"Tusschen de overdreven pretensiën van den eene en het regt alsoorlogvoerende macht der andere, het evenwicht te bewaren ..~" *

Nederland neutraal. De Nederlandse neutraliteits politiek t.enaanzien van de Amerikaanse burgeroorlog.

Doctoraalscriptie van Elmer Klaasen

UI'RECIIT, 1986

NEDERLAND NEUTRAAL

Inhoudsor..gave

INHOUDSOPGAVEIt-..lLEIDING

HooFDS'IUK EEN DE AMERIKAAl\iSE BURGEROORLCG1 Cbrzaken2 Het Zuidelijke standpunt3 Het Noordelijke standpunt4 Het verloop van de strijd5 Roest van Limburg en de burgeroorlog

HOOFDSTUK 'IVJEE HET INrERNATIONALE KADER:1 De declaratie van Parijs2 Kapers•.blokkade en prijzen3 Cbrlogscontrabande en visitatie4 Cbrlos~oerende status5 Neutraliteit, rechten en plichten van neutralen

JURIDISCflli I~PECTEN1416182021

HOOFDSTUK DRIE DE HOUDING VAN DE ANDERE ZEEHCX:;ENDHEDEN1 Erkenning van de Confederate States?2 De neutraliteit van andere mogendheden3 Frankrijk en Groot Brittanni~ en het einde

van de oorlog

HOOFDSTUK VIER NEDERIl\.ND EN DE VElTh"""'NIGDESTATEN1 De Nederlandse Buitenlandse Politiek in de

negentiende eeuw2 De Nederlandse ministers van buitenlili~dsezaken

ten tijde van de burgeroorlog3 Het beeld dat Nederlanders van Amerikanen hadden4 De Nederlandse handel op de Verenigde Staten5 Diplomatieke correspondentie ter publikatie

SaInenvatting

HOOFDSTUK VIJF J\1EDERIAl\1f>EN DE NiERIKl'ArlJSE BURGERCORL.cG1 Nederland en het begin van de burgeroorlog2 De st.andpunt,bepaling van Nederland r eerste

reactie3 TOekenning van de oorlogvoerende rechten4 Intrekking van de oorlogvoerende rechten ln5 Een Zuidelijk verzoek om bemiddeling6 J\ederlanden de moord op Lincoln7 Nederland en het einde van de burgeroorlog

Samenvatting

INHOUDSOPGAVE

2- 34- 5

6-13678

1012

14-22

23-26232426

27-38

27

2831333537

39-4939

4044

1862? 46474748 i49

HOOFDSTUK ZES DIVERSE QUJlESTIES DE NElJ'I'R-ALITEIT BE'IT"\.EFFENDE1 De zending van een Nederlands eskader naar de

Westindische wateren 5050-62

============================= 2 =--==========================~

NEDERLAND NEUTRAAL

2 Nederland beschermt Belgiê3 Een reislustige vice-consul: De Bruyn Kops4 Nederlanders in de beide legers5 Een Nederlandse blokkadebreker?

HOOFDSTUK12

34

5

ZEVEN DE TOEIATIKG VAt"J BUI'l"'Er-llANDSE ooHLCGSCHEPEN"une neutralite parfaite ct absolue""o:>rlogschepen toe te laten voor twee maal24 uren""het be..magtigenvan Nederlandsch eigendom""Gispte ook met nadruk het verschaffen vansteenkolen 11

Sru~nhangende kwestiesSlotbeschouwingen

HOOFDSTUK ACHT DE SCrillNDING VAN HET NEDEHLANDSE CONSULAATTE NEltJ ORLEANS

1llStrip the fellow"2 "Dat het niet aan ons is te bewijzen"3 "gans conciliatoir gesteld"4 "zonder vertoef"5 "in geen geval ten aanzien van zijn private

bezittingen"6 Nabeschouwing van deze beide zaken

HooFDSTU1< NEGEN SIDI'BESCHOUWINGEN

BIJLAGEN:ABC

Ministers van buitenlandse zaken 1860-1866NotenBronnen en literatuur

3

INHOUDSOPGAVE

52545658

63-7763

6973

747576

78-9278818387

9091

93-96

12-18

19-23

NEDERIA.1\ID NEUTRAAL INLEIDTNG

INLEIDI~ EN VERA1\1'lWOORDIN3

Een belangrijk ken~erk van de negentiende-eeuwse Nederlandsebuitenlandse politiek was de strikte neutraliteit die ten aanzien vanoorlogen tussen andere naties in acht werd genorren. Eén van dieoorlogen was de Amerikaanse burgeroorlog. Hieraan is in De Nederlandsegeschiedschrijving maar weinig aandacht besteed. In 1957 verscheen eenboek van Durden over James Shepard Pike, ten tijde van de burgeroorlogAmerikaans Minister Resident te Den Haag. In 1959 schreef Schulte1\Qrdholt over de Nederlandse gezant te Washington, Roest van Limburg,en tenslotte verscheen in 1972 een artikel over de Nederlandse openbaremeningsuiting ten tijde van de Amerikaanse burgeroorlog. In geen vandeze wordt echter ingegaan op het waarom van de Nederlandseneutraliteit in deze en de manier waarop Nederland deze neutraliteitgestalte gaf.

Om technische redenen zal ik de neutraliteit vanuit hetNederlandse perspectief behandelen. Op de .Amerikaanse politiek zal ikalleen ingaan voor zover die aan Nederland kenbaar wordt gemaakt engebruik maken van Durden 's boek over Pike. De vraag of er op enigrrorrent sprake is geweest van gevaar voor die neutrali teit, wordt danook in hoofdzaa~ vanuit het Neder1a~dse perspectief beantwoord.

Voor een einde van de neutraliteit z1Jn twee mogelijkheden, ofNederland verklaart aan een van de strijdende partijen in de VerenigdeStaten van Amerika de oorlog, ofwel een van deze beide verklaartNederland de oorlog. Voor Nederland was neutraliteit een vanzelf-sprekende zaak. De Confederale Staten hadden de kracht niet een anderevijand aan te pakken. De enige mogelijke dreiging voor de neutraliteitvornde de Verenigde Staten.

.1I

Gevaar voorvoerende partij~1

neutraliteit bestaat vooral als een vande neutraliteit door de neutrale staat

de oorlog-geschonden

4

NEDERLAND NEUTRAAL INLEIDIN3

acht, of om andere redenen er belang bi j heeft dat een einde komt aandie neutraliteit. Van het laatste was geen sprake. De ligging vanNederland en de Verenigde Staten zijn daar al voldoende verklaringvoor, alleen in de Nederlandse koloniên in het Caraïbische gebied zouhet tot een conflict kunnen komen. Blijft over het eerste geval. Dituit zich met name in incidenten.

De incidenten die zich hebben voorgedaan ZlJn uitgebreid terug tevinden in de archieven van Buitenlandse Zaken en het archief van deNederlandse Legatie te Washington. De hoofdmoot van deze scriptie zaldan ook bestaan uit een reconstructie van deze incidenten en hungevolgen voor de verhouding tussen Nederland en de Verenigde Staten(dat wil zeggen in het bijzonder de Unie, met de Confederatie waren ernauweli jks contacten).

Vanzelf spreekt dat deze incidenten ook iri een ruimer kadergeplaatst zullen worden. Allereerst de burgeroorlog, het wisselen vande krijgskansen van de beide partijen (Hoofdstuk 1). Ook de juridischekwesties die SPeelden, en hoe deze door Frankrijk en Engeland werdenopgelost, zijn van groot belang (Hoofdstuk 2 en Hoofdstuk 3). Tenslottezal het Nederlandse perspectief worden behandeld, de grote lijnen vande Nederlandse buitenlandse politiek in de negentiende eeuwen ver-schillende aspecten van de ~~erlandse relaties met de Verenigde Staten(Hoofdstuk 4).

In de bestudering van de incidenten zal ik vooral op de de vol-gende elementen letten:

het gevaar dat het incident voor de Nederlandse neutrali-teit vorrrde.

het Nederlandse beeld van de Amerikaanse buitenlandsepolitiek.

de mate waarin Nederland haar beleid afstemt op de grotezeerrogendeheden, met narre Engeland en Frankrijk.

Nederland en het volkenrecht.het Nederlandse eigenbelang.