขาศกฟนแทงเขาผอตสาหะพยายามอยนนจนมแผลเตมตว. พวกเดยว กน นาเอาตวเขาออกไปจากทรบ เพอนาไปสงหมญาต. พวกญาตชวยกน พยาบาลแกไขเขา. เขาถกพวกญาตพยาบาลแกไขแลว กหายจากความเจบ นนได ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพทรอดตาย เปนคเปรยบ ฉนนน ภกษ ท.! นกบวชบางคนในกรณนเปนเชนน เปนนกบวชทเปรยบดวยนกรบอาชพ ประเภททส มอยในหมภกษ หาไดในหม ภกษ แล.
ผนอกรต - เลยเถด๑
ภกษ ท.! ภกษททาตนเปนพระประจาสกล เมอประกอบดวยการ กระทาหาอยาง ยอมทาใหสกลทงหลายหมดความรก หมดความพอใจ ไมเคารพ และไมตงไวในภาวะทควร. หาอยาง อะไรกนเลา ? หาอยาง คอ:-
(๑) วางทาเปนกนเอง กบคนทยงไมถงขนาดเปนกนเอง. (๒) ทาตนเปนเจากเจาการ ในสงทไมไดรบอานาจมอบหมาย.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๕๔/๑๑๑ ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๗ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
(๓) คบคนฝายปฏปกษ. (๔) ชอบพดกระซบทห. (๕) ขอมากเกนไป. ภกษ ท.! ภกษททาตนเปนพระประจาสกล เมอประกอบดวยการ
กระทาหาอยางน ยอมทาใหสกลทงหลายหมดความรก หมดความพอใจ ไมเคารพ และไมตงไวในภาวะทควร แล.
ผชะลาใจ๑
ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยเหตหาอยาง ยอมเปนผทาใหเกดการ
รงเกยจ กนแหนงแคลงใจ แกเพอนผประพฤตพรหมจรรยรวมกน วา คงจะเปนภกษลามก, ถงแมวาผนน จะเปนผมธรรมอนไมกลบกาเรบ (คอเปนผสนอาสวะแลว) กตาม. เหตหาอยาง อะไรกนเลา ? เหตหา อยางคอ :-
(๑) ไปมาหาสสานกหญงแพศยาเนอง ๆ. (๒) ไปมาหาสสานกหญงหมายเนอง ๆ. (๓) ไปมาหาสสานกสาวแกเนอง ๆ. (๔) ไปมาหาสสานกคนถกตอนแลว๒เนอง ๆ. (๕) ไปมาหาสสานกภกษณเนอง ๆ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๔๔/๑๐๒, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ ศพทนวา ปณฑก แปลวา คนทถกตอนแลว มทงหญงทงชาย, เขาใจวาในยคพทธกาล
ในอนเดยน คนพวกนเปนเครองมอกามารมณชนดหนงดวย. แตบางทานแปลคาคานวา กะเทย,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๔๘
ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยเหตหาอยางนแล ยอมเปนผทาให เกดการรงเกยจ กนแหนงแคลงใจ แกเพ อนผ ประพฤตพรหมจรรยรวมกนวา คงจะเปนภกษลามก, ถงแมวาผนนจะเปนผมธรรมอนไมกลบกาเรบ (คอเปนผ สนอาสวะแลว) กตาม.
ผชอบเขาบาน๑
ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลาน เปนโทษแหงภกษผเขาไปสสกลเปน ปรกต. หาอยางอะไรเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) เธอ ยอมจะตองอาบต เพราะเทยวไปไมบอกลา. (๒) เธอ ยอมจะตองอาบต เพราะนงรวมกบผหญงในทลบห. (๓) เธอ ยอมจะตองอาบต เพราะนงรวมกบผหญงในทกาบง. (๔) เธอ ยอมจะตองอาบต เพราะแสดงธรรมแกมาตคามเกน ๕-๖ คา. (๕) เธอ ยอมจะมากไปดวยความคดทหนกไปในทางกาม. ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลานแล เปนโทษแหงภกษผเขาไปสสกล
เปนปรกต.
นาแปลกอย. พจารณา ๆ ดแลว นาจะไดแกคนเพศเดยวกน แตทาตนเปนเหมอนเพศตรงขามใหแก ผอนมากกวา. นกศกษาชาวตะวนตก แปลคา ๆ นวา คนถกตอน, ด ๆ กยงเขาใจยากอยนนเอง. ถา จะแปลวา คน ๆ เดยวททาหนาทไดทงสองเพศ กยงมคาบาลคาอนอกคาหนง คอคาวา “อภโต พยญชนกะ” ใชอย ; จงเปนปญหาทตองทงไวสาหรบการสอบสวนตอไป.
๑ บาล พทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๘๗/๒๒๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๔๙หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
ผชอบคลกคลกบชาวบาน๑ ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลาน เปนโทษแหงภกษ ผเขาไปสสกล
แลวคลกคลอยในสกลจนเกนเวลาอนสมควร. โทษหาอยาง อะไรกนเลา ? หาอยาง คอ :-
(๑) เธอ ยอมไดเหนมาตคามเนอง ๆ. (๒) เมอมการเหน ความใกลชดทางกายกมขน. (๓) เมอมความใกลชดทางกาย ความสนทสนมเปนกนเอง
กมขน. (๔) เมอมความสนทสนมเปนกนเองแลว โอกาสกมขน. (๕) เมอภกษมจตตกตาแลว เปนอนหวงผลเหลานไดคอ เธอจะ
ตองทนประพฤตพรหมจรรย อนเตมไปดวยอาบตทเศรา หมอง หรอมฉะนน กจกตองบอกคนสกขา (สก) หมนกลบ ไปสเพศตาแหงคฤหสถเปนแท.
ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลานแล เปนโทษแหงภกษ ผเขาไปสสกล แลวคลกคลอยในสกลจนเกนเวลาอนสมควร.
หมวดทสอง จบ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๘๗/๒๒๖, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามแก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ. ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
๕๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๓
วาดวย เกยรตและลาภสกการะ
๑. ฤทธเดชของลาภสกการะ ๒. สนขขเรอน ๓. เตาตดชนก ๔. ปลากลนเบด ๕. ผกนคถ ๖. ผตดเชงหนาม ๗. ผถกหลาวอาบยาพษ ๘. จกรแหงอสนบาต ๙. ลมเวรรมภา ๑๐. ลกสนขดถกขยดวยดสตว ๑๑. ความฉบหายของผหลงสกการะ ๑๒. การออกผลเพอฆาตนเอง
๕๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๓
วาดวย เกยรตและลาภสกการะ
ฤทธเดชของลาภสกการะ๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา
ภกษ ท.! สมณพราหณพวกใด ไมรจกความยวนใจ ไมรจกโทษ
อนตาทราม ไมรจกอบายเปนทางพน ในกรณอนเกยวกบลาภสกการะ และเสยงเยนยอตรงตามทเปนจรง สมณพราหมณพวกนน จะกระทาใหแจง ดวยปญญาอนยงเอง แลวเขาถงความสงบอย หาไดไม.
ภกษ ท.! สมณพราหมณพวกใด ไมรจกมลฐานเปนทตงขน ไม
รจกความดบสนท ไมรจกความยวนใจ ไมรจกโทษอนตาทราม ไมรจก อบายเปนทางพน ในกรณอนเกยวกบลาภสกการะและเสยงเยนยอ ตรงตาม ทเปนจรง. สมณพราหมณพวกนน จะกระทาใหแจงดวยปญญาอนยงเอง แลว เขาถงความสงบอย หาไดไม.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๗๘-๙/๕๗๓-๕๗๖,๕๗๙, ตรสแกภกษทงหลาย
ทเชตวน ใกลนครสาวตถ. ๕๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๕๔
ภกษ ท.! สมณพราหมณพวกใด ไมรจกลาภสกการะและเสยง เยนยอ ไมรจกมลฐานเปนทตงแหงลาภสกการะและเสยงเยนยอ ไมรจกความดบสนทแหงลาภสกการะและเสยงเยนยอ ไมรจกหนทาง ใหถงความดบสนทแหงลาภสกการะและเสยงเยนยอ. สมณพราหมณ พวกนนจะกระทาใหแจงดวยปญญาอนยงเอง แลวเขาถงความสงบอย หาไดไม.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษผลาสน นาเอาเชอกมคมอนหยาบมาพน รอบ ๆ แขง แลวสไปสมา. เชอกนนยอมบาดผวหนง, ครนบาดผวหนงแลว ยอมบาดหนง, ครนบาดหนงแลว ยอมบาดเนอ, ครนบาดเนอแลว ยอม บาดเอน, ครนบาดเอนแลว ยอมบาดกระดก, ครนบาดกระดกแลว ยอม เขาจดอยทเยอกระดก ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอน กฉนนน : มนยอมจะบาดผดหนง ,ครนบาดผวหนงแลว ยอมจะบาดหนง, ครนบาดหนงแลว ยอมจะบาดเนอ, ครนบาดเนอแลว ยอมจะบาดเอน, ครน บาดเอนแลว ยอมจะบาดกระดก, ครนบาดกระดกแลว ยอมจะเขาจดอยท เยอกระดก.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลายจกไมเยอใยในลาภสกการะ และเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมหอหม อยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางน แล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๕๕
สนขขเรอน๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! พวกเธอเหนสนขจงจอกตวทอาศยอยเมอตอนยารง แหง ราตรนไหม ?
“เหน พระเจาขา”. ภกษ ท.! สนขจงจอกตวนน เปนโรคหชน (โรคเรอนสนข)๒ วงไป
บนแผนดนกไมสบาย ไปอยทโคนไมกไมสบาย ไปอยกลางแจงกไมสบาย. มนไปในทใด มนยนในทใด มนนงในทใด มนนอนในทใด ลวนแตไดรบ ทกขทรมาน ในทนน ๆ.
ภกษ ท.! ภกษบางรปในศาสนานกเหมอนกน, ครนถกลาภ สกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ ไปอยสญญาคารกไมสบาย ไปอยโคนไมกไมสบาย ไปอยกลางแจงกไม สบาย. เธอไปในทใด เธอยนในทใด เธอนงในทใด เธอนอนในทใด ลวนแตไดรบทกขทรมาน ในทนน ๆ.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรม
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๗๐/๕๕๓-๔. ๒ ตามอรรถกถากลาววา โรคหชนเปนแกสนขในฤดหนาว. เมอเกดเปนโรคชนดน
ขนของมนกรวงหลดหมดทงตว เปนสตวปราศจากขน เปอยเนาไปทงตว ลมพดมาถกตองรางกาย ของมน มนเจบปวด ดนาเวทนา เหมอนคนทถกสนขบากด ไมอาจดารงตนใหเปนปรกต หมนตว ไป ๆ มา ๆ ฉะนน. เมอโรคชนดนเกดเปนขน มนจะตองวงวนไมหยด และไมมทไหนจะเปนทสบาย แกมนเลย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๕๖
อนยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลายจกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขนแลว ตองไมมาหอหม อยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจไวอยางน แล.
เตาตดชนก๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! เรองเคยมมาแลวแตหนหลง : มเตาพนธเดยวกนจานวน
มาก ฝงหนง อาศยอยนมนานในหวงนาลกแหงหนง. ครงนนเตาตวหนง ไดเขาไปหาเตาอกตวหนงถงทอย แลวพดวา “พอเตาเอย ! เจาอยาไดไปเทยว หากนทางถนโนนเลย”. ภกษ ท.! เตา (ตวทสอง) กยงขนไปทางถนนน. ชาวประมงไดแทงเตาตวนนดวยชนก. กาลตอมา เตา (ตวทสอง) ไดเขาไปหา เตา (ตวทหนง) ถงทอย. เตา (ตวทหนง) ไดเหน เตา (ตวทสอง) มาแตไกล, ครนเหนจงกลาวทกวา “พอเตา ! เจาไมไดไปเทยวหากนทางถนโนนไมใชหรอ ?”
“พอเตา ! เราไดไปมาเสยแลว”. “อยางไร พอเตา ! กเจาถกแทงถกตมาบางไหม ?”
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๖๗/๕๔๒-๕๔๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๕๗
“พอเตาเอย ! เราถกแทงถกตเสยแลว น เชอกสายชนก ยงมตดหลง เรามาดวย”.
“พอเตาเอย ! สมนาหนาทถกแทง สมนาหนาแลวทถกต. พอเตาเอย ! พอของเจา ปของเจา ไดรบทกขถงความพนาศดวยเชอกเสนนเหมอนกน. เจาจง ไปเสยเดยวนเถด. บดนเจาไมใชพวกของเราแลว”.
ภกษ ท.! คาวา “ชาวประมง” เปนคาชอแทนคาวา “มาร
ผมบาป”. คาวา “ชนก” เปนคาชอแทนคาวา “ลาภสกการะและ เสยงเยนยอ”. คาวา “เชอกดาย” เปนคาชอแทนคาวา “นนทราคะ - ความกาหนดยนดเพราะเพลน ”. ภกษ ท.! กภกษรปใดรปหนง ยงรสกอรอยตดใจในลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขน หรอดนรนใครทจะ ไดอย, ภกษน เราเรยกวา ภกษผไดรบทกข ถงความพนาศดวยชนก แลวแต มารผมบาป ใครจะทาประการใด.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยง เยนยอทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมา หอหมอยทจตของเรา” ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไว อยางนแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๕๘
ปลากลนเบด๑
ภกษ ท. ! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนพรานเบด ซดเบดทมเหยอลงไปในหวงนาลก. ปลาทเหนแตจะกนเหยอตวหนง ไดกลนเบดนนเขาไป. ปลาทกลนเบด ตวนน ยอมไดรบทกขถงความพนาศ แลวแตพรานเบดผนนใครจะทา ประการใด.
ภกษ ท.! คาวา “พรานเบด” เปนคาชอแทนคาวา “มารผ มบาป” คาวา “เบด” เปนคาชอแทนคาวา “ลาภสกการะและเสยง เยนยอ”. ภกษ ท.! กภกษรปใดรปหนง ยงรสกอรอย ยงตดใจในลาภ สกการะและเสยงเยนยอทเกดขน หรอดนรนใครจะไดอย, ภกษน เราเรยกวา ผกลนเบดของมาร จะไดรบทกขถงความพนาศ แลวแตมารผมบาปใครจะทา ประการใด
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยง เยนยอทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมา หอหมอยทจตของเรา” ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไวอยางนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๖๖-๗/๕๓๘-๕๔๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๕๙
ผกนคถ๑ ภกษ ท. ! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนตวกงสฬกะ๒ ซงกนคถเปนอาหาร อมแลว ดวยคถ ทองปองดวยคถ อนง กองคถใหญ กมอยตรงหนาของมน เพราะเหตนนมนจงนกดหมนกงสฬกะตวอนวา “เราผมคถเปนภกษา อมแลว ดวยคถ ทองปองดวยคถ. อนง กองคถใหญตรงหนาของเรากยงม. กงสฬกะตวอน มบญนอย ม เกยรตนอย ไมรวยลาภดวยคถ ” ดงน .
ภกษ ท.! ภกษบางรปในศาสนานกเหมอนกน, เปนผถกลาภสกการะ และเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, ในเวลาเชา ครองจวร ถอบาตร เขาไปบณฑบาตในหมบาน หรอในเมอง, เธอไดฉน ตามพอใจจนอมแลวในทนนดวย. ทงเขากนมนตเพอฉนในวนพรงนดวย. ของ บณฑบาตกเตมบาตรกลบมาดวย. ภกษน ครนกลบมาถงวดแลว กพดพลาม (เหมอนตวกงสฬกะ) ในทามกลางหมเพอนภกษวา “เราไดฉนตามพอใจจน อมแลว ทงเขายงนมนตเพอฉนในวนพรงนอก, ของบณฑบาตของเราน กเตมบาตรกลบมา, เรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร. สวนภกษอน ๆ เหลาน มบญนอย
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๖๙/๕๔๗-๘. ๒ ตวกงสฬกะ เปนสตวกนคถชนดหนง ซงอรรถกถากลาววา เวลากนคถนน มนเอา
สองเทาหลงยนแผนดน แลวยกสองเทาหนาตงไวบนกองคถ แลวแหงนหนากนไปพลาง.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖๐
มอภนหารนอย จงไมรวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร” ดงน
ภกษ ท.! ภกษนนถกลาภสกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจต ตดแนนอยในสงนน ๆ ยอมนกดหมนภกษเหลาอน ผมศลเปนทรก. ภกษ ท.! การไดลาภของโมฆบรษชนดนน ยอมเปนไปเพอทกข ไรประโยชน เกอกล สนกาลนาน.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพานอนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหม อยทจตของเรา” ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจไว อยางนแล.
ผตดเซงหนาม๑ ภกษ ! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! แกะชนดมขนยาว เขาไปสเซงหนาม มนของอยในทนน ๆ ตดอยในทนน ๆ พวพนอยในทนน ๆ ไดรบทกขพนาศอยในทนน ๆ, ฉนใด;
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๖๘/๕๔๕-๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๖๑
ภกษ ท.! ภกษบางรปในศาสนานกฉนนน : เธอเปนผถกลาภสกการะ และเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ , ในเวลาเชา ครองจวร ถอบาตรเขาไปบณฑบาตในหมบาน หรอในเมอง, เธอของอยใน ทนน ๆ ตดอยในทนน ๆ พวพนอยในทนน ๆ ไดรบทกขพนาศอยในทนน ๆ.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมม ธรรมอนยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอ ทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลายจกไมเยอใยในลาภสกการะ และเสยงเยนยอทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหมอยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจ ไวอยางนแล.
ผถกหลาวอาบยาพษ๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรม อนยงกวา.
ภกษ ท.! หลาวทอาบยาพษ จะเสยบใครกนนะ ? ลาภสกการะ และเสยงเยนยอ จะตดตามภกษ ผยงตองศกษา ยงไมลถงขนสดแหงสงทตน จานงหวง.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๗๐/๕๕๑-๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖๒
ภกษ ท.! คาวา “หลาว” เปนคาชอแทนคาวา “ลาภสกการะ และเสยงเยนยอ”.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมม ธรรมอนยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลายจก ไมเยอใยในลาภสกการะ และเสยงเยนยอทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขนแลว ตองไมมาหอหมอยทจตของเรา” ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจ ไวอยางนแล.
จกรแหงอสนบาต๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมม ธรรมอนยงกวา.
ภกษ ท.! จกรแหงอสนบาตอนลกโพลง ตกลงถกกระหมอมของใคร กนนะ ? ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ จะตามตดภกษผยงตองศกษา ยงไมลถงขนสดแหงสงทตนจานงหวง.
ภกษ ท.! คาวา “จกรแหงอสนบาตอนลกโพลง” เปนคาชอ แทนคาวา “ลาภสกการะและเสยงเยนยอ”.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๗๐/๕๔๙,๕๕๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๖๓
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหม อยทจตของเรา” ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจไวอยางน แล.
ลมเวรมภา๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา.
ภกษ ท.! ลมชอวา เวรมภา๒ พดอยแตในอากาศเบองบน. นก ตวใดบนเหนลมขนไปถงทนน ลมเวรมภากซดเอานกตวนนใหลอยปลวไป. เมอ นกถกลมเวรมภาซดเอาแลว เทาของมนขาดไปทางหนง ปกของมนขาดไป ทางหนง ศรษะของมนขาดไปทางหนง ตวของมนขาดไปทางหนง.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๗๑/๕๕๕-๖ ๒ ลมเวรมภา นาจะไดแกลมทเรยกกนตามภาษาชาวบานวา ลมกรดนนเอง. ตามอรรถ-
กถากลาววา ถามคนขนไปบนทองฟา ขนาดทสงพอมองเหนทวปทงส เลกประมาณเทาใบบว ระยะ สงประมาณนแหละ เปนระยะทลมเวรมภาพด. ยงมนกชนดนงทบนไปถงระยะสงขนาดนน เรยก ชอวา “วาตสกณ-นกชอบบนเหนลม”. และชอบเทยวรองในเวลาฝนตกแลวใหม ๆ แลวบนไปใน ทองฟาสงขนาดมลมเวรรมภาพด จงถกซดเอาเทา ปก ศรษะ และตว ขาดไปคนละทศละทาง.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖๔
ภกษ ท.! ภกษบางรปในศาสนานกเหมอนกน : เธอถกลาภสกการะ และเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, ในเวลาเชา ครองจวร ถอบาตรเขาไปบณฑบาตในหมบาน หรอในเมอง, ไมรกษากาย, ไมรกษาวาจา, ไมรกษาจต, ไมกาหนดสต, ไมสารวมอนทรยทงหลาย ; ภกษนน เหนมาตคามในทนน ๆ ทนงชวหมชว, ครนเหนมาตคามผนงชว หมชวแลว ความกาหนดกเสยบแทงจตของเธอ. เธอนน ครนจตถกความ กาหนดเสยบแทงแลว กบอกคนสกขา (สก) กลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ. ภกษพวกหนง เอาจวรของเธอไป ภกษพวกหนง เอาบาตรของเธอไป ภกษพวกหนง เอาผานสทนะของเธอไป ภกษพวกหนง เอากลองเขม ของเธอไป เชนเดยวกบอวยวะของนก ซงถกลมเวรมภาซดเสยกระจด กระจายแลว ฉะนน.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรมอน ยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลายจกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหม อยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางน แล.
ลกสนขดถกขยดวยดสตว๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย อยานกกระหยมตอลาภสกการะและเสยง เยนยอ ทเกดแกพวกพระเทวทตเลย. ตลอดเวลา ทพระเจาอชาตสตตกมารยงไป
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๘๔/๕๙๓, ๕๙๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๖๕
บารงพระเทวทตดวยรถ ๕๐๐ คน ทงเชาทงเยน, และอาหารทนาไปมจานวนถง ๕๐๐ สารบ๑๑ อยเพยงใด; ตลอดเวลาเพยงนน, พระเทวทตหวงไดแตความ เสอมในกศลธรรมทงหลาย อยางเดยว, หวงความเจรญไมได.
ภกษ ท.! ใครขยสตวเขาทจมกของลกสนขตวดราย, ลกสนข
ตวนนกจะกลบดยงกวาเดม ดวยการกระทาอยางน. ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ตลอดเวลาทพระเจาอชาตศตตกมาร ไปบารงพระเทวทต ดวยรถ ๕๐๐ คน ทงเชาทงเยน, และอาหารทนาไปมจานวนถง ๕๐๐ สารบ อยเพยงใด, ตลอดเวลาเพยงนน, พระเทวทตหวงไดแตความเสอมในกศลธรรม ทงหลาย อยางเดยว, หวงความเจรญไมได, ฉนนน.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมม ธรรมอนยงกวาน ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอ ทงหลายพงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะ และเสยงเยนยอทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลวตอง ไมมาหอหมอยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไว อยางน แล.
๑ สารบในทน ตรงกบบาลทวา “ถาลปากะ” ถาลปากะหนง ๆ นน ตามอรรถกถาวา
จอาหารพอแกจานวนคน ๑๐ คน รบประทาน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖๖
ความฉบหายของผหลงสกการะ๑
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรม อนยงกวา.
ภกษ ท.! พระเทวทตถกลาภสกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, จงทาลายสงฆ.
ภกษ ท.! เมอพระเทวทตถกลาภสกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, รากเงาแหงธรรมอนเปนกศลของเธอจงถง ความขาดสญ.
ภกษ ท.! เมอพระเทวทตถกลาภสกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, ธรรมอนเปนตวกศลของเธอ จงถงความ ขาดสญ.
ภกษ ท.! เมอพระเทวทตถกลาภสกการะและเสยงเยนยอครอบงาเอาแลว มจตตดแนนอยในสงนน ๆ, ธรรมอนขาวสะอาดของเธอ จงถงความ ขาดสญ.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด
หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมมธรรม อนยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะและเสยงเยนยอ ทเกดขน. อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหมอย ทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางน แล.
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน . ส. ๑๖/๒๘๒/๕๘๒-๕๘๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๓ วาดวยเกยรตและลาภสกการะ ๖๗
การออกผลเพอฆาตนเอง๑ ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เกดขนแลวแกพระเทวทต
เพอฆาตนเอง เพอความฉบหายของตนเอง. ภกษ ท.! กลวยเมอจะออกผล กออกผลเพอฆาตนเอง เพอ
ความฉบหายของมนเอง ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เกดขนแลวแกพระเทวทต เพอฆาตนเอง เพอความฉบหายของตนเอง ขอน กฉนนน.
ภกษ ท.! ไผเมอจะออกผล กออกผลเพอฆาตนเอง เพอความ ฉบหายของมนเอง ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เกดขนแลวแกพระเทวทต เพอฆาตนเอง เพอความฉบหายของตนเอง ขอน กฉนนน.
ภกษ ท.! ไมออเมอจะออกผล กออกผลเพอฆาตนเอง เพอ ความฉบหายของมนเอง ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เกดขนแลวแกพระเทวทต เพอฆาตนเอง เพอความฉบหายของตนเอง ขอน กฉนนน.
ภกษ ท.! นางมาอสดาร ยอมตงครรภ เพอความตายของตนเอง เพอความฉบหายของมนเอง ขอนฉนใด ; ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยง เยนยอ เกดขนแลวแกพระเทวทต เพอฆาตนเอง เพอความฉบหายของตนเอง ขอนกฉนนน.
ภกษ ท.! ลาภสกการะและเสยงเยนยอ เปนอนตรายททารณแสบเผด หยาบคาย ตอการบรรลพระนพพาน อนเปนธรรมเกษมจากโยคะ ไมม
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๘๓-๔/๕๘๖-๕๙๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๖๘
ธรรมอนยงกวา ดวยอาการอยางน. เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอ ทงหลาย พงสาเหนยกใจไวดงนวา “เราทงหลาย จกไมเยอใยในลาภสกการะ และเสยงเยนยอทเกดขน, อนง ลาภสกการะและเสยงเยนยอทเกดขนแลว ตองไมมาหอหมอยทจตของเรา”. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไว อยางน แล.
พระผมพระภาคเจา ไดตรสความขอนนแลว ผสคตศาสดา ไดตรส นคมวจนะนอกวา :-
“สกการะ ยอมฆาคนชว เหมอนผลกลวยฆา ตนกลวย ผลไผฆาตนไผ ขยออฆาตนออ และสตว ทเกดในครรภฆานางมาอสดร ฉะนน” ดงน. แล.
หมวดทสาม จบ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชชมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ. ข ๒๕/๒๕/๑๖)
๖๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๔
วาดวย การทาไปตามอานาจกเลส
๑. ผไมหนนหมอนไม ๒. ผเหนแกนอน ๓. ผตองการนงงามหมงาม ๔. ผตองการกนด ๕. ผตองการอยด ๖. ภยมเพราะการระคนใกลชดสตร ๗. ภยเกดเพราะกลวอด ๘. ราคของนกบวช ๙. เมอโจรปลนชาวเมอง ๑๐. คนนอกบญช ๑๑. คนแหวกแนว ๑๒. คนทงธรรม ๑๓. คนวนทมแต “ความมด” ๑๔. ผถกตรง ๑๕. ผถกแมลงวนตอม ๑๖. ปาชาผดบ
๗๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๔
วาดวย การทาไปตามอานาจกเลส
ผไมหนนหมอนไม๑ ภกษ ท.! ในบดน เจาลจฉวทงหลาย มทอนไมเปนหมอนหนน
เปนอยอยางไมประมาท มความเพยรเขมแขง ในการฝกวชาใชศร. พระราชาแหงมคธ นามวา อชาตสตต ผเวเทหบตร ยอมหาชองทาง ทาลายลางมได หาโอกาสทาตามอาเภอพระทยแกเจาลจฉวเหลานนมได.
ภกษ ท.! แตในกาลฝายอนาคต เจาลจฉวทงหลาย จดทาตนเปน
สขมาลชาต จนมฝามอและฝาเทาออนนม. เจาลจฉวเหลานน จกสาเรจ การนอนบนทนอนอนออนนม มหมอนใหญ ๆ หนน ประทมจนกระทง พระอาทตยขน คราวนนพระราชาแหงมคธนามวา อชาตสตต ผเวเทหบตร จกไดชองทางทาลายลาง จกไดทาโอกาส ทาตามอาเภอพระทยแกเจาลจฉวเหลานน.
ภกษ ท.! ในบดน ภกษทงหลาย กมทอนไมเปนหมอนหนน
เปนอยอยางไมประมาท มความเพยรเผากเลส ในชนความเพยรทเปน
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน.ส. ๑๖/๓๑๒/๖๗๕-๖, ตรสแกภกษทงหลาย ทกฎาคาร
ศาลามหาวน ใกลเมองเวสาล. ๗๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๗๒
หลกเปนประธาน. มารผใจบาป จงหาชองทางทาลายลางมได หา โอกาสทจะทาตามอาเภอใจแกภกษทงหลายเหลานนมได.
ภกษ ท..! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ททาตนเปน สขมาลชาต จนมฝามอและฝาเทาออนนม. ภกษเหลานน จกสาเรจการนอน บนทนอนอนออนนม มหมอนใหญ ๆ หนน จนกระทงพระอาทตยขน. คราวนนเอง มารผใจบาป กจกไดชองทางทาลายลาง จกไดโอกาสทจะทา ตามอาเภอใจ แกภกษทงหลายเหลานน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยก
ใจไววา “เราทงหลาย จกใชทอนไมเปนหมอนหนน เปนอยอยางไม ประมาท มความเพยรเผากเลส ในชนความเพยรทเปนหลกประธาน” ดงนน. ภกษ.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
ผเหนแกนอน๑ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จะเขาใจเรองนกนอยางไร ? พวก
เธอเคยไดเหนไดฟงมาบางหรอ วา พระราชา ผเปนกษตรยไดรบมรธาภเษก แลว ทรงประกอบความสขในการประทม หาความสขในการเอนพระวรกาย หาความสขในการประทมหลบ ตามแตพระประสงคอยเนองนจ ยงคงทรง
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก. อ. ๒๒/๓๓๓/๒๘๘, ตรสแกภกษทงหลาย โดยปรารภ
เหตทมพระบวชใหมนอนสายจนกระทงพระอาทตยขน ทอปฏฐานศาลา ณ เชตวน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๗๓
ปกครองราชสมบตใหเปนทรกใคร ถกใจพลเมอง จนตลอดพระชนมชพ ไดอยหรอ ?
“อยางน ไมเคยไดเหนไดฟงเลย พระเจาขา” ดแลว ภกษ ท.! ขอทกลาวน แมเราเอง กไมเคยไดเหนไดฟง
อยางนนเหมอนกน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จะเขาใจเรองนกนอยางไร ? พวกเธอ
เคยไดเหนไดฟงมาบางหรอ วา ผครองรฐ กด ทายาทผสบมรดก กด เสนาบดกด นายบาน กด และหวหนาหมบาน กด ประกอบความสข ในการนอน หาความสขในการเอนกาย หาความสขในการหลบ ตามสบายใจอย เนองนจ ยงคงดารงตาแหนงนน ๆ ใหเปนทรกใคร ถกใจของ (ประชาชนทกเหลา) กระทงลกหม จนตลอดชวตไดอยหรอ ?
“อยางน ไมเคยไดเหนไดฟงเลย พระเจาขา” ดแลว ภกษ ท.! ขอทกลาวน แมเราเอง กไมเคยไดเหนไดฟง อยางนน
เหมอนกน. ภกษ ท.!พวกเธอทงหลาย จะเขาใจเรองนกนอยางไร ? พวกเธอ
เคยไดเหนไดฟงมาบางหรอวา สมณะหรอพราหมณ ทเอาแตประกอบความสข ในการนอน หาความสขในการเอนกาย หาความสขในการหลบ ตามสบายใจ อยเสมอ ๆ , ทงเปนผไมคมครองทวารในอนทรยทงหลาย, ไมรประมาณ ในการบรโภค, ไมตามประกอบธรรมเปนเครองตน, ไมเหนแจมแจงซงกศล ธรรมทงหลาย, ไมตามประกอบการทาเนอง ๆ ในโพธปกขยธรรม ทงในยามตน และยามปลาย, แลวยงจะกระทาใหแจงไดซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหา อาสวะมได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนประเสรฐยงเองในทฏฐ- ธรรมเทยว เขาถงแลวแลอย ?
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๗๔
“ขอนน กยงไมเคยไดเหนไดฟงเลย พระเจาขา” ดแลว ภกษ ท.! ขอทกลาวถงน แมเราเอง กไมเคยไดเหนไดฟง
อยางนนเหมอนกน. ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยก
ใจไววา “เราทงหลาย จกคมครองทวารในอนทรยทงหลาย, เปนผร ประมาณในการบรโภค, ตามประกอบธรรมเปนเครองตน, เปนผเหน แจมแจงซงกศลธรรมทงหลาย, และจกตามประกอบอนโยคภาวนาใน โพธปกขยธรรม ทงในยามตนและยามปลายอยเสมอ ๆ “ ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจ อยางนแล.
ผตองการนงงามหมงาม๑ ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ผตองการ
ความสวยงามในเครองนงหม (จวร), เธอทงหลาย เมอเปนเชนนนอย จกเรดรางจากการใชผาบงสกล, จกเหนหางทนอนทนงอนเปนปาและปาชฏ เงยบสงด, จกมวสมชมนมกนอยแตในยานหมบาน นคม และเมองหลวง และ จกถงอเนสนกรรม คอการแสงหาอนไมสมควรหลายแบบหลายวธ เพราะความ ตองการความสวยงามในเครองนงหมนนเปนเหต.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ ๒๒/๑๒๔/๘๐, ตรสแกภกษทงหลาย,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๗๕
ภกษ ท.!น เปนอนาคตภยขอทหนง ยงไมเกดขนในบดน แตจก เกดขนในเวลาตอไป พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพง พยายามเพอกาจดภยนนเสย.
ผตองการกนด๑
ภกษ ท.! ในการยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ผตองการ
ความเอรดอรอยในอาหาร,เธอทงหลาย เมอเปนเชนนนอย จกเรดราง จากการเทยวบณฑบาตร, จกเหนหางทนอนทนงอนเปนปาและปาชฏเงยบสงด, จกมวสมชมชนกนอยแตในยาน หมบาน นคม และเมองหลวง และจกถง อเนสนกรรม คอการแสวงหาอนไมสมควรหลายแบบหลายวธ เพราะความ ตองการความเอรดอรอยในอาหารนนเปนเหต.
ภกษ ท.!น เปน อนาคตภยขอทสอง ยงไมเกดขนในบดน แตจก
เกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพง พยายามเพอกาจดภยนนเสย.
ผตองการอยด๒ ภกษ ท.! น ในการยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ผตอง
การนอนสบาย นงสบาย, เธอทงหลาย เมอเปนเชนนนอย จกเรดรางจาก
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๔/๘๐ ๒ บาล พระพทธภาษต ป จก. อ. ๒๒/๑๒๔/๘๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๗๖
การอยปา (หรอจากการอยโคนไม), จกเหนหางทนอนทนงอนเปนปาและปาชฏ เงยบสงด, จกมวสมชมนมกนอยแตในยานหมบาน นคม และเมองหลวง และจกถงอเนสนกรรมคอการแสวงหาอนไมสมควรหลายแบบหลายวธ เพราะความ ตองการนอนสบายนงสบายนนเปนเหต.
ภกษ ท.! น เปนอนาคตภยขอทสาม ยงไมเกดขนในบดน แตจก
เกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพง พยายามเพอกาจดภยนนเสย.
ภยมเพราะการระคนใกลชดสตร๑ ภกษ ท.! น ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ทมการ
อยระคนใกลชดกบพวกภกษน สกขมานา๒ และสมณทเทส,๓ เมอ มการระคนใกลชดกนเชนนน กเปนอนหวงผลเหลานไดคอ เธอทงหลาย จกตองทนประพฤตพรหมจรรย อนเตมไปดวยอาบตทเศราหมอง หรอมฉะนน กจกตองบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๕/๘๐ ๒ สกขมานา คอ สามเณรทตองรบการอบรมพเศษกอนบวชเปนภกษณเปนเวลา ๒ ป โดย
การรกษาศล ๕ และสกขาบทขอวกาลโภชนอกหนง รวมเปน ๖ สกขาบทไมขาดตกบกพรองเลย. ๓ สมณทเทสในทน คอ สามเณร.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๗๗
ภกษ ท.!น เปน อนาคตภยขอทส ยงไมเกดขนในบดน แตจกเกดขน ในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพงพยายาม เพอกาจดภยนนเสย
ภยเกดเพราะกลวอด๑ ภกษ ท.!น ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ทมการ
อยคลกคลกบพวกคนทาการวด และสมณทเทส (สามเณร), เมอมการ อยคลกคลกนเชนนน กเปนอนหวงผลเหลานไดคอ เธอทงหลายจกขวนขวาย ทาการสะสมของกนไวบรโภคหลายอยางหลายประการ และจกทานมตอนหยาบ ในการใชเขาขดดนบาง ในการใชของพรากของสดเขยวบาง.๒
ภกษ ท.!น เปนอนาคนภยขอทหา ยงไมเกดขนในบดน แตจก เกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลวกพง พยายามเพอกาจดภยนนเสย.
ราคของนกบวช๓ ภกษ ท.! เครองเศราหมองของพระจนทรและพระอาทตย มอยสอยาง
อนเปนเหตใหพระจนทรและพระอาทตย ไมสกใส สวางไสว รงเรอง. สอยาง
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ ๒๒/๑๒๕/๘๐ ๒ คอถงกบใชเขาขดดน หรอทาลายผกหญา โดยตรง หรอโดยการใชใบเปนตน. ๓ บาล พระพทธภาษต จตกก อ ๒๑/๖๕/๕๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๗๘
อะไรบาง ? สอยางคอ เมฆ, หมอก, ผงคล, และอสรนทราห. ภกษ ท.! เครองเศราหมองของพระจนทรและพระอาทตย อนเปนเหตใหพระจนทรและ พระอาทตยไมสกใส สวางไสว รงเรอง มอยสอยางน ;
ภกษ ท.!น ฉนใดกฉนนน : เครองเศราหมองของสมณพราหมณ กม อยสอยาง อนเปนเหตใหสมณพราหมณ ไมผองใส งามสงา รงเรอง. สอยาง อะไรบาง ? สอยางคอ -
(๑) สมณพราหมณพวกหนง ดมสราเมรย ไมงดเวนจากการดม สราเมรย
(๒) สมณพราหมณพวกหนง ยงมการกระทา (อยางใดอยางหนง) อยางทคนคเขาทาตอกน๑ ไมงดเวนจากการกระทาเชนนน
(๓) สมณพราหมณพวกหนง รบทองและเงน ไมงดเวนจากการ รบทองและเงน.
(๔) สมณพราหมณพวกหนง สาเรจการเปนอยดวยการเลยง ชวตทผดวสยของสมณะ ไมงดเวนจากการเลยงชวตทผดวสย
ภกษ ท.! น เครองเศราหมองของสมณพราหมณ มอยสอยางน อนเปน เหตใหสมณพราหมณ ไมผองใส งามสงา รงเรองแล.
เมอโจรปลนชาวเมอง๒
ภกษ ท.! มหาโจรหาพวกเหลาน มอยในโลก หาไดในโลก หาพวก คออะไรบาง ? หาพวกคอ :-
๑ เพศหญงและเพศชาย จะพงทาแกกน เพอกามารมณ ระดบไหนกตาม. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาว. ว. ๑/๑๖๙/๒๓๐, ตรสแกภกษทงหลาย ทกฎาคารศาลา
ปามหาวน ใกลเมองเวสาล
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๗๙
(๑) ภกษ ท.! ความคดของมหาโจรบางพวกในกรณนมวา “เมอไรหนอ เราจกเปนผ มบรวารรอยหน ง หรอพนหน งแวดลอมเรา เท ยวไปในยานหม บาน นคม และเมองหลวง, จกไดฆาเอง หรอใชใหบรวารฆา, จกไดตดเอง หรอ ใชใหบรวารตด, จกไดเผาเอง หรอใชใหบรวารเผา” ดงน. ครนกาลตอมา มหาโจรน นม บร วารร อยหน ง หรอพนหน งแวดล อม เท ยวไปในยานหม บ าน นคม และเมองหลวง ทาการฆาเอง และใหบรวารฆา, ทาการตดเอง และให บรวารตด, ทาการเผาเอง และใหบรวารเผา. ขอนฉนใด; ภกษ ท.! ความคดขอ งภกษลามกบางรปในกรณน มวา “เมอไรหนอ เราจกเปนผม บรวารรอยหนง หรอพนหนงแวดลอมเรา เทยวจารกไปในยานหมบาน นคม และเมองหลวง, เปนทสกการะ เคารพ นบถอ บชา นอบนอม ของพวก คฤหสถและบรรพชต, เปนผรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะและคลานปจจย เภสชบรกขาร”. ดงน. ครนกาลตอมา ภกษลามกนนไดมบรวาร ร อยหน ง หรอพนหน งแวดล อมแลว เท ยวจาร ก ไปในยานหม บ าน นคม และเมองหลวง, เปนทสกการะ เคารพ นบถอ บชา นอบนอม ของพวกคฤหสถ และบรรพชต, เปนผรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจย เภสชบรกขาร ; ฉะนนเหมอนกน. ภกษ ท.! ภกษลามกน จดเปนมหาโจร พวกแรก ซงมอยในโลก หาไดในโลก
(๒) ภกษ ท.! พวกอนอก ภกษลามกบางรปในกรณน ยอมเลาเรยน ธรรมวนย ทตถาคตประกาศแลว ยกตนวารเอง (หรอนาไปหาลาภผลเพอตน). ภกษ ท.! ภกษลามกน จดเปนมหาโจกพวกทสอง ซงมอยในโลก หาได ในโลก.
(๓) ภกษ ท.! พวกอนอก, ภกษลามกบางรปในกรณน ยอมตามกาจด พรหมจารผประพฤตพรหมจรรยไดบรสทธ ดวยสงอนไมใชเรองของพรหมจรรย
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘๐
อนปราศจากมลความจรง. ภกษ ท.! ภกษลามกน จดเปนมหาโจรพวกทสาม ซงมอยในโลก หาไดในโลก.
(๔) ภกษ ท.! พวกอนอก. ภกษลามกบางรปในกรณน ยอมสงเคราะห และพดจาและเกลยกลอมพวกคฤหสถ ดวยครภณฑและครบรกขารอนเปนของสงฆ คอของปลกสรางในอาราม พนทอาราม วหาร พนทวหาร เตยง ตง ฟก หมอน หมอโลหะ อางโลหะ กะถางโลหะ กะทะโลหะ พรา ขวาน ผ ง จอบ สวาน เชอก ไมไผ หญาสาหรบมง หญาปลอง หญา ดนเหนยว ส งของท ทาดวยไม และสงของททาดวยดนเหลานน. ภกษ ท.! ภกษลามกน จดเปนมหาโจร พวกทส ซงมอยในโลก หาไดในโลก.
(๕) ภกษ ท.! ภกษพวกสดทาย จดเปนมหาโจรชนเลศในโลก พรอม ทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตว พรอมทงสมณพราหมณ เทวดา พรอมทงมนษย คอ ภกษลามก กลาวอวดอตตรมนสสธรรม อนไมจรง ไมเปนจรง. ขอนนเพราะเหตไร ? ภกษ ท.! เพราะวา เธอบรโภคกอนขาว ของชาวเมอง ดวยอาการอนเปนขโมย.
“ภกษใด แสดงตวเองซงความจรงเปนอยางหนง ใหคนอนเขาใจเปนอยางอนไป, การบรโภคปจจยดวย อาการแหงขโมยของเธอนน เปนเชนเดยวกบ นายพราน ผลอลวงดกสตวกน ฉะนน. คน เปนอนมาก ทมผากาสาวพสตรคลมคอ แตมความ เปนอยลามก ขาดการสารวม, พวกคนลามก เหลานน ตองไปเกดในนรก เพราะการกระทากรรม อนหยาบชา. มนกนกอนเหลก ซงเปรยบดวย เปลวไฟอนรอนจด ยงจะดกวา, คนทศล ไมม
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๘๑
การสารวม บรโภคกอนขาวของชาวเมอง เปนการไม เหมาะสมเลย”.
คนนอกบญช๑
ภกษ ท.! ภกษเหลาใด เปนคนหลอกลวง กระดาง พดพลาม ยกตว จองหอง ใจฟ ง เฟอ . ภกษ ท .! ภกษ เหลาน น ไม ใช “คนของเรา”
ภกษ ท.!ภกษเหลานน ไดออกไปนอกธรรมวนยนเสยแลว, และพวกภกษเหลานน ยอมไมถงความเจรญ งอกงาม ไพบลยใน ธรรมวนยนไดเลย.
คนแหวกแนว๒ ภกษ ท.! ภกษผเปนทเชอถอของมหาชนทวไป, เมอมการกระทา
สามอยางนแลว, จะไดชอวาเปน ผทามหาชนใหเสอมเสย ทามหาชน ใหหมดสข ทาไปเพอความฉบหายแกมหาชน ไมเปนประโยชนเกอกล แตเปนไปเพอความทกข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย. การกระทา สามอยางอะไรบางเลา ? สามอยาง คอ:-
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๓๓/๒๖ ๒ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๓๓/๔๕๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘๒
(๑) ทาการชกชวนมหาชนในกายกรรม๑ อนผดแนวแหงการทา ทสดทกขในพระศาสนา
(๒) ทาการชกชวนมหาชนในวจกรรม๒ อนผดแนวแหงการทา ทสดทกขในพระศาสนา
(๓) ทาการชกชวนมหาชนในการบาเพญทางจต๓ อนผดแนว แหงการทาทสดทกขในพระศาสนา
ภกษ ท.! ภกษผเปนทเชอถอของมหาชนทวไป, เมอมการกระทา สามอยางเหลาน นแลว, ไดชอวาเปนผทามหาชนใหเสอมเสย ทามหาชนให หมดสข ทาไปเพอความฉบหายแกมหาชน ไมเปนประโยชนเกอกล เปนไป เพอความทกข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย แล.
คนทงธรรม๔ ภกษ ท.! ในทศใด พวกภกษ เกดแกงแยง ทะเลาะววาท
ทมแทงกนและกนดวยหอกปากอย. ภกษ ท.! ทศนน แมแตเพยง นกถงกไมเปนทผาสกแกเราเสยแลว ไมตองกลาวถงการไปในทนน. ในกรณน เราเชอแนแกใจวา เปนเพราะภกษเหลานน ไดละทงธรรม สามอยางเสย แลวพากนมาถอ ทาใหมากในธรรมสามอยาง ธรรม
๑ กายกรรม ในทน อรรถกถา กลาวถงการชกชวนใหไหวทศ เปนตน ๒ วจกรรม ในทน อรรถกถา กลาวถงการชกชวนใหพดเขวนอกลนอกทาง เปนตน ๓ อรรถกถา กลาวถงการบอกกรรมฐานผด ๆ เปนตน ๔ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๕๕/๕๖๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๘๓
สามอยางอะไรบางเลา ทเธอละทงเสย ? สามอยางคอ :- (๑) ความตรกในการหลกออกจากความพวพนในกาม, (๒) ความตรกในการทาความไมมงราย, (๓) ความตรกในการไมทาคนอนใหลาบาก. ธรรมสามอยาง
เหลานแล ทพวกภกษนนละทงเสยแลว. กธรรมอกสามอยางอะไรบาง ทพวกภกษเหลานนพากนถอ การทาเพมพน
ใหมาก ? สามอยาง คอ:- (๑) ความตรกในทางกาม, (๒) ความตรกในทางมงราย, (๓) ความตรกทกอใหเกดความลาบากแกผอน. ธรรมสามอยาง
เหลานแล ทพวกภกษพากนถอ ทาเพมพนใหมาก ภกษ ท.!ในทศใด พวกภกษ เกดแกงแยง ทะเลาะววาท ทมแทง
กนและกนดวยหอกปากอย. ภกษ ท.! ทศนน แมแตเพยงนกถงกไมเปน ทผาสกแกเราเสยแลว ไมตองกลาวถงการไปในทนน. ในกรณน เราเชอแน แกใจวา เปนเพราะพวกภกษเหลานน ละทงธรรมสามอยางเหลาโนนเสย แลว และพากนถอ กระทาใหมากในธรรมสามอยางเหลานแทน
คนวนทมแต “ความมด”๑ ภกษ ท.! คนวนของภกษทประกอบดวยองคประกอบหกอยางเหลาน,
ยอมผานไป โดยหวงไดแตความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความ เจรญมได หากอยางอะไรบางเลา ? หกอยาง คอ :-
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก. อ. ๒๒/๔๘๓/๓๕๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘๔
(๑) ภกษในกรณนมความตองการมาจนเปนทกข เพราะไมร จกพอในเรองจวร, บณฑบาต, เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร,
(๒) เปนคนไมมศรทธา, (๓) เปนคนทศล, (๔) เปนคนเกยจคราน, (๕) เปนคนมสตฟนเฟอน, (๖) เปนคนมปญญาทบ. ภกษ ท.! คนวนของภกษทประกอบดวยองคประกอบหกอยางเหลาน,
ยอมผานไป โดยหวงไดแตความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความ เจรญมได.
ผถกตรง๑
ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม ยงละตะป
ตรงใจหาตวไมได, คนวนของบรรพชตรปนน ยอมผานไป โดยหวงได แตความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเจรญมได. ตะปตรงใจหาตว คอบรรพชตรปนนยงละไมได เปนอยางไรเลา ?
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยงสงสย เคลอบแคลง ไมปลงใจ เชอ ไมเลอมใส ในพระศาสดา. ภกษใด เปนดงกลาวน จตของภกษนน ยอมไมนอมไป เพอความเพยรเผากเลส เพยรประกอบเนอง ๆ เพยรตงหลก ตดตอเนองกน. จตของผใด ไมนอมไปตามนยทกลาวน, นนแหละ เปนตะป ตรงใจตวทหนง ทเธอนนยงละไมได.
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๑๙/๑๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๘๕
ภกษ ท.! อกอยางหนง ภกษ ยงสงสย ฯลฯ ในธรรม ภกษ ท.! อกอยางหนง ภกษ ยงสงสย ฯลฯ ในพระสงฆ
___ฯลฯ___ ภกษ ท.! อกอยางหนง ภกษ ยงสงสย ฯลฯ ในไตรสกขา
___ฯลฯ___ ภกษ ท.! อกอยางหนง ภกษเปนผครนโกรธในเพอนผประพฤต
พรหมจรรยดวยกน, ไมชอบใจ มจตอนโทสะกระทบกระทงแลว จน เกดเปนเครองตรงใจ ภกษใด เปนดงกลาวน จตของภกษนน ยอมไมนอมไป เพอความเพยรเผากเลส เพยรประกอบเนอง ๆ เพยรตงหลกตดตอเนองกน. จตของผใด ไมนอมไปตามนยทกลาวน, นนแหละ เปนผตรงตะปตวทหา ทเธอนนยงละไมได.
ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษ หรอภกษณกตาม ยงละตะป ตรงใจหาตวไมได, คนวนของบรรพชตรปนน ยอมผานไป โดยหวงไดแต ความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเจรญมได แล.
ผถกแมลงวนตอม๑
ภกษ ท.! เมอเชาน เราครองจวร ถอบาตร ไปบณฑบาตในเมอง พาราณส เราไดเหนภกษรปหนง เทยวบณฑบาตอยตามแหลงทซอขายของโคของพวก มลกขะ เปนภกษทมทาทางกระหายกาม คดสก ปลอยสต ปราศจากสปชญญะ
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๑๖/๕๖๘, ตรสแกภกษทงหลาย ทอสปตนมฤคทายวน..
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘๖
จตฟง ใจเขว ผวพรรณแหงเกรยม. ครนเหนแลว เราไดกลาวกะภกษนนวา “ภกษ! เธอยาทาตวใหเนาพอง. ตวทเนาพองสงกลนเหมอนคาวคลง แลว แมลงวนจกไมตอมไมดดนน เปนไปไมได นะภกษ !” ดงน. ภกษนน ถกเราทกอยางน กเกดความสลดขนในใจ.
ครนพระผมพระภาคเจา ตรสดงนแลว ภกษรปหนงไดทลถามขนวา “อะไรเลาพระเจาขา
ชอวา ของเนาแพง ? อะไรเลา ชอวา กลนคาวเหมน ? อะไรเลา ชอวา แมลงวน ? “อภชฌา นแหละภกษ! ชอวา ของเนาพอง, พยายาท
ชอวากลนเหมนคาว, ความคดทเปนอกศลลามก ชอวา แมลงวน. ตวท เนาพองสงกลนเหมนคาวคลงแลว แมลงวนจกไมตอมไมดด นน เปนไปไมได นะภกษ !” ดงน แล.
ปาชาผดบ๑
ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลาน เปนโทษในปาชาผดบ. หาอยาง อะไรบาง ? หาอยาง คอ ปาชาผดบเปนทไมสะอาด, มกลนเหมน, มภย เฉพาะหนา, เปนทพกอาศยของพวกมนษยทดราย, เปนททรองใหพไรรา ของคนเปนจานวนมาก, โทษหาอยางเหลาน เปนโทษในปาชาผดบ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๙๘/๒๔๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๔ วาดวยการทาไปตามอานาจกเลส ๘๗
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : โทษหาอยางเหลาน เปนโทษใน นกบวช ทเปรยบดวยปาชาผดบ. หาอยางอะไรบาง ? หาอยางคอ:-
(๑) นกบวชบางคนในบางกรณน เปนผประกอบดวยการกระทา ทางกายอนไมสะอาด, ประกอบดวยการกระทาทางวาจาอนไมสะอาด, ประกอบดวยการกระทาทางใจอนไมสะอาด. เรากลาวการทาเชนนของผนน วา เปนความไมสะอาด ดจดงปาชาผดบ ซงเปนทไมสะอาด, เรากลาว นกบวชชนดนวา เทยบกนไดกบททไมสะอาด ฉะนน.
(๒) เมอนกบวชประกอบกรรมไมสะอาดเชนนนอย, เสยง เลาลออนชวชา กระบอไป. ภกษ ท.! เรากลาวเสยงเลาลออนชวชาน ของผนน วา เปนกลนเหมน ดจดงปาชาผดบ ซงเปนทมกลนเหมน. เรากลาวนกบวชชนดน วา เทยบกนไดกบททมกลนเหมน ฉะนน.
(๓) ผประพฤตพรหมจรรยรวมกน ซงมศลเปนทรก ยอมเวน หางไกลจากคนทมกลนเหมนเชนกลาวนนเสย. ภกษ ท.! เรากลาวการ ทเพอน ๆ เวนหางไกลนของผนน วา เปนภยเฉพาะหนา ดจดงปาชาผดบ ซงเปนทมภยเฉพาะหนา. เรากลาวนกบวชชนดน วาเทยบกนไดกบททมภย เฉพาะหนา ฉะนน.
(๔) คนชวชานน ผประกอบกรรมอนไมสะอาดทงทางกาย วาจา และใจ กอยรวมกนไดแตพวกทมการกระทาเหมอน ๆ กน. ภกษ ท.! เรากลาวการทอยรวมกนไดของผนน วา เปนทพกอาศยสาหรบพวกเหลาราย น ดจดงปาชาผดบ ซงเปนทพกอาศยของพวกอมนษย ทดราย. เรากลาว นกบวชชนดน วาเทยบกนไดกบทพกอาศยสาหรบคนดราย ฉะนน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๘๘
(๕) ผประพฤตพรหมจรรยรวมกน ซงมศลเปนทรก ไดเหน นกบวชชนดนนเขาแลว กนกตาหนไดวา “พทโธเอย ! ความทกข ของพวกเรา มอยตรงท พวกเราจาตองอยรวมกบนกบวชชนดนนดวย” ดงน. ภกษ ท.! เรากลาวการอยรวมททาใหเกดทกขขนนของผนนวา เปนความรองไหพไรรา ดจดงปาชาผดบ ซงเปนททรองใหพไรราของคน เปนจานวนมาก. เรากลาวนกบวชชนดน วาเทยบกนไดกบทสาหรบเปนท รองใหพไรราของคนเปนจานวนมาก ฉะนน.
ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลาน เปนโทษในนกบวช ทเปรยบดวย ปาชาผดบ แล.
หมวดทส จบ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส ฐสสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ. ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
๘๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวด ๕
วาดวย การเปนทาสตณหา
๑. ผเหนแกอามส ๒. ไมคมคาขาวสก ๓. ขตามชาง ๔. ตดบวงนายพราน ๕. ผถกลาม ๖. หมองตายเพราะง ๗. อมตตภกข ๘. เปนโรคชอบเทยวเรอยเปอย
๙๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๕
วาดวย การเปนทาสตณหา
ผเหนแกอามส๑ ภกษ ท.! ภกษบรษทมสองชนด. สองชนดอะไรกนเลา ? สองชนดคอ
ภกษบรษททหนกในอามส แตไมหนกในพระสทธรรมหนง, ภกษ บรษทท หนกในพระสทธรรม แตไมหนกในอามสหนง.
ภกษ ท.! ภกษบรษทหนกในอามส แตไมหนกในพระสทธรรมนน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ภกษเหลาใดกลาวยกยอกนเองตอหนา คฤหสถผครองเรอนวา “ภกษรปโนน เปนอรยบคคลชนด อภโตภาควมตต,๒ รปโนน เปนอรยบคคลชนด ปญญาวมตต,๓ รปโนน เปนอรยบคคลชนด กายสกข.๔ รปโนน เปนอรยบคคลชนด ทฏฐปปตตะ,๕ รปโนน เปน
๑ บาล พระพทธภาษต ทก. อ. ๒๐/๙๓/๒๙๓. ๒ อภโตภาควมตต ผหลดพนโดยสวนสอง (สองครง) คอผไดฌานชนใดชนหนงดวย
และไดโลกตตรมรรคในชนสนอาสวะดวย. ๓ ปญญาวมตต ผสนอาสวะดวยอานาจปญญาเหนอนตตาโดยตรง. ๔ กายสกข ผมกายเสวยสขดวยนามกายมาแลวเปนเครองประจกษ คอเสขบคคล ๗
ผชมฌานสขมาแลว จงเหนทกขและบรรลมรรคผลในขนของตน ๆ. ๕ ทฏฐปปตตะ ผบรรลมรรคผลดวยอานาจพจารณา เหนอนตตาในสงขารทงหลาย ซงได
แกอรยบคคล นบตงแตผตงอยในโสดาปตตผลไปจนถงผตงอยในอรหตตมรรค, แตพอไดบรรล อรหตตผลกเปนปญญาวมตตไป.
๙๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๙๒
อรยบคคลชนด สทธาวมตต,๑ รปโนนเปนอรยบคคลชนด ธมมานสาร,๒ รปโนน เปนอรยบคคลชนด สทธานสาร,๓ รปโนน มศลมการเปนอยงดงาม, และรปโนน ทศลมการเปนอยเลวทราม” ดงนเปนตน. ภกษเหลานน ยอม ไดลาภ เพราะการกลาวยกยอกนนนเปนเหต. ครนไดลาภแลว ภกษพวกนน กพากนตดอกตดใจในรสแหงลาภ สยบอย เมาหมกอย, ไมมองเหน สวนทเปนโทษ ไมเปนผ รแจมแจงในอบายเปนเครองออกไปจากทกข ทาการบรโภคลาภนน.
ภกษ ท.! ภกษบรษทอยางนแล เราเรยกวา บรษททหนกในอามส
แตไมหนกในพระสทธรรม
ไมคมคาขาวสก๔ ภกษ ท.! ภกษในกรณน เขาไปอาศยหมบานหรอนคมแหงใดแหงหนง
อย. คฤหบดหรอบตรคฤหบดกตาม เขาไปหาภกษนนแลวนมนตฉนอาหาร ในวนรงขน. ภกษนนมความหวงในอาหารนกรบนมนต. ครนราตรลวง ไปถงเวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสเรอนคฤหบดหรอบตรคฤหบด
๑ สทธาวมตต ผหลดพนดวยศทธาหรอมศรทธาออกหนา ซงไดแกผบรรลมรรคผล ๗
ในเบองปลาย ดวยอาศยอานาจศรทธาทเกดขนในขณะพจารณาเหนอนจจง ๒ ธมมานสาร ผแลนไปตามกระแสแหงธรรม ซงไดแกผตงอยในโสดาปตตมรรค ดวย
อานาจพจารณาเหนอนตตาในสงขารทงหลาย, แตพอไดบรรลโสดาปตตผลกเปนทฏฐปปตตะไป. ๓ สทธานสาร ผแลนไปตามกระแสแหงศรทธา ซงไดแกผตงอยโสดาปตตมรรค ดวย
อานาจพจารณาเหนอนตตาในสงขารทงหลาย, แตพอไดบรรลโสดาปตตผลกเปนสทธาวมตตไป. ๔ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๕๓/๕๖๓, ตรสแกภกษทงหลาย ทพลหรณะไพรสณฑ,
เมองกสนารา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา ๙๓
ผนมนต, ถงแลวกนงบนอาสนะทเขาจดไว. คฤหบดหรอบตรคฤหบด ได เลยงดเธอดวยของเคยวของฉนอนประณต ดวยตนเอง ใหอมหนาสาราญ จนเธอบอกหาม. ความคดไดเกดขนแกภกษนนในขณะนนวา “วเศษจรง! คฤหบดหรอบตรคฤหบดน เลยงเราดวยของเคยวของฉนอนประณต ดวยตนเอง จนอมหนาสาราญถงกบเราตองบอกหาม” ดงนแลว ภกษนนยงหวงตอไปอกวา “โอหนอ ! วนพรงนเชา กขอใหคฤหบดหรอบตรคฤหบดน เลยงดเราดวย ของเคยวของฉนอนประณตอยางนอกเถด” ดงน. เธอนน ไดตดในรส อาหาร หลงในรสอาหาร สยบอยดวยความยนดในรสอาหาร, ไมมองเหนสวนท เปนโทษ ไมเปนผรแจมแจงในอบายเปนเครองออกไปจากทกข ฉนอาหารนน. ภกษนน ยอมครนคดอยดวยความครนคดในกามบาง ครนคดอยดวย ความครนคดในทางเคยดแคนบาง ครนคดอยดวยความครนคดในทาง ทาผอนใหลาบาก โดยไมรสกตวบาง ตรงทเธอนงฉนนนเอง.
ภกษ ท.! เรากลาววา “ทาน ทถวายแกภกษผเชนน หามผลมากไม” เพราะเหตไร ? เพราะวา ภกษน เปนผมวเมา แล.
ขตามชาง๑ ภกษ ท.! เรองนเคยมมาแลว : มสระใหญในทใกลปาแหงหนง.
ชางทงหลายไดอาศยหากนในสระใหญแหงนน. มนลงสสระแลว ใชงวง ถอนหวบวและรากบวขนมา แลวแกวางไปแกวงมาในนา ทาใหหมดเปอกตม แลวใสปากเคยวใหดเสยกอน จงกลนลงไป การกนอยางนของชางเหลานน
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๓๑๓/๖๗๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๙๔
ยอมทาใหเนอตวเปลงปลง มพละกาลง และไมมถงซงความตาย หรอไดรบทกข เจยนตาย เพราะขอทชางนนรจกกนนนเองเปนเหต. ภกษ ท.! สวนพวกลกชาง เลก ๆ อยากจะเอาอยางชางใหญ ๆ บาง, มนจงลงสสระบวนน ใชงวงถอนหวบว และรากบวข นมา ได ท ง ๆ ท ย ง ไม ได แกว งมาในนา มเป อกตมตดอย กเอาเขาใสปาก ไมไดเคยวใหดเสยกอน กลนลงไปแลว. การกนอยางนของ พวกลกชางเลก ๆ นน ยอมไมทาใหเนอตวเปลงปลง มพละกาลง ยงจะถงซง ความตาย หรอไดรบทกขเจยนตาย เพราะขอทลกชางเหลานนไมรจกกนนนเอง เปนเหต.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : ภกษผเถระทงหลาย ในกรณน เวลาเชา ครองจวร ถอบาตร เขาไปสยานหมบานหรอนคม เพอบณฑบาต, พวกภกษ ผเถระเหลานน ยอมกลาวธรรมอยในทนน ๆ , พวกคฤหสถผเลอมใสตอภกษ ผเถระเหลานน ยอมทาอาการแหงผเลอมใส. อนง พวกภกษผเถระนนเลา กไมตดอกตดใจ ไมสยบ ไมเมาหมก ในลาภนน ๆ ; เปนผมองเหน สวนท เปนโทษ เปนผ รแจมแจงในอบายเปนเครองออกไปจากทกข แลวจงทาการบรโภคลาภนน. การบรโภคอยางนของภกษผเถระเหลานน ยอมทาใหมรางกายสกใส มพละกาลง ไมถงซงความตาย; หรอไดรบทกข เจยนตาย, เพราะขอททานเหลานนรจกการทาการฉน นนเองเปนเหต.
ภกษ ท.! สวนพวกภกษผหยอนวย อยากจะเอาอยางพวกภกษผเถระ เหลานนบาง, เวลาเชา กครองจวร ถอบาตร เขาไปสยานหมบานหรอนคม เพอบณฑบาต. พวกเธอกกลาวธรรมอยในทนน ๆ, พวกคฤหสถผเลอมใส ตอภกษผหยอนวยเหลานน ยอมทาอาการแหงผเลอมใส, อนง พวกภกษ ผหยอนวยนนเลา กตดอกตดใจ สยบอย เมาหมกอย ในลาภนน ๆ เปนผไมมองเหนสวนทเปนโทษ ไมเปนผรแจมแจงในอบายเปนเครอง
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา ๙๕
ออกไปจากทกข ทาการบรโภคลาภนน. การบรโภคอยางนของภกษ ผเดก ๆ เหลานน ยอมไมทาใหมรางกายสกใส มพละกาลง (ชนดเดยวกบผท บรโภคเพยงเพอเปนการอนเคราะหแกการประพฤตพรหมจรรย) แตไดกลบถงซง ความตาย หรอไดรบทกขเจยนตาย เพราะขอทภกษเดก ๆ เหลานน ไมรจก การทาการฉน นนเองเปนเหต.
ภกษ ท.! เพราะฉะนนในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไววา “เราทงหลาย จกเปนผไมตดอกตดใจ ไมสยบ ไมเมาหมก ในปจจยลาภ มปรกตมองเหนสวนทเปนโทษ เปนผรแจมแจงในอบายเปนเครองออก ไปจากทกข ทาการบรโภคปจจยลาภนน ๆ ” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอ ทงหลายพงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
ตดบวงนายพราน๑ ภกษ ท.! กามคณเหลานมหาอยาง. หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ
รปทเหนดวยตา, เสยงทฟงดวยห, กลนทดมดวยจมก, รสทลมดวยลน, และ โผฏฐพพะทสมผสดวยกาย, อนเปนสงทนาปรารถนา, นารกใคร นาพอใจ, ยวนตายวนใจใหรก เปนทเขาไปตงไวซงความใคร เปนทตงแหงความกาหนด ยอมใจ. ภกษ ท.! กามคณมหาอยางเหลานแล.
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใดพวกหนง ตดอกตดใจ สยบอย
เมาหมกอยในกามคณหาอยางเหลานแลว กไมมองเหนสวนทเปนโทษ ไมเปนผร
๑ บาล พระพทธภาษต ปาสราสสตร ม.ม. ๑๒/๓๓๓/๓๒๗-๘, ตรสแกภกษทงหลาย
ทอาศรมของรมมกพราหมณ ใกลนครสาวตถ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๙๖
แจมแจงในอบายเปนเครองออกไปจากทกข ทาการบรโภคกามคณทงหานนอย สมณะหรอพราหมณพวกนน อนคนทงหลายพงเขาใจเถดวา เปนผถงความพนาศ ยอยยบ แลวแตมารผใจบาปตองการจะทาตามอาเภอใจอยางใด.
ภกษ ท.! เปรยบไดดงเนอปาทตดบวง นอนจมอยในกองบวง, เมอ
นายพรานมาถงเขา มนจะหนไปไหนไมพนเลย๑ ฉนใด; ภกษ ท.! สมณะหรอ พราหมณเหลานน กฉนนนเหมอนกน, พวกเขาพากนตดอกตดใจ สยบอย เมาหมกอยในกามคณหาอยางเหลานแลว กไมมองเหนสวนทเปนโทษ ไมเปนผรแจมแจงในอบาย เปนเครองออกไปจากทกข ทาการบรโภค กามคณทงหานนอย, เปนผทคนทงหลายพงเขาใจเถดวา จะถงความพนาศ ยอยยบ แลวแตมารผใจบาปตองการจะทาตามอาเภอใจ อยางใด.
ผถกลาม๒ ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม ยงตดเครอง
ลามทางใจหาอยางใหขาดออกไปไมไดแลว คนวนของบรรพชตรปนนยอมผานไป โดยหวงไดแตความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเจรญมได. เครอง ลามทางใจหาอยางนน เปนอยางไรเลา ?
๑ อรรถกถาใหขอเปรยบไววา สมณพราหมณ เปรยบดงเนอปา, ปจจยส เปรยบดง
บวงทนายพรานดกไวในปา, ขณะทสมณพราหมณเหลานนทาการบรโภคไมพจารณาปจจยส เปรยบ ดงขณะทเนอนอนจมอยในกองบวง, ขณะทสมณพราหมณตองทาตามประสงคของมาร เปรยบดงขณะ เมอนายพรานมาถงเขา เนอกไมรวาจะหนเอาตวรอดทางไหน.
๒ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๑๙/๑๔
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา ๙๗
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยงเปนผมความกาหนดในกามทงหลาย, ยงมความพอใจ, มความรก มความกระหาย, มความเรารอน, มความทะยาน อยากในกามทงหลาย, ภกษใด เปนดงกลาวน, จตของภกษนน ยอมไม นอมไป เพอความเพยรเปนเครองเผากเลส เพอความเพยรทาใหเนอง ๆ เพอ ความเพยรอนตดตอกน และเพอความเพยรอนเปนหลกมนคง. จตของผใด ไมนอมไปในความเพยร ดงกลาวน, นนแหละเปนเครองลมทางใจอยางทหนง ซงเธอยงตดใหขาดออกไมได
ภกษ ท.! อกอยางหนง, ภกษยงเปนผมความกาหนดในกาย--ฯลฯ-- นนแหละเปนเครองลามทางใจอยางทสอง ซงเธอยงตดใหขาดออกไมได
ภกษท.! อกอยางหนง, ภกษยงเปนผมความกาหนดในรป--ฯลฯ-- นนแหละเปนเครองลามทางใจอยางทสอง ซงเธอยงตดใหขาดออกไมได
ภกษท.! อกอยางหนง, ภกษไดฉนอาหารเตมทองตามประสงคแลว กมวหาความสขในการหลบ หาความสขในการเอนกายเลน หาความสข ในการนอนซบเซาไมอยากลกขน--ฯลฯ-- นนแหละเปนเครองลามทางใจ อยางทส ซงเธอยงตดใหขาดออกไมได
ภกษ ท.! อกอยางหนง, ภกษประพฤตพรหมจรรย โดยตงความ ปรารถนาเพอเปนเทวดาพวกใดพวกหนงวา “เราจกเปนเทวดาผมศกดาใหญ หรอเปนเทวดาผมศกดานอยชนดใดชนดหนง ดวยศลน, ดวยวตรน, ดวยตบะน, หรอดวยพรหมจรรยน” ดงน. ภกษใดเปนดงกลาวน, จตของภกษนน ยอมไมนอมไป เพอความเพยรเปนเครองเผากเลส เพอความเพยรทาใหเนอง ๆ เพอความเพยรอนตดตอกน และเพอความเพยรอนเปนหลกมนคง. จตของผใด ไมนอมไป ในความเพยร ดงกลาวน, นนแหละเปนเครองลามทางใจอยางทหา ซงเธอยงตดใหขาดออกไมได.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๙๘
ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม ยงตดเครอง ลามทางใจหาอยางใหขาดออกไมไดแลว คนวนของบรรพชตรปนน ยอมผานไป โดยหวงไดแตความเสอมในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเจรญมได. เชนเดยวกบคนวนแหงดวงจนทรเวลาขางแรม, ดวงจนทรนน โดยสกไมแจม กระจาง, โดยวงกลดกเลกแคบเขา, โดยรศมกเสอมลง, โดยขนาดกหดเลกลง ฉนใดกฉนนนแล.
หมองตายเพราะง๑
ภกษ ท.! ไมพนธใหญ ๆ ซงมเมดเลก ๆ แตอาจเตบโตมลาตนสงใหญ มธรรมดาชอบงอกขนคลมตนไมทงหลายนน มอย. บรรดาตนไมทถกมนงอก ขนคลมแลว ยอมหกเลกหกใหญ ยอมผพงไป กระทงสญสนไปเลย. ตนไม เชนวาน คอตนอะไรบางเลา ? ภกษ ท.! ตนไมเชนวานคอ ตนโพธ, ตนไทร, ตนมลกข, ตนอทมพร, ตนกจฉกะ และตนกปตถนะ๒, นแล คอไมพนธใหญ ซงมเมดเลก ๆ แตอาจเตบโตมลาตนสงใหญ มธรรมดาชอบงอกขนคลมตนไม ทงหลาย ทาบรรดาตนไมทถกมนงอกขนคลมแลว ใหหกเลกหกใหญ ใหผพง กระทงสญสนไปเลย ;
ภกษท.! ฉนใดกฉนนน ทกลบตรบางคนในโลกน ละกามทงหลาย อยางใดอยางหนงแลว ออกจากเรอน บวชเปนคนไมเกยวของดวยเรอน, นกบวช
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๑๓๕/๔๙๖-๔๙๘. ๒ ตนไมทวาน หมายถงตนไมทกชนดทเมลดของมนละเอยด จนอาจไปตดอยทตนไมอน
แลวงอกขนบนตนไมนน ๆ แลวทาลายตนไมเดมใหสญสนไป เชน ตนไทร เปนตน ทเราเหนกน อยทว ๆ ไป
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๕ วาดวยการเปนทาสตณหา ๙๙
ผนน กลบเปนคนทตองเสยหายยอยยบ หลนจากพรหมจรรย ดวยกาม ทงหลาย ชนดเดมอกนนเอง หรอดวยกามทเลวรายยงไปกวาเดม (ทตน กลบสะสมมนขน เพราะความไมรเทาถงกามของตน).
อมตตภกข๑
ภกษ ท.! มตรทเปนภกษ ทประกอบดวยลกษณะหาอยางเหลาน เปนคน ทใคร ๆ ไมควรคบ, หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ภกษนน ชอบใชใหผอนทางาน, (๒) ภกษนน ชอบกออธกรณ, (๓) ภกษนน ทาตนเปนปฏปกษตอเหลาพระเถระชนครบาอาจารย (๔) ภกษนน ชอบเทยวไกล ๆ และไมมจดหมาย, (๕) ภกษนน ไมมความสามารถในการแสดง, ในการชชวน, ในการ
ปลกปลอบ, ในการเราใหเกดความบนเทง, ดวยธรรมกถา ตามเวลา อนสมควร
ภกษ ท.! มตรทเปนภกษ ทประกอบดวยลกษณะหาอยางเหลานแล เปนคนทใคร ๆ ไมควรคบ
เปนโรคชอบเทยวเรอยเปอย๒
ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลาน เปนโทษสาหรบคนชอบเทยวไกล ๆ และ ไมมจดหมาย. หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ:-
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๙๑/๑๔๖ ๒ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๘๕/๒๒๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๐๐
(๑) เธอ ยอมไมบรรลสงทยงไมบรรล, (๒) เธอ ยอมเสอมถอยจากสงทบรรลแลว, (๓) ไมเปนผแตกฉานชาชองในบางสงบางอยางแมทบรรลแลว, (๔) เปนแตโรคททาใหชวตลาบาก, (๕) และเปนคนไรมตร. ภกษ ท.! โทษหาอยางเหลานแล เปนโทษสาหรบคนชอบเทยวไกล ๆ
และไมมจดหมาย
หมวดทหา จบ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๐๑
ผชขมทรพย
เน เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส ฐสสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนนจกทนอยได
(มหาสตสตต อปร. ม.๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย, (ปณฑตวคค ธ. ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๐๒
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๖
วาดวย การหละหลวมในธรรม
๑. นกแกว นกขนทอง ๒. ถงลม ๓. ปรยตทเปนงพษ ๔. ผทไมควรพดอภธรรม ๕. เนอแท อนตรธาน ๖. ผทาศาสนาเสอม ๗. คนไมควรเลยงโค ๘. ลกนอกคอก ๙. ผโลเล
๑๐. ภกษรองเพลง ๑๑. ผมวแตอวดฉลาด ๑๒. พระหลวงตา ๑๓. พระถกฆา ๑๔. ผหลนจากศาสนา
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๖
วาดวย การหละหลวมในธรรม
นกแกว นกขนทอง๑
ภกษ ! ภกษในกรณน ยอมเลาเรยนปรยตธรรม (นานาชนด) คอ สตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อทาน อตวตตกะ ชาตกะ อพภตธมมะ เวทลละ แตเธอไมรความหมายอนยงแหงธรรมนน ๆ ดวยปญญา. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยปรยต (นกเรยน) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
อกอยางหนง, ภกษแสดงธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมาแกคนอน
โดยพสดาร, แตเธอไมรความหมายอนยงแหงธรรมนน ๆ ดวยปญญา. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยการบญญต (นกแตง) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
อกอยางหนง, ภกษทาการสาธยายธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมา
โดยพสดาร, แตเธอไมรความหมายอนยงแหงธรรมนน ๆ ดวยปญญา. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยการสวด (นกสวด) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๐/๗๔, ตรสแกภกษรปหนงผทลถามเรองน.
๑๐๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๐๔
อกอยางหนง, ภกษคดพลานไปในธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมา, แตเธอไมรความหมายอนยงแหงธรรมนน ๆ ดวยปญญา. ภกษน เรา เรยกวา ผมากดวยการคด (นกคด) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
ถงลม๑
ภกษ ! ภกษในกรณน ยอมเลาเรยนปรยตธรรม (นานาชนด)
คอ สตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อทาน อตวตตกะ ชาตกะ อพภตธมมะ เวทลละ, เธอใชเวลาทงวนใหเปลองดวยการเรยนธรรมนน ตองเรดราง จากการหลกเรน ไมประกอบซงธรรมเปนเครองสงบใจในภายใน. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยปรยต (นกเรยน) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
อกอยางหนง, ภกษแสดงธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมาแกคนอน โดยพสดาร, เธอใชเวลาทงวนใหเปลองไปดวยการบญญตธรรมนน ตอง เรดรางจากการหลกเรน ไมประกอบซงธรรมเปนเครองสงบใจในภายใน. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยการบญญต (นกแตง) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
อกอยางหนง, ภกษทาการสาธยายธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมา โดยพสดาร, เธอใชเวลาทงวนใหเปลองไปดวยการสาธยายนน ตองเรดรางจาก การหลกเรน ไมประกอบซงธรรมเปนเครองสงบใจในภายใน. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยการสวด (นกสวด) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม.
อกอยางหนง, ภกษคดพลานไปในธรรมตามทไดฟงไดเรยนมา, เธอใชเวลาทงวนใหเปลองไปดวยการคดพลานในธรรมนน ตองเรดรางจากการ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๙๘/๗๓, ตรสแกภกษรปหนงซงทลถามเรองน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๐๕
หลกเรน ไมประกอบซงธรรมเปนเครองสงบในภายใน. ภกษน เราเรยกวา ผมากดวยการคด (นกคด) ยงมใชธรรมวหาร - ผอยดวยธรรม
ปรยตท เปนงพษ๑
ภกษ ท.! โมฆบรษบางพวกในกรณน เลาเรยนปรยตธรรม (นานาชนด) คอ สตตะ ฯลฯ เวทลละ, พวกโมฆบรษเหลานน ครนเลาเรยน ธรรมนน ๆ แลว ไมสอดสองใครครวญเนอความแหงธรรมเหลานนดวยปญญา. เมอไมสอดสองใครครวญเนอความดวยปญญา ธรรมทงหลายเหลานน ยอมไมทน ตอการเพงพสจน๒ ของโมฆบรษเหลานน; พวกโมฆบรษเหลานน เลาเรยน ธรรมดวยการเพงหาขอบกพรอง (ของธรรมหรอของลทธใดลทธหนง) และ มความคดทจะใชเปนเครองทาลายลทธใดลทธหนง เปนอานสงส. ผร ท งหลาย เลาเรยนพระปรยตธรรม เพอคณประโยชนอนใด, พวกโมฆบรษ เหลานน หาไดรบคณประโยชนอนนนแหงธรรมไม, ธรรมทงหลายเหลานน กเลยเปนธรรมทโมฆบรษเหลานนถอเอาไมด เปนไปเพอความไมเปนประโยชน เกอกล เพอทกขแกเขาเหลานนตลอดกาลนาน. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะ ความทธรรมทงหลายอนโมฆบรษเหลานนถอเอาไมดเปนเหต.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษผมความตองการใครจะไดง เทยวเสาะแสวง
งอย, บรษนน ครนเหนงตวใหญกเขาจบงนนทตวหรอทหาง, อสรพษตวนน กจะพงกลบฉกเอามอหรอแขนหรออวยวะแหงใดแหงหนงของ
๑ บาล พระพทธภาษต อลคททปมสตร ม.ม. ๑๒/๒๖๗/๒๗๘. ตรสแกภกษทงหลาย
ทเชตวน. ๒ การเพงพสจนในทน หมายถงเพงโทษ หรอเพงจบผดรวมอยดวย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๐๖
บรษนน; บรษนน กจะตายหรอไดรบทกขเจยนตาย เพราะการฉกเอาของ อสรพษนนเปนเหต. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะความทบรษนนจบงไมด (คอไมถกวธ) เปนเหต, ขอนฉนใด ;
ภกษ ท.! โมฆบรษบางพวกในกรณน กฉนนนเหมอนกน, เขา
เลาเรยนปรยตธรรม (นานาชนด) คอ สตตะ ฯลฯ เวทลละ, พวกโมฆบรษเหลานน ครนเลาเรยนธรรมนน ๆ แลว ไมสอดสองใครครวญเนอความแหงธรรมเหลานน ดวยปญญา เมอไมสอดสองใครครวญเนอความดวยปญญา ธรรมทงหลายเหลานน ยอมไมทนตอการเพงพสจนของโมฆบรษเหลานน ; โมฆบรษเหลานน เลาเรยน ธรรมดวยการเพงหาขอบกพรอง (ของธรรมหรอของลทธใดลทธหนง) และมความ คดทจะใชเปนเครองทาลายลทธใดลทธหนงเปนอานสงส. ผรทงหลาย เลาเรยน ปรยตธรรม เพอคณประโยชนอนใด, โมฆบรษเหลานน หาไดรบคณประโยชน อนนนแหงธรรมไม ; ธรรมทงหลายเหลานน กเลยเปนธรรมทโมฆบรษเหลานน ถอเอาไมด เปนไปเพอความไมเปนประโยชนเกอกล เพอทกขแกเขาเหลานน ตลอดกาลนาน. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะความทธรรมทงหลาย อนโมฆบรษ เหลานนถอเอาไมดเปนเหต แล.
ผไมควรพดอภธรรม๑
ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ซงมไดอบรมกาย มไดรบอบรมศล มไดรบอบรมจต และมไดรบอบรมปญญา ; เธอทงหลาย เมอเปน
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๒/๗๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๐๗
เ ช น น น พด ก น ถ ง เ ร อ ง อภ ธ ร ร ม ห ร อ เ ร อ ง เ ว ท ล ล ะ อย จ กพล ด อ อก ไปสแนวของมจฉาทฏฐโดยไมรสกตว. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนเอง, วนยมมลทน เพราะธรรมทมมลทน ; ธรรมมมลทน เพราะวนยมมลทน. นเปน อนาคตภย ทยงไมเกดขนในบดน แตจกเกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลาย พงสานกไว ครนไดสานกแลว กพงพยายามเพอกาจดภยนนเสย.
เนอแทอนตรธาน๑
ภกษ ท.! เรองนเคยมมาแลว : กลองศกของกษตรยพวกทสารหะ๒ เรยกวา อานกะ มอย. เมอกลองอานกะน มแผลแตก หรอล, พวก กษตรยทสารหะไดหาเนอไมอนทาเปนลม เสรมลงในรอยแตกของกลองนน (ทกคราวไป) ภกษ ท.! เมอเชอมปะเขาหลายครงหลายคราวเชนนนนานเขา กถงสมยหนง ซงเนอไมเดมของตวกลองหมดสนไป เหลออยแตเนอไม ททาเสรมเขาใหมเทานน ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย,
สตตนตะ (ตวสตรสวนทลกซง) เหลาใด ทเปนคาของตถาคต เปนขอความลก มความหมายซง เปนชนโลกตตระ วาเฉพาะดวยเรองสญญตา, เมอมผนา สตตนตะเหลานนมากลาวอย. เธอจกไมฟงดวยด จกไมเงยหฟง จกไมตงจต เพอจะรทวถง และจกไมสาคญวาเปนสงทตนควรศกษาเลาเรยน. สวน สตตนตะเหลาใด มนกกวแตงขนใหม เปนคารอยกรองประเภทกาพย
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๓๑๑/๖๗๒-๓, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน. ๒ กษตรย ทสารหะ วงษยาทพ แหงมหาภารตะ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๐๘
กลอน มอกษรสละสรวย มพยญชนะอนวจตร เปนเรองนอกแนว เปน คากลาวของสาวก, เมอมผนาสตรทนกกวแตงขนใหมเหลานนมากลาวอย, เธอจกฟงดวยด จกเงยหฟง จกตงจตเพอจะรทวถง และจกสาคญวาเปนสงทตน ควรศกษาเลาเรยนไป.
ภกษ ท.! ความอนตรธานของสตตนตะเหลานน ทเปนคาของตถาคต เปนขอความลก มความหมายซง เปนชนโลกตตระ วาเฉพาะดวยเรองสญญตา จกมไดดวยอาการอยางน แล.
ผทาศาสนาเสอม๑
ภกษ ท.! มลเหตสประการเหลาน ททาใหพระสทธรรมเลอะเลอน จนเสอมสญไป. สอยางอะไรกนเลา ? สอยางคอ:-
ภกษ ท.! พวกภกษเลาเรยนสตร อนถอกนมาผด ดวยบท พยญชนะทใชกนผด ; เมอบทและพยญชนะใชกนผดแลว แมความหมายกม นยอนคลาดเคลอน. ภกษ ท.! น มลกรณทหนง ซงทาใหพระสทธรรม เลอะเลอน จนเสอมสญไป
ภกษ ท.! อกอยางหนง, พวกภกษเปนคนวายาก ประกอบดวยเหต ททาใหเปนคนวายาก ไมอดทน ไมยอมรบคาตกเตอนโดยความเคารพหนกแนน. ภกษ ท.! นมลกรณทสอง ซงทาใหพระสทธรรมเลอะเลอน จนเสอมสญไป.
ภกษ ท.! อกอยางหนง, พวกภกษเหลาใด เปนพหสต คลองแคลวใน หลกพระพทธวจนะ ทรงธรรม ทรงวนย ทรงมาตกา (แมบท). ภกษเหลานน
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๙๗/๑๖๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๐๙
ไมไดเอาใจใสบอกสอนใจความแหงสตรทงหลายแกคนอน ๆ ; เมอทาน เหลานนลวงลบดบไป สตรทงหลาย กเลยขาดผเปนมลราก (อาจารย) ไมมทอาศย สบไป. ภกษ ท.! น มลกรณทสาม ซงทาใหพระสทธรรมเลอะเลอน จนเสอม สญไป.
ภกษ ท.! อกอยางหนง พวกภกษชนเถระ ทาการสะสมบรกขาร
ประพฤตยอหยอนในไตรสกขา มจตตาดวยอานาจแหงนวรณ ไมเหลยว แลในกจแหงวเวกธรรม ไมปรารภความเพยร เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรล สงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงในสงทยงไมทาใหแจง. ผบวชในภายหลง ไดเหนพวกเถระเหลานนทาแบบแผนเชนนนไว กถอเอาไปเปนแบบอยาง จงทา ใหเปนผทาการสะสมบรกขารบาง ประพฤตยอหยอนในไตรสกขา มจตตาดวย อานาจแหงนวรณ ไมเหลยวแลในกจแหงวเวกธรรม ไมปรารภความเพยร เพอ ถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงในสงทยงไมทาใหแจง, ตามกนสบไป. ภกษ ท.! น มลกรณทส ซงทาใหพระสทธรรมเลอะเลอน จนเสอมสญไป
ภกษ ท.! มลเหตสประการเหลานแล ททาใหพระสทธรรมเลอะเลอน จนเสอมสญไป
คนไมควรเลยงโค๑
ภกษ ท.! คนเลยงโคทประกอบดวยความบกพรอง ๑๑ อยางแลว ไม เหมาะทจะเลยงโคและทาฝงโคใหเจรญได. ความบกพรอง ๑๑ อยาง อะไร
๑ บาล พระพทธภาษต มหาโคปาลสตร. ม.ม. ๑๒/๔๑๐/๓๘๔-๕, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๑๐
กนเลา ? ๑๑ อยางคอ คนเลยงโคในกรณน เปนผไมรเรองรางกายของโค, เปนผไมฉลาดในลกษณะของโค, เปนผไมเขยไขขาง, เปนผไมปดแผล, เปนผไมสมควน, เปนผไมรจกทาทควรนาโคไป, เปนผไมรจกนาทโค ควรดม, เปนผไมรจกทางทโคควรเดน, เปนผไมฉลาดในททควรไป, เปนผรดนมโคเสยหมด ไมมสวนเหลอ, เปนผไมใหเกยรตแกโคอสภ อนเปนโคพอฝง เปนโคนาฝง ดวยการเอาใจใสเปนพเศษ, ภกษ ท.! คนเล ยง โคทประกอบดวยความบกพรอง ๑๑ อยางนแล ไมเหมาะทจะเลยงโค และทาฝงโคใหเจรญได ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : ภกษผประกอบดวยองคคณ ๑๑ ประการ
แลว ไมควรทจะถงความเจรญงอกงาม ไพบลย ในธรรมวนยน. องคคณ ๑๑ ประการอะไรกนเลา ? ๑๑ ประการคอ ภกษในกรณน เปนผไมรจกรป, เปนผไมฉลาดในลกษณะ, เปนผไมเขยไขขาง, เปนผไมปดแผล, เปนผไมสมควน, เปนผไมรจกทาทควรไป, เปนผไมรจกนาทควรดม, เปนผไมรจกทางทควรเดน, เปนผไมฉลาดในททควรไป, เปนผรด “นมโค” เสยหมด ไมมสวนเหลอ เปนผไมบชาอยางยงในภกษทงหลาย ผเปนเถระ มพรรษายกาล บวชนาน เปนบดาสงฆ เปนผนาสงฆ ดวยการบชานนพเศษ.
พวกไมรจกรป
ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกรป เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยอมไมรขดตามทเปนจรงวา “รปชนดใด
กตาม ทงหมดนนชอวารป, คอ มหาภตรปม ๔, และอปาทายรป คอรปทอาศย มหาภตรปทง ๔” ดงน ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกรป เปนอยางนแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๑๑
พวกไมฉลาดในลกษณะ ภกษ ท.! ภกษเปนผไมฉลาดในลกษณะ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยอมไมรตามทเปนจรงวา “คนพาล มอกศล-
กรรมเปนเครองหมาย, บณฑต มกศลกรรมเปนเครองหมาย” ดงนเปนตน. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมฉลาดในลกษณะ เปนอยางนแล.
พวกไมเขยไขขาง ภกษ ท.! ภกษเปนผไมเขยไขขาง เปนอยางไรกนเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไมอดกลน ไมละ ไมบรรเทา ไมทาใหสนสด
ไมทาใหหมดสน ซงความตรกเกยวดวยกาม, ความตรกเกยวดวยความมงราย, ความตรกเกยวดวยการทาความลาบากแกคนอน ทเกดขนแลว ๆ ; และไมอดกลน ไมละ ไมบรรเทา ไมทาใหสนสด ไมทาใหหมดสน ซงสงอนเปนอกศลลามก ทงหลาย ทเกดขนแลว. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมเขยไขขาง เปนอยางนแล.
พวกไมปดแผล ภกษ ท.! ภกษเปนผไมปดแผล เปนอยางไรกนเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน เหนรปดวยตา, ฟงเสยงดวยห, ดมกลนดวย
จมก, ลมรสดวยลน, ถกตองโผฏฐพพะดวยกาย, รธรรมารมณดวยใจ, แลวกม จตยดถอเอา ทงโดยลกษณะทเปนการรวบถอทงหมด และการถอเอาโดยการแยก เปนสวน ๆ . สงอนเปนอกศลลามกคออภชฌาและโทมนส จะพงไหลไปตามผท ไมสารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ เพราะการไมสารวมอนทรยใดเปนเหต. เธอ ไมปฏบตเพอปดกน อนทรยเหลานนไว, เธอไมรกษาและไมสารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ, ภกษ ท.! ภกษเปนผไมปดแผล เปนอยางนแล.
พวกไมสมควน ภกษ ท.! ภกษเปนผไมสมควน เปนอยางไรกนเลา ?
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๑๒
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไมแสดงธรรม ตามทไดฟงไดเรยนมาแลว แกคนอน โดยพสดาร. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมสมควน เปนอยางนแล
พวกไมรจกทาทควรไป ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกทาทควรไป เปนอยางไรกนเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน เมอเขาไปพวกภกษ ซงเปนพหสต คลอง
แคลวในหลกพระพทธวจนะ ทรงธรรม ทรงวนย ทรงมาตกา, กไมไตถาม ไมไลเลยงโดยทานองนวา “ทานผเจรญ ท.! พระพทธวจนะน เปนอยางไร ? ความหมายแหงพระพทธวจนะน มอยางไร ? ” ดงน ตามเวลาอนสมควร ; ทานพหสต เหลานน จงไมทาขอความทยงลลบใหเปดเผย ไมทาขอความอนลกซงใหตน และ ไมบรรเทาความสงสยในธรรมทงหลาย อนเปนทตงแหงความสงสย นานาประการ ใหแกภกษนนได. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกทาทควรไป เปนอยางนแล.
พวกไมรจกนาทควรดม ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกนาทควรดม เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน เมอธรรมวนยทตถาคตประกาศไวแลว อนผใด
ผหนงแสดงอย เธอกไมไดความรธรรม ไมไดความรอรรถ และไมไดความ ปราโมทยอนอาศยธรรม. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกนาทควรดม เปนอยางนแล.
พวกไมรจกทางทควรเดน ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกทางทควรเดน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยอมไมรชดแจงตามทเปนจรง ซง
อรยมรรคมองคแปด. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมรจกทางทควรเดน เปนอยางนแล.
พวกไมฉลาดในททควรไป ภกษ ท.! ภกษเปนผไมฉลาดในททควรไป เปนอยางไรเลา ?
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๑๓
ภกษ ท.! ภกษในกรณน ยอมไมรชดแจงตามทเปนจรง ซงสต- ปฏฐานส. ภกษ ท.! ภกษเปนผไมฉลาดในททควรไป เปนอยางนแล.
พวก รด “นมโค” เสยหมด ไมมสวนเหลอ
ภกษ ท.! ภกษเปนผรด “นมโค” เสยหมด ไมมสวนเหลอ เปน อยางไรเลา ?
ภกษ ท.! พวกคฤหบดผมศรทธา ยอมปวารณาไมขดขน แกภกษ ในพระศาสนาน ดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร. ในการทเขาปวารณาเชนนน, ภกษเปนผไมรจกประมาณในการรบปจจยส มจวร เปนตนเหลานน. ภกษ ท.! ภกษเปนผ ”รดนมโค” เสยหมด ไมมสวนเหลอ เปนอยางนแล.
พวกไมบชาผเฒา ภกษ ท.! ภกษเปนผไมบชาอยางยงในภกษทงหลาย ชนทเปนเถระ ฯลฯ
ดวยการบชาชนพเศษ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในกรณน ไมเขาไปตงไวในกายธรรม, วจกรรม และ
มโนกรรม อนประกอบดวยเมตตา ในภกษทงหลาย ผเปนเถระ มพรรษายกาล บวชนาน เปนบดาสงฆ ทงในทแจงและทลบ. ภกษ ท.! ภกษเปนผ ไมบชาอยางยงในภกษทงหลาย ชนทเปนเถระ ฯลฯ ดวยการบชาชนพเศษ เปนอยางนแล.
ภกษ ท.! ภกษ ผประกอบดวยองคคณ ๑๑ ประการเหลานแล
ทจะถงความเจรญงอกงามไพบลย ในธรรมวนยนเลย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๑๔
ลกนอกคอก๑
ภกษ ท.! เหยยวตวหนง ไดโฉบลง จบนกมลไถตวหนงไปไดโดย รวดเรว. นกมลไถกาลงถกเหยยวนาไป ไดพราราพนอยางนวา “เรานะไมเขา ลกษณะของผมบญ, เรามบญนอย, เราจงเทยวไปในวสยอนซงมใช วสยควรเทยวไป. ถาในวนน เราเทยวไปในวสยอนเปนของบดา ของตน, เหยยวตวน หาสเราไดไม” ดงน ; เหยยวจงถามวา “นแนะ นกมลไถ! ทไหนของเจาเลา ซงเปนวสยอนเปนของแหงบดาของตนเทยวไป”. นกมลไถตอบวา “ททมกอนดน ซงคนทาการไถทงไว นนแหละคอวสยเปนท ทเทยวของบดาเรา” ครงนนเหยยวผแสดงความหยงเพราะกาลงของตน ผอวดอางเพราะกาลงของตน ไดปลอยนกมลไถไปดวยคาพดวา “ไปเถอะ นกมลไถ! ถงเจาไปในทเชนนนกไมพนมอเราแน” ดงน. ครงนนนกมลไถ ไปยงททมกอนดนซงคนทาการไถทงไว แลวจงขนยนบนกอนดนใหญทาเหยยววา “ทน มาซ ทานเหยยวของเรา. ทน มาซ ทานเหยยวของเรา” ดงน. ครงนน เหยยวผแสดงความหยงเพราะกาลงของตน ผอวดอางเพราะกาลงของตน ไดหอปก ทงสองขาง แลวโฉบลงไปทนกมลไถโดยรวดเรว. ภกษ ท.! ในกาลใดแล นกมลไถรตวเสยกอนวา “เหยยวใหญตวนมาจบเราแลว” ในกาลนน นกมลไถ ตวนน กหลบเขาซอกดนเสยกอน. ภกษ ท.! ครงนนแล เหยยวตวนน เอาอกกระแทกดนตาย เพราะความเรว ณ ตรงนนเอง. ภกษ ท.! ผทเทยว ไปในวสยอนซงมใชวสยควรเทยวไปแหงตนยอมมอนเปนไป ดวยประการฉะน.
๑ บาล พระพทธภาษต. มหาวาร. ส. ๑๙/๑๙๖/๖๘๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๑๕
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย อยาไดเทยว ไปในวสยอนซงมใชวสยควรไปเทยว. เมอพวกเธอเทยวไปในวสยอนซงมใช วสยควรเทยวไป มารจกไดชองทางทาลายลาง มารจกไดโอกาสทจะทาตาม อาเภอใจแกพวกเธอ. วสยอนซงมใชวสยควรเทยวไปของภกษ คออะไรเลา ? คอ กามคณ ๕. หาอะไรกนเลา ? หาคอ รปทเหนดวยตา, เสยงทไดยนดวยห, กลนทรสกดวยจมก, รสทรสกดวยลน, และโผฏฐพพะทรสกดวยการสมผสทางกาย ซงเปนทนาปรารถนา, นารกใคร, นาชอบใจ, ทยวนตายวนใจใหรก, ทกาม เขาไปตงอาศย, ทเปนทตงแหงความกาหนดยอมใจ ; ภกษ ท.! น แล เปนวสยอน ซงมใชวสยควรเทยวไปของภกษ.
ผโลเล๑
ภกษ ท.! มลเหตแปดอยางนเลา ยอมเปนไปเพอความเสอมเสยสาหรบ ภกษ ผยงไมจบกจแหงการปฏบตเพอลถงนพพาน. มลเหตแปดอยางอะไรกนเลา ? แปดอยางคอ :-
(๑) ความเปนผพอใจในการทางานกอสราง, (๒) ความเปนผพอใจในการคย, (๓) ความเปนผพอใจในการนอน, (๔) ความเปนผพอใจในการจบกลมคลกคลกน, (๕) ความเปนผไมคมครองทวารในอนทรยทงหลาย.
๑ บาล พระพทธภาษต อฏฐก. อ. ๒๓/๓๔๓/๑๘๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๑๖
(๖) ความเปนผไมรประมาณในการกน, (๗) ความเปนผพอใจในการกระทา เพอเกดสมผสสนกสบาย
ทางกาย, (๘) ความเปนผพอในในการขยายกจใหโยกโยโอเอ เนนชา. ภกษ ท.! มลเหตแปดอยางนแล ยอมเปนไปเพอความเสอมเสย
สาหรบภกษผยงไมจบกจแหงการปฏบตเพอลถงนพพาน.
ภกษรองเพลง๑
ภกษ ท.! โทษของภกษผกลาวธรรมดวยเสยงขบอนยาว มหาอยาง เหลาน หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) แมตนเอง กกาหนดยนดในเสยงนน (๒) แมคนอน กพลอยกาหนดยนดในเสยงนน. (๓) แมพวกคฤหบด กพากนยกโทษตเตยนไดวา “พวกสมณะ
สากยบตรเหลาน กขบเพลงเหมอนพวกเราขบเพลงทเดยวนะ” ดงน, (๔) เมอภกษนนยงรสกลมหลงในกระแสเสยงนนอย สมาธก
พงทลาย. (๕) อนชนรนหลง จะถอเอาเปนแบบอยาง ภกษ ท.! โทษของภกษผกลาวธรรมดวยเสยงขบอนยาว มหาอยาง
เหลานแล.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๗๙/๒๐๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๑๗
ผมวแตอวดฉลาด๑ กสสปะ! เธอ จงกลาวสงสอนภกษ, จงแสดงธรรมกถาแกภกษ
กสสปะ ! เราหรอเธอ จะตองวากลาวสงสอนภกษ, เราหรอเธอ จะตองแสดง ธรรมกถาแกภกษ.
“ขาแตพระผมพระภาคเจาผเจรญ ! ในเวลาน ภกษทงหลายเปนคนวายากและประกอบดวย เหตททาใหวายากดวย, ไมมความอดทน, ไมยอมรบคาตกเตอนโดยเคารพ, ขาแตพระองคผเจรญ ! ในเรองน ขาพระองค ยงไดเหนภกษขอภณฑะซงเปนสทธวหารกของพระอานนทองคหนง และภกษ ชออาภชชกะ ซงเปนสทธวหารกของพระอนรทธองคหนง กลาวทาทายกนดวยเรองวชาความรวา “มาซ ภกษ! จะไดเหนกนวา ใครจกกลาวไดมากกวากน, ใครจกพดไดเพราะกวากน, ใครจกพดได นานกวาใคร’ ดงน”. พระมหากสสปะกลาวทลขน
พระผมพระภาคเจา จงรบสงใหตามตวภกษทงสองนนมาเฝา แลวไดทรงซกถามภกษ ทงสองนน, ภกษทงสองนนไดทลรบวา ไดทาการทาทายกนเชนนนจรง, จงตรสวา :
ภกษ ท.! เธอทงสองยอมเขาใจธรรมทเราแสดงแลว วาเราไดแสดงวา “ภกษ ท.! เธอทงหลาย จงพดทาทายกนดวยเรองวชาความรอยางนวา “มาซ ภกษ ! จะไดรวา ใครจะพดไดมากกวากน, ใครจะพดไดเพราะกวากน ใครจะพดไดนาน กวาใคร’ ดงน”, ดงนนหรอ ?
ภกษทงสองรปนนทลวา “หาเปนเชนนนไม พระเจาขา”. ภกษ ท.! กเมอเธอทงสอง เขาใจธรรมทเราแสดงแลว วาหาเปนอยางน
ไม, กเรองอะไรเลา โมฆบรษทงสอง รอยางไร เหนอยางไร ทงทบวชอยใน ธรรมวนยทเรากลาวดแลว จงกลาพดทาทายกนและกนดวยเรองวชาความรวา “มาซ ภกษ จะไดรวา ใครจะพดไดมากกวากน, ใครจะพดไดเพราะ กวากน, ใครจะพดไดนานกวาใคร” ดงนเลา.
ภกษทงสองไดสานกตว จงหมอบลงทพระบาทของพระผมพระภาคเจา แลวกลาวคาขอขมาโทษ วา “ขาแตพระองคผเจรญ! ความลวงเกนของขาพระองค ไดลวงเกนแลว เพราะทาตามประสาพาล
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๔๐/๒๘๓, ตรสแกทานพระมหากสสปะ ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๑๘
ประสาเขลา ประสาไมฉลาด, คอ ขอทขาพระองคทงสองไดบวชอยในธรรมวนยทพระผมพระภาคเจา กลาวไวดแลวอยางน กลบมาพดทาทายกนเสยดวยเรองวชาความร “มาซ ภกษ จะไดรวาใคร จะพดไดมากกวากน ใครจะพดไดเพราะกวากน ใครจะพดไดนานกวาใคร” ดงน ขาแตพระองค ผเจรญ ! ขอพระผมพระภาคเจา จงงดโทษโดยเปนโทษลวงเกนของขาพระองคทงสอง, เพอสงวรตอไป พระเจาขา” ดงน.
ภกษ ท.! แนแลว เธอทงหลาย ไดถงความมโทษ เพราะทาตาม ประสาพาล ประสาเขลา ประสาไมฉลาด, คอขอทเธอทงหลาย ทง ๆ ทไดมาบวช ในธรรมวนยทเรากลาวไวดแลวอยางน กลบมามวพดทาทายกนดวยเรองวชาความร วา “มาซ ภกษ ! จะไดรวา ใครจะพดไดมากกวากน, ใครจะพดไดเพราะกวากน, ใครจะพดไดนานกวาใคร” ดงน ภกษ ท.! แตเมอเธอทงหลายเหนโทษโดย ความเปนโทษ แลวทาคนเสยอยางถกระเบยบเชนน เรากจะงดโทษของพวกเธอ ทงหลายให.
ภกษ ท.! ผทเหนโทษโดยความเปนโทษแลวคนทาเสยอยางถก ระเบยบ แลวทาการสงวรระวงตอไป, อนนนยอมเปนความเจรญในวนย ของพระอรยเจา ดงน.
พระหลวงตา๑
ภกษ ท.! พระหลวงตา ทประกอบดวยองคประกอบหาอยางหาไดยาก.
หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :- ภกษ ท.! พระหลวงตาทมปญญาละเอยดออนในการรจตรารยสจจ
หาไดยาก, พระหลวงตาทเปนคนมทาทางเรยบรอยหาไดยาก,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒๑๙๐/๕๙,๖๐,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๑๙
พระหลวงตาทเปนคนสดบตรบฟงแลวจาไดมากหาไดยาก, พระหลวงตาทเปนธรรมกถกหากไดยาก, พระหลวงตาทเปนคนปฏบตเครงตามวนยหาไดยาก,
(อกสตรหนง) ภกษ ท.! พระหลวงตาทเปนคนวางายสอนงายหาไดยาก, พระหลวงตาทรบคาแนะนาไปปฏบตใหเปนอยางดหาไดยาก, พระหลวงตาทยอมรบคาตกเตอนโดยเคารพเออเฟอหาไดยาก, พระหลวงตาทเปนธรรมกถกหาไดยาก, พระหลวงตาทปฏบตเครงตามวนยหาไดยาก, ภกษ ท.! พระหลวงตา ทประอบดวยองคประกอบหาอยาง (แตละ-
หมวด) เหลานแล หาไดยาก.
พระถกฆา๑
เกส ! เรากฝกดวยวธละมนละมอมบาง ดวยวธรนแรงบาง ดวยทงสองวธ ประกอบกนบาง เชน เดยวกบทานฝกมาเหมอนกน.---ฯลฯ---
“ขาแตพระองคผเจรญ ! ถาคนผนนไมรบการฝกทง ๓ วธนน พระผมพระภาคเจา จะทรง ทาแกเขาอยางไร ? ” นายเกสนกฝกมามชอเสยงทลถาม.
เกส ! ถาคนผนน ไมรบการฝกดวยวธละมนละมอม ไมรบการฝกดวย วธรนแรง และไมรบการฝกดวยวธทงสองบวกกน เรากฆาเขาเสย เชนเดยวกบ ทานเหมอนกน.
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๕๑-๒/๑๑๑, ตรสแกนายเกสนกฝกมา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๒๐
“การฆา ไมควรแกพระผมพระภาคเจามใชหรอพระเจาขา, ไฉนจงรบสงวา “เรากฆา เขาเสย” กระนเลา ?
จรง เกส ! การฆา ไมควรแกตถาคต, แตวา คนผใด ไมรบการฝก
ดวยวธละมนละมอม ไมรบการฝกดวยวธรนแรง และไมรบการฝกดวยทงสองวธ บวกกน ตถาคตกไมน บคนผ น นว า เปนคนท พ งว ากลาวส งสอนตอไป , ท ง เพ อนพรหมจารผ ร ท งหลายกไมนบคนผ น น วาเปนคนท จะพงวากลาว สงสอนดวย. นแนะเกส ! ขอทตถาคตไมนบคนผนน วาเปนคนทจะพงวากลาว สงสอน, ทงเพอนพรหมจารผรทงหลายกไมนบคนผนน วาเปนคนทจะพงวากลาว ส งสอนดวยน น น นช อ ว า เป นการฆา เส ยอยา งสนททเด ยว ในว น ยของ พระอรยเจา.
“นน ชอวาเปนการฆาเสยอยางสนทแน พระเจาขา---” นายเกสทล.
ผหลนจากศาสนา๑
ภกษ ท.! นกบวช ทไมประกอบดวยเหตสประการแลว ยอมกลาวไดวา เปนผหลนจากธรรมวนยน. เหตสประการอะไรกนเลา ? เหตสประการคอ :-
(๑) ผทไมประกอบดวยศล อนเปนเครองไปจากขาศก๒ เรยก
ไดวา คนหลนจากธรรมวนยน
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๒/๒. ๒ เปนเครองไปจากขาศก หมายความวา เปนศลทครบถวนถกตองบรสทธ มงหมายเพอ
ออกจากทกขโดยตรง มใชศลเพอประโยชนอยางโลก ๆ หรอเพอลาภเปนตน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๖ วาดวยการหละหลวมในธรรม ๑๒๑
(๒) ผทไมประกอบดวยสมาธ อนเปนเครองไปจากขาศก เรยก ไดวา คนหลนจากธรรมวนยน,
(๓) ผทไมประกอบดวยปญญา อนเปนเครองไปจากขาศก เรยก ไดวา คนหลนจากธรรมวนยน,
(๔) ผทไมประกอบดวยวมตต อนเปนเครองไปจากขาศก เรยก ไดวา คนหลนจากธรรมวนยน,
ภกษ ท.! นกบวชทไมประกอบดวยเหตสประการเหลานแล เรยกไดวา
เปนผหลนจากธรรมวนยน.
หมวดทหก จบ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๒๓
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคณยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนกจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ.ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๒๔
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๗
วาดวย การลมคาปฏญาณ
๑. “กเปนโค” ๒. สมณะแกลบ ๓. ชอบใหหญงประคบประหงม ๔. ชอบสพหยอกกบหญง ๕. ชอบสบตาหญง ๖. ชอบฟงเสยงหญง ๗. ชอบระลกถงความหลง
เกยวกบหญง ๘. ชอบดผอนบรโภคกาม ๙. ประพฤตพรหมจรรย
เพอเปนเทพยดา ๑๐. ฉบหายเพราะคลน ๑๑. ฉบหายเพราะจระเข ๑๒. ฉบหายเพราะวงวน ๑๓. ฉบหายเพราะปลาราย
๑๔. เหนยอดออน ๆ วาเปนแกน ๑๕. หลงสะเกดแหงวาเปนแกน ๑๖. หลงเปลอกสด ๆ วาเปนแกน ๑๗. หลงกระพไมวาเปนแกน ๑๘. ไมร “ความลบ” ของขนธหา ๑๙. ไมร “ความลบ” ของ
อปาทานขนธ ๒๐. ไมร “ความลบ” ของธาตส ๒๑. ไมร “ความลบ” ของ
อนทรยหก ๒๒. ไมร “ความลบ” ของ
อนทรยหา ๒๓. ไมรปฏจจสมปบาท ไมไดเปน
สมณะ ๒๔. ไมรอรยสจจไมไดเปนสมณะ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๗
วาดวย การลมคาปฏญาณ
“ก เปนโค ! ”๑ ภกษ ท.! ลาทเดนตามฝงโคไปขางหลง ๆ แมจะรองอยวา “ก กเปนโค,
ก กเปนโค” ดงนกตามท. แตสของมนกหาเปนโคไปไดไม, เสยงของมน กหาเปนโคไปไดไม, เทาของมนกหาเปนโคไปไดไม, มนกไดแตเดนตาม ฝงโคไปขางหลง ๆ รองเอาเองวา “ก กเปนโค, ก กเปนโค” ดงน เทานน. ขอนฉนใด;
ภกษ ท.! ภกษบางรปในกรณเชนน กฉนนนเหมอนกน, คอแมจะ
เดนตามหมภกษไปขางหลง ๆ รองประกาศอยวา “ขา กเปนภกษ ขา กเปน ภกษ” ดงนกตามท, แตความใครในการประพฤตศลสกขาของเธอ ไมเหมอนของภกษทงหลาย, ความใครในการประพฤตจตตสกขาของเธอ ไมเหมอนของภกษทงหลาย, ความใครในการประพฤตปญญาสกขา ของเธอ ไมเหมอนของภกษทงหลาย, ภกษรปนน ไดเดนตามหมภกษไป ขางหลง ๆ รองประกาศเอาเองวา “ขา กเปนภกษ, ขา กเปนภกษ” ดงนเทานน.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๒๙๔/๕๒๒.
๑๒๕
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๒๖
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลายพงสาเหนยกใจ ไววา “ความใครในการประพฤตศลสกขาของเรา ตองเขมงวดเสมอ, ความใครในการประพฤตจตตสกขาของเรา ตองเขมงวดเสมอ, ความใคร ในการประพฤตปญญาสกขาของเรา ตองเขมงวดเสมอ” ดงน ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
สมณะแกลบ๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จงขบบคคลนออกไปเสย. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จงขบบคคลนออกไปเสย. จงนาบคคลนไปใหพน. ลก นอกคอก ชางทาใหลาบากใจกระไร.
ภกษ ท.! พวกนกบวชบางคน มการเดน การถอยกลบ การแลด การ
เหลยวด การคแขนคขา การเหยยดมอเหยยดเทา การทรงสงฆาฏ ถอบาตร ครองจวร เหมอน ๆ พวกภกษทดรปอน ๆ ทงหลาย ชวเวลาทภกษทงหลาย ยงไมเหนอาบตของเธอ. เมอใดภกษทงหลายเหนอาบตของเธอเขา เมอนน เขาทงหลายกรจกเธอไดวา “นเปนสมณะอนตราย, เปนสมณะแกลบ, เปนสมณะขยะมลฝอย” ดงน ครนคนทงหลายรจกเธอ วาเปนเชนนนแลว เขากเนรเทศเธอออกไปนอกหม. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะคนทงหลาย มความประสงควา “อยาใหคนชวทาลายพวกภกษทดอน ๆ ทงหลายเลย” ดงน.
๑ บาล พระพทธภาษต อฏฐก. อ. ๒๓/๑๗๐/๑๐๐, ตรสแกภกษทงหลาย ทรมฝงสระ
โบกขรณคคครา เนองจากมภกษรปหนง ถกเพอนโจทยดวยอาบตแลว แกลงปดเรองของตนไว หรอ ชวนไถลพดออกนอกเรองเสย และแสดงทาโกรธ ไมพอใจออกมาใหเหนชด.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๒๗
ภกษ ท.! เปรยบเหมอน ตนขาวผ๑ ซงออกรวงมแตแกลบ ไมม เนอในทบรโภคได เกดขนในนาขาว เตมไปหมดในฤดทานา. รากของมน ลาตนของมน ใบของมน กดเหมอน ๆ ตนขาวยวะ ๒ทงหลาย ชวเวลา ทรวงยงไมออก, เมอใด มนออกรวง เมอนน จงทราบไดวา “น เปนตนขาวผ ซงมแตแกลบ ไมมเนอในทบรโภคได” ดงน. ครนคนทงหลายทราบเชนนแลว เขากชวยกนทงถอนพรอมทงรากทงไปใหพนนาขาว. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะคนทงหลาย มความประสงควา “อยาใหตนขาวผทาลายตนขาวยวะ ทดอน ๆ เลย” ดงน ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : นกบวชบางคนในกรณน มการเดน การถอยกลบ การแลด การเหลยวด การคแขนคขา การเหยยดมอเหยยดเทา การทรงสงฆาฏ ถอบาตร ครองจวร เหมอน ๆ พวกภกษทดรปอน ๆ ทงหลาย ชวเวลาทภกษทงหลายยงไมเหนอาบตของเธอ. เมอใด ภกษทงหลายเหนอาบต ของเธอเขา เมอนน เขาทงหลายกรจกเธอไดวา “นเปนสมณะอนตราย, เปนสมณะแกลบ, เปนสมณะขยะมลฝอย” ดงน ครนคนทงหลายรจกเธอวา เปนเชนนนแลว เขากเนรเทศเธอออกไปนอกหม. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะคน ทงหลาย มความประสงควา “อยาใหคนชวทาลายพวกภกษทดอน ๆ ทงหลายเลย” ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอน กองขาวเปลอกกองใหญ ทคนทงหลายกาลงโรยกนอยกลางลม, ในขาวเปลอกเหลานน ขาวทเปนเมลดแท แขงแกรงกตกไปรวมกนอยกองหนง, สวนขาวลบทเปนแกลบ ลมกพดปลวพาไป
๑ คาวา ขาวผ ในทน ความหมายเพยงขาวทมใชขาวทประสงค แตมนมลาตนคลายขาวเทานน. ๒ ศพทวา ยวะ เปนชอขาวชนดหนง ซงมในอนเดย ไมมชอเรยกในภาษาไทย จงตอง
เรยกทบศพท, นกศกษาตะวนตก บางคนแปลวา corn บางคนแปลวา barley ลวนแตยงเปนปญหา ทงนน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๒๘
รวมเขาเปนอกกองหนง, เจาของจงเอาไมกวาด ๆ ขาวทลบนนไปทงเสย. ขอนนเพราะเหตไร ? เพราะเจาของมความประสงควา “อยาใหขาวลบทเปน แกลบมาปนกบขาวอน ๆ เลย” ดงน ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : นกบวชบางคนในกรณน มการเดน การถอยกลบ การแลด การเหลยวด การคแขนคขา การเหยยดมอเหยยดเทา การทรงสงฆาฏ ถอบาตร ครองจวร เหมอนพวกภกษทดรปอน ๆ ทงหลาย ชวเวลาทภกษทงหลายยงไมเหนอาบตของเธอ. เมอใด ภกษทงหลายเหนอาบต ของเธอเขา เมอนน เขาทงหลายกรจกเธอไดวา “นเปนสมณะอนตราย, เปน สมณะแกลบ, เปนสมณะขยะมลฝอย” ดงน. ครนคนทงหลายรจกเธอวาเปน เชนนนแลว เขากเนรเทศเธอออกไปนอกหม. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะคน ทงหลาย มความประสงควา “อยาใหคนชวทาลายพวกภกษทดอน ๆ ทงหลายเลย” ดงน.
ภกษ ท.! อนง เปรยบเหมอนบรษทตองการ ถงไมสาหรบใสนา ถอขวานทคมเขาไปในปา. เขาเคาะตนไมตาง ๆ ดวยขวาน. บรรดาตนไม ตาง ๆ เหลานน ตนไหนเปนไมเนอแขง มแกนตน ถกเคาะดวยขวาน ยอม สงเสยงหนก ๆ , สวนตนไมทผไน นาซมเขาไปแชอยได จนเกดเปอยผขนในตวเอง ถกเคาะดวยขวานเขา กสงเสยงดงกอง, บรษผนน จงตดตนไมเนอผในชนดนน ทโคน แลวตดปลายออก ควานในทาใหเกลยงเกลาอยางด ครนแลวกใชเปนถง สาหรบใสนาไดสาเรจ ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : นกบวชบางคนในกรณน มการเดน การถอยกลบ การแลด การเหลยวด การคแขนคขา การเหยยดมอเหยยดเทา การทรงสงฆาฏ ถอบาตร ครองจวร เหมอนพวกภกษท ดรปอน ๆ ทงหลาย ชวเวลาทภกษทงหลายยงไมเหนอาบตของเธอ. เมอใด ภกษทงหลายเหนอาบต ของเธอเขา เมอนน เขาทงหลายกรจกเธอไดวา “นเปนสมณะอนตราย, เปน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๒๙
สมณะแกลบ, เปนสมณะขยะมลฝอย” ดงน ครนคนทงหลายรจกเธอ วาเปน เชนนนแลว เขากเนรเทศเธอออกไปนอกหม. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะคน ทงหลายมความประสงควา “อยาใหคนชวทาลายพวกภกษทดอน ๆ ทงหลายเลย” ดงน.๑
“เพราะอยรวมกน จงรจกกนไดวา คนนมความปรารถนา ลามก มก โกรธ มกลบหล คณท าน หวด อ ตตนเสมอท า น ม คว ามร ษยา ม คว ามตระหน และโออวด.
ในทามกลางชน เขาเปนคนมวาจาหวาน ปานสมณะ ทดพด; แตในทลบคน ยอมทาส งท คนช ว ซ งมความเหน ตาทราม ไม เออเฟอระเบยบ พดจาปลนปลอน โปปด เขา ทากน ทกอยาง.
ทกคน พ งร วมมอกนกาจด เขาออกไปเสย , ทกคน พงชวยกนทงถอนบคคลท เปนดจตนขาวผนนทง, พงชวยกน ขบคนกลวงเปนโพรงไปใหพน , พงชวยกนคดเอาคนทม ใช สมณะ แตยงอวดอางตนวาเปนสมณะออกทงเสย ดจชาวนา โรยขาวเปลอกกลางลม เ พอตดเอาขาวลบออกทงเสย ฉะนน.
อนง คนเรา เมอมการอยรวมกนกบคนทสะอาดหรอคนท ไมสะอาดกตาม ตองมสตกากบอยด วยเสมอ , แตนนพง สามคคตอกน มปญญาทาทสดทกขแหงตนเถด”.
ชอบใหหญงประคบประหงม๒
พราหมณ ! มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน ปฏญาณตววาเปน พรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคามกจรงแล แตวา เขายง
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๓๐
ยนดกบการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน๓ ททาให โดยมาตคาม, เขาปลาบปลมยนดดวยการทาเชนนนจากมาตคาม.
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอยของ พรหมจรรย
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากความทกขได
ชอบสพหยอกกบหญง๔
พราหมณ ! อกอยางหนง, มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน ปฏญาณตววา เปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนกบดวยมาตคาม และไม ยนดการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน ทไดรบจากมาตคามกจรงแล แตวา เขายงพดจาซกซ เลนหวสพหยกกบดวยมาตคาม, เขาปลาบปลม ยนดดวยการทาเชนนนจากมาตคาม
๑ อปมาท ๓ น หมายเอาแตเพยงลกษณะของตนไมทแนนตน และตนไมทกลวงเปนโพรง
ดภายนอก คลายกนเทานน, ไมไดเทยบคโดยตรง เหมอนอปมาท ๑-๒ ๒ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๕๖/๔๗, ตรสแกพราหมณ ชานสโสณ ผทล
ถาม ถงขอทพระองคยงปฏญาณตน เปนพรหมจารอยหรอหาไม, ไดรบคาตอบวา “ถามใครกลาวอยาง นน ควรกลาวเจาะจงตวเรา เพราะเรานแล ประพฤตพรหมจรรย ไดบรสทธบรบรณไมขาด ไมทะล ไมดาง ไมพรอม” พราหมณจงทลถามถงความขาด ความทะล ความดาง ความพรอยของพรหมจรรย วาเปนอยางไร ตอพระองค ซงไดรบตอบดงเรองเหลาน.
๓ อจฉาทน - ปรมททน - นหาปน - สมพาหน เปนคาชดหนง ซงเปนชอของวธการอาบนา ซงประกอบดวยการทาสงทชาระของโสโครกทรางกาย, การถเหงอไคล, การนวดฟน ใหเกดกาลง กลามเนอ, ซงแพรหลายในอนเดย.
๔ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓๑/๕๖/๔๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๓๑
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอยของ พรหมจรรย.
พราหมณ ! เรากลาววาผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากความทกขได.
ชอบสบตาผหญง๑
พราหมณ ! อกอยางหนง, มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน ปฏญาณตววา เปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม, ไมยนดการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน ทไดรบจากมาตคาม, ทงไมยนดในการพดจาซกซเลนหวสพยอกกบดวยมาตคาม กจรงแล, แตวา เขายงชอบสบตาดวยตากบมาตคาม, เขาปลาบปลมยนดดวยการทาเชนนน จากมาตคาม.
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอยของ พรหมจรรย
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากทกขได.
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๕๖/๔๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๓๒
ชอบฟงเสยงผหญง๑ พราหมณ ! อกอยางหนง, มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน
ปฏญาณตววา เปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม, ไมยนดการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน ทไดรบจากมาตคาม, ไมยนดในการพดจาซกซเลนหวสพยอกกบดวยมาตคาม, ทงไมยนดในการสบตา ดวยตากบมาตคาม กจรงแล, แตวา เขายงชอบฟงเสยงของมาตคาม ท หวเราะอยกด พดจากด ขบรองอยกด รองใหอยกด ขางนอกฝากตาม นอกกาแพงกตาม, เขาปลาบปลมยนดดวยการทาเชนนนจากมาตคาม.
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของพรหมจรรย.
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยง ประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และ ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความ คบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากทกขได.
ชอบระลกถงความหลงเกยวกบหญง๒
พราหมณ ! อกอยางหนง มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน
ปฏญาณตววา เปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม,
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ ๒๓/๕๖/๔๗. ๒ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ ๒๓/๕๗/๔๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๓๓
ไมยนดการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน ทไดรบจากมาตคาม, ไม ยนดในการพดจาซกซเลนหวสพยอกกบดวยมาตคาม, ไมยนดในการสบตาดวยตา กบมาตคาม, ทงไมยนดในการฟงเสยงของมาตคาม กจรงแล แตวา เขาชอบ ตามระลกถงเรองเกา ทเคยหวเราะ เลาโลม เลนหวกบดวยมาตคาม. เขาปลาบปลมยนดดวยการทาเชนนนจากมาตคาม.
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของ พรหมจรรย.
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากทกขได.
ชอบดผอนบรโภคกาม๑
พราหมณ ! อกอยางหนง, มสมณะหรอพราหมณบางคนในโลกน
ปฏญาณตววาเปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม, ไมยนดการลบทา การขดส การนวดฟน ทไดรบจากมาตคาม, ไมยนดในการ พดจาซกซเลนหวสพยอกกบดวยมาตคาม, ไมยนดในการสบตาดวยตากบมาตคาม, ไมยนดในการฟงเสยงของมาตคาม, ทงไมชอบตามระลกถงเรองเกาทเคยหวเราะ เลาโลมเลนหวกบดวยมาตคาม กจรงแล แตวา เขาเพยงแตเหนคฤหบด หรอบตรคฤหบด ผอมเอบ เพยบพรอมดวยกามคณทงหา ไดรบการ
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๕๗/๔๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๓๔
บาเรออยดวยกามคณ, เขากปลาบปลมยนดดวยการไดเหนการกระทา เชนนน.
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอยของ พรหมจรรย
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากทกขได
ประพฤตพรหมจรรยเพอเปนเทพยดา๑
พราหมณ ! อกอยางหนง, มสมณะหรอพราหมณบางคน ในโลกน ปฏญาณตววาเปนพรหมจารโดยชอบ เขาไมเสพเมถนธรรมกบดวยมาตคาม, ไม ยนดการลบทา การขดส การอาบ การนวดฟน ทไดรบจากมาตคาม, ไมยนด ในการพดจาซกซเลนหวสพยอกกบดวยมาตคาม, ไมยนดในการสบตาดวยตากบ มาตคาม, ไมยนดในการฟงเสยงของมาตคาม, ไมขอบตามระลกถงเรองเกา ทเคยหวเราะเลาโลมเลนหวกบดวยมาตคาม, และทงไมยนดทจะเหนพวกคฤหบด หรอบตรคฤหบดผอมเอบเพยบพรอมดวยกามคณทงหา และตนพลอยนกปลมใจ กจรงแล แตวา เขาประพฤตพรหมจรรยโดยตงความปรารถนา เพอไปเปน เทพยดาพวกใดพวกหนง.
๑ บาล พระพทธภาษต สตตก. อ. ๒๓/๕๗/๔๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๓๕
พราหมณ ! นแล คอความขาด ความทะล ความดาง ความพรอย ของพรหมจรรย.
พราหมณ ! เรากลาววา ผนประพฤตพรหมจรรยไมบรสทธ ยงประกอบ ดวยการเกยวพนดวยเมถน ยอมไมพนจากความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ และความคบแคนใจ, ชอวายงไมพนจากทกขได.
ฉบหายเพราะคลน๑
ภกษ ท.! ภย อนเกดแตคลน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ คนบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอนไม
เกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงา เอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉนการทาทสด แหงกองทกขทงสนน จะมปรากฏมได” ดงน. ครนบวชแลว เพอนผประพฤต พรหมจรรยดวยกน ยอมวากลาวตกเตอนเธอวา “ทาน ! เปนพระแลว ตองกาว เดนดวยทาทางอยางน ๆ , ตองถอยกลบดวยทาทางอยางน ๆ, ตองแลด ดวยทาทางอยางน ๆ , ตองเหลยวดวยทาทางอยางน ๆ, ตองคแขน คขาดวยทาอยางน ๆ , ตองเหยยดมอเหยยดเทาดวยทาทางอยางน ๆ, ตองนงหมจบถอซงสงฆาฏ บาตร จวร ดวยทาทางอยางน ๆ” ดงน เธอนนหวนระลกไปวา “เมอกอน เราอยครองเรอน ยอมวากลาวสงสอนผอน,
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๖๕/๑๒๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๓๖
บดน พวกภกษ คราวลกคราวหลานของเรากลบมาคอยหาโอกาสวากลาวตกเตอน เรา” ดงน เธอกโกรธ แคนใจ บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหง คฤหสถ.
ภกษ ท.! ภกษชนดน เรยกวา ผกลวภยอนเกดแตคลน แลวจงบอก เลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! คาวา ภย อนเกดแตคลน เปนคาชอสาหรบเรยก ความคบแคน เพราะโกรธ.
ภกษ ท.! น เรยกวา ภย อนเกดแตคลนแล.
ฉบหายเพราะจระเข๑
ภกษ ท.! ภย อนเกดแตจระเข เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ คนบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน
ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก และความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจครอบงา เอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉนการทา ทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนบวชแลวเพอนผประพฤต พรหมจรรยดวยกน ยอมวากลาวสงสอนเธอวา “สงนทานควรเคยว สงน ไมควรเคยว, สงนทานควรบรโภค, สงนไมควรบรโภค, ทานควรเคยว กน ลม ดม แตของทควร, ไมควรเคยว กน ลม ดม ของทไมควร, ทานควรเคยว กน ลม ดม แตในกาลทควร ไมควรเคยว กน
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๖๕/๑๒๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๓๗
ลม ดม นอกกาล” ดงน เธอนน หวนระลกไปวา “เมอกอน เราอย ครองเรอน ปรารถนาสงใด กเคยว กน ลม ดม สงนน, เคยว กน ลม ดมได (ทกอยางทงทภกษนวา) ควรและไมควร, ไดทงในกาลทควร และนอกกาล, ชะรอย ทานจะหามปากของเราในของเคยวของฉนอนประณต ทคฤหบดผมศรทธานามา ถวายนอกกาลในเวลากลางวน” ดงน, เธอกโกรธ แคนใจ บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! ภกษชนดน เรยกวา ผกลวภย อนเกดแตจระเข แลวจง บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! คาวา ภย อนเกดแตจระเขน เปนคาชอสาหรบเรยก ความเปนคนเหนแกทอง.
ภกษ ท.! น เรยกวา ภย อนเกดแตจระเขแล.
ฉบหายเพราะวงวน๑
ภกษ ท.! ภย อนเกดแตวงวน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ คนบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน
ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแกและความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนบวชแลว เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปบณฑบาตในยานหมบานหรอนคม ไมรกษากาย
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๖๗/๑๒๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๓๘
ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต ไมกาหนดสต ไมสารวมอนทรย. ในทนน ๆ เธอไดเหนคฤหบดหรอบตรคฤหบด ผอมเอบ เพยบพรอมดวยกามคณ ทงหา ใหเขาบาเรออย. เธอนน กลบหวนระลกไปวา “เมอกอน เราเปน คฤหสถครองเรอน กเปนผอมเอบ เพยบพรอมดวยกามคณทงหา ใหเขาบาเรออย. ทรพยสมบตในสกลของเรากมอย และเรากอาจบรโภคทรพยสมบตพลางทาบญ พลาง, อยากระนนเลย เราบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ บรโภคทรพยสมบตพลางทาบญพลางเถด” ดงน, เธอกบอกเลกสกขา หมน กลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! ภกษชนดน เรยกวา ผกลวภย อนเกดแตวงวน แลวจง บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! คาวา ภย อนเกดแตวงวนน เปนคาชอสาหรบเรยก กามคณทงหา.
ภกษ ท.! น เรยกวา ภย อนเกดแตวงวนแล.
ฉบหายเพราะปลาราย๑
ภกษ ท.! ภย อนเกดแตปลาราย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณนคอ คนบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน
ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแกและความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๖๘/๑๒๒,
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๓๙
การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนบวชแลวเวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปบณฑบาต ในยานหมบานหรอนคม ไมรกษากาย ไมรกษาวาจา ไมรกษาจต ไมกาหนดสต ไมสารวมอนทรย. ในทนน ๆ เธอไดเหนมาตคาม (หญงชาวบาน) ทหมชวนงชว, เมอเธอเหนมาตคาม ทหมชวนงชว ราคะกเสยบแทงจตของเธอ เธอมจตถกราคะเสยบแทงแลว กบอก เลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! ภกษชนดน เรยกวา ผกลวภย อนเกดแตปลาราย แลวจง บอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ.
ภกษ ท.! คาวา ภย อนเกดแตปลารายน เปนคาชอสาหรบ เรยกมาตคาม (หญงชาวบาน).
ภกษ ท.! นเรยกวา ภย อนเกดแตปลารายแล.
เหนยอดออน ๆ วาเปนแกน๑
ภกษ ท.! ในกรณนคอ กลบตรบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนคดอยางนแลว กลบตรนน จงออกจากเรอนดวยศรทธา, ครนบวชแลวสามารถทาลาภ
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสาโรปมสตร ม.ม. ๑๒/๓๖๒/๓๔๗, ตรสแกภกษทงหลาย
ทเขาคชฌกฏ ใกลนครราชคฤห.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔๐
สกการะและเสยงเยนยอ ใหเกดขนได, เธอมใจยนดแลวมความดารเตมรอบแลวในลาภสกการะและเสยงเยนยอนน. เธอทะนงตวเพราะลาภสกการะและเสยงเยนยอนนวา “เราเปนผมลาภสกการะและเสยงเยนยอ สวนภกษอน ๆ เหลาน ตาตอยนอยศกด” ดงน. เธอนน เมาอย มวเมาอย ถงความประมาทอย เพราะลากสกการะและเสยงเยนยอนน. เมอประมาทแลว เธอกอยดวยความเปนอยทดแลว นาชง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษ ผตองการดวยแกนไม เสาะหาแกนไม
เทยวคนหาแกนไมอย จนถงตนไมใหญมแกนแลว มองขามพนแกน. มอง ขามพนกระพ, มองขามพนเปลอกสด, มองขามพนสะเกดแหงตามผวเปลอก, เดดเอาใบออนทปลายกงถอไป ดวยเขาใจวา นแกนไม, บรษมตาด เหน คนนนเขาแลว กกลาววา “ผเจรญคนน ชางไมรจกแกน, ไมรจกกระพ, ไมรจกเปลอกสด, ไมรจกสะเกดแหงตามผวเปลอก, ไมรจกใบออนทปลายกง, จรงดงวา ผเจรญคนน ตองการแกนไม เสาะหาแกนไม เทยวคนหาแกนไม จนถงตนไมใหญมแกนแลว กมองขามพนแกน, ขามพนกระพ, ขามพน เปลอกสด, ขามพนสะเกดแหงตามผวเปลอก, ไปเดดเอาใบออนทปลายกงถอไป ดวยเขาใจวา นแกนไม, สงทเขาจะตองทาดวยแกนไม จกไมสาเรจประโยชน เลย” ดงน ฉนใดกฉนนน. ภกษ ท.! เราเรยกคนบวชชนดนวา ไดถอ เอาพรหมจรรย ตรงใบออนทปลายกงของมน และเขาถงทสดของ พรหมจรรย ดวยการกระทาเพยงใหลากสกการะและเสยงเยนยอ เกดขนเทานนเอง.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๔๑
หลงสะเกดแหง วาเปนแกน๑
ภกษ ท.! ในกรณนคอ กลบตรบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนคดอยางนแลว กลบตรนน จงออกบวชจากเรอนดวยศรทธา. ครนบวชแลวสามารถทาลาภ สกการะและเสยงเยนยอใหเกดขนได เธอมใจยนดแลว ไมมความดารเตมรอบ แลว ในลาภสกการะและเสยงเยนยอนน; เธอไมทะนงตว เพราะลาภสกการะ และเสยงเยนยอนน, เธอไมเมาอย ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะ ลาภสกการะและเสยงเยนยอนน ; เมอไมประมาทแลว เธอใหความถงพรอม ดวย ศล เกดขนได, เธอมใจยนดแลว มความดารเตมรอบแลว ในความถง พรอมดวยศลนน. เธอทะนงตว เพราะความถงพรอมดวยศลนน วา “เราเปนผ มศล มกลยาณธรรม สวนภกษอน ๆ เหลานทศล มความเปนอยเลวทราม” ดงน. เธอนน เมาอย มวเมาอยถงความประมาทอย เพราะความถงพรอม ดวยศลนน, เมอประมาทแลวเธอกอยดวยความเปนอยทดแลวนาชง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษ ผตองการดวยแกนไม เสาะหาแกนไม
เทยวคนหาแกนไมอย จนถงตนไมใหญมแกนแลว มองขามพนแกน, มองขาม
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสาโรปมสตร ม. ม. ๑๒/๓๖๓/๓๔๘. สะเกดเปลอกในทนคอ
ผวเปลอกชนนอกสดของเปลอกไม ทเปนสะเกดขรขระหมเปลอกสดอย, มใชสะเกดทเกดจากการ ถากของชางไมเปนตน. คาในภาษาไทย ยงไมปรากฏวา ไดแกคาอะไร.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔๒
พนกระพ, มองขามพนเปลอกสด, ถากเอาสะเกดเปลอกตามผวเปลอกถอไป ดวยเขาใจวา นแกนไม, บรษมตาด เหนคนนนเขาแลว กกลาววา “ผเจรญคนน ชางไมรจกแกน, ไมรจกกระพ, ไมรจกเปลอกสด, ไมรจกสะเกดแหงตามผว เปลอก, ไมรจกใบออนทปลายกง. จรงดงวา ผเจรญคนนตองการแกนไม เสาะหาแกนไม เทยวคนหาแกนไม จนถงตนไมใหญมแกนแลว กมองขามพนแกน, ขามพนกระพ, ขามพนเปลอกสด, ถากเอาสะเกดแหงตามผวเปลอกถอไป ดวย เขาใจวา นแกนไม; สงทเขาจะตองทาดวยแกนไมจกไมสาเรจประโยชนเลย” ดงน, ฉนใดกฉนนน. ภกษ ท.! เราเรยกคนบวชชนดนวา ไดถอเอาพรหมจรรย ตรงสะเกดแหงตามผวเปลอกของมน และเขาถงทสดแหงพรหมจรรยได ดวยการกระทาเพยงใหความถงพรอมดวยศลเกดขนเทานนเอง.
หลงเปลอกสด ๆ วาเปนแกน๑
ภกษ ท.! ในกรณนคอ กลบตรบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนคดอยางนแลว กลบตรนนจงออกบวชจากเรอนดวยศรทธา. ครนบวชแลว สามารถ ทาลาภสกการะและเสยงเยนยอใหเกดขนได, เธอไมมใจยนด ไมมความดาร
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสาโรปมสตร ม.ม. ๑๒/๓๖๕/๓๔๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๔๓
เตมรอบแลว ในลาภสกการะและเสยงเยนยอนน. เธอทะนงตว เพราะลาภ สกการะและเสยงเยนยอนน, เธอไมเมาอย ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะลาภสกการะและเสยงเยนยอนน ; เมอไมประมาทแลว เธอใหความถงพรอม ดวยศลเกดขนได, เธอมความยนดแลวในความถงพรอมดวยศลนน แตวา หาม ความดารเตมรอบเพยงความถงพรอมดวยศลนนไม, เธอไมทะนงตวเพราะความถง พรอมดวยศลนน, เธอไมเมาอย ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะ ความถงพรอมดวยศลนน. เมอไมประมาทแลว เธอใหถงความพรอมดวย สมาธ เกดขนได. เธอมใจยนดแลว มความดารเตมรอบแลว ในความถง พรอมดวยสมาธนน. เธอทะนงตว เพราะความถงพรอมดวยสมาธนนวา “เราเปน ผมจตถงความเปนหนง ตงมนแลว สวนภกษอน ๆ เหลาน มจตฟงซาน ไมตง มนแลว” ดงน. เธอนนเมาอย มวเมาอย ถงความประมาทอย เพราะความ ถงพรอมดวยสมาธนน, เมอประมาทแลว เธอกอยดวยความเปนอยทดแลวนาชง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษ ผตองการดวยแกนไม เสาะหาแกนไม
เทยวคนหาแกนไมอย ไปจนถงตนไมใหญมแกนแลว มองขามพนแกน, มองขาม พนกระพ, ถากเอาแตเปลอกสด ๆ ถอไป, ดวยเขาใจวา นแกนไม บรษ มตาด เหนคนนนเขาแลวกกลาววา “ผเจรญคนน ชางไมรจกแกน ไมรจกกระพ, ไมรจกเปลอกสด, ไมรจกสะเกดแหงตามผวเปลอก, ไมรจกใบออนทปลายกง, จรงดงวา ผเจรญคนน ตองการแกนไม เสาะหาแกนไม เท ยวคนหาแกนไม จนถงตนไมใหญมแกนแลว กมองขามพนแกน, ขามพนกระพ, ถากเอาเปลอก สด ๆ ถอไป, ดวยเขาใจวา นแกนไม, สงทเขาจะตองทาดวยแกนไม จกไมสาเรจ ประโยชนเลย” ดงน ; ฉนใดกฉนนน. ภกษ ท.! เราเรยกคนบวชชนดนวา ไดถ อเอาพรหมจรรย ตรงเปลอกสดของมน และเขาถงท ส ดแหงพรหม - จรรย ดวยการกระทาเพยงใหความถงพรอมดวยสมาธเกดขนเทานนเอง.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔๔
หลงกระพไม วาเปนแกน๑
ภกษ ท.! ในกรณนคอ กลบตรบางคนมศรทธา ออกบวชจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอน เพราะคดเหนวา “เราถกความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ครอบงาเอาแลว เปนคนตกอยในกองทกข มทกขอยเฉพาะหนาแลว ทาไฉน การทาทสดแหงกองทกขทงสนน จะปรากฏมได” ดงน. ครนคดอยางนแลว กลบตรจงออกบวชจากเรอนดวยศรทธา. ครนบวชแลวสามารถทาลาภสกการะ และเสยงเยนยอใหเกดขนได, เธอไมมใจยนด ไมมความดารเตมรอบแลว ในลาภ สกการะและเสยงเยนยอนน. เธอไมทะนงตว เพราะลาภสกการะและเสยงเยนยอนน, เธอไมเมาอย, ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะลาภสกการะและเสยง เยนยอนน ; เมอไมประมาทแลว เธอใหความถงพรอมดวยศลเกดขนได, เธอมใจ ยนดแลว เพราะความถงพรอมดวยศลนน แตวา หามความดารเตมรอบเพยงความ ถงพรอมดวยศลนนไม, เธอไมทะนงตว เพราะความถงพรอมดวยศลนน, เธอไม เมาอย ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะความถงพรอมดวยศลนน ; เมอไมประมาทแลว เธอใหถงความพรอมดวยสมาธเกดขนได, เธอมใจยนดแลว ในความถงพรอมดวยสมาธนน. แตวา หามความดารเตมรอบเพยงความถงพรอม ดวยสมาธนนไม, เธอไมทะนงตว เพราะความถงพรอมดวยสมาธนน, เธอ ไมเมาอย ไมมวเมาอย ไมถงความประมาทอย เพราะความถงพรอมดวย สมาธนน ; เมอไมประมาทแลว เธอกทาให ญาณทสสนะ ความร เหนธรรมเกดขนได, เธอมใจยนดแลว มความดาร เตมรอบแลว ใน
๑ บาล พระพทธภาษต มหาสาโรปมสตร ม. ม. ๑๒/๓๖๘/๓๕๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๔๕
ญาณทสสนะนน. เธอทะนงตว เพราะญาณทสสนะนนวา “เราเปนผรผเหนอย สวนภกษอน ๆ เหลานไมรไมเหน” ดงน. เธอนน เมาอย มวเมาอย ถง ความประมาทอย เพราะญาณทสสนะนน, เมอประมาทแลว เธอกอยดวยความ เปนอยทดแลวนาชง
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษ ผตองการดวยแกนไม เสาะหาแกนไม เทยวคนหาแกนไมอย ไปจนถงตนไมใหญมแกนแลว มองขามพนแกนเสย, ถาก เอากระพถอไป ดวยเขาใจวา นแกนไม, บรษมตาด เหนคนนนเขาแลว กกลาววา “ผเจรญคนน ชางไมรจกแกน, ไมรจกกระพ, ไมรจกเปลอกสด, ไมรจกสะเกดแหงตามผวเปลอก, ไมรจกใบออนทปลายกง, จรงดงวา ผเจรญ คนนตองการแกนไม เสาะหาแกนไม เทยวคนหาแกนไม จนถงตนไมใหญ มแกนแลว กมองขามพนแกนเสย, ถากเอากระพถอไป ดวยเขาใจวา นแกนไม. สงทเขาจะตองทาดวยแกนไม จกไมสาเรจประโยชนเลย” ดงน ; ฉนใดกฉนนน. ภกษ ท.! เราเรยกคนบวชชนดนวา ไดถอเอาพรหมจรรย ตรงกระพของมน และถงทสดแหงพรหมจรรยดวยการกระทาเพยง ทาให ญาณทสสนะเกดขนเทานนเอง.๑
ไมร “ความลบ” ของขนธหา๒
โสณะ ! สมณะหรอพราหมณพวกใด ยอม ไมรจกลกษณะ ไมรจก
เหตเกดขน ไมรจกความดบสนท ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบ สนท แหง รป...เวทนา ...สญญา ...สงขาร. ยอมไมรจกลกษณะ
๑ หมายถง มการรเหนธรรมบางขน แตยงไมถงขนาดทาอาสวะใหสน. ๒ บาล พระพทธภาษต ขนธ. ส. ๑๗/๖๒/๑๐๑, ตรสแกโสณะคฤหบดบตร ทเวฬวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔๖
ไมรจกเหตเกดขน ไมรจกความดบสนท ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความ ดบสนท แหง วญญาณ ;
โสณะ ! สมณะหรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะ ในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณ ทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะหรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซง ประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญา อนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอยไม.
ไมร “ความลบ” ของอปทานขนธ ๑
ภกษ ท ! อปทานขนธ ๕ เหลาน คอ อปทานขนธคอรป, อปทานขนธ คอเวทนา, อปทานขนธคอสญญา, อปทานขนธคอสงขาร, อปทานขนธ คอวญญาณ.
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกรสอรอย ไมรจกโทษ และไมรจกอบายเปนเครองออกไปพน ในอปทานขนธ ๕ เหลาน ตามท เปนจรง ; ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปน สมณะในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดา พราหมณทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะหรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซง ประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญา อนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลว แลอยไม.
๑ บาล พระพทธภาษต ขนธ. ส ๑๗/๑๙๕/๒๙๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๔๗
ไมร “ความลบ” ของธาตส๑
ภกษ ท.! ธาต ๔ เหลาน คอ ธาตดน ธาตนา ธาตไฟ ธาตลม. ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกรสอรอย ไมรจกโทษ
และไมรจกอบายเครองออกไปพน ในธาต ๔ เหลาน ตามทเปนจรง, ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะในบรรดา สมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลาย กตาม กหาเปนสมณะหรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซงประโยชน แหงความเปนสมณะ หรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลวแลอยไม.
ไมร “ความลบ” ของอนทรยหก๒
ภกษ ท.! อนทรย ๖ เหลาน คอ อนทรยคอตา, อนทรยคอห, อนทรยคอจมก, อนทรยลน, อนทรยคอกาย, อนทรยคอใจ.
ภกษ ท. ! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกความเกดขน ไมรจก ความดบไป ไมรจกรสอรอย ไมรจกโทษ และไมรจกอบายเปนเครอง ออกไปพน ในอนทรย ๖ เหลาน ตามทเปนจรง ; ภกษ ท. ! สมณะ หรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะ
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๐๙/๔๑๖. ๒ บาล พระพทธภาษต. มหาวาร. ส. ๑๙/๒๗๓/๙๐๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๔๘
หรอพราหมณไปไดไม. หาไดทาใหแจงซงประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอ ประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถงแลว แลอยไม.
ไมร “ความลบ” ของอนทรยหา ๑
ภกษ ท.! อนทรย ๕ เหลาน คอ อนทรยคอศรทธา, อนทรยคอวรยะ
อนทรยคอสต, อนทรยคอสมาธ, อนทรยคอปญญา ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกความเกดขน ไมรจก
ความดบไป ไมรจกรสอรอย ไมรจกโทษ และไมรจกอบายเปนเครอง ออกไปพน ในอนทรย ๕ เหลาน ตามทเปนจรง ; ภกษ ท.! สมณะ หรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะ หรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซงประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอ ประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญอนยงเอง ในทฏฐธรรมน เขาถง แลวแลอยไม.
ไมรปฏจจสมปบาท ไมไดเปนสมณะ๒
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกชรามรณะ, ไมรจก
เหตเกดขนแหงชรามรณะ, ไมรจกความดบสนทแหงชรามรณะ, ไมรจกขอ ปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงชรามรณะ ;
๑ บาล พระพทธภาษต. มหาวาร. ส. ๑๙/๒๕๗/๘๔๘. ๒ บาล พระพทธภาษต. นทาน. ส. ๑๖/๑๗/๓๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๗ วาดวยการลมคาปฏญาณ ๑๔๙
ไมรจกชาต, ไมรจกเหตเกดขนแหงชาต, ไมรจกความดบสนทแหงชาต, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงชาต ;
ไมรจกภพ, ไมรจกเหตเกดขนแหงภพ, ไมรจกความดบสนทแหงภพ, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงภพ ;
ไมรจกอปาทาน, ไมรจกเหตเกดขนแหงอปทาน, ไมรจกความดบสนท แหงอปทาน, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงอปทาน ;
ไมรจกตณหา, ไมรจกเหตเกดขนแหงตณหา, ไมรจกความดบสนท แหงตณหา, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงตณหา ;
ไมรจกเวทนา, ไมรจกเหตเกดขนแหงเวทนา, ไมรจกความดบสนท แหงเวทนา, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงเวทนา ;
ไมรจกผสสะ, ไมรจกเหตเกดขนแหงผสสะ, ไมรจกความดบสนท แหงผสสะ, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงผสสะ ;
ไมรจกอายตนะหก, ไมรจกเหตเกดขนแหงอายตนะหก, ไมรจกความ ดบสนทแหงอายตนะหก, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหง- อายตนะหก ;
ไมรจกนามรป, ไมรจกเหตเกดขนแหงนามรป, ไมรจกความดบสนท แหงนามรป, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงนามรป ;
ไมรจกวญญาณ, ไมรจกเหตเกดขนแหงวญญาณ, ไมรจกความดบสนท แหงวญญาณ, ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงวญญาณ ;
ไมรจกสงขาร, ไมรจกเหตเกดขนแหงสงขาร, ไมรจกความดบสนท แหงสงขาร , ไมรจกขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงสงขาร ;
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะ ในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณ ทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะหรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซง
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๕๐
ประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญา อนยงเอง ในทฏธรรมน เขาถงแลวแลอยไม.
ไมรอรยสจจ ไมไดเปนสมณะ๑
ภกษ ท. ! สมณะหรอพราหมณพวกใด ไมรจกตามทเปนจรงวา ทกข
เปนเชนน ๆ, ไมรจกตามทเปนจรงวา เหตใหเกดทกขเปนเชนน ๆ, ไมรจก ตามทเปนจรงวา ความดบสนทแหงทกขเปนเชนน ๆ, ไมรจกตามทเปนจรงวา ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงทกขเปนเชนน ๆ;
ภกษ ท. ! สมณะหรอพราหมณพวกนน ทงทถกสมมตวาเปนสมณะ ในบรรดาสมณะทงหลายกตาม, ทงทถกสมมตวาเปนพราหมณในบรรดาพราหมณ ทงหลายกตาม, กหาเปนสมณะหรอพราหมณไปไดไม, หาไดทาใหแจงซง ประโยชนแหงความเปนสมณะ หรอประโยชนแหงความเปนพราหมณ ดวยปญญา อนยงเอง ในทฏธรรมน เขาถงแลวแลอยไม.
หมวดทเจด จบ
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส ๑๙/๕๔๒/๑๗๐๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนกจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ.ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
๑๕๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๘
วาดวย พษสงทางใจ
๑. ดาบทหมกอยในจวร ๒. ยาพษในโลก ๓. ผตกเหว ๔. ผเหนแตจะทะเลาะววาท ๕. มาพยศแปดจาพวก ๖. ผมความจาเปนตองคดทาลายสงฆ ๗. ผจมมดในหลมคถ ๘. สนดานกา ๙. พระรงโรค
๑๐. ผควรอยในคอกไปกอน ๑๑. ผเกยจครานตลอดเวลา ๑๒. ลงตดตง ๑๓. ลาสกเพราะตดเมา
๑๕๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๘
วาดวย พษสงทางใจ
ดาบทหมกอยในจวร๑
ภกษ ท.! มหาชนเขารจกเธอทงหลายวา “สมณะ สมณะ” ดงน, ถงเธอทงหลายเลา เมอถกเขาถามวา ทานทงหลาย เปนอะไร ? พวกเธอ ทงหลายกปฏญาณตวเองวา “เราเปนสมณะ”, ดงน
ภกษ ท.! เมอเธอทงหลาย มชอวา สมณะ และปฏญาณตวเองวา
เปนสมณะ อยอยางนแลว พวกเธอทงหลาย จะตองสาเหนยกใจวา “ขอปฏบต อนใด เปนขอปฏบตสมควรแกสมณะ เราจกปฏบตขอปฏบตอนนน. ดวยการปฏบตของเราอยางน สมญญาวาสมณะของตนกจกเปนจรง และคาปฏญาณวาสมณะของเรากจกสมจรง, อนงเลา เราบรโภคใชสอย บาตร จวร อาหารบณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขาร ของทายกเหลาใด, การบาเพญทานของทายกเหลานน กจกมผลใหญ มอานสงสใหญ และการบรรพชาของเราเอง กจกไมเปนหมนเปลา
๑ บาล พระพทธภาษต จฬอสสปรสตร ม. ม. ๑๒/๕๑๒/๑๔๗๙/๔๘๐, ตรสแกภกษทงหลาย
ทอสสปรนคมของชาวองคะ. ๑๕๓
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๕๔
แตจกมผลมกาไรแกเรา” ดงน ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยก ใจไวอยางนเถด.
ภกษ ท.! เมอภกษรปใดรปหนง มอภชฌามาก ยงละอภชฌา ไมได, มจตพยาบาท ยงละพยาบาทไมได, เปนผมกโกรธ ยงละความมกโกรธ ไมได, เปนผมกถอความโกรธ ยงละความถอโกรธไมได, เปนผลบหลคณทาน ยงละความลบหลคณทานไมได, เปนผยกตนเทยมทาน ยงละความยกตนเทยมทาน ไมได, เปนผรษยา ยงละความรษยาไมได, เปนคนตระหน ยงละความตระหน ไมได เปนคนโออวด ยงละความโออวดไมได, เปนคนมมายา ยงละความมายา ไมได, เปนคนมความปรารถนาลามก ยงละความปรารถนาลามกไมได, เปนคน มความเหนผด ยงละความเหนผดไมได;
ภกษ ท.! เพราะละกเลสมอภชฌาเปนตน ซงเปนเครองมวหมองของ สมณะ เปนโทษของสมณะ เปนนาฝาดของสมณะ เปนเหตใหสตวเกดในอบาย และมวบากอนสตวทงหลายจะตองเสวยในทคต เหลานยงละไมได ; เรากไมกลาว ภกษนนวา “เปนผปฏบตขอปฏบตสมควรแกสมณะ” ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนอาวธอนคมกลา๑ มคมสองขาง ทเขาลบ ไวอยางดแลว หมหอไวดวยผาสงฆาฏของภกษนนเอง ฉนใด ; ภกษ ท.! เรากลาวการบรรพชาของภกษนวา เปรยบกนไดกบอาวธมคมสองขางนน ฉนนน. ภกษ ท.! เราไมกลาวความเปนสมณะวา เปนสงทมได เพราะเหตสกวาการทรง สงฆาฏของผททรงสงฆาฏ ฯลฯ เปนตนเลย.
๑ บาลวา มตชนนาม อาวธชาต, อรรถกถาใหคาอธบายไวอยางยดยาว ไดใจความโดย
สรปวา เปนดาบทตขนดวยเหลกทชาระดวยวธทดทสดของสมยนน, คอ เอาผลเหลกใหนกกะเรยนกน เขาไป แลวถายออกมาหลาย ๆ ครง แลวจงนามาตเปนดาล มคมสองขาง (ทานองพระขรรค)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๕๕
ยาพษในโลก๑
ภกษ ท.! เปรยบเหมอน ถวยดมสารดมเครองดมใสอยแลวชนดหนง สมบรณดวยส กลน และรส แตวามยาพษตดอย. ครงนน มบรษผหนง ซงกาลงรอนจด มความรอนระอไปทงตว เหนดเหนอย คอแหงกระหายนา มาถงเขา. คนทงหลายบอก แกบรษนนวา “นแนะทานผเจรญ, ถวยดม สารดใบน สมบรณดวยส กลน และรส สาหรบทาน ; แตวามยาพษตดอย. ถาหากทานตองการดมกดมได, เมอทานกาลงดม จดตดใจมนดวยสของมนบาง ดวยกลนของมนบาง ดวยรสของมนบาง ; แตวา ครนดมเขาไปแลว ทานจก ถงความตาย หรอรบทกขเจยนตาย เพราะเหตนน” ดงน. บรษนนไมทนจะ พจารณาถวยดมสารดอนนน (วาจะดมอยางไรจงจะไมถกยาพษเปนตน) รบดมเอา ๆ ไมยอมวาง. บรษนน กถงความตาย หรอรบทกขเจยนตาย เพราะเหตนน ฉนใด ;
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใด ในกาลอดตกตาม, ในกาล
อนาคตกตาม, ในกาลบดนกตาม, กฉนนนเหมอนกน ; ยอมเหนสงอน เปนทรกทสนทใจในโลก โดยความเปนของเทยง, โดยความเปนสข, โดยความเปนตวตน, โดยความเปนของไมเสยบแทง, โดยความเปน ของเกษม, สมณะหรอพราหมณพวกนน ยอมทาตณหาใหเจรญ. เมอ ทาตณหาใหเจรญอย กทาอปธ ใหเจรญ. เมอทาอปธใหเจรญอย กทา ทกขใหเจรญ. เมอทาทกขใหเจรญอย สมณะหรอพราหมณพวกนน ยอมไมหลดพนจากความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๑๓๓/๒๖๐, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๕๖
ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ, เราตถาคต ยอมกลาววา “พวกเหลานน ยอมไมหลดพนจากทกข” ดง นแล.
ผตกเหว๑
ภกษ ท.! สมณะหรอพราหมณพวกใดกตาม ยงไมรตามทเปนจรงวาทกข เปนเชนน ๆ , เหตใหเกดทกข เปนเชนน ๆ , ความดบสนทแหงทกข เปน เชนน ๆ , ขอปฏบตเครองใหถงความดบสนทแหงทกข เปนเชนน ๆ ; สมณะ หรอพราหมณพวกนน ยอมยนดอยางยงในเหตปจจยเครองปรงแตงชนดทเปนไป เพอความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ; เขายนดในเหตปจจยเครองปรงแตงชนดนน ๆ แลว ยอมกอสรางเหตปจจยเครองปรงแตงชนดทเปนไปเพอความเกดเปนตน นน ๆ . ครนเขากอสรางเหตปจจยนน ๆ แลว เขากตกลงไปในเหวแหงความเกด บาง, ในเหวแหงความแกบาง, ในเหวแหงความตายบาง, ในเหวแหงความ โศกบาง, ในเหวแหงความราไรราพนบาง, ในเหวแหงความทกขกายบาง, ในเหวแหงความทกขใจบาง, ในเหวแหงความคบแคนใจบาง. อยนนเอง. สมณะหรอพราหมณพวกนน ยอมไมหลดพนจากความเกด ความแก ความตาย ความโศก ความราไรราพน ความทกขกาย ความทกขใจ ความคบแคนใจ ; เราตถาคตยอมกลาววา “พวกเหลานน ยอมไมหลดพนจากทกข” ดงน แล.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๕๖๐/๑๗๒๙, ตรสแกภกษทงหลาย ทเขาคชฌกฏ
นครราชคฤห.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๕๗
ผเหนแตจะทะเลาะววาท๑ ภกษ ท.! พอท พวกเธอทงหลาย อยาหมายมนกนเลย, อยาทะเลาะกนเลย,
อยาโตเถยงกนเลย อยาววาทกนเลย (ดงนถง ๒-๓ ครง). เมอตรสอยางนแลว มภกษบางรปทลขนวา “ขาแตพระผมพระภาคเจา
ผเปนธรรมสาม ! ขอพระองคจงหยดไวเถด พระเจาขา ! ขอจงทรง ขวนขวายนอยเถด พระเจาขา ! ขาแตพระผมพระภาคเจา ! ขอจงทรงประกอบ ในสขวหารในทฏฐธรรม อยเถด พระเจาขา ! พวกขาพระองคทงหลายจกทา ใหเหนดาเหนแดงกน ดวยการหมายมนกน ดวยการทะเลาะกน ดวยการ โตเถยงกน ดวยการววาทกน อนนเอง” ดงน.
กาลนนแล ในเวลาเชา พระผมพระภาคเจา ทรงครองจวร ถอบาตร เสดจเขาไปสเมองโกสมพ เพอบณฑบาต. ครนทรงเทยวบณฑบาตในเมอง โกสมพแลว ภายหลงภตตกาล กลบจากบณฑบาตแลว ทรงเกบบรกขารขน มาถอไว แลวประทบยน ตรสคาถานวา :-
“คนไพร ๆ ดวยกน สงเสยงเอดตะโค แตหามคนไหน สาคญตววา เปนพาลไม. เมอหมแตกกน กหาไดม ใคร ร สกเปนอยางอนใหดขนไปกวานนไดไม.
พวกบณฑตลมตว สมครทจะพดตามทางทตนปรารถนา จะพดอยางไร กพดพลามไปอยางนน หาไดนาพาถงก เลส ทเปนเหตแหงการทะเลาะกนไม.”
๑ บาล พระพทธภาษต อปกกเลสสตร อปร. ม. ๑๔/๒๙๕/๔๔๐, ตรสแกภกษทงหลาย
ผทมแทงกนดวยหอกคอปาก จนภกษรปหนง ทลขอรองใหพระผมพระภาคเจาเสดจไประงบเหต ณ ท โฆสตาราม เมองโกสมพ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๕๘
พวกใด ยงผกใจเจบอยวา “ผนนไดดาเรา ไดทารายเรา ไดเอาชนะเรา ไดลกทรพยของเรา”; เวรของพวกนน ยอม ระงบไมลง.
พวกใด ไมผกใจเจบ “ผนนไดดาเรา ไดทารายเรา ไดเอาชนะเรา ไดลกทรพยของเรา”; เวรของพวกน นย อม ระง บ ได .
ในยคไหนกตาม เวรทงหลาย ไมเคยระงบไดดวยการ ผกเวรเลย, แตระงบไดดวยไมมการผกเวร. ธ ร รมน เ ป น ขอ ง เ ก า ท ใ ช ไ ด ต ลอดกาล.
คนพวกอน ไมรสกวา “พวกเราจะแหลกลาญกเพราะ เหตน, พวกใด สานกตวไดในเหตทมนน ความมงรายกน ยอมระงบได เพราะความรสกนน.
ความกลมเกลยวเปนนาหนงใจเดยวกน (ในการทาตาม กเลส) ยงมไดแมแกพวกคนกกขละเหลานน ทปลน เม อ ง หกแขงขาชาวบาน ฆาฟนผคน แลวตอนมา โค และขนเอา ทรพย ไป ; แลวทาไมจะมแกพวกเธอไมไดเลา ?
ถาหากไมไดสหายทพาตวรอด เปนปราชญ ทมความ เปนอยด เปนเพอนรวมทางแลวไซร กจงทาตวให เหมอน พระราชาทละแควนซงพชตไดแลวไปเสย แลวเ ท ย ว ไ ป คนเดยว ดจชางมาตงคะ เทยวไปในปาตวเดยว ฉะนน.
การเทยวไปคนเดยวดกวา เพราะไมมความเปนสหาย กนไดกบคนพาล พงเทยวไปคนเดยว และไมทา บ าป . เปนคนมกนอย ดจชางมาตงคะ เปนสตวมกนอย เท ย ว ไป ในป า ฉะน น . ”
ดงนแลว ไดเสดจไปยง พาลกโลณการคาม.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๕๙
มาพยศแปดจาพวก๑
ภกษ ท.! เราจกแสดงมาพยศแปดจาพวก และโทษแหงมาพยศแปด จาพวกนนดวย ; เราจกแสดงบรษพยศแปดจาพวก และโทษแหงบรษพยศ แปดจาพวกนนดวย, พวกเธอทงหลาย จงฟงในขอนน :-
มาทงรถ
ภกษ ท.! มาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว กลบถอยหลงสลดรถใหหลดจากตน. มาพยศ บางตว เปนไดถงเพยงน. น เปนโทษแหงมาพยศขอแรก.
ภกษ ท.! ในอปมาน พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต
ภกษรปนนถกภกษทงหลายโจท ดวยอาบตอย ยอมอาพรางอาบตไววา “ขาพเจา ระลกไมได, ยงระลกไมได” ดงน. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏก “จงไป” ดงนแลว กลบถอยหลง สลดรถใหหลด จากตน. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอแรก.
มาหกไมรถ
ภกษ ท.! มาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงน แลว ยอมหกหลง กระแทกธป หกไมตรทณฑ มาพยศ บางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงมาพยศขอทสอง.
๑ บาล พระพทธภาษต อฏฐก. อ. ๒๓/๑๙๔/๑๐๔, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖๐
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนน ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กลบโตแยงวา “ประโยชนอะไรดวยคาพด ของทาน ซงเปนคนพาลคนเขลา คนอยางทานหรอรจกสงทควรพด” ดงน. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนนถกนายสารภเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงน แลว ยอมหกหลง กระแทกธป หกไมตทณฑ. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวช นวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนไดถง เพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอทสอง.
มาเตะงอนรถ
ภกษ ท.! มาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว ยอมยกขาดดขนไปทางงอนรถ แลวเตะ แลวถบ งอนรถ. มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงมาพยศขอทสาม.
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนนถก ภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กลบยกเอาอาบตใหแกโจทเสยเองวา “ทานนะส ตองอาบตชอน ทานจงทาคนเปนคนแรกเสยกอนเถด” ดงน. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนนถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว ยอม ยกขาดดขนไปทางงอนรถ แลวเตะ แลวถบงอนรถ. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวช นวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอทสาม.
มาหงายรถ
ภกษ ท.! มาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว ยอมเดนใหผดทาง ทาใหรถตะแคงหงาย. ภกษ ท.! มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงมาพยศขอทส.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๖๑
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนน ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กลบเอาเรองอนมาพดกลบเกลอนเสย นาเอา เรองนอกเรองมาพดแทน แสดงทาโกรธ ประทษราย อาการนอยใจใหปรากฏ, ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว ยอมเดนใหผดทาง ทาใหรถตะแคงหงาย ภกษ ท.! เรากลาว นกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนได ถงเพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอทส.
มาทาลายรถ
ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว ยอมกระโดดจนสดตวสดเทา. มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, นเปนโทษแหงมาพยศขอทหา.
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนน
ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กลบโคลงกาย ไกวแขน พดในทามกลางสงฆ. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว ยอมกระโดจนสดตวสดเทา. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนไดถงเพยงน. น เปนโทษแหงบรษพยศขอทหา.
มากดสายบงเหยน
ภกษ ท.! เมอมาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว กไมแยแสตอปฏก กลบกดสายบงเหยน วงเตลด ไปตามปรารถนาของมน. มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหง มาพยศขอทหก.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖๒
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทยภกษรปหนงดายอาบต ภกษรปนน ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กไมใยดตอสงฆ ไมเออเฟอตอโจทก หลก ไปทง ๆ ทตนยงมอาบตตดตวอย. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว กไมแยแสตอปฏก กลบกด สายบงเหยน วงเตลดไปตามปรารถนาของมน ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน ภกษ ท.! นกบวชบางคนเปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอทหก.
มายนนง
ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว กไมยอมกาวเดนหนา ไมยอมถอยกลบหลง ยนนงอยราวกบหลกทปกไวในทนน ฉะนน. มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงมาพยศขอทเจด.
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนน ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กไมยอมกลาววาตนตองอาบต หรอไมตอง อาบต. ภกษรปนน ยอมทาใหสงฆลาบากดวยความเปนผนงไมยอมพดของเธอ. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว กไมยอมกาวเดนหนาไมยอมถอยกลบหลง ยนนงอยราวกบหลกทปกไว ในทนน ฉะนน. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท! นกบวชบางคน เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหง บรษพยศขอทเจด.
มาหมอบ
ภกษ ท.! มาพยศบางตวในกรณน ถกนายสารถเตอนดวยการลงปฏก
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๖๓
เพอใหรวา “จงไป” ดงนแลว มนกลบคกเทาหนา คกเทาหลง หมอบทบ เทาทงส ในทนนเอง. มาพยศบางตว เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงมาพยศ ขอทแปด.
ภกษ ท.! พวกภกษทงหลายโจทยภกษรปหนงดวยอาบต ภกษรปนน ถกภกษทงหลายโจทดวยอาบตอย กลบกลาวเสยอยางนวา “ทาไมหนอ, พวกผม อายทงหลาย ชอบพาลหาเหตใสตวเราหนกไปนก, บดน เราขอเวลา พอเรา ไดบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถเสยกอนเทานน” ดงนแลว ตอมา ภกษนนกบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถ แลวยงแถม เยาะเยยใหวา “ทน พวกทานผมอายทงหลายจงพอใจกนเถด” ดงน. ภกษ ท.! เปรยบไดกบมาพยศตวนน ถกนายสารถเตอนดวยปฏกวา “จงไป” ดงนแลว มนกลบคกเทาหนา คกเทาหลง หมอบทบเทาทงส ในทนนเอง. ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มมาพยศเปนคเปรยบ ฉะนน. ภกษ ท.! นกบวชบางคน เปนไดถงเพยงน, น เปนโทษแหงบรษพยศขอทแปด แล.
ผมความจาเปนตองคดทาลายสงฆ๑
อานนท! ภกษลามกเหนอานาจประโยชนสอยางเหลานอย จงยนด ในการทาลายสงฆใหแตกกน. สอยางอะไรกนเลา ? สอยางคอ :-
(๑) ภกษลามกในกรณน เปนคนทศล มความเปนอยลามก ไมสะอาด มความประพฤตชนดทตนเองนกแลวกกนแหนงตวเอง มการกระทา
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๓๒๕/๒๔๓, ตรสแกทานพระอานนท.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖๔
ทตองปกปดซอนเรน ไมใชสมณะกปฏญญาวาเปนสมณะ ไมใชคนประพฤต พรหมจรรยกปฏญญาวาประพฤตพรหมจรรย เปนคนเนาใน เปยกแฉะ มสญชาต หมกหมม เหมอนบอทเทขยะมลฝอย. ภกษลามกนนหวนวตกไปวา “ถาหากภกษ ทงหลาย จะรจกเราวา เปนคนทศล มความเปนอยลามก ฯลฯ เปยกแฉะ มสญชาตหมกหมมเหมอนบอทเทขยะมลฝอยไซร เมอภกษพรอมเพรยงกนดอย กจะทาเราใหขาดสทธในความเปนภกษได แตเมอแตกกนเสย กจกไมอาจทาเรา ใหฉบหาย” ดงน. ภกษลามกมองเหนอานาจประโยชนอนนเปนขอแรก จงยนด ในการทาลายสงฆ.
(๒) อกขอหนง, ภกษลามก เปนคนมจฉาทฏฐ ประกอบดวย ความเหนทแลนดงไปยดถอเอาทสดโตงขางใดขางหนง. ภกษลามกนน หวนวตกไปวา “ถาหากภกษทงหลายจะรจกเราวา เปนคนมจฉาทฏฐ ประกอบดวย ความเหนทแลนดงไปยดถอเอาทสดโตงขางใดขางหนงไซร, เมอภกษพรอมเพรยง กนดอย กจกทาเราใหฉบหายได, แตเมอแตกกนเสย กจกไมทาเราใหฉบหาย” ดงน. ภกษลามกมองเหนอานาจประโยชนอนนเปนขอทสอง จงยนดในการ ทาลายสงฆ.
(๓) อกขอหนง, ภกษลามก เปนคนเลยงชวตผดทาง เปน มจฉาอาชพ. ภกษลามกนนหวนวตกไปวา “ถาหากภกษทงหลาย จะรจกเราวา เราเลยงชวตผดทางเปนมจฉาอาชพไซร, เมอภกษพรอมเพรยงกนดอย กจกทาเรา ใหฉบหายได, แตเมอแตกกนเสย กจกไมทาเราใหฉบหาย” ดงน. ภกษลามก มองเหนอานาจประโยชนอนน เปนขอทสาม จงยนดในการทาลายสงฆ.
(๔) อกขอหนง, ภกษลามก เปนคนปรารถนาลาภ ปรารถนา สกการะ ปรารถนาเสยงเยนยอ. ภกษลามกนนหวนวตกไปวา “ถาหาก ภกษทงหลาย จะรจกเราวา เปนคนปรารถนาลาภ ปรารถนาสกการะ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๖๕
ปรารถนาเสยงเยนยอไซร, เมอภกษพรอมเพยงกนดอย กจกไมสกการะ เคารพ นบถอ บชา เรา แตเมอแตกกนเสย กจกสกการะ เคารพ นบถอ บชา เรา” ดงน . ภกษลามกมองเหนอานาจประโยชนอนนเปนขอทส จงยนด ในการทาลายสงฆ.
อานนท ! ภกษลามกเหนอานาจประโยชนสอยางเหลานแล จงยนด ในการทาลายสงฆใหแตกกน.
ผจมมดในหลมคถ๑
อานนท ! ภกษรปนนชะรอยจกเปนพระใหม บวชยงไมนาน หรอวา เปนพระเถระผพาลผเขลา. ขอทเราพยากรณโดยสวนเดยวแลว จกกลบกลาย ไปเปนสองสวนไดอยางไร. อานนท ! เรายงมองไมเหนคนอนแมสกคน หนง ซงเราไดวนจฉยประมวลเหตการณทงปวงแลว จงพยากรณไวอยางนน เหมอนอยางเทวทต. อานนท ! ตราบใด เรายงมองเหนธรรมขาวของ เทวทต เพยงเทาปลายแหลมสดแหงเสนขน, ตราบนนเรากไมพยากรณเทวทต วา พระเทวทต ตองไปเกดในอบาย เปนสตวนรก ตงอยชวกลปหนง ชวย เหลออะไรไมไดกอน. อานนท ! เมอใดแล เรามองไมเหนธรรมขาวของ เทวทตแมเพยงเทาปลายแหลมสดแหงเสนขน, เมอนน เราจงพยากรณเทวทตวา
๑ บาล พระพทธภาษต ฉกก. อ. ๒๒/๔๕๐/๓๓๓, ตรสแกทานพระอานนท โดยทมภกษ
รปหนงถามทานวา “ทานอานนทผมอาย ! พระผมพระภาคเจาทรงวนจฉยประมวลเหตการณ ทงปวง ครบถวนดแลวหรอ จงทรงพยากรณวาพระเทวทต ตองเกดในอบาย เปนสตวนรก ตงอยชวกลปหนง ชวยเหลออะไรไมได, หรอวาทรงพยากรณโดยปรยายบางอยางเทานน” ดงนแลว ทานพระอานนท จงใหคาตอบวา “ผมอาย ! คาพยากรณทพระผมพระภาคเจาทรงพยากรณแลว ยอมเปนความจรง เชนนนเสมอ” ดงนแลว ; พระผมพระภาคเจาทรงทราบเรองน จงไดตรสพระพทธวจนะน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖๖
พระเทวทต ตองไปเกดในอบาย เปนสตวนรก ตงอยชวกลปหนง ชวยเหลอ อะไรไมได
อานนท ! เปรยบเหมอน หลมคถลกชวบรษ เตมไปดวยคถจนปรม ขอบหลม ; บรษคนหนงพงตกลงไปในหลมคถนนจนมดทงตว. ยงมบรษ บางคนหวงประโยชนเกอหนน หวงความเกษมสาราญจากสภาพเชนนน หวงจะ ชวยยกเขาขนจากหลมคถนน บรษนจงเขาไปใกล เดนเวยนดรอบ ๆ หลมคถนน มองไมเหนอวยวะของคนในหลมนน แมเสพยงเทาปลายแหลมสดแหงเสนขน ทยง ไมไดเปอนคถ ซงตนพอจะจบยกขนมาได. ขอนฉนใด ;
อานนท ! เมอใด เรามองไมเหนธรรมขาวของเทวทต แมเพยงเทาปลาย แหลมสดแหงเสนขน เมอนน เราจงกลาพยากรณเทวทตวา เทวทตตองไป เกดในอบาย เปนสตวนรก ตงอยชวกลปหนง ชวยเหลออะไรไมได ฉนนนแล.
สนดานกา๑
ภกษ ท.! กา เปนสตวทประกอบดวยความเลวสบประการ. สบประการ
อะไรกนเลา ? สบประการคอ :- (๑) กา เปนสตวทาลายความด, (๒) กา เปนสตวคะนอง, (๓) กา เปนสตวทะเยอทะยาน, (๔) กา เปนสตวกนจ, (๕) กา เปนสตวหยาบคาย,
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๑๕๙/๗๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๖๗
(๖) กา เปนสตวไมกรณาปราณ, (๗) กา เปนสตวทรพล, (๘) กา เปนสตวรองเสยงอง, (๙) กา เปนสตวปลอยสต, (๑๐) กา เปนสตวสะสมของกน. ภกษ ท.! กา เปนสตวทประกอบดวยความเลวสบประการ เหลาน. ภกษ ท.! ภกษลามก กเชนเดยวกบกานนแหละ เปนคนประกอบดวย
อสทธรรมสบประการ. สบประการอะไรกนเลา ? สบประการคอ :- (๑) ภกษลามก เปนคนทาลายความด, (๒) ภกษลามก เปนคนคะนอง, (๓) ภกษลามก เปนคนทะเยอทะยาน, (๔) ภกษลามก เปนคนกนจ, (๕) ภกษลามก เปนคนหยาบคาย, (๖) ภกษลามก เปนคนไมกรณาปราณ, (๗) ภกษลามก เปนคนทรพล, (๘) ภกษลามก เปนคนรองเสยงอง, (๙) ภกษลามก เปนคนปลอยสต, (๑๐) ภกษลามก เปนคนสะสมของกน. ภกษ ท.! ภกษลามก เปนคนประกอบดวยอสทธรรมสบประการ
เหลานแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๖๘
พระรงโรค๑
ภกษ ท.! โรคสองอยางเหลานมอย. สองอยางอะไรกนเลา ?สองอยางคอ โรคทางกาย กบ โรคทางใจ
ภกษ ท.! ยอมเหนกนอยแลววา สตวทงหลาย ทยนยนถงความไมม โรคทางกายตลอด ๑ ปบาง, ๒ ปบาง, ๓ ปบาง, ๔ ปบาง, ๕ ปบาง, ๑๐ ปบาง, ๒๐ ปบาง, ๓๐ ปบาง, ๔๐ ปบาง, ๕๐ ปบาง, ๑๐๐ ปบาง, และทยนยน ถงความไมมโรคทางกายยงกวา ๑๐๐ ปบาง, กพอจะหาได.
ภกษ ท.! แตหมสตว ทจะกลายนยนถงความไมมโรคทางใจ แมชวเวลา เพยงครเดยว เวนแตพระขณาสพแลว นบวา หาไดแสนยากในโลก.
ภกษ ท.! โรคของบรรพชตสอยางเหลาน. สอยางอะไรกนเลา ? สอยางคอ :-
(๑) ในกรณนคอ ภกษเปนผมกมาก มความรอนใจเพราะความมกมาก อยเสมอ, ไมรจกพอดวยผานงหม อาหาร ทอยอาศย และหยกยาแกไข ตามม ตามได.
(๒) ภกษนน เมอเปนผมกมาก มความรอนใจเพราะความมกมาก อยเสมอ ไมรจกพอดวยผานงหม อาหาร ทอยอาศย และหยกยาแกไข ตามม ตามไดแลว, ยอมตงความปรารถนาลามก เพอจะไดรบการคอยเอาอกเอาใจ จากคนอน, และเพอจะไดลาภสกการะและเสยงเยนยอ.
(๓) ภกษนน ยอมวงเตน ขวนขวาย พยายาม เพอจะไดรบการเอาอก เอาใจจากคนอน, และเพอจะไดลาภสกการะและเสยงเยนยอ,
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๙๑/๑๕๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๖๙
(๔) ภกษนน ยอมคดวางแผนการเขาสสกล ยอมคดวางแผนการ นงในสกล ยอมคดวางแผนการกลาวธรรมในสกล ยอมคดวางแผนการทนกลน อจจาระปสสาวะ คลกคลอยในสกล
ภกษ ท.! โรคของบรรพชตสอยางเหลานแล. ภกษ ท.! เพราะเหตนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยก
วา “เราทงหลาย จกไมเปนผมกมาก, จกไมเปนผรอนใจเพราะความ มกมาก, แตเปนผรจกพอดวยผานงหม อาหาร ทอยอาศย และหยกยา แกไข ตามมตามได; จกไมตงความปรารถนาลามก เพอใหไดรบการ คอยเอาอกเอาใจจากคนอน และเพอใหไดลากสกการะและเสยงเยนยอ; จกไมวงเตน ขวนขวาย พยายาม เพอใหไดรบการคอยเอาอกเอาใจ จากคนอน, และเพอใหไดลากสกการะและเสยงเยนยอ ; จกเปนผอดทน ตอหนาว รอน หว ระหาย ตอสมผสแหงเหลอบ ยง ลม แดด และ สตวเสอกคลานทงหลาย, ตอถอยคาหยาบคายรายแรงตาง ๆ, เปนผ อดทนตอเวทนา ทเกดในกาย อนเปนทกข กลาแขง เผดรอน ขมขน ไมเจรญใจ ถงขนาดจะคราเอาชวตเสยได” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอ ทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
ผควรอยในคอกไปกอน๑
ภกษ ท.! ผประกอบดวยเหตหาอยาง เปนผทยงไมควรไดรบ
การปลอยออจากหมไปอยผ เดยวกอน . เหตหาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๖๔/๑๒๗, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๗๐
(๑) เธอ ยงไมรจกพอ ดวยจวรตามมตามได, (๒) เธอ ยงไมรจกพอ ดวยอาหารบณฑบาตตามมตามได, (๓) เธอ ยงไมรจกพอ ดวยเสนาสนะตามมตามได, (๔) เธอ ยงไมรจกพอ ดวยคลานปจจยเภสชบรกขารตามมตามได, (๕) เธอ ยงมความคดหนกไปในทางกามอยมาก. ภกษ ท.! ภกษผประกอบดวยเหตหาอยางเหลานแล เปนผทยงไมควร
ไดรบการปลอยออกจากหมไปอยผเดยวกอน.
ผเกยจครานตลอดเวลา๑
ภกษ ท.! เมอภกษกาลงเดน อย ถาเกดครนคดดวยความครนคดในกาม หรอคร นคดดวยความคร นคดในทางเดอดแคน หรอคร นคดดวยความคร นคด ในทางทาผอนใหลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกรบเอาความครนคดนนไว ไมสละทง ไมถายถอนออก ไมทาใหสดสนไป จนไมมเหลอ ; ภกษทเปน เชนน แมกาลงเดนอย กเรยกวา เปนผไมทาความเพยรเผากเลส ไมรสกกลว ตอสงลามก เปนคนเกยจคราน มความเพยรอนเลวทรามอยเนองนจ.
เมอภกษกาลง ยน อย ถาเกดครนคดดวยความครนคดในกาม หรอ ครนคดดวยความครนคดในทางเดอดแคน หรอครนคดดวยความครนคดในทาง ทาใหผอนลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกรบเอาความครนคดนนไว ไมสละทง ไมถายถอนออก ไมทาใหสนสดลงไป จนไมมเหลอ ; ภกษทเปนเชนน
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๖/๑๑. ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๗๑
แมกาลงยนอย กเรยกวา เปนผไมทาความเพยรเผากเลส ไมรสกกลวตอสงลามก เปนคนเกยจคราน มความเพยรอนเลวทราม อยเนองนจ.
เมอภกษกาลง นง อย ถาเกดครนคดดวยความครนคดในกาม หรอครนคด ดวยความครนคดในทางเดอดแคน หรอครนคดดวยความครนคดในทางทาผอน ใหลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกรบเอาความครนคดนนไว ไมสละทง ไมถาย ถอนออก ไมทาใหสนสดลงไป จนไมมเหลอ; ภกษทเปนเชนน แมกาลงนงอย กเร ยกว า เป นผ ไม ทาความเพยรเผากเลส ไมร ส กกลวต อส งลามก เป นคน เกยจคราน มความเพยรอนเลวทราม อยเนองนจ.
เมอภกษกาลง นอน อย ถาเกดครนคดดวยความครนคดในกาม หรอ ครนคดดวยความครนคดในทางเดอดแคน หรอครนคดดวยความครนคดในทาง ทาผอนใหลาบากเปลา ๆ ขนมา, และภกษกรบเอาความครนคดนนไว ไมสละทง ไมถายถอนออก ไมทาใหสนสดลงไป จนไมมเหลอ ; ภกษทเปนเชนน แมกาลง น งอย กเร ยกวา เปนผ ไม ทาความเพยรเผากเลส ไมร ส กกลวตอส งลามก เปนคนเกยจคราน มความเพยรอนเลวทราม อยเนองนจ.
ลงตดตง๑
ภกษ ท.! ประเทศแหงขนเขาหมพานต อนเปนประเทศทขรขระ ไมสมาเสมอ ไปลาบาก ไมเปนทเทยวไปทงของฝงลงและของหมมนษย กมอย, ทเปนทเทยวไปของฝงลง แตไมเปนทเทยวไปของหมมนษย กมอย ; และภมภาค แหงขนเขาหมพานตซงราบเรยบ เปนทนารนรมย ซงเปนทเทยวไปไดทงของ ฝงลงและของหมมนษย กมอย.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๑๙๘-๙/๗๐๑-๒, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๗๒
ภกษ ท.! ในทนนแหละ พวกพรานวางตงเหนยวไวในกลางทางเดน ของลง เพอดกลง. บรรดาลงฝงนน ลงตวใด ไมเปนชาตลงโง ไมเปนชาต ลงโลเล, ลงนนเหนตงเหนยวนนแลว ยอมเวนออกไกลทเดยว. สวนลงตวใด เปนชาตลงโง เปนชาตลงโลเล , สงนนเขาไปใกลตงเหนยวนนแลว กเอามอจบด มอนนกตดตง, มนจงเอามอขางทสองจบดวยตงใจวา จกเปลองมอขางทตดตงออก, มอขางทสองนนกเลยตดตงเขาดวย. มน จงเอาเทาขางหนงผลกดวยตงใจวา จกชวยเปลองมอทงสองทตดตงออก, เทานนกเลยตดตงดวย. มนจงเอาเทาทเหลออกขางหนงผลกดวยตงใจวา จกชวยเปลองมอทงสองกบเทาขางหนงออก, เทาขางทสองนนกเลย ตดตงเขาอก. มนจงเอาปากกดดวยคดตามประสามของมนวา จกชวย เปลองมอทงสองและเทาทงสองทกาลงตดตงอยออก, ปากนนกเลยตด ตงเขาอกดวย. ภกษ ท.! ลงตวนนถกตงเหนยวตรง ๕ ประการ ดวยอาการ อยางน, นอนถอนใจใหญอย ถงความพนาศยอยยบแลว ตามแตนายพราน จะทาประการใด. ภกษ ท.! นายพรานแทงลงตวนนแลวยกขนจากตงไมยอมทง ทไหน หลกไปสทตามตองการ. ภกษ ท.! เพราะขอทลงเทยวไปในถนอน ซงเปนทไมควรเทยวไป จงเปนไดถงอยางน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย อยาไดเทยวไป ในวสยอนซงมใชวสยควรเทยวไป, เมอเทยวไปในวสยอนซงมใชวสยควรเทยวไป มารจกไดชองทางมารจกไดโอกาสทาตามอาเภอใจของมน.
ภกษ ท.! กวสยอนซงมใชวสยควรเทยวไปของภกษ เปนอยางไรเลา ? วสยอนนนไดแก กามคณ ๕. กามคณ ๕ อยางไรกนเลา ? หาอยางคอ รป ทจะพงเหนดวยตา, เสยง ทจะพงฟงดวยห, กลน ทจะพงรสกดวยจมก, รส ทจะพงรสกดวยลน, โผฏฐพพะ ทจะพงรสกดวยกาย, (ทง ๕ อยางน) อนเปนสงทนาปรารถนา รกใคร ชอบใจ เปนสงทยวยวนชวนใหรก เขาไป
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๘ วาดวยพษสงทางใจ ๑๗๓
ตงอยดวยความรกใคร เปนทตงแหงความกาหนดยอมใจ. ภกษ ท.! นแล เปน วสยอน ซงมใชวสยควรเทยวไปของภกษเลย.
ลาสกเพราะตดเมา๑
ภกษ ท.! ความเมาสามอยางนมอย. สามอยางอะไรกนเลา ? สามอยาง คอ ความเมาวายงหนมอย ความเมาวายงไมมโรคเบยดเบยน ความเมา วายงมชวตอย.
ภกษ ท.! บถชนผมไดสดบธรรม มวเมาดวยความเมาวายงหนมอย
ยอมประพฤตทจรตทางกาย ประพฤตทจรตทางวาจา ประพฤตทจรตทางใจ, ครนเขาประพฤตทจรตทางกาย ทางวาจา ทางใจแลว ภายหลงแตตายเพราะการ แตกทาลายแหงกาย ยอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก.
ภกษ ท.! บถชนผมไดสดบธรรม มวเมาดวยความเมาวายงไมมโรค
เบยดเบยน ยอมประพฤตทจรตทางกาย ประพฤตทจรตทางวาจา ประพฤต ทจรตทางใจ. ครนเขาประพฤตทจรตทางกาย ทางวาจา ทางใจแลว ภายหลง แตตายเพราะการแตกทาลายแหงกาย ยอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก.
ภกษ ท.! บถชนผมไดสดบธรรม มวเมาดวยความเมาวายงมชวตอย
ยอมประพฤตทจรตทางกาย ประพฤตทจรตทางวาจา ประพฤตทจรตทางใจ.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๘๕/๔๗๘, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๗๔
ครนเขาประพฤตทจรตทางกาย ทางวาจา ทางใจแลว ภายหลงแตตายเพราะการแตก ทาลายแหงกาย ยอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก.
ภกษ ท.! ภกษ ผมวเมาดวยความเมาวายงหนมอย มวเมาดวยความเมา
วายงไมมโรคเบยดเบยน มวเมาดวยความเมาวายงมชวตอย ยอมบอกเลกสกขา หมนกลบคนไปสเพศตาแหงคฤหสถตามเดมแล.
หมวดทแปด จบ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๗๕
ผชขมทรพย!
น เต อห อานนท ตถา ปรกกมสสาม อานนท ! เราไมพยายามทากะพวกเธอ อยางทะนถนอม
ยถา กมภกาโร อามเก อามกมตเต เหมอนพวกชางหมอ ทาแกหมอ ทยงเปยก ยงดบอย
นคคยหนคคยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกขนาบแลว ขนาบอก ไมมหยด
ปวยหปวยหาห อานนท วกขาม อานนท ! เราจกชโทษแลว ชโทษอก ไมมหยด
โย สาโร, โส สสต ผใดมมรรคผลเปนแกนสาร ผนกจกทนอยได.
(มหาสตสตต อปร. ม. ๑๔/๒๔๕/๓๕๖)
นธนว ปวตตาร ย ปสเส วชชทสสน นคคยหวาท เมธาว ตาทส ปณฑต ภเช
คนเรา ควรมองผมปญญาใด ๆ ทคอยชโทษ คอยกลาว คาขนาบอยเสมอไป วาคนนนแหละ คอผชขมทรพยละ,
ควรคบบณฑตทเปนเชนนน, ตาทส ภชมานสส เสยโย โหต น ปาปโย
เมอคบหากบบณฑตชนดนนอย ยอมมแตดทาเดยว ไมมเลวเลย. (ปณฑตวคค ธ.ข. ๒๕/๒๕/๑๖)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๑๗๖
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๙
วาดวย การเสยความเปนผหลกผใหญ
๑. วอดวายเพราะผนา ๒. อปชฌายะเสย ๓. อาจารยเสย ๔. เถระเสย ๕. เถระทตองระวง ๖. เถระพาล ๗. เถระวปรต ๘. เถระโลเล (หลายแบบ) ๙. พอฆาลก ๑๐. สมภารผดหลก ๑๑. สมภารตดถน ๑๒. สมภารตดทอย ๑๓. นรกของสมภารเจาวด
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๙
วาดวย การเสยความเปนผหลกผใหญ
วอดวายเพราะผนา๑
ภกษ ท.! เรองเคยมมาแลว : โคบาลชาวมคธ เปนคนปญญาทบ โดยกาเนด ไมคานงถงฤดสารทในเดอนทายฤดฝน ไมตรวจตราดฝงแมนาคงคา ทางฟากน ไดตอนฝงโคใหขามไปฝงเหนอแหงวเทหรฐฟากโนน ตรงททมใชทา สาหรบโคขามเลย. ภกษ ท.! ครงนนแล ฝงโคไดวายวกไปเวยนมาใน ทามกลางกระแสแมนาคงคา (เพราะไมอาจขนฝงขางใดได). กพากนถงความ พนาศวอดวายเสย ณ กลางกระแสนานนเอง. ขอนนเปนเพราะเหตไร ? เพราะเหต ทโคบาลชาวมคธ เปนคนปญญาทบโดยกาเนด ไมคานงถงฤดสารทในเดอน ทายฤดฝน ไมตรวจตราดฝ งแมนาคงคาทางฟากน ไดรบตอนฝงโคใหขามไป ฝงเหนอ แหงวเทหรฐฟากโนน ตรงททมใชทาสาหรบโคขามเลย นนเอง.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : สมณะหรอพราหมณพวกใดพวกหนง เปนผไมฉลาดเรองโลกน ไมฉลาดเรองโลกอน, เปนผไมฉลาดเรอง
๑ บาล พระพทธภาษต จฬโคปาลสตร ม. ม. ๑๒/๔๑๘/๓๘๙, ตรสแกภกษทงหลาย
ทฝงแมนาคงคา ใกลเมองอกกเวลา, ๑๗๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๗๘
วฏฏะ อนเปนทอยของมาร ไมฉลาดเรอง ววฏฏะ อนไมเปนทอยของมาร, เปนผไมฉลาดเรอง วฏฏะ อนเปนทอยของมฤตย ไมฉลาดเรอง ววฏฏะ อนไมเปนทอยของมฤตย ; ชนเหลาใดเกดไปสาคญวา ถอยคาของสมณะ หรอพราหมณเหลานนควรฟงควรเชอ, ขอนนจกเปนไปเพอความทกข ไมเปนประโยชนเกอกล แกชนเหลานนสนกาลนาน.
อปชฌายะเสย๑
ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกม ภกษทงหลาย ซงมได อบรมกาย มไดอบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา , เธอ ทงหลาย ทงทเปนเชนนนอย จก เปนอปชฌายะใหอปสมบทคนอน ๆ แลว จกไมอาจแนะนาฝกสอนคนเหลาน น ในศลอนย ง ในสมธอนย ง และ ในปญญาอนยง, แมคนบวชแลวเหลานน กจกเปนผมไดอบรมกาย มได อบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา, เธอทงหลาย ทงทเปน เชนนนอย จกเปนอปชฌายะใหอปสมบท (ตอจากอปชฌายะแรก) สบไป ๆ, จกไมอาจแนะนาฝกสอนผบวชแลวทงหลาย ในศลอนยง ในสมาธอนยง และ ในปญญาอนยงได, คนบวชแลวเหลานน กจกเปนผมไดอบรมกาย มได อบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา อยางเดยวกน. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนเอง วนยมมลทน เพราะธรรมมมลทน ; ธรรมมมลทน
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๑/๗๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๗๙
เพราะวนยมมลทน. น เปนอนาคตภยทยงไมเกดขนในบดน แตจกเกดขน ในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพงพยายาม เพอกาจดภยนนเสย.
อาจารยเสย๑
ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ซงมไดอบรมกาย มไดอบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา, เธอทงหลาย ทงทเปน เชนนนอย จก เปนอาจารยใหนสสยคนอน ๆ แลวจกไมอาจแนะนา ฝกสอนคนเหลานน ในศลอนยง ในสมาธอนยง และในปญญาอนยง. แมคนบวชแลวเหลานน กจกเปนผมไดอบรมกาย มไดอบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา, เธอทงหลาย ทงทเปนเชนนนอย จก เปนอาจารยให นสสยคนอน ๆ สบไป ๆ , จกไมอาจแนะนาฝกสอนคนทงหลาย ในศลอนยง ในสมาธอนยง และในปญญาอนยงได, คนทงหลายเหลานน กจกเปนผมได อบรมกาย มไดอบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา อยางเดยวกน. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนเอง วนยมมลทน เพราะธรรมมมลทน ; ธรรม มมลทน เพราะวนยมมลทน. นเปนอนาคตภยทยงไมเกดขนในบดน แตจกเกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพงพยายามเพอกาจดภยนนเสย.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก.อ. ๒๒/๑๒๑/๗๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘๐
เถระเสย๑
ภกษ ท.! ในกาลยดยาวฝายอนาคต จกมภกษทงหลาย ซงมได อบรมกาย มไดอบรมศล มไดอบรมจต และมไดอบรมปญญา, เธอทงหลาย ทงท เปนเชนน นอย ทงท เปนภกษช นเถระแลว จกเปนผ ชอบทาการสะสม บรกขาร ประพฤตยอหยอนในไตรสกขา มจตตาดวยอานาจแหงนวรณ ไมเหลยวแล ในกจแหงวเวกธรรม ไมปรารภความพยรเพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจงในสงทยงไมทาใหแจง. ผบวช ในภายหล ง ได เห นเถระเหล าน นทาเป นแบบแผนเช นน นไว กถ อเอาไปเป น แบบอยาง จงทาใหเป นผ ชอบทาการสะสมบรกขารบาง ประพฤตย อหยอน ในไตรสกขา มจตตาดวยอานาจแหงนวรณ ไมเหลยวแลในกจแหงวเวกธรรม ไมปรารภความเพยรเพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอทาใหแจง ในสงทยงไมทาใหแจง, ตาม ๆ กนสบไป. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางน เอง วนยมมลทน เพราะธรรมมมลทน ; ธรรมมมลทน เพราะวนยมมลทน. น เปนอนาคตภยทยงไมเกดขนในบดน แตจกเกดขนในเวลาตอไป. พวกเธอ ทงหลายพงสานกไว ครนไดสานกแลว กพงพยายามเพอกาจดภยนนเสย.
เถระทตองระวง๒
กสสะปะ ! ภกษแมเปนเถระแลว แตไมเปนผใครตอไตรสกขาดวย ตนเอง, ไมสรรเสรญผปฏบตในไตรสกขา, ไมชกจงผไมรกไตรสกขา,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๓/๗๙, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๐๗/๕๓๑, ตรสแกทานพระมหากสสปะทนคมของ
ชาวโกศลชอ ปงกธา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๘๑
ไมกลาวยกยองผรกการปฏบตในไตรสกขา ตามเวลาทควรแกการยกยอง ตามทเปนจรง, กสสะปะ ! เราตถาคต ไมสรรเสรญภกษเถระชนดน.
ขอนนเพราะอะไร ? เพราะเหตวา ภกษทงหลายจะไปหลงคบภกษ
เถระชนดนนเขา ดวยคดวา “พระศาสดา สรรเสรญภกษชนดน” ดงน. ภกษเหลาใดไปคบหาภกษเถระชนดนนเขา กจะถอเอาภกษเถระชนดนน เปน ตวอยางสบไป. การถอเอาภกษเถระชนดนน เปนตวอยาง ยอมเปนทาง ให เกดส งอนไม เปนประโยชน และเปนทกข แกภกษ เหลานนเอง สนกาลนาน.
กสสะปะ ! เพราะเหตนน เราจงไมสรรเสรญภกษเถระชนดน.
เถระพาล๑
ภกษ ท.! คนเรา แมเปนผเฒา มอาย ๘๐, ๙๐, ๑๐๐ ป โดยกาเนด กด, แตเขามคาพดไมเหมาะแกกาล, พดไมจรง, พดไมมประโยชน, พดไมเปนธรรม, พดไมเปนวนย, กลาววาจาไมมทตง ไมมทอง ไมม ทสนสด ไมประกอบดวยประโยชน, คนผนนยอมถงการถกนบวาเปน “เถระผพาล” โดยแท.
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๒๘/๒๒, ตรสแกภกษทงหลาย ทอชปาลนโครธ
รมฝงแมนาเนรญชรา.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘๒
เถระวปรต๑
ภกษ ท.! ภกษเถระทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลาน แลว ยอมเปนผปฏบตเพอทามหาชนใหเสอมเสย ทามหาชนใหหมด ความสข ทาไปเพอความฉบหายแกคนเปนอนมาก ไมเปนประโยชน เกอกล เปนไปเพอความทกข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย. หาอยาง อะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ภกษเปนเถระ บวชมานาน มพรรษายกาลมาก. (๒) เปนทรจกกนมาก มเกยรตยศ มบรวาร ทงคฤหสถและบรรพชต. (๓) เปนผรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจย-
เภสชบรกขาร (๔) เปนพหสตร ทรงจาธรรมทฟงแลว สงสมธรรมทฟงแลว--ฯลฯ-- (๕) (แต) เปนมจฉาทฏฐ มทศนะวปรต. ภกษ ท.! ภกษน ทาคนเปนอนมากใหหางจากพระสทธรรม,
ใหตงอยในอสทธรรม. ประชาชนทงหลาย ยอมถอเอาแบบอยางของภกษ นนไป เพราะคดวา เธอเปนภกษเถระ บวชมานาน มพรรษายกาลมากบาง, เพราะคดวา เธอเปนภกษเถระ ทมหาชนเชอถอรจกกนมาก มเกยรตยศ มบรวารมาก ทงคฤหสถและบรรพชตบาง, เพราะคดวา เธอเปนภกษเถระ ทรารวยลาภดวยจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารบาง, เพราะคดวา เธอเปน ภกษเถระ ทเปนพหสต ทรงจาธรรทฟงแลว สงสมธรรมทฟงแลวไดบาง, ดงน.
ภกษ ท.! ภกษเถระ ทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแลว ยอมเปนผปฏบตเพอทามหาชนใหเสอมเสย ทามหาชนใหหมดความสข ทาไป
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๙/๘๘, ตรสแกภกษทงหลาย
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๘๓
เพอความฉบหายแกคนเปนอนมาก ไมเปนประโยชนเกอกล เปนไปเพอความทกข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย แล
เถระโลเล (หลายแบบ)๑
ภกษ ท.! ภกษเถระ ทประกอบดวยเหตหาอยาง (หาหมวด) เหลาน แลวยอมไมเปนทรก ไมเปนทไววางใจ ไมนาเคารพ ไมนายกยองสรรเสรญ ของเพอนฝง ผประพฤตพรหมจรรยรวมกน. หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ภกษชนเถระ ยงกาหนดในอารมณเปนทตงแหงความ กาหนด, ยงขดเคองในอารมณเปนทตงแหงความขดเคอง, ยงหลงใหล ในอารมณเปนทตงแหงความหลงไหล, ยงตนเตนในอารมณเปนทตง แหงความตนเตน, ยงมวเมาในอารมณเปนทตงแหงความมวเมา,
(๒) ภกษชนชนเถระนน ยงเปนผไมปราศจากราคะ, ยงเปนผ ไมปราศจากโทสะ, ยงเปนผไมปราศจากโมหะ, ยงลบหลคณทาน, ยงตตนเสมอทาน,
(๓) ภกษชนเถระนน เปนคนหลอกลวงเกงดวย, เปนคนพด พรพไรเกงดวย, เปนคนพดหวานลอมเกงดวย, เปนคนปลกคาทาทาย ใหเกดมานะเจบใจเกงดวย, เปนคนหากาไรทานองเอาลาภตอลาภ เกงดวย,
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๒๖ - ๘/๘๑-๕, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘๔
(๔) ภกษชนเถระนน เปนคนไมมศรทธา, ไมมความละอายบาป, ไมมความเกรงกลวบาป, เปนคนเกยจคราน, เปนคนมปญญาทราม,
(๕) ภกษชนเถระนน เปนคนไมอดใจในรปทงหลาย, ไมอดใจ ในเสยงทงหลาย, ไมอดใจในกลนทงหลาย, ไมอดใจในรสทงหลาย, ไมอดใจในสมผสทางกายทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเถระ ทประกอบดวยเหตหาอยาง (หาหมวด) เหลานแลว ยอมไมเปนทรก ไมเปนทไววางใจ ไมนาเคารพ ไมนายกยองสรรเสรญ ของเพอน ผประพฤตพรหมจรรยรวมกนเลย.
พอฆาลก๑
กสสะปะ ! กในเวลาน พวกภกษชนเถระ ไมสมาทานการอยปา เปนวตร และทงไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไมสมาทานการ บณฑบาตเปนวตร และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไมสมาทาน การใชผาบงสกลเปนวตร และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไม สมาทานการใชจวรเพยงสามผนเปนวตร และไมกลาวสรรเสรญการกระทา เชนนน, ไมจากดความตองการใหมแตนอย และไมกลาวสรรเสรญ การกระทาเชนนน, ไมสนโดษ และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไมอยสงบ และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไมเปนผอยอยาง
๑ บาล พระพทธภาษต นทาน. ส. ๑๖/๒๔๗/๔๙๖, ตรสแกทานพระมหากสสปะ ทเวฬวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๘๕
ไมคลกคลกน และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน, ไมปรารภความเพยร และไมกลาวสรรเสรญการกระทาเชนนน. บรรดาภกษชนเถระเหลานน, ภกษ รปใด เปนคนมชอเสยงคนรจกมาก มเกยรตยศ มลาภดวยบรกขารคอ จวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสช, พวกภกษชนเถระดวยกนกเชอเชญ ใหนงเฉพาะภกษรปนน ดวยคาเปนตนวา “มาเถดภกษ ! ภกษรปนชอไร ? ภกษนชางมวาสนาจรง ! ภกษรปนเปนทรกของผประพฤตพรหมจรรยรวมกน. มาเถดภกษ ! นมนตทานจงนงอาสนะน” ดงน.
กสสปะ ! ครนภกษชนเถระประพฤตกนอยดงน, ความคดกเกดขน แกพวกภกษผบวชใหม วา ไดยนวา ภกษรปใด มชอเสยงคนรจกมาก มเกยรตยศ มลาภดวยบรกขารคอจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลาปนจจยเภสช, พระเถระ ทงหลาย ยอมนมนตเธอนนดวยอาสนะดวยคาเปนตนวา “มาเถดภกษ ! ภกษน ชอไร ? ภกษนชางมวาสนาจรง ! ภกษนเปนทรกของผประพฤตพรหมจรรย ดวยกน. มาเถดภกษ ! นมนตทานจงนงอาสนะน” ดงน. พวกภกษผบวช ใหมเหลานน กพากนประพฤตเพอใหเปนเชนนน, และขอนน ยอม เปนไปเพอความทกข ไมเปนประโยชเกอกลแกพวกภกษเหลานนเอง สนกาลนาน.
กสสปะ ! จรงทเดยว เมอใดใครจะกลาวคาน ใหถกตองแกกาละเทสะ และบคคล วา “พรหมจาร ถกยายเสยแลว ดวยอนตรายอยางของ พรหมจาร; พรหมจาร ถกรอยรดเสยแลว ดวยเครองรอยรดอนยงใหญ อยางของพรหมจาร” ดงนแลว เขาพงกลาวขอความนนในกาลบดนแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘๖
สมภารผดหลก๑
ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแลว ไมควรไดรบการยกยองใหเปนเจาอาวาส. หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ:-
(๑) เจาอาวาส ไมสมบรณดวยมารยาท ไมสมบรณดวยวตร. (๒) เจาอาวาส ไมเปนพหสตร ไมเปนเจาตาหรบ. (๓) เจาอาวาส ไมปฏบตขดเกลากเลส ไมยนดในการหลกเรน
ไมยนดในกลยาณธรรม๒ (๔) เจาอาวาส มวาจาไมออนหวาน ไมเพราะห (๕) เจาอาวาส มปญญานอย โงเขลา เงอะงะ. ภกษ ท.! ภกษทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแล ไมควร
ไดรบการยกยองใหเปนเจาอาวาส
สมภารตดถน๓
ภกษ ท.! โทษในการตดถน มหาอยางเหลาน. หาอยางอะไรกนเลา ?หาอยางคอ:-
(๑) เธอ ยอมมความตระหนทอย (คอหาวงเสนาสนะทสบาย ๆ เมอมผอน มาอยดวยกตองแบงกน หรอถงกบสญเสยเสนาสนะเชนนน ถาหากวาตนดอยกวาดวย).
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๙๐/๒๓๑. ๒ ฉบบยโรป และฉบบพมา ไมมคาวา ไมยนดในกลยาณธรรม. ๓ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๘๖/๒๒๔, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๙ วาดวยการเสยความเปนผหลกผใหญ ๑๘๗
(๒) เธอ ยอมมความตระหนสกลอปฏฐาก (คอกนทา ไมใหภกษอน รจกมกคนดวยอปฏฐากของตน โดยกลววาจะถกแบงลาภ หรอถงกบสญเสยอปฏฐากไป).
(๓) เธอ ยอมมการหวงลาภ (คอการอยตดถน ทาใหเกดความคดสะสม สงของ จงหวงสงของตาง ๆ เพอการสะสม).
(๔) เธอ ยอมมการหวงชอเสยง เกยรตยศ (คอไมตองการใหใครมชอ เทาตนในถนนน).
(๕) เธอ ยอมมการหวงคณธรรม (คอการกนทา ไมใหผอนเจรญดวย ปรยตธรรม ปฏบตธรรม และปฏเวธธรรม เพราะจะเปนคแขงทครอบงาตน).
ภกษ ท.! โทษในการตดถน มหาอยางเหลานแล.
สมภารตดทอย๑
ภกษ ท.! โทษในการตดทอย หาอยางเหลาน. หาอยางอะไร กนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ภกษตดทอย ยอมมภณฑะสงของมาก เปนผชอบสะสม สงของไวมาก.
(๒) ภกษตดทอย ยอมมเภสชมาก เปนผชอบสะสมเภสชไวมาก. (๓) ภกษตดทอย ยอมมกจมาก มการงานทตองจดตองทามาก
เลยเอาดในหนาทของสมณะโดยตรงไมได. (๔) ภกษตดทอย ยอมจะคลกคลกบคฤหสถและบรรพชต ดวย
การคลกคลกนอยางแบบคฤหสถอนเปนสงไมสมควรแกสมณะ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๖๘/๒๒๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ
ภาค ๒
ปคคหพจน – คาชชวนวงวอน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร หมวดท ๑๒ วาดวยการเปนอยชอบ หมวดท ๑๓ วาดวยการไมทาไปตามอานาจกเลส หมวดท ๑๔ วาดวยการไมเปนทาสตณหา หมวดท ๑๕ วาดวยการไมหละหลวมในธรรม หมวดท ๑๖ วาดวยการไมลมคาปฏญาณ หมวดท ๑๗ วาดวยการหมดพษสงทางใจ หมวดท ๑๘ วาดวยการไมเสยความเปนผหลกผใหญ หมวดท ๑๙ วาดวยเนอนาบญของโลก
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๘๘
(๕) ภกษตดทอย จะจากถนทอยนนไป เธอ ยอมจากไปดวย จตทหวงใย
ภกษ ท.! โทษในการตดทอย มหาอยางเหลานแล.
นรกของสมภารวด๑
ภกษ ท.! ภกษเจาอาวาสทประกอบดวยองคประกอบหาอยาง ยอมจะ เดอดรอนเหมอนถกลากตวไป เกบไวในนรกในปจจบนน (ตกนรกทงเปน), ฉะนน. หาอยางอะไรกนเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ภกษเจาอาวาส ไมใครครวญ ไมไตสวนใหรอบคอบเสยกอน กลาวยกยอง คนทควรตาหน,
(๒) ภกษเจาอาวาส ไมใครครวญ ไมไตสวนใหรอบคอบเสยกอน กลาวตาหน คนทควรยกยอง,
(๓) ภกษเจาอาวาส ไมใครครวญ ไมไตสวนใหรอบคอบเสยกอน แสดงความเลอมใสใหปรากฏ ในฐานะอนไมเปนทตงแหงความเลอมใส,
(๔) ภกษเจาอาวาส ไมใครครวญ ไมไตสวนใหรอบคอบเสยกอน แสดงความไมเลอมใสใหปรากฏ ในฐานะอนเปนทตงแหงความเลอมใส,
(๕) ภกษเจาอาวาส ทาไทยทานใหทายกถวายดวยศรทธาใหตก เสยไป.
ภกษ ท.! ภกษเจาอาวาสทประกอบดวยองคประกอบหาอยางเหลานแล. ยอมจะเดอดรอนเหมอนถกลากตวไปเกบไวในนรก ในปจจบนน ฉะนน.
หมวดทเกา จบ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๙๓/๒๓๖, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ผชชวนวงวอน !
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย
กต โว ต มยา ภกษ ท.! กจอนใด ทศาสดาผเอนดแสดงหาประโยชน เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย,
กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นนโคนไมทงหลาย, นนเรอนวางทงหลาย
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเพยรเผากเลส, อยาไดประมาท.
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผทตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
๑๘๙
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๐
วาดวย การมศล -------------
๑. ผากาส ๒. รกษาพรหมจรรยไวดวยนาตา ๓. ผทควรเขาใกล ๔. ละไดจกอยเปน “พระ” ๕. สมณพราหมณทนานบถอ ๖. ผลประโยชนของความเปนสมณะ ๗. ผมศล ละความทศลเสยได ๘. ภกษผมศลสมบรณแลว ๙. ผมศล ไมทาลายพชคามและภตคาม ๑๐. ผมศล ไมกระทาการบรโภคสะสม ๑๑. ผมศล ไมดการเลน ๑๒. ผมศล ไมเลนการพนน ๑๓. ผมศล ไมนอนบนทนอนสงใหญ ๑๔. ผมศล ไมประดบตกแตงรางกาย ๑๕.ผมศล ไมพดคยเดรจฉานกถา ๑๖. ผมศล ไมกลาวคาแกงแยงกน ๑๗. ผมศล ไมเปนทตนาขาว ๑๘. ผมศล ไมลอลวงชาวบาน ๑๙. ผมศล ไมเปนหมอทายโชคลาง ๒๐. ผมศล ไมเปนหมอทายลกษณะสงของ ๒๑. ผมศล ไมเปนหมอทายการรบพง ๒๒. ผมศล ไมเปนหมอโหราศาสตร ๒๓. ผมศล ไมเปนหมอทนายดนฟาอากาศ ๒๔. ผมศล ไมเปนหมอดฤกษยาม
๒๕. ผมศล ไมเปนหมอผและหมอยา ๒๖. อธศลสกขา ๒๗. สมณกจ ๒๘. กจของชาวนา ๒๙. ตงหนาทากแลวกน ๓๐. เครองมอละกเลส ๓๑. เมอมศลควรสงตนไปในแนวเผากเลส ๓๒. อรยกนตศล ๓๓. ศลอยเคยงคกบปญญาเสมอ ๓๔. ชาระศลและทฏฐใหบรสทธกอน ๓๕. ศลเปนฐานรองรบ สตปฏฐานส ๓๖. ศลเปนฐานรองรบ สตปฏฐานส-
-(อกนยหนง) ๓๗. ศลเปนฐานรองรบ โพชฌงคเจด ๓๘. ศลเปนฐานรองรบ อรยมรรคมองคแปด ๓๙. ศลสมบตเปนรงอรณแหงอรยมรรค ๔๐. ศลสมบตเปนธรรมมอปการะมากชนเอก ๔๑. ศลสมบตชวยทาใหอรยมรรคเจรญเตมท ๔๒. ผมศล จกถงแกนธรรม ๔๓. อานาจศลทเปนตวกศล ๔๔. อานสงสสาหรบผทาศลใหสมบรณ ๔๕. ผอยเหนอความหวง ๔๖. เมอราชามกาลง ๔๗. ประสพบญใหญ
๑๙๐
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๐
วาดวย การมศล (ปฏปกขนยของหมวด ๑ อนวาดวยการทศล)
ผากาส๑
ภกษ ท.! ผากาส แมยงใหมอย สกงาม นมหมเขากสบายเนอ ราคา
กแพง, แมจะกลางใหมกลางเกลาแลว สกยงงาม นงหมเขากยงสบายเนอ ราคากแพง, แมจะเกาคราแลว สกยงงาม นงหมเขากยงสบายเนอ ราคา กแพงอยนนเอง. ผากาสแมทเกาคราแลว คนทงหลายกยงใชเปนผาหอรตนะ หรอเกบไวในหบอบ.
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน, ภกษแมเพงบวชใหม ถาเปนผมศล มความเปนอยงดงาม, เรากกลาววา มผวพรรณงาม เหมอนผากาส ทแม ยงใหมอยกดสงามฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกล ทาตามเยยงอยางของภกษนน ขอนน จะเปนทางใหเกดสงอนเปนประโยชน อนเปนความสข แกชนเหลานนเอง ตลอดกาลนาน. เราจงกลาวภกษนนวา ใครใกลชดเขากสบายตว เหมอนผากาส นงหมเขากสบายเนอ ฉะนน. เรากลาวภกษนวามผากาส เปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลาน- ปจจยเภสชบรกขารของชนเหลาใด ทานนน ยอมมผลใหญ มอานสงสใหญแกชน
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๑๙/๕๓๙, ตรสแกภกษทงหลาย.
๑๙๑
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๙๒
เหลานน. เราจงกลาวภกษนนวา มคามาก เหมอนผากาส มราคาแพง ฉะนน. เรากลาวภกษนนวา มผากาสเปนคเปรยบ.
ภกษ ท.! ภกษแมมอายปนกลาง ถาเปนผมศล มความเปนอย งดงาม. เรากกลาวา มผวพรรณงาม เหมอนผากาส ทแมยงใหมอยกด สงาม ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกล ทาตามเยยงอยางของภกษนน ขอนน จะเปนทาง ใหเกดสงอนเปนประโยชน สงอนเปนความสขแกชนเหลานนเอง ตลอดกาลนาน. เราจงกลาวภกษนนวา ใครใกลชดเขากสบายตว เหมอนผากาส นงหม เขากสบายเนอ ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารของชน เหลาใด ทานนน ยอมมผลใหญ มอานสงสใหญแกชนเหลานน. เราจงกลาว ภกษนนวา มคามาก เหมอนผากาส มราคาแพง ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ.
ภกษ ท.! ภกษแมผเปนเถระ ถาเปนผถอศล มความเปนอยงดงาม, เรากกลาววา มผวพรรณงาม เหมอนผากาส ทแมยงใหมอยกดสงาม ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ. อนง ชนเหลาใด คบหา สมาคม เขาใกล ทาตามเยยงอยางของภกษนน ขอนน จะเปนทางใหเกดสงอนเปน ประโยชน สงอนเปนความสขแกชนเหลานน ตลอดกาลนาน. เราจงกลาว ภกษนวา ใครใกลชดเขากสบายตว เหมอนผากาส นงหมเขากสบายเนอ ฉะนน. เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ. อนง ภกษนน รบจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารของชนเหลาใด ทานนน ยอมมผลใหญ มอานสงสใหญแกชนเหลานน. เราจงกลาวภกษนวา มคามาก เหมอนผากาส มราคาแพง ฉะนน เรากลาวภกษนวา มผากาสเปนคเปรยบ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๑๙๓
อนง ภกษผเถระเชนน กลาวอะไรขนในทามกลางสงฆ ภกษทงหลาย กชวยกนบอกกลาววา “ขอทานทงหลาย จงเงยบเสยงเถด, ภกษผเฒาจะกลาว ธรรมและวนย บดน” ดงน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไววา “เราทงหลาย จกเปนใหเหมอนอยางผากาส ไมเปนอยางผาเปลอก ปอละ” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
รกษาพรหมจรรยไวดวยนาตา๑
ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม, แมจะทกข กายทกขใจ ถงนาตานองหนา รองใหอย กยงสประพฤตพรหมจรรย ใหบรสทธบรบรณอยได กม ขอทนาสรรเสรญเธอใหเหมาะสมแกธรรมทเธอม ในบดนหาอยาง. หาอยางอะไรบางเลา ? หาอยางคอ :-
(๑) ธรรมทชอวา ศรทธาในกศลธรรมทงหลาย กไดมแลวแกเธอ. (๒) ธรรมทชอวา หรในกศลธรรมทงหลาย กไดมแลวแกเธอ. (๓) ธรรมทชอวา โอตตปปะในกศลธรรมทงหลาย กไดมแลวแกเธอ. (๔) ธรรมทชอวา วรยะในกศลธรรมทงหลาย กไดมแลวแกเธอ. (๕) ธรรมทชอวา ปญญาในกศลธรรมทงหลาย กไดมแลวแกเธอ. ภกษ ท.! บรรพชตรปใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม, แมจะทกขกาย
ทกขใจ ถงนาตานองหนา รองไหอย กยงสประพฤตพรหมจรรยใหบรสทธ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๔/๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๙๔
บรบรณอยไดกม. ขอทนาสรรเสรญเธอใหเหมาะสมแกธรรมทเธอมในบดนหาอยาง เหลานแล.
ผทควรเขาใกล๑
ภกษ ท.! กบคคลเชนไรเลา ทคนทก ๆ คนควรคบหา สมาคม ควร เขาใกล ?
ภกษ ท.! บคคลบางคนในกรณน เปนผมศล สมาธ และปญญา พอเสมอกน, บคคล ดงกลาวน เปนผทนาคบหา สมาคม นาเขาใกล. ขอนน เพราะอะไร ? เพราะเมอเราเปนผมศล สมาธ และปญญาเสมอกนแลว, การพดกน ถงเรองศล สมาธ และปญญาของเรานนกจกมไดดวย, การพดกนของเรานน จกไปกนไดดวย, และการพดกนของเรานนจกเปนความสบายอกสบายใจดวย, เพราะเหตนน บคคลเชนน จงเปนผททกคนควรคบหาสมาคม ควรเขาใกล.
ภกษ ท.! กบคคลเชนไรเลา ทตองสกการะเคารพเสยกอน แลวจงคบหา สมาคม เขาใกล ?
ภกษ ท.! บคคลบางคนในกรณน เปนผมศล สมาธ และปญญา ยงกวาเรา, บคคล ดงกลาวน เปนผทตองสกการะเคารพเสยกอน แลวจง คบหา สมาคม เขาใกล. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะเราจกไดทากองศล กองสมาธ และกองปญญาของเรา ทยงไมบรบรณใหบรบรณบาง, เราจกได ประกบประคองกองศล กองสมาธ และกองปญญา ทบรบรณแลวไวไดดวยปญญา
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๕๗/๔๖๕.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๑๙๕
ในธรรมนน ๆ บาง, เพราะฉะนน บคคลเชนน จงเปนผทตองสกการะเคารพ เสยกอน แลงจงคบหาสมาคม เขาใกล แล.
ละไดจกอยเปน “พระ”๑
ภกษ ท.! ความคดทางกาย ทางวาจา ทางใจ, โทษทางกาย ทางวาจา ทางใจ, กเลสเพยงดงนาฝาดทางกาย ทางวาจา ทางใจ ของ บรรพชตพวกใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม ยงละไมไดแลว, บรรพชต พวกนน กตองหลนไปเองจากธรรมวนยน เหมอนลอรถขางททาแลวใน ๖ วน๒ ตงตรงไมได ตองตะแคงลมไป ฉะนน.
ภกษ ท.! ความคดทางกาย ทางวาจา ทางใจ โทษทางกาย ทางวาจา ทางใจ, กเลสเพยงดงนาฝาดทางกาย ทางวาจา ทางใจ ของ บรรพชตพวกใด จะเปนภกษหรอภกษณกตาม อนเธอละไดแลว บรรพชต พวกนน กตงมนอยไดเองในธรรมวนยน เหมอลอรถขางททาแลวนานถง ๖ เดอน หยอน ๖ วน กลงไปตงตรงอยไดไมลม ฉะนน.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยก ใจไววา “เราทงหลาย จกละความคดทางกาย, โทษทางกาย, กเลส เพยงดงนาฝาดทางกาย; จกละความคดทางวาจา, โทษทางวาจา, กเลส
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๔๒/๔๕๔. ๒ ลอรถทชางใชไมทไมดทาและทาโดยความรบรอน ยอมผดกบลอขางททาดวยความ
ประณต และมเวลานานเปนธรรมดา อานเรองละเอยด จากพทธประวตจากพระโอษฐ ภาค ๖ ตอน “ครงมพระชาตเปนรถการชางทารถ”.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๙๖
เพยงดงนาฝาดทางวาจา , จกละความคดทางใจ, โทษทางใจ, กเลส เพยงดงนาฝาดทางใจ” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไวอยางนแล.
สมณพราหมณทนานบถอ๑
ดกอนพราหมณและคฤหบด ท.! ถาพวกปรพพาชกผถอลทธอนจะพง ถามทานทงหลายวา “สมณะหรอพราหมณชนดไหนเลา ทพวกทานพง สกการะ เคารพ นบถอ บชา” ดงนไซร เมอพวกทานถกเขาถามเชนนแลว พงตอบแกแกเขาวา :
สมณะหรอพราหมณเหลาใด เปนผปราศจากราคะ - โทสะ - โมหะ ในรป ทเหนดวยตา, เสยงทไดยนดวยห กลนทรสกดวยจมก, รสทรสกดวยลน, โผฏฐพพะทสมผสดวยกาย, ธรรมารมณทรแจงดวยใจแลว, มจตสงบ ณ ภายใน, ประพฤตมรรยาทเรยบรอยทงทางกาย วาจา และใจ, สมณะหรอพราหมณเหลานน ประเภทเดยวทควรสกการะ เคารพ นบถอ บชา. ขอนนเพราะอะไร ? เพราะวา แมพวกเราทงหลาย ยงไมปราศจากราคะ - โทสะ - โมหะ ในรปทเหน ดวยตา ฯลฯ ธรรมารมณทรแจงดวยใจแลว, มจตยงไมสงบได ณ ภายใน, ยงประพฤตเรยบรอยบาง ไมเรยบรอยบาง ทงทางกาย วาจา และใจ กจรงแล แตความประพฤตเรยบรอยเดนชดของสมณพราหมณเหลานน จกเปน
๑ บาล พระพทธภาษต นครวนทรสตร อปร. ม. ๑๔/๕๓๐/๘๓๔, ตรสแกพราหมณ
และคฤหบดชาวบานนครวนทคาม คราวจารกไปในแควนโกศล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๑๙๗
ของเราผเหนอยซงตวอยางอนยง, เพราะฉนน สมณพราหมณพวกนน จงเปนผทควรสกการะ เคารพ นบถอ บชา สาหรบเราทงหลาย โดยแท.
ผลประโยชนของความเปนสมณะ๑
ภกษ ท.! ผลของความเปนสมณะ เปนอยางไรเลา ? โสตาปตตผล, สกทาคมมผล, อนาคามผล, และอรหตตผลเหลาใดแล, ภกษ ท.! ผลเหลาน เราเรยกวา ผลของความเปนสมณะ.
ภกษ ท.! ประโยชนของความเปนสมณะ เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ความสนราคะ ความสนโทสะ ความสนโมหะ อนใดแล, ภกษ ท.! อนน เราเรยกวา ประโยชนของความเปนสมณะ.
ภกษ ท.! ความเปนสมณะ เปนอยางไรเลา ? อรยอฏฐงคกมรรคน อยางเดยว ซงไดแกความเขาใจอนถกตอง, ความมงหมายอนถกตอง, การ พดจาอนถกตอง, การทาการงานอนถกตอง, การเลยงชวตอนถกตอง, ความ พยายามอนถกตอง, ความมสตครองตนอนถกตอง, ความปกใจแนวอนถกตอง, ภกษ ท.! อรยอฏฐงคกมรรคอนน เราเรยกวา ความเปนสมณะ.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๓๐/๑๐๑, ๑๐๔, ๑๐๐, ตรสแกภกษทงหลาย
ทอารามเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๑๙๘
ผละความทศลเสยได๑
ภกษ ท.! ความสงด (คอหางไกลจากบาปธรรม) อนยงสาหรบภกษ ในธรรมวนยนมสามอยางเหลานเทานน. สามอยางอะไรบางเลา ? สามอยางคอ :-
(๑) ภกษในธรรมวนยน เปนผมศล ละความทศลเสยได และสงด จากความทศลดวย.
(๒) เปนผมความเหนชอบ ละความเหนผดเสยได และสงดจากความ เหนผดนนดวย
(๓) เปนผมอาสวะสนแลว ละอาสวะทงหลายเสยได และเปนผสงดจาก อาสวะทงหลายนนดวย,
ภกษ ท.! เมอใดแล ภกษมคณธรรมสามอยางดงกลาวนแลว เมอนน ภกษน เราเรยกวา เปนผถงยอด ถงแกน บรสทธ ตงอยในสาระแลว.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนาขาวสาลของคฤหบดชาวนา มผลไดทแลว, คฤหบดชาวนากรบ ๆ ใหเกยวขาวนน, ครนแลวกรบ ๆ ใหเกบขน, ครนแลวกรบ ๆ ใหนาขนไปไวในลาน, ครนแลวกรบ ๆ ใหทาเปนกอง, ครนแลวกรบ ๆ ใหนวด, ครนแลวกรบ ๆ ใหสงฟาง, ครนแลวกรบ ๆ ใหสาด, ครนแลวกรบ ๆ ใหส, ครนแลวกรบ ๆ ใหซอม, ครนแลวกรบ ๆ ใหฝดแกลบ, เมอเปนเชนน ขาว เปลอกของคฤหบดชาวนานนกเปนอนถงทสด ถงแกน สะอาด ตงอย ในความเปนขาวสารได ฉนใดกด ; ภกษ ท.! ภกษเปนผมศล ละความ ทศลเสยได และสงดจากความทศลนนดวย, เปนผมความเหนชอบ ละความ เหนผดเสยได และสงดจากความเหนผดนนดวย, เปนผมอาสวะสนแลว
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๑๑/๕๓๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๑๙๙
ละอาสวะทงหลายเสยได และเปนผสงดจากอาสวะ ทงหลายนนดวย ; ภกษ ท.! ภกษนเราเรยกวา เปนผถงยอด ถงแกนบรสทธ ตงอยในสาระแลว ฉนนน เหมอนกนแล.
ภกษผมศลสมบรณแลว๑
มหาราชะ ! ภกษเปนผมศลสมบรณแลว เปนอยางไรเลา ? มหาราชะ ! ภกษในธรรมวนยน ละปาณาตบาต เวนขาดจากปาณา-
ตบาต วางทอนไมและศสตราเสยแลว มความละอาย ถงความเอนดกรณา หวงประโยชนเกอกลในบรรดาสตวทงหลายอย ; แมน กเปนศลของเธอประการ หนง, เปนผละอทนนาทาน เวนขาดจากอทนนาทาน ถอเอาแตของ ทเขาใหแลว หวงอยแตของทเขาให เปนคนสะอาด ไมเปนขโมยอย ; แมน กเปนศลของเธอประการหนง, เปนผละกรรมอนมใชพรหมจรรย ประพฤตพรหมจรรยโดยปกต ประพฤตหางไกล เวนขาดจากการเสพเมถน อนเปนของชาวบาน ; แมน กเปนศลของเธอประการหนง. เปนผละมสาวาท เวนขาดจากมสาวาท พดแตความจรง รกษาความสตว มนคงในคาพด ควรเชอถอได ไมแกลงกลาวใหผดตอโลก ; แมน กเปนศลของเธอประการ หนง. เปนผละคาสอเสยด เวนขาดจาดคาสอเสยด ไดฟงจากฝายนแลว ไมเกบไปบอกฝายโนน เพอใหฝายนแตกราวกน หรอไดฟงจากฝายโนน แลว ไมนามาบอกแกฝายน เพอใหฝายโนนแตกราวกน แตจะสมานคนทแตก
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส.ท. ๙/๘๓/๑๐๓, ตรสแกพระเจาอชาตสตต
ผทลถามเรองนโดยเฉพาะ ทสวนมะมวงของหมอชวกโกมารภจจ ใกลนครราชคฤห.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐๐
กนแลว ใหกลบพรอมเพรยงกน อดหนนคนทพรอมเพรยงกนอย ใหพรอม เพรยงกนยงขน เปนคนชอบในการพรอมเพรยง เปนคนยนดในการพรอมเพรยง เปนคนพอใจในการพรอมเพรยง กลาวแตวาจาททาใหพรอมเพรยงกน ; แมน กเปนศลของเธอประการหนง, เปนผละการกลาวคาหยาบเสย เวนขาดจาก การกลาวคาหยาบ กลาวแตวาจาทไมมโทษ เสนาะโสต ใหเกดความรก เปนคาฟใจ เปนคาสภาพทชาวเมองเขาพดกน เปนทใครทพอใจของมหาชน ; แมน กเปนศลของเธอประการหนง. เปนผละคาพดทโปรยประโยชนทง เสย เวนขาดจากการพดเพอเจอ กลาวแตในเวลาอนสมควร กลาวแตคาจรง เปนประโยชน เปนธรรม เปนวนย กลาวแตวาจามทตง มหลกฐานทอางอง มเวลาจบ ประกอบดวยประโยชน สมควรแกเวลา ; แมน กเปนศลของเธอ ประการหนง ๆ.
ภกษในธรรมวนยน เปนผเวนขาดจากการลางผลาญพชคามและภตคาม, เปนผฉนอาหารวนหนงเพยงหนเดยว เวนจากการฉนในราตรและวกาล. เปนผ เวนขาดจากการฟอนรา การขบรอง การประโคม และการดการเลนชนดเปน ขาศกแกกศล. เปนผเวนขาดจากการประดบประดา คอทดทรงตกแตงดวยมาลา และของหอมและเครองลบทา. เปนผเวนขาดจากการนอนบนทนอนสงใหญ. เปนผเวนขาดจากการรบเงนและทอง. เปนผเวนขาดจากการรบขาวเปลอก. เปนผเวนขาดจากการรบเนอดบ. เปนผเวนขาดจากการรบหญงและเดกหญง. เปนผเวนขาดจากการรบทาสหญงและทาสชาย. เปนผเวนขาดจากการรบแพะ แกะ ไก สกร ชาง โค มา ทงผและเมย. เปนผเวนขาดจากการรบทนาและทสวน. เปนผเวนขาดจากการบใชเปนทต ไปในทตาง ๆ (ใหคฤหสถ). เปนผเวนขาดจาก การซอและการขาย. เปนผเวนขาดจากการโกงดวยตาชง การลวงดวยของปลอม และการฉอดวยเครองนบ (เครองตวงและเครองวด) เปนผเวนขาดจากการโกง
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๐๑
ดวยการนบสนบนและลอลวง. เปนผเวนขาดจาก การตด การฆา การจาจอง การซมทาราย การปลน และการกรรโชก. แมน กเปนศลของเธอประการหนง ๆ.
ผมศลไมทาลายพชคามและภตคาม๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ยงทาพชคามและภตคามใหกาเรบ, คออะไรบาง ? คอพชทเกด แตราก พชทเกดแตตน พชทเกดแตผล พชทเกดแตยอด และพชทเกดแต เมลดเปนทหา.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการทาพชคามและภตคาม เหน ปานนน ใหกาเรบแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมทาการบรโภคสะสม๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานนยงเปนผทาการบรโภคสะสมอยเนอง ๆ, คอ อะไรบาง ? คอสะสมขาวบาง สะสมนาดมบาง สะสมผาบาง สะสม ยานพาหนะบาง สะสมเครองนอนบาง สะสมของหอมบาง สะสมอามสบาง.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท ๙/๘๕/๑๐๔. ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท ๙/๘๕/๑๐๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐๒
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการบรโภคสะสมเหนปานนน เสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมดการเลน๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานนยงเปนผดการเลนอยเนอง ๆ , คออะไรบาง ? คอดฟอน ฟงขบ ฟงประโคม ดไมลอย ฟงนยาย ฟงเพลงปรบมอ ฟงตฆอง ฟงตระนาด ดหนยนต ฟงเพลงขอทาน ฟงแคน ดเลนหนาศพ ดชนชาง แขงมา ชนกระบอ ชนโค ชนแพะ ชนแกะ ชนไก ชนนกกระทา ดราไม รามอ ชกมวย ดเขารบกน ดเขาตรวจพล ดเขาตงกระบวนทพ ดกองทพ ทจดไว.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการดการเลนเหนปานนนเสย
แลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเลนการพนน๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผเลนการพนนหรอการเลนอนเปนทตง
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๕/๑๐๖ ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๖/๑๐๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๐๓
แหงความประมาทกนอยเนอง ๆ , คออะไรบาง ? คอเลนหมากรกชนดแถวละ ๘ ตาบาง ๑๐ ตาบาง เลนหมากเกบ เลนชงนาง หมากไหว โยนหวง ไมหง เลนฟาดใหเปนรปตาง ๆ ทอดลกบาต เปาใบไม เลนไถนอย ๆ เลนหกคะเมน เลนไมกงหน เลนตวงทราย เลนรถนอย ธนนอย เลนเขยนทายกน เลนทายใจ เลนลอคนพการบาง.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนจาดจากการเลนพนนหรอการเลน อนเปนทตงแหงความประมาทเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอ ประการหนง.
ผมศลไมนอนบนทนอนสงใหญ๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางคน ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานนยงเปนผทาการนอนบนทนอนสงใหญกนอยเนอง ๆ , คออะไรบาง ? คอ นอนบนเตยงมเทาสงเกนประมาณ บนเตยงมเทาทาเปน รปสตวราย บนผาโกเชาขนยาว บนเครองลาดขนแกะวจตรดวยลายเยบ เครองลาดขนแกะสขาว เครองลาดขนแกะมสณฐานดงพวงดอกไม เครองลาด มนนภายใน เครองลาดวจตรดวยรปสตวราย เครองลาดมขนขนขางบน เครองลาดมชายครย เครองลาดทอดวยทองเงนแกมไหม เครองลาดทอดวย ไหมขลบทองเงน เครองลาดขนแกะใหญพอนางฟอนได ๑๖ คน เครองลาด บนหลงชาง เครองลาดบนหลงมา เครองลาดบนรถ เครองลาดททาดวยหนง อชนะ เครองลาดททาดวยหนงชะมด เครองลาดมเพดานแดง มหมอนขางแดง.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๖/๑๐๘.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐๔
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการนอนบนทนอนสงใหญ เหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมประดบตกแตงรางกาย๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผประกอบการประดบประดาตกแตงรางกาย เหนปานนกนอยเนอง ๆ, คออะไรบาง ? คอการอบตว การเคลนตว การอาบ สาอาง การนวดเนอ การสองดเงา การหยอดตาใหมแววตาคมขา การใชดอกไม การทาของหอม การผดหนา การทาปาก การผกเครองประดบทมอ การผกเครอง ประดบทกลางกระหมอม การถอไมถอ การหอยแขวนกลองกลกอนวจตร การ คาดดาบ การคาดพระขรรค การใชรมและรองเทาอนวจตร การใสกรอบหนา การปกปน การใชพดสวยงาม การใชผาชายเฟอยและอน ๆ.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการประดบตกแตงรางกายเหน ปานนนเสยแลว แมน กเปนศลของเธออกประการหนง.
ผมศลไมพดคยเดรจฉานกถา๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผประกอบการคยดวยเดรจฉานกถากน
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๗/๑๐๙. ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๗/๑๑๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๐๕
อยเนอง ๆ , คออะไรบาง ? คอคยกนถงเรองเจานายบาง เรองโจรบาง เรอง มหาอมาตย เรองกองทพ เรองของนากลว เรองการรบพง เรองขาว เรองนา เรองผา เรองทนอน เรองดอกไม เรองของหอม เรองญาต เรองยานพาหนะ เรองบาน เรองจงหวด เรองเมองหลวง เรองบานนอก เรองหญง เรองชาย เรองคนกลา เรองตรอก เรองทานา เรองคนทตายไปแลว เรองความแปลก ประหลาดตาง ๆ เรองโลก เรองสมทร เรองความฉบหายและเจรญบาง.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการคยดวยเดรจฉายกถา เหน ปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง
ผมศลไมกลาวคาแกงแยงกน๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผกลาวถอยคาแกงแยงกนเนอง ๆ, คอ อะไรบาง ? คอแกงแยงกนวา ทานไมรทวถงธรรมวนยน ขาพเจารทวถงธรรม- วนยน ทานจะรทวถงธรรมวนยนอยางไรได ทานปฏบตผด ขาพเจาปฏบตถก ถอยคาของขาพเจาเปนประโยชน ถอยคาของทานไมเปนประโยชน คาควรพดกอน ทานมาทหลง คาควรพดทหลงทานมาพดกอน ขอททานเคยเชยวชาญ เปลยน แปลงไปเสยแลว ขาพเจายกคาพดแกทานไดแลว ทานถกขาพเจาขมแลว ทานจงถอนคาถดของทานเสย หรอทานสามารถกจงคานมาเถด.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๗/๑๑๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐๖
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจาการกลาวถอยคาแกงแยงเหน ปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนทตนาขาว๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผประกอบการรบเปนทต รบใชไปในท นน ๆ กนอยเนอง ๆ , คออะไรบาง ? คอรบใชพระราชาบาง รบใชอมาตยของ พระราชาบาง รบใชกษตรย รบใชพราหมณ รบใชคฤหบด และรบใชเดก ๆ บาง ทใชวา “ทานจงไปทน, ทานจงไปทโนน, ทานจงนาสงนไป ทานจงนา สงนในทโนนมา” ดงน.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการรบใชเปนทต รบใชไปใน ทตาง ๆ เหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมลอลวงชาวบาน๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๘/๑๑๒. ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๘/๑๑๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๐๗
ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงเปนผแสวงหาลาภดวยการกลาวคาลอหลอก การกลาวคาพรพไร การพดแวดลอมดวยเลศ การพดใหทายกเกดมานะมทะล ในการให และการใชของมคานอยตอเอาของมคามาก.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจาการแสดงหาลาภโดยอบาย หลอกลวงเชนนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนหมอทายโชคลาง๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะ ทาเดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอทายลกษณะในรางกายบาง ทายนมตลางดลางรายบาง ทายอปปาตะ คอของตกบาง ทานายฝน ทายชะตา ทายผาหนกด ทาพธโหมเพลง ทาพธเบกแวนเวยนเทยน ทาพธซดโปรยแกลบ ทาพธซดโปรยรา ทาพธซดโปรยขาวสาร ทาพธจองเปรยง ทาพธจดไฟบชา ทาพธเสกเปา ทาพธพลดวยโลหตบาง เปนหมอดอวยวะรางกาย หอมดภมทตง บานเรอน ดลกษณะไรนา เปนหมอปลกเสก เปนหมอผ เปนหมอทายนต กนบานเรอน หมอง หมอดบพษ หมอแมลงปอง หมอหนกด หมอทายเสยงนก เสยงกา หมอทายอาย หมอกนลกศร (กนปน) หมอดรอยสตว.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๙/๑๑๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๐๘
ผมศลไมเปนหมอทายลกษณะสงของ๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานนยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะ ทาเดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอ ทายลกษณะแกวมณ (เชนหมอ ดเพชร) ทายลกษณะผา ทายลกษณะไมเทา ลกษณะศสตรา ลกษณะดาบ ลกษณะลกศร ลกษณะธน ลกษณะอาวธ ทายลกษณะหญง ลกษณะชาย ลกษณะเดกชาย ลกษณะเดกหญง ลกษณะทาส ลกษณะทาส ทายลกษณะชาง ลกษณะมา ลกษณะกระบอ ลกษณะโคอสภ ลกษณะโค ลกษณะแพะ ลกษณะ แกะ ลกษณะไก ลกษณะนกกระทา ลกษณะเหย ลกษณะสตวชอกณณกา ลกษณะเตา ลกษณะเนอบาง.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉารวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนหมอทานายการรบพง๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะ ทาเดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอ ดฤกษยาตราทพใหแก
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๘๙/๑๑๕. ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๙๐/๑๑๖.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๐๙
พระราชาวา วนนนควรยก วนนนไมควรยก, พระราชาภายในจกรก พระราชา ภายนอกจกถอย, พระราชาภายนอกจกรก พระราชาภายในจกถอย, พระราชา ภายในจกชนะ พระราชาภายนอกจกแพ, พระราชาภายนอกจกชนะ พระราชา ภายในจกแพ, องคนจกแพ องคนจกชนะบาง.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนหมอโหราศาสตร๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอ ทานายจนทรคาส สรยคาส นกษตรคาส ทานายดวงจนทร ดวงอาทตย ดาวพระเคราะห วาจกเดน ในทางบาง นอกทางบาง, ทานายวา จกมอกกาบาต ฮมเพลง แผนดนไหว ฟารองบาง, ทานายการขน การตก การหมอง การแผวของดวงจนทร ดวงอาทตยและดาว จะมผลเปนอยางนน ๆ ดงนบาง.
สวนภกษในศาสนาน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๙๐/๑๑๗.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๑๐
ผมศลไมเปนหมอทานายดนฟาอากาศ๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะ ทาเดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอ ทานายวาจกมฝนดบาง จกมฝนแลงบาง อาหารหางาย อาหารหายาก จกมความสบาย จกมความทกข จกมโรค จกไมมโรคบาง ทานายการนบคะแนน คดเลข ประมวล, แตง กาพยกลอน สอนตาราวาดวยทางโลก ดงนบาง
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา
เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนหมอดฤกษยาม๒
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะทาเดรจฉานวชา เหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอ ดฤกษอาวาหะ ดฤกษววาหะ ดฤกษ ทาการผกมตร ดฤกษทาการแตกราว ดฤกษทาการเกบทรพย ดฤกษทาการ จายทรพย (ลงทน), ดโชคดโชครายบาง, ใหยาบารงครรภบาง รายมนต ผกยด ปดอดบาง, รายมนตสลด รายมนตกนเสยง เปนหมอเชญผถามบาง เชญเจาเขาหญงถามบาง ถามเทวดาบาง ทาพธบวงสรวงพระอาทตย บวงสรวง มหาพรหม รายมนตพนไฟ รายมนตเรยกขวญใหบาง.
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๙๑/๑๑๘. ๒ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๙๑/๑๑๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๑๑
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
ผมศลไมเปนหมอผและหมอยา๑
อกอยางหนง เมอสมณะหรอพราหมณบางพวก ฉนโภชนะททายกถวาย ดวยศรทธาแลว ทานเหลานน ยงสาเรจการเปนอยดวยการเลยงชวตผด เพราะ ทาเดรจฉานวชาเหนปานนอย, คออะไรบาง ? คอบนขอลาภผลตอเทวดา ทาการบวงสรวงแกบน สอนมนตกนผกนบานเรอน ทากะเทยใหเปนชาย ทา ชายใหเปนกะเทย ทาพธปลกเรอน ทาการบวงสรวงในทปลกเรอน พนนามนต บชาเพลงใหบาง ประกอบยาสารอกใหบาง ประกอบยาประจ ประกอบยา ถายโทษขางบน ประกอบยาแกปวดศรษะ หงนามนหยอดห ทายาหยอดตา ประกอบยานดถ ประกอบยาทาใหกด ประกอบยาทาใหสมาน เปนหมอปายยาตา เปนหมอผาบาดแผล เปนหมอกมาร หมอพอกยาแกยาใหบาง.
สวนภกษในธรรมวนยน เธอเวนขาดจากการเลยงชวตผด เพราะทา เดรจฉานวชาเหนปานนนเสยแลว. แมน กเปนศลของเธอประการหนง.
มหาราชะ ! ภกษนนแล ผมศลสมบรณแลวอยางน ยอมไมแลเหนภย แตทไหน ๆ ทจะเกดเพราะเหตศลสงวร เหมอนกษตรยผไดมรธาภเษกแลว มปจจามตรอนกาจดเสยไดแลว ยอมไมเหนภยแตทไหน ๆ เพราะเหตขาศก ฉะนน. เธอประกอบดวยกองศลอนเปนอรยคณนแลว ยอมไดเสวยสข อนหาโทษ มได ณ ภายใน
๑ บาล พระพทธภาษต สามญญผลสตร ส. ท. ๙/๙๒/๑๒๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๑๒
มหาราชะ ! ภกษเปนผมศลสมบรณแลว ดวยอาการอยางนแล.
อธศลสกขา๑
ภกษ ท.! อธศลสกขา เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนผมศล, สารวมดวยปาตโมกขสงวร,
สมบรณดวยมรรยาทและโคจร, มปรกตเหนเปนภยในโทษทงหลาย แมวาเปนโทษ เลกนอย, สมาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย.
ภกษ ท.! การปฏบตอยางน เราเรยกวา อธศลสกขา.
สมณกจ๒
ภกษ ท.! กจของสมณะทสมณะตองทามสามอยางเหลาน. สามอยาง อะไรบางเลา ? สามอยางคอ :-
(๑) การสมาทานการปฏบตในศลอนยง, (๒) การสมาทานการปฏบตในจตอนยง, (๓) การสมาทานการปฏบตในปญญาอนยง. ภกษ ท.! กจของสมณะทสมณะตองทามสามอยางเหลานแล. ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเนยกใจ
ไววา “ความพอใจของเราจกตองเขมงวดพอ ในการสมาทานการปฏบตในศล
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๐๓/๕๒๙. ๒ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๒๙๔/๕๒๑.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๑๓
อนยง, ในการสมาทานการปฏบตในจตอนยง และในการสมาทานการปฏบต ในปญญาอนยง” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไว อยางนแล.
กจของชาวนา๑
ภกษ ท.! กจของคฤหบดชาวนาทเจาจะตองทากอน (แหงการ
ไดมาซงขาวเปลอก) มสามอยางเหลาน. สามอยางอะไรบางเลา ? สามอยางคอ คฤหบดชาวนาในโลกน ไถ คราด พนทนาใหดเสยกอน, ครนแลวปลกพชลง ในเวลาอนควร, ครนแลว ไขนาเขาบาง ไขนาออกบาง ตามคราวทสมควร. ภกษ ท.! กจของคฤหบดชาวนาทเขาจะตองทากอน (แหงการไดมาซงขาวเปลอก) มสามอยางเหลานแล ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : กจทภกษจะตองทากอน (แหงการ ไดมาซงมรรคผล) มสามอยางเหลาน. สามอยางอะไรกนเลา ? สามอยางคอ การสมาทานการปฏบตในศลอนยง, การสมาทานการปฏบตในจตอนยง, และการ สมาทานการปฏบตในปญญาอนยง. ภกษ ท.! กจทภกษจะตองทากอน (แหง การไดมาซงมรรคผล) มสามอยางเหลานแล.
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไววา “ความพอใจของเราจกตองเขมงวดพอ ในการสมาทานการปฏบต ในศลอนยง, ในการสมาทานการปฏบตในจตอนยง และในการสมาทาน การปฏบตปญญาอนยง” ดงน ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พง สาเหนยกใจไวอยางนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๒๙๕/๕๒๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๑๔
ตงหนาทากแลวกน๑
ภกษ ท.! กจของคฤหบดชาวนาทเขาจะตองรบทามสามอยางเหลาน. สามอยางอะไรบางเลา ? สามอยางคอ คฤหบดชาวนารบ ๆ ไถ คราด พนทนา ใหดเสยกอน, ครนแลว กรบ ๆ ปลกพช, ครนแลว กรบ ๆ ไขนาเขาบาง ไขนาออกบาง. ภกษ ท.! กจของคฤหบดชาวนาทเจาจะตองรบทามสามอยาง เหลานแล ; แตวาคฤหบดชาวนานน ไมมฤทธหรออานภาพทจะบนดาล วา “ขาของเราจงงอกในวนน, ตองทองพรงน, สกมะรนน” ดงนไดเลย, ทถก ยอมมเวลาทขาวนน เปลยนแปรสภาพไปตามฤดกาล ยอมจะงอกบาง ตงทองบาง สกบาง ;
ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน : กจของภกษทเธอจะตองรบทามสามอยาง เหลาน. สามอยางอะไรบางเลา ? สามอยางคอ การสมาทานการปฏบตในศล อนยง, การสมาทานการปฏบตในจตอนยง และการสมาทานการปฏบตในปญญา อนยง ภกษ ท.! กจของภกษทเธอจะตองรบทามสามอยางเหลานแล ; แตวา ภกษนน กไมมฤทธหรออานภาพทจะบนดาลวา “จตของเราจงหลดพน จากอาสวะทงหลาย เพราะไมมอปาทานในวนน หรอพรงน หรอมะรนน” ดงนไดเลย, ทถก ยอมมเวลาทเหมาะสม ซงเมอภกษนนปฏบตไปแม ในศลอนยง, ปฏบตไปแมในจตอนยง, และปฏบตไปแมในปญญาอนยง จตกจะหลดพนจากอาสวะทงหลายเพราะไมมอปาทาน ไดเอง.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๓๐๙/๕๓๒.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๑๕
ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ ไววา “ความพอใจของเราจกตองเขมงวดพอ ในการสมาทานการปฏบต ในศลอนยง, ในการสมาทานการปฏบตในจตอนยง, และในการสมาทาน การปฏบตในปญญาอนยง” ดงน ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พง สาเหนยกใจไวอยางนแล.
เครองมอละกเลส๑
ภกษ ท.! กเธอสามารถหรอ ทจะศกษา๒ ในสกขาทงสาม คอใน อธศลสกขา ในอธจตสกขา และในอธปญญาสกขา ?
“ขาพระองคสามารถทจะศกษาในสกขาทง ๓ นน พระเจาขา”. ภกษ ท.! ถาอยางนน เธอจงศกษาในสกขาทง ๓ คอ ในอธศลสกขา,
ในอธจตสกขา, และในอธปญญาสกขาเถด. ภกษ ท.! เมอใดแล เธอจกศกษาทงศลอนยงบาง ทงจตอนยงบาง
ทงปญญาอนยงบาง, เมอนนเธอผกาลงศกษาในศลอนยง จตอนยง และปญญา อนยงอย จกละราคะ ละโทสะ และละโมหะได ; เพราะการละราคะ-โทสะ- โมหะไดนนเอง, เธอจกไมกระทาสงอนเปนอกศล และจกไมเสพสงทเปนบาป โดยแท.
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๒๙๖/๕๒๔, ตรสแกภกษวชชบตรผไมอาจปฏบต
ตามสกขาบท ๑๕๐ ทสาคญ ๆ ซงยกขนแสดงทกครงเดอนได โดยทรงสอนใหปฏบตโดยหลกสกขา ๓, คอ อธศลสกขา อธจตสกขา อธปญญาสกขา ไดแกหลกทเปนความหมายอยางกวางโดยไมตองแยก เปนสกขาบทจานวนมาก ยากแกการจดจา.
๒ คาวา ศกษา หรอ สกขา ในบาล หมายถงการปฏบตไปเลย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๑๖
เมอมศลควรสงตนไปในแนวเผากเลส๑
ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย จงเปนผมศลสมบรณ มปาตโมกข สมบรณอยเถด, จงเปนผสารวมในปาตโมกขสงวร มมรรยาทและโคจรสมบรณ อยเถด, จงมปรกตเหนเปนภยในโทษทงหลายซงมประมาณเลกนอย สมาทาน ศกษาในสกขาบททงหลายเถด.
ภกษ ท.! เมอพวกเธอทงหลาย สมบรณดวยศลเชนนนแลว อะไรเลาเปนกจทพวกเธอจะตองทาใหยง ๆ ขนไป ?
ภกษ ท.! เมอภกษเดนอยกตาม, ยนอยกตาม, นงอยกตาม, นอน ตนอยกตาม, อภชฌาและพยาบาทของภกษนนกปราศจากไปแลว, ถนมทธะ, อทธจจกกกจจะ, วจกจฉาของเธอกละไดแลว, ความเพยรกปรารภแลวไมยอหยอน, สตกตงมนไมฟนเฟอน, กายกรางบไมกระสบกระสาย, จตกตงมนเปนหนงแน ; ภกษ ท.! ภกษทเปนไดเชนน แมจะเดนอยกตาม ยนอยกตาม นงอยกตาม นอนตนอยกตาม, เราเรยกวา “ผมความเพยรเผากเลส, มความกลวตอโทษ แหงวฏฏะ, เปนผปรารถความเพยรตดตอสมาเสมอเปนนจ, เปนผมตนสงไปใน แนวแหงความหลดพนตลอดเวลา ดงน”.
อรยกนตศล๒
ภกษ ท.! อรยสาวกในธรรมวนยน เปนผประกอบพรอมแลวดวย
ศลทงหลายอนเปนศลทพระอรยเจาพอใจ, คอ ไมขาด ไมทะล ไมดาง
๑ บาล พระพทธภาษต จตกก. อ. ๒๑/๑๘/๑๒. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๔๒๙/๑๔๑๒, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๑๗
ไมพรอย เปนไท ผรสรรเสรญ ไมถกลบคลาดวยตณหาทฏฐ และเปนไปพรอม เพอสมาธ.๑
ศลอยเคยงคกบปญญาเสมอ๒
พราหมณ ! องคสองประการน จะยกเสยอกประการหนง บญญตคน ผประกอบดวยองคเพยงประการเดยว วาเปนพราหมณ, และคนประกอบดวย องคเพยงประการเดยว เมอกลาววา ตนเปนพราหมณ ไดชอวา กลาวชอบ ไมตองกลาวเทจ, จะไดหรอไม ?
๑ ศลไมขาด หมายถง ไมลวงสกขาบทขอตนหรอขอปลายขอใดขอหนง, ศลไมทะลหมายถง
ไมลวงสกขาบทขอกลาง ๆ , ศลไมดาง เพราะไมขาดเปนหม ๆ หมละหลายสกขาบทและหลายหม, ศลไมพรอย เพราะไมขาดแหงละสกขาบทหลาย ๆ แหง, ศลเปนไท คอไมเปนทาสตณหา ไมรกษา ศลแบบการคามงเอาเครองตอบแทน, ศลทผรสรรเสรญ เปนศลทใชได เพราะผรทานใครครวญเสย กอนจงสรรเสรญวาดวาชอบ, ศลทไมถกลบคลาดวยตณหาทฏฐ หมายถงศลทตณหาไมแตะตอง ทฏฐ มานะไมแตะตอง คอไมถอศลเพราะยากจนเปนเหตใหกระดางกระเดอง หรอเปนเครองยกตนขมทาน ไป เปนตน, และศลทเปนไปพรอมเพอสมาธนน เปนศลทผรกษาเอาใจใสพจารณาตรวจสอบอยเสมอ ดงทานเปรยบวาเหมอนโคแมลกออนใสใจดลกไมหางตา แมบดเออง ตากคอยชาเลองดลก, กรยา ทพจารณาศล นบเขาในสลานสสตกรรมฐาน และจตของผมศลอยางน ใกลสมาธ และศลเชนน เปนฐานรองรบสมาธไดดทเดยว.
๒ บาล พระพทธภาษต โสณทณฑสตร ส. ท. ๙/๑๕๘/๑๙๓, ตรสแกโสณทณฑพราหมณ ซงทลถงเรองพวกพราหมณบญญตคนผประกอบดวยองคหาวาเปนพราหมณโดยชอบ แตอาจจะยกเสย สามองค คงไวแตเพยงสององค คอ เปนผมศล มศลอนเจรญ ประกอบดวยศลอนเจรญ และเปน บณฑต มปญญา ; และพระพทธองคกทรงรบรอง ดงตอไปน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๑๘
“ขอแตพระโคดมผเจรญ ! องคสองประการน จะยกเสยอกประการหนงหาไดไม เพราะวา ศล ยอมชาระปญญาใหบรสทธ และปญญาเลากชาระศลใหบรสทธเหมอนกน ; ศลอยทใด ปญญาอย ทนน, ปญญาอยทใด ศลอยทนน ; ผมศลกมปญญา, ผมปญญากมศล ; บณฑตทงหลายยอมกลาวถง ศลและปญญาวา เปนของเลศในโลก. ขาแตพระโคดมผเจรญ ! เปรยบเหมอนคนลางมอดวยมอ หรอ ลางเทาดวยเทา ฉนใด ; ศลยอมชาระปญญาใหบรสทธ และปญญาเลากชาระศลใหบรสทธเหมอนกน ; ศลอยทใด ปญญาอยทนน ; ปญญาอยทใดศลอยทนน ; ผมศลกมปญญา, ผมปญญากมศล ; บณฑต ทงหลาย ยอมกลาวถงศลและปญญา วาเปนของเลศในโลก ฉนนนเหมอนกน”.
พราหมณ ! ขอนน เปนอยางนน ๆ แหละพราหมณ. ศล ยอมชาระ
ปญญาใหบรสทธ และปญญาเลา กชาระศลใหบรสทธเหมอนกน ; ศล อยทใด ปญญาอยทนน, ปญญาอยทใด ศลอยทนน ; ผมศลกมปญญา, ผมปญญากมศล ; บณฑตทงหลาย ยอมกลาวถงศลและปญญา วาเปน ของเลศในโลก . พราหมณ! เปรยบเหมอนคนลางมอดวยมอ หรอ ลางเทาดวยเทา ฉนใด ; ศล ยอมชาระปญญาใหบรสทธ และปญญาเลากชาระ ศลใหบรสทธเหมอนกน; ศลอยทใด ปญญาอยทนน, ปญญาอยทใด ศลอย ทนน ; ผมศลกมปญญา, ผมปญญากมศล, บณฑตทงหลายยอมกลาวถงศล และปญญา วาเปนของเลศในโลก ฉนนนเหมอนกน.
ชาระศลและทฏฐใหบรสทธกอน๑
พาหยะ ! ถาอยางนน ในเรองน เธอ จงชาระสงอนเปนเบองตนใน
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๒๒๐/๗๔๗ - ๘, ตรสแกทานพาหยะ ผทลขอ
ใหพระองคทรงแสดงธรรมแตยอ ๆ กอนทจะออกไปอยผเดยว เปนผไมประมาท เพยรเผากเลส มตน สงไปในแนวธรรมนน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๑๙
กศลทงหลายใหบรสทธกอนเถด. กอะไรเปนสงเบองตนของสงอนเปนกศล ทงหลายเลา ? สงเบองตนนนกไดแก ศล อนบรสทธหมดจดดวยด และ ทฏฐ -ความเหนทถกตรง.
พาหยะ ! โดยกาลใดแล ศลของเธอเปนศลอนบรสทธหมดจดดวยด และทฏฐกจกเปนความเหนทถกตรง, โดยกาลนน เธอพงอาศลศล ตงอยในศล แลว พงอบรมสตปฏฐานสเถด, สตปฏฐานสอะไรบาง ? สตปฏฐานส คอ :-
พาหยะ ! ในกรณน เธอจงพจารณาเหนกายในกายอยเนอง ๆ, จง พจารณาเหนเวทนาในเวทนาทงหลายอยเนอง ๆ, จงพจารณาเหนจตในจตอย เนอง ๆ , จงพจารณาเหนธรรมในธรรมทงหลายอยเนอง ๆ, มความเพยรเผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสย.
พาหยะ ! โดยกาลใดแล เธออาศยศล ตงอยในศลแลว จกอบรม สตปฏฐานสเหลานอยางน, โดยกาลนน วนหรอคนของเธอจกผานไปโดย หวงไดแตความเจรญอยางเดยว หาความเสอมมได.
ศลเปนฐานรองรบสตปฏฐานส๑
ภกษ ท.! ถาอยางนน ในเรองน เธอจงชาระสงอนเปนเบองตนในกศล
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๑๙๒/๖๘๗, ตรสแกภกษรปหนง ทเชตวน
ซงทานรปน ตองการจะปลกตวออกจากหม อยแตผเดยว เปนผไมประมาท ทาความเพยร เผากเลส สงตวไปในแนวธรรมนน ทลขอใหพระองคทรงแสดงธรรมยอ ๆ.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒๐
ทงหลายใหบรสทธกอนเถด. อะไรกเปนสงเบองตนของสงอนเปนกศล ทงหลายเลา ? สงเบองตนนนกไดแก ศล อนบรสทธหมดจดดวยด และทฏฐความเหนทถกตรง.
ภกษ ! โดยกาลใดแล ศลของเธอทบรสทธหมดจดดวยด
และทฏฐกจกเปนความเหนทถกตรงดวย, โดยกาลนน เธออาศยศล ตงอยในศลแลว พงอบรมสตปฏฐานสโดยวธทงสาม๑เถด. สตปฏฐานส อะไรบางเลา ? สตปฏฐานส คอ :-
ภกษ ! เธอจงพจารณาเหนกายในกาย ณ ภายใน อยเนอง ๆ กด,
จงพจารณาเหนกายในกาย ณ ภายนอก อยเนอง ๆ กด, จงพจารณาเหน กายในกาย ทงภายในและภายนอก อยเนอง ๆ กด ; เปนผมความเพยรเผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสย. (ในเวทนา จต และธรรม กตรสทานองเดยวกบในกาย)
ภกษ ! แตกาลใดแล เธออาศยศล ตงอยในศลแลว จกอบรม
สตปฏฐานสเหลาน โดยวธสาม ดวยอาการอยางน, แตกาลนน คนหรอวน ของเธอจกผานไป โดยหวงไดแตความเจรญในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเสอมมได.
(กาลตอมา ภกษรปนนออกไปทาความเพยร จนไดเปนพระอรหนตรปหนง)
๑ โดยวธทงสาม คอ พจารณาภายใน, พจารณาภายนอก, พจารณาทงภายในและภายนอก.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๒๑
ศลเปนฐานรองรบสตปฏฐานส๑ (อกนยหนง)
ภกษ ! ถาอยางนน ในเรองน เธอจงชาระสงอนเปนเบองตนใน
กศลทงหลายใหบรสทธเสยกอนเถด. กอะไรเปนสงเบองตนของสงอนเปนกศล ทงหลายเลา ? ภกษ ! ในกรณน เธอจงเปนผสารวมดวยปาตโมกขสงวร ถงพรอมดวยมรรยาทและโคจรอยเถด, จงมปรกตเหนเปนภยในโทษ ทงหลายแมมประมาณนอย สมาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย.
ภกษ ! โดยกาลใดแล เธอจกสารวมดวยปาตโมกขสงวร ถงพรอม ดวยมรรยาทและโคจร มปรกตเหนเปนภยในโทษทงหลายแมมประมาณนอย สมาทานศกษาอยในสกขาบททงหลาย, โดยกาลนน เธออาศยศล ตงอยในศล แลว พงอบรมสตปฏฐานสเถด. สตปฏฐานสอะไรบางเลา ? สตปฏฐานสคอ :-
ภกษ ! ในกรณน เธอจงพจารณาเหนกายในกายอยเนอง ๆ, จง พจารณาเหนเวทนาในเวทนาทงหลายอยเนอง ๆ, จงพจารณาเหนจตในจตอย เนอง ๆ, จงพจารณาเหนธรรมในธรรมทงหลายอยเนอง ๆ เปนผมความเพยร เผากเลส มความรสกตวทวพรอม มสต พงกาจดอภชฌาและโทมนสในโลกเสย.
ภกษ! แตกาลใด เธออาศยศล ตงอยในศลแลว จกอบรมสตปฏฐานส เหลาน ดวยอาการอยางน, แตกาลนน คนหรอวนของเธอจกผานไป โดยหวงไดแตความเจรญในกศลธรรมทงหลายอยางเดยว หาความเสอมมได.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๒๔๙/๘๒๘, ตรสแกภกษรปหนง ทเชตวน
ซงทานผน ตองการจะออกไปทาความเพยร เผากเลส, ทลขอใหพระองคแสดงธรรมยอ ๆ พอทจะ สงจตใจไปตามธรรมนนได.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒๒
ครงนน ภกษรปนน ซาบซงพระดารสของพระผมพระภาคเจายงนก ลกจากอาสนะถวาย อภวาท ทาประทกษณแลวหลกไป. ตอมา เธอปลกตวออกจากหม อยแตผเดยว ไมประมาท เพยรเผากเลส สงตนไปในแนวธรรม จนสามารถทาใหแจงถงทสดแหงพรหมจรรยอนเปนประโยชน ชนยอด ไดไมนานดวยปญญาอนยงเอง ทนตาเหน ไดเปนพระอรหนตองคหนงแล.
ศลเปนฐานรองรบโพชฌงคเจด๑
ภกษ ท.! เปรยบเสมอนสตวเหลาใดเหลาหนง สาเรจอรยาบทส คอ เดนในบางคราว ยนในบางคราว นงในบางคราว นอนในบางคราว, สตวเหลานนทงหมด อาศยแผนดน ตงอยเหนอแผนดน จงสาเรจอรยาบถส นนไดฉนใด ; ภกษ ท.! ฉนนนเหมอนกน : ภกษอาศยศล ตงอยในศลแลว ยอมทาโพชฌงค ๗ ใหเกดขนได ยอมทาโพชฌงค ๗ ใหมมากขนได.
ภกษ ท.! ภกษอาศยศล ตงอยในศลแลว ยอมอบรมโพชฌงค ๗ ให
เกดขนได ยอมทาโพชฌงค ๗ ใหมมากขนได เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรมสตสมโพชฌงค, ยอมอบรมธมมวจย- สมโพชฌงค ยอมอบรมวรยสมโพชฌงค ยอมอบรมปตสมโพชฌงค ยอม อบรมปสสทธสมโพชฌงค ยอมอบรมสมาธสมโพชฌงค และยอมอบรม อเบกขาสมโพชฌงคล ชนดทอาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอมไป เพอความปลอยวาง. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนแล ภกษอาศยศล
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๑๑๒/๔๐๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๒๓
ตงอยในศลแลว ยอมพบรมโพชฌงค ๗ ใหเกดขนได ยอมทาโพชฌงค ๗ ใหมมาก ขนได.
ศลเปนฐานรองรบอรยมรรคมองคแปด๑
ภกษ ท.! การงานประเภทใดประเภทหนงทตองทาดวยกาลง อนบคคล กระทาอย การงานเหลานนทงหมด ตองอาศยแผนดน ตงอยบนแผนดน บคคลจงทาการงานทตองทาดวยกาลงเหลานนได ดวยอาการอยางน ฉนใด, ภกษ ท.!ภกษอาศยศล ตงอยในศลแลว ยอมอบรมอรยมรรคมองค ๘ ใหเกดขนได ยอมทาอรยมรรคมองค ๘ ใหมากขนได ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! ภกษอาศยศล ตงอยในศลแลว ยอมอบรมอรยมรรคมองค ๘
ใหเกดขนได ยอมทาอรยมรรคมองค ๘ ใหมากขนได เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรมสมมาทฏฐ ยอมอบรมสมมาสงกปปะ, ยอมอบรมสมมาวาจา ยอมอบรมสมมากมมนตะ ยอมอบรมสมมาอาชวะ ยอม อบรมสมมาวายามะ ยอมอบรมสมมาสต และยอมอบรมสมมาสมาธ, ชนดทโอน ไปสนพพาน เอนไปสนพพาน เอนไปสนพพาน. ภกษ ท.! ดวย อาการอยางนแล ภกษอาศยศล ตงอยในศลแลว ยอมทาอรยมรรคมองค ๘ ใหเกดขนได ยอมทาอรยมรรคมองค ๘ ใหมากขนได ดวยประการฉะนแล.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๖๙/๒๗๐.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒๔
ศลสมบตเปนรงอรณแหงอรยมรรค๑ ภกษ ท.! เมออาทตยอทยขน การขนมาแหงอรณ (แสงเงนแสงทอง)
ยอมเปนเบองตน เปนนมตทแลเหนกอน; ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนน, เพอ ความเกดขนแหงอรยมรรคมองค ๘ ของภกษ, ศลสมบต (ความถงพรอมดวยศล) ยอมเปนหลกเบองตน เปนนมตเบองตน. เมอภกษสมบรณดวยศลแลว เธอตอง หวงขอนได คอวา เธอจกอบรมอรยอฏฐงคกมรรคใหเกดขนได จกทาอรยอฏฐง- คกมรรคใหมากขนได.
ภกษ ท.! ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลว ยอมอบรมอรยอฐฐงคกมรรค ใหเกดขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในธรรมวนยน ยอมอบรมสมมาทฏฐ, ยอมอบรมสมมาสงกปปะ, ยอมอบรม สมมาวาจา, ยอมอบรมสมมากมมนตะ, ยอมอบรมสมมาอาชวะ, ยอมอบรม สมมาวายามะ, ยอมอบรมสมมาสต, และยอมอบรมสมมาสมาธ, ชนดทมการ นอกออก ซง ราคะ - โทสะ - โมหะ เสยได เปนผลสดทาย. ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนแล ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลวยอมอบรมอรยอฏฐงคมรรค ใหเกดขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได.
ศลสมบตเปนธรรมมอปการะมากชนเอก๒
ภกษ ท.! ธรรมชนอก เปนธรรมทมอปการะมาก เพอความบงเกดขน
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๓๘/๑๔๐, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน. ๒ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๔๒/๑๕๘, ตรสแกภกษทงหลาย ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๒๕
แหงอรยอฏฐงคกมรรค มอย. ธรรมชนเอกนน เปนอยางไรเลา ? ธรรม ชนเอกนนไดแกศลสมบต (ความถงพรอมดวยศล). ภกษ ท.! เมอภกษ สมบรณดวยศลแลว เธอตองหวงขอนได คอวา เธอจกอบรมอรยอฏฐงคกมรรค ใหเกดขนได จกทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได.
ภกษ ท.! ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลว ยอมอบรมอรยอฏฐงคกมรรค ใหเกดขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ยอมอบรมสมมาทฏฐ, ยอมอบรมสมมาสงกปปะ, ยอมอบรม สมมาวาจา, ยอมอบรมสมมากมมนตะ, ยอมอบรมสมมาอาชวะ, ยอมอบรม สมมาวายามะ, ยอมอบรมสมมาสต, และยอมอบรมสมมาสมาธ, ชนดทมการ นาออกซ งราคะ -โทสะ -โมหะเสยได เปนผลสดทาย . ภกษ ท.! ดวยอาการอยางนแล ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลว ยอมอบรมอรยอฏฐงคกมรรค ใหเกดขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได.
ศลสมบตชวยทาใหอรยมรรคเจรญเตมท๑
ภกษ ท.! เรายงมองไมเหนธรรมชนดอนแมแตสกอยางหนง ทจะทา ใหอรยอฏฐงคกมรรคอนยงไมเกดใหบงเกดขน, และทเกดขนแลว ใหถงความเจรญ เตมท, เหมอนอยาง ศลสมบต (ความถงพรอมดวยศล) นเลย. ภกษ ท.! เมอภกษสมบรณดวยศลแลว เธอตองหวงขอนได คอวา เธอจกอบรมอรย- อฏฐงคกมรรคใหเกดขนได จกทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได.
๑ บาล พระพทธภาษต มหาวาร. ส. ๑๙/๔๖/๑๗๖, ตรสแกภกษทงหลายทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒๖
ภกษ ท.! ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลว ยอมอบรมอรยอฏฐงคกมรรค ใหเกดขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในธรรมวนยน ยอมอบรมสมมาธฏฐ, ยอมอบรมสมมาสงกปปะ, ยอมอบรม สมมาวาจา, ยอมอบรมสมมากมมนตะ, ยอมอบรมสมมาอาชวะ, ยอมอบรม สมมาวายามะ, ยอมอบรมสมมาสต, และยอมอบรมสมมาสมาธ, ชนดทมการ นาออกซง ราคะ-โทสะ-โมหะ เสยได เปนผลสดทาย. ภกษ ท.! ดวย อาการอยางนแล ภกษ ผถงพรอมดวยศลแลว ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหเกด ขนได ยอมทาอรยอฏฐงคกมรรคใหมากขนได.
ผมศลจกถงแกนธรรม๑
ภกษ ท.! เมอศลมอย อวปฏสารของผสมบรณดวยศล กถงพรอมดวย ทตงอาศย,เมออวปฏสารมอย ความปราโมทยของผสมบรณดวยอวปฏสารกถง พรอมดวยทตงอาศย, เมอความปราโมทยมอย ปตของผสมบรณดวยความ ปราโมทย กถงพรอมดวยทตงอาศย, เมอปตมอย ปสสทธของผสมบรณดวยปต กถงพรอมดวยทตงอาศย, เมอปสสทธมอย สขของผสมบรณดวยปสสทธ กถง พรอมดวยทตงอาศย, เมอสขมอย สมมาสมาธของผสมบรณดวยสข กถงพรอม ดวยทตงอาศย, เมอสมมาสมาธมอย ยถาภตญาณทสสนะของผสมบรณดวยสมมา สมาธ กถงพรอมดวยทตงอาศย, เมอยถาภตญาณทสสนะ มอย นพพทาวราคะของผ สมบรณดวยยถาภตญาณทสสนะ กถงพรอมดวยทตงอาศย, เมอนพพทาวราคะมอย วมตตญาณทสสนะของผทสมบรณดวยนพพทาวราคะ กถงพรอมดวยทตงอาศย.
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๔/๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๒๗
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนตนไม ซงสมบรณดวยกงและใบแลว สะเกด เปลอกนอกของมนกบรบรณ เปลอกชนในกบรบรณ กระพกบรบรณ แกน กบรบรณดวย นฉนใด ; ภกษ ท.! เมอศลมอย อวปฏสารของผสมบรณดวย ศล กถงพรอมดวยทตงอาศย---ฯลฯ--- เมอนพพทาวราคะมอย วมตตญาณ ทสสนะของผสมบรณดวยนพพทาวราคะ กถงพรอมดวยทตงอาศยฉนนนเหมอน กนแล.
อานาจศลทเปนตวกศล๑
“ขาแตพระองคผเจรญ ศลอนเปนกศลทงหลาย มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไร เปนอานสงส ? ” ทานพระอานนท ไดกราบทลถามพระผมพระภาคเจา.
อานนท! กศลศลทงหลาย มอวปฏสาร - ความไมรอนใจ เปนประโยชน ทมงหมาย มอวปฏสาร เปนอานสงส.
“ขาแตพระองคผเจรญ! กอวปฏสาร มอะไรเปนประโยชน ทมงหมาย มอะไรเปน อานสงส ?”
อานนท ! อวปฏสาร มความปราโมทย เปนประโยชนทมงหมาย มความปราโมทย เปนอานสงส
“ขาแตพระองคผเจรญ ! กความปราโมทย มอะไรเปนประโยชน ทมงหมาย มอะไรเปน อานสงส ?”
อานนท ! ความปราโมทย มปต เปนประโยชนทมงหมาย มปตเปน อานสงส.
๑ บาล พระพทธภาษต ทสก. อ. ๒๔/๑/๑, ตรสแกทานพระอานนท ทเชตวน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๒๘
“ขาแตพระองคผเจรญ! กปต มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปนอานสงส ?” อานนท ! ปต มปสสทธ เปนประโยชนทมงหมาย มปสสทธ เปน
อานสงส. “ขาแตพระองคผเจรญ! กปสสทธ มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปน
อานสงส ?” อานนท ! มปสสทธ มสข เปนประโยชนทมงหมาย มสข เปน
อานสงส. “ขาแตพระองคผเจรญ ! กสข มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปนอานสงส ?” อานนท ! สข มสมาธ เปนประโยชนทมงหมาย มสมาธ เปนอานสงส. “ขาแตพระองคผเจรญ ! กสมาธ มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปนอานสงส ?” อานนท ! สมาธ มยถาภตญาณทสสนะ เปนประโยชนทมงหมาย
มยถาภตญาณทสสนะ เปนอานสงส. “ขาแตพระองคผเจรญ ! กยถาภตญาณทสสนะ มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปน
อานสงส ?” อานนท ! ยถาภตญาณทสสนะ มนพพทาวราคะ เปนประโยชนทมงหมาย
มนพพทาวราคะ เปนอานสงส. “ขาแตพระองคผเจรญ ! กนพพทาวราคะ มอะไรเปนประโยชนทมงหมาย มอะไรเปน
อานสงส ?” อานนท ! นพพทาวราคะ มวมตตญาณทสสนะ เปนประโยชนทมงหมาย
มวมตตญาณทสสนะ เปนอานสงส. อานนท ! ดวยอาการอยางนแล กศลศลทงหลาย มอวปฏสารเปน
ประโยชนทมงหมาย มอวปฏสารเปนอานสงส, อวปฏสาร มความปราโมทย เปนประโยชนทมงหมาย มความปราโมทยเปนอานสงส, ความปราโมทย มปตเปนประโยชนทมงหมาย มปตเปนอานสงส, ปต มปสสทธเปน ประโยชนทมงหมาย มปสสทธเปนอานสงส, ปสสทธ มสขเปนประโยชน ทมงหมาย มสขเปนอานสงส, สข มสมาธเปนประโยชนทมงหมาย มสมาธเปนอานสงส, สมาธ มยถาภตญาณทสสนะเปนประโยชนทมงหมาย
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๒๙
มยถาภตญาณทสสนะเปนอานสงส, ยถาภตญาณทสสนะ มนพพทาวราคะเปน ประโยชนทมงหมาย มนพพทาวราคะเปนอานสงส, นพพทาวราคะ มวมตต- ญาณทสสนะเปนประโยชนทมงหมาย มวมตตญาณทสสนะเปนอานสงส.
อานนท! กศลศลทงหลาย ยอมยงความเปนอรหนตใหเตมไดโดยลาดบ ดวยอาการอยางนแล.
อานสงส สาหรบผทาศลใหสมบรณ๑
ภกษ ท.! เธอทงหลาย จงมศลสมบรณ มปาตโมกขสมบรณอยเถด. พวกเธอทงหลาย จงสารวมดวยปาตโมกขสงวร สมบรณดวยมรรยาทและโคจร อยเถด. จงเปนผเหนเปนภยในโทษทงหลายทมประมาณนอย สมาทานศกษา ในสกขาบททงหลายเถด.
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนทรก ทเจรญใจ ทเคารพ ทยกยอง ของเพอนผประพฤตพรหมจรรยดวยกนทงหลาย” ดงนแลว, เธอพงทา ใหบรบรณในศลทงหลาย พงตามประกอบในธรรมเปนเครองสงบแหงจตใจภายใน เปนผไมเหนหางในฌาน, เปนผประกอบพรอมดวยวปสสนา และใหสญญาคารวตต เจรญงอกงามเถด.
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนผมลาภดวยบรกขารคอ จวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารทงหลาย” ดงนกด, ----ฯลฯ---
๑ บาล พระพทธภาษต อากงเขยยสตร ม. ม.๑๒/๕๘/๗๓.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๓๐
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราบรโภคจวร บณฑบาต เสนาสนะ และคลานปจจยเภสชบรกขารของทายกเหลาใด การกระทาเหลานน พงมผลมาก มอานสงสมากแกทายกเหลานน” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “ญาตสาโลหตทงหลายซงตายจากกน ไปแลว มจตเลอมใส ระลกถงเราอย ขอนนจะพงมผลมาก มอานสงสมาก แกเขาเหลานน” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงอดทนไดซงความไมยนด และ ความยนด, อนง ความไมยนดอยาเบยดเบยนเรา, เราพงครอบงายายความไมยนด ซงยงเกดขนแลวอยเถด”ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราเราพงอดทนความขลาดกลวได, อนง ความขลาดกลวอยาเบยดเบยนเรา, เราพงครอบงายายความขลาดกลว ทยงเกดขนแลวอยเถด ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงไดตามตองการ ไดไมยาก ไดไมลาบาก ซงฌานทงส อนเปนไปในจตอนยง เปนทฏฐธรรมสขวหาร” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “วโมกขเหลาใด กาวลวงรปเสยแลว เปนธรรมไมมรป เปนของสงบ เราพงถกตองวโมกขเหลานนดวยนามกายอยเถด” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนโสดาบน เพราะความ สนไปแหงสงโยชนสาม เปนผมอนไมตกตาเปนธรรมดา ผเทยงตอพระนพพาน มการตรสรอยขางหนา” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนสกทาคาม เพราะความ สนไปแหงสงโยชนสาม และเพราะความเบาบางแหงราคะ โทสะ และโมหะ พง มาสโลกนอกครงเดยวเทานน แลวพงทาทสดแหงทกขได” ดงนกด, ---ฯลฯ---
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๓๑
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเปนโอปปาตกะ เพราะความ สนไปแหงสงโยชนเบองตาหา พงปรนพพานในภพนน ไมกลบจากโลกนน เปนธรรมดา” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงแสดงอทธวธอยางตาง ๆ ได---” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงมทพยโสต---” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราใครครวญแลว พงรจตของสตว เหลาอน, ของบคคลเหลาอน ดวยจตของตน---” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงตามระลกถงภพทเคยอยใน กาลกอนไดหลาย ๆ อยาง ---” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงเหนสตวทงหลายดวยจกษทพย อนหมดจดเกนจกษสามญของมนษย---” ดงนกด, ---ฯลฯ---
ภกษ ท.! ถาภกษหากจานง วา “เราพงทาใหแจงเจโตวมตต ปญญา- วมตต อนหาอาสวะมได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญา อนยงเอง ในทฏฐธรรมเทยวเขาถงแลวแลอย” ดงนกด, เธอพงทาให บรบรณในศลทงหลาย พงตามประกอบในธรรมเปนเครองสงบแหงจตในภายใน เปนผไมเหนหางในฌาน ประกอบพอมแลวดวยวปสสนา และใหวตรแหงผอย สญญาคารทงหลายเจรญงอกงามเถด.
คาใดทเราผตถาคตกลาวแลววา “ภกษ ท.! เธอทงหลาย จงมศล สมบรณ มปาตโมกขสมบรณอยเถด. เธอทงหลาย จงสารวมดวยปาตโมกขสงวร สมบรณดวยมรรยาทและโคจรอยเถด. จงเปนผเหนเปนภยในโทษทงหลายทม ประมาณเลกนอย สมาทานศกษาในสกขาบททงหลายเถด” ดงน. คานนอนเรา ตถาคตอาศยเหตผลดงกลาวนแล จงไดกลาวแลว.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๓๒
ผอยเหนอความหวง๑
ภกษ ท.! กบคคลเชนไรเลา ชอวาผอยเหนอความหวงเสยแลว ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน เปนพระอรหนตขณาสพ. เธอนน
ไดยนวา “ภกษชอน ไดกระทาใหแจงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหาอาสวะ มได เพราะความสนไปแหงอาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรม เขาถงแลวแลอย” ดงน. เธอไมอาจมความคดวา “เมอไรเลา แมเรา จก กระทาใหแจงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหาอาสวะมได เพราะความสนไปแหง อาสวะทงหลาย ดวยปญญาอนยงเอง ในทฏฐธรรม เขาถงแลวแลอยบาง” ดงน. ขอนนเปนเพราะเหตไร ? เพราะเหตวา ความหวงในวมตตของเธอ เมอกอนหนาเธอยงไมลถงวมตตนน ไดรางบไปเสยแลว.
ภกษ ท.! นแล เราเรยกวา คนอยเหนอความหวงเสยแลว.
เมอราชามกาลง๒
ภกษ ท.! คราวใด พระราชามกาลง และพวกโจรเสอมกาลง ; คราวนน ทงพระราชาเอง กมความผาสก ทจะเขาในออกนอก หรอทจะมใบบอก ไปยงชนบทปลายแดน, แมพวกพราหมณและคฤหบด กมความสะดวกทจะเขาใน ออกนอก หรอทจะอานวยการงานนอกเมอง, ขอนฉนใด ;
๑ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๑๓๗/๔๕๒. ๒ บาล พระพทธภาษต ตก. อ. ๒๐/๘๗/๒๘๔.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๐ วาดวยการมศล ๒๓๓
ภกษ ท.! คราวใด ภกษผมศลเปนทรก มกาลง พวกภกษลามก เสอมกาลงลง ; คราวนน พวกภกษลามก จาตองเปนผนง เงยบเชยบอยใน ทามกลางสงฆ โดยเหตทตองเปนพวกหลนไปเอง, ฉนนนเหมอนกน.
ภกษ ท.! เหตเชนนมขน เพอเปนประโยชนแกมหาชน ทาใหมหาชน มความสข เปนความเจรญแกมหาชนเปนอนมาก และเพอความเกอกล เปน ความสข ทงแกเทวดาและมนษยทงหลาย ทวกนแล.
ประสบบญใหญ๑
ภกษ ท.! นกบวชผมศลเขาไปสสกลใด มนษยทงหลายในสกลนน
ยอมประสบบญเปนอนมาก ดวยฐานะหาอยาง. ฐานะหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยาง คอ :-
(๑) ในสมยใด จตของมนษยทงหลาย ยอมเลอมใส เพราะไดเหน นกบวชผมศล ซงเขาไปสสกล, ในสมยนน สกลนน ชอวา ปฏบตขอปฏบตทเปน ไปเพอสวรรค
(๒) ในสมยใด มนษยทงหลาย พากนตอบรบ กราบไว ใหอาสนะ แกนกบวชผมศล ซงเขาไปสสกล, ในสมยนน สกลนน ชอวา ปฏบตขอปฏบต ทเปนไปเพอการเกดในสกลสง.
(๓) ในสมยใด มนษยทงหลาย กาจดมลทนคอความตระหนเสยได ในบกบวชผมศล ซงเขาไปสสกล, ในสมยนน สกลนน ชอวา ปฏบตขอปฏบต ทเปนไปเพอการไดเกยรตศกดอนใหญ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๒๗๑/๑๙๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๓๔
(๔) ในสมยใด มนษยทงหลาย ยอมแจกจายทาน ตามสต ตามกาลง ในนกบวชผมศล ซงเขาไปสสกล, ในสมยนน สกลนน ชอวา ปฏบตขอปฏบต ทเปนไปเพอการไดโภคะใหญ.
(๕) ในสมยใด มนษยทงหลาย ยอมไตถาม สอบสวน ยอมฟงธรรม ในนกบวชผมศล ซงเขาไปสสกล, ในสมยนน สกลนน ชอวา ปฏบตขอปฏบต ทเปนไปเพอการไดปญญาใหญ.
ภกษ ท.! นกบวชผมศล เขาไปสสกลใด, มนษยทงหลาย ในสกลนนยอมประสบบญเปนอนมาก ดวยฐานะหาอยางเหลานแล.
หมวดทสบ จบ
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๒๓๕
ผชชวนวงวอน!
ย ภกขเว สตถารา กรณย สาวกาน หเตสนา อนกมปเกน อนกมป อปาทาย
กต โว ต มยา ภกษ ท.! กจอนใด ทศาสดาผเอนดแสวงหาประโยชน เกอกล อาศยความเอนดแลว จะพงทาแกสาวกทงหลาย,
กจอนนน เราไดทาแลวแกพวกเธอทงหลาย.
เอตาน ภกขเว รกขมลาน เอตาน สาคาราน
ภกษ ท.! นน โคนไมทงหลาย. นน เรอนวางทงหลาย.
ฌายถ ภกขเว มา ปมาทตถ ภกษ ท.! พวกเธอทงหลายจงเพยรเผากเลส, อยาไดประมาท.
มา ปจฉา วปปฏสารโน อหวตถ
พวกเธอทงหลาย อยาไดเปนผทตองรอนใจ ในภายหลงเลย.
อย โว อมหาก อนสาสน นแล เปนวาจาเครองพราสอนพวกเธอทงหลายของเรา.
(สฬายตนวคค ส. ๑๘/๔๔๑/๖๗๔)
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
๒๓๖
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๑
วาดวย การมสงวร
๑. ผมหลกเสาเขอน ๒. ไมตกอบาย ดกวา ๓. ชางนาบญ ๔. ผพชตสงครามถงทสดแลว ๕. ผพชตสงครามถงทสดแลว (อกนยหนง) ๖. ผอยในรองรอย ๗. ผสมควรอยปา ๘. ผตองตดตอดวยสตร ๙. ผทาตามคาสงแทจรง ๑๐. กระดองของบรรพชต ๑๑. เอาตวรอดไดเพราะสงวรดวยความร ๑๒. ผสารวมมาจากภายใน ๑๓. ผไดรบผลแหงอนทรยสงวร
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ หมวดท ๑๑
วาดวย การมสงวร (ปฏปกขนยของหมวด ๒ อนวาดวยการไมสงวร)
ผมหลกเสาเขอน๑
ภกษ ท.! ภกษผมสงวรนน เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษ ในธรรมวนยน เมอเหนรปดวยตา, ฟงเสยงดวยห, ดมกลนดวยจมก, ลมรส ดวยลน, สมผสโผฏฐพพะดวยกาย, รธรรมารมณดวยใจ กไมสยบอย ในอารมณทนารก ไมเคยดแคนในอารมณอนไมนารก เปนผตงไว ซงกายคตาสต มจตไมเลอนลอยตามอารมณ, ยอมรตามทเปนจรงซง เจโตวมตตปญญาวมต อนเปนทดบแหงบาปอกศลทเกดแลวแกเขานน โดยสนเชง.
ภกษ ท.! เปรยบเหมอนบรษจบสตวหกชนด อนมทอยอาศยตางกน มทเทยวหากนตางกน มาผกรวมกนดวยเชอกอนมนคง คอ เขาจบงมาผกดวย เชอกเหนยวเสนหนง, จบจระเข, จบนก, จบสนขบาน, จบสนขจงจอก และ จบลง, มาผกดวยเชอกเหนยวเสนหนง ๆ ครนแลว นาไปผกไวกบเสาเขอน หรอเสาหลกอกตอหนง, ภกษ ท.! ครงนน สตวทงหกชนดเหลานนมทอาศย และทเทยวตาง ๆ กน กยอแยงฉดดงกน เพอจะไปสทอาศยและทเทยวของตน ๆ : งจะเขาจอมปลวก, จระเขจะลงนา, นกจะบนขนไปในอากาศ, สนขจะเขาบาน,
๑ บาล พระพทธภาษต สฬา. ส. ๑๘/๒๔๗/๓๔๙, ตรสแกภกษทงหลาย
๒๓๗
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๓๘
สนขจงจอกจะไปปาชา, และลงกจะไปปา, ภกษ ท.! ในกาลใดแล ความ เปนไปภายในของสตวทงหกชนดเหลานน มแตความเมอยลาแลว, ในกาลนน มนทงหลายกจะพงเขาไปยนเจา นงเจา นอนเจา อยขางเสาเขอน หรอเสาหลก นนเอง. ขอนฉนใด ;
ภกษ ท.! ภกษรปใดไดอบรมกระทาใหมากในกายคตาสตแลว
ตา กจะไมฉดเอาภกษนนไปหารปทนาพอใจ, รปทไมนาพอใจกไมเปนสงทเธอ รสกอดอดขยะแขยง ; ห กจะไมฉดเอาภกษนนไปหาเสยงทนาฟง, เสยงทไม นาฟงกไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง ; จมก กจะไมฉดเอาภกษนนไปหา กลนทนาสดดม, กลนทไมนาสดดมกไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง ; ลน กจะ ไมฉดเอาภกษนนไปหารสทชอบใจ, รสทไมชอบใจกไมเปนสงทเธอรสกอดอด ขยะแขยง ; กาย กจะไมฉดเอาภกษนนไปหาสมผสทยวยวนใจ, สมผสทไม ยวยวนใจกไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะแขยง ; และใจ กจะไมฉดเอาภกษนน ไปหาธรรมารมณทถกใจ, ธรรมารมณทไมถกใจกไมเปนสงทเธอรสกอดอดขยะ แขยง ; ขอนกฉนนนเหมอนกน. ภกษ ท.! ภกษผมสงวร เปนอยางน.
ภกษ ท.! คาวา “เสาเขอน หรอเสาหลก” นเปนคาเรยก
แทนชอแหง กายคตาสต. ภกษ ท.! เพราะฉะนน ในเรองน พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจ
ไววา “กายคตาสตของเราทงหลาย จาเปนสงทเราอบรม กระทาใหมาก กระทาใหเปนยานเครองนาไป กระทาใหเปนของทอาศยได เพยรตงไว เนอง ๆ เพยรเสรมสรางโดยรอบคอบ เพยรปรารถสมาเสมอดวยด” ดงน. ภกษ ท.! พวกเธอทงหลาย พงสาเหนยกใจไวอยางนแล.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๓๙
ไมตกอบายดกวา๑
ภกษ ท.! อนทรยคอดวงตา ถกแทงดวยซเหลกอนรอนจดเปน เปลวลกโชน เสยยงดกวา : การถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอหรอ โดยการแยกถอเปนสวน ๆ ในรปอนเหนดวยตานน ไมดเลย. ภกษ ท.! วญญาณอนกาหนดดวยความยนด ในการถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอ ทงหมดกตาม วญญาณอนกาหนดแลวดวยความยนดในการถอเอาโดยลกษณะ ทเปนการแยกถอเปนสวน ๆ กตาม กาลงตงอย, ถาแหละบคคลตายลงใน ขณะนนไซร คตทเขาจะพงไป มสองอยาง คอ นรก หรอกาเนดเดรจฉาน, ขอนเปนฐานะทแนนอน. ภกษ ท.! เรากลาวอยางนเพราะเหนโทษอนนเอง.
ภกษ ท.! อนทรยคอห ถกกระชากดวยขอเหลกอนรอนจดเปน เปลวลกโชน เสยยงดกวา : การถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอหรอโดย การแยกถอเปนสวน ๆ ในเสยงอนฟงดวยหนน ไมดเลย . ---ฯลฯ---๒ ภกษ ท.! เรากลาวอยางนเพราะเหนโทษอนนเอง.
ภกษ ท.! อนทรยคอจมก ถกควานภายในดวยมดทคมอนรอนจด เปนเปลวลกโชน เสยยงดกวา : การถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอหรอ โดยการแยกถอเปนสวน ๆ ในกลนอนดมดวยจมกนน ไมดเลย. ---ฯลฯ--- ภกษ ท.! เรากลาวอยางนเพราะเหนโทษอนนเอง.
ภกษ ท.! อนทรยคอลน ถกตดเสยดวยมดโกนทคมกลาอนรอน จดเปนเปลวลกโชน เสยยงดกวา : การถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอ
๑ บาล พระพทธภาษต สฬา. ส. ๑๘/๒๑๐/๓๐๓. ๒ เตมใหเตม อยางเดยวกบขอบน.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๐
หรอโดยการแยกถอเปนสวน ๆ ในรสอนลมดวยลนนน ไมดเลย. ---ฯลฯ--- ภกษ ท.! เรากลาวอยางนเพราะเหนโทษอนนเอง.
ภกษ ท.! อนทรยคอกาย ถกแทงดวยหอกทคมอนรอนจดเปน เปลวลกโชน เสยยงดกวา : การถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอหรอโดย การแยกถอเปนสวน ๆ ในโผฏฐพพะอนสมผสดวยกายนน ไมดเลย. ภกษ ท.! วญญาณอนกาหนดแลวดวยความยนด ในการถอเอาโดยลกษณะทเปนการรวบถอ ทงหมดกตาม วญญาณอนกาหนดแลวดวยความยนดในการถอเอาโดยลกษณะทเปน การแยกถอเปนสวน ๆ กตาม กาลงตงอย ถาแหละบคคลตายลงในขณะนนไซร คตทเขาจะพงไปมสองอยาง คอ นรก หรอกาเนดเดรจฉาน. ขอนเปนฐานะท แนนอน. ภกษ ท.! เรากลาวอยางน เพราะเหนโทษอนนเอง.
ภกษ ท.! การนอนหลบ ยงดกวา, แมเราจะกลาววา การนอนหลบ เปนโทษ ไรผล เปนความหลงใหล สาหรบผทมชวตอย กจรงแล, แตเพราะ การตน ทเตมไปดวยวตกอนเลวทราม อาจทาลาย (ภาวะแหง) สงฆเสย ไดนน ไมดเลย. ภกษ ท.! เรากลาวดงน เพราะเหนโทษอนตาทราม สาหรบผทมชวตอยดวยอาการอยางน.
ชางนาบญ๑
ภกษ ท.! ชางหลวงทประกอบดวยองคหา ยอมเปนชางคควรแก พระราชา เปนโภคะประจาองคพระราชา นบวาเปนองคอวยวะของ
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๗๘/๑๓๙.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๔๑
พระราชา. องคหาอะไรบางเลา ? องคหา คอ ชางหลวงในกรณน เปนชาง ทอดทนตอรปทงหลาย ๑, อดทนตอเสยงทงหลาย ๑, อดทนตอกลนทงหลาย ๑, อดทนตอรสทงหลาย ๑, อดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย ๑.
ภกษ ท.! ชางหลวงทอดทนตอรปทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก ไดยนเสยงหมพลชางกด, หมพลมา กด, หมพลรถกด, หมพลราบกด (ของฝายขาศก) แลว กไมระยอ หอหด ยอมยนหยด ยอมอาจทจะเขาสการรบได. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา อดทนตอรปทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทอดทนตอเสยงทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก ไดยนเสยงหมพลชางกด, หมพลมา กด, หมพลรถกด, หมพลราบกด, ไดยนเสยงกกกองแหงกลอง บณเฑาะว สงข และมโหระทกกด แลวกไมระยอ หอหด ยอมยนหยด ยอมอาจทจะเขาสการรบได. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา อดทนตอเสยงทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทอดทนตอกลนทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก ไดกลนมตและกรส (ปสสาวะและ อจจาระ) ของชางทงหลาย ชนดทเปนชนจาเจนสงครามเขาแลว กไมระยอ หอหด ยอมยนหยด ยอมอาจทจะเขาสการรบได. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา อดทนตอกลนทงหลาย.
ภกษ ท.! ชางหลวงทอดทนตอรสทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก เมอไมไดรบการทอดหญาและนา มอหนง หรอสองมอ สามมอ สมอ หรอหามอ กไมระยอ หอหดยอม ยนหยด ยอมอาจทจะเขาสการรบได. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา อดทนตอรสทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๒
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๒
ภกษ ท.! ชางหลวงทอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย เปนอยางไร เลา ? ภกษ ท.! ในกรณน ชางหลวงเมอออกศก ถกศรทเขายงมาอยางแรง เขาหนงลก หรอสองลก สามลก สลก หรอหาลก ไมระยอ หอหด ยอมยนหยด ยอมอาจทจะเขาสการรบได. ภกษ ท.! ชางหลวงอยางน ชอวา อดทนตอ โผฏฐพพะทงหลาย.
--- --- --- ภกษ ท.! ฉนใดกฉนนนเหมอนกน, ภกษ เมอประกอบดวยเหต
หาอยางแลว ยอมเปนผทนาบชาดวยของทจดไวบชา, นาตอนรบดวยของ ทจดไวตอนรบ, นารบทกษณาทานทอทศเพอผตาย, นาไหว, และเปน เนอนาบญชนดเยยมของโลก. เหตหาอยางอะไรบางเลา ? หาอยาง คอ เปนผอดทนตอรปทงหลาย, อดทนตอเสยงทงหลาย, อดทนตอกลนทงหลาย, อดทนตอรสทงหลาย, อดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเปนผอดทนตอรปทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดเหนรปดวยตาแลว ไมกาหนดยอมใจในรป อนเ ป นท ต ง แหงความกาหนด ยอมสามารถทจะดารงจตใหเปนปกตอย ได . ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา อดทนตอรปทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเปนผอดทนตอเสยงทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดฟงเสยงดวยหแลว ไมกาหนดยอมใจในเสยง อนเปนทตงแหงความกาหนด ยอมสามารถทจะดารงจตใหเปนปกตอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา อดทนตอเสยงทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเปนผอดทนตอกลนทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดดมกลนดวยจมกแลว ไมกาหนดยอมใจในกลน
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๔๓
อนเปนทตงแหงความกาหนด ยอมสามารถทจะดารงจตใหเปนปกตอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา อดทนตอกลนทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเปนผอดทนตอรสทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดลมรสดวยลนแลว ไมกาหนดยอมใจในรส อนเปนทตงแหงความกาหนด ยอมสามารถทจะดารงจตใหเปนปกตอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา อดทนตอรสทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษเปนผอดทนตอโผฏฐพพะทงหลาย เปนอยางไรเลา ? ภกษ ท.! ภกษในธรรมวนยน ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกายแลว ไมกาหนด ยอมใจในโผฏฐพพะอนเปนทตงแหงความกาหนด ยอมสามารถทจะดารงจตให เปนปกตอยได. ภกษ ท.! ภกษอยางน ชอวา อดทนตอโผฏฐพพะ ทงหลาย.
ภกษ ท.! ภกษ เมอประกอบดวยเหตหาอยางเหลานแลว ยอมเปน ผทนาบชาดวยของทจดไวบชา, นาตอนรบดวยของทจดไวตอนรบ, นารบทกษณาทานทอทศเพอผตาย, นาไหว, และเปนเนอนาบญชนดเยยม ของโลกแล.
ผพชตสงครามถงทสดแลว๑
ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภท ทนตอผงคลได, ทนตอยอดธงชย ของขาศกได, ทนตอเสยงโหรองได, ทนตอการสมประหารกนได, เขาส
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๐๔/๗๕, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๔
เขาผจญการสงครามนน เปนผพชตสงคราม แลวเขายดครองสนามรบไวได. นกรบอาชพบางประเภทในกรณน เปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภทท ห า๑ มอยในโลก หาไดในโลก ;
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพชนดน กมอยในหมภกษ หาไดในหมภกษเหมอนกน, ในกรณนคอ ภกษทนตอ “ผงคล” ได, ทนตอ “ยอดธงชยของขาศก ” ได, ทนตอ “เสยงโหรอง ” ได, ทนตอ “การสมประหารกน ” ได, เธอส เขาผจญการสงครามนน เปนผพชตสงคราม แลวเขายดครองสนามรบไวได.
ขอวา “สงครามวชย” สาหรบภกษนน ไดแกอะไรเลา ? ภกษ ท.! คอ ภกษอยปา หรออยโคนไม หรออยเรอนวาง, มมาตคามเขาไปนงเบยด นอนเบยด นงทบนอนทบ. เมอเธอถกระทาเชนนน, กสลดทงปลดเปลอง เอาตวรอด หลกไปไดตามประสงค
ภกษนน ยอมเสพเสนาสนะอนสงดเงยบ คอ ปา โคนไม ภเขา ลาธาร ทองถา ปาชา ปาชฏ ทแจง ลอมฟาง (อยางใดอยางหนง). เธอไปสปา หรอไปสโคนไม หรอไปสเรอนวางแลว ยอมนงคขาเขาเปนบลลงก ตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา. เธอละอภชฌาในโลก มจตปราศจากอภชฌา คอย ชาระจตจากอภชฌา ; ละความประทษรายดวยอานาจพยาบาท มจตไมพยาบาท เปนผกรณา มจตหวงความเกอกลในสตวทงหลาย คอยชาระจตจากความ ประทษรายดวยอานาจพยาบาท ; ละถนมทธะ มจตปราศจากถนมทธะ มงอย แตความสวางในใจ มสตสปชญญะ คอยชาระจตจากถนมธะ ; ละอทธจจ- กกกจจะ ไมฟงซาน มจตสงบอยในภายใน คอยชาระจตจากอทธจจกกกจจะ ;
๑ ตอจากเรองท ๗ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๔๕
ละวจกจฉา ขามพนวจกจฉาเสยได ไมตองกลาววา “นอะไร นอยางไร ในกศล ธรรมทงหลาย (เพราะความสงสย), คอยชาระจตจากวจกจฉา.
ภกษนน ครนละนวรณหาประการ อนเปนเครองเศราหมองจตและทา ปญญาใหถอยกาลงเหลาน ไดแลว, เพราะสงดจากกามทงหลาย ---ฯลฯ--- บรรลฌานทหนง---ทสอง---ทสาม---และทส แลวแลอย.
เธอ ครนจตตงมน บรสทธ ผองใส ไมมกเลส ปราศจากอปกเลส
เปนธรรมชาต ออนโยน ควรแกการงาน ตงอยได ถงความไมหวนไหว เชนนแลว กนอมจตไปเฉพาะตออาสวกขยญาณ. เธอ ยอมรชดตามทเปนจรงวา นทกข, นเหตใหเกดทกข, นความดบไมเหลอแหงทกข, นขอปฏบตใหถง ความดบไมเหลอแหงทกข; และยอมรชดตามทเปนจรงวา เหลานอาสวะ, นเหต ใหเกดอาสวะ, นความดบไมเหลอแหงอาสวะ, นขอปฏบตใหถงความดบ ไมเหลอแหงอาสวะ, เมอรอยอยางน เหนอยอยางน จตกหลดพนจากกามาสวะ, ภวาสวะ, และอวชชาสวะ, ครนจตหลดพนแลว กเกดญาณวา หลดพนแลว. เธอ ยอมรชดวา “ชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทควรทาไดทาสาเรจแลว กจอนทจะตองทาเพอความเปนอยางนมไดมอก” ดงน.
ความทภกษนนสลดมาตคามทงพาตวรอดไปได กระทงถงการทา
ตนใหสนอาสวะน ไดในขอวา “สงครามวชย” สาหรบภกษนน. ภกษ ท.! เปรยบเหมอนนกรบอาชพททนตอผงคลได, ทนตอยอดธงชยของขาศกได, ทนตอเสยงโหรองได, ทนตอการสมประหารกนได, เขาสเขาผจญการสงครามนน เปนผพชตสงคราม แลวเขายดครองสนามรบไวได ฉนใด; ภกษ ท.! เรา กลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.!
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๖
นกบวชบางคนในกรณน เปนเชนน เปนนกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพ ประเภททหา มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ แล.
ผพชตสงครามถงท สดแลว๑ (อกนยหนง)
ภกษ ท.! นกรบอาชพบางประเภท ถอดาบและโล สอดใสธนและแลง
เขาสสงครามอนประชดแลว. เขาสผจญการสงครามนน เปนผมชยชนะ ในสงคราม แลวเขายดครองสนามรบไวได. นกรบอาชพบางประเภทในกรณน เปนเชนน เปนนกรบอาชพประเภททหา๒ มอยในโลก หาไดในโลก.
ภกษ ท.! นกบวชเปรยบดวยนกรบอาชพชนดน กมอยในหมภกษ หาไดในหมภกษเหมอนกน. ในกรณนคอ ภกษเขาไปอาศยหมบานหรอนคม แหงใดแหงหนงอย. เวลาเชา เธอครองจวร ถอบาตร เขาไปสหมบานหรอ นคมนน เพอบณฑบาต. ดวยการรกษากาย, รกษาวาจา, รกษาจต, ตงสตไวมน, และดวยการสารวมอนทรยทงหลาย, เธอไดเหนรปดวยตา, ไดฟงเสยงดวยห, ไดดมกลนดวยจมก, ไดลมรสดวยลน, ไดสมผสโผฏฐพพะดวยกาย และไดร ธรรมารมณดวยใจแลว กไมรวบถอเอาทงหมด และไมแยกถอเอาเปนสวน ๆ, สงทเปนอกศลลามก คอ อภชฌาและโทมนส มกไหลไปตามภกษผไมสารวมตา ห จมก ลน กาย ใจ เพราะการไมสารวจอนทรยใดเปนเหต เธอกปฏบตเพอ ปดกนอนทรยเหลานนไว, เธอรกษาและถงความสารวมตา ห จมก ลน กาย ใจ.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๑๓/๗๖, ตรสแกภกษทงหลาย. ๒ ตอจากเรองท ๑๑ หมวดท ๒ วาดวยการไมสงวร
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
หมวดท ๑๑ วาดวยการมสงวร ๒๔๗
ภกษนน ภายหลงอาหาร กลบจากบณฑบาตแลว ยอมเสพเสนาสนะ อนสงดเงยบ คอ ปา โคนไม ภเขา ลาธาร ทองถา ปาชา ปาชฏ ทแจง ลอมฟาง (อยางใดอยางหนง). เธออยปา หรออยโคนไม หรออยเรอนวาง ยอมนงคขาเขาเปนบลลงก ตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา. เธอละอภชฌา ในโลกเสยได ---ฯลฯ--- เธอละนวรณหาประการ อนเปนเครองเศราหมองจต และทาปญญาใหถอยกาลงเหลานไดแลว, เพราะสงดจากกามทงหลาย ---ฯลฯ--- บรรลฌานทหนง---ทสอง ทสาม---และทส แลวแลอย.
เธอ ครนจตตงมน บรสทธ ผองใส ไมมกเลส ปราศจากอปกเลส
เปนธรรมชาตออนโยน ควรแกการงาน ตงอยได ถงความไมหวนไหว เชนนแลว กนอมจตไปเฉพาะตออาสวกขยญาณ. เธอ ยอมรชดตามทเปนจรงวา นทกข, นเหตใหเกดทกข, นความดบไมเหลอแหงทกข, นขอปฏบตใหถงความดบไมเหลอ แหงทกข ; และยอมรชดตามทเปนจรงวา เหลานอาสวะ, นเหตใหเกดอาสวะ. นความดบไมเหลอแหงอาสวะ, นขอปฏบตใหถงความดบไมเหลอแหงอาสวะ, เมอรอยางน เหนอยอยางน จตกหลดพนทงจากกามาสวะ ภวาสวะ และ อวชชาสวะ. ครนจตหลดพนแลวกเกดญาณวา หลดพนแลว. เธอยอมรชดวา “ชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทควรทาไดทาสาเรจแลว กจอนทจะตอง ทาเพอความเปนอยางน มไดมอกแลว” ดงน.
ภกษ ท.! เปรยบหมอนกบนกรบอาชพผนน ถอดาบและโล สอดใสธน
และแลง เขาสสงครมอนประชดแลว เขาสเขาผจญการสงครามนน เปน ผมชยชนะในสงคราม แลวเขายดครองสนามรบไวได ฉนใด; ภกษ ท.! เรากลาวนกบวชนวา มนกรบอาชพชนดนนเปนคเปรยบ ฉนนน. ภกษ ท.!
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
ขมทรพยจากพระโอษฐ ๒๔๘
นกบวชบางคนในกรณน เปนเชนน เปนนกบวชเปรบดวยนกรบอาชพ ประเภท ทหา มอยในหมภกษ หาไดในหมภกษ แล.
ผอยในรองรอย๑
ภกษ ท.! ภกษททาตนเปนพระประจาสกล เมอประกอบดวยการกระทา หาอยางแลว ยอมทาใหสกลทงหลายใหความรก ใหความพอใจ ใหความเคารพ และตงไวในภาวะทควร. หาอยางอะไรบางเลา ? หาอยาง คอ :-
(๑) ไมแสดงอาการเปนกนเองกบคนทยงไมถงขนาดเปนกนเอง, (๒) ไมแทรกแซงในสงทไมไดรบอานาจมอบหมาย , (๓) ไมคบคนฝายปฏปกษ, (๔) ไมพดกระซบทห, (๕) ไมขอมากเกนไป. ภกษ ท.! ภกษททาตนเปนพระประจาสกล เมอประกอบดวยการกระทา
หาอยางเหลาน ยอมทาใหสกลทงหลายใหความรก ใหความพอใจ ใหความเคารพ และตงไวในภาวะทควร แล.
๑ บาล พระพทธภาษต ปจก. อ. ๒๒/๑๕๔/๑๑๑, ตรสแกภกษทงหลาย.
www.buddhadasa.info
www.buddhadasa.info
