TÜKETİM KOOPERATİFLERİ

Faaliyetleri Amaçları Ekonomi Siyaseti Üyelik (ortaklık) Faiz ve “Risturn”

31 Ocak 2014http://atakoop.wordpress.com

Temel Faaliyetleri

Hazır mal ve ürünleri satın alıp üyelerine satar Esasen, toptancı-perakendeci (aracılık) işlevi

görür Dilerse bizzat üretim yapıp satabilir “Kâr payı” eklemez! Maliyetine satış yapar Nakliyat, depolama, vb. giderleri satış fiyatlarına

ekleyebilir

Temel Faaliyetleri

İhtiyat akçesi (kaza, hırsızlık, mal çürümesi, vs.) payı da ekleyebilir

Yeni yatırım, yardım sandığı, eğitim, vb. paylarını da fiyatlarına önceden yansıtabilir

Koop’ta çalışan üyelerine (ortaklarına) ücret ödeyebilir

Hariçten eleman istihdam edebilir

Temel Faaliyetleri

İlke olarak yalnızca üyelerine satış yapar Dilerse genel halkı da yararlandırabilir Yasal açıdan herkes koop’a (üyeliğe/ortaklığa)

katılabilir (“Açık Kapı” ilkesi) Gıda, giysi, dayanıklı eşya, elektronik, vs. tüm

mal ve ürünleri kapsayabilir

Temel Amaçları

Hem “ucuz” hem de “kaliteli” ürün sunmak Üreticiyi destekleyip ürün kalitesini yükseltmek Pahalı da olsa doğru malzeme kullanan

üreticiden satın almak Alım fiyatlarını yüksek tutup üretici gelirini de

yükseltmek Üreticiyi fırsatçıların, vurguncuların elinden

kurtarmak

Temel Amaçları

Özel sektörle (kapitalizmle) rekabet ederek, son tüketiciye satış fiyatlarını aşağı çekmek

Üretici ile tüketici arasındaki, ana toptancı, yarı toptancı, vs. aracıları asgariye indirmek(maliyeti arttıran gereksiz el değiştirmeleri piyasadan kaldırmak)

Aşırı kâr güden tüm aracı aktörlerle savaşmak

Temel Amaçları

Tekel (monopol), duopol, oligopol, tröst, kartel, vb. gizli-kapaklı, yasa dışı, gayrı meşru ticari oluşumlarla, “çetelerle” savaşmak

Karaborsacı, stokçu, istifçi, spekülatör, fırsatçı, vb. ile savaşmak

Devlet (kamu) + özel sektör yanında “ÜÇÜNCÜ SEKTÖR” olan kooperatifçiliği geliştirmek

Temel Amaçları

“Herşeyi devletten beklemeyip” halkın kendi başına ekonomik örgütlenmesini sağlamak

Üreticileri de örgütlenmeye, kendi kooperatiflerini kurmaya teşvikle üretici-tüketici dayanışmasını arttırmak

“Üst örgütlenmeye” giderek, “kooperatif birlikleri” ve “kooperatif merkez birlikleri” oluşturmak

Temel Amaçları

Üst yapılanma sayesinde büyük miktarda toptancılık, hatta doğrudan üretim yapmak

Üst yapılanmayla ithalat ve ihracat yapmak “Uluslararası Kooperatifçilik Hareketi”ne

entegre olmak

Ekonomik Denge Tablosu

AKTÖRLERÜreticiden

ALIŞ

GİDER (nakliye,vs.

)

Kâr payı, ihtiyat, vs.

Tüketiciye SATIŞ

Özel Sektör1. Dönem

100 TL 100 TL 100 TL 300 TL

Kooperatif2. Dönem

150 TL 100 TL 25 TL 275 TL

Özel Sektör3. DönemSenaryo (A)

150 TL 100 TL 25 TL 275 TL

Özel Sektör3. DönemSenaryo (B)

160 TL 100 TL 15 TL 275 TL

Özel Sektör3. DönemSenaryo (C)

160 TL 100 TL 10 TL 270 TL

Denge Tablosu Açıklaması

1. Dönemde özel sektör:- Üreticiyi sömürücü düşük alım fiyatı- Aşırı kâr marjı- Satışta da tüketiciyi sömürü

2. Dönemde "KOOPERATİF" piyasaya girer:- Üreticiden alım fiyatını yükseltir- Tüketiciye satış fiyatını düşürür- Piyasayı dengeye yöneltir

3. Dönem Senaryo (A):- Özel sektör aşırı kâr marjını düşürür

3. Dönem Senaryo (B):- Özel sektör üreticiden alım fiyatını yükseltir- Koop'a ürün arzını kısmaya çalışır- Ama kâr marjını daha da düşürmek zorunda kalır

3. Dönem Senaryo (C):- Özel sektör koop'u piyasadan çıkartmak için kendi satış fiyatını daha da düşürür- Ama bu kez kendisi zarara girer, eninde sonunda piyasadan çekilmek zorunda kalacaktır (iflas)* Aşırı fiyat kırdığı için Rekabet Kurulu devreye sokulabilir

Muhasebe

Özel sermaye şirketlerinden en önemli fark:

Üyeler sermaye paylarına bakılmaksızın eşit oy hakkına sahiptir

(Genel Kurul’da her ortak bir (1) oy’a sahiptir)

Muhasebe

Koop’a katılan herkes (üye = ortak), gerçek veya tüzel kişi, en az bir (1) sermaye payı (hisse) satın almak zorundadır

Her hisse 100 (yüz) TL sabittir, daha düşük veya yüksek olamaz

Kişi başı en fazla 5.000 (beş bin) hisse alınabilir (500.000 TL)

Muhasebe

Kurulurken üye sayısı en az 7 (yedi) olmalı

- Üst sınır yok, milyonlarca kişi üye olabilir- Sonradan da sonsuz üye alınabilir- Milyarlarca TL sermayeyle kurulabilir- Sermaye sonradan eklemelerle arttılabilir

Muhasebe

“Tüzel” kişiler kurucu veya sonradan üye olabilir (konusuyla ilgili olmak şartıyla):

- Dernek, vakıf- Şirket- Belediye veya siyasal parti- Meslek odası- Sendika- Vs...

Muhasebe

Ortakların (üyelerin) sorumluluğu tam veya kısmen sınırlı ya da tamamen sınırsız tutulabilir

(Koop’un kendi tercihine bağlı)

Duruma göre bazı vergilerden muaf olabilir

(Üst birliğe üyelik şartı, vs.)

Muhasebe

Sermaye payına FAİZ ödenmesi DÜŞÜK tutulmalıdır

- Faizin düşük tutulması yasal zorunluluktur

- Ayrıca uluslararası kooperatifçilik ilkesidir

- İdeal olarak faiz esasen hiç ödenmemelidir

Muhasebe - “RİSTURN”

“Alış-Veriş Oranı İlkesi” Özel sermaye şirketlerinden çok farklıdır:

Dönem sonu gelir-gider arasında kazanç oluşursa, sermaye payına göre dağıtılmaz(Bu kuralı biraz değiştirmek koop’un kendi tercihine bağlıdır)

Her ortak koop’la ne kadar alış-veriş yapmışsa, aynı oranda kazanç payı alır(Yasal şart -- ve uluslararası koop ilkesi)

Kazanç paylaşımı öncesi (ana miktardan kesinti yapılarak), “yedek akçe” ve dilenirse her çeşit özel fonlar, yardım sandığı, başka koop’lara yardım ve yatırım, eğitim payı, vb. miktarlar saklı tutulabilir

(* Yedek akçe ayırmak zorunludur *)

Üyelik ve “RİSTURN” Dağıtımı

MÜŞTERİ

Koop’tan Alım

(TL)

Marketten Alım (TL)

Toplam Gider (TL)

KoopGeliri (TL)

Koop Gideri (TL)

Risturn Payı (TL)

Sonuç Gider (TL)

Bay (A)Harici

0 1.000 1.000 0 - 0 1.000

Bay (B)Harici

500 500 1.000 500 400 0 1.000

Bay (C)Üye

500 500 1.000 500 400400X1/3

=133867

Bay (D)Üye

1.000 0 1.000 1.000 800400X2/3

=267733

KOOP

- - - 2.000 1.600 - -

RİSTURN Tablo Açıklaması

Müşterilerin 4'ü de ilk bakışta 1.000'er TL harcamıştır

Ancak, sonuçta Bay (D) en kârlı çıkandırÇünkü hem koop üyesidir hem de tüm alımını koop'tan yapmıştır; dönem sonunda “risturn” hakkı da ödenince, sonuçta en az harcama yapmış olan müşteridir

Bay (C) de koop üyesidir ama, alımlarının hepsini koop'tan yapmadığı için, Bay (D)'ye oranla "risturn" hakkı daha azdır; sonuçta biraz daha az kazançlı çıkan müşteridir

Bay (A) en zararlı çıkandır, çünkü tüm alımlarını koop dışından yapmıştır

Bay (B) ise, üye olmasa bile koop'tan alım yapmıştır, risturn hakkı yoktur, Bay (A) ile aynı durumdadır(NOT: Koop ürününün genelde markettekinden ucuz (ve aynı kalitede) olduğu varsayılırsa, sonuçta aynı harcamayla daha fazla ürün aldığı varsayılabilir)

Kaynaklar

Prof. Dr. Ziya Gökalp Mülayim, Prof. Dr. Erkan Rehber, Prof. Dr. Ayhan Çıkın

İlgili eserleri aşağıdaki bağlantıdadır:http://atakoop.wordpress.com/

31 Ocak 2014http://atakoop.wordpress.com