TROPİK MEYVELER

Doç. Dr. Bilge YILMAZ

Türkiye, yaklaşık 18 milyon ton üretimi ile dünyanın en önemlimeyve üreticisi ülkeler arasında yer almaktadır. Ülkemiz sahipolduğu değişik iklim ve toprak özellikleri bakımından meyveyetiştiriciliği konusunda oldukça şanslı bir konumdadır. Bu anlamdaÜlkemizde meyvecilik konusunda çok önemli gelişmelerbulunmaktadır. Son yıllarda toplumların tüketim alışkanlığınındeğişmesiyle birlikte üreticilerimiz alternatif ürün yetiştiriciliğineilgi duymaya başlamışlar ve değişik tropik iklim meyvelerine olan ilgiartmıştır.

Dünya taze tropik meyve üretim ve ticareti son yıllarda önemli derecedeartış göstermiştir ve Dünya toplam tropik meyve üretimi 2014 yılında 82milyon tona ulaşmıştır. Bu eğilimin giderek yükseleceği tahmin edilmektedir.Dünyada yaygın olarak yetiştirilen başlıca tropik meyveler arasında mango,ananas, avokado ve papaya bulunmaktadır ve tropik meyve üretiminin % 78’nioluşturmaktadır. Bu türleri litchi, guava, passiflora, rambutan vd.izlemektedir ve toplam üretimin % 22’ni kapsamaktadır (FAO, 2014).

Ürün Üretim (ton)

Mango 43 300 070

Ananas 24 785 762

Papaya 12 420 585

Bu anlamda her yıl düzenli oranda artan bir ithalatmiktarımız bulunmaktadır. Ancak yüksek fiyatlar ileithalatının yapılması ve iç pazarda da yüksek fiyatlarlasatılması önemli bir sorundur. Bu nedenle tropik meyvelerinülkemizde yetiştiriciliğini sağlayarak ülkemizin tropikmeyve ihtiyacını karşılamak ve alternatif ürün arayışıiçerisinde olan üreticilerimize bu meyve türlerindenyetiştirilebilecek olanların önerisini yapabilmek oldukçaönemlidir.

Tropik meyveler oldukça yüksek fiyatlar ile pazarda yeralmaktadır. Her zaman için geleneksel meyvelere göre dahayüksek fiyatlar ile satılmaktadır. Bu meyveler özellikle mango,guava, ananas, cherimoya gibi türler mükemmel aromalarınedeniyle Dünya pazarında olduğu gibi ülkemizde de son yıllardayüksek talep görmeye başlamıştır.

Mango, Ananas, Papaya,Guava, Litchi, Longan, Cherimoya,Sapodilla, White Sapote, Carambola, Pitaya, RambutanFeijoa

Önemli Tropik Meyve Türleri;

Ananas (Pinneapple)(Ananas comosus (L.) Merr.)

Ananas birçok tropik ve subtropik iklim koşullarına sahip ülkelerdeyetiştirilebilen en popüler tropik meyve türlerinden birisidir.

Ananas meyvesinin kökeni Güney Amerika özellikle Paraguay ve Brezilya’nıngüneydoğusudur. Eski literatürlerde, Christopher Columbus tarafından 1493yılında Guadeloupe adasında bulunduğu ve Avrupa ülkelerinin Columbus’unseyahatlerine kadar bu meyveyi bilmedikleri ileri sürülmektedir. Karayipadalarından pahalı hediyeler olarak seferlerde Avrupa’ya getirilmekte ve önemliziyafetlerde ikram edilmekteydi.

İspanyollar ananasın Hawai adasına ilk 1527yılında getirildiğine ve daha sonra Asya ve BatıHint Adaları'nda yayılmaya başlandığını ilerisürmektedir. Ananas yetiştirmede bir yöntembulma çabaları Avrupalı bahçıvanlar için ikiyüzyıl sürdüğü ve böylece, 16. yüzyıla kadar,ananas yetiştiriciliğinin nadir kaldığıbildirilmektedir.

O dönemlerde Ananas aynı zamanda İngiltere'nin Amerikan kolonilerinde birsembol olarak dikkat çekmeye başladı. 1661 yılında, Jamaika kolonisi armasının(belirli bir aile veya devletin resmi sembolü) ayrılmaz bir parçası haline geldi.

Ananas önemli, nadir bir meyve durumuna geldi. Kutlamalarda kiralanmakta vehatta bazı insanlar başkalarına yeniden sattı. Yani, bu şekilde ananas meyvesisonunda misafirperverlik ve dostluk sembolü haline geldi. Önemli binalarınmimarisinde bakır ve pirinç ananas kullanımı mimarların dikkatini çekti. Kapıbaşlıklarının içine ahşap ananas oyulmuş duvarlar, tokmaklar yapıldı. İnsanlarananas tasarımları ile dokunmuş masa örtüleri, peçeteler, halı ve perdeler yaptı.

Ananas üretimi 1720 yılında Avrupa seralarında başladı ve 1751 yılında,meyveyi ilk defa tadan George Washington çok beğendiğini bildirmiştir. Birİngiliz kaptan olan John Kidwell ananas meyvesinin ticari gelişimi için çalışmayabaşladı. Ananas meyvesinde çeşitli analizler yaptı ve 1880 yılında SmoothCayenne çeşidini seçmiştir. Konserve yapımına başlamıştır. Ancak, ABD ananaskonservesi üzerine yüksek vergi toplamaya başlayınca konserve sanayisi karsızbir iş haline gelmiştir ve kaptan işine kapatmak zorunda kalır.

1899’da James Dole (Ananas kralı) Hawai’ye gelir ve 1 yıl sonra Wahiawabölgesinde ananas bahçeleri kurmaya başlar. 1901 yılında ilk ananas konserveimalathanesi inşa eder. İlk yıllar konserve yaygın değildir. Ancak 1911 yılında birmühendis ananas dış kabuğu çıkarma makinesi icat eder. Dole bu makinayı ve ozaman dünyanın en büyük ananas üretim bölgesi olan lanai adasını satın alır veticaretini geliştirir. 1950 yılında dünya ananas üretiminin 3/1’i ve konservesinin %60’ı Hawai’den karşılanır duruma gelmiştir. Dole 1958 yılında vefat etmiş ancakbugün bile Hawai Ananas Şirketi, Dole Gıda Şirketi olarak bilinmektedir. Ancaküretimi dünya üretiminin % 10’na kadar gerilemiştir.

1675 yılında kraliyet bahçıvanı tarafından İngiltere Kralı II. Charles’a ananas hediye

edilirken

Hawai’de Ananas labirent bahçesi

Ananas tatlı, etli ve lezzetli bir meyvedir. Meyvesi mükemmel bir C vitaminiile iyi bir A ve B vitamini kaynağıdır.• Meyveleri proteolitik enzim olan ve protein sindiren bromelain enzimince

oldukça zengindir. Özellikle et yumuşatma özelliğiyle sindirime yardımcıolmaktadır.

• C vitamini ve bromelain enziminden dolayı soğuk algınlığı ve öksürüğüngiderilmesinde yardımcıdır.

• Şişkinlik ve ödemin giderilmesinde etkilidir.• İltihap önleyici özelliğe sahiptir. Yaraların iyileşmesini hızlandırır.• Ağrı giderici özelliğe sahiptir.• Yağ eriticidir. Sağlıklı bir diyet meyvesidir.• Ananas, az bulunan, kemik ve bağ dokusu oluşturmak için gerekli bir mineral

olan manganezin mükemmel bir kaynağıdır.

Besin Değeri

Su (g) 85

Enerji (kcal) 57

Enerji İçerikleri (g)

Protein 0.4

Yağ 0.0

Toplam karbonhidrat 14

Lif 0.5

Mineral Elementler (mg)

Kalsiyum 20

Demir 0.5

Fosfor 11

Manganez 0.9 mg (günlük ihtiyacın %46’sı)

Potasyum 150

Vitamin

C 47.8 mg

A 130 (i.u.)

B1 0.1 mg

B3 0.5 mg

B6 0.1 mg

Asitler

Folat 18 mcg

Omega 3 17 mg

Omega 6 23 mg

Tablo 1. Ananas meyvesinin Besin İçeriği (100 g meyve)

Avokadonun gıda endüstrisinde kullanımı;

Taze tüketimParça konserveMeyve suyuPasta, dondurma ve şekerleme sanayisi

Ananas Nerelerde Kullanılır? Meyvesinde bulunan bromelain enziminden dolayı bira endüstrisindetemizleme maddesi, bazı endüstriyel işlemlerde jelatin sindirici olarakkullanılmaktadır.

Yaprakları güçlü beyaz liflere sahiptir. Bazı çeşitler, Filipinler vetayvan’da tekstil sanayisinde ip ve ipeksi kumaş üretimi amacıyla güçlübeyaz yaprak liflerinin çıkartılması amacıyla üretilmektedir.

Lifler bazı özel kağıtların yapımı içinde kullanılır olmuştur.

Ülkeler Üretim (Ton)

Kostarika 2.685.131

Filipinler 2.458.420

Tayland 2.209.351

Endonezya 1.837.155

Hindistan 1.571.000

Nijerya 1.420.000

Çin 1.386.361

Meksika 771.942

Kolombiya 643.039

Gana 636.540

Vietnam 585.120

Venezuela 564.202

Peru 438.576

Tayvan 390.000

Güney Afrika 94.770

İsrail 213

Tunus 90

Toplam 24.785.762

Tablo 2. 2013 Yılı Dünya Ananas Üretim Miktarı

(FAO, 2015)

Ülkeler İhracat Miktarı (Ton)

Taze meyve Parçalı konserve

Kostarika 1.886.003 565

Filipinler 397.282 223.020

Hollanda 214.489 28.152

Belçika 169.499 3451

A.B.D. 112.806 3477

Honduras 92.462 2

Panama 79.855 -

Ekvator 61.987 36

Fildişi sahilleri 58.911 -

Meksika 56.405 795

Almanya 31.939 17.684

İspanya 24.679 4184

Guatemala 22.898 1459

Malezya 18.634 7824

Portekiz 13.490 1211

Çin 15.221 31.124

Tayland 3251 586.113

Türkiye 30 7

TOPLAM 3.367.217 1.111.511

Tablo 2. 2012 yılı Dünya Ananas İhracat Miktarı (Ton)

(FAO, 2015)

Ülkeler İthalat Miktarı (Ton)

Taze meyve Parçalı konserve

A.B.D. 924.886 330.306

Hollanda 276.456 47.144

Almanya 180.626 97.555

Japonya 174.041 39.699

İngiltere 144.441 39.666

İtalya 144.337 17.215

İspanya 130.597 48.765

Kanada 121.312 22.691

Fransa 101.153 28.884

Kore 73.131 14.652

Çin 50.164 31.148

Rusya 49.377 55.863

Portekiz 45.944 9477

Polonya 19.692 17.178

Singapur 17.992 11.461

Türkiye 13.103 858

TOPLAM 2.939.461 1.085.778

Tablo 3. 2012 yılı Dünya Ananas İthalat Miktarı

(FAO, 2015)

SİSTEMATİK YERİ

Familyası: BromeliaceaeCinsi : Ananas (yakın cins Pseudananas)

Türü: Ananas comosus (L). Merr.Alt Türler

Ananas bracteatus : Yabani tür, tohumlu olsa da etli yenilebilir meyve, süs bitkisi

Ananas fritzmuelleri : Yabani tür, tohumlu olsa da etli yenilebilir meyve

Ananas parguazensis : Yabani tür

Ananas nanus : Yabani tür, süs bitkisi

Ananas lucidus : Sadece lif ürünü olarak kullanılır. Süs bitkisi kullnımı

Ananas monstrosus : Yabani tür

Ananas ananassoides : Yabani tür

Ananas erectifolius : Yabani tür, meyve eti az ve olgunlukta kuru, uzun hemen hemen damarsız yapraklara sahiptir. İyi bir lif ürünüdür.

Linnaeus (1753)’un sistematikte belirlediğine göre; Ananas Bromeliaceae familyasında yer almaktadır ve Ananas bu familya içerisindeki 50 cinsten birisidir. Bu cins 2000den fazla tür içermektedir ve birçoğu epifitik bitkilerdir.

Ananas bracteatusAnanas fritzmuelleri

Ananas parguazensis

Ananas nanus

Ananas ananassoides

Ananas lucidus

Ananas erectifolius

BOTANİK ÖZELLİKLERİ

Ananas dal ucunda çiçek salkımlı ve dal ucunda çoklu meyveye sahip tekçenekli yıllık bir bitkidir. Herdem yeşildir. Olgun ananas bitkisi çeşitlere göredeğişmekle birlikte 1 – 1,5 m yüksekliğinde ve 1,5 – 1,8 m genişliğindedir.

Bir ananas bitkisinin ana morfolojik yapısı• Kök,• Yaprak,• Çiçek sapı (meyve veren gövde)• Çoklu meyve - bileşik meyve veya birleşik meyve,• Taç,• Sürgünler ve• Adventif kökler den oluşmaktadır

Çiçek sapı ve sap üzerindeki çiçek salkımı apikal meristemdenoluşmaktadır.

Bitki:

Taç

Çiçek sapı

Yaprak

Kök

Ana bitki

Meyve

Yaşlı ana bitkidekiçiçek sapı

Meyve oluşturan ilk sürgün

İkinci sürgünMeyve oluşturmayan ilk

sürgün

Daldırmada kullanılabilen sürgün

Gövde bitkinin depo haznesi durumundadır ve % 11’in üzerinde nişastaiçermektedir. Nişasta rezervleri güneş ışığının az olduğu dönemlerde erkensürgün gelişimi için kullanılmaktadır.

Gövde:

Bitkinin gövde kısmı tüm yapraklaralınmadığı sürece görülmez. Gövdeüzerinde her yaprağın koltuğunda yangözler bulunur. Bu gözler kök sürgünleri veyeni dikimlerde bitki oluşumunda etkilidir.

Gövdenin iriliği yaprak ve taç boyutundan ziyadebüyük ve iyi gelişen bitki açısından önemlidir. Çok sıcaktropik iklim koşullarında çok hızlı büyüyen bir bitki çoksayıda yaprak oluşturur ancak gövde de çok az nişastadepolar ve küçük meyve oluşturur.

Ananas bitkisinde farklı sürgün formları bulunmaktadır. Bu sürgünler vejetatifçoğaltım materyali olarak kullanılmaktadır.

Sürgün:

2. Bazı sürgünler (slip) meyvenin alt kısmında, çiçek sapıüzerinde grup halinde oluşmaktadır. Vejetatif çoğaltım dayaygın kullanılmaktadır. Bu sürgünler dikimden 14-16 ayiçerisinde meyve oluşturmaktadır.

3. Yan sürgünler (side) ise gövdenin üst kısımlarındançıkmaktadır. Bu sürgünlerde dikimden sonra 18-20 ayiçerisinde meyve oluşturmaktadır.

4. Kök sürgünleri (ratoon) ise gövdenin toprak kısmınayakın yerden çıkan sürgünlerdir. Çoğaltımda kullanıldığızaman dikimden sonra 12-14 ay içerisinde meyveoluşturmaktadır.

1. Taç (Crown) denilen meyvenin tepe kısmında oluşan kısa gövdeli ve yapraklı sürgünlerbulunmaktadır. Yaygın kullanımı bulunmamaktadır. Çünkü bu sürgünler dikimden 24 ay sonrameyve oluşturmaktadır.

Ananas yaprakları güneş ışığını absorbe edebilmesinin yanısıra hızlı su alımı bakımından da özel bir yapıya sahiptir.Yapraklar her 13 yaprak ilk yaprak ile 5 tur (Filotaksi=5/13)sonra aynı doğrultuya gelecek şekilde gövde üzerinde dizilerekbüyüme göstermektedir. Yapraklarında su depolamak amacıylakullanılan renksiz ve saydam su depolama dokusu vardır.Depolanan su kuraklık veya yetersiz nem koşullarında bitkitarafından kullanılmaktadır.

Aynı zamanda, ananas bitkisinin yapraklarının altyüzeylerinde tüyler bulunur ve bu tüyler küçük, saç gibi vestomaların etrafında yer alır. Bu tüyler kurak dönemlerde sukaybını önlemeye yardım eder.

Yaprak: Ananas yaprakları uzun, kılıç şeklinde ve keskin kenarlıdişlere sahiptir.

Ananas bitkisi 2 farklı kök tipine sahiptir;1. Toprak kökleri: Gövdenin dip kısmından başlar ve yeraltı kök sistemini oluşturacak şekilde büyür.2. Koltukaltı kökleri: Yaprak koltuklarında gelişir. Su ve besin elementi emilimini direk sağlaması

nedeniyle bitki için büyük bir uyum kaynağıdır. Köklerin ucundaki odunlaşmamış beyaz doku direk emilimsağlamaktadır.

Kök:

Yapraklı gövdede koltukaltı kökleri

koltuk altı kökleri

Ana kökler

Ana kök Yan kök

Kökler gelişme öncesinde kabukboyunca aşağı ve dışarı doğrubüyür

Ananas bitkisinde ana köklerin miktarı bitki tipi ve ağırlığına göredeğişmektedir. Taç kısmının sürgünleri yan ve çiçek sapından çıkan sürgünleregöre daha fazla kök oluşturur.

Kök büyümesi dikimden hemen sonra başlar ve çiçeklenmeye yakın dönemekadar devam eder. Kış boyunca kök büyümesi yavaşlar ancak, sıcaklık ve topraknemine bağlı olarak devam eder. Uzun ana kökler bitki tabanından yanlara doğrugelişir, toprak yüzeyinden aşağı fazla gelişmez. Kökler 1.5 m derinliğe kadarilerleyebilir ancak birçok kök toprak yatağının içerisinde yayılmıştır.

Ana kökler ilk 12 ay içerisinde oluşmaya başlar ve kök sürgünlerin ürünühasat edilene kadar sonlanmalıdır. Kök sisteminin azaldığı yerlerde, köksürgünlerden oluşan meyvelerin gelişimi anne bitkiye daha fazla bağlı halegelecektir. Bu nedenle iyi bir kök sağlığını oluşturmak ve bitkilerin etrafındabulunan toprağı iyi muhafaza etmek önemlidir. Ana bitki üzerindeki en alttakiyaprakların alınması ve gövdenin etrafının toprakla örtülmesi yeni kök gelişiminiteşvik eder ve kökleri gövdeden daha yukarı çeker.

Çeşitlere göre kök büyümesinde farklılıklar oluşabilmektedir. Örneğin bazıçeşitler diğerlerinden daha fazla ana kök oluştururken bazılarında yan kökleroluşur.

Ananas çiçeklenmeye başlamak için örneğin gündüz/gece uzunluğu gibi özel uyarıcı isteyenbir bitki değildir. Yalnız gece sıcaklığı çiçeklenme açısından önemlidir. Genellikle çiçeklenmebaşlangıcı kasım ayındadır ve tüm kış boyunca devam eder. Her gövde bir kere çiçek verir vehasattan sonra ölür. Yan gözlerden oluşan gövdeler ile çiçeklenme devam eder.

Çiçek:

Vejetatif safha tamamlandığında tepe tomurcuğu çiçek sapı üzerindegelişmeye başlar. Her brakte yaprak arasında çok sayıda morumsu-kırmızısapsız çiçekler (100-200 çiçek) spiral şeklinde eksen etrafında dizilmeyebaşlar. Bu aşamaya kırmızı çiçek aşaması denir. Her çiçek 3 çanak, 3 taç, 6erkek ve 1 dişi organ içermektedir. Çiçeklenme salkım üzerinde aşağıdanbaşlayarak yukarı doğru devam eder. Her çiçek bir meyve üretir.

Çiçekler erken saatte açmaktadır (6-9 s) ve akşama kadar açık kalmaktadır.Çiçeklenme salkımın aşağı kısmından başlar ve günde 5-10 çiçek açar. Çiçeklenme2-3 hafta sürmektedir. Anterler çiçeklenmeden hemen sonra çatlar ve çiçektozu salmaya başlar. Hemen hemen tüm çeşitler yaşayabilir polenoluşturmaktadır ancak, kendine uyuşmazlık nedeni ile tozlanma gerçekleşmez. Bunedenle kendine tozlamadan sonra tohum oluşmaz. Ancak çeşitler arası yadaçeşitler ile yabani formlar arasındaki karşılıklı tozlanma ile bol miktarda tohumoluşumu gerçekleşir.

Çiçeklerin tozlanma ihtiyacı bulunmamaktadır. Genellikle meyvelerpartenokarpiktir ve çekirdek oluşmaz. Tozlanma gerçekleştiğinde meyvedetohum oluşmaktadır. Bu da pazarda istenen bir durum değildir. Sinek kuşu iletozlanma gerçekleşmektedir. Özellikle Güney Amerika’da gerektiğinde anatozlayıcı olarak kullanılır.

Meyve:

Ananas teknik olarak bir birleşik meyve olarak adlandırılır. Çoklu meyve yapısı vardır. Herküçük meyve tam bir meyvedir. Çiçeklenme birleşik meyve dibinde başlar ve son göze kadar birsarmal olarak devam eder. Küçük meyvelerin oluşumu durduğunda, büyüme noktası vejetatifsafhaya geçer ve taç denilen üst kısım oluşur. İyi bir başlangıç ile çok sayıda küçük meyveoluşumunu sağlanır ve özenli bakım koşullarıyla birleşik meyvenin iyi şekillenmesi ve yüksekverimli bir meyve oluşumu elde edilir.

Küçük meyveler olgunlaşmada çiçeklenme ile aynı sırayıizlediği için ananas meyvesinin alt kısmı olgun ve tatlıdır. Üstkısımdan daha iyi lezzete sahiptir. Ananas çilek ve turunçgilmeyveleri gibi hiçbir nişasta rezervi içermediği için hasattansonra tatlı olmaz.

Çiçeklerden gelişen bireysel meyveler birleşerekbir kozalak şeklini oluşturmaktadır. Lif kaynağı olansap ve oldukça etli öz ile birlikte meyveler bileşik,sulu, etli, 30 cm yada daha fazla yüksekliktedir.

Sert, mumsu kabuklu, altıgen birimli meyve olgunlaştığızaman koyu sarı, yeşil veya kırmızımsı olabilir. Meyve etisarı - beyaz arasında değişmektedir. Eğer çiçeklertozlanırsa küçük, sert tohum oluşabilir ancak, genellikleistenmeyen tohumun gelişim izleri bulunur.

Ekolojik istekleri:

Ananas tropik yada tropik iklime yakın 300 Kuzey ve 250 Güney arasındaki düşükyükseltilerde yetiştirilebilen bir bitkidir. Tropik iklim bitkisi olmasına rağmen sıcaksubtropik iklim koşullarına da adapte olabilmektedir.

Büyüme için ideal sıcaklık 28 – 30 0C’dir. Meyve bağlama döneminde en iyi kalite 22-24 0C’de elde edilmektedir. 20-21 0C’ye kadar olan düşük sıcaklık ile 32-33 0C’ninüstündeki sıcaklık değerleri iyi üretim değerleri sağlamaktadır. Hava sıcaklığı 20 0C’ninaltına düştüğünde minerallerin emilimi zayıflar, metabolitlerin taşınımı durur. Havasıcaklığı 15 0C’ye düştüğünde ise bitki büyümesi ciddi şekilde gerilemektedir. Sonuçtaananas yetiştiriciliğinde gündüz 28-300C arası, gece 20 0C istenen ideal sıcaklıkdeğerleridir.

Tropik bölgelerden subtropik iklim yada subtropik iklime benzer tropik bölgelerdemeyve iriliğinde azalma, asitlikte yükselme ve kurumadde de azalma meydanagelebilmektedir.Soğuk ve sıcak arasındaki sıcaklık farkının belirgin olduğu subtropikalbölgelerde, düşük sıcaklık döneminde oluşan çiçek salkımında az çiçek oluşur, ancaksıcaklıkla birlikte olgunlaşan meyve lezzetli ve kokuludur. Aksine sıcaklık bakımındandaha uygun koşullarda oluşan çiçekler, düşük sıcaklık değerlerinde bir anda olgunlaşıpmeyveye ulaştığında çok fazla standar kalitenin dışında çok sayıda meyve oluşturacak.

Deniz seviyesinden yükseklik Ananas yetiştiriciliğinde meyve kalitesi üzerinde önemlibir faktördür. Rakım yükseldikçe meyvede asitlik artmaktadır. Hawai’de 600 myükseklikte yetiştirilmektedir. Konserve sanayisi için 1371-1738 m yükseklik de en uygunaroma oluşmaktadır.

İdeal olarak yağış değeri yarısı ilkbahar yarısı da sonbaharda olmak üzere yaklaşık1143 mm dir. Ananas kuraklığa toleranslı olmasına rağmen çeşide, yere ve hava neminebağlı olarak yıllık 650-3800 mm arasında değişen yağış oranlarının altında meyveüretecek.

Ananas yetiştiriciliği için en iyi toprak drenajı iyi, organik madde içeriği yüksek,kumlu-tınlı ve toprak derinliği en az 60 cm olan bölgelerdir. Toprak pH’nın 4.5-6.5arasında olması idealdir ancak pH 7.0 ve biraz daha yüksek olabilen (kanarya adaları)yerlerde de yetiştirilebilmektedir.

Toprak:

Ananas dona toleranslı değildir. Bitki 0oC’nin altına düşünce ölür. Bu değere çok yakınsıcaklıklarda 1-2 saat kaldığında yapraklarda zararlanmalar başlar. 8oC’de kara kalpdenilen iç kısmın koyulaşması olan fizyolojik bozukluk başlar. Ananas bitkisi ışıkistemektedir. Aşırı gölgeleme koşullarında meyve ağırlığı azalır, yapraklar dik ve yeşilolarak büyümeye başlar. Bununla birlikte, aşırı ışık koşullarında bir çoğunda "güneşyanığı" zararı, meyvede düşük asitlik, soluk renklilik ve kırılgan yapı gözlenmektedir.

Bazı önemli çeşitler:Ananas çeşitleri 4 ana grup içerisinde toplanmaktadır;1. Smooth Cayenne2. Red Spanish3. Queen4. Abacaxi (yerel grup)5. Perolera (yerel grup)

Özellik Cayenne Queen Red Spanish Abacaxi (Perola) Perolera

Yaprak Diken Uç kısımlarda birkaç diken

dikenli dikenli dikenli dikenli

Taban rengi Soluk yeşil Kırmızımsı yeşil Kırmızımsı yeşil Pembe Soluk yeşil

Meyve

Şekil Silindirik Konik Küresel Konik Silindirik

Gözler Yüzeysel Derin Derin - Geniş ve düz

Orta eksen Orta Küçük Büyük Çok küçük -

Ağırlık 2 kg ve daha fazla 0.5 – 1.2 kg 1 – 1.8 kg 1.3 -1. 4 kg 2.0 kg’a yakın

Dış rengi Parlak turuncu Sarı Parlak turuncu Sarı Kırmızımsı sarı

İç rengi Soluk sarı Koyu sarı Açık sarı, beyaz Açık sarı, beyaz Soluk sarı

Lezzet Hafif asitli, tatlı Cayenne’den daha tatlı

Asitli, aromatik Tatlı Cayenne’dendaha az yoğun

Konserve san. uygunluğu Mükemmel Orta Orta Zayıf Orta

İhracat durumu İyi İyi Mükemmel Zayıf İyi

1. Smooth Cayenne Grubu;

Dünyada en fazla ticari öneme sahip çeşit grubudur. Hem taze meyve hem de konserve sanayisindeönemli yeri bulunmaktadır. Bu çeşit grubu içerisinde yeralan önemli çeşitler;1. Hawaiian Smooth Cayenne,2. Cayenne lisse3. Hilo,4. Baron de Rotschild,5. Cayenne Guadeloupe,6. Cayenne Martinique7. Typhone8. St. Michael9. Giant Kew10. Champaka11. Esmeralda

2. Red Spanish Grubu;

Dünyada en fazla ticari öneme sahip ikinci çeşit grubudur. Bu çeşit grubu içerisinde yeralan önemliçeşitler;1. Singapore2. Cabezona3. Selangor green4. Piña de cumana5. Castilla

3. Queen Grubu;

Dünyada en fazla ticari öneme sahip üçüncü çeşit grubudur. Bu çeşit grubu içerisinde yeralan önemliçeşitler;1. Natal Queen2. Ripley Queen3. Green Ripley4. Red Ripley5. Mac Gregor6. Alexandria

4. Abacaxi Grubu (Perola);

Bölgesel olarak önemi bulunan çeşit grubudur. Karayip adalarında yetiştiriciliği yaygındır. Bu çeşitgrubu içerisinde yeralan önemli çeşitler;1. Abachi abakka2. Golden abachi3. Sugar loaf4. Abacaxi do pernambuco5. Yupi6. Eleuthera7. Venezolano

5. Perolera (Mordinola) Grubu;

Bölgesel olarak önemi bulunan çeşit grubudur. Kolombiya ve Venezuela’da yetiştiriciliği yaygındır. Buçeşit grubu içerisinde yeralan önemli çeşitler;1. Mordilona2. Perolera3. Mariquita4. Amarillo5. Malpure6. Manzana7. Monte Lirio

Çoğaltım:

Tohumla üretim çok kullanılan bir yöntem değildir. Ancak ıslah çalışmalarında kullanılır.Ananas vejetatif yöntemlerle kolayca çoğaltılabilmektedir. Genellikle kök sürgünleri (ratoon), taç

(crown) ile meyve alt kısmından çıkan yan sürgünler (slip) ve gövdeden çıkan sürgünler (suckers)çoğaltımda kullanılmaktadır.

Bu vejetatif materyallerin ağırlık, büyüme oranı, hasat tarihi ve diğer faktörler bakımından birbirindenfarklı olmalarından dolayı ayrı tutulmaları önemlidir. Örneğin; taç sürgünleri 24 ay içinde, meyve altkısmındaki çiçek sapından çıkan sürgünler 14-16 ay, yan gövde sürgünleri 18-20 ay ve kök sürgünleri 12-14ay içerisinde meyve üretmektedir.

Meyve alt kısmında çiçek sapının üstünden çıkan sürgünler en iyi dikim materyalleridir. Daha sonra yangövde sürgünleri ve taç kısmı sürgünleri gelmektedir. Yan gövde sürgünleri kısa sürede meyveoluşturmakta ancak çiçek sapı üzerinden çıkan sürgünler iri ve birörnek meyve meydana getirmektedir.Taç sürgünlerinden oluşan bitkilerde çiçeklenme çiçek sapı üzerinde oluşan bitkilere göre 70 gün, gövdeparçasından oluşan bitkilere göre 350 gün geç çiçeklenmektedir.

Dikim sırasında farklı boyutlarda bitki oluşumunu ve rekabeti önlemek amacıyla kullanılacak dikimmateryalleri büyük, orta ve küçük olarak sınıflandırılır. Kök sürgünleri 400-500 g, yan sürgünler 350-450g aralığında olabilir. Çoğaltım amacıyla alınan sürgünlerde alt yapraklar kök oluşumunun kolaylaştırılmasıiçin kopartılır. Sürgünler alındıktan sonra direk toprağa dikmeden önce çürüme ve kök oluşumunungecikmesini önlemek amacıyla gölge bir yerde 8- 10 gün kurutulur. Daha sonra köklendirme (perlit, kumvs.) ortamına dikim yapılır. Sıcaklık 230C ve aydınlık bir ortam olması uygundur. Yaklaşık 1 ay içerindeköklenme gerçekleşir. Önemli üretici ülkelerde tek bir yaprak parçası ile doku kültürü yoluylaköklendirme kullanılabilmektedir.

Yan sürgün Taç sürgün Çiçek sapı sürgün

Dikim:Dikim zamanı bölgeden bölgeye farklılık gösterebilir. En iyi ekim zamanı ilkbahar veyasonbahardır. Fideler, kullanılan dikim materyaline göre 5 - 10 cm derinliğe, ahır gübresiverilerek dikilir. Toprak siyah polietilen ile örtülerek yabancı ot kontrolü ve sağlıklı bir ürünsağlanabilir. Toprak derinliğinin 60-70 cm olması yeterlidir.

Ananas kök sistemi 40-50 cm geçmemektedir.Yüksek yağış alan bölgelerde dikim sıklığı hektarbaşına yaklaşık 40.000-44.000 bitki dikilebilir.Serin hava ile düşük yağış alan bölgelerde hektarbaşına 63.000-64.000 yüksek sıklıkta dikimönerilir. Bir ananasın ekonomik ömrü yaklaşık 4yıldır. Sonra bu tarla sökülmeli ve yenidensürülerek hazırlık yapılmalıdır.

Ananas gelişme ve büyüme döneminde oldukça fazla su isteyen bir bitkidir. Yetiştirildiğibölgelerde Ağustos ayı başından itibaren verilen uyandırma suyu ve kış mevsimi yağışlarınınbaşlangıcına kadar olan dönemde düzenli ve yeterli miktarlarda su ister. Kış mevsiminde isegerekli su genellikle yağışlardan sağlanır. Özellikle hasat döneminde yağışlar yetersiz isemutlaka sulama yapılmalıdır. Susuz kalan bitkilerde verim ve kalite düşer. Ananasyetiştiriciliğinde damla sulama sistemi kurulmalıdır.

Sulama:

Gübreleme:

Ananas yüksek oranda azot ve potasyum isteyen yüzlek köklü bir bitkidir. Azot meyve iriliğive toplam verim için önemli olan bir elementtir. Birçok yetiştiricilik yapılan bölgelerde üreuygulamalarının verimi artırdığı görülmüştür. Mikro elementlerden magnezyum meyveağırlığında önemlidir. Demirli şelatların kullanımıda irilik ve verimde artış sağlamaktadır.