Turk Vergi Sistemi

7/29/2019 Turk Vergi Sistemi

1/17

1.NTE

GELR VERGSYLE LGL GENEL BLGLER VE MKELLEFYET

nite le lgili Bilgi:

Bu nitede gelir zerinden alnan ve sbjektif nitelikte olan gelir vergisi konusu ilenecektir. Gelir

vergisinin ana yapsn oluturan bu nitede; Gelir vergisinin trleri, Gelir vergisinin konusu, Geliri

tanmlayan teoriler, Gelir vergisinin mkellefleri zerinde durulacaktr. Genelde sorular gelirin

zelliklerinden, gelir teorilerinden, mkellef eitlerinden gelmektedir.

Trkiyede gelirlerin vergilendirilmesine 1926ylnda755saylKazan VergisiKanunuile balam ve deiikliklere urayarak1961ylnda193saylGelir Vergisi

Kanunuuygulamaya konmutur.Gelir vergileri emek, sermaye, emek + sermayekarm gelirlerinayrma ilkesinedayanarak ayr ayr vergi yklerine tabi tutulabilme imkn salayabilmektedir.Gelir vergilerini uygulama alanlar bakmndanniter ve sedler vergiler olmak zere ikigruba ayrabiliriz. Bunlarn dndabirleik gelir vergisinden de sz edebiliriz. niterGelir Vergisi, sbjektifkarakterli bir vergidir. Bu tr vergilendirmeden elde edilengelirlerin tm toplanr ve bu toplamdan;En az geim indirimi, zel indirim, ba veyardmlar, yaplan giderlerdlr. Bulunan toplam tutaraartan oranl vergi tarifesiuygulanr. niteler vergilenmede, mkellefleri deme gcne gre vergilendirmeve vergi adaletiningerekletirilmesi amalanmaktadr. Trkiyede1950ylndanberi niter gelir vergisiuygulanmaktadr.Sedler Gelir Vergisinde, gelirler eitli

kategorilere ayrlm olup her kategori ayr ayr vergilendirilir. Sedler gelirvergilerinde dz oranltarife uygulanr.Birleik gelir vergilerindeeitli kaynaklardanelde edilen gelirler sabit oranlve ayr ayr tariflere tabi tutularak vergilendirilir. Dahasonra toplam gelir yeniden artan oranl tarifeye tabi tutularak vergilendirilir.Geliri tanmlayan iki teori vardr.Kaynak Teorisi :retim kaynaklarnn(emek, sermaye, doal kaynaklar,teebbs) srekli olarak retim srecine sokulmas sonucu elde edilen gelirlerdir.Net Art Teorisi:Bu teoriye gre kiilerin sahip olduu deerlerde art yaratan hertrl fazlalklardr.Miras, ba, yardm, piyango ikramiyesi, kumar kazanlar, ztketim ile dier kazan ve iratlarnet art teorisine gre gelir saylmtr. Gelirvergisi kanunumuz ilk 6 gelir unsurunda Kaynak Teorisini 7. unsurda Net ArtTeorisinibenimsemitir.

Gelir:Gerek kiilerin bir takvim ylnda elde ettii kazan ve iratlarn safi tutardr.

Gelir Kiiseldir.Gerek kiilerin elde ettikleri gelirler gelir vergisine tabi olup, tzel kiilerin eldeettikleri gelirler ise genelde kurumlar vergisine tabidir.Gelir Yllktr.Gelir Gerektir.Genel olarak vergiye tabi olan gelirler gerek usulde tespit edilir. Mkelleflerin gerek

gelirleri muhasebe dzenine gre tutulan defterlerdentespit edilir.Gelir Safidir.


2/17

Elde edilen gayri safi gelirden kanunun kabul ettii giderler (belgeye dayal giderler)dldkten sonrasafi (net) kazan vergilendirilir.Safi kazan = G.S.H. Giderler

Gelir elde edilen gerek kiilergelir vergisinin mkellefidir. Yasal olmayan ilerden

elde edilen gelirler(Kumarhane iletilmesi, tefecilik yaplmas) vergi adaleti bakmndanvergi mkellefiyetini dourur.Trkiyede yerlemi saylanlar, Trkiyede ikametgh olanlartam mkellefsaylr. Tammkellefler Trkiye ve Trkiye dndaki tm gelirleri zerindenahsilik lkesine grevergilendirilir. n art T.C. vatanda olmaktr. Trkiyede ikametgh olmayan ve birtakvim yl iinde Trkiyede6aydan az kalan yabanc uyruklulardar mkellefsaylr.Dar mkellefler Mlkilik lkesinegre sadece Trkiyedeki kazanlar zerindenvergilendirilir.

Tam ve Dar Mkellefiyetin Dourduu Sonular:

Tam Mkellef Dar Mkellefhracat istisnasndan yararlanamaz. Yararlanr.Sergi, fuar, panayr satlar vergiye tabidir. Vergiye tabi deildir.Diplomat ve cret istisnasndan yararlanamaz. Yararlanr.Sakatlk indiriminden yararlanr. Yararlanamaz.Matrahtan sigorta primi indiriminden yararlanr. Yararlanamaz.

Mkellef iin vergi borcunun, vergi dairesi iin vergi alacann doabilmesi iinvergiyidouran olayn meydana gelmesiyeterlidir. Verginin tarhna gerek yoktur.

Gelirin Tahakkuku : Gelirin kesinlemesidir.Gelirin Tasarrufu :Gelirin nakden veya hesaben kiinin patrimuanna katlmasdr.

Ticari, zirai, menkul sermaye iratlarndatahakkuk, serbest meslek kazanc, cret,gayrimenkul sermaye irad ile dier kazan ve iratlardatahsilesas geerlidir.

(Ayrca )

TRK VERG SSTEM

NTE 1

Trkiyede gelirlerin vergilendirilmesine 1926 ylnda 755 sayl KAZAN VERGS KANUNU ile

balam ve deiikliklere urayarak 1961 ylnda 193 sayl GELR VERGS KANUNU uygulamaya

konulmutur.

GELR VERGS TRLER

1-) niter Gelir Vergisi :sbjektif karakterli bir vergidir. Elde edilen gelirlerin tm toplanr ve

bu toplamdan; en az geim indirimi, zel indirim, ba ve yardmlar, yaplan giderler

Dlr.Bulunan toplam tutara Artan oranlvergi tarifesi uygulanr. niter vergilendirmede,

mkelleflerin deme gcne gre vergilendirme ve vergi adaletinin gerekletirilmesi

amalanmaktadr.Trkiyede 1950ylndan beriniter G.V uygulanmaktadr.


3/17

2-) Sedler Gelir Vergisi : Gelirler eitli kategorilere ayrlm olup her kategoriyi ayr ayr

vergilendirilir. bu tr vergilerde Dz oranltarife uygulanr.

3-) Birleik Gelir Vergisi :eitli kaynaklardan elde edilen gelirlereSabit oranltarife uygulanrve daha sonrayeniden artan oranl tarifeye tabi tutularak vergilendirilir.

GELR TEORLER

a-) Kaynak Teorisi:retim kaynaklarnn (emek, sermaye, doal kaynaklar), teebbs srekli

olarak retim srecine sokulmas sonucu elde edilen gelirlerdir.(ticari, zirai, serbest meslek kazanc,

menkul sermaye irad, gayrimenkul sermaye irad, cret gelirleri ve z tketim Kaynak teorisine

gre gelir saylmtr.)

b-) Net Art Teorisi: Miras, ba, yardm, piyango ikramiyesi, kumar kazanlar, ztketim iledier kazan ve iratlar Net Art teorisine gre gelir saylmtr.

Gelir:Gerek kiilerin bir takvim ylnda elde ettikleri kazan ve iratlarn safi tutardr.

GELRN ZELLKLER

a-) Gelir Kiiseldir.

b-) Gelir Yllktr:GVK geliri yllk olarakkabul etmi olup genelde vergilendirme dnemi 1 Ocak

31 Aralk tarihleri arasndaki 12 aylk dnemi kapsar. Baz durumlarda takvim ylndan saplmtr.

Bunlar; lm, memleketi terk, zel hesap dnemleri ve birden fazla yl sren inaat onarm ileridir.

c-) Gelir Gerektir : Genel olarak gelirler gerek usulde tespit edilir. Mkelleflerin Gerek

gelirleri muhasebe dzenine gre tutulan defterlerden tespit edilir.

d-) Gelir Safidir : Elde edilen gelirden kanunun kabul ettii giderler dldkten sonra safi kazan

vergilendirilir.

GELR VERGSNDE MKELLEFYET

Gelir elde eden gerek kiiler gelir vergisinin mkellefidir. Gerek kiilerde vergi mkellefiyeti

doumla balayp lmle sona erir. Kkler, kstllar hatta sa domak artyla ana rahmine

den ocuk dahi vergi mkellefidir. Kiilerin vergi mkellefi olabilmesiiin medeni haklarn

kullanma art aranmaz.

Not : yasal olmayan ilerden elde edilen gelirler ( kumarhane iletilmesi, tefecilik

yaplmas) vergi adaleti bakmndan vergi mkellefiyetini dourur.

1-) Tam Mkellef: ahsilik ilkesinegre vergilendirilir. Tam mkellefiyette n art TC vatanda

olmaktr.

2-) Dar Mkellef: Mlkilik ilkesine gre sadece Trkiyedeki gelirleri zerinden vergilendirilirler.

Grevli gelenler, ilim ve fen adamlar, seyahat, tahsil, tedavi, tutukluluk, hastalk gibi nedenlerlezorunlu olarak 6 aydan fazla kalanlartam mkellef saylmazlar. (6 aydan fazla kalan yabanclar)


4/17

TAM MKELLEF DAR MKELLEF

hracat istisnasndan yararlanamaz Yararlanr

Sergi, Fuar, Panayr satlar vergiye tabidir. Vergiye tabi deildir.

Diplomat ve cret istisnasndan yararlanamaz Yararlanr

Sakatlk ndiriminden yararlanr. Yararlanamaz.

Matrahtan Sigorta Primi indiriminden yararlanr Yararlanamaz.

Mkellef iin vergi borcunun, Vergi dairesi (Devlet) iin vergi alacann domasiin vergiyi

douran olayn meydana gelmesi yeterlidir.

TCAR, ZRA, MENKUL SERMAYE RATLARINDATAHAKKUK esas geerlidir.

SERBEST MESLEK KAZANCI, CRET, GAYRMENKUL SERMAYE RADI ile DER KAZAN VE

RATLARDATAHSLesas geerlidir.

Tahakkuk :gelirin kesinlemesidir.Tarh :vergi alacan hesaplanmasdr.Gelirin Tasarrufu

: Gelirin nakden veya hesaben gelir sahibinin banka hesaplarna gemesidir.

NTE 2

TCAR KAZAN

Gelir Vergisi Kanunumuz ticari kazanc;Her trl ticari ve sna faaliyetlerden doan kazantr.

eklinde tanmlamtr. Geneldeemeingetirisi cret, Sermayeyebal olarak elde edilen

gelirler rat,Teebbs ve Sermayenin getirisi iseKazantr.

RKET ORTAKLARININ KAZANCI

Kollektif irketin,ortaklarndan ayr tzel bir kiilii vardr. Ancak tzel kiilik olarak hibir

vergiye tabi olmayp ortaklarn elde ettii kazanlarticari kazansaylarak vergilendirilir.

Kollektif irketler zirai faaliyetleurasalar dahi ortaklarn kazancticari kazan saylr.

Komantide ortaklar: Snrsz sorumlu olup gerek kiilerdir. Bunlarn kazanlarticari

kazan olarak vergilendirilir.

Komanditer ortaklar: Snrl sorumlu olup, Bunlarn kazancMenkul Sermaye radsaylr.

Adi irketlerintzel kiilikleri yoktur. Hangi ile urarsalar ortaklarn kazanlar o kazan trne

girer.

Sermaye irketleri Anonim irketler, Limited irketler, Sermayesi Paylara Blnm

Komandit irketlerdir. Sermaye irketleri kurumlar vergisi mkellefidirler. Ortaklarn

kazanc ise Gelir Vergisi Kanuna gre Menkul Sermaye rad saylr.


5/17

Sermayesi Paylara Blnm Komandit irketlerdekomandite ortan kazanc Ticari

kazan, Komanditer ortan kazanc ise Menkul Sermaye rad saylr.

TCAR KAZANCIN VERGLENDRLMES

A-) GEREK USULDE VERGLENDRME

1-) Bilano Esas

Bilano esasna gre defter tutanlar yle sralayabiliriz;

Yllk alm ve satm kanunda belirtilen miktar aanlar.

Tm ticaret irketleri

Kurumlar vergisi mkellefleri

Kendi istei ile bilno esasn seenler.

Birinci snf tacir saylrlar ve Bilno esasna gre defter tutarlar. Bu defterler;

Yevmiye defteri (Gnlk Defter)

Defter-i Kebir (Byk Defter)

Envanter ve Bilno Defteridir.

Donem sonunda vergi karn hesaplayabilmek iin dnem sonu z sermaye ile dnem

ba z sermaye karlatrlr.

Dnem sonu z sermaye (+)

Dnem ba z sermaye (- )

ekilenler (+)

laveler (-)

FORML : z sermaye = Gerek Aktif Borlar

NOT: Birden fazla yl sren inaat ve onarm ilerinde kesin kar ve zarar iin bittii ylda belli olur. Beyannamegei

kabuln yapld yl izleyen mart ayndaverilir. Geici kabul tarihi kabul tutanann dzenlendii tarihtir.

2-) letme Esas :Yllk alm ve satmlar kanunda belirtilen limitlerin altnda kalan tccarlar ikinci

snf tccar saylrlar veiletme defteri tutarlar.

Gider LETME DEFTER Gelir (hslat)

Dnem ba mal mevcudu Dnem sonu mal mevcudu

Allar

( Pein, Kredili, vadeli

allar)

Satlar (Hslat)


6/17

Giderler - Borlar

B-) BAST USULDE VERGLENDRME

FORML : Basit usulde Ticari Kazan = Hslat (Giderler + Satn Alnan Mallarn

Maliyeti)Basit usule tabi olanlar defter tutmazlar. Bunlara ikinci snf tacirlere uygulanan hkmler

uygulanr.

Dnem iinde basit usuln artlarn kaybedenler izleyen yln bandan itibaren Gerek usule

geerler. Ayn ii yaptklar srece bir daha basit usule dnemezler.

TCAR KAZANCIN YARI GTR USULDE TESPT

Gelir vergisine tabi dar mkelleflerin ulatrma ilerinden elde ettikleri haslatlarna MaliyeBakanlnca tespit edilen ortalama emsal oranlar uygulanarak safi kazanlar tespit edilir. Hava

Ulatrmalarnda = %5 Kara Ulatrmalarnda = %12 Deniz Ulatrmalarnda = %15

hracat istisnas :ihracat istisnasnn amac Trkiyeye dviz girdisi elde etmek ve ihracat tevik

etmektir.

NTE 3

ZRA KAZAN VE

SERBEST MESLEK KAZANCI

Zirai kazan: GVKdaher trl zirai faaliyetlerden doan kazantr. eklinde tanmlamtr.

Zirai kazan saylan gelirler;

Arazi, deniz, nehir ve gllerde ekim, dikim, bakm, retme, slah yoluyla veya tabiattan dorudan

doruya rn elde etmek(mantar toplanmas) ormanclk, hayvanclk, balklk, avclk, saks ve

seralarda iek yetitirilmesi.

Am yaptrmak amacyla erkek damzlk beslenmesi

Zirai faaliyette kullanlan her trl makineve aletlerin baka iftilerin zirai ilerinde altrlmas

(Ancak bu ilerin zirai faaliyet saylabilmesi iin srekli yaplmas gerekir.)

iftlik, mandra, hara ve dalyanlarniletilmesinden elde edilen kazanlar.

NOT : Zirai faaliyetlerle uraan Kollektif irket ortaklarnn, adi komandit irketlerde komandite

ortaklarn kazanc zirai kazan saylmazTicari kazantr. Adi irketler zirai faaliyetlerle urar ise

ortaklarn kazancZirai Kazantr.


7/17

rnden pay alma (yarclk) zirai kazan saylmaz. Gayrimenkul sermaye iraddr. rnlerin

maaza alarak satlmas zirai kazan saylmazTicari Kazantr.Zirai faaliyetle ilgili alm satm

amacyla alanyazhaneler, maaza saylmaz buralardan elde edilen kazanlarzirai kazantr.

ZRA KAZANCIN VERGLENDRLMES

A-) GEREK USULDE VERGLENDRME :Bir bierdver veya benzeri araca, 10 yana kadar

ikiden fazla traktre sahip olanlar, ayrca iletme bykln aan iftiler Gerek usulde

vergilendirilir. Gerek usule tabi iftiler kazanlarn ya bilno esasna gre, ya da iletme esasna

gre tespit ederler. Bilno esasn seenler iki yl gemedike bu usulden dnemezler.

FORML : Zirai kazancn bilno esasna gre tespiti = DSS DBS + EKLENLER

LAVELER

1-) Zirai Kazancn Bilano Esasna Gre Tespiti :Bilno esasna gre iftiler Yevmiye defteri,

Defter-i Kebir, Envanter ve Bilno Defterlerini tutmak zorundadr. Ayrca toptan satlar iin fatura,

perakende satlar iin de kasa veya sat fii kesmek zorundadrlar.

Dnem sonu z sermaye (+)

Dnem ba z sermaye (- )

ekilenler (+)

laveler (-)

2-) Zirai Kazancn letme Hesabna Gre Tespiti : Bu usulde iftiler iletme defteri tutarlar.

Gider LETME DEFTER Gelir (hslat)

Dnem ba mal mev. Dnem sonu mal mev.

Allar Satlar (Hslat)

Giderler

letmenin bykl, zirai faaliyetin tr, arazinin bykl, aa ve hayvan says tekne boyu

gz nnde bulundurularak tespit edilir.

Kanunda iletme bykl belirtilmeyen zirai faaliyetlerde iletme byklnTarm, Orman

ve Maliye Bakanlmterek belirler.

Bakanlar kurulu Zirai kazanlar merkez komisyonlarnnnerileri zerine iletme bykln

5 katna arttrmaya veya yeniden belirlemeye yetkilidir. Bu ller Resmi Gazetede yaymlandtarihi izleyen yln bandan itibaren yrrle girer.


8/17

B-) ZRA KAZANCIN STOPAJ YOLUYLA VERGLENDRLMES : Gerek usulde

vergilendirilmeyen iftilerkaynakta kesinti (stopaj) yolu ile vergilendirilir. Gerek usulde

vergilendirilmeyen iftiler beyanname verme, defter tutma zorunluluklar yoktur.Hayvansalrnlerde : %2 Zirai rnlerde%4kaynanda vergi stopaj yaplr. ifti borsaya kaytl

ise hayvansal rnlerde %1 , zirai rnlerde %2 oranndavergi stopaj yaplr.Orman

idaresine kar taahhtte bulunan kurumlar da ormanlarn aalandrlmas, kesimi,

tanmasnda%2dier hizmetlerde%4kaynanda vergi stopaj yaplr.

SERBEST MESLEK KAZANCI

Sermaye ve emein almasndan doan gelirKazantr.Serbest meslek kazancndan da bu iki

retim faktrnn (Emek + Sermaye ) etkisi grlmektedir. Sermaye ve emein almasndan ve

srekli yaplmasndan elde edilen kazantr. Dier Bir deyile;Sermayedenziyade ahsi mesaiye,

ilmi ve mesleki bilgiye dayanan ticari mahiyette olmayan ahsi sorumluluk altndaKendi Nam ve

Hesabndayaplan faaliyetlerdir.

SERBEST MESLEK KAZANCININ ZELLKLER

a-) Serbest meslek faaliyeti bamszdr. Bir iverene tabi olmakszn kendi nam ve hesabna

yaplmas gerekir.

b-) Sreklidir. (srekli yaplmayan serbest meslek faaliyeti, arzi serbest meslek kazanc saylr.)

c-) Serbest meslek faaliyeti uzmanladayanr.

d-) Serbest meslek faaliyetinde sermaye ikinci plandadr.Sermaye birinci planda olursa ticari

kazan saylr.

e-) Serbest meslek faaliyeti ticari nitelikte olmamaldr.

f-) Muayenehane yazhane gibizel i yerleri almaldr.

g-) Mesleki kurululara (baro, tabipler odas gibi)kayt olunmaldr.

Serbest Meslek Faaliyetine Balamann Belirtileri : yeri amak allan yere tabela

asmak mesleki faaliyette bulunduunu belirten ilanlar yapmak Mesleki kurululara kayt olmak.

TELF HAKLARI

Telif haklarnn sahipleri veya miraslar tarafndan ister satlsn ister kiraya verilsin elde edilen

kazan Serbest Meslek Kazancdr.(kitap, resim, heykel, nota, iir, roman, rportaj, senaryo

gibi) telif haklarnn sahipleri veya kanuni miraslar dnda kalan 3. kiiler tarafndan satlmas

Sair Kazan ve rat. Telif haklarnn sahipleri veya kanuni miraslar dnda kalan 3. kiiler

tarafndan kiraya verilmesiGayrimenkul Sermaye raddr.

Kazancn elde edilmesi iin yaplan giderler ndirilebilecek giderlerdir. Bunlar; stma, aydnlatma,

krtasiye, telefon gibi giderler.


9/17

Kiraladklar ikametghlarnn bir ksmn iyeri olarak kullananlar ikametgh olarak

dedikleri kirann tamamn,stma, aydnlatma vb. gibi giderlerinyarsn,i yeri kendi mlk ise

kira yerine amortismanlarnnyarsngider olarak yazabilirler.

Telif Kazanlar stisnas :stisna kapsamna giren eserler; kitap, resim, iir, nota, roman,

makale, karikatr, heykel, radyo, televizyon senaryosu vb. eserlerdir. Telif Kaynanda %17

stopaj yoluyla vergilendirilir.

NOT : Tercme, telif kazanc istisnasndan yararlanamaz. Mansup miraslar (kan ba olmayan

miras) da yararlanamaz.

NTE 4

Medeni kanuna gre: Tapu siciline kayt olunan, arazi, bina, haklar ile kat mlkiyeti ktne

kaytl, bamsz blmlerGAYRMENKULolarak saylmtr. Gayrimenkul Sermaye rad kira

getirisini ifade eder.

Gelir Vergisi Kanunu ise Gayrimenkulkavramn, yerinde sabit olan tanmaz iktisadi kymetleri,

demirbalar, her trl motoru aralar, makine, tesisat, telif ve iletme haklarn, gemi ve gemi

paylarn gayrimenkul olarak kabul etmi ve bunlarn kira getirisi deGayrimenkul Sermaye

radsaylr.

Sahip(Malik) : Mlkiyet hakkna sahip olan kimsedir.

Zilyet: Bir ey zerinde fiili hkimiyeti bulunan kimsedir.

Mutasarrf:Gayrimenkullere sahibi dnda tasarruf eden kiilerdir.

rtifak Hakk:Sadece sahibine kullanma ve yararlanma hakk veren haktr.

ntifa Hakk:Gayrimenkul ve menkul kymetler zerine kurulabilen sadece o eyin kullanma ve

yararlanma hakk veren haktr.

htira Berat:Keif ve icatlardan yararlanmak iin tannm bir haktr.

Skna Hakk:Sahibine bir binada veya binann bir ksmnda oturma hakkdr.

Alameti Farika: retilenrnlerin zerine koyulan marka, damga, iaret

Yarclk :rnden pay alma Gayrimenkul Sermaye iraddr.

Telif haklarnsahiplerinin ve kanuni miraslarnn dnda 3. kiiler tarafndan kiraya verilmesi

Serbest meslek kazanc saylr.

Bina ve arazilerde emsal kira; yetkili zel mercilerce veya mahkemelerce takdir olunur. Byle bir

merci yok iseVergi deerinin %5i dir.

Bina ve araziler dnda kalan mal ve haklarda emsal kira bedeli Maliyet Bedelinin, maliyet bedeli

bilinmiyorsa VUKna gre, servet deerinin%10 udur.

Konut olarak kiraya verilen gayrimenkuln %5i 5 yl sre ile gider olarak indirilir.

Gayrimenkul sermaye iradnn gerek usulde vergilendirilmesi forml safi kazan = GSH-

Giderler

Gayrimenkul Sermaye iradnda Gtr usulde elde edilenhslatn %25i gider, %75i ise

gelirolarak kabul edilmitir.


10/17

Gtr gider indirimini seen mkellefler 2 ylgemedii srece bu usulden dnemezler

Binalarnmesken olarakkiraya verilmesinde bir takvim yl iinde elde edilen hslatn2009yl

iin 2.600TLsi vergiden istisnadr

Menkul sermaye irad:Sahibinin ticari, zirai, serbest meslek faaliyetleri dnda sermaye veya

para ile temsil edilen deerlerden oluan her trl kar pay, faiz, kira vb. gelirlerdir.

Menkul kymetlerin kuponlu veya kuponsuz satlmas Menkul sermaye iradsaylmaz.

Herhangi bir unsurda gelir yabanc para ile tahsil edilirse o gnk borsa rayici zerinden, borsa

rayici yoksa Maliye Bakanlnn belirledii kur zerinden deerlendirilir.

NTE 5

cret: Biriverene tabi ve belirli bir i yerine bal olarak alanlara hizmet karl olarak verilen

para ve aynlar ile para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.cretin 3 ana unsuru vardr.verene bal olma - yerine hukuken bal olma(Yasal

ballk) hizmet karl deme yaplmas.

cret Saylan Gelirler

1. i ve memurlara yaplan maa demeleri. (denek, tazminat, kasa tazminat, mali sorumluluktazminat, tahsisat, zam, prim, avans, gider karl,huzur hakk)

2. stisna dnda kalan emeklilik, dul ve yetim aylklar3. Evvelce yaplm veya gelecekte yaplacak iler iin yaplan demeler.4. Baz meclis yeleri ile komisyon yelerine yaplan demeler. (rnein; TBMM yelerine, il genel

meclisi yelerine, belediye meclis ye ve bakanlarna yaplan demeler.)

5. Ynetim kurulu yelerine, denetim kurulu ye ve bakanlarna, tasfiye memurlarna yaplandemeler.

6. Bilirkiilere, resmi arabulucular, eksperlere, jri yelerine, sporculara, spor hakemlerine yaplandemeler. (Spor hakemlerine denen cretler vergiden muaftr.)

7. Yemek ve yatma giderleri karl yaplan demelerde istisna hadlerini aan demeler.8. ten kartma karl yaplan demelerde istisna hadlerini aan demeler.9. Emekli, dul ve yetim aylklarnn istisna hadlerini aan ksm

Sakatlk indirimi oranlar:

gcn %80 kaybetmi ise 1. derece 670 TL.

gcn % 60 kaybetmi ise 2. derece 330 TL

gcn % 40 kaybetmise 3. dereceden 160 TLsakatlk indiriminden yararlanr.

Elde edilen cret gelirlerinden yukarda belirtilen indirimler dldkten sonra kalan ksm

kaynanda stopaj (tevkifat yoluyla) vergilendirilir.


11/17

cret yabanc para ile denmise o gnkborsa rayici zerinden, ayn olarak denmi

ise ortalama perakende sat fiyatzerinden, Menfaat salanmas halinde(konut salanmas)

emsal kira bedeli zerinden, dier menfaatler salanmas halindeemsal bedel zerinden

deerlendirilir. Emsal bedel bilinmiyorsa iveren tarafndan deerlendirilir.

DER KAZAN VE RATLAR: G.V. K da saylan 7 gelir trnden ilk alt gelir unsuruna girmeyen

ve srekli olarak yaplmayan faaliyetlerden elde edilen kazan ve iratlardr.

Deer Art Kazanc: Baz mal ve haklarn elden kartlmasndan elde edilen kazanlardr.

1-) Menkul kymetlerin elden kartlmas :Tam mkellef kurumlara ait olan ve iki yldan fazla

sreyle elde tutulan hisse senetleri hari, menkul kymetlerin2 yliinde elden karlmasndan

salanan kazanlar vergiye tabi tutulacaktr. Bu menkul kymetler 2 yl getikten sonra elden

karlrsa vergiden muaftr. Burada nemli olan faaliyetin srekli olmamasdr. Srekli olursa ticari

kazan saylr. 7.600 TL ksm vergiden istisnadr

2-) Haklarn elden karlmas : Elde edilen kazan Deer Art Kazancdr. 7.600 TL ksm

vergiden istisnadr.

3-) Telif haklarnn elden karlmas : sahipleri ve kanuni miraslar dnda kalan 3. kiiler

tarafndan elden karlmasndan elde edilen kazanlar Deer Art Kazancdr. 7.600 TL ksm

vergiden istisnadr

4-) Ortaklk haklarnn ve elden karlmasElde etme maliyeti ile sat fiyat arasndaki fark

Deer Art Kazanc olarak vergilendirilir. 7.600 TL ksm vergiden istisnadr.

5-) Faaliyeti durdurulan bir iletmenin tamamen veya ksmen elden karlmas:deer

art kazanc olarak vergilendirilir. 7.600 TL ksm vergiden istisnadr6-) Mal ve haklarn elden karlmas :Arazi, bina, voli ve dalyanlar, demi ve gemi paylar

iktisap( elde etme) tarihinden itibaren 4 yl ierisinde elden kartlmasndan doan kazanlar Deer

Art Kazanc olarak vergilendirilir. 7.600 TL ksm vergiden istisnadr.

Vergilendirilmeyecek deer art kazanlar

Ferdi bir iletmenin sahibinin lm halinde miraslar iletmeyi devralp faaliyeti srdrrseler

meydana gelen deer art kazancvergiye tabi tutulmaz.

Bilno esasna gre deftertutan iletmelerin sermaye irketine devri durumunda yeni ortaklara

paylar karlnda nama yazl hisse senedi verilmesi halinde deer art kazancvergiye tabi

tutulmaz.

Kollektif ve adi komandit irketlerin sermaye irketine dntrlmesi durumunda yeni ortaklara

nama yazl hisse senedi verilmek artyla oluan deer art kazancvergiye tabi tutulmaz.

ARIZ KAZAN; Srekliolarak yaplmayan ticari veya serbest meslek faaliyetinden doan

kazanlardr. Bunlar;

Arzi ticari faaliyetlerden ve bu faaliyetlere araclk etmekten elde edilen kazanlardr. Elde edilen

kazancn 17.900 TL ksm istisnadr.

Mesleki faaliyetin durdurulmas veya terk edilmesi halinde elde edilen kazanlardr. Elde edilenkazancn 17.900 TL ksm istisnadr.


12/17

Gayrimenkullerin tahliyesi, kiraclk haklarnn devri karlnda alnan paralar ve petamallklar.

Elde edilen kazancn 17.900 TL ksm istisnadr.

Gerek usulde vergilendirilen mkelleflerin terk ettikleri ilerden, sonradan elde ettikleri kazanlar.

Bu kazanlara istisna uygulanmaz.

Dar mkelleflerin arzi ulatrma ilerinden elde ettii kazanlar. Bu kazanlara istisna uygulanmaz.

ELDEN IKARMA; Malve haklarn sat, devri ve temliki Trampa, takas Devletletirilmesi

ktisadi kymetleri ticaret irketlerine sermaye olarak koyma elden kartma saylr.

NTE 6

Mkellefkendisine vergi borcu terettp eden(den) gerek ve tzel kiilerdir.

Mkellefler bir takvim yl iinde elde ettikleri gelirlerini kendi beyannameleri ile vergi dairesine

beyan ederler. GVKda aksine (hilafna) hkm bulunmad taktirdeBEYAN ESASINI kabul

etmitir.

Yllk Beyanname:Bir takvim yl iinde elde edilen kazan ve iratlarn topland, bu suretle

hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirildii beyannamedir. Yllk beyanname mkellefin

ikametghndaki vergi dairesine, izleyen ylnMart aynn birinci gnnden25. gnakamna

kadar verilir. Vergiler MART ve TEMMUZ aylarnda iki eit taksitle denir.(Maliye

bakanlndan izin alnd taktirde i yerinin bulunduu vergi dairesine de verilebilir.) Gerek

usulde ticari, zirai, serbest meslek kazanc olanlar gelir elde etselerde etmeseler de yllk

beyanname vermek zorundadrlar.

Muhtasar Beyanname:verenler veya vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar tarafndan kesilen

vergilerin, matrahlar ile birlikte toplu olarak bildirildii beyannamedir. yerinin bulunduu vergi

dairesine ertesi ayn23. gn akamna kadar beyannameverilir. Vergiler 26.

gnakamna kadar da denir. Genel bteye ait idareler muhtasar beyanname vermezler. 10

iiden az personelaltrlyor ise3eraylk dnemler halinde Ocak, Nisan, Temmuz, Ekim

aylarnn23. gn akamna kadar verilebilir.

Mnferit Beyanname:Dar mkelleflerin yllk beyanname ile bildirmek zorunda olmadklar

kazan ve iratlardan vergi kesintisi yoluyla alnmam kazanlarn (genelde dier kazan ve iratlar)

bildirilmesine mahsus beyannamedir. Mnferit beyanname gelirin iktisap tarihinden itibaren 15 gn

ierisinde ilgili vergi dairesine verilir. Ve bu sre ierisinde denir.


13/17

lm halinde: 4 ay ierisinde Memleketi terk halinde: Terk etmeden nce 15 gn ierisinde

beyanname verilir.

Gelir sadece basit usulde ticari kazan iseizleyen ylnubat aynn birinci gnnden 25.

gn akamna kadar beyanname verilir. ubat ve Haziran aylarnda iki taksitte denir.

Gelirden yaplacak indirimler:

Zararlarn mahsubu;Ayn yl meydana gelen zararlarn karla mahsubu ve gemi yl zararlarnn

dnem iinde mahsubu yapldktan sonra arta kalan zararlar izleyen yln bandan itibaren5

yl ierisinde kardan mahsup edilir.

Sigorta primi; Mkellefin kendisi, ei ve ocuklar iin dedikleri hayat, hastalk, analk, doum vb.

ahs sigorta primleri kazantan indirilir. Sigorta irketinin merkezinin Trkiye de olmas veprimlerin elde edildii ylda denmi olmas art aranr.

Ba ve Yardmlar;Yaplan ba ve yardmlarn indirilebilmesi iin beyan edilen kazancn

%5ini,kalknmadancelikli blgelerde ise%10u gememesi gerekir. lkretim

kanununa gre; kamu okullarna, doal afetlerden zarar grm blgelere, niversitelere, 100

yataktan az olmayan renci yurtlarna, kamu idarelerine ba yaplmas halindeban tamam

kazantan indirilir.

Asgari Geim ndirimi; cret gelirinin beyan edilmesi durumunda asgari geim indirimini gelirden

debileceklerdir.

Sakatlk ndirimi;Sakatlk indiriminden cretli, serbest meslek erbab, basit usule tabi ticari

kazanc olanlar yararlanr.%80 1. dereceden sakat: 670 TL - %60 2.dereceden sakat: 330

TL - %40 3. dereceden sakat: 160 TL.

Kaynakta Kesinti STOPAJ Faydalar;

Mkellef vergi ykn daha az hisseder.- dare ile kar karya gelen mkellef says azalr. dare

zamandan tasarruf eder ve daha az harcama yapar. Vergilerin deme sresi ksalr.- Vergi

gvenlii salanm olur.

Kaynakta kesinti yapmak zorunda olanlar; kamu idareleri iktisadi kamu messeseleri

kollektif ve adi komandit irketler(ticaret irketleri) dernek ve vakflar ve bunlarn iktisadi

iletmeleri yatrm fonu ynetenler i ortaklklar.


14/17

NTE 7

Tarh; Vergi alacann matrah ve oranlar zerinden hesaplanarak vergi dairesi tarafndan tespit

edildii idari bir muameledir. Vergilerin tarh edilebilmesi iin matrahlarn bilinmesi gerekir.

Vergi Matrah;Elde edilen gayrisafi kazantan indirim ve istisnalar dldkten sonra kalan

ksmdr.

TARH ETLER;

1-) Beyan esasna gre tarhiyat;Vergilerin mkellef veya vergi sorumlusunun beyan zerine

hesaplanmasdr.

2-) Basit usulde tarhiyat; Basit usule tabi olanlar bir dnem iinde elde ettikleri haslattan

giderleri ve satlan mallarn al bedeli dtkten sonra kalan ksm zerinden vergilerin

hesaplanmasdr. Basit usule tabi olanlar defter tutmazlar. Aldklar ve verdikleri belgeleri saklamak

zorundadrlar. Sahte ve yanltc belge kullananlar bu hususun kendilerine tebli tarihini izleyen ayn

bandan itibaren gerek usulde vergilendirilirler.

3-) kmalen tarhiyat;Tamamlayc veya nceden hesaplanm bir vergiye ek olarak alnan bir

vergidir.

4-) Resen tarhiyat;Vergi matrahnn tespitine imkan olmayan hallerde taktir komisyonlarnca,

vergi incelemesine yetkili olanlarca, dzenlenen raporlara gre vergilerin hesaplanmasdr.

Resen tarh nedenleri:

a-)Kanuni sre ierisinde beyanname verilmemi ise

b-) Beyanname verilmi ancak vergi matrah belirtilmemise

c-) Tutulmas zorunlu defterlerin tutulmamas, ibraz edilmemesi, onaylattrlmamas

d-) Defter ve belgelerin usulsz, kark ve noksan tutulmas

e-) Tutulmas zorunlu defter ve beyannamelerin gerek durumu yanstmadna dair delil

bulunmusa

f-) Y.M.Mavir raporunun zamannda ibraz edilmemesi halinde vergiler resen tarh edilir.

Verginin darece Tarh;mkelleflerin belirli zamanlarda vergi dairelerine mracaat etmemeleri

veya kanunda kendine yklenen devleri yerine getirmemeleri halinde tarh edilmeyen vergiler

idarece tarh olunur.

Tarh Yeri; Gelir vergisi mkellefin ikametgahnn bulunduu yerdeki vergi dairesine tarh edilir.Ancak maliye bakanlnn uygun grmesi halinde i yerinin bulunduu vergi dairesince tarh olunur.


15/17

Sabit olmayan gezici olarak faaliyet gsteren ticaret ve serbest meslek kazanlarnda

ikametgahndaki V.D tarh edilememisefaaliyetin icra edildiivergi dairesince tarh olunur.

Gelir vergisinin muhatab:Gerek kiilerdir.

Kklerin, kstllarn vergi muhatab; Kanuni temsilcileri

Kaynakta kesinti yaplan vergilerde muhatab;Vergi sorumlular

Dar mkelleflerin vergi muhatab ise;Daimi temsilcileridir.

Beyanname posta ile gnderilmi ise, alnd tarihten itibaren7 gniinde vergiler tarh edilmi

saylr.

Gelir vergisi tarifesi artan oranl bir tarifeye sahip olup, gelir arttka vergi oran da artar. Gelir

vergisi tarifesi her yl Bakanlar Kurulu tarafndan deitirilir. G.V tarifesindelk dilim %15, Son

dilim % 35 oran uygulanarak denecek vergi hesaplanr. denecek gelir vergisinden aadaki

mahsuplar yaplr.

Kaynakta kesilen vergiler (stopaj yoluyla ) denecek vergiden fazla ise 1 yl ierisinde iade edilir.

Dier cretlerin vergisinin mahsubu

Yabanc lkelerde denen vergiler Trk elilik ve konsolosluklarna bildirilerek denecek vergiden

indirilir.

denen geici vergilerin mahsubu; Ticari ve serbest meslek kazanc elde edenlerin er aylk

kazanlar zeriden hesaplanr. Hesaplanan bu vergileri denecek gelir vergisinden mahsup

edilir.2008 yl iin geici vergi oran %15tir. Geici vergi dnemi izleyen ikinci ayn 14. akamna

kadar beyan edilir ve o ayn 17. gnne kadar denir.

Verginin tahakkuku; Verginin denmesi gereken safhaya gelmesidir.

Vadesinde denmeyen vergiler iin her ay % 2,5 gecikme zamm alnr.

Gelir vergisi beyan esasna dayanr. Vergi kaakln nlemek ve vergileri gven altna

alabilmek iin baz nlemler getirilmitir. Bunlar;

a-) Vergilerin ncelenmesi;Vergi alacann gven altna alnabilmesi iin en etkin nlem

denetim elemanlarnca yaplan vergi incelemeleridir.

b-) Vergilerin Oto Kontrol; Bir mkellefin geliri bir dierinin gideri olmas nedeni ile karlkl

kar sz konusu olduundan oto kontrol salanmaktadr. cretlilerde vergi iadesi veKDV vergi

oto kontrol mekanizmasdr.

c-) Vergilerin Aklanmas ve lan;Vergi gvenliini salamak amacyla kurumlar vergisi ve

gelir vergisi mkellefleri beyannamelerinde gsterdikleri matrahlar vergi dairelerinin mnasip

yerlerine cetvel eklinde aslr. G.V mkellefleri basit usul de dahil olmak zere her ylMaysay

sonuna kadar vergi tarhna esas olan kazanlarn ve bu kazanlara isabet eden vergilerini gsteren

Vergi Levhalarn grlecek yere asmak zorundadrlar.

Talih Oyunlar Salonlarndan Elde Edilen Kazanlarda Asgari Vergi;Turizmi tevik kanununa

gre talih oyunlar salonlar iletenler masa ve makine bana aylk asgari vergi alnr.Aylk


16/17

dnemler itibariyle hesaplanan asgari vergi,ertesi ayn 20si akamna kadar beyan edilir

ve bu sre ierisinde denir

NTE 8

Kurumlar vergisi gelir vergisini oluturan 7 kazan ve irat trnden oluur fakat elde edilen gelir

nerden olduuna baklmakszn kurum kazanc olarak kabul edilir ve ticari kazancn

vergilendirilmesine ilikin hkmlere gre vergilendirilir.

Kurumlar vergisine tabi olan kurumlar 5 balk altnda toplanmtr. Bunlar;Sermaye irketleri,

Kooperatifler, ktisadi Kamu Messeseleri, Dernek ve Vakflara ait ktisadi letmeler ve

Ortaklklardr.

Dikkat edilirse tm kurumlar veya tzel kiilie haiz tm kurumlar, kurumlar vergisi mkellefi

deildir. rnein Kollektif irketler ve Adi Komandit irketler tzel kiilie sahip olmalarna ramen

kurumlar vergisi mkellefi deildirler.

SERMAYE RKETLER

Anonim irketler;Bir unvana sahip, esas sermayesi belli paylara blnm olan ve ortaklarn

borlardan dolay yanlzmevcut mal varlklar ile sorumlu olduu irketlerdir.Ortak says en az 5

sermayesi en az 50.000 TL. Olmaldr.Anonim irket ortaklar hazrladklar esas szlemeyi

notere tasdik ettirdikten sonra esas szleme Ticaret Siciline kaydolunur veTCARET SCL

GAZETESNDE LAN EDLD TARHTEN TBAREN RKET TZEL KLK KAZANMI

OLUR.

Sermayesi Paylara Blnm Komandit irketler(Eshaml Komandit irketler); Sermayesi

paylara blnen ve ortaklardan bir veya bir kann irket alacaklarna kar komandite geri

kalannn da komanditer ortak sorumluluunda olduu irketlerdir. Komandite ortaklar alacakllarna

kar btn mal varl ile sorumlu olurken, Komanditer ortaklar yalnzca koymu olduklar sermaye

nispetinde sorumludurlar.

Ortak says en az 5 ve bu ortaklardan da en az 1 kiinin KOMANDTE ortak olmalar

zorunludur. En az sermayesi de 50.000 TL. dir.

Hisse Senedi karabilirler..nce komanditer ortaklara den kar pay hesaplanr. Bu pay kurumlar vergisine tabidir.

Komanditeortaklara den pay TCAR KAZAN olarak gelir vergisine tabidir.

Limited irketler; ki veya daha fazla gerek veya tzel kii tarafndan bir ticaret unvan altnda

kurulan, ortaklarn sorumluluklar koyduklar sermaye ile snrl olan ve esas sermayesi belli olan

irketlerdir. Bankaclk ve sigortaclk yapamazlar, Hisse senedi kartamazlar. En az 2 en fazla 50

ortakla kurulur ve en az sermaye 5.000 TLdir.


17/17

Menkul Kymet Yatrm Fonlar;Bu fonlar Bankalar tarafndan kurulurlar ve ayr bir tzel kiilie

sahip deildirler. Ancak bankalarn mal varl ile fonun mal varl birbirinden ayrdr. Portfyn en

az %25iTrkiye de kurulmu ortaklarn hisse senetlerinden oluan ve buoran %25in altna

dmeyenfonlara A Tipi Yatrm Fonu, bu fonlarn zelliklerini tamayan fonlara daB Tipi

Yatrm Fonudenilmektedir.

KOOPERATFLER;Ortaklarn belirli ekonomik menfaatlerini ve zellikle meslek ve geimlerine ait

ihtiyalarn karlkl yardm, dayanma suretiyle salanp korumak amacyla gerek ve kam tze l

kiilikleri, il zel idareleri, belediyeler, kyler, cemiyetler ve dernekler tarafndan kurulan deiir

ortakl ve deiir sermayeli kurulan kurululardr.Kar amacyla kurulamazlar.Bu nedenle ticaret

irketleri kooperatiflere ye olamazlar.Okul kooperatifleri kurumlar vergisine tabi deildir.

KTSAD KAMU MESSESELER;Devlete, l zel darelere, Belediyelere, Kamu darelerine ait

ve devaml faaliyette bulunan sermaye irketleri ve kooperatiflerin dnda sna ve zirai iletmeler

kamu messesesi olarak tanmlanm olup Kurumlar Vergisi mkellefidirler.

DERNEK ve VAKIFLARA AT KTSAD LETMELER;Dernek ve Vakflar kurumlar vergisinden

muaf olup bunlarn iktisadi iletmeleri (lokal, lokanta okul vb.) Kurumlar Vergisine tabidir.

ORTAKLIKLARI; Sermaye irketleri, kooperatifler, iktisadi kamu messeseleri, dernek ve

vakflara ait iletmeler kendi aralarnda veya ahs ortaklar gerek kiilerle, belli bir iin birlikte

yaplmasn mtereken taahht etmek ve kazanc paylamak amacyla kurulan ortaklklardr.

Genellikle byk bayndrlk ileri ve birden fazla yl sren inaat ve onarm ileri yapmak iin

kurulurlar. ortaklnn kurulabilmesi iin muhakkak taraflardan birininKurumlar

Vergisi mkellefi olmas arttr.

YABANCI KURUM ve KURULULAR; Kurumlar Vergisinde yerli ve yabanc kurumlar arasnda

eitlik salanmas bakmndan Trkiye de gelir elde ettiklerinde vergi kapsamna alnmlardr.

Kooperatiflere uygulanan Risturn: geri verme istisnas bu formlle istisna edilecek tutar

bulunur safi kazantan dlr.

Risturn=Ortaklara yaplan gda, yiyecek almlar

* KARKooperatifin Toplam lem Hacmi

Documents

Turk Vergi Sistemi