Upload
others
View
11
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Metabolik Sendrom Araştırma Grubu
Prof.Dr. Ömer Kozan Dokuz Eylül Üniv. Tıp Fak. Kardiyoloji ABD, İzmir
Prof.Dr. Aytekin Oğuz Göztepe Eğitim ve Araştırma Has. İç Hastalıkları Kliniği, İstanbul
Prof.Dr. Çetin Erol Ankara Üniv. İbn-i Sina Hast. Kardiyoloji ABD, Ankara
Prof.Dr. Mustafa Şenocak İstanbul Cerrahpaşa Tıp Fak. Biyoistatistik ABD, İstanbul
Prof.Dr. Zeki Öngen İstanbul Cerrahpaşa Tıp Fak. Kardiyoloji ABD, İstanbul
Doç.Dr. Adnan Abacı Gazi Üniv. Tıp Fak. Kardiyoloji ABD, Ankara
Doç.Dr. Ahmet Temizhan Yüksek İhtisas Hastanesi Kardiyoloji Kliniği, Ankara
Doç.Dr. Şükrü Çelik Karadeniz Üniv. Tıp Fak. Kardiyoloji ABD, Trabzon
ÖRNEKLEM HACMİ
Cinsiyetler veya Bölgeler arasında (Kır/Kent) olabilecek % 25-33’lük farkı literatüre dayalı ön kabul değerler -(daha
düşük oranlarla aynı farkı veya daha büyük oranlarla daha küçük farkı güvenle hesaplamaya yetecektir)
% 95 Güven ve % 80 Güçle saptayabilmek için
gerekli boyutta hesaplanmış, Kır/Kent katman oranlarına göre düzenlenmiş ve % 5 fire eklenmiştir.
ÖRNEKLEM DAĞILIM YAPISI
CİNSİYET
KIRSAL/KENTSEL ALAN
YAŞ DEKADLARI( ≥ 20)
dağılımlarına uygun olarak belirlenmiştir.
T.C. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü ve İl Sağlık Müdürlüklerince uygun görülen 47 ilde toplam 87 noktada gerçekleştirilmiştir.
Proje süresince yaklaşık olarak 28.000 km yol kat edilmiştir.
Metabolik Sendrom Sıklığı Araştırmasının gerçekleştirildiği 87 noktanın;
55’ini kentsel,
32’sini ise kırsal noktalar oluşturmaktadır.
Kentsel;
63%
Kırsal;
37%
Çalışma süresince, farklı yaş gruplarında 4.264 kişi ile birebir görüşülmüş, bilgilendirme yapılmış ve planlanan testler gerçekleştirilmiştir.
ÖLÇÜMLER
Denekler bir gün öncesinden çalışma hakkında bilgilendirildi ve sonraki gün 12 saatlik açlıktan sonra gelmeleri istendi. Açlık kan şekeri,
Total kolesterol
Trigliserid ve
HDL kolesterol seviyeleri vitros cihazı ile ölçüldü.
İlgili firma yetkilileri tarafından,
cihazı kullanacak kişilere eğitim verildi.
Cihazın kalite kontrolü bir referans
laboratuvar ile işbirliği yapılarak sağlandı.
BEL ÇEVRESİ ve KALÇA ÇEVRESİ ÖLÇÜMÜ
Bel çevresi, kişi ayakta dururken, alt kaburga sınırından sonraki belin en ince yerinden, sabit gerilimli, destekli mezura ile ve hastanın bu bölgesi çıplakken ölçüldü.
Kalça çevresi büyük trokanter düzeyinden özel mezure ile ölçüldü.
Vücut kitle indeksi kilogram cinsinden vücut ağırlığının, metre cinsinden boy'un karesine bölünerek hesaplandı.
ÖRNEKLEM SAYISAL DAĞILIM BÖLGE BÖLGE
KIRSAL KENTSEL KIRSAL KENTSEL
MARMARA 112 405 110 458
İÇ ANADOLU 105 243 106 238
DOĞU ANADOLU 88 94 84 93
KARADENİZ 125 121 126 123
G.D. ANADOLU 64 106 64 105
AKDENİZ 140 244 136 246
EGE 102 161 102 163
GENEL736
(%17,3)
1374
(%32,2)
728
(%17,1)
1426
(%33,4)
ERKEK KADIN
2.110
(%49,5)
2.154
(%50,5)
Toplam 4264 kişi
ÖRNEKLEM ORANSAL DAĞILIMI (%) BÖLGE İÇİ YERLEŞİM TİPİNE
BÖLGE KIRSAL KENTSEL
MARMARA 20,5 79,5
İÇ ANADOLU 30,5 69,5
DOĞU ANADOLU 47,9 52,1
KARADENİZ 50,7 49,3
G.D. ANADOLU 37,8 62,2
AKDENİZ 36 64,0
EGE 38,6 61,4
GENEL 34,3 65,7
ÖRNEKLEM SAYISAL DAĞILIM BÖLGE (YAŞ DEKADLARI) YAŞ KÜMESİ İÇİ CİNSİYETE GÖRE
Erkek Yaş: 40,78 ± 14,97
Kadın Yaş: 41,00 ± 14,87
YAŞ
N % N % N %
20-29 618 50,2 614 49,8 1.232 28,9
30-39 527 49,8 532 50,2 1.059 24,8
40-49 374 48,6 395 51,4 769 18,0
50-59 287 49,1 298 50,9 585 13,7
60-69 208 49,4 213 50,6 421 9,9
70+ 96 48,5 102 51,5 198 4,6
TOPLAM 2.110 49,5 2.154 50,5 4.264 100
TOPLAMERKEK KADIN
28
39,6
0
5
10
15
20
25
30
35
40
ERKEK KADIN
CİNSİYET SIKLIK (%) p
ERKEK 28 <0.001
KADIN 39,6
GENEL 33,9
METABOLİK SENDROM SIKLIĞI
%
33,933,8
32,0
32,5
33,0
33,5
34,0
34,5
35,0
KIR KENT
YERLEŞİM SIKLIK p
KIR 33,9 AD
KENT 33,8
GENEL 33,9
METABOLİK SENDROM SIKLIĞI KIR/KENT DAĞILIMI
%
METABOLİK SENDROM SIKLIĞI YERLEŞİM ve CİNSİYETE GÖRE DAĞILIM
26,9
41,1
28,6
38,8
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
45,0
KIR KENT
ERKEK
KADIN
ERKEK KADIN TOPLAM
KIR 26,9 41,1 33,9
KENT 28,6 38,8 33,8
GENEL 28 39,6 33,9
%
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege
Kırsal
Kentsel
METABOLİK SENDROM SIKLIĞI BÖLGESEL
BÖLGE KIRSAL P KENTSEL P TOPLAM P
MARMARA 35,1 31,7 32,4
İÇ ANADOLU 28,4 34,7 32,8
DOĞU ANADOLU 32 40,1 36,2
KARADENİZ 36,7 37,7 37,2
G.D. ANADOLU 29,7 28,9 29,2
AKDENİZ 36,6 33,1 34,3
EGE 35,8 35,8 35,8
GENEL 33,9 33,8 33,9
ADAD AD
METABOLİK SENDROM SIKLIĞI YAŞ GRUPLARI
0
10
20
30
40
50
60
70
80
20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70+
Erkek
Kadın
Toplam
%
Yaş grupları
YAŞ ERKEK P KADIN P GENEL P
20-29 10.7 <0.001 9.6 <0.001 10.2 AD
30-39 23.9 29.7 26.8 0.033
40-49 36.7 51.6 44.4 <0.001
50-59 41.1 67.9 54.7 <0.001
60-69 46.6 74.6 60.8 <0.001
70+ 49 68.6 59.1 0.005
GENEL 28 39.6 33.9 <0.001
METABOLİK SENDROM
Santral obezite
Bel çevresi
Etnik kökene göre değişebilir
erkeklerde ≥ 94 cm, kadınlarda ≥ 80 cm
Ek olarak en az ikisi:
Trigliserid yüksekliği
>150 mg/dL
HDL-Kolesterol düşüklüğü
Erkeklerde <40 mg/dL
Kadınlarda <50 mg/dL
Yüksek kan basıncı
Sistolik ≥130 mm Hg
Diyastolik ≥85 mm Hg
Daha önce tanı konulmuş hipertansiyon için tedavi alıyor olması
Yüksek açlık plazma glükozu
Açlık plazma glükozu ≥100 mg/dL
Daha önce tanı konulmuş tip 2 diyabet
IDF (International Diabetes Federation)
33,9
51,1
0
10
20
30
40
50
60
ERKEK KADIN
CİNSİYET SIKLIK (%) p
ERKEK 33,9 <0.001
KADIN 51,1
GENEL 42,6
IDF KRİTERLERİNE GÖRE METABOLİK SENDROM SIKLIĞI
%
IDF KRİTERLERİNE GÖRE METABOLİK SENDROM SIKLIĞI (KIR-KENT)
33,2
53,4
34,4
49,9
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
KIR KENT
ERKEK
KADIN
ERKEK KADIN TOPLAM
KIR 33,2 53,4 43,2
KENT 34,4 49,9 42,3
GENEL 33,9 51,1 42,6
%
IDF KRİTERLERİNE GÖRE METABOLİK SENDROM SIKLIĞI (BÖLGESEL)
İdf kriterlerine göre metabolik sendromun kır ve
kent için ayrı ayrı bölgelere göre dağılımı (%)
47,30 47,83 49,5144,70 47,06
41,71
36,72
46,22
39,53
30,33
42,5942,2444,67
39,28
0
10
20
30
40
50
60
1:Marmara
2:İçAnadolu
3:Doğu Anadolu
4:Karadeniz
5:Güneydoğu Anadolu
6:Akdeniz
7:Ege
kır
kent
İdf kriterlerine göre metabolik sendromun erkek ve
kadında ayrı ayrı Yaş gruplarına göre dağılımı (%)
11,17
32,45
46,52 47,04
33,93
19,22
41,92
65,82
79,8784,98
43,75
60,10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70+
erkek
kadın
IDF KRİTERLERİNE GÖRE METABOLİK SENDROM SIKLIĞI (YAŞ GRUPLARI)
29,4 29,1
18,1
8
1,9
24,3 23,7
20,5
13,8
5,2
26,8 26,4
19,3
10,9
3,6
0
5
10
15
20
25
30
35
1+ 2+ 3+ 4+ 5
Pre
vala
ns (
%)
Erkek
Kadın
Toplam
Metabolik sendrom komponentleri
METABOLİK SENDROM KOMPONENTLERİNİN
TOPLUMUMUZDA GÖRÜLME SIKLIĞI
57,1
32,3
10,6
0
10
20
30
40
50
60
3+ 4+ 5
Pre
va
lan
s (
%)
Metabolik sendrom komponentleri
METABOLİK SENDROMLU OLGULARDA,ÖLÇÜT
KOMBİNASYONLARININ DAĞILIMI
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Hiperglisemi AO YKB
Erkek
Kadın
Toplam
%
Metabolik Sendromlu Olgularda Komponentlerin
Görülme Sıklığı
57,4
69,1 75
63,5
88,6
(AKS≥ 110)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Hiperglisemi AO YKB
Erkek
Kadın
Toplam
%
Metabolik Sendromlu Olgularda Komponentlerin
Görülme Sıklığı
79,8 69,1
75
63,5
88,6
(AKS≥ 100)
50,153,3
6358,4
54,958,7 58,5
0
10
20
30
40
50
60
70
Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege
KAN BASINCI YÜKSEKLİĞİ
KB ≥ 130/85 mmHg veya AHT kullanımı, Genel Oran % 55,7
P<0,001
28,3
24,425,9
30,3 29,8
25,2
31,3
0
5
10
15
20
25
30
35
Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege
KAN ŞEKERİ YÜKSEKLİĞİ
AKŞ ≥110 mg/dL veya OAD kullanımı, Genel Oran % 27,6
P=0,049
53,249,6
45,1
56,8
52,5
46
56,4
0
10
20
30
40
50
60
Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege
KAN ŞEKERİ YÜKSEKLİĞİ
AKŞ ≥100 mg/dL veya OAD kullanımı, Genel Oran % 51,4
P<0,001
29,3
33,4
37,9 37,639,5
41,9
37,9
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege
TRİGLİSERİD YÜKSEKLİĞİ
TG ≥150 mg/dL, Genel Oran % 35,8
P<0,001
HDL KOLESTEROL DEĞERLERİ
Erkek Kadın Toplam
HDL-K (mg/dl) 46,3±16,6 52,0±16,3 49,2±16,7
TÜM KOHORT % p METABOLİK SENDROMLU
OLGULARDA %
p
ERKEK (<40 mg/dl) 38.3 <0.001 59.4 AD
KADIN (<50 mg/dl) 49.7 62.1
TOPLAMDA 44.1 61.0
TÜM KOHORT % p METABOLİK SENDROMLU
OLGULARDA %
p
KIR 42.1 AD 60.4 AD
KENT 45.1 61.3
TOPLAMDA 44.1 61.0
46
46,8
44,6
42,442,8
42,4
40,7
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
Marmara D. Anadolu GD.Anadolu Ege
HDL KOLESTEROL DÜŞÜKLÜĞÜ
HDL-K E<40 mg/dL, K< 50 mg/dL, Genel Oran % 44,1
AD
BEL ÇEVRESİ ÖLÇÜSÜ
91,7
90,1
85,0
87,0
89,0
91,0
93,0
95,0
97,0
ERKEK KADIN
CİNSİYET ORTALAMA p
ERKEK 91,71 cm AD
KADIN 90,07 cm
GENEL 90,88 cm
(cm)
ABDOMİNAL OBEZİTE (E>102 cm, K> 88cm)
17,2
54,8
5,0
15,0
25,0
35,0
45,0
55,0
65,0
ERKEK KADIN
CİNSİYET SIKLIK(%) p
ERKEK 17,2
KADIN 54,8
GENEL 36,2
<0,001
%
ABDOMİNAL OBEZİTE (E≥94cm, K≥80 cm)
43,2
73,8
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
80,0
ERKEK KADIN
CİNSİYET SIKLIK(%) p
ERKEK 43,2
KADIN 73,8
GENEL 58,7
<0,001
%
ABDOMİNAL OBEZİTE (%)
0
10
20
30
40
50
60
70
Marmara Doğu
anadolu
Güneydoğu
anadolu
Ege
Erkek
Kadın
Bel Çevresi
Erkeklerde > 102 cm
Kadınlarda > 88 cm
Genel oran %36,2, p>0,05
%
ABDOMİNAL OBEZİTE KIR/KENT DAĞILIMI
37,535,5
5,0
15,0
25,0
35,0
45,0
KIR KENT
CİNSİYET SIKLIK(%) p
KIR 37,5
KENT 35,5
GENEL 36,2
AD
%
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70+
Erkek
Kadın
ABDOMİNAL OBEZİTE (YAŞ GRUPLARINA GÖRE)
Yaş grupları
%
YAŞ ERKEK P KADIN P GENEL P
20-29 4.7 <0.001 20.0 <0.001 12.3 <0.001
30-39 13.5 50.4 32.0
40-49 19.8 69.6 45.4
50-59 28.9 84.2 57.1
60-69 36.5 86.4 61.8
70+ 30.2 77.5 54.5
GENEL 17.2 54.8 36.20 <0.001
86,5
76 78,5
24,1
11,919,7
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Abdominal obezite+ Abdominal obezite -
Erkek
Kadın
Toplam
ABDOMİNAL OBEZİTE VE METABOLİK SENDROM PREVALANSI
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Abdominal
Obez Erkek
Abdominal
Obez Kadın
KB
HDL-K
TG
H.GLİSEMİ
MS parametreleri Abd.Obez Erkek Abd.Obez Kadın P
Yüksek KB 79,8% 70,5% P=0,001
Düşük HDL-K 41,9% 50,3% P=0,007
Yüksek TG 61,6% 45,5% P<0,0001
AKŞ ≥ 100 mg/dl 72,0% 62,3% P=0,001
ABDOMİNAL OBEZİTE VE METABOLİK SENDROM PARAMETRELERİ
TG/HDL-K < 3
(n=2507)
TG/HDL-K ≥3
(n=1745)
P
Abdominal
Obezite n, (%)
755 (30.1 ) 779 (44.6 ) <0.001
Metabolik
Sendrom n, (%)
578 (23.1) 1164 (66.7 ) <0.001
TG/HDL-K Oranı
(Abdominal obezite ve Metabolik Sendrom Sıklığı)
30,0025,0020,0015,0010,005,000,00
trg_hdl
200,00
150,00
100,00
50,00
bel
30,0025,0020,0015,0010,005,000,00
trg_hdl
200,00
150,00
100,00
50,00
bel
er0kd1: .00
Erkek r=0.28 p<0.001 n=2106
25,0020,0015,0010,005,000,00
trg_hdl
140,00
120,00
100,00
80,00
60,00
40,00
be
l
er0kd1: 1.00
Kadın r=0.32 p<0.001 n=2146
Toplam r=0.30 p<0.001 n=4252
TG/HDL-K Oranı ile Bel Çevresi Arasındaki İlişki
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
< 25 25-29,9 >30
Erkek
Kadın
Toplam
VKI (kg/m2)
%
Erkek (%) Kadın (%) Toplam (%)
VKI <25 kg/m2 37,9 29,5 33,7
VKI 25.0-29.9 kg/m2 41,5 30,6 36,0
VKI ≥30 kg/m2 20,6 39,9 30,4
TÜRK TOPLUMUNDA OBEZİTE PREVALANSI
Yaş Erkek Kadın Toplam
VKI( kg/m2) ±SD VKI( kg/m2) ±SD VKI( kg/m2) ±SD
20-29 24,1±3,8 24,5±5,0 24,3±4,5
30-39 26,7±4,4 28,6±5,9 27,7±5,3
40-49 28,1±4,9 30,9±5,6 29,5±5,5
50-59 28,3±4,7 32,6±5,7 30,5±5,7
60-69 28,6±4,5 32,2±5,4 30,4±5,3
70+ 27,0±4,6 30,1±5,5 28,6±5,3
Toplam 26,6±4,7 28,8±6,3 27,7±5,7
YAŞ GRUPLARINA GÖRE VKI
VKI’NE GÖRE ABDOMİNAL OBEZİTE SIKLIĞI
3,6
96,4
28
72
81,9
18,1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
<25 kg/m2 25-29,9 kg/m2 > 30 kg/m2
Abdominal obezite var
Abdominal obezite yok
12,6
39,2
74,6
0
10
20
30
40
50
60
70
80
< 25 kg/m2 25-30 kg/m2 > 30 kg/m2
VKI’NE GÖRE METABOLİK SENDROM SIKILIĞI
%
Türkiye'de metabolik sendrom sıklığı
araştırmasının önemi:
Kardiyovasküler hastalıklar dünyada ve ülkemizde en
önemli ölüm nedenidir ve sıklığı giderek artmaktadır. Kardiyovasküler hastalıklar ile mücadelede en önemli basamak primer korunma, yani hastalık ortaya çıkmadan, hastalığı ortaya çıkaran risk faktörlerinin ortadan kaldırılarak hastalığın önlenmesidir. Risk faktörlerinin kontrol altına alınabilmesi için, öncelikle, bu risk faktörlerinin epidemiyolojisinin ortaya konması gerekir. Metabolik sendrom ve bu sendromu oluşturan risk faktörlerinin sıklığının ortaya çıkarılması, halk sağlığı ile ilgili yapılacak çalışmalar ve planlamalar için ilk basamak olacaktır.