Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. 2012 4 I-GİRİŞKamu İletmelerinin ülke kaynaklarını etkin ve verimli kullanmak suretiyle

Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş.

2012 YILI SEKTÖR RAPORU

MAYIS 2013

Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. 2012

2


3

İÇİNDEKİLER

I-GİRİŞ .................................................................................................................................. 4

II- TÜRKİYEDE ELEKTRİK SEKTÖRÜNÜN TARİHSEL GELİŞİMİ ...................................... 4

III-SEKTÖR ANALİZİ ............................................................................................................8

1- DÜNYADA ELEKTRİK SEKTÖRÜ ......................................................................................................... 8

AB Elektrik Sektörü .......................................................................................................................... 8

ABD Elektrik Sektörü ....................................................................................................................... 9

2- TÜRKİYEDE ELEKTRİK SEKTÖRÜ ...................................................................................................... 10

3- TÜRKİYEDE TOPTAN SATIŞ PİYASASI ............................................................................................... 11

IV- TÜRKİYE ELEKTRİK PİYASASINDA TETAŞ’ın KONUMU. ...........................................13

TETAŞ’ın ENERJİ ALIM-SATIM FAALİYETLERİ ......................................................................... 21

V- ULUSLARARASI ELEKTRİK TİCARETİ .......................................................................... 24

TETAŞ’ın İTHALAT/İHRACAT VE MÜBADELE FAALİYETLERİ ...............................................25

Gürcistan-Acara Özerk Cumhuriyeti .......................................................................................... 26

Azerbaycan-Nahçivan ................................................................................................................... 26

VI- PAZAR YAPISI VE GÖSTERGELER ............................................................................... 28

VII- PAZAR EĞİLİMLERİ VE BÜYÜME POTANSİYELİ....................................................... 29

VIII- GELECEĞE YÖNELİK PLANLAR ................................................................................ 32


4

I- GİRİŞ

Kamu İşletmelerinin ülke kaynaklarını etkin ve verimli kullanmak suretiyle işletmecilik

faaliyetlerini yerine getirmelerini ve kendi değerlerini azami düzeye çıkartmalarını sağlayacak

strateji ve yöntemleri belirlemeyi amaçlayan “Genel Yatırım ve Finansman Kararnamesi”

çerçevesinde yayımlanan, Hazine Müsteşarlığı’nın 2013 Yılına Ait Genel Yatırım ve

Finansman Programının Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esasların Belirlenmesine Dair

Tebliğinde; “Teşebbüsler, faaliyette bulundukları sektörleri takip ederek sektör içindeki

yerlerini daha iyi analiz edebilmek ve etkin sektörel politikalar geliştirebilmek veya

geliştirilmesine yardımcı olabilmek amacıyla 2012 Yılı Sektör Raporu hazırlayacaktır”

hükmü yer almaktadır.

Bu kapsamda hazırlanan “2012 Yılı Sektör Raporu”nda, TETAŞ’ın mevcut durumu ve

geleceğini etkileyebilecek sektördeki gelişmeler analiz edilerek, elektrik enerjisi piyasasında

TETAŞ’ın konumu ortaya konulmuştur. Raporda ayrıca, sektörde yaşanan gelişmeler

incelenerek, uygulanan enerji politikaları ile dünyada ve ülkemizdeki ileriye dönük sektörel

beklentiler incelenmeye çalışılmıştır.

II- TÜRKİYE’DE ELEKTRİK SEKTÖRÜNÜN TARİHSEL GELİŞİMİ

Ülkemizde ilk hidroelektrik santralı 1902 yılında Mersin-Tarsus’ta özel bir şirket tarafından

2 kW gücünde kurulmuş, ilk termik santral (18 MW) ise 1913 yılında İstanbul-Silahtarağa’da

hizmete girmiştir.

Devletin öncülüğünde elektrik işletmeciliği ise, 1935 yılında 2805 sayılı Kanun uyarınca

Etibank'ın kurulmasıyla başlamıştır. 1948 yılından itibaren de, MTA, EİEİ, DSİ ve İller

Bankası’nın katkılarıyla inşaatı tamamlanan çok sayıda hidroelektrik ve termik santral ulusal

elektrik sistemine bağlanmıştır.

Birinci (1963-1967) ve İkinci (1968-1972) Beş Yıllık Kalkınma Planı dönemlerinde,

Türkiye’deki elektrik üretim, iletim, dağıtım ve ticaretine ilişkin faaliyetlerin entegre bir

sistem içerisinde ve bir kamu kurumu çatısı altında birleştirilmesi, Plan hedefi olarak

öngörülmüştür. Bu hedef ve strateji doğrultusunda, 1312 sayılı Kanun’la Devletin genel enerji

ve ekonomi politikasına uygun olarak, ülkenin ihtiyacı olan elektriğin üretim, iletim, dağıtım

ve ticaretini yapmak amacıyla, kamu iktisadi kuruluşu statüsünde, Türkiye Elektrik Kurumu

(TEK) kurulmuştur.

10 Eylül 1982 tarihinde yürürlüğe giren 2705 sayılı Kanunla; Belediye ve Birlik Elektrik

Tesisleri TEK’e devredilmiş, Kanun kapsamı dışında kalan İller Bankası’nın elektrik enerjisi

dalında çalışan personeli ve işleri, kuruluşlar arasında yapılan anlaşma ile 1986 yılında tüm

fonksiyonları ile TEK’e devredilerek kamu kesiminde hedeflenen bütünleşme sağlanmıştır.

Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989) ve Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-

1994), Ekonomik Önlemler Uygulama Planı ve 1995 yılı Geçiş Planı ile hükümet

programlarında TEK’in özelleştirilmesi öngörülmüştür.


5

Kalkınma Planı ve Hükümet programlarında öngörülen hedef ve strateji bağlamında elektrik

sektöründe başlatılması gündeme getirilen özelleştirme uygulamalarına ilişkin olarak;

04.12.1984 tarih ve 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik

Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun,

28.05.1986 tarih ve 3291 sayılı KİT’lerin Özelleştirilmesi Hakkında Kanun,

22.02.1994 tarih ve 3974 sayılı TEK’in özelleştirilmesini öngören ve 3291 sayılı Kanuna

ek maddeler eklenmesine dair Kanun,

08.06.1994 tarih 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli

Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun,

24.11.1994 tarih ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun

ile bunu tadil eden 27.04.1995 tarih ve 4105 sayılı Kanun,

10.07.1997 tarih ve 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin

Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun,

03.03.2001 tarih ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu,

yürürlüğe konulmuştur.

Elektrik Enerjisi Sektörünün Serbestleşme Süreci

1984 1994 1997 2001 2003 2004 2006 2008 2011

3096 Sayılı

Kanun

3996 Sayılı

YİD Kanunu

4283 Sayılı

Yİ Kanunu

4628 Sayılı

Elektrik Piyasası

Kanunu

Mali Uzlaştırma

Tebliği

DUY

Strateji

Belgesi

DUY Nakdi

Uygulamalarının

Başlaması

TEK

TEDAŞ TEAŞ

TETAŞ

EÜAŞ

TEİAŞ

EPDK’nın

Kurulması

Piyasa Açıklık

Oranı % 29Dağıtım

Özelleştirmelerinin

Başlangıcı

Üretim

Özelleştirmelerinin

Hızlanması

Piyasa Açıklık

Oranı % 78

2012

Piyasa Açıklık

Oranı % 84

2013

6446 Sayılı

Elektrik Piyasası

Kanunu


6

Anayasa Mahkemesinin 10.12.1994 tarihli kararıyla TEK’in mülkiyet satışı yöntemiyle

özelleştirilmesini öngören 3974 sayılı Kanunun temel hükümleri iptal edilmiştir. Bu karar

doğrultusunda kamu elektrik işletmelerinin mülkiyet devri ile özelleştirilmesi yolu kapatılmış,

buna karşılık, 3096 ve 4046 sayılı kanunlara göre işletme hakkının devri yöntemiyle

özelleştirme yolu açılmıştır. Bu kapsamda Çayırhan Termik Santralının işletme hakkı 20

yıllığına (1-2 ünitesi 2000 yılında, 3-4 ünitesi 2001 yılında) özel sektöre devredilmiştir.

233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye dayanılarak çıkarılan 12.08.1993 tarih ve 93/4789

sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, bir kamu iktisadi kuruluşu olan TEK, Türkiye Elektrik

Üretim İletim A.Ş (TEAŞ) ve Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş (TEDAŞ) unvanlı iki ayrı

İktisadi Devlet Teşekkülü olarak teşkilatlandırılmıştır. Fiili bölünme ise 1994 yılında

gerçekleşmiştir.

21.01.2000 tarih ve 4501 sayılı Kanun ile sektörde uluslararası tahkim müessesesi

düzenlenmiş, mevcut elektrik mevzuatının Avrupa Birliği (AB) müktesebatına uyumlu hale

getirilmesi ve buna göre sektörde yeniden yapılandırma çalışmaları başlatılmıştır.

2001 yılında Hükümet tarafından uygulamaya konulan “Ekonomik İstikrar ve Enflasyonla

Mücadele Programı” çerçevesinde de TEAŞ’ın özelleştirilmek üzere yeniden yapılandırılması

öngörülmüştür. Programın başlıca amacı; elektrik enerjisi sektörünün yeniden

yapılandırılması, elektrikte serbest piyasa sistemine geçilmesi, serbest rekabet ortamının

sağlanması, elektrikle ilgili üretim, iletim, toptan satış ve dağıtım için ayrı ayrı kamu şirketleri

kurulması ve son aşamada üretim ve dağıtımla ilgili kamu elektrik şirketlerinin

özelleştirilmesidir.

2001 yılında yürürlüğe giren 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile; elektrik enerjisi

sektöründeki faaliyetlerin serbest piyasa koşullarında yürütülmesi amaçlanmıştır.

Buna göre, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 3. maddesine ve 20.02.2001 tarih ve

4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa dayanılarak çıkarılan ve 02.03.2001 tarihinde

yürürlüğe giren 05.02.2001 tarih ve 2001/2026 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca TEAŞ;

Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ), Elektrik Üretim A.Ş (EÜAŞ) ve Türkiye Elektrik

Ticaret ve Taahhüt A.Ş (TETAŞ) unvanlarında, anonim şirket statüsünde, üç ayrı iktisadi

devlet teşekkülü şeklinde teşkilatlandırılmıştır.

Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş., Ana Statüsünün 29.06.2001 tarihli Resmi Gazetede

yayımlanması ve Teşekkül Yönetim Kurulunun 01.10.2001 tarihinde teşkil edilmesiyle

faaliyete geçmiştir.


7

KA

MU

EL

EK

TR

İK S

EK

TÖ

RÜ

NÜ

N Y

EN

İDE

N Y

AP

ILA

ND

IRIL

MA

SI

19

70

19

94

20

08

Ek

im 2

00

1

KA

MU

DA

ĞIT

IM

ŞİR

KE

TLE

Rİ

(19

)

TE

DA

Ş

TE

K

TÜ

RK

İYE

ELE

KT

RİK

KU

RU

MU

ÖZ

EL

DA

Ğ.

ŞİR

K.

(1)

KA

Y.

ve

CİV

.E

LK.

DA

Ğ.Ş

İRK

.

KA

MU

DA

ĞIT

IM

ŞİR

KE

TLE

Rİ

(20

)

KA

Y.

ve

CİV

.E

LK.

DA

Ğ.Ş

İRK

.

KA

MU

DA

ĞIT

IM

ŞİR

KE

TLE

Rİ

(16

)

ÖZ

EL

DA

Ğ.

ŞİR

K.

(5)

20

06

20

09

KA

MU

DA

ĞIT

IM

ŞİR

KE

TLE

Rİ

(10

)

ÖZ

EL

DA

Ğ.

ŞİR

K.

(11

)

20

10

EÜ

AŞ

H

ES

’le

r

PO

RT

FÖY

Ü

RE

TİM

G

RU

PLA

RI

EÜ

AŞ

’a B

AĞ

LI

OR

TA

KLI

KLA

R(T

ER

MİK

)

YE

NİD

EN

YA

PIL

AN

MA

ÖZ

ELL

EŞ

TİR

ME

KA

MU

DA

ĞIT

IM

ŞİR

KE

TLE

Rİ

(9)

ÖZ

EL

DA

Ğ.

ŞİR

K.

(12

)

EÜ

AŞ

H

ES

’le

r

EÜ

AŞ

’a B

AĞ

LI

OR

TA

KLI

KLA

R(T

ER

MİK

)Ü

RE

TİM

İLE

TİM

TİC

AR

ET

DA

ĞIT

IM

TEA

Ş

KA

MU

DA

ĞIT

IM

ŞİR

KE

TLE

Rİ

(8)

ÖZ

EL

DA

Ğ.

ŞİR

K.

(13

)

20

12

EÜ

AŞ

H

ES

’le

r

EÜ

AŞ

’a B

AĞ

LI

OR

TA

KLI

KLA

R(T

ER

MİK

)

20

11


8

III- SEKTÖR ANALİZİ

1) DÜNYADA ELEKTRİK SEKTÖRÜ Ekonomilerin güçlülüğü ve gelişmişliğin en önemli göstergesi olarak kabul gören elektriğin

vazgeçilmez oluşunun yanı sıra; ertelenemez ve depolanamaz özellikleri, stratejik önemini

artırmaktadır. Elektrik enerjisinin her tür sanayi sektörü için bir alt yapı girdisi niteliğinde ve

herkes için vazgeçilmez olması, elektrik sektörünün kamusal özelliği ağır basan özel önemli

sektör olarak ele alınması sonucunu doğurmuştur.

Dünyada elektrik sektörünün yapısı farklılık göstermekle birlikte, özellikle liberal ekonomiyi

benimseyen veya bu yönde değişimi hedefleyen ülkelerde, 1990’ların sonundan itibaren, diğer

sektörlere paralel olarak, hızlı bir değişim yaşanmaya başlanmıştır. Üretimden, iletime ve

dağıtıma kadar olan tedarik zincirinde nihai tüketicilerin kesintisiz, kaliteli, erişilebilir ve ucuz

elektriğe erişimleri için sektörde rekabet ortamının sağlanması ortak hedef olarak

benimsenmiştir.

Bu bölümde, gelişmiş ve büyük ekonomilerin örnekleri olarak; ülkemizin de iletim hatlarının

entegrasyonu yoluyla kısmen bağlantılı olduğu ve ileride tamamen bütünleşilmesi hedeflenen

yakın bir pazar olması açısından Avrupa Birliği ile farklı uygulamaların bir havuzu şeklinde

nitelenebilecek Amerika Birleşik Devletlerindeki elektrik sektörünün yapısı genel hatları ile

özetlenmiştir. AB’DE ELEKTRİK SEKTÖRÜ

Dünyada elektrik sektörünün serbestleştirilmesi ve rekabetçi piyasa kuralları çerçevesinde,

tekel olmayan kuruluşların rol aldığı yapılara dönüştürülmesi girişimleri, 1990’lı yılların

başında İngiltere örneği ile başlamış, 2000’li yılların başında Avrupa Birliği ülkelerinin

büyük kısmında önemli ölçüde tamamlanmıştır.

Yapısal dönüşümler, hukuksal alt yapının oluşturulması ve yatay bütünleşik yapılanmaya

dönüştürülen kurumsal yapılanmalar ile devam ederek özelleştirmelerle tamamlanmıştır.

Oluşturulan yeni yapıda; üretim, iletim, dağıtım ve perakende satış faaliyetleri birbiriyle

organik ilişkisi olmayan bağımsız kuruluşların rol aldığı alt sektörler haline gelmiştir. Bu

dönüşüme aykırı sayılabilecek özellikle üretim sektöründeki birleşme ve satın almalar ile

ortaya çıkan bazı ülkelerdeki konsolidasyon gelişmeleri ise, dikkat çekmektedir.

Avrupa Birliğinin Enerji Strateji belgesinde; Elektrik enerjisinin rekabete açık, şeffaf bir

piyasa yapısı içinde; kesintisiz, kaliteli, çevreye uyumlu ve ucuz olarak tüketicilerin

kullanımına sunulması ile tüm tüketicilerin tedarikçilerini serbestçe seçme haklarının olduğu

piyasa yapısı nihai hedef olarak yer almıştır.


9

Bu ana hedef çerçevesinde AB üyesi birçok ülkede Piyasa Açıklık oranı %100’e ulaşmıştır.

Avrupa Birliğinin yeni enerji stratejisi 2020 yılında;

- enerjiyi verimli kullanan,

- bütünleşmiş enerji piyasası olan,

- enerjiyi tüketicisine kaliteli ve güvenli şekilde ulaştıran,

- enerji teknolojisi liderliğini geliştiren,

- birlik enerji piyasasının sınırlarını geliştiren,

bir Avrupa’nın oluşturulmasını hedeflemektedir. Üye ve aday ülkeler de elektrik sektörlerini

bu amaç doğrultusunda dönüştürmeleri için teşvik etmektedir.

Avrupa Birliğinin son dönemde enerji sektöründeki en öncelikli gündemini; üye ülkelerin

mevzuat düzenlemelerinde (teşvik, vergi, fiyat belirleme), kendi iç yapılarını, ülke içi

ihtiyaçlarını öne çıkaran, AB ölçeğinden yerele kayan uygulamalara ağırlık vermelerinin ve

kendine yeterliliği hedef seçmelerinin yaratacağı sapmanın önlenmesi oluşturmaktadır.

Bu gidişin, Kuzeybatı Avrupada önemli ölçüde geliştirilen ve ana hedef olması gerektiğine

inanılan “Birlik Çapında Enerji Piyasası” yapısının tüm coğrafyaya yayılması anlayışını

bozabileceğine inanılmaktadır. Birlik çapında (hatta birliğe komşu alanlarda) ortak kaynak ve

bağlantı alt yapılarının kullanılabileceği, arz güvenliği ve yeni teknoloji kullanımı ile tüketici

odaklı rekabet ortamını geliştirecek çözümleri ön plana alan politikaların, yerel ölçekte

farklılaşmamasına çaba gösterilmektedir.

ABD’DE ELEKTRIK SEKTÖRÜ

Amerika Birleşik Devletlerinde, 1992 yılında başlayan elektrik sektöründeki yeniden

yapılandırma çalışmaları eyaletler arasında farklı uygulama usul ve aşamalarını ortaya

çıkarmıştır. Halen 12 eyalette rekabetçi piyasa yapısı tam olarak uygulanmaktadır ve

tüketicilerin tamamı tedarikçilerini seçme hakkına sahip olma aşamasına gelmiştir. 7 eyalette

ise tüketicilerin büyüklüğüne ve iletim sistemine doğrudan bağlı olma durumuna göre

belirlenen kademeli tedarikçisini seçme hakkı uygulaması sürdürülmektedir. Diğer eyaletlerde

ise, düzenlemeye tabi elektrik sektörü uygulaması devam etmektedir.

Eyaletlerin bazılarında iletim hatlarının tesis ve işletilmesi, üretimden ve ticaretten ayrı olarak

bağımsız sistem işletmecileri tarafından yönetilmekte, bazılarında ise üretimden, iletim ve

dağıtıma kadar olan aşamalarda tekelleşmiş büyük şirketler faaliyet göstermektedir.

Elektriğin toptan satışının ayrı bir faaliyet konusu olması zorunlu değil, bazı uygulamalarda

“tedarikçi” tanımlaması altında, üretimden nihai tüketicilere kadar uzanan bütünleşik yapının

da varlığı söz konusu olabilmektedir.


10

2) TÜRKIYE’DE ELEKTRIK SEKTÖRÜ 2001 yılında yürürlüğe giren 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile; elektrik enerjisi

sektöründeki faaliyetlerin düzenli, hızlı ve etkin bir biçimde yürütülmesini sağlamak üzere,

sosyoekonomik gelişmenin temel girdilerinden biri olan elektrik enerjisinin üretimi, iletimi,

dağıtımı ile tüketicilere yeterli, kaliteli, sürekli ve düşük maliyetli olarak sunulmasına yönelik

düzenleme ile, özel sektör yatırımcılarının ağırlıklı olduğu yeni bir piyasa yapısı dahilinde

gerçekleştirilebilmesi için, gerekli alt yapının hazırlanması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda oluşturulacak olan yeni piyasa yapısında, serbest rekabetin

gelişmesinin sağlanması ve fiyatların gerçek maliyetleri yansıtması öngörülmüş, kamu tüzel

kişilerinin de gerçek maliyetler üzerinden çalışmasının temin edilmesi ile yeni, ucuz ve

verimli yatırımların teşvik edilmesi hedeflenmiştir.

4628 sayılı Kanun uyarınca öngörülen yeni piyasa yapısı, pazar için rekabet yapısından pazar

içi rekabete doğru yeniden yapılanmayı tanımlamaktadır. Pazar içi rekabet ortamının

yaratılabilmesi için yeterli miktarda özel yatırımcının devlet garantileri olmaksızın piyasaya

girmesinin sağlanması öngörülmüştür.

Elektrik enerjisi sektöründe kamunun tek alıcı olduğu, piyasa risklerinin hemen hemen

tümüyle devlet tarafından üstlenildiği ve bu çerçevede uzun süreli alım garantilerinin ve

ödemelere ilişkin Hazine garantilerinin söz konusu olduğu yapının değiştirilmesine imkan

verilmesi amaçlanmıştır.

Türkiye elektrik sektöründe izlenen politikalar genel olarak üç ana dönem halinde

özetlenebilir:

1. Dönem (1923 – 1984) : Elektrik ulusal ekonomi ve güvenliğimiz açısından çok önemlidir.

Bu nedenle, üretimi, iletimi, dağıtımı ve ticareti birer kamu hizmetidir. Dolayısıyla, doğrudan

devlet eliyle yapılır.

2. Dönem (1984 – 2001) : Elektriğin üretimi, iletimi, dağıtımı ve ticareti esas olarak kamu

hizmetidir. Dolayısıyla, Devlet bu işleri ya doğrudan kendisi yapar ya da sözleşmesel bazda

özel sektör eliyle yaptırır.

3. Dönem (2001- Bugün) : Elektrik de bir ticari metadır. Bu itibarla, üretimi ve ticareti serbest

rekabet ortamında yapılmalıdır. Ancak, önemli bir meta olduğu için, üretim, iletim, dağıtım

ve ticareti bağımsız bir otoritece denetlenmelidir.

4628 sayılı Kanun ile oluşturulan son dönem elektrik piyasası, 2013 yılında yürürlüğe giren

6446 sayılı Kanun kapsamında kurulması öngörülen Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi

(EPİAŞ) ile elektrik ticaretinin mali piyasa (borsa) yapısına kavuşması hedeflenmiştir.


11

3) TÜRKİYE TOPTAN SATIŞ PİYASASI 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında yayımlanan Elektrik Piyasası Lisans

Yönetmeliği uyarınca sektörde faaliyet göstermek üzere EPDK tarafından 158 tüzel kişiliğe

toptan satış lisansı verilmiştir. Piyasada kamu adına toptan satış lisansına sahip tek şirket

olarak faaliyet gösteren TETAŞ, Elektrik Piyasası İthalat ve İhracat Yönetmeliği ve lisansında

yer almak kaydıyla Hükümetler arası anlaşmalar çerçevesinde ithalat ve/veya ihracat

yapmaktadır. Toptan satış lisansı alan özel şirketlerden birine ihracat, ikisine ise ithalat izni

EPDK tarafından verilmiştir.

Lisanslama işlemlerinin başladığı 2003 yılından 2009 yılı sonuna kadar 41 olan lisanslı

Toptan Satış Şirketi sayısı, Serbest Tüketici Limitinin hızlı bir şekilde aşağı çekilmesi sonucu,

piyasada beklenenin üzerinde bir artış göstermiş ve lisanslı Toptan Satış Şirketi sayısı, 2010

yılı sonunda 89’a, 2012 yılı sonunda 157’ye ulaşmıştır.

2011 yılında 30.000 kWh/yıl olan serbest tüketici limiti, 2012 yılında 25.000 kWh/yıl’a

indirilmiştir.

Türkiye’de daha önce Otoprodüktör veya Otoprodüktör Grubu olarak faaliyet göstermekte

olan şirketlerden önemli bir kısmı, 4628 sayılı Kanun ile oluşturulan yeni elektrik piyasası

yapısında Üretim ve/veya Toptan Satış Lisansı almıştır.

Mart 2013’te yürürlüğe giren 6446 sayılı yeni Elektrik Piyasası Kanunu ile yeniden

düzenlenen elektrik piyasasında toptan ve perakende satış faaliyetlerinin, Tedarik Şirketleri

tarafından yürütülmesi öngörülmüştür. Elektrik piyasasında yeni otoprodüktör lisansı

verilmemesi ve Otoprodüktör Lisansı ile faaliyet gösteren mevcut şirketlere ise, Üretim

Şirketi Lisansı verilmesi kararlaştırılmıştır.

Ayrıca, dağıtım şirketleri tarafından yürütülmekte olan perakende satış faaliyetlerinin, görevli

tedarik şirketleri tarafından yerine getirileceği hükme bağlanmıştır.

Yeni dönemde Dağıtım şirketlerinin, asli görev olarak bölgesindeki dağıtım sistemini

işletmesi, gerektiğinde yenileme ve idame yatırımlarını yapması öngörülmüştür. Söz konusu

şirketlerin satın alacağı elektrik enerjisi, genel aydınlatma ve dağıtım sistemi kayıplarını

karşılayacak miktarla sınırlandırılmıştır.


12

SERBEST TÜKETİCİ LİMİTİ VE PİYASA AÇIKLIK ORANININ GELİŞİMİ

Kaynak:EPDK

Ayrıca, ülkemiz ekonomisinin dinamik yapısına bağlı olarak, dünya ölçeğinde son yıllarda

yaşanan durağanlığa rağmen olumlu gelişmeler yaşanacağı ve elektrik piyasasındaki

hareketliliğin, toptan satış piyasasında da gelişerek devam edeceği değerlendirilmektedir.

2012 yılında % 84 seviyesinde bulunan piyasa açıklık oranına karşılık, bu hakkını kullanan

serbest tüketici sayısı, bu oranın çok altında kalmıştır. 2009 yılında YPK kararı ile yürürlüğe

konulan Elektrik Piyasası Arz Güvenliği Strateji Belgesinde piyasa açıklık oranının kademeli

olarak artırılacağı ve tüm tüketicilerin 2015 yılına kadar Serbest Tüketici statüsü kazanacağı

öngörülmüştür.

Bu gelişim, elektrik sektöründeki reform sürecinin en önemli unsurlarından biri olan

özelleştirmenin dağıtım bölgeleri ve üretim tesislerinde de gerçekleştirilmesi halinde daha da

artarak devam edecektir.

9.000

7.800 7.700

6.000

3.000

1.200

480 100 30 25 5

23,00 28,00

30,00 32,00

39,00 41,00

49,00

63,00

75,00 78,00

84,00

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

70,00

80,00

90,00

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

PİY

ASA

AÇ

IKLI

K O

RA

NI

(%)

SER

BES

T TÜ

KET

İCİ

LİM

İTİ

(MW

h)

YILLAR SERBEST TÜKETİCİ LİMİTİ (MWh) PİYASA AÇIKLIK ORANI (%)


13

IV- TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ PİYASASINDA TETAŞ’IN KONUMU Elektrik sektörünün serbestleştirilmesi sürecinde; ilk elektrik toptan satış şirketi olarak

kurulmuş olan TETAŞ’ın temel görevi; Kamu tarafından imzalanmış mevcut sözleşmelerden,

Yap-İşlet ve Yap-İşlet-Devret modeli ile tesis edilmiş bulunan santrallar ile İşletme Hakkı

Devri yoluyla özel sektöre devredilmiş olan santrallara verilen 15-20 yıl gibi uzun süreli

enerji alım taahhütlerini üstlenmek ve aldığı enerjiyi dağıtım şirketleri ile diğer müşterilerine

satmak suretiyle serbest piyasa ortamına yumuşak bir geçişin sağlanmasını temin etmektir.

Teşekkülümüz 2001 yılında yayımlanan 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca yeni

elektrik piyasasında kamu adına ticaret ve toptan satış faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu

doğrultuda TETAŞ, Kamu tarafından imzalanmış uzun dönemli sözleşmelerden kaynaklanan

mevcut enerji alım ve satım yükümlülüklerini üstlenmiştir.

TETAŞ, piyasada makul bir fiyattan elektriğin toptan satışını yapabilmek için özel sektör

santrallarından yüksek maliyetli alım yükümlülüklerini karşılamaya (fiyat ve miktar olarak)

yeterli olacak şekilde kamu üretim tesislerinden de (EÜAŞ ve Bağlı Ortaklıkları) elektrik

enerjisi satın almaktadır. Ayrıca, Yasal düzenlemelerle kendisine verilen görevler

çerçevesinde Kamunun yeni yükümlülüklerini üstlenerek yeni enerji alış ve satış anlaşmaları

yapabilmektedir.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu olarak 50 Milyon TL sermaye ile

kurulan TETAŞ’ın sermayesi 2004 yılında 179 Milyon TL’ye yükseltilmiştir.

Teşekkülün merkezi Ankara olup, taşra teşkilatı bulunmamaktadır.

Mülga TEAŞ’ın iştirakleri ve bağlı ortaklıkları, yeni kurulmuş olan teşekküllerle faaliyet

konuları esas alınmak kaydıyla ilişkilendirilmiş ve AKTAŞ Elektrik Ticaret A.Ş. ile Kayseri

ve Civarı Elektrik T.A.Ş. TETAŞ’ın iştiraki olmuştur. Özelleştirme Yüksek Kurulunun

03.12.2009 tarihli 2009/67 sayılı kararı ile Kayseri ve Civarı Elektrik T.A.Ş.'deki TETAŞ’a

ait hisseler özelleştirme kapsam ve programına alınmış, Mart 2010 itibariyle TETAŞ hisseleri

Özelleştirme İdaresi Başkanlığına devredilmiştir. Teşekkülümüzün, Tüzel kişiliği halen

devam eden ancak herhangi bir faaliyeti bulunmayan Aktaş Elektrik Ticaret A.Ş’de %15

oranında hissesi bulunmaktadır.

TETAŞ’a Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 13.03.2003 tarihli kararı ile 7 yıl süreyle

Toptan Satış Lisansı verilmiştir. 2006 ve 2009 yıllarında iki kez uzatılan ve 31.12.2012

tarihinde sona erecek olan Toptan Satış Lisansının süresi, TETAŞ’ın üstlendiği

yükümlülüklerin devam edeceği EPDK tarafından dikkate alınarak 21.06.2012 tarih ve

3887/15 sayılı Kurul Kararı ile 31.12.2019 tarihine kadar uzatılmıştır.

TETAŞ’ın toptan satış tarifesi, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve Hazine

Müsteşarlığının “Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizmasının Uygulanmasına Yönelik Usul

ve Esaslar” Genelgesi doğrultusunda; satın alınacak enerji maliyeti, işletme giderleri ve

Hazine’nin öngördüğü döviz kurları ile mali hedefler göz önünde bulundurularak

belirlenmekte ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun onayını müteakip uygulamaya

konulmaktadır.


14

TETAŞ 2012 yılında;

enerji satın almış,

enerji satmıştır.

Elektrik Toptan Satış Şirketi olarak kurulan TETAŞ’a, Kanunda tarif edilen standart bir

toptan satış şirketinden farklı olarak, 4628 sayılı Kanun (değişiklikleri dahil) ve ilgili

yönetmeliklerle elektrik enerjisi sektörünün yeniden yapılanması kapsamında ulaşılan

aşamalara göre ihtiyaç duyulan görevler ve sorumluluklar verilmiştir.

Elektrik Üretim A.Ş’ye ait Santrallardan,

TEAŞ ve TEDAŞ’dan sözleşmelerini devraldığı Yap-İşlet, Yap-İşlet-

Devret ve İşletme Hakkı Devri Modelleri ile işletilen santrallardan,

İthalat/Mübadele Anlaşmaları kapsamında diğer ülkelerden

PMUM (Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi) tarafından işletilen Dengeleme

Piyasasından

Elektrik Dağıtım Şirketlerine,

İletim Sistemine doğrudan bağlı toplam 52 adet müşterisine,

İhracat/Mübadele Anlaşmaları kapsamında diğer ülkelere,

PMUM (Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi) tarafından işletilen Dengeleme Piyasasına


15

Başlangıçta TEDAŞ’ın tüm elektrik ihtiyacının TETAŞ tarafından karşılanacağı ve

EÜAŞ’ın ilk beş yıl boyunca ürettiği elektriğin tamamını TETAŞ’a satacağı Kanun

hükmüne bağlanmışken, Geçiş Döneminin devamında EÜAŞ’ın TEDAŞ ve bağlı

ortaklıkları olan Dağıtım Şirketleri ile özel sektör toptan satış şirketlerine elektrik

satabilmesi imkanı verilmiştir. 2006 yılı ortasına kadar enterkonnekte sisteme verilen ve

alınan elektriğin muhatabı TETAŞ olmuş ve bir tür havuz görevi yürütmüştür.

Özel sektör toptan satış şirketlerinin aksine, TETAŞ’ın Toptan Satış Tarifesinin, Geçiş

Dönemi süresince EPDK’nın düzenlemesine tabi olması ve eşit taraflar arasında ayrım

gözetilmeksizin uygulanacağı ve toptan satış tarifesinin hiçbir şekilde ve hiçbir yolla

subvanse edilemeyeceği, kararlaştırılmıştır.

TETAŞ, enerji alış portföyündeki elektriğin bedeli olan maliyetleri ve dahili giderlerini

karşılayacak “Gelir Gereksinimi”ni sağlamak üzere 14.02.2008 tarih ve 2008/T-5 sayılı

YPK kararı ile yürürlüğe konulan “Enerji KİT'lerinin Uygulayacağı Maliyet Bazlı

Fiyatlandırma Mekanizmasının Usul ve Esasları” uyarınca belirlenen tarifeyi EPDK

onayını müteakip uygulamaktadır.

Hükümetlerarası anlaşmalar kapsamında yapılacak elektrik ithalat ve ihracatı

anlaşmalarına TETAŞ’ın taraf olacağı hükme bağlanmıştır.

TETAŞ, belirli bir dönem boyunca, ulusal tarife uygulamasına bağlı olarak dağıtım

bölgeleri arası gelir farklılıklarını ortadan kaldırmak amacıyla, 5496 sayılı Kanun’un 6.

maddesi ile 4628 sayılı Kanuna eklenen Geçici 9. madde ve EPDK tarafından çıkarılan

tebliğ gereğince oluşturulan Fiyat Eşitleme Mekanizmasını 01 Ocak 2007 tarihinden

2012 yılı sonuna kadar sürdürmüştür.

Fiyat Eşitleme Mekanizmasının uygulanmasının, 31.01.2013 tarih ve 6408 sayılı Kanun

ile 31 Aralık 2015 tarihine kadar sürdürülmesi kararlaştırılmıştır.

Toptan satış lisansı kapsamında piyasada yürütülebilecek faaliyetler başlığı altında

Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 26. maddesi’nde; özel sektör Toptan Satış

Şirketleri için öngörülen “…..şirketinin iştirakleriyle birlikte piyasada sahip olacağı

toplam pay…” ile ilgili kısıtlamanın dışında tutulmuştur. Bu husus, TETAŞ’a kamu

şirketi olarak piyasadaki kamu payını geçiş dönemi boyunca giderek azaltacağı şeklinde

bir misyon olarak verilmiştir.

Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 29. maddesinde TETAŞ’ın toptan satış

lisansında yer alacak hükümler ise aşağıdaki şekilde yer almıştır:

(1) TETAŞ’ın toptan satış lisansında, 28. madde hükümleri ve bu Yönetmelikte yer alan

ortak hükümlerin yanı sıra, aşağıdaki genel hükümler yer alır:

a) Kanunda öngörülen şekilde enerji alım ve enerji satış anlaşmalarının

imzalanabileceği ve devralınan ve/veya imzalanan anlaşmaların yürütülerek sona

erdirileceği,

b) Dağıtım şirketlerine karşı üstlenilen enerji satış taahhütlerini karşılamak üzere, bir

yılı aşmamak ve Kurul tarafından onaylanmak kaydıyla enerji alım anlaşmaları

imzalanabileceği,


16

c) Üstlenilen enerji ve/veya kapasite alımları çerçevesinde piyasada yer alan gerçek ve

tüzel kişilere enerji ve/veya kapasite satışı yapılabileceği,

d) Satın alınan elektrik enerjisinin ortalama maliyetini ve üstlenilmiş olan diğer

yükümlülükleri yansıtan ve düzenlemeye tabi olan bir toptan satış tarifesinin

hazırlanacağı, Kurul onayını müteakip eşit taraflar arasında ayrım gözetilmeksizin

uygulanacağı, toptan satış tarifesinin hiçbir şekilde ve hiçbir yolla subvanse

edilemeyeceği,

e) EÜAŞ ve/veya bağlı ortaklıkları ve üretim lisansı sahibi tüzel kişiler ile yapılan

anlaşmalar kapsamında Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezine verilebilecek tekliflerin,

Kurul tarafından belirlenecek bir süre boyunca düzenlemeye tabi olacağı,

f) Kanunun geçici 6. maddesi kapsamında Kurul tarafından yapılacak düzenleme

çerçevesinde, üretimleri ve/veya kapasiteleri TETAŞ’a tahsis edilmiş olan EÜAŞ ve/veya

bağlı ortaklıklarına ait üretim tesislerinin kapasitelerinin TETAŞ tarafından lisans

sahibi diğer tüzel kişilere tahsis edilebileceği,

g) İlgili mevzuat çerçevesinde Kurul tarafından lisansına derç edilmiş bulunan TETAŞ’a

özgü diğer hükümlere uyulacağı,

hükme bağlanmıştır.

2013 yılında yürürlüğe giren 6446 sayılı Kanun kapsamında Tedarik Şirketi Lisansı ile

görev yapacak olan TETAŞ, konuya ilişkin düzenlenecek ikincil mevzuat ile

değişecek/verilecek görev ve yetkileri ile sektörde faaliyetlerini sürdürecektir.


17

EÜ

AŞ

HE

S

-G

eb

ze D

oğ

alg

az

-A

da

pa

zarı

Do

ğa

lga

z-

İzm

ir D

oğ

alg

az

-A

nk

ara

Do

ğa

lga

z-

İsk

en

de

run

İth

al

Kö

mü

r S

an

tra

lı

-T

rak

ya

DG

KÇ

S.

-U

nı-

Ma

r D

GK

Ç S

.-

Ese

ny

urt

DG

KÇ

S.

-O

va

DG

KÇ

S.

-B

ire

cik

HE

S-

Ya

mu

la H

ES

-Ç

am

lıca

-1 H

ES

-A

hik

öy

-I H

ES

-A

hik

öy

-II

HE

S-

Ak

su-Ç

ay

kö

yH

ES

-Ç

al

HE

S-

Din

ar-

II H

ES

-F

eth

iye

HE

S-

Gir

lev

ik-I

I H

ES

-Me

rca

n H

ES

-G

ön

en

HE

S-

Su

çatı

HE

S-

Sü

tçü

ler

HE

S-

To

hm

a-M

ed

ik H

ES

-G

azi

ler

HE

S-

Ala

çatı

RE

S-

Bo

zca

ad

a R

ES

YA

P İ

ŞLE

T D

EV

RE

T S

AN

TR

ALL

AR

I

YA

P İ

ŞLE

T S

AN

TR

ALL

AR

I

İHD

SA

NT

RA

LLA

RI

-Ç

ay

ırh

an

TS

-H

aza

r-I-

II

PM

UM

İTH

ALA

T/M

ÜB

AD

ELE

Gü

rcis

tan

-Aca

ra

Aze

rba

yca

n-N

ah

çiv

an

% 2

3,9

% 5

0

% 1

6,5

% 4

,4

% 4

,7

% 0

,4

KA

MU

DA

ĞIT

IM

ŞİR

KE

TLE

Rİ

% 5

3

ÖZ

EL

DA

ĞIT

IM

ŞİR

KE

TLE

Rİ

% 4

2,3

-B

OĞ

AZ

İÇİ

ED

AŞ

-D

İCLE

ED

AŞ

-V

AN

ED

AŞ

-A

KD

EN

İZ E

DA

Ş-

İST

. A

ND

. Y

AK

S.

ED

AŞ

-A

RA

S E

DA

Ş-

TO

RO

SLA

R E

DA

Ş-

GE

DİZ

ED

AŞ

-K

AY

SE

Rİ

ve

CİV

. E

LEK

. T

.A.Ş

.-

ME

RA

M E

DA

Ş-

BA

ŞK

EN

T E

DA

Ş-

AY

DE

M-

SA

KA

RY

A E

DA

Ş-

OS

MA

NG

AZ

İ E

DA

Ş-

ÇO

RU

H E

DA

Ş-

ÇA

MLI

BE

L E

DA

Ş-

ULU

DA

Ğ E

DA

Ş-

YE

ŞİL

IRM

AK

ED

AŞ

-F

IRA

T E

DA

Ş-A

KE

DA

Ş-T

RA

KY

A E

DA

Ş

TC

DD

(33

)

SA

NA

Yİ M

ÜŞ

TE

RİS

İ (8

)

İÇ İH

TİY

AÇ

(1

1)

Gü

rcis

tan

-Aca

ra

Aze

rba

yca

n-N

ah

çiv

an

DİR

EK

T

MÜ

ŞT

ER

İLE

R

% 2

,4

PM

UM

% 2

,2

İHR

/MÜ

B.

% 0

,1

20

12

Yıl

ı T

ük

eti

m

Tü

rkiy

e: 2

42

Mil

ya

r k

Wh

TE

TA

Ş S

AT

IŞ:

82

Mil

ya

r k

Wh

TE

TA

Ş’ı

n P

ay

ı: %

34

EN

ER

Jİ A

LIŞ

EN

ER

Jİ S

AT

IŞ PM

UM


18

Elektrik Piyasasının oluşumu ve rekabet ortamına yumuşak bir geçişin sağlanması misyonunu

üstlenen ve ilk yıllarda ülke elektrik ticaretinin yüzde 80-85’ini kontrol eden TETAŞ’ın,

1 Ağustos 2006 tarihinden sonra alım/satım portföy yapısının değişmesi sonucu, piyasadaki

payı, 2012 yılı verilerine göre, yüzde 34 olmuştur.

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Ku

rulu

Gü

ç (M

W)

TÜRKİYE 31.846 35.587 36.824 38.820 40.502 40.836 41.817 44.761 49.524 52.911 57.058

TETAŞ Portföyü (Yİ+YİD+İHD+EÜAŞ)

12.255 14.985 15.755 15.855 15.855 15.855 15.855 15.846 15.838 15.838 15.817

TETAŞ’ın Payı (%) 38,48 42,11 42,78 40,84 39,15 38,83 37,92 35,40 31,98 29,93 27,72

Üre

tim

(TW

h) TÜRKİYE 129 141 151 162 176 192 198 195 211 229 239

TETAŞ (Alınan Enerji) 106 113 121 129 122 89 87 84 87 82 84

TETAŞ'ın Payı (%) 82,09 80,50 80,09 79,58 69,33 46,52 43,82 43,35 41,21 35,87 35,15

Tüke

tim

(TW

h) TÜRKİYE 133 141 150 161 175 190 198 194 210 230 242

TETAŞ (Satılan Enerji) 102 109 117 125 119 87 85 83 85 81 82

TETAŞ'ın Payı (%) 76,94 77,48 77,87 78,00 67,92 45,97 43,08 42,78 40,52 35,06 33,88

İth

alat

(G

Wh

) TÜRKİYE 3.588 1.158 464 636 573 864 789 812 1.144 4.556 4.363

TETAŞ 3.588 1.158 464 636 573 864 789 812 932 415 317

TETAŞ'ın Payı (%) 100 100 100 100 100 100 100 100 81,45 9,11 7,26

İhra

cat

(GW

h) TÜRKİYE 435 588 1.144 1.798 2.236 2.422 1.122 1.546 1.918 3.645 1.489

TETAŞ 435 401,5 378,7 403,4 325,7 14,9 31,6 330,71 627,10 19,425 12,876

TETAŞ'ın Payı (%) 100,00 68,40 33,10 22,44 14,57 0,62 2,82 21,39 32,70 0,53 0,86


19

0

50

100

150

200

250

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

12

7

13

3

14

1

15

0

16

1 17

5

19

0

19

8

19

4

21

1 8

2

24

2

26

10

2

10

9

11

7

12

5

11

9

87

85

83

85

81

82

Miktar TWh

TÜRKİYE ELEKTRİK TÜKETİMİNDE TETAŞ'IN PAYI

TÜRKİYE Tüketim TETAŞ Satılan Enerji

TETAŞ 82 Milyar kWh

% 34 Diğer Kaynaklar 160 Milyar kWh

% 66

TETAŞ'IN TÜRKİYE ELEKTRİK TÜKETİMİNİ KARŞILAMADAKİ PAYI (2012)

Türkiye Toplam Tüketimi: 242 Milyar kWh


20

TÜRKİYE VE TETAŞ PORTFÖYÜ KURULU GÜCÜ

Not: TETAŞ kurulu gücüne EÜAŞ’tan alınan 7000 MW dahildir.

0

10

20

30

40

50

60

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

31

,84

6

35

,58

7

36

,82

4

38

,82

0

40

,50

2

40

,83

6

41

,81

7

44

,76

1

49

,52

4

52

,91

1

57

,05

8

12

,25

5

14

,98

5

15

,75

5

15

,85

5

15

,85

5

15

,85

5

15

,85

5

15

,84

6

15

,83

8

15

,83

8

15

,81

7

Miktar MW

TÜRKİYE KURULU GÜCÜ TETAŞ POTFÖYÜ KURULU GÜCÜ

TÜRKİYE KURULU GÜCÜ 72%

TETAŞ PORTFÖYÜ KURULU GÜCÜ

28%

TETAŞ PORTFÖYÜNÜN TÜRKİYE KURULU GÜCÜNDEKİ PAYI


21

TETAŞ’IN ENERJİ ALIM-SATIM FAALİYETLERİ

1 Ekim 2001 tarihinde faaliyetine başlayan TETAŞ’ın yıllar itibariyle alıp sattığı enerji

miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

2001-2012 Enerji Alış-Satış Miktarlarının Yıllara Göre Dağılımı

DÖNEM

ALINAN ENERJİ SATILAN ENERJİ

MİKTAR TWh

TUTAR ORTALAMA

TARİFE MİKTAR

TWh

TUTAR ORTALAMA

TARİFE

MilyonTL Milyon $ Krş/kWh c/kWh Milyon TL Milyon $ Krş/kWh c/kWh

2001* 26,79 1.695,40 1.166,30 6,33 4,35 25,71 1.176,10 1.221,80 4,57 4,74

2002 106,23 7.245,10 4.753,10 6,82 4,47 101,99 8.112,80 5.322,30 7,95 5,22

2003 113,17 8.398,60 5.613,90 7,42 4,96 109,37 8.857,80 5.920,90 8,10 5,41

2004 120,69 9.365,10 6.597,40 7,76 5,47 116,82 9.566,10 6.739,00 8,19 5,77

2005 128,89 10.002,86 7.398,56 7,76 5,74 125,42 10.076,70 7.453,18 8,03 5,94

2006 122,22 10.957,40 7.355,73 8,97 6,02 118,61 10.726,30 7.445,20 9,04 6,3

2007 89,11 7.433,21 5.720,93 8,34 6,42 87,35 7.996,90 6.194,78 9,16 7,05

2008 86,95 10.014,68 7.721,17 11,52 8,88 85,34 9.448,00 7.279,32 11,07 8,53

2009 84,15 9.287,55 5.962,88 11,04 7,09 83,03 11.052,40 7.099,07 13,31 8,55

2010 87,03 11.135,21 7.354,83 12,79 8,59 85,26 12.512,82 8.264,74 14,68 9,69

2011 82,28 11.583,25 6.845,09 14,13 8,35 80.75 11.187,02 6.610,93 13,85 8,19

2012 83,56 14.342,27 7.988,34 17,22 9,59 82,21 15.455,69 8.608,49 18,80 10,47

* 2001 değerleri son 3 aylık dönemi kapsamaktadır.

0

20

40

60

80

100

120

140

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

26

,79

10

6,2

3

11

3,1

7

12

0,6

9

12

8,8

9

12

2,2

2

89

,11

86

,95

84

,15

87

,03

82

,28

83

,56

25

,71

10

1,9

9

10

9,3

7

11

6,8

2

12

5,4

2

11

8,6

1

87

,35

85

,34

83

,03

85

,26

80

,75

82

,21

Miktar TWh

2001-2012 YILLARI TETAŞ TARAFINDAN ALINAN- SATILAN ENERJİ

ALINAN ENERJİ SATILAN ENERJİ


22

2012 Yılında TETAŞ Tarafından Alınan Enerjinin Dağılımı

2012 YILINDA ENERJİ ALIMI YAPILAN KAYNAKLAR

KAYNAK

2012

ALINAN ENERJİ (kWh)

Toplam Enerji İçindeki Payı

(%)

EÜAŞ 20.000.187.800 24

YAP-İŞLET SANTRALLARI (Yİ) 41.811.003.439 50

YİD TERMİK GRUBU 10.188.134.464 12,19

YİD HİDROLİK GRUBU 3.570.492.355 4,27

YİD RÜZGAR GRUBU 47.748.927 0,1

YAP-İŞLET-DEVRET SANTRALLARI TOPLAMI 13.806.375.746 16,6

İŞLETME HAKKI DEVİR SANTRALLARI (İHD) 3.687.056.910 4,4

PİYASA MALİ UZLAŞTIRMA (PMUM) 3.935.745.438 4,7

GÜRCİSTAN-ACARA (Mübadele) 39.506.107 0,04

AZERBAYCAN-NAHCIVAN (Mübadele) 277.434.930 0,34

İTHALAT/MÜBADELE TOPLAM 316.941.037 0,3

TOPLAM 83.557.310.370 100,00

EÜAŞ %24

Yap İşlet Santralları

%50

Yap İşlet Devret Santralları

%16,6

İşletme Hakkı Devir Santralları

%4,4

PMUM %4,7

İthalat/Mübadele %0,3


23

2012 Yılında TETAŞ Tarafından Satılan Enerjinin Dağılımı

2012 YILINDA ENERJİ SATIŞI YAPILAN MÜŞTERİLER

MÜŞTERİLER

2012

SATILAN ENERJİ (kWh)

Top.Payı (%)

KAMU DAĞITIM ŞİRKETLERİ 43.602.789.000 53

ÖZEL DAĞITIM ŞİRKETLERİ 34.843.123.000 42,3

TCDD (33) 231.438.866 0,28

SANAYİ MÜŞTERİLERİ (8 ) 1.721.726.000 2,09

İÇ İHTİYAÇ MÜŞTERİSİ (11) 25.890.000 0,03

DİREKT MÜŞTERİLER TOPLAMI 1.979.054.866 2,4

PİYASA MALİ UZLAŞTIRMA (PMUM) 1.775.907.971 2,2

AZERBAYCAN-NAHCIVAN (Mübadele) 12.876.489 0,1

TOPLAM 82.213.751.326 100,00

Kamu Dağıtım Şirketleri

%53

Özel Dağıtım Şirketleri

%42,3

Direkt Müşteriler

%2,4

PMUM %2,2 İthalat/Mübadele

%0,1


24

V- ULUSLARARASI ELEKTRİK TİCARETİ

Enterkonneksiyon hatları, serbest piyasa modelinin yaygınlaşması ile uluslararası ticareti

özendirerek bölgesel ve kıtasal pazarların oluşturulması amacıyla kullanılmaya başlanmıştır.

Böylece, Elektrik sisteminin kapasite ve yedek paylaşımı ile daha ekonomik, kaliteli ve

güvenilir işletilmesi sağlanmaktadır.

Ülkemizde uluslararası elektrik ticareti ile ilgili olarak, 4628 sayılı Kanun çerçevesinde

oluşturulan enerji piyasası Mevzuatında;

Uluslararası enterkonneksiyon şartını sağlayan ülkelere veya ülkelerden elektrik ihracatı

veya ithalatının; Kanun, Elektrik Piyasası İthalat ve İhracat Yönetmeliği, Lisans

Yönetmeliği, Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği, Elektrik Piyasası Dağıtım

Yönetmeliği ve ilgili diğer ikincil mevzuat hükümlerine uygun olarak sadece TETAŞ,

özel sektör toptan satış şirketleri, perakende satış şirketleri ve perakende satış lisansı

sahibi dağıtım şirketleri tarafından yürütülebileceği,

İthalat ve/veya ihracat faaliyetine Kurul onayı ile izin verilmeden önce, EPDK, Enerji ve

Tabii Kaynaklar Bakanlığının onayı ile TEİAŞ ve/veya ilgili dağıtım şirketinin teknik

konulara ilişkin görüşünün alınması gerektiği,

Sınır ötesi ticaret ve kısıt yönetimine ilişkin olarak, “Enterkonneksiyon Hatlarının

Kapasite Tahsisine Yönelik Usul ve Esaslar” Kurul tarafından onaylanmış olup, aynı

enterkonneksiyon hattını kullanmak üzere başvuruda bulunan birden fazla tüzel kişinin

olması halinde, TEİAŞ tarafından, lisans sahibi tüzel kişilerin ihaleye katılmaları ve kısıt

yönetim bedeli için teklif vermeleri isteneceği ve kapasitenin, lisans sahibi tüzel kişilerin

verdiği teklifler bazında tahsis edileceği,

Enterkonneksiyon hatlarını kullanan lisans sahibi tüzel kişilerin, kısıt yönetim bedeline

ilaveten, Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği ve ilgili tebliğlerde belirlenen usul ve

esaslara uygun olarak, TEİAŞ ve/veya ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilere, ithalat

ve/veya ihracat faaliyeti çerçevesinde sistem kullanımına yönelik ödeme yapmalarının

zorunlu olduğu,

Enterkonneksiyon hattını kullanmak isteyen, sadece bir lisans sahibi olması halinde, ihale

yapılmayacağı ve ilgili hattın kapasitesinin söz konusu lisans sahibi tüzel kişiye tahsis

edileceği ve bu durumda, ilgili lisans sahibi tüzel kişinin kısıt yönetim bedeli de

ödemeyeceği,

hususları düzenlenmiştir.

Sektörde faaliyet göstermek üzere 2013 yılı Mayıs ayı sonu itibariyle lisans almış olan 158

Toptan Satış Şirketinden, TETAŞ dışında bir şirkete elektrik enerjisi ihracatı, iki şirkete ise

ithalat izni verilmiş ve bu husus EPDK tarafından lisanslarına derç edilmiştir.


25

Yakın zamana kadar, Türkiye ile komşu ülkeler arasındaki enerji alışverişi, ülkeler arasındaki

enerji iletim hattı bağlantılarındaki kapasiteler, söz konusu ülkelerin enerji altyapı imkanları

çerçevesinde enterkonneksiyon hattı üzerinden izole bölge besleme yöntemi ile yapılmıştır.

Ülkemizin elektrik enerjisi alt yapısının geliştirilmesi ve Avrupa bölgesi enterkonnekte

sistemi ile uyumlu hale getirilmesi çalışmaları kapsamında; Türkiye elektrik sisteminin

ENTSO-E Avrupa Kıtası Senkron Bölgesi şebekesine bağlantısı Eylül 2010’da TEİAŞ

tarafından gerçekleştirilmiş ve deneme işletmesi çalışmalarına 2011 yılında başlanmıştır.

ENTSO-E bağlantısı, Türkiye elektrik sistemi ile Avrupa Kıtası Senkron Bölgesi arasında

ticari elektrik alışverişini sağlayacak olup, ilk aşamada Yunanistan ve Bulgaristan ile sınırlı

miktarda kapasite tahsisi uygulamasına başlanmıştır.

TETAŞ’IN İTHALAT/İHRACAT VE MÜBADELE FAALİYETLERİ

Teşekkülümüzce, Bakanlığımız politikalarına paralel olarak, komşu ülkelerle ülkemiz

arasındaki enerji iletim hattı bağlantılarındaki kapasiteler, söz konusu ülkelerin enerji alt

yapıları, arz-talep durumları ve ithalat-ihracat imkanları izlenerek, ülkelerarası ilişkiler canlı

tutulmuştur.

4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve bu yöndeki diğer Mevzuat çerçevesinde,

Teşekkülümüzce elektrik enerjisi ithalat, ihracat ve mübadelesi yapılmaktadır.

Bu güne kadar,

Türkmenistan Bulgaristan

Nahçivan Özerk Cumhuriyeti

Gürcistan Acara Özerk Cumhuriyeti

Yunanistan İran

Rusya Suriye

ile elektrik enerjisi ithalatı, ihracatı ve mübadelesi yapılmıştır.

2012 yılında

Gürcistan

Nahcivan

ile enerji mübadelesi yapılmaktadır.


26

2012 yılında bölge ülkeleri ile yapılan enerji alışverişine ilişkin bilgiler aşağıda özetlenmiştir.

Gürcistan- Acara Özerk Cumhuriyeti

Gürcistan’ın Acara Özerk Cumhuriyeti’nde yılın belirli dönemlerinde enerji sıkıntısı

yaşanması, su gelirlerinin fazla olduğu dönemlerde ise enerji fazlası olması nedeniyle enerji

konusunda bölgesel işbirliği yapılması amacıyla Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii

Kaynaklar Bakanlığı ile Gürcistan Enerji Bakanlığı arasında Milletlerarası Anlaşma olarak 26

Eylül 2006 tarihinde imzalanan Elektrik Enerjisi Alış-Verişi Hakkında Protokol doğrultusunda

Teşekkülümüz ile Adjarian Energy Company LLC (JSC Energo-Pro Georgia) arasında

30.10.2006 tarihli “Mübadele Kapsamında Elektrik Enerjisi Alış-Veriş Anlaşması”

imzalanmıştır.

Milletlerarası Anlaşmada değişiklik yapan ve anlaşmanın süresini 2 yıl uzatan 1 No’lu

Protokol’ün 13.12.2010 tarihinde imzalanmasını takiben, TETAŞ ile JSC Energy-Pro Georgia

arasındaki “Elektrik Enerjisi Alış-Veriş Anlaşması” 28.01.2011 tarihinde yenilenmiştir. Bu

Anlaşma kapsamında Gürcistan’dan 2012 yılında 39.506.107 kWh elektrik enerjisi alımı

yapılmıştır.

Azerbaycan-Nahcivan

Türkiye ile Azerbaycan arasında imzalanan enerji mübadelesi protokolleri çerçevesinde, 2012

yılında Azerbaycan’ın Nahçivan Özerk Cumhuriyeti’ne 12.875.860 kWh enerji verilmiş ve

277.434.930 kWh elektrik enerjisi alımı yapılmıştır.

2002-2012 YILLARI İTHALAT VE İHRACAT FAALİYETLERİMİZ

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

3.588

1.159 463

636 575

864 790 814 932

415 317 435 402

379

413 564

1.215

152 331

627

19 13

İTHALAT İHRACAT


27


28

VI- PAZAR YAPISI VE GÖSTERGELERİ 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun temel hedefi; elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli,

düşük maliyetli ve çevreye uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulmasıdır. Bunun

için de, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek mali açıdan

güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik piyasasının oluşması için gereken yasal ve idari

düzenlemeler gerçekleştirilmektedir.

Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinin 1 Ağustos 2006 tarihinde nakdi

olarak uygulanmaya başlanılmasıyla, arz güvenliğine yönelik piyasa eksenli çözümler

üretilmesi hedeflenmiştir. Piyasanın enerji ihtiyacının yada fazlalığının göstergesi, dengeleme

piyasasında oluşan sistem dengesizlik fiyatlarının yüksekliği yada düşüklüğü ile doğru

orantılıdır. Kısaca sistem dengesizlik fiyatları üretim tesisi yatırımcısının yatırımını

gerçekleştirip gerçekleştirmeyeceğine karar vermesinde önemli bir etkendir. Söz konusu

fiyatlar, aynı zamanda, piyasa katılımcıları arasında imzalanan ikili anlaşmalar için de

referans olarak kullanılmaktadır.

Serbest/rekabetçi piyasanın tam olarak amacına ulaşabilmesi ve uzun vadeli arz güvenliğinin

ülkemizde tesis edilebilmesi için, şeffaf spot fiyatların ve likid forward piyasaların

oluşturulması gerekmektedir.

14.04.2009 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma

Yönetmeliği ile saatlik uzlaştırmaya dayalı Gün Öncesi Planlama ve Dengeleme Güç Piyasası

yapısı uygulamasına, birinci aşamada sanal olarak, 1 Aralık 2009 tarihinden itibaren de nakdi

uygulamaya geçilmiştir.

Gün Öncesi Piyasasında uzun ve orta dönemli ikili anlaşmalar dışında da enerji ticareti

yapılması amaçlanmıştır. Böylece dengeleme-uzlaştırma sadece mevcut anlaşmalardan

farkların dengelenmesi ve uzlaştırılmasına münhasır olacak, piyasa katılımcıları gün öncesi

piyasasından bir gün sonrası dahil olmak üzere kısa ve orta vadeli spot alım-satım işlemleri

yapabileceklerdir.

Dağıtım Şirketlerince yürütülen dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin ayrı tüzel kişilikler

altında yürütülmesini sağlamak amacıyla alınan “Dağıtım ve Perakende Satış Faaliyetlerinin

Hukuki Ayrıştırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar” hakkındaki Kurul Kararı 27.09.2012 tarihli

Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Piyasada ayrı tüzel kişilikler olarak faaliyet gösterecek olan Dağıtım ve Perakende Satış

şirketleri ile TETAŞ arasında 01.01.2013 tarihinden itibaren geçerli olacak şekilde enerji satış

sözleşmeleri, 2012 yılı sonunda yapılmıştır.

Yeni piyasa yapısında tüm tüketicilerin tedarikçilerini seçme serbestisine sahip olmaları

hedefi doğrultusunda 2005 yılından itibaren sürekli düşürülen Serbest Tüketici Limiti; 2011

yılı başında 30.000 kWh’a, 2012 yılı başında ise, 25.000 kWh’a düşürülmüş, piyasa açıklık

oranı yaklaşık %84 olarak gerçekleşmiştir.

2009 yılında yürürlüğe giren Elektrik Piyasası Arz Güvenliği Strateji Belgesinde 2015 yılı

sonunda sıfıra düşürülmesi hedeflenen Serbest Tüketici Limiti, 2013 yılı başında, 5.000 kWh

olarak belirlenmiştir.


29

Pazar yapısındaki değişim hedeflerini ve gelişmelerin planlı şekilde ilerlemesini sağlamak

amacıyla 2004 yılında yürürlüğe konulan “Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme

Strateji Belgesi”nde yer alan TEDAŞ bünyesindeki Dağıtım Şirketlerinin özelleştirilmesi

çalışmalarına 2006 yılında başlanmış; 2012 yılı sonu itibariyle 21 bölgeden 13’ünün işletmesi

özel sektöre devredilmiştir.

Aynı belgede yer alan EÜAŞ bünyesindeki üretim tesislerinin özelleştirmesi ise, birkaç küçük

HES dışında gerçekleşememiştir. 2013 yılı içinde bu çalışmaların hızlandırılması ve önemli

sayıda ve güçte EÜAŞ santralının özelleştirilmesi hedeflenmektedir.

Mart 2013’te yürürlüğe giren 6446 sayılı yeni Elektrik Piyasası Kanunu, elektrik sektöründeki

ticaretin borsa ortamında yürütülmesinin, sektöre yatırımları/arz güvenliğini destekleyecek

sermaye aktarımına imkan sağlayacak düzenlemelerin yapılmasını öngörmektedir. Bu

kapsamda, organize toptan elektrik piyasasının işletimini üstlenmek üzere sermayesinin

büyük bir kısmı özel sektöre ait olacak şekilde Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi

(EPİAŞ) kurulacaktır.

VII- PAZAR EĞİLİMLERİ VE BÜYÜME POTANSİYELİ

4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu çerçevesinde arz güvenliğine yönelik, piyasa eksenli

çözümler üretilmesi amacıyla oluşturulan bu piyasanın tam manasıyla amacına ulaşabilmesi

bir başka deyişle uzun vadeli arz güvenliğinin ülkemizde tesis edilebilmesi için mevcut

piyasada talep tarafının katılımının sağlanması gerekmektedir.

TEİAŞ tarafından 2012-2021 dönemi için hazırlanan kapasite projeksiyonuna göre, ülkemizde

elektrik enerjisi talebinde yılda yaklaşık %7,5 artış (düşük senaryoda 6,5) öngörülmekte ve

talebin önümüzdeki 10 yılda %75-93 artması öngörülmektedir. Ülkemizdeki piyasanın

büyüme potansiyeline sahip olduğu ve yukarıda ifade edilen bir pazar yapısının oluşturulması

ile de yatırımcının tercihinin ülkemiz yönünde olacağı düşünülmektedir. TETAŞ bu pazarda

taahhütlerini mevcut ve değişecek mevzuat çerçevesinde yerine getirmeye devam edecektir.

2012 yılı, elektrik dağıtımındaki özelleştirmeler ve üretim yatırımlarındaki artışlar ile sektör

yapısının önemli ölçüde değiştiği, nihai Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği ile

düzenlenmiş olan Gün Öncesi Planlama ve Dengeleme Güç Piyasasının devreye girmesi ile

de elektrik ticaretinin daha rekabetçi bir seviyeye geldiği, kamu payının azaldığı bir dönem

olmuştur.

2012 yılı sonu itibariyle Toplam 21 Dağıtım Şirketinin 13’ü özel sektör, 8’i kamu şirketleri

tarafından işletilmektedir. Sisteme yeni katılan üretim tesisleri ile 2012 yıl sonu verilerine

göre, ülke kurulu gücünde %7,9 oranında artış meydana gelmiştir. Türkiye toplam üretiminin

%38’i kamu şirketleri, %62’si ise özel sektör tarafından işletilen santralarda

gerçekleştirilmiştir.


30

Dünyada ve ülkemizde yaşanan ekonomik ve politik gelişmelerle doğrudan etkileşim içinde

olan Türkiye elektrik piyasası; 2008 yılının son çeyreğinde daralan, ancak 2010 yılı ile

toparlanmaya başlayan ve 2012 yılında da devam eden talep artışının gerektirdiği yatırım

ihtiyacı ve bu ihtiyaçlar çerçevesinde geliştirilmekte olan mevzuat altyapısı, gelişen ticaret

ortamı ve ihtiyaç duyulan yeni insan kaynağı profili ile son derece dinamik bir süreçten

geçmektedir.

Global krizin ülkedeki etkilerinin görülmeye başladığı 2008 yılı son çeyreğinden itibaren

başlayan ve 2009 yılında %2 azalış olarak gerçekleşen elektrik tüketimindeki duraksama ve

azalış eğilimi, 2010 yılı ile toparlanma trendine girmiş ve bir önceki yıla göre % 8,5 artış

olarak gerçekleşmiştir. 2012 yılında tüketimdeki artış devam etmiş ve bir önceki yıla göre

% 5,2 artış ile 242 GWh olarak gerçekleşmiştir.

2001 2012 2001 / 2012

* 2012 Yılı sonu itibariyle toplam 21 Dağıtım Şirketinin 13’ü özel şirketler tarafından işletilmektedir.

ÜRETİM İLETİM TOPTAN SATIŞ DAĞITIM

TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ SEKTÖRÜNDE ÖZEL SEKTÖR-KAMU PAYLARININ GELİŞİMİ

ÖZEL

%30

KAMU

%70

ÖZEL

%62

KAMU

%38

KAMU

%100

KAMU

%100

2001 2012

ÖZEL

%66

KAMU

%34

ÖZEL%5

KAMU

%95

ÖZEL*

%62

KAMU

%38

2001 2012


31

2001-2012 YILLARI ELEKTRİK ÜRETİM/TÜKETİM VE KURULU GÜÇ DEĞERLERİ

YILLAR TÜRKİYE ÜRETİM (GWh)

DIŞ ALIM

(GWh)

DIŞ SATIM (GWh)

TÜRKİYE TÜKETİM

(GWh)

TÜRKİYE KURULU

GÜÇ (MW)

2001 122.725 4.579 433 126.871 28.332

2002 129.400 3.588 435 132.553 31.846

2003 140.581 1.158 588 141.151 35.587

2004 150.698 464 1.144 150.018 36.824

2005 161.956 636 1.798 160.794 38.820

2006 176.300 573 2.236 174.637 40.565

2007 191.558 864 2.422 190.000 40.836

2008 198.418 789 1.122 198.085 41.817

2009 194.813 812 1.546 194.079 44.761

2010 211.208 1.144 1.918 210.434 49.524

2011 228.406 4.556 3.645 230.306 52.911

2012 243.209 4.363 1.489 241.947 57.058

0

50

100

150

200

250

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

13

3

14

1

15

0

16

1

17

5

19

0

19

8

19

4 21

0 23

0

24

2

Miktar TWh

2002-2012 YILLARI TÜRKİYE TÜKETİMİ


32

VIII- GELECEĞE YÖNELİK PLANLAR TETAŞ, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı koordinasyonunda gerçekleştirilen ve parçası

olduğu reform çalışmaları kapsamında operasyonel ve organizasyonel bir dönüşüm geçirmiş,

bu çerçevede almış olduğu Danışmanlık Hizmeti neticesinde, Elektrik Piyasası Dengeleme ve

Uzlaştırma Yönetmeliğinin nakdi uygulamasına yönelik Geçiş Dönemi Sözleşmeleri’ni

hazırlamış ve;

Bu sözleşmelerin miktar ve fiyat parametrelerini hesaplamak,

Gün Öncesi Piyasa, Gerçek Zamanlı Dengeleme Piyasası ve İkili Anlaşmalar Piyasasında

elektrik alımı ve satımı yapabilmek,

Dengeleme Birimlerinin Günlük ve saatlik Üretim Programları ile Yük Alma ve Yük atma

Teklif Fiyatlarını verebilmek,

için gerekli olan bilişim alt yapısını kurmuştur.

Bu yapılanma çalışmaları sonucunda TETAŞ, 01 Ağustos 2006’da başlayan yeni elektrik

piyasasında yerini almış ve kamu tarafından imzalanmış uzun dönemli enerji alım anlaşmaları

ile Bakanlık politikaları çerçevesinde verilen görevler kapsamında satın aldığı enerjiyi, enerji

satış portföyünü oluşturan taraflar arasında ayrım gözetmeksizin satarak, ülke ekonomisinin

işleyebilmesi için temel girdi olan elektrik enerjisinin kesintisiz ve sürekli temininde önemli

bir rol üstlenmiştir.

Elektrik Piyasasının oluşumu ve rekabet ortamına yumuşak bir geçişin sağlanmasını temin

etmek bağlamında; ilk yıllarda (2001-2006) ülke elektrik ticaretinin % 85’ini kontrol eder

konumda olan TETAŞ’ın, 1 Ağustos 2006 tarihinden sonra Geçiş Dönemi Sözleşmelerinin

(GDS) yürürlüğe girmesiyle birlikte alım/satım portföy yapısı ve Türkiye elektrik

piyasasındaki payı 2012 yılı verilerine göre % 34 olmuştur.

4628 sayılı Kanun ile oluşturulan yapıda TETAŞ’ın, üstlendiği görevler kapsamında ülke

enerji ticaretindeki rolünü giderek azaltması öngörülmüştür. Öte yandan sektördeki orta-uzun

dönemde arz güvenliğinin sağlanması ve yeni yatırımların teşviki ile teknoloji transferi

gerçekleştirilmesi amacıyla Milletlerarası Anlaşma kapsamında tesis edilmek üzere Enerji ve

Tabii Kaynaklar Bakanlığı koordinasyonunda çalışmalarına devam edilmekte olan Nükleer

Güç Santrallarında üretilecek elektriğin yarısının TETAŞ tarafından satın alınması

öngörülmektedir.

Ayrıca, ülke elektrik arz-talep dengesi çerçevesinde, Hükümetlerarası anlaşmalara bağlı

olarak ilgili ülke elektrik kuruluşları ile TETAŞ arasında imzalanan ve imzalanacak ithalat-

ihracat anlaşmaları kapsamında, ülkelerarası enerji alışverişi görevini de sürdürecektir.


33

Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi (TETAŞ), sürdürülebilir dengenin bir

unsuru olarak piyasa yapısının tam ortasında yer almıştır. TETAŞ tarifesi, hem tüketiciye

ucuz enerji sağlama amacına hizmet etmek, hem de yeni üretim tesisi yatırımlarının

gerçekleşmesine ve piyasanın gelişmesine olumlu katkı sağlayacak şekilde gerçekçi olarak

belirlenmek durumundadır. Bu nedenle, 4628 ve 6446 sayılı Kanunlarda TETAŞ tarifesinin

belirlenmesinde, alım yükümlülüklerini tam olarak karşılayabilmesi, bu yükümlülüklerden

kaynaklanan herhangi bir mali yükün ortaya çıkmaması ve enerji piyasasında faaliyet

gösteren diğer kamu iktisadi teşebbüslerinin mali yapılarını olumsuz etkilememesinin esas

alınacağı hususuna yer verilmiştir.

6446 sayılı yeni Elektrik Piyasası Kanunu ile başlayacak dönemde TETAŞ tedarik lisansı

sahibi olarak piyasada mevzuat ile kendisine verilen görevleri yerine getirmeye devam

edecektir.

Documents

Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. 2012 4 I-GİRİŞKamu İletmelerinin ülke kaynaklarını etkin ve verimli kullanmak suretiyle