Turkiye de Faaliyet Gosteren Dini Bir Teror Orgutu Olarak Hizbullah Hizbullah as a Religously Motivated Terrorist Organization in Turkey

8/7/2019 Turkiye de Faaliyet Gosteren Dini Bir Teror Orgutu Olarak Hizbullah Hizbullah as a Religously Motivated Terrorist Org

1/206

1

T.C.

GEBZE YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS

SOSYAL BLMLER ENSTTS

TRKYEDE FAALYET GSTERENDN BR TERR RGT OLARAK

HZBULLAH

mer Alper YURTSEVEN

YKSEK LSANS TEZ

STRATEJ BLM ANABLM DALI

GEBZE

2006


2/206

2

T.C.

GEBZE YKSEK TEKNOLOJ ENSTTS

SOSYAL BLMLER ENSTTS

TRKYEDE FAALYET GSTEREN

DN BR TERR RGT OLARAKHZBULLAH

mer Alper YURTSEVENYKSEK LSANS TEZ

STRATEJ BLM ANABLM DALI

TEZ DANIMANI

Prof. Dr. Abdulkadir AKN

GEBZE

2006


3/206

iv

ZET

TEZ BALII: Trkiyede Faaliyet Gsteren Dini Bir Terr rgt Olarak

Hizbullah.YAZAR ADI: mer Alper YURTSEVEN

Din duygusu kendi bana iddet ve terr iermese de bazlarnca sosyal

yapya saldrganlk olarak yorumlanabilmektedir. Aslnda slam politik olmayan,

manevi ve ahlaki geliimle alakal bir din olmasna ramen, politik ve siyasi bir ara

olarak kullanlmaktadr. Hatta politikslam, slamn tarihsel olarak oturduu alann

gayri meru yorumlanmasdr. zellikle son yllarda daha nce grlmemi bir

ekilde slamn dini ve ahlaki deerleri politik slamn glgesinde braklarak

olumsuz politik oyunlarn, kavga ve atmalarn dayana durumuna getirilmitir.

unu da vurgulamak gerekir ki, her ne kadar Politikslam iddet ierse de bu yarg

tm politikslam sylemcileri iin geerli deildir.

Trkiyenin konumu itibariyle Asya ile Avrupa arasnda bir kpr olmas,

onun yzyllar boyunca ok eitli tarihi, etnik ve kltrel oluumlardan

etkilenmesine ve maruz kalmasna sebep olmutur. Bu farkllklar gnmz

Trkiyesinin bir mhr olsa da sratle modernleen bu lke, slam ile demokrasinin

nasl btnletirileceinin bir rnei olma yolundadr. Trkiye slamc sesleri

kabullenerek ve katlmlarnn snrlarn genileterek sivil demokrasisini koruyup

glendirmektedir.

Bununla birlikte Trkiyede fundamentalist terrizm ve Hizbullah gibi radikal

terr rgtleri varlklarn devam ettirmektedirler. Ancak genelde bu gruplar

ideolojilerinde ve eylemlerinde halkn ounluunun tepkisine maruzdurlar. lkeyi

megul eden byk problemlerin ana sebepleri radikalizm, ayrmclk ve terrizm

olagelmitir.

Gneydou Anadolu orijinli olan Trk Hizbullah genel olarak Diyarbakr,

Van, Batman ve Mardinde stlenmitir. lk zamanlarda Hizbullah terr rgt


4/206

v

yeleri kendi fikirlerini yaydklar kitapevleri evresinde toplanmlardr. Zamanla

fikri olarak genilemeye ve alma almlardr.

Hizbullah olgusu ilk olarak Vahdet Kitapevi etrafnda olumusa da daha

sonralar limciler ve Menzilciler olarak fikri ve operasyonel dalmalar ve

ayrlmalar olmutur. limciler Hseyin Veliolu liderliinde lim Kitapevini,

Menzilciler de Fidan Gngr liderliinde Menzil kitapevini kurmular ve

yaplanmalarn bu ynde srdrmlerdir.

Bu iki grup lider kavgasnn yan sra terrist taktik ve stratejilerinde de bir

birlerine ters dmlerdir. lim grubu silahl mcadeleye balanlmas gerektii

grnde olmalarna ramen, Menzil grubu henz silahl mcadelenin erken olduu

grndedirler. limciler ilk olarak PKK- KONGRA GEL militanlar ile silahl

mcadeleye balamlar, daha sonra da menzilciler bata olmak zere dier slami

oluum ve gruplarla mcadele etmilerdir. Bu silahl mcadelelerde her iki taraftan

da pek ok insan lmtr. Sz konusu mcadele Hizbullahn da (Anadolu ve

stanbula) alma aamasnda 2001 ylndaki Beykoz operasyonu ile sona

erdirilmitir.

Trkiye Cumhuriyeti bulunduu jeopolitik ve jeostratejik konumunun

stnl ve tarihsel ve kltrel birikimi nedeniyle yllardr tm d ve i odakler

glerin hedefinde olagelmitir. Onlarca yldr tm savamlarnda srekli olarak

baarl olan Trkiye Hizbullah Terr rgt ile olan mcadelesinde de tm i ve d

olumsuzluklara ramen bu baarsn srdrmtr.


5/206


6/206

vii

Based in southeastern Anatolia, Turkish Hizballah originally operated mainly

in the cities of Diyarbakir, Van, Batman and Mardin. Members of the terrorist group

habitually gathered in and around bookstores, where they discussed their ideologies

and spread their propaganda. According to official reports, the founding members of

Turkish Hizballah initially gathered at one bookstore, Vahdet, but they were never

able to form a homogenous group.

Due to ideological divergences and leadership disputes, Turkish Hizballah

separated into two major groups: Ilimciler (Scientists) and Menzilciler (Rangers).

The Ilimciler, led by Huseyin Velioglu, met at the Ilim Bookstore, whereas the

Menzilciler, led by Fidan Gungor, congregated at the Menzil bookstore. Beside

leadership struggle, the two factions were opposed in the tactics they used to

accomplish the goal of the terrorist organization. While the Ilimciler defended armed

struggle and comprised Hizballah's most brutal factions, the Menzilciler believed it

was too early for such radical action and opposed, for instance, attacks on suspected

PKK-KONGRA GEL members. An intra-group struggle stemmed from the battle for

leadership and caused the death of over a hundred people on both sides. In 1994, the

assassination of Menzilciler leader Fidan Gungor by Ilimciler members almost

obliterated the dispute between Ilimciler and Menzilciler, but the truce was short-

lived and the factions remain opposed to this day.

In the late 1990s, Hizballah attempted to widen its area of operation to cities

in the western part of Turkey, especially Istanbul. The ongoing conflict between

Hizballah and PKK-KONGRA GEL in southeastern Turkey was the major impetus

for the shift. Still, western cities like Istanbul did not prove to be as favorable an

environment as southeastern cities had been (e.g., Diyarbakir, Van, or Mardin) for

the development of Hizballah. The efforts of the group were seriously curbed as

major operations were carried out against Hizballah cells in and around Istanbul in

early 2000, one of which led to the killing of Huseyin Velioglu, the Ilimciler group

leader, and the arrest of his two top lieutenants, Edip Gumus and Cemal Tutar.


7/206

viii

TEEKKR

Trkiye Cumhuriyeti Devletinin yllardr en byk handikaplarndan biri

olan, Trkiyeyi hem i ilerinde hem de d ilerinde megul eden olumsuzluklarn

banda gelen terr ve terrizmi incelediim, halkmzn masum dini inanlarn

kendi politik ve ayrlk karlar uruna istismar eden rgt ve gruplardan biri olan

Hizbullah Terr rgtnn yaps, oluum ve geliimi hakknda yaptm bu

mtevaz aratrmamda benden her ynyle maddi ve manevi desteklerini eksik

etmeyen, bana bu yolda nder olan tez danmanm sayn Prof. Dr. Abdulkadir

AKNe, kt imknlar ile kendi kategorisinde pek ok geliime ve deiime imza

atan bu kutsal eitim kurumunun ba aktr Rektrmz sayn Prof. Dr. Alinur

BYKAKSOYa, Rektr Yardmcs sayn Prof. Dr. Vasfi Eldeme, Rektr

Yardmcs sayn Prof. Dr. Orhan AH Ne, Rektr Danman sayn Prof. Dr.

Ltfihak ALPKANa, Blm Bakan Yardmcs sayn Do. Dr. Halit KESKNe,

almalarm boyunca srekli beni cesaretlendiren Bakrky le Emniyet

Mdrmz Sayn Mustafa KSEye teekkr ederkranlarm sunarm.

mer Alper YURTSEVEN

Haziran 2006


8/206

ix

NDEKLER DZN

Sayfa

ZET iv

SUMMARY vi

TEEKKR viii

NDEKLER DZN ix

GR 1

1. TERR ve TERRZM 6

1.1. Terrn Genel Tanm 6

1.2. Terr ve Terrizm 7

1.3. Devrimci Terrizm 10

1.4. Alt Devrimci Terrizm 10

1.5. Baskc Terrizm 10

1.5.1. Ayrlk/Blc Terr 11

1.5.2. Dini Motiveli Terr 12

1.5.3. Ykc (sol) Terr 12

1.6. Devlet Terr 131.7. Uluslar Aras Terrizm 13

1.8. Nkleer Terrizm 15

1.9. Terrn zellikleri 16

2. DN ve DN MOTVEL TERR 17

2.1. Dinin Tanm 17

2.2. Din ve Toplum Hayatndaki nemi 18

2.3. Din stismar

202.4. Laiklik 22

2.5. rtica ve rticai Faaliyet 26

2.6. slam Dininde Cihat Nedir? 27

2.6.1. Kreselleme Karsnda Cihat 31

2.7. Dier Dinlerde Cihat Nedir 32

2.8. Dini Motiveli Terrizm 34

2.8.1. Dini Motiveli Terrizmin zellikleri 35

2.9. Yasal Durum 37


9/206

x

2.9.1. Anayasa 37

2.9.1.1. 1982 Anayasasnn Genel Esaslar 37

2.9.1.2. 1982 Anayasasnda Temel Haklar ve devler 40

2.9.1.3. 1982 Anayasasnda Kii Haklar ve devleri 41

2.9.2. Terrle Mcadele Kanunu 44

2.10. slam Odakliddetin Tarihsel Yn ve Kayna 45

2.11. Radikal Birnanla Din 49

2.12. Geleneksel Dini nan 54

2.13. Radikal Dini Gruplar 57

2.14. Tarikat ve Dini Cemaatler 57

2.15. Trkiyede Terr 58

2.16. Trkiyede Dinin Terr Amacyla Kullanlmas 61

3. LKEMZDE FAALYET GSTEREN DN MOTVEL BR

TERR RGT OLARAK HZBULLAH 63

3.1. Kuruluu ve Ortaya k 63

3.2. Fikri Temelleri 65

3.2.1. Mansur Gzelsoyun Vasiyetnamesi 67

3.3. Hizbullahn lkemizdeki Oluum ve Geliimi 69

3.4. Oluumu ve Geliimi Etkileyen Faktrler 70

3.4.1. ran slam Devrimi 70

3.4.2. Blgenin Dini Yaps 70

3.4.3. Blgenin Eitim Dzeyi 71

3.4.4. Blgenin Ekonomik Yaps 71

3.4.5. Blgenin Demografik Yaps 71

3.4.6. Sosyo-Kltrel Yap 72

3.5. Hizbullah-PKK atmas 743.6. Hizbullah-lim ve Hizbullah-Menzil Arasndaki Gr Ayrlklar ve

atmalar 77

3.6.1. Menzil Grubunun Grleri 78

3.6.2. lim Grubunun Grleri 79

3.7. Hizbullah Terr rgtnn Amac 83

3.8. Hizbullahn Stratejisi 86

3.8.1. Tebli (propaganda) 86


10/206

xi

3.8.2. Kitlesel Yaplanma - Cemaat (Tekilatlanma) 87

3.8.3. Cami Yaplanmas 88

3. 9. Genileme 90

3.10. Silah Mhimmat 91

3.11. rgtn Yaplanmas 92

3.12. Hizbullahn Hicreti ve stanbul Yaplanmas 96

3.13. G Balyor 100

3.14. Hicrette Dikkat Edilecek Unsurlar 102

3.15. Snak 102

3.16. rgtlenme Modeli 104

3.17. Lider 109

3.18. st Dzey Sorumlular 110

3.19. Blge Sorumlular 111

3.20. Silahl Kanad (Askeri Kanat) 112

3.21. Eylem Trleri 113

3.21.1. Tehdit 113

3.21.2. Darp 113

3.21.3. Yaralama 114

3.21.4. Kundaklama 114

3.21.5. Zincir ve Kezzap Kullanma 115

3.21.6. ldrme 115

3.21.6.1. Atesiz silahlarla ldrme 115

3.21.6.2. Ateli silahla ldrme 116

3.21.7. Adam karma ve sorgulama 121

3.21.7.1. Faili mehul Cinayetler 125

3.22. Eylem Hedefleri 126

3.23. Siyasi Kanat 129

3.23.1. Cami almalar 129

3.23.2. Okul Faaliyetleri 131

3.23.3. Esnaf Faaliyetleri 132

3.23.4. Dini Eitim Faaliyetleri 132

3.24. Eleman Temini 138

3.24.1. Kitapevleri 138


11/206

xii

3.24.2. Camiler 138

3.24.3. Okullar 138

3.24.4. Arkada ve Aile evresi 139

3.25. rgt Mensuplarnn Genel zellikleri 140

3.26. rgtn Gelir Kaynaklar 141

3.26.1. Zektlar (Hara) 142

3.26.2. Ba (nfak) 143

3.26.3. Kurban Derileri 143

3.26.4. Kaset Satlar 144

3.26.5. Ganimet Mal 144

3.26.6. Karlan ahslardan Elde Edilen Gelirler 144

3.26.7. eitli Adlar Altnda Camilerden Toplanan Paralar 145

3.26.8. Fitre, Sadaka ve Hibeler 145

3.26.9. Market, Dolmu, Taksi ve Dier Ticari letme Gelirleri 145

3.27. Ariv almalar 146

3.28. stihbarat almalar 150

3.29. Cezaevi Faaliyetleri 152

3.30.Yurtd Balants 154

3.31. Hizbullah Devrim Muhafzlar m Eitiyordu 162

3.32. Hizbullahn Dn, Bugn, Yarn 162

3.32.1. Askeri Kanat kmedi 164

3.32.2. Krsalda slendi 164

3.32.3. stihbarat Gl 165

3.32.4. Militan Says 165

3.32.5. Hizbullah-PKKbirlii 166

4. SONU 171

KAYNAKLAR 180


12/206

1

GR

Trkiye Cumhuriyeti yllardr terrizmle savaan ender lkelerden biridir.

Trkiyede yeniden canlanan radikalizm ve terrizme yukardan bakldnda, Trk

Hizbullahnn dier pek ok terr rgtnde olduu gibi eylem ve terrizm

mantalitesi olarak dier terr rgtleri ile zellikle de KONGRA-GEL (PKK),

Lbnan Hizbullah ve ASALA ile rtt anlalacaktr.

Terrizm gerei tm dnyann yzyllardr zmn arad en byk

problemi olagelmitir. Amerikan vatandalar 1993 ylnda Kr mam lakabyla

tannan mer Abdl Rahman1

(Kr imam lakapl Arap asll mer Abdl Rahman;New York'taki Dnya Ticaret Merkezi'ne dzenlenen bombal saldrnn sorumlusu

olarak mr boyu hapis cezasna arptrlmtr. ABDnin Colorado eyaleti Denver

Citynin 160 km. gneyinde 1994'te alan, ou El Kaide yesi 399 mahkmun

bulunduu ve yetkililer tarafndan, "firar etmek imknsz" diye nitelenen Supermax

Cezaevinde tutuklu olarak bulunmaktadr.) tarafndan Dnya Ticaret Merkezinin

bombalanmasnn ve 1995 ylnda Oklahoma Citynin bombalanmasnn ardndan

kendi topraklar

ndaki ilk byk terr sald

r

s

na 2001 Eyll ay

nda tan

k olmular veyllardr var olan dnyann deiik yerlerindeki terr rgtlerinden ve eylemlerinden

ac duymaya balamlardr. Yukarda da belirtildii gibi Trk Devleti onlarca yldr

terrizmin her tryle savaan bir devlettir. Ancak biz bu almada zel olarak Trk

Hizbullah ile olan sava ele alacaz.

Trkiye son otuz yldr milletler aras hak ettii destei ve takdiri almadan

kendi topraklarnda bulunan terrizm ile savamaktadr. Trkiyede aktif olan terrist

gruplar sadece Hizbullah ve PKK ile snrl olmayp ayn zamanda DHKP/C gibi ran

ve Suriye tarafndan desteklenen birok terrist grup vardr. Trk Hizbullahn

anlamak iin sadece laik bir lkede politik ve radikal slamn nasl yeniden

canlandn kavramak yeterli olmaz. Ayn zamanda Trk Hizbullahnn, ada

Lbnan Hizbullahndan ve PKKdan tamamen farkl olduunu da gz nnde

bulundurmak gerekir.2

1 22 Austos 1999 ve 19 Mays 2006 tarihli Hrriyet Gazeteleri.2 YILDIRIM, Necati, Gneydou Sorununun Trk D Politikasna Etkileri, Ankara; A.. Yaynlanmam YksekLisansTezi, 2003


13/206

2

Din duygusu kendi bana iddet ve terr iermese de bazlarnca sosyal

yapya kar saldrganlk olarak yorumlanabilmektedir. Aslnda slam politik

olmayan, manevi ve ahlaki geliimle alakal, inananlara hem dnya hem de ahiret

mutluluu vadeden bir din olmasna ramen, zaman zaman politik ve siyasi bir ara

olarak kullanlmaktadr. Hatta politikslam; slamn tarihsel olarak oturduu alann

gayri meru yorumlanmasdr, denilebilir. zellikle son yllarda daha nce

grlmemi birekilde slamn dini ve ahlaki deerleri politikslamn glgesinde

braklarak olumsuz politik oyunlarn, kavga ve atmalarn dayana durumuna

getirilmitir. unu da vurgulamak gerekir ki, her ne kadar Politik slam iddet ierse

de bu yarg tm politikslam sylemcileri iin geerli deildir. 3

slamn Trkiyedeki rol, tarihi gibi kark bir durum arz etmektedir. Tarih

boyunca Trklerin slam dinini dier dinlere hogrl ve saygl davranmay

emrediyor olarak alglamalar sayesinde, Osmanl mparatorluunun topraklarn

ktada geniletirken hibir yerde byk ve geni apl bir i sava, atma veya

ayaklanma olmamtr. Osmanl Devletinin engin hogrs sayesinde bu gn kan

glne dnen Ortadouda, zellikle Kudste 400 sene her dinin mensuplar

huzur iinde yaamlardr. Dahas, arlkl olarak sofistik dncelerden etkilenmi

ilk Trk Mslmanlar dierlerinin aksine kendilerini politikslam anlayndan kesin

hatlarla ayr tutmulardr. Bu anlayn sonucu olarak slam limlerinin nde

gelenleri Mslmanlkla terrizmi badatramay p; terristin Mslman,

Mslmann da terrist olamayacan sylemilerdir.4

Trkiyenin konumu itibariyle Asya ile Avrupa arasnda bir kpr olmas,

onun yzyllar boyunca ok eitli tarihi, etnik ve kltrel oluumlardan

etkilenmesine ve maruz kalmasna sebep olmutur. Bu farkllklar gnmzTrkiyesinin bir mhr olsa da sratle modernleen bu lke, slam ile demokrasinin

nasl btnletirileceinin bir rnei olma yolundadr. Ancak bu durum bata

Ortadouyla birebir ilgilenen ve geleceini Ortadoudaki hkimiyetinde gren

gelimi lkeler ve slam dinini bir terr dini olarak kabullenip kendi ksr karlar

iin kullanan lkeler iin umut krc bir durumdur.5

3 BORJAS, George J.,Ethnic Capital andntergenerational Mobility, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 107, N. 1,

(Feb. 1992), p. 123,1244EHRL, Ycel Atilla., TrkiyeninJeopolitik neminden Kaynaklanan Blc Terr Hareketleri ve Devletin AldTedbirler, stanbul; .. Yaynlanmam Doktora Tezi, 1999.5 YILDIRIM, Necati; a.g.e.


14/206


15/206

4

yapsna sahipti.9 Hlbuki bu sre Osmanl Devletinin duraklama yllarndan

itibaren bozulmaya balad. Zamanla birer ilim irfan yuvas olan o gnk eitim

retim kurumlar tekke ve zaviyeler, slamn Ortodoks yorumlarnn yapld,

ilmin ve bilimin geri plana atld yerler olmaya balamtr. Tekke ve zaviyeler

yava yava gruplamalarn, ayrmclklarn yapla geldii yerler olmutur. Kr

krne, yobazca tarikatlama ve cemaatlemeler meydana gelmi, ayaklanmalar ve

isyanlar vuku bulmutur. Cumhuriyetin ilan ve onu izleyen Atatrk Devrimleri ile

birlikte yeni Trkiye Cumhuriyetinde slamn bu yanl yorumlanarak her trl

geliime kar olan yn aleyhine bir sava ald. Tekke ve zaviyelerin etkisi

azaltlarak tamamen yok edilmeye alld. Muasr medeniyetler seviyesine

ulamada, slamn Ortodoks yorumlar ba engel olarak grld. Buna bal olarak

tm Devlet ynetiminde genel olarak, daha zel olarak da eitim alannda topluca

olduka hzl ve kkl bir ekilde seklarizasyona (laiklemeye) gidildi. Tevhid-i

Tedrisat kanunu ile eitiminde mthi bir ilerleme oldu. Ayrca Laikleme srecinde

kartlan kanunlarla bu kendini bilmez, sahte din ulemalarnn zararl, bana buyruk

hemen her hareketleri ve faaliyetleri kstland. Bunlardan bazlar srgn edildi,

bazlar idam edildi, bazlar da hapishanelere alnd. Eitim ve retim modern

tarzda verilmeye baland.

Halkmzn Osmanl Devletinin gerileme yllarndan itibaren Cumhuriyetin

ilk yllarna kadarki geen srede DN ETM ad altnda dinden

uzaklatrlmalar sonucunda bu ynde bir boluk olmutur. Bu boluk her ne kadar

Cumhuriyet Devrimleri ile birlikte doldurulmaya allmsa da 1940l ve 50li

yllardaki baz baskc uygulamalar bu baary snrlandrmtr. 1980li yllarda

Demokratlamaya nem veren bir devlet anlaynn balamas ile birlikte din eitimi

alannda eitli klar olmutur. Halkn da destei ile bu dnem din eitimi iin birdnm noktas olmutur. 1980li yllardaki bu srele birlikte bilen bilmeyen, dini

bir eitimi olan olmayan, kimi art niyetli kimi iyi niyetli pek ok kimse halkn bu

konudaki eksikliini ama arzu ve isteini de kullanarak eitli yaplanmalara

gitmitir. Bu yaplanmalardan bazlar kanuni olduu gibi bazlar da kanunsuzdur.

11 Eylln mimarlar ilhamlarn slam dininden aldklarn beyan etmiler

bu da slami Terr mefhumunu yeniden ortaya kmasna sebep oldu. Oysa tarihe9 AKIR, Ruen,Ayet ve Slogan, Metis yay., Eyll 2002, 9. Bask, s: 21.


16/206


17/206

6

1. TERR VE TERRZM

1.1 Terrn Genel Tanm

Terr, Latince bir kavram olup, "korku" manasna gelmektedir. Terrizm

ise rgtl, sistemli ve srekli terr kullanmay bir yntem olarak benimseyen

bir anlaytr.

Terr; sistematik iddet kullanma yolu ile hedefine ulama amac gden

organize bir grubun metodunu tasvir etmek iin kullanlan kelime olarak

tanmlanabilir.12 Byk Larousse szlk ve ansiklopedisinde terr; Bir gc, bir

iktidar zorla kabul ettirmek amacyla sistemli bir biimde iddet kullanma, yldrma,

tedhi13 olarak ifade edilirken Siyasi Terimler ve rgtler Szlnde kamu

otoritesini veya toplum yapsn ykmak iin giriilen korku ve ylgnlk saan iddet

hareketleri14 olarak yer almaktadr. Sulhi DNMEZER terr; iddetin sosyal,

ulusal, rksal, dinsel, fesat karc ve benzer dier maksatlarla ve dier sosyal snflar

arasnda atma, savaa tahrik etmek zere planl ve hukuk d olarak kullanlmas15

eklinde tanmlamaktadr. Her ne kadar terr tanmlamaya alsak da terrnaslnda bir sistematii, bir dzeni ve kural olamad iin tanm da kesin olarak

yaplamamaktadr. Ksaca terr iin rgtl ve kuralsz bir iddet hareketidir

denilebilir. 16

CIA Kontrterrist Merkezi eski Bakan Paul PILLAR ise terrn drt ana

anahtar faktr olduunu sylemektedir.

Terr igdsel biriddet eyleminden ziyade nceden planldr. Terr politiktir. (Varolan politik dzeni deitirmeye yneliktir.) Asker ya da savaa hazr birlikleri deil sivilleri hedef alr.

Uluslaralt (subnational) gruplar tarafndan uygulanr.17

12LHAN, Suat, Terr?, Neden Trkiye, ASAM Yaynlar, Ankara 2002, 2. Bask, sy: 513 Byk Lauresse Szlk ve Ansiklopedisi, stanbul, Milliyet Yaynclk, C.22, s.1144.14 Ansiklopedik Siyasi Terimler ve rgtler Szl, Ankara, Gvenlik ve Yarg Muhabirleri Dernei Yaynlar, 1992, s.124.15 DNMEZER, Sulhi.,Her Ynyle Tedhi, Son Havadis, 10.11.1977.16 BUDAK, Nazm; Varlmz Hedef Alan Tehdit, Boazii Yaynlar, stanbul,1994, s:87


18/206

7

1.2 Terr ve Terrizm

Terrizmin birok tanm yaplmtr. Terrn imdiye dek uluslar aras

literatrde tanm yaplarak kabul edilmitir denilemez. Bu nedenle de terrn pekok tanm yaplm olmasna ramen genel kabul grm, herkesin zerinde

anlat bir tanm yaplamamtr. Terr-terrizm kavramlar hem gndelik, hem

siyasal, hem de akademik dilde her zaman, her yerde, herkese ayn anlam ifade

eden deyimler olmaktan kmtr.18 Konu ile ilgili ortaya konulan tanmlar, terr-

terrizmi belli llerde ifade etmekle birlikte, tek bana ele alndklarnda yeterli

grlmemektedirler.19 Bugn, terr-terrizmin, insanln kar karya bulunduu

en nemli ve en tehlikeli sorunlardan biri olduu kabul edilmekte olmas

na ramen, bu kavramlarn zerinde evrensel bir tanmnn yaplamam olmas ciddi bir

eksiklik olarak deerlendirilebilir. Ayrca, terre maruz kalan ya da terrle mcadele

eden gruplarn yahut devletlerin de almalarna meruiyet kazandrmak iin

kendilerine gre terr tanmlar yaptklar da bir gerektir.20 Bu noktada, bazlarnn

terr olarak grdkleri, dierleri tarafndan kahramanlk21 olarak grlebilmekte,

birinin terrist dediine bir dieri zgrlk savas22 diyebilmektedir. Ancak, 11

Eyll 2001 tarihinde ABDye ynelik gerekletirilen saldrlarla birlikte terr, artk

dnyann ortak bir sorunu olarak alglanmaya balanm ve terr konusunda

uluslararas platformda btn lkelerce ortak bir tanm arayna giriilmitir. 23

Bir tanma gre, terrizm, toplumun yapsn ve kamu otoritesini ykmak,rejimin temel niteliini deitirmek iin korkutma, sindirme, yldrma ve

iddet eylemlerinin btndr. Dier bir tanma gre terrizm, belirli bir

ama iin, toplumun btnn veya bir kesimini yldrmak, sindirmek ve

gerektiinde ortadan kaldrmak maksadyla her trl iddet eylemlerini

ihtiva eden sral hareketlerdir.

17 KAPLAN, Eben, terrorism, State Sponsors of the Terrorism, Counsil on Foreing Relations, internet sayfas.18SEN, Galip., Terrizm:zm karlnca Geriye Kalanlar zerine, Der. mit ZDA, O.Metin ZTRK, Terrizmncelemeleri, Ankara, ASAM Yaynlar, 2000, s.52.19 DLMA, Sabri., Terrizm Sorunu ve Trkiye, Ankara, EGM Yaynlar, 1997, s.29.20 INAR, Bekir,Devlet Gvenlii,stihbarat ve Terr, Ankara, Sam Yaynlar, 1997, s.197.21

PALMER, Bruce., Codification of Terrorism as An International Crime , ed; M.Cherif Bassiouni, International Terrorismand Political Crimes, 2005, s.507.22 CLUTTERBUK, Richard., Terrorism in an Unstable World, London, Routledge Press, 1994, s.5.23 GRLER, Ali hasn, Byk Ortadou Projesi ve Bush Doktrini, IQ Yay., stanbul, 2005, s: 268


19/206

8

Baz yazarlar, 3713 sayl Terrle Mcadele Kanununda her ne kadar terr

tanm verilmi olsa da asl vurgulanann terrizm olduunu sylemektedirler. Bu

noktada terr ve terrizm kavramlar arasndaki fark ortaya kmaktadr. Prof. Dr.

Ylmaz ALTU, her iki kavram arasndaki fark u ekilde aklamaktadr. Terr

ok kez gayri iradi olarak meydana gelebilir. Birok sava, terr ve kitle terrnn

veya ihtilal maksadyla ayaklanmann birden patlak verdii ve kontrol edilemez

olduu bilinmektedir. Dier taraftan terrizm siyasi maksatlarla iradi olarak terr

yaratmaktadr, terr sistematik ve hesapl kullanmaktadr. Ne kadar ham olursa

olsun terrizm bir felsefe, teori veya ideolojiye dayanr.24

Terr, byk apl korku veren ve bireylerde ylgnlk yaratan bir eylem

durumunu ifade ederken; terrizm, siyasal amalar iin mevcut durumu yasad

yollardan deitirmek amacyla rgtl, sistemli ve srekli terr eylemlerini

kullanmay bir yntem olarak benimseme durumudur.25 rnein; herhangi bir lin

olaynda ya da trafik kazasnda terr bulunmakla beraber terrizm yoktur.

Terrizmden sz edebilmek iin ayn siyasi amaca ynelmi bir dizi terr olaynn

varl gereklidir. Birbiriyle balantl olmayan terr hareketlerinin de toplumdaki

dehet ve korkuyu arttraca phesizdir, ancak bu, terrizmden sz etmek iin

yeterli deildir.26 Yani, genel olarak terr korku ve dehet durumunu ifade etmek iinkullanlrken, terrizm bu terr durumunun ortaya karlmasnda kullanlan strateji

ve yntemi ifade etmektedir.

Bu erevede terrizm konusunda yaplabilecek baz tanmlarunlar olabilir;

Terrizm, siyasal nitelikli amalara ulamak iin kullanlan ve psikolojik yan

ar basan bir sava biimi, siyasal sreci etkilemeyi amalayan iddet eylemleridir.27

Terrizm, yasad siyasi ve stratejik bir amac gerekletirmek iin, bilinli

ve planl birekilde, masum insanlar ve kurumlar zerinden, asl hedef durumundaki

daha byk ve gl kitlelere ve kurumlara ynelik olarak, dorudan veya dolayl

24 ALTU, Ylmaz, Terrizm Dn, Bugn ve Yarn, Ankara, ileri Bakanl Yaynlar, 1992, s.15.25

ALAR, Ali; Terr ve rgtlenme, Amme daresi Dergisi, Ankara, 1997, s.20.26 BAEREN, Serta., Terrizm: Kavramsal Bir Deerlendirme, Der. mit ZDA, O.Metin ZTRK, Terrizmncelemeleri, Ankara: ASAM Yaynlar, 2000, s.2.27 MAXWELL Taylor., The Terrorist,Brasseys Defence Publishers, London, 1988, s.3.


20/206

9

iddet kullanlmas, iddet kullanma tehdidinde veya sair basklarda

bulunulmasdr.28

Terrizm, saldran ve/veya korkutulan sivil ve masum insanlar/kurumlar

aracl ile, hedeflenen daha byk ve gl kitleyi yldr p korkutarak, yasad,

siyasal ve stratejik amalarn gerekletirmek iin, bir grubun veya bir devletin,

bilinli ve planl bir ekilde, iddet kullanmas ve/veya iddet kullanma tehdidinde

bulunmasdr.29

Yine bu dorultuda Paul WILKINSON terrizmi, siyasal istekleri kabul

ettirmek zere kiileri, gruplar, toplumu ve hkmeti yldrmak iin sistematik

olarak ldrme, tahrip etme ya da ldrme, tahrip etme tehdidinin kullanlmas30

olarak tarif etmektedir.

Terr/terrizm konusunda bu ve buna benzer deiik uzmanlk alanlarnca ve

her uzmanlk alannn bak asna gre farkl yorum ve tanmlar getirilebilmektedir.

Ancak bu eitlilie ramen bu kavramlarla ilgili yaplan tanmlamalar ierisinde

baz ortak noktalar mevcuttur. Bunlar:

iddetin kullanlmas, Siyasi bir motifin bulunmas, Terr ve korkunun takdimi, Halkta gvensizlik ve ngrszlk, Sembolik hedeflerin kullanlmas, nsanlktan uzak ve acmasz metodlarn kullanlmas, Halkta aresizlik duygusunu yaymak, Halkn dikkatini ekmek ve reklam yapmak, bunu iddet stratejisinin bir

paras olarak kullanmak,

Gizli planlama ve eylemlerin uygulanmas, Grup ya da topluca eylemde bulunma, Peinde koulan bir ideolojinin olmas,

28ZTRK, O. Metin., 11 Eylldeki Saldr Sonrasnda Uluslararas Terrizmin ve Terrle Mcadelenin Yeni Yz, Der.

O. Metin ZTRK, Uluslararas Terrizm ve D Politika, Ankara: Biltek Yaynlar, 2002, s.21.29ZTRK, O. Metin,Avrupa ve Ortadou lkelerinin Terr Karsndaki Konumlar, Der. mit ZDA, O.MetinZTRK, Terrizm ncelemeleri, Ankara: ASAM Yaynlar, 2000, sf:138.


21/206

10

Gelimi silahlarn mmkn olduunca kullanlmas31 eklinde

sralanabilir.

lkemize ynelik srdrlen terrizmi eitli gruplar halinde tasnif etmek

mmkndr.

1.3.Devrimci Terrizm

Siyasal rejimi bir devrimle deitirmek iin terr eylemlerini planl ve bir

stratejiye uygun olarak kullanan terr eylemlerine denilmektedir. Devrimci

terrizmde devrim, stratejinin gereidir. Siyasal ve sosyal nitelikte eylem yaplr.

Yani halk zerinde etki b

rakacak ve onlar

n psikolojilerini etkileyecek ekildeeylemler gerekletirilir. Eylemlerden beklenti, halkn isteklerine cevap veremeyen

siyasal sitemin deimesini halkn istemesini salamaktr. rgtl bir yap, devrim

iin eylemleri merulatran bir ideoloji, karizmatik veya karizmalatrlm liderler

ve alternatif siyasal sistem bu tr terrizmin temel karakterlerini oluturmaktadr.32

1.4. Alt Devrimci Terrizm

Siyasal devrim yerine, siyasal sistemin uygulamadan doan yanllarn

gidererek, terr rgtlerinin istekleri dorultusunda deiiklik hedefleyen terrizm

trn ifade etmektedir. Alt-Devrimci terr rgtlerinin amalar arasnda, ekonomik

dalmda adaletin salanmas, kltrel haklarn btn etnik gruplara tannmas, etnik

gruplarn kendi dilleriyle eitim-retim yapabilmesi gibi talepler vardr. Bu

taleplerin lke btnl ve devletin siyasal rejimi ierisinde yerine

getirilebileceine inanan terr rgtleri, sz konusu taleplerin terr eylemi dnda

seslendirilemeyeceinden dolay terre mracaat etmektedirler.33

1.5.Baskc Terrizm

Terr eylemlerinin sistematik bir ekilde davran biimleri ve dnceleri

beenilmeyen kii ya da gruplara kar bask altnda tutmak, gcn azaltmak

30

WILKINSON, Paul., Terrorism and The Liberal State, London, Macmillan Press Ltd., 1977, s.27.31RGN, Faruk.,Kresel Terr, stanbul, Okumu Adam Yaynlar, 2001, s.18.32 Bekir INAR, a.g.e. s.236-237.33 Bekir INAR, a.g.e. s.239.


22/206

11

amacyla kullanlmasna denilmektedir.34 Aslnda, bu yntemi sadece terr rgtleri

iktidar ellerinde bulunduranlara kar kullanmamakta, bazen de iktidar ellerinde

bulunduranlar halka kar kullanmaktadrlar.35

Terr trlerinin ortaya konulmasnda bir dier snflandrma tr ise rgt

ideolojilerine gre yaplan snflandrmadr. zellikle Trkiye'deki terr rgtlerinin

snflandrlmasnda rgt ideolojisi esas alnmakta ve bu dorultuda rgtler

ayrlk-blc, dini motiveli ve ykc (sol) olmak zere ana kategori ierisinde

deerlendirilmektedir.

1.5.1 Ayrlk/Blc Terr

Toplumun bir ksmnn etnik veya dini zelliklerine gre dierlerinden ayr

olduu savyla ortaya kp, lke topraklarndan bir ksm zerinde hak iddia ederek;

bu isteklerini yerine getirmek iin etkin iddet kullanmna bavurulmasna blc

terr denilmektedir.36

Ayrlk-blc terrn iddete bavurmasndaki bir dier ama da,

dikkatleri kendi zerine ekerek merkezi hkmetin tutumunu etkilemek ve merkezi

hkmetin askeri ve dier masraflarn st dzeye ekerek, ekonomik temelli

sorunlar karmak ve bu sorunlardan doacak dier toplumsal hareketlere de zemin

hazrlamaktr.37

Ayrlk-blc terrn iddet eylemlerinin siyasi nitelik tamas sebebiyle,

bu terr tr siyasal terrizm ierisinde de deerlendirilebilir.

lkemizde ayrlk-blc terrn en nemli rneini PKK-KADEK terr

rgt oluturmaktadr.38

34 Bekir INAR, a.g.e. s.240.35 KARADEMR, Kemal;ntihar Saldrlar, TEMH Yaynlar, Ankara, 2000, s:7036 KESKN, Halit., Ercan KARAKO., Trkiyede Blc Terr, Trkiyenin Gvenlii Sempozyumu -Bildiriler, Elaz:

F

rat niversitesi Yay

nlar

, 2002, s.474.37 KAVUN, A.Baki; Uluslararas ve Uluslarst Terrizm, Der: O.Metin ZTRK, Uluslararas Terrizm ve Politika, BiltekYaynlar, Ankara, 2002, s: 1038Bekir INAR, a.g.e. s.216


23/206

12

1.5.2. Dini Motiveli Terr

deolojik temelli bir dier terr tr de dini motiveli terrdr. Dindeki radikal

fikir, sapma ve hareketlerden kaynaklanan ve zellikle Ortadouda ran devrimi ileivme kazanan bu terr tr, lkemizdeki slam anlayla byk lde farkllklar

gstermesine ramen bu fikirlerden etkilenen gruplar olumutur.

Mevcut dzeni ykarak yerine eri esaslara dayal bir devlet kurmay

amalayan ve bu dorultuda iddete bavuran bu rgtlerin lkemizdeki en nemli

rneini, 1990l yllardan itibaren gerekletirdii eylemlerle gndeme gelen

Hizbullah terr rgt oluturmaktadr.39

Ancak burada belirtilmesi gereken bir dier nemli husus ise, zellikle 11

Eyll 2001 tarihinde Amerika Birleik Devletlerinde meydana gelen terr olaylarnn

da etkisiyle dini kaynakl terrn sadece slam dinine mal edilmesi yanlldr. Son

yllarda Japonyada meydana gelen terr olaylar, aslnda din kaynakl terrn sadece

slam dini ile zdeleemeyeceini, btn dinlerde bu tr sapmalarn olabileceinin

bir gstergesidir. Dini motiveli terre konumuz gerei ileriki blmlerde yeniden

dnlerek geni apl

incelenecektir.

lkemizdeki laik demokratik ynetim sistemini tamamen veya ksmen

deitirerek yerine eriat kurallarna dayanan slami bir devlet sistemi kurmak

amacyla rgtlenerek bu dorultuda silahl eylemler tertip eden yaplanmalardr.40

Hizbullah-lim, Hizbullah-Menzil, BDA-C, slami Hareket rgt, CB- AFD,

Vasat, Mslman Genlik, Ceyullah, Tekfir, El-Kyam, Tevhit-Selam/Kuds

Ordusu, Selefiler, Malatyallar(afak-Deiim) 41 gibi terr rgtleri bu tr

rgtlerdendir.

1.5.3. Ykc (Sol) Terr

Bu kapsamda deerlendirilen terr rgtleri, rgtlenmelerinin temelini

genellikle Marksizm-Leninizm-Maoizm ideolojisinden almaktadrlar.42

39ZREN, Sleyman,Hizballah in Trkey, University of North Texas, Dec. 2005, p: 2540

ZREN, Sleyman,Hizballah in Trkey, University of North Texas, Dec. 2005, p: 2941 Emniyet Genel Mdrl TEMH Daire Bakanl Terrle Mcadele ve stihbarat kurs notlar, hizmete zel says42 KUYAKSL Ali, Uluslararas Sistem ve Terr, I.Milletleraras Dou ve Gneydou Anadoluda Huzur Sempozyumu-Bildiriler, Elaz, Frat niversitesi Yaynlar, 2000, s.598.


24/206

13

Sol terr, mevcut otoriteyi ykarak yerine Marksist-Leninist ideolojiye dayal

bir sosyalist dzen ve arkasndan da komnist bir devlet kurmak iin silahl

mcadeleyi esas almaktadr. Marksist-Leninist kkenli tm rgtlerde iddet

kanlmazdr. Amalarna ulama yolunda, krsal kesimden balayan silahl halk

ayaklanmas ile ehirlere doru genileyen ve geni halk desteinin yardmyla halk

iktidarn oluturmak istemektedirler.

Trkiyede MLKP (Marksist-Leninist Komnist Partisi), DHKP/C (Devrimci

Halk Kurtulu Partisi/Cephesi) bu kapsamda deerlendirilen rgtlere rnek olarak

verilebilir.

1.6. Devlet Terr

Devletin, otoriter yapsn devam ettirmek ya da rejimini korumak amacyla

terr bir ara olarak grmesi, yani terr bu alanlarda desteklemesi devlet destekli

terrizmi dourmaktadr.

Buna ek olarak devletin kendi lkesi ierisinde kendi vatandalarna ynelik

eylem yapmasna da rtl devlet terrizmi denilmektedir. rtl devlet

terrizminde terr eylemlerini genelde devlet ajanlar gerekletirmekte ve bu

eylemler faili mehul olarak kalmaktadr.43

Yasal srelerle elde edilmeyen sonular, halk zerinde bask ve sindirme

uygulanarak daha kolay elde edilebilir. Bu nedenle demokratik olmayan lkelerin,

demokratik lkelere gre daha fazla devlet terrne bavurduklar bilinmektedir.

1.7.Uluslararas Terrizm

Terrizm, birden fazla lkenin topraklarn ve insanlarn hedef alyor veya

kapsyorsa, ulusal bir sisteme, lke dndan yneltilen biriddet veya iddet ykl

bir tehdit eylemi ieriyorsa, o zaman uluslararas terrizm sz konusudur.44 Burada

43 Bekir INAR, a.g.e. s.244.44 ZTRK, O. Metin, 11 Eylldeki Saldr Sonrasnda Uluslararas Terrizmin ve Terrle Mcadelenin Yeni Yz, Der.O. Metin ZTRK, Uluslararas Terrizm ve D Politika, Ankara: Biltek Yaynlar, 2002, s.21.


25/206

14

hedef alnan sistem, uluslararas hukukun temsil ettii sistemdir. Bu adan

uluslararas terrizm, sistem dndan sisteme kar mcadele olarak da

tanmlanabilir.45

Ayrca bir devlet, baz stratejik kazanmlar iin terrizmi dorudan bir d

politika arac olarak kullanyorsa, resmi olarak belirlenmi ulusal hedefleri

dorultusunda terrizme her trl destei salyorsa, baka lkeleri hedef alan terr

rgtlerinin lkesinde barnmasna hogr ile yaklayorsa, bu durumda da devlet

destekli uluslararas terrizmden sz edilir.46

Uluslararas terrizm ile ilgili yaplan ilk tanmlar genellikle iki devlet

arasnda yaplmaktayd. Ancak, terrn zarar verdii lkelerin says arttka

lkelerin uzla araylar da artmtr. Buna karn, uluslararas terrizme kar nihai

bir konsenssten sz etmek mmkn deildir. Devletler, bir yandan uluslararas

terrizme kar olduklarn belirtmekte ve eitli platformlarda hukuk d ilan

etmekte, bir yandan da kendi karlar iin uluslararas terre destek vermektedirler.47

Ksacas, uluslararas terrizm iki nemli boyuta sahiptir. Bunlardan ilki,

terr rgtleri eylemlerini kendi amalar ve karlar iin gerekletirmektedirler ki,

bundan her zaman nc kiiler de yararlanacaktr. Dieri ise devletler bu terrizm

trne destek olmaktadrlar ve ulusal karlar iin kullanmaktadrlar.48 Bu da

uluslararas terrn trmanmasna neden olmaktadr.

Buraya kadar anlatlan terr trlerinin yan sra teknolojik gelimelere bal

olarak terr eylemlerinde kullanlan silahlarn ve benzeri maddelerin eitlerine grede farkl snflandrmalar yaplmaktadr.49 Aslnda burada anlatlacak olan terr

trleri yukarda anlatlan snflandrmalarn ierisinde de mtalaa edilebilir olmakla

birlikte, nemli olarak grlen birka tanesine deinmekte fayda vardr.

45 Serta BAEREN, a.g.m., s.4.46 ZTRK, O. Metin, a.g.m. s.22.47 ERM, Selami;Biyolojik Terr vearbon Hastal, Polis Dergisi, Ankara, 2001, say.29, s:7

48 Bekir INAR, a.g.e. s.243.49 O. Metin ZTRK, a.g.m. s.23


26/206

15

1.8. Nkleer Terrizm

Nkleer terrizm; rgt tarafndan, kitlesel katliam ve tahribata yol amak

amacyla nkleer bir aygt kullanlarak gerekletirilen saldr demektir. Nkleerterrizm, ayn zamanda, saldr esnasnda etrafa yaylabilen radyoaktif bir madde

kullanma veya kullanmakla tehdit etme eylemlerini, rnein; nkleer bir tesise

ynelik olarak geni kapsaml ve/veya telafisi imknsz evresel bir zarara yol

aabilecek bir saldry da kapsamaktadr. Bu durumda terr rgtnn byk bir

tahribata yol amak iin nkleer bir bomba gelitirmesine, byle bir bombay temin

etmesine veya kontroln ele geirmesine gerek kalmayacak, dnyadaki nkleer

reaktrlerden herhangi birine ynelik olarak konvansiyonel bir silahla ciddi biimdezarar vererek gerekletirecei bir saldr yeterli olacaktr. 50

Nkleer silahlar, byk kay plara neden olabileceinden ve dnya

medyasnn ilgisini ekme imknna sahip olduundan terr rgtlerince ok byk

bir neme sahiptir. 51

nsan, toplum denilen sosyal bir evre ierisinde doar, yaar ve lr. Tek tek

insanlar geicidir; fakat toplumlar sreklidir. Doada tek bana yaad

dnlebilen veya bilinen hibir insan yoktur.52 Toplum halinde yaayan her insann

ise dier insanlarla devaml surette bir iletiim, etkileim iinde olduu muhakkaktr.

te insanlar arasndaki bu iletiim ve etkileimden doan problemleri ve

anlamazlklar zen veya insanlarn birbirlerine veya mensubu bulunduklar idari

yapya kar hak ve zgrlklerini belirleyerek bunlar savunan kurallar btn ise

Hukuk Kurallarn oluturur. rf ve adetler, gelenek grenekler, ahlak ve din

kurallar ve kanunlar da hukuk kurallarn oluturur. Bu kurallardan en etkilisi,

yaptrm ve ceza gc en etkili olan ise Kanunlardr. Kanunlarn da esas, anas

Anayasalardr. Bu kurallar ve kaideler arasnda hiyerarik bir yaplanma vardr. Nasl

ki hi bir rf adet kural kanunlarn nne geemez, onlarn nnde hkm ifade

50 SEGN, Orhan., Non-Conventional Terrorism- Yeni Terrizm Trleri, Polis Dergisi, Ankara: 2000, S.23, s.214.51 FREDMAN, Lawrence; Terrorism and International Order, New York, Routledge Kegan Paul Ltd; 1986, s:21552

Akl

m

za hemen Robinson gelse de o zihnimizde dnya edebiyat tarihinin bir hikye kahraman

olarak yerini alm

ve ancakhayal dnyamzda kalmtr. Tabiatta ok uzun sreler yalnz yaayan bir insan artk insani pek ok zelliini kaybetmitir.Prof. Dr. Necip BLGEYE gre ise nsann toplum dnda yaayabilmesi iin ise onun ya bir canavar veya da Tanr olmasgereklidir.(Hukuk Balangc, s:20)


27/206

16

edemez, bunun gibi dier tm kanunlar da anayasaya uymak zorundadr. Tm

kanunlar ve kurallar balayan tek bir yasa vardr, o da anayasadr.

Baz toplumlarda hukuk kurallar saylan normlar aslnda dini bir kkene

sahiptir. Baz toplumlarda ise hukukun ikince derecede bir neme sahip olduu kabul

edilir. ada toplumlarda hukuk bamsz (zerk) bir kurum olarak

nitelendirilmekte ve sosyal hayat dzeninin hukuk araclyla saland kabul

edilmektedir.53 ada toplum olan gnmz toplumlarnda ve toplumumuzda

yasalar; devlet gvenliini ilgilendiren faaliyetler konusunda gerekli tedbirleri alma,

bunlarla mcadele etme grevini gvenlik kuvvetlerine vermitir. Bu grev ve

sorumluluk, yine yasalarn vermi olduu yetkiler kullanlmak suretiyle yerine

getirilmektedir.54

1.9. Terrn zellikleri

Her ne kadar terr bir sistematie balamann imknszlndan sz etmisek

de tm terr trlerinde ortak bir takm zellikler bulmak mmkndr. Terr; genelde

siyasi bir ama ierir, devlet otoritesini reddederek kural tanmaz, rgtl bir

harekettir, genelde d desteklidir, illegal yollardan mali gelir elde eder, iddet

ieriklidir ve hem kendi elemanlarna hem de bakalarna kar iddet kullanr,

muhataplarna ve topluma iddet yolu ile korku hissi vermeyi amalar, zorba,

acmasz ve istismarcdr, propaganda silahlardr. 55

Terr totaliter, baskc ve diktatr rejimlerde hayat hakk bulamaz, bu tr

toplumlarda geliemez.56 Terr demokrasiyi henz hazmedememi ve ekonomik

olarak geliememi toplumlarda zellikle hayat bulur. Toplum denetimini

kuramam, sosyal disipline ulaamam yeni demokrasilerde daha kolay geliir. Bu

tr toplumlarda sosyal hak ve zgrlkleri kendi amalar dorultusunda kullanr.

Ancak demokrat ve gelimi toplumlarda da terr vardr. 57

53Griz, Adnan;Hukuk Balangc, Ankara nv. Basmevi, Ankara 1986, s:1-554 KODOMAN Bayram,ark Meselesi ve Tarihi Geliimi, Tarihi Gelimelerinde Trkiyenin Sorunlar Sempozyumu,Ankara, Trk Tarih Kurumu Yaynlar, 1990, S: 655Halil KARATA ve Aytekin SEVNDK,Polis Terimleri Szl, Nans Ajans, st. 2003, s:14556 KORKMAZ, Grol, Terr ve Medyalikileri, EGM Basmevi, Yayn No: 1999-1, Ankara, 1999, s: 35

57Trkiyede Anari ve Terrn Sebepleri ve Hedefleri, 12 Nisan 1985 gn Yksek retim Kurulu Merkez binasnda verilenkonferans metni, EGM Yay., Ankara, 2005, s:14


28/206

17

2. DN VE DN MOTVEL TERR

2.1.Dinin Tanm

Din kelimesi etimolojik olarak; 1) Asl Arapadr ve rf, adet manasna gelir,

2) Asl Farsadr ve bu gnk anlama gelir, 3) Arab ve brani dillerinden Arapaya

gemitir ve hkm manasn tar ekliyle ana gr bulunmaktadr. Din

(ngilizce:Religion); Latincede yeniden bir araya getirip balayan anlamna gelen

religare szcnden gelir. Din tarihsel olarak yalnzca insanlarla ilahi bir duygu

arasnda bir ba kurmakla kalmam, yandalar arasnda bir ortaklk, birliktelik

duygusu da oluturmutur.58

slam DinindeDinin tanm; lahi bir kanun olup, reit olan kimseleri maddi

ve manevi hayatlarnda (dnya ve ahiret hayatlarnda) doru yola gtren bir delildir.

Batda ise Din; bir cemaat haline gelmi olan fertlerin meydana getirdikleri sosyal

kurumdur59. Baz evrelerce de Din; doast glere, kutsal olarak nitelendirilen

eitli varlklara veya Tanrya inanmay ve tapnmay sistemletiren toplumsal bir

kurum olarak tanmlanmaktadr. slamiyette din-devlet zdelemesi yoktur. slamdininin hkmlerinin pek ou kii (kul) ile Allah arasnda ve kiinin davranlarna

ynelik hkmler iermektedir. Devlet yaps, siyasi dzen, milletler aras hukuk.. vb

konularslam dininin hkmlerinin ancak %5i kadar bir ksmn iermektedir. Asl

olan bireyin hem dnyada hem de ahrette huzurudur.60

Semavi dinlere gre ilk din, Allahn birlii esasna dayanan tevhit dinidir.

Yeryzne gnderilen ilk peygamber de Hz. dem olarak kabul edilmektedir.Gnmz dnyasnda 3 bin din, 6 bin mezhep, 12 bin tarikat olduu ileri

srlmektedir.61 Din tarihi asndan dinler iki ksm altnda toplanmaktadr. Bunlar;

tek tanr inancna ve peygamber vastasyla vahye dayanan SEMAV dinler ile bunun

dnda kalan ve insanlar tarafndan ortaya kartlan BEER dinler eklinde

58 D.VOLKAN, Vamik, Kr Krnenan, (Orj. Ad: Blind Trust),eviren: zgr Karaam,Okyanus Yay., stanbul, 2005,s:3259 PAZARLI, Osman;Din Psikolojisi, Remzi Kitabevi, stanbul 1993, s: 25,2660 ALKAN, Necati;Psikolojik Harekt Terrizm ve Polis, Ankara, TEMH Dairesi Bakanl Yaynlar, 2000, s.8261 KUYAKSL, Ali, Uluslararas Sistem ve Terr, I.Milletleraras Dou ve Gneydou Anadoluda Huzur Sempozyumu-Bildiriler, Frat niversitesi Yaynlar, Elaz, 2000, s: 49


29/206

18

snflandrlmaktadr. Bu esaslar dorultusunda MUSEVLK, HIRSTYANLIK ve

SLAMYET gibi dinler Semavi dinler, Totemizm, Brahmanizm, Budizm gibi

inanlar da Beeri dinler olarak rneklenebilir.62

2.2. Din ve Toplum Hayatndaki nemi

nsanln yaratlyla -ilk insan ve ilk peygamber olarak kabul edilen Hz.

Adem ile- birlikte balayan din olgusu, tarihin her dneminde srekli var olmu ve

etkisini gstermitir. Din messesesi insanlk kadar eski bir gemie sahiptir. nanma

ihtiyac, ilahi dinlerin yannda birok din anlayn da ortaya karmtr. Din insanla

beraber var olan ve yaayan bir gerektir, ferdi ve itimai bir realitedir. nsann

yaratlna bal, tarihin her devrinde ve dnyann her kesinde fertlere ve

toplumlara hkim olan ilahi bir kanundur.63 Bu hkimiyet sadece insanlarn ferdi

yaamlarna deil devletlerin sosyal ve siyasal hayatlarna da etkide bulunmutur.

nsanlarn refah ve huzuru, toplum dzeni iin ortaya kan dini inanlarn

toplumlar ve devletler zerinde byk etkisi olmutur. zellikle 19.yzyln

balarna kadar devletleraras politikalar din eksenli olarak ekillenmi, devletlerin

ynetiminde tartmasz ve temel belirleyici ana unsur din olmutur.64 Dini inan ve

dncelerin insanln gelimesinde ok nemli katklarnn yan sra byk

atmalara, savalara ve ykmlara da yol at malumdur.65

Dnya apndaki sosyal deime ve ekonomik modernleme sreleri,

insanlar mahalli kimlik ve milli devletten uzaklatrmtr. Bu da onlarn dine ilgi

duymasna sebep olmakta; slamiyet, Hristiyanlk, Musevilik, Budizm ve Hinduizme

giderek ilgi artmaktadr.66

Gemite olduu gibi gnmzde de din, insanlarn sosyal hayatn

ekillendiren ve dzene sokan en byk faktrlerden birisi olarak kabul edilmektedir.

Dier yandan; toplum hayatnda barn ve sevginin gelimesi, salkl bir toplum

62PAZARLI, Osman; a.g.e, s: 3163PAZARLI, Osman; a.g.e, s: 7, 2864

LESSER, Ian O; Graham E. FULLER;Balkanlardan Bat

ine Trkiyenin Yeni Jeopolotik Konumu, ev. Meral Gnen,Alfa Yaynlar, stanbul, 2000, s: 25865ALKAN, Necati; a.g.e., s:5966 KKOLU, Bayram, Trk Dnyasnda Misyoner Faaliyetleri, IQ Yay., stanbul, 2003, s: 64


30/206

19

yaplanmas bakmndan dini inanlarn byk etkisi olduu muhakkaktr.

Gnmzde, bat toplumlar da dhil olmak zere tekrar bir dine dn olgusunun

yaand, bu amala insanlarn bir aray ierisinde olduu ifade edilmektedir.67

Din ve politika ne inananlarn ne de onlar ynetmeye alanlarn

zihinlerinde birbirinden ayrlabilir ve de dini grler, ada Batl ynetimlerin

hemen hemen tm kavram ve kurumlarn etkilemitir. 68

Amerikan dolarlarnn zerinde tanr ya inanyoruz diye yazar. Ronald

Reagan siyasi konumalarnda ABDyi sk sk (ncil, Matta 5:1416 ayetlerde

belirtildii zere) dada ldayan kent olarak tanmlard. Bakan Bush neredeyse

hemen her resmi konumasn gl bir Tanrya kr ile bitirir. ABD, modern

adaki ilk laik devlet olmasna ramen, belki Malta istisna, btn lkelerden daha

ok kiliseye baldr. Bu gn lkede 300den fazla Hristiyan cemaati vardr ve

Amerikallarn %60ndan fazlas bunlardan birine yedir ve %40 her hafta kiliseye

gitmektedir. Bu oran ngilterede %14, Fransada ise %12dir. 200den fazla zel

TV kanal ve 1500den fazla radyo istasyonu araclyla Hristiyan retisinin az ya

da ok btn ar ular Amerika ktasnn tamamna yaylmaktadr.69

slam dini mensuplar kkleri gemite kalan ve gnmzden tmyle farkl

bir dnyada doan dier dinlerin mensuplar ile ayn ikilemi paylamaktadr. Hangi

yasalar ve davran biimleri sonsuza dek geerli olacak, hangileri de zamana ve

mekna gre deiecektir. Bilimsel ilerleme ve bulular baz dorularn ebedi ve

deimez olduu dncesi ile nasl badatrlacak? 70

nceleri insanlarn evresi ayn inanc, tarihi ve gelenekleri paylatklarinsanlardan oluuyordu. Bugn ise durum farkl, bizimkine yabanc kltrlerle kar

karya geliyoruz. Bazen dnyann br ucundaki atmalarn iine ekiliyoruz.

Kreselleme ve insanlarn giderek artan seyahat etme ve haberleme olanaklaryla

birlikte dinler, daha nce hi grlmedik bir biimde tekine, dinsize, sapkna da

67 CHOMSKY, Noam; Uluslararas Terrizm: Grn ile Gerek, ev. Bahadr Sina ener, Terrizm Efsanesi, AyraYaynevi, Ankara, 1999, s:15968 VAMK, D.Volkan,Kr Krnenan, (Orj. Ad: Blind Trust),eviren: zgr Karaam,Okyanus Yay., stanbul, 2005, s:

3269 INGMAR, Karlsson,Din, terr ve Hogr,(Orj. Ad: Tro, Terror och Tolerans) ev: Turhan Kayaolu, Homer Yaynclk,stanbul 2005, 1. Bask s:3470 MUMCU, Uur;Krt-slam Ayaklanmas 1919-1925, Tekin Yaynlar, stanbul, 1991, s: 103


31/206

20

yaama alan verme basksyla kar karya geliyorlar. Din etnik ve ulusal

politikalarda ve uluslararas ilikilerde geni grup kimliinin belirleyicisi olarak,

ou kez anahtar rol oynamtr.71

Dinler insanlar birletirerek hzla deien dnyada onlar iin bir g kayna

olabilir. Ama dinler biz ve onlar ayrm da yaratarak atma ve ekimeye

sebebiyet verebilirler. Din snrlarn iinde bar ve birliktelik yaratabildii gibi snr

tesi anlamazlklar ve savalara esin kayna da olabilir. Bunlarn hepsi o dinin

mensuplarnn dini renme, yorumlama ve yaama biimi ile ilgilidir. Hatta ayn

dine, millete, tarihe mensup, yzyllardr birlikte yaam insan topluluklarnda da

bazen dinin, dini inanlarn atma vesilesi olduu grlmektedir. Bu da sadece dini

inann bir atma sebebi olamayacan aklamaktadr. 72

slam tarih boyunca Bat dnyasna kyasla tek tanrl aznlklara kar ok

daha hogrl olmutur. Hal seferleri ve smrgecilik dnemlerinde daha ok

Hristiyanln kanl dnemlerinden sz edilebilir ama slamn asla. Eski

Yugoslavyada etnik temizlik ile birlikte meydana gelen savalar, slami bir anlayla

kartlan bir sava (cihat) deil, ateist Ortodokslar, Katolikler ve Mslmanlar

arasnda yrtlen ve deien kar ittifaklarnn yansd iktidar ve toprak

savalardr. Zaten bu savalarda Mslmanlar ezilen madur taraftr. Mslman

topluluklara dierleri tarafndan saldrlm, Mslman topluluk ise sadece ve sadece

kendini savunmaya alm ama bunda bile baarl olamam ancak Birlemi

Milletler tarafndan azgnlam Srplarn ellerinden kurtarlabilmitir. Din kavraml

milliyetilik, kent ve ky arasndaki kartlklar ve gerilimlerde olduu gibi bilinli

olarak ilenmitir. 73

2.3. Din stismar

slamn msamaha ruhunu kat tabiatlara feda eden ve tarihte haruri diye

bilinen ilk hariciler; La hkme illa lillah (hkm ancak Allahndr) slogann

atarak Mslmanlarla savamlardr. Gerekte bu slogan Kuran ayetlerinin bir

71

VAMK, D.Volkan, a.g.e., s: 3472 INGMAR, Karlsson, a.g.e, s:1873 INGMAR, Karlsson, a.g.e, s:13-25*Kuran- Kerimdeki Takva ile ilgili ayetler iin Bkz: http://www.kuranfihristi.net/ayetler.php?kelime=TAKVA


32/206

21

parasdr. Fakat sloganlam haliyle artk Kurann btn ierisinde ifade etmekte

olduu manadan km, kar taraf tekfir (kfir saymak) iin bir forml

oluvermitir.74

Hemen her dinde din kutsaldr. Bu kutsallk ise Tanr ile kul arasndadr.zellikle dinimiz olan slam Dininde bu kutsallk azami neme sahiptir. Kimse,

hibir kurum veya messese Allah ile kul arasnda araclk yapamaz. Hatta

peygamberler bile. Peygamberlerin grevi Allahn kutsal mesajlarn insanlara

iletmek ve onlara en gzel ekilde rnek olmaktr. Herkes inannda hr ve

zgrdr. nsan iman edip de ben bu dinin kurallarna uyacam dikten sonra -ki

iman etmenin anlam budur- inananlar zmresine dhil olmutur. Bu zmrede artk

tm insanlar eittir. Kimsenin kimseye stnl bulunmamaktadr. stnlk ancaktakvadadr. Ey insanlar, gerekten, biz sizi bir erkek ve bir diiden yarattk ve

birbirinizle tanmanz iin sizi halklar ve kabileler (eklinde) kldk. phesiz, Allah

katnda sizin en stn (kerim) olann z, (rk ya da soyca deil) takvaca en ileride

olannzdr. phesiz Allah, bilendir, haber alandr. (HUCURAT SURES/ 13)75

Dinin tm kurallarna en iyi ekilde uyma, herkese iyilik yapp ktlkten saknma,

evresine, topluma ve kendisine hayrl olma anlamlarna gelen Takva; Allah katnda

insanlar

n stnln belirleyen tek ldr. Dier tm insanlar Allah kat

ndaeittir. Bu nedenle slam dini insanlar arasndaki eitlii kesin ve net bir ekilde

belirleyerek dinin, inancn, Mslmanln istismarn engellemitir.

ok partili siyasal yaama geildii 50li yllara kadar dini istismar eden

evrelerde belirgin bir oranda hareketsizlik dneminin hkim olduu, ok partili

siyasal yaam ile birlikte bu kesimlerde de aktivitenin artt gzlemlenmitir.76

1961 Anayasasnn salad geni hak ve zgrlkler Marksist-Leninist ve

dier ykc kesimlerde olduu gibi dini kesimlerde de legal alan faaliyetlerinin

gelimesine zemin hazrlamtr. Bu balamda; tekke ve zaviyelerin kapatlmasyla

birlikte snmeye yz tutan tarikat faaliyetlerinde tekrar bir canlanma balamtr.

74 ZEYVEL, Hikmet,Kelime, Austos 1996, say:3, s:24.75 YAZIR, Elmal Hamdi, Kuran Dili, Hakikat yay., st. 1985, s:18976 TADEMRC, Ersoy, Jeopolitik ve Trkiyenin Jeopolitik Durumu, Ankara, 1990, s:125


33/206

22

Dini kesimler; 1970li yllarda yaanan yaygn iddet eylemlerinden uzak bir

tarzda, daha ok Anadolunun eitimsiz ve ekonomik adan geri blgelerinde

arlkl olmak zere faaliyetlere balamtr. Bu kapsamda Sleymanclk, Nurculuk

gibi eitli cemaat ve gruplarn kendi taraftarlarn arttrma, Kuran kurslarnda

renci yetitirme faaliyetleri dikkatleri ekmektedir. Bu dnemde, siyasal

faaliyetlerin yannda genlik rgtlenmeleri, dernekler ve vakflar ad altnda

faaliyetlerin younlat, legal siyasi faaliyetlere arlk verildii, direkt olarak terr

eylemlerine ynelinmedii gzlenmektedir.77

1970li yllarda yaanan bir dier gelime ise; slamn radikal yorumunu

ieren, zellikle Msr kaynakl eserlerin tercmesi ile birlikte temelleri atlmaya

balayan radikal fikirlerin, 1979 ran devrimi ile birlikte ran meneli yazarlarn ayn

ierikli eserleri ile pekitirilmeye allmasdr.

1980 sonrasnda ise, din olgusu siyasi yelpazede etkin ekilde kullanlmaya

balanm, ran modeli ile ortaya kan Siyasal slam kavram lkemizde de

zellikle RADKAL evrelerde tartmaya almtr. lkede siyasal, ekonomik ve

kltrel alanlarda yaanan hzl gelimeler ve dier kanatlardaki terr faaliyetleri

paralelinde 1990larn balarndan itibaren dini kesimdeki baz gruplar DDET-

TERRe ynelmilerdir.78

Sonu olarak irticai faaliyetler; Cumhuriyetimizin kurulduu yllardan

gnmze kadar eitli ekillerde kendisini hissettirmi, gnmzde de Atatrke,

Devlete, Cumhuriyete ve rejime dil uzatma ve onlar reddetme eklinde

srdrlmeye allmaktadr.79

2.4.Laiklik

lkemizdeki dini evrelerin anlalmasnda ve analizinde karmza kan en

nemli sorun, konu ile ilgili kavramlar zerinde bir mutabakata varlamaydr.

Olayn tehdit boyutunun anlalabilmesi ve doru nlemlerin gelitirilebilmesi iin

hereyden nce kavramlar zerinde uzlama olumas gerekmektedir.

77 KONGAR, Emre; 21. Yzylda Trkiye, Remzi Kitabevi, 4. Bask, stanbul 1998, s:319,33578 ALTU, Ylmaz; Terrizm Dn, Bugn ve Yarn, Ankara, ileri Bakanl Yaynlar, 1992, s:95


34/206


35/206

24

srekli olarak bu ilkeye kar karak demokratikleme yolundaki gelimeleri

yavalatt.82

Laik dzende din, siyasallamadan kurtarlr, ynetim arac olmaktan

karlr, kiilerin vicdanlarna braklr. Dnya ilerinin laik hukukla, din ilerinin de

kendi kurallaryla yrtlmesi ada demokrasilerin dayand bilimsel temellerden

biridir. Kamusal dzenlemeler din kurallarna gre yaplmaz, dzenlemelerin

kayna din olamaz. Demokratik ve Laik devlet, bireyler arasnda inanlarna gre

ayrm gzetmez. Herkes dinini semekte, inanlarn aklamakta, din ve vicdan

zgrl snrlar ierisinde serbesttir. Laik bir toplumda, bireyin istedii dine ve

inanca sahip olmas, her trl etkinin dndadr. Devletin dinlerden birini tercih fikri,

dier dinlere mensup yurttalarn yasa nnde eitliine aykr der. lkemizde

laiklik ulusal birliin de temelini oluturur. Maalesef laiklik kavramnn halkmza

gerek anlam ve boyutlaryla anlatlamam olmas nedeniyle kart sylemler,

faaliyetler ve bundan faydalanan istismar gruplar varlklarn koruyabilmektedirler.83

Ziya Gkalpe gre bir cemiyetin hayat bir takm kymetler etrafnda yaplan

faaliyetlerden ibarettir. Sosyal kymetler arasnda aadan yukarya doru bir

mertebe sras vardr: En aada iktisadi kymetler (ucuz-pahal), sonra ilmi kymet

(doru-yanl), sonra estetik kymet (gzel-irkin), en sonra da ahlaki kymet

bulunur. lim adamnn almas iktisadi kymet yaratan insann almasndan daha

yukar seviyededir, dehann yaratt estetik kymet ilmi hakikatten daha yksektedir,

ahlaki kymet ise iyi ve gzel den de kymetlidir. Fakat baka bir kymet daha

vardr ki, btn manevi kymetleri ihtiva ettii gibi, ahlak da onun iindedir.

Dolaysyla en yksek sosyal kymet odur; mukaddes kelimesi ile ifade edilen DNKIYMET.

Din ahlaktan da stndr. Zaten kutsal olan herey mutlak surette iyidir. Din

sadece ahlakn stnde olmakla kalmaz, o ayn zamanda estetik kymetin de

zerindedir. En yksek estetik kymetler din sahasnda yaratlm olanlardr. lmi

kymete gelince, dini kymet onun ulatndan daha ileride hakikatleri

82 KONGAR, Emre; a.g.e., s: 120,121


36/206


37/206


38/206


39/206

28

dine ait olan barsal bir ayrcaldr. slam dininin esasnda sava, iddet, terr,

ldrme gibi eylemler kesinlikle iddetli bir biimde yasaklanmtr.90

Kuran- Kerim gayet ak birekilde bakasn ldrmeyi yasaklar; "Hak bir

sebep olmadka, Allahn haram kld can ldrmeyin" (sra Sresi, 32)

buyrulmaktadr. Ayette geen hak bir sebep; a)sava hali, b)nefsi mdafaa,

c)bakasn ldren birisinin suu sabit olduunda devlet eliyle idam gibi

durumlardr. Byle zel haller dnda, adam ldrmek en byk gnahlardandr. Bir

baka ayette yle denilmektedir: Kim bir can, ksas91 olmadan veya yeryznde

bir fesad def etmek maksadyla olmakszn ldrrse, sanki btn insanlar

ldrm gibidir. Kim de birinin hayatna vesile olursa, sanki btn insanlar

hayatlandrm gibidir. (Maide Sresi, 32) Bir masum insan ldrmek btn

insanlar ldrmek gibi dehetli bir sutur. Ayette, Mslim veya gayr- mslim

ekilde bir ayrm yaplmakszn sadece nefis yani zat, ahs denilmesi de kayda

deer bir inceliktir. Masum bir insann kasten ldrlmesi, ksas yani katilin de

ldrlmesini gerektirir. ayet ldrlenin varisleri katili affederse, bu durumda

diyet vermesi gerekir.92

Nefis denilince akla hemen eytan gelir. eytan, sizin iin bir dmandr. Siz

de onu dman tutunuz. (Fatr Sresi ,6) Demek oluyor ki, en byk cihat nefisle ve

eytanla yaplan cihattr.93 Kuran da Bakara suresinde yle denmektedir: Sizinle

savaanlarla Allah yolunda savan, fakat haks z yere savamayn, nk Allah

haks z yere saldranlar sevmez. Onlarn sizi kardklar yerden siz de onlar

karn. (Mekkeden). Fitne karmak adam ldrmekten daha ktdr. Mescidi

Haramda onlarla savamayn ki onlar da orada sizinle savamasnlar. Fakat onlar

sizinle savarlarsa hemen onlar ldrn, kfirlerin cezas budur. Eer onlarsavatan ve kfrden vazgeerlerse Allah balayandr, esirgeyendir.94

slamn Tanrs her zaman balayandr ve merhametlidir.95 Kurann 114

sresinin hepsi -biri hari- bu szle balar. Rahman ve Rahim olan Allahn adyla.

90 BUDAK, Nazm; Varlmz Hedef Alan Tehdit, stanbul, Boazii Yaynlar, 1994, s:4691Ksas: Devlet tarafndan karar verilmi olma koulu ile birisinin haksz olarak bir bakasn ldrmesi nedeniyle ldrenin deldrlmesi karar.92

EREN, adi,slam Dini, Hikmet Ne. Yay., st. 1998, s: 8293 KILI, Altemur; Titrek Pusula, Tima Yaynlar, stanbul, 1999, s: 11294KIRKINCI, Mehmet, Cihat Nedir, Burak Yay., stanbul, 2001, s: 11495 KIZILELK, Sezgin-Yaar ERJEM, Aklamal Sosyoloji Szl, zmir, Saray Kitabevi, 1996


40/206

29

slamszc bar, sulh, mutluluk, huzur anlamlarna gelen salam ile ayn kkten

gelir ve kendi tanmlamasyla barn dinidir. Cihad kavram bugn bize fanatizm,

gaddarlk, hogrszlk olarak arm yapsa da oysa temel anlamnn sava ile

hibir ilgisi yoktur.

Cihad szc Arapa bir kelime olup c, h ve d harflerini ierir ve fiziki,

ahlaki ve bilimsel gayret ve almay anlatr. ngilizcede bu kelimeye en yakn

anlam tayan kelime baka anlamlaryla struggle96 dr. Tanrnn yolunu izlemek

iin gsterilen her gayret bir cihattr. Bu nedenle de illaki savama zorunluluu

yoktur. O trden davranlar iin Arapada baka kelimeler vardr; harp, cidal, kifah,

mukatala, maaraka, siraa. slam dininin peygamberi Hz. Muhammede sava izni;

Allah tarafndan 622 ylnda kendisinin ve yeni dine inanan Mslmanlarn ok

iddetli bask ve ikencelerinden, doup bydkleri, ailelerinin bulunduu

Mekkeyi terk edip Medineye ge zorlandklar bir dnemden sonra kendi canlarn

ve mallarn koruyabilmeleri iin izin verildi. Bu sava da vahiyleri kabul

etmeyenlere kar bir sava deil, yeni cemaatin ekonomik ve yaamsal haklarnn

temini iin bir sava izni idi. 97

Cihad kelimesi Arapada g ve gayret sarf etmek, bir ii baarmak iin

elinden gelen btn imknlar kullanmak manasna gelen CEHD kknden

gelmektedir.98 En geni anlamyla cihad, Allah yolunda bir mr boyu istikamet

izgisinde yaamak, kullukuur ve grevini hakkyla yapma hususunda ciddi gayret

gstermek, nefis ve eytan ile arpmak, Allah ve Resulnn koyduu lleri

nefsinde yaamak ve yanstmak, slamn gzelliini dier insanlara ulatrmak iin

dini tebli etmek, ilahi mesaj btn insanla duyurmak, slam lkesini ve

Mslmanlar dmanlarn her trl tehlike ve saldrlarna kar savunmak vegerekirse, onlarla savamak demektir. Bu anlam erevesinde, cihadn bir manevi

cephesi bir de maddi cephesi bulunmaktadr.99

Bu geni ereveyi yanl bir biimde deerlendirmek veya kasti bir ekilde

yanl yorumlayarak cihad kavramn sadece sava anlamna tahsis etmek gerei

96

Struggle: mcadele, sava

m, aba, ura, gayret anlamlar

na gelmektedir. (Moonstarngilizce-Trke szlkten al

nm

t

r.)97 KARLSSON, Ingmar, a.g.e, s:165,16798Byk Lauresse Szlk ve Ansiklopedisi, stanbul: Milliyet Yaynclk, C.2299 KORKMAZ, Grol, Terr ve Medyalikileri, EGM Basmevi, Yayn No: 1999-1, Ankara, 1999, S: 145


41/206


42/206

31

varan eylemleri, din adna yapabileceine inananlar var ve bunu en korkun ekilde

gerekletirebiliyorlar. Hatta hedeflerini dindarlardan seerek eylem yapyorlar. Peki,

ama slam buna ne diyor? Bu rgtlerin yaptey Mslmanca mdr? 103

Cihad kavram zerinde titizlikle duran Zaman gazetesi yazarlarndan Ahmet

Selim, kelimenin kkne dikkatimizi ekiyor: Cehd, cihad, mcadele, itihad

kelimelerinin hepsinde kk beraberlii var. Cihaddaki genel uml, aslnda da var

olan ruhfiil farkll asndan, mcahede ve itihad ile tahsis olunmutur.

Cihad, yaln halde de kullanlsa, hem manev hem fiili cehdi kapsar; fiil stlah yn

ok ince artlarla snrlanmtr. Mcahede, tasavvuf; itihad, ilm bir gayreti ifade

eder. Manev cihad tabiri mcahede ve itihaddan dahi daha mcerret bir alanda

fikrfelsef (hikemi) bir mana iin kullanlabilmitir. Evet cihadn da islamiyetin de

mslmann da terrle, karmaa ile hibir alakalar yok. Bu alakay kurmak

isteyenler yaptklar insanlk d eylemlerine bir klf bulmak isteyen terr rgtnn

ta kendisi veya bu rgtn amacndan farkl olmayan ama sahipleridir.104

2.6.1. Kreselleme Karsnda Cihad

Terrizm, tarihin en eski zamanlarndan beri toplumlar ve lkeleri tehdit

etmektedir. Ancak, iinde bulunduumuz yzylda zellikle kinci Dnya

Savandan sonra nkleer bir dengenin kurulmas ile scak savatan kanlm, buna

mukabil terrizm gn getike yaygnlaarak global bir nitelik kazanmtr. Bu

dnemde terrizm, ounlukla bir devletin baka devletlerin istikrarn bozmaya

ynelik politikalarnn bir arac olarak kullanlm, bu da devlet destekli uluslararas

terrizm kavramn dnya gndemine yerletirmitir. 105

Devletlerin gerekletirdii terr; baka devletlere ve kiilere ya da gruplara

ynelik olabilmektedir. Burada kii ya da gruplara ynelik uygulanan terr, devletin

kendi yurttalarna kar olabilecei gibi ayn zamanda baka devletlerdeki kii ya da

gruplara kar da olabilir.106

103 Hamidullah ZTRK - Yasin ARAS,Birey Cihadlan Edemez, Gr Yay. st. 1996, s:75

104 SELM, Ahmet, Siyasalslam, 14 Aralk 2003 tarihliZaman Gazetesi.105 DLMA, Sabri, Terrizm Sorunu ve Trkiye, EGM Yaynlar, Ankara, 1997, s:47


43/206

32

Dnyadaki hlihazr askeri ve politik dengeler, devletlerin birbirine dorudan

g kullanmlarn gletirmekte, hatta imknsz hale getirmektedir. Bu nedenle

hasm devletler tarafndan hedef devletleri ypratmak, gelimesini ve glenmesini

nlemek, uygun ortam yaratldnda da taviz koparmak maksadyla, terrn

kullanlmas tercih edilen bir vasta haline gelmitir.107 Bu dorultuda bir devlet,

kendi karna zarar verebileceini dnd baka bir lkeye terr

uygulayabilmekte, bunu da o lkedeki kart glere mhimmat, eitici personel,

para salayarak yapabilecei gibi, kendi zel timleri aracl ile dorudan eylem

olarak ta gerekletirebilmektedir.108

Globalleen bir yenidnyada artk tm alanlarda snrlar kalkma

eilimindedir. Bu balamda herhangi bir lkedeki terr rgt veya terr zemini

oluumunun ilk aamasndan itibaren mutlaka tm dnyaya sirayet etme

eilimindedir. ster lkemizde olsun ister komularmzda olsun isterse de dnyann

herhangi bir yerinde olsun bunun fark yoktur. Bu milletin tarihi olarak stlenmi

olduu bir misyonu mevcuttur. Orta Asyadan Balkanlara, Uzak Doudan Kuzey

Afrikaya kadar tarihin herhangi bir blmnde bir ekilde muhatap olduumuz

toplumlar zerinde bir etki braklmtr. 11 Eyll saldrlaryla Amerika ve ardndan

da Avrupada ancak anlalabilen terr gereini Trkiye ok uzun zamandryaamaktadr. Yllardr terre kar verilen mcadelemiz daha yeni yeni

anlalabilmekte ve destek grmektedir. Mslmanlarn dnyadaki imajlar pek i

ac deil. Geri kalm, iddet ve terr ile malul insanlar olarak zetlemek mmkn

ksaca. Byle bir imaja sahip kiiler kreselleen dnyamza ne verebilir? Kendi

lkelerindeki problemleri dnya dzlemine tayarak huzuru bozar m? Ya da cihad

ruhuyla fetih heyecanlarna kaplarak sivillemenin ne kt bir ortamda

karkla neden olur mu?109

2.7. Dier Dinlerde Cihat Nedir?

Yeryzne selamet getirmeye geldim sanmayn, ben selamet deil, fakat kl

getirmeye geldim (Matta:10-34). Yahudilerin kutsal kitab birok yerde Kenan

106GZEL, Cemal,Korkunun Korkusu: Terrizm, Der: Cemal Gzel, Silinen Yzler Karsnda Terr, Ankara, AyraYaynevi, 2002. s:16.107

KAVUN, A. Baki., Uluslararas

ve Uluslarst TerrizmDer: O. Metin ZTRK, Uluslararas

Terrizm ve D

Politika,AnkaraBiltek Yaynlar, 2002, s.49.108Cemal GZEL, a.g.m., s.17.109 SELM, Ahmet, a.g.m.


44/206

33

halkna ynelik son derece iddete dayal politikalar buyurur. rnein Musann

Beinci Kitab 20:16-17de yle denir: Ancak Tanrnn miras olarak sana vermekte

olduu bu kavimlerin ehirlerinden nefes alan kimseyi sabrakmayacaksn. Fakat

onlar , Hititleri ve Amorileri ve Perizzileri ve Hibuleri ve Yebusileri Tanrnn sana

emrettii gibi tamamen yok edeceksin. 110

Kutsal kitaptaki bu yerleri ya da yukardaki Matta Kitabndan yaplan

alntlar hi kimse Yahudi ya da Hristiyan etii ile edeerde gstermeyi

dnemeyecektir. Buna karlk yaygn biimde kutsal sava diye evrilen CHAD

kavram, yzyllar boyunca Avrupada slamn fanatik bir din olduuna, retisinin

klla yayldna ve hala bugn de bakalarna iddet yoluyla kabul ettirildiine ok

ak bir delil gibi grlm, gsterilmitir.

Atalarmza, Adam ldrme. ldren, yarglanmay hak edecek' denildiini

duydunuz. Ama ben size diyorum ki, kardeine kar fkelenen her kii yarglanmay

hak edecek. Kim kardeine aalayc bir sz sylerse, Yksek Kurul'un yargsn

hak edecek. Kim kardeine ahmak derse, cehennem ateini hak edecek. 23-24Bu

yzden, adan sunaa getirdiinde, orada kardeinin sana kar bir ikyeti

olduunu hatrlarsan, adan orada, sunan nnde brak, git, nce kardeinle bar;

sonra gel, adan sun. 25Senden davac olanla, daha yoldayken abucak anla. Yoksa

o seni yargca, yarg da gardiyana teslim edebilir; sonunda da hapse atlabilirsin.26Sana dorusunu syleyeyim, son kuruu[] demedike oradan asla kamazsn.38`Gze gz, die di' denildiini duydunuz. 39Ama ben size diyorum ki, ktye

kar direnmeyin. Sa yananza bir tokat atana br yananz da evirin. 40Size

kar davac olup mintannz almak isteyene abanz da verin. 41Sizi bin adm yol

yrmeye zorlayanla iki bin adm yryn. 42Sizden bir ey dileyene verin, sizden

dn isteyeni geri evirmeyin. 43`Komunu sev, dmanndan nefret et' denildiini

duydunuz. 44Ama ben size diyorum ki, dmanlarnz sevin, size zulmedenler iin

dua edin. 45yle ki, gklerde olan Babanzn oullar olasnz. nk O, gneini

hem ktlerin hem de iyilerin zerine dodurur. Yamurunu da hem dorularn hem

de erilerin zerine yadrr. 46Eer yalnz sizi sevenleri severseniz, ne dlnz

olur? Vergi grevlileri de yle yapmyor mu? 47Yalnz kardelerinize selam

verirseniz, fazladan ne yapm olursunuz? Putperestler de yle yapmyor mu? 48Bu

110 BAL, dris; Terrizm, Liberal Devlet ve Uluslararasbirlii, Tlin Gnen li, Fatih Karaosmanolu, UluslararasPolislik ve Gvenlik, Ankara; Nobel Yaynlar, 2003, s:54


45/206

34

nedenle, gksel Babanz yetkin olduu gibi, siz de yetkin olun. (Mar.9:50;

Luk.14:34-35) (22) Bak, onu sknt dolu bir yataa atacam; onunla zina edenleri

de, onun yapt ilerden tvbe etmezlerse, byk skntlarn iine atacam. (23)

Onun ocuklarn vebayla ldreceim. O zaman btn topluluklar, gnlleri ve

yrekleri denetleyenin ben olduumu bilecekler. Her birinize yaptklarnzn

karln ben vereceim. (24-25) "Ama size, yani Tiyatira'da bulunan dierlerine,

bu retiyi benimsememi ve eytan'n szde derin srlarn renmemi olanlarn

hepsine unu sylyorum: ben gelinceye dek sizde olana smsk sarln. zerinize

bundan baka bir yk koymuyorum. (26-28) Ben Babamdan nasl yetki aldmsa,

galip gelene, yaptm ileri sonuna dek srdrene uluslarn zerinde yetki

vereceim. Onlar demir omakla gdecek, mlek kaplar gibi krp paralayacaktr.

Galip gelene sabah yldzn da vereceim. Yoksa senin yanna tez gelir, azmdaki

klla onlara kar savarm. (Tevrat Bln 2) (3) Kuzu ikinci mhr anca, ikinci

yaratn Gel! dediini iittim. (4) O zaman baka bir at, kzl bir at kt ortaya.

Ata binmi olana, dnyadan bar kaldrma yetkisi verildi. Bunun sonucu olarak

insanlar birbirlerini boazlayacaklar. Atlya ayrca byk bir kl verilmiti. (Tevrat

Bln 3) Tm bu rnek olarak gsterilen kutsal kitap al ntlar elbette ki Hristiyan

ve Yahudilerin birer terrist toplum olduklarn ya da inandklar dinlerinin terr

medh ettii anlam karlamaz. Blmn bandan beri anlata geldiimiz zere cihad

kesinlikle sava ve terrle e anlama gelmedii gibi dier dinlerde olduu gibi slam

dini de ne terr ne de adam ldrmeyi tevik eden bir din deildir.111

2.8. Dini Motiveli Terrizm

Allah ve din adna terr eskiden beridir insanlk tarihinin kt ve ac dolu bir

gereidir. Bu gerek ne sadece slam dini ile ne de dier kutsi dinlerle dorudan

ilikili deildir. Bu sapkn bir anlaytr. Mantksz, acmasz, radikal, kr krne,

bilinsiz bir saplant. Dini motiveli terrizmin amzda yaygnlamaya balad

dnemi randa 1979daki devrim ile balatabiliriz. ran Devrimi slami bir st yap

kullanlarak yaplmasna karlk solcu, nc dnyac, anti-emperyalist devrimlerin

sonuncusu olmutur. Devrimin baaryla gereklemesinin arkasnda ise solcu ve

poplist sylemleri slami bir dzen aray talepleri ile bartrabilmesi yatmaktadr.

111 BAL, dris; a.g.m., s:98


46/206

35

Siyasallama srecinde ii slam modern-devrimci bir terminolojiye sahip olacak

tarzda dntrlmtr.112

Evet, ran devriminin dnyadaki dini terr rgtlerine zellikle de slami dini

terr rgtlerine yeniden ilham kayna olduu sylenebilir. Bu yeni slamc rejim

1980ler boyunca birok lkede ayn teokratik sistemi kurmak isteyen gruplara

maddi manevi sponsorluk yapt ve bu etkinlik ideolojilerin lm ile ayn dneme

rast geldii iin rann iini kolaylatrd. O dnemde tm dnyada zellikle

Mslman dnyada hem kapitalizm hem de komnizm eskimi ideolojiler olarak

grlyordu. Din demagoglar bu durumu ok becerikli bir biimde kullandlar. Bu

amalar dorultusunda da Mslman halkn her gn be kez geldii camiler

bulunmaz bir propaganda yeri oldu. Mesajlar dinsel olmaktan ok politikti ama

bunlar dinsel motiflerle ssleniyor ve yetkililerin dorudan mdahale edemedii bir

ekilde camilerde halka arz ediliyordu. Bu olanak politik amalar iin dinden

yararlanmak isteyenlere dini ok cazip hale getiriyordu. Usame bin Ladin ve Hseyin

Veliolu bunun birer rneidir. Ne dinsel bir eitimi vardr ne de bu konuda

otoritedir. Ladin ve Ladin gibiler ideolojik bir boluk iinde olan ve hibir eye

inanmamaktansa bireylere inanmay tercih ederek inanm olanlara veya tresel ve

kltrel olarak bir dine mensup olup ancak onun asl ve esaslarna yabanc olan cahil

dindarlara kar propagandaya girimilerdir. Terrist bir yaplanmaya ye olanlarn

balangtaki durumlar yukarda izah edildii gibi cahillik dzeyindedir. Sonradan

rgt tarafndan bu insanlara rgt retileri dayatlm ve zorla bunlar retilmi,

baka herhangi bir bilgi edinimleri engellenmitir. Hizbullah Terr rgtnde de

grld zere, rgt yelerinin ne okuyup ne reneceini bizzat takip edilip

snrlanmaktadr.113

2.8.1. Dini Motiveli Terrizmin zellikleri

Dini motiveli terrizm iddeti bir eit dini ayin, dini bir grev olarak

grmektedir. Bunlar, kendilerini dinsel inanlar asndan mutlak doru olarak

grrler. Kendilerine taktklar isimlerde bile bu grlr. Hizbullah; Allahn partisi,

112 mit ZDA ve Blent ARAS,Avrasya Dosyas, nsz, ASAM yay., Sonbahar 1999, s:3.113 TLOLU, Ercan; Trkiyede Dini Terrizm ve Hizbullah, Dnyada ve Trkiyede Terr, Ankara: T.C.Merkez Bankas Yaynlar, 2002


47/206

36

Cnd-el Hak; gerein askerleri, Aum Shinrikyo; en yksek gerek vb. Dinsel

olmayan terrizm terr; hedefsizce zarar veren, keyfi, ksr ve belki de tmyle

moral d bir eylem olarak grr. Bunun tersine kadn ya da erkek dinci bir terrist

amacna ulamak iin bu tr biriddeti bir zorunluluk ve moral adan hakllk olarak

kabul etmektedir. Bu nedenle dini motiveli terrizm, belli bir amac olan fakat dini

motiveli olmayan terrizmden ok daha fazla vahi, acmasz ve kapsamldr. nk

yaplan eylemin vaheti hedefe ulamadaki yolun gereidir ve bu da dinsel ve ahlaki

adan kutsanmtr. Doal olarak terrist yaradlndaki insani duygularla deil,

saptrlm, dogmatik drtlerle hareket edecek ve bunun pimanln deil gururunu

tayacaktr.114

Dinci terristlerin dman yelpazesi olduka genitir. Bu tr rgtlere gre

tek doru vardr o da rgtn dorulardr. Dierleri, dier insanlarn tm sapk ve

yanl yoldadrlar. Bu nedenle tm insanlk ya bu grleri benimseyecek ya da

dman safnda kalarak savalmay bekleyecekler. Bu nedenle de yaplan eylemler

daha geni kapsaml, geni halk kitlelerine kardr. Bu anlaya gre eylemin bir

kutsall olmas sebebiyle; eylemde hedef d lmler veya zararlar da Tanr

tarafndan teki dnyada fazlasyla tazmin edilecektir. (1995 ylnda gerekletirilen

terr saldrlarnn %25 i dini motiveli terr rgtlerince gerekletirilmi olmasna

ramen bu eylemlerde ldrlen kurbanlarn says toplamn %60 na ulayordu.115

Dini motiveli terr rgtlerinin bir baka zellii de sava veya

mcadelelerini top yekn vermeleridir. Yani dini motiveli olmayan bir terr rgt

mcadele verirken yapm olduu eylemlerde dier topluluklara zarar vermekten

kanr. Hatta dier topluluklarn ve oluumlarn desteini kazanmaya alr. Oysa

dini motiveli terr rgtlerinin byle bir kaygs yoktur. Onlarn baka topluluklardandestee ihtiyalar yoktur. Eylemlerini kendi inanlar dorultusunda yaparlar ve d

dnyaya ho grnme gibi bir dertleri yoktur. Dini motiveli olmayan terrist gruplar

en azndan genelin haklarn koruduklarn savunurlar ve bylece genele zarar

vermekten ekinirler. Ancak dini motiveli terristlerin akllarnda sadece kendi

kazanmlar vardr ve zarar grenlerin ok olup olmamas bunlar ilgilendirmez. Dini

114 CLUTTERBUK, R; Terrorism in an Unstable World, London: Routledge Press, 1994, p:76115 CRENSHAW, Martha;Is International Terrorism Primarily State-Sponsored?, International Terrrorism, London:Macmillan Education Ltd, 1990, s: 173


48/206

37

motiveli rgtlerin inanlarndaki dogmatik yap ve inan bu rgtlerin liderlerine

kar da sergilenir. rgt lideri kutsal bir grev gerei Tanr adna veya Tanr

tarafndan seilmitir. Buyruklar da kendisi de kutsaldr, eletirilemezler.

Dini kimlik ou kez etnik ya da ulusal kimliklerle i ie gemi olduu iin

dini gruplarn psikodinamii daha ok etnik baklklar yneten psikodinamiklere

benzer. Gerekten de kktendinci iddet, etnik ya da ulusal duyarllklarla yakndan

ilikili olduu zaman (ki Hizbullahta bu var) iddet olgular genellikle

artmaktadr.116

Dinci terrizm yalnzca bir nc dnya lkesi olgusu deildir. Amerikan

polis arivlerinde herhangi bir ekilde dinsel motiveli iddet olaylarna karm

100.000in zerinde Amerikalnn kayd bulunmaktadr. Bu gn ABDde yeleri

50.000 civarnda olan ve ideolojileri anti federal olan rka dayal dinsel nefrete kadar

uzanan 100 kadar rgt ve kendisini kilise olarak tanmlayan kurulular vardr.117

2.9. Yasal Durum

2.9.1. Anayasa

Devletin eklini, devletin temel yapsn, kiilerin haklarn ve devlerini,

devlet organlarn ve bu organlar arasndaki ilikileri belirten en soyut ve en genel

hukuk kurallarn ieren kanundur, anayasa.118 Yazl hukuk kurallar arasnda,

bunlar karan organlarn devlet yaps iindeki yeri ve nemi bakmndan bir

hiyerari bulunur. Bu hiyeraride anayasa ilk sray, dier kanunlar da ikinci srayalr.119

2.9.1.1. 1982 Anayasasnn Genel Esaslar

Anayasamzn 1. Maddesi; Trkiye Devleti bir cumhuriyettir. Madde 2;

Trkiye Cumhuriyeti toplumun huzuru, milli dayanma ve adalet anlay iinde,

116

D.VOLKAN, Vamik, a.g.e., s:205117 KARLSSON, Ingmar, a.g.e, s:164-190118 A.GRZ, a.g.e., s:39119 N.BLGE, Hukuk Balangc, Turhan Kitabevi, Ankara 1994, s:67


49/206

38

insan haklarna saygl, Atatrk Milliyetiliine bal, balangta belirtilen temel

ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir. 120

Bu maddelerde; Trkiye Cumhuriyetinin her eyden nce Atatrk

Milliyetiliine bal bir toplum olduu aklanmtr. Bu toplum, insan haklarna

saygl, balangta belirtilen (1982 Anayasas Balang Maddeleri)121 Atatrk

lkelerine dayanan siyasi rejimler iinde insan haysiyetini en iyi koruyan,

gerekletiren ve teminat altna alan demokratik rejimi benimsemitir. Sosyal Hukuk

Devleti ise; bizzat devletin koyduu hukuk kurallarna uyaca ve alan, alt

halde elde ettii rn ile mutlu olabilmek iin, tasarlad maddi ve manevi deerlere

sahip olamayan kiilerin yardmcs olaca ilkesini belirtmektedir. Trkiye

Cumhuriyeti hrriyetidir. nsan hak ve hrriyetleri temeline dayanr.122 Hi kimse

suu sabit olana kadar yani mahkemece kendisine su karar klnana kadar

masumdur. Ceza yasamzn genel hkmlerine gre pheden de sank faydalanr.

Bu da u demektir; bireye isnat edilen sulamann kesinlemi olmas delillerin

geerliliine ve salamlna baldr. Kimse geersiz delillerle sulanamaz. Ancak

burada zgrln tanmnn iyi yaplarak snrlarnn net bir ekilde izilmesi

gerekmektedir. Snrlar belirlenmeyen zgrlkler mutlaka bakalarnn

zgrlklerine tecavz edeceinden zgrlk olmaktan karak hak ihlaline girer.

zgrlk-Terr tartmalar uzun zamandr yapla gelmektedir.123 zellikle 11 Eyll

saldrlar ve bu saldrlarn bir devam olan ngiltere, spanya, gibi baz Avrupa

lkelerinde gerekleen terr olaylarndan sonra bizdeki zgrlkleri snrl bulan

Avrupa ve her frsatta eletiren gelimi lkeler terrle mcadele iin bizdekinden

ok daha kat snrlamalara gitmektedirler. Trkiyede ise durum tersine dnmtr.

Avrupa Birlii srecinde uyum yasalar ile birlikte zgrlkler de geniletilmi

gvenlik glerinin yetkilerinde bir takm snrlamalara gidilmitir. Elbette ki bireyinve topluluklarn zgrlkleri sosyal devlet idarelerince n planda tutulmaldr.

Globalleen dnyada kiisel ve toplumsal zgrlklerin olabildiince gelimi olmas

ekonomik, sosyal, siyasal ve kltrel adan azami neme sahiptir. Ancak lkenin

terr olaylarndan arnm, gvenli bir lke olmas da zgr bir lke olmas kadar

120 YENSEY, Feridun,Anayasa, Baheehir nv. Yay., stanbul, 2006121 Bkz: 1982 Anayasas Balang Maddeleri122 O.S.Kocahanlolu, Gerekeli ve Aklamal Anayasa, Temel Yay.,stanbul, s:33,34,35123 CLINTOCK, Michael;Amerikan Doktrini ve Kar Ayaklanmac Devlet Terr, Der. Cemal Gzel, Silinen YzlerKarsnda Terr, Ayra Yaynevi, Ankara,2002, s:169


50/206


51/206

40

almayan bir Devlet yetkisi kullanamaz. eklindedir. Bu maddede Devlette

egemenliin kaytsz artsz Trk Milletinde olduu aklanmaktadr. Millet

egemenliini vatandalarn hangi artlarda kullanaca anayasada aklanr. Fakat her

ne olursa olsun Trk Milleti egemenliinin kullanlmasn hibir zaman, hibir

surette belli bir kiiye, bir zmreye veya snfa brakamaz. Madde ayn zaman

Documents

Turkiye de Faaliyet Gosteren Dini Bir Teror Orgutu Olarak Hizbullah Hizbullah as a Religously Motivated Terrorist Organization in Turkey