Embed Size (px)
Citation preview
Tweemaandelijkse uitgave Protestantse Gemeente Wassenaar • nr. 32 • juni/juli ’17 • www.pkn-wassenaar.nl
GemeentenieuwsNieuwe Stijl
ProtestantseGemeenteWassenaar
In dit nummerPagina 3:50 jaar MessiaskerkVanwege het 50-jarig bestaan van de Messiaskerk is er op pinksterzondag een uitgebreid feestprogramma. Een over-zicht.
Pagina 5:KerkklokDe kerkklok uit de Dorpskerk verdween in de Tweede We-reldoorlog uit de toren maar kwam redelijk ongehavend terug. Een reconstructie.
Pagina 4AfscheidLida Keukenmeester neemt deze zomer na 35 jaar afscheid van het kerkelijk bu-reau. “Ik houd van ordenen.”
Pagina 7:BouwstenenIn de maanden mei en juni worden de beleidsplannen van de commissies bespro-ken. Hoe gaat dat in zijn werk?
Pagina 6:Jubileum“Het mooie van predikant-zijn vind ik dat mensen vaak snel open tegen je zijn.” Jil-les de Klerk over zijn 25-jarig ambtsjubileum.
Kom, heilige Geest,
spreek altijd tot mijn hart.
En als Gij toch zwijgt,
laat dan uw zwijgen tot mij spreken.
Want zonder U loop ik gevaar
mijn eigen inzicht te volgen
en het te verwarrenmet wat Gij mij leren wilt.
Bernardus van Clairvaux (1090-1153)Cisterciënzer orde
Abraham gezien?Zo ongeveer moet het volgens de Hongaarse schilder József Molnár zijn geweest. In 1850 schilderde hij de uittocht van Abraham uit Ur der Chaldeeën, zoals te zien op de afbeelding hiernaast. Van de clan van stamvader Terach waren alleen nog Abraham zelf en de weduwen van zijn overleden broers over.
Door Kees Mos
Het was een uiterst kwetsbare groep. Ze vertrokken op de roepstem van God, met medeneming van have en goed, waar-onder enkele slaven en slavinnen en hun kinderen, naar het land dat God Abraham wijzen zou (Genesis 12, 1).
De gebarsten aarde op de voorgrond van het schilderij, de naar boven gerichte blik van Abraham, treffen meesterlijk de waanzin van de onderneming. In de ogen van zijn omgeving was het zelfmoord. Uit de grootscheepse opgravingen die er momenteel plaatsvinden – in de be-schermende nabijheid van een Ameri-kaans legerkamp – wordt duidelijk dat Abraham uit een zeer hoog ontwikkeld en beschaafd gebied wegtrok. Het hele verhaal lijkt daarmee een prefiguratie te zijn van wat later verteld zal worden over de uittocht uit Egypte. Wie stapt er nu uit de hoogst denkbare cultuur van zijn tijd om te gaan wonen in een gebied vol barbaren?
Maar Abraham ging. En Mozes later volgde hem na. God had gesproken en hun zijn scheppend erewoord gegeven dat daarin de toekomst lag: dat zij zich voor zijn stem niet doof hielden. Op het
komend pinksterfeest laten we ons in de gezamenlijke dienst bij het jubileum van de Messiaskerk door deze grondleg-gende Bijbelverhalen inspireren.
Geestelijk vaderWie vijftig wordt heeft Abraham ge-zien, zegt het spreekwoord. Het is een uitdrukking die herleid kan worden tot de vele discussies die Jezus met zijn eigen volksgenoten voerde over de betekenis van Abraham voor het geloof (Johan-nes 8, 57). Jezus houdt hun voor dat een
beroep op een biologische afstamming van Abraham anders is dan Abraham in geestelijk opzicht als vader te hebben.
Op het pinksterfeest wordt duidelijk wat Jezus daarmee bedoelde. Het is het woord van God dat ons de toekomst opent. Abraham ging ons in dat geloof voor. Daarmee werd hij de vader van alle gelovigen. Van allen die erop vertrouwen dat de geest van God ons de weg wijst naar een nieuwe wereld. Die Abraham hebben gezien.
József Molnár: Uittocht van Abraham uit Ur der Chaldeeën
Feest vanwege 50 jaar MessiaskerkOp pinksterzondag (4 juni) wordt gevierd dat de Messiaskerk 50 jaar geleden als kerkgebouw in gebruik werd genomen. De kerkelijke gemeen-te in en om de Messiaskerk – sinds 1996 geheel vernieuwd door het samengaan met de kerkle-den van de Zijllaankerk – wil op die dag graag haar dankbaarheid tot uitdrukking brengen met een feest waarvoor iedereen die de kerk een warm hart toedraagt, van harte is uitgenodigd. Meer informatie vindt u op pagina 3.
Prot
esta
ntse
Gem
eent
e W
asse
naar
2
Colofon
Dit informatieblad is een uitgave van de Protestantse Gemeente Wassenaar en verschijnt eenmaal per twee maanden.
Oplage:1.650 exemplaren
Redactieadres:Protestantse Gemeente WassenaarKerkelijk bureauSchoolstraat 42242 KH [email protected](070) 511 40 68
Openingstijden kerkelijk bureau:Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 9.00-12.00 uur
Rekeningnummers:NL50 FVLB 0699 8411 19t.n.v. Protestantse Gemeente te Wassenaar (kerkelijke bijdrage en collectebonnen)
NL95 RABO 0128 0850 02t.n.v. Diaconie Protestantse Gemeente Wassenaar (diaconale giften en giften kerkwebradio)
NL57 FVLB 0635 8167 25t.n.v. Protestantse Gemeente Wassenaar inzake kerkblad voor een vrijwillige bijdrage
Redactie en redactieraad:Nelleke van Duijn, Henk Hogewoning (eindredactie), Rick van Keulen, Jilles de Klerk, Marianne Mewissen, Kees Mos en Maarten Steenbakker
Redactionele ondersteuning:Ellen van der Vis
Post voor de redactie:[email protected] of per post naar het kerkelijk bureau (zie boven)
Realisatie en druk:Station Drukwerk, Katwijk
(advertenties)
ad64/31.indd 2 22-02-12 16:24
Wekelijkse en maandelijkse activiteitenActiviteit Locatie Contactpersoon
MaandagavondWekelijks
Cantorij 19.30-21.30 uur Kievietkerk mw A. Jansen-Kot T (0252) 222 259
Dinsdagochtend Wekelijks
Openstelling kerk, 10.30-12.30 uur Dorpskerk/Stiltecentrum mw K. Taal T (070) 511 12 49
Woensdagochtend Wekelijks
Ochtendgebed, 10.00 uur Kievietkerk mw Sh. Keilholz M 06-15 37 72 20
Woensdagavond Wekelijks
Cantorij, 20.00-22.00 uur Dorpskerk R. Jansen T (0252) 222 259
Woensdagavond Wekelijks
Cantorij, 20.00 uur Messiaskerk C. van Delft T (071) 401 24 20
Vrijdagochtend 2e vrijdag van de maand
Zangmorgen, 10.30-11.30 uur Van Ommerenpark mw N. van Duijn T (070) 511 62 15
VrijdagmiddagWekelijks
Viering, 16.00 uur Duinstede mw H. Postma T (070) 754 33 33
Vrijdagavond weke-lijks
Weeksluiting, 19.00 uur Sophieke Huis/Theaterzaal ds. J.A.D. van der Boon T (070) 517 11 48
Vrijdagavond*Wekelijks
Rejoice, 19.30-20.30 uur Messiaskerk J. van den Akker T (070) 517 97 90
Vrijdagavond Wekelijks *
Rejoice, 19.30-20.30 uur Messiaskerk J. van den Akker T (070) 517 97 90
* Zie voor de data het programmaboekje en/of de website www.pkn-wassenaar.nl
Bijzondere activiteiten Activiteit Locatie Contactpersoon
Zaterdag 3 juni Opening pinkstertentoonstelling, 15.00 uur
Messiaskerk Ria Pronk T (070) 889 02 67
Woensdag 14 juni en woensdag 12 juli
Kerkcafé Kievietkerk Els KoekT (070) 517 78 51
Zaterdagen 8 juli t/m 19 augustus
Openstelling kerk, 13.00-16.00 uur Dorpskerk J. BruinsmaT (070) 511 14 04
Zaterdagen 8 juli t/m 19 augustus
Promenadeconcert, 16.00-16.30 uur Dorpskerk Commissie Kerkconcerten
Lintjesregen en een mooie chequeTijdens Koningsdag overhandigde Niek van Wijk, voorzitter van de Stichting Mo-nument Dorpskerk een cheque van € 25000,- aan Hans van Kesteren, voorzit-ter van het college van kerkrentmeesters. Het geld is bestemd voor de restauratie
van het lood in de glas-in-loodramen in de Dorpskerk.
Ook twee pas gedecoreerde leden in de Orde van Oranje-Nassau waren aanwe-zig: Maarten Ouwens en Deka Wielenga.
Maarten Ouwens ontving de onderschei-ding onder andere vanwege zijn activi-teiten als voorzitter van het college van kerkrentmeesters in Wassenaar. Deka Wielenga is onder meer organisator van de promenadeconcerten in de Dorpskerk.
Niek van Wijk (links) en Hans van Kesteren
Jeanet en Maarten
Lucie en Deka
Prot
esta
ntse
Gem
eent
e W
asse
naar
3
STERK IN VERHUIZEN.
VERLENGDE HOGE KLEI 60 - WASSENAAR - HOLLAND
WWW.VANEDE.COM - T. (070) 511 34 26
SINDS 1923SINDS 1923
Messiaskerk 50 jaar: 4 juni, pinksterzondag 2017Nadere informatie over het programma vindt u op de website van de Messiaskerk: http://www.pkn-wassenaar.nl/messiaskerk.
UITNODIGING
10.30 uur Kerkdienst
12.15 uur Onthulling 12e gedicht Poëzieroute en voor de kinderen een apart programma
met theater
Lunch met alle aanwezigen
13.30 uur Middagprogramma I met historische documentaire, kunst en muziek
15.30 uur Middagprogramma II met theater voor volwassenen: De Scènemakers
17.00 uur Borrel
17.30 uur Barbecue ter afsluiting
MESSIASKERK 50 JAAR 4 JUNI, PINKSTERZONDAG 2017 NadereinformatieoverhetprogrammavindtuopdewebsitevandeMessiaskerk:http://www.pkn-wassenaar.nl/messiaskerk.
UITNODIGING 10.30uur Kerkdienst12.15uur Onthulling12egedichtPoëzierouteen voordekindereneenapartprogramma mettheaterLunchmetalleaanwezigen13.30uur MiddagprogrammaI methistorischedocumentaire, kunstenmuziek15.30uur MiddagprogrammaIImettheatervoorvolwassenen: DeScènemakers17.00uur Borrel17.30uur Barbecueterafsluiting
Kinderkunstproject in MessiaskerkOp pinksterzondag start het vijfde kinderkunstpro-ject in de Messiaskerk, dit jaar met Abraham als thema. Tijdens de maand juni wordt op zondag door de kinderen van de kindernevendienst en door de week door de kinderen van groep 5 en 6 van de Herenwegschool en de Bloemcampschool gewerkt aan tekeningen en werkstukken over Abraham. De feestelijke opening van de expositie van dit vijfde kin-derkunstproject vindt plaats in de gezinsdienst van zondag 25 juni. De expositie is ook gedurende de zomermaanden (juli en augustus) te zien wanneer de kerk geopend is voor diensten en vergaderingen. Eerdere thema’s waren Jona, Jozef, Mozes en David.
KinderKunstproject
Abraham Messiaskerk
Messiaskerk 50 jaarDe toenmalige hervormde wijkgemeente Den Deijl was begin zestiger jaren uit de kapel aan de Hofcampweg gegroeid. De bekende archi-tect J.B. Baron van Asbeck ontwierp – geïnspireerd door de in 1955 door Le Corbusier ontworpen bedevaartkapel in Ronchamp – een voor Nederland spectaculair nieuw en eigentijds kerkgebouw met 500 zitplaatsen aan de Zijllaan ter hoogte van de water-kruising van de Wetering en de Haven. Na vijftig jaar heeft dit kerkgebouw, zowel liturgisch als architectonisch, alleen maar aan zeggingskracht gewonnen.
Het feestprogramma bestaat uit een ochtend- en een middagdeel.
OchtendprogrammaDe dag begint met een verwelkoming van de gasten. Vanaf 9.30 uur bent u van harte uitgenodigd oude bekenden te ontmoeten, met elkaar koffie te drinken en van de zelfgebakken cake te genieten. De daaropvolgende kerkdienst heeft als thema ‘Abraham gezien’. De Bijbelse gestalte van Abraham wordt traditioneel verbonden met iemands vijftigste verjaar-dag. Maar waar komt de uitdrukking vandaan en waarom is Abraham volgens Hebreeën 11 iemand die avant la lettre al uit de pinkstergeest leefde? De kerk-dienst wordt muzikaal opgeluisterd door prachtige koorzang van de gezamenlijke cantorijen en instrumentale muziek ver-zorgd door verschillende gemeenteleden.
Na de kerkdienst is er een korte kof-fiebreak. Het programma gaat daarna verder met de onthulling van het beeld dat hoort bij het twaalfde gedicht uit de Wassenaarse Poëzieroute, een pink-stergedicht van de in december 2015 overleden dominee-dichter Jaap Zijlstra met wie de gemeente in en om de Mes-siaskerk een bijzondere band had. In verschillende toespraken zal worden uitgelegd waarom voor deze dichter, dit gedicht en deze vormgeving is gekozen. Bij de onthulling hoort ook een gedeel-telijke uitvoering van de pinkstercantate van Wim Ceuleers, waar het gedicht in voorkomt.
Aansluitend wordt er met alle aanwe-zigen geluncht en is er gelegenheid de expositie van gemeenteleden in de voorhal te bekijken met als titel ‘Abraham gezien, de geest van Pinksteren’. Tijdens de lunch kunt u ook uw stem uitbrengen voor de publieksprijs.
Voor de kinderen is er zowel tijdens de kerkdienst als tijdens het programma dat bij de onthulling van het beeld dat bij het twaalfde gedicht uit de Wassenaarse Poëzieroute hoort, een apart programma met zang, spel, een Bijbelvertelling en een vrolijk kindertheater.
Middagprogramma IHet middagprogramma bestaat uit twee aparte onderdelen, met elkaar verbonden
door een feestelijke Tea Inn. Het eerste deel van het middagprogramma wordt geheel verzorgd door gemeenteleden. Het begint met de presentatie van de catalogus van de kunstwerken die in de voorhal worden geëxposeerd en de uitreiking van de publieksprijs.Vervolgens wordt een historische documentaire vertoond die voor deze gelegenheid uit historisch beeldmateriaal werd samengesteld over de bouw en de verbouwing van de Messiaskerk, als-mede over verschillende hoogtepunten uit de afgelopen vijftig jaar. Daarna wordt het jubileumlied gezongen waarin alle belangrijke momenten die er waren sinds de bouw van de Messiaskerk in dertien coupletten letterlijk de revue passeren. Het eerste deel van het middagprogram-ma wordt afgesloten met koorzang van het projectkoor Rejoice en de voordracht van enkele gedichten die dominee Van Waasbergen schreef in de tijd dat hij als predikant aan de Messiaskerk was verbonden.
Middagprogramma IINa de Tea Inn begint het wervelende optreden van de Nijmeegse theatergroep De Scènemakers. Wie het televisiepro-gramma ‘De Vloer Op’ kent, kan zich een voorstelling maken van wat ons te wachten staat. Inspelend op de verschil-lende items die de commissie MK 50 de theatergroep heeft aangereikt, zullen de leden van de theatergroep improviserend en associërend het kerkelijk en maat-schappelijk leven van de afgelopen vijftig jaar tegen het licht van deze tijd houden. Na dit vrolijke theater is het borreltijd geworden en daarna is er gelegenheid met elkaar te barbecueën. Voor dit laat-ste evenement vragen wij u zich tijdig op te geven. Op de website en in de kerken vindt u de uitnodiging.
Graag hopen wij u op pinksterzondag 4 juni in de Messiaskerk te ontmoeten. Uiteraard is het ook mogelijk slechts een gedeelte van dit programma te volgen. De aanvangstijden van de verschillende onderdelen zijn daarom tevens bedoeld als wisselmomenten. Vier dit feest met ons mee en zegt het voort!
De commissie MK 50 bestaat uit Marian-ne Baaijens, Hannie van Beelen, Klaske Hoekstra, Hetty Lugthart en Kees Mos.
Kunstwerk ‘De druppel’ in het atelier voordat het zijn definitieve plek kreeg op het plein voor de Messiaskerk
Prot
esta
ntse
Gem
eent
e W
asse
naar
4
(advertenties)
ALLE AANDACHT
VOOR AFSCHEID
NAAR WENS EN
HERINNERING
Oostdorperweg 151 2242 NJ Wassenaar S070 514 61 00 [email protected] www.omen-uitvaartzorg.nl
EDWARD KARDOL
INFORMATIEPUNT VOOR HET:• BESPREKEN VAN UITVAARTEN• REGISTREREN VAN UITVAARTWENSEN • DEPOSITO EN UITVAARTVERZEKERINGEN• GEDENKTEKENS - URNEN - SIERADEN• UITVAARTKISTEN
FACILITEITEN VOOR HET VERZORGEN VAN:• UITVAARTEN • OVERLEDENEN• OPBARINGEN • CONDOLEANCES• AFSCHEIDSBIJEENKOMSTEN• MEMORIALS
Afscheid Lida Keukenmeester van het kerkelijk bureau
“Het is gemoedelijker dan vroeger”Lida ontvangt mij bij haar thuis. Wat meteen opvalt zijn de vele kleine, thematisch opgehangen kunstwerken. Alles hangt kaarsrecht en in een harmonisch geheel. Zou ze zelf veel fotograferen of schilderen? Neen, alles is verzameld op haar reizen of bezoeken aan bazaars. Lida gaat zitten op haar vaste plaats. Haar houding is recht. Ze spreekt duidelijk, zonder haperen, rustig. Haar handen verraden haar wanneer iets haar raakt.
Door John Mewissen
Hoe lang werk je al op het kerkelijk bureau?“Al 35 jaar! Op 1 augustus 1982 werd ik benoemd tot administratief medewerker voor 20 uur per week. In 1989 werd ik door de voorzitter van het college van kerkrentmeesters van dat moment – de heer Zuurmond – benoemd tot admini-strateur. Het aantal uren werd successie-velijk uitgebreid naar 32. Hij nam de tijd om mij wegwijs te maken op het terrein van boekhouden en zorgde voor een een-voudige computer. Ik ben dankbaar voor zijn goede begeleiding daarbij. Ik moest de balans vinden tussen het (deeltijd)werk en het moederschap in een tijd
dat werkende moeders geen alledaags verschijnsel waren.”
Is er veel veranderd in de loop der jaren?“Alles! Om te beginnen: de werkplek was sober ingericht en minimaal ge-outilleerd. Er stond een bewerkelijke stencilmachine en een mechanische schrijfmachine met een grote wagen. De ledenadministratie werd gevoerd door zowel ons als de SMRA. Alle info over de leden werd in drievoud aangeleverd, want er waren drie registers. Eén voor de predikanten, één voor de ouderlingen en de derde voor onze eigen administratie. Iedereen werkte met zijn eigen kaar-tenbak. Daarnaast was veel uitbesteed aan de toenmalige SMRA te Delft (de Stichting Mechanische Registratie en Administratie). Dat is later overgegaan in LRP (de Landelijke Registratie Personen) te Utrecht. Onder mijn leiding is er veel geautomatiseerd en nu kunnen en doen we heel veel zelf. Daar ben ik trots op.”
Je bent aangesteld door het toenmalige college van kerkvoogden. Is het contact met de bestuurders veranderd? “Het is gemoedelijker geworden. De kerkvoogden waren mensen van een an-dere tijd met een hiërarchische structuur.
Ze spraken wel met de administrateur, maar nooit met de andere medewerker. Ze hadden meestal haast.”
Hoe is de omgang met de predikanten? “Goed! We zitten op een centraal punt. Wanneer wij signalen ontvangen dat pastorale zorg nodig is, geven wij dat onmiddellijk door aan de pastorale teams. Wij zijn wat dat betreft doorgeefluik. Aan de kosters vertellen we wat van hen verwacht wordt bij bijvoorbeeld trouw- en rouwdiensten of de verhuur van kerkzalen. Maar we doen dat namens de organisatie. Het zijn de kerkrentmeesters die de kosters aanstellen.”
De begraafplaatsLida heeft om de andere week in het weekend telefoondienst in verband met de begraafplaats. Van haar werk is 60 procent gerelateerd aan de begraaf-plaats: de administratie, het onderhoud, het contact met de nabestaanden, de begrafenisondernemers enzovoorts. Lida wandelt met enige regelmaat over het kerkhof wanneer mensen vragen of ze een mooie plek mogen uitzoeken. Dankzij haar initiatief voor een eenvoudige keu-kenvoorziening kunnen mensen nu ook in de kerk blijven napraten bij een kopje koffie na een begrafenis.
Zijn er ook minder leuke kanten aan je werk?“Ik kan slecht tegen ongefundeerde kritiek. Ik voer de besluiten uit en volg de regels zoals die door het college van
kerkrentmeesters zijn vastgesteld. Helaas treft de kritiek de boodschapper!”
Wat geeft je arbeidsvreugde?“De administratieve kant, de boekhou-ding! Ik houd van ordenen. Daarnaast het commerciële aspect: het verhuren van de kerkruimtes. Ik geniet ook van de afwisseling in het werk, de zakelijke en persoonlijke contacten met onderhouds-bedrijven, de steenhouwers, begrafenis-ondernemingen, verzekeringsmaatschap-pijen, banken. Het werk is zeer complex. Er gebeuren onverwachte dingen. De telefoon gaat terwijl je met iets bezig bent dat je uiterste concentratie vraagt. Je moet geduldig kunnen luisteren en snel schakelen. Je hebt te maken met alle lagen van de bevolking.”
Wat zijn je plannen?“Ik blijf badminton spelen. Ik hoop meer tijd te krijgen voor de dingen die ik graag doe of wil gaan doen: het penningmees-terschap van de Wereldwinkel, schilde-ren, lezen, bridgen, legpuzzels en lego voor volwassenen.”Lida maakt bij Lego vooral gebouwen. Ik zie veel afbeeldingen aan de muur van gebouwen en vraag of ze architectuur of kunstgeschiedenis wil gaan studeren. Neen! Ze is vooral geïnteresseerd in het bouwen zelf. Ze hanteert de boor-machine, zet kasten in elkaar: klussen is een passie. Zo iemand zal niet in een gat vallen. In haar interieur zie ik geen gera-niums. Het moge Lida goed gaan!
Lida toen en nu en thuis
OpvolgerLida Keukenmeester vertrekt deze zomer. Haar afscheid wordt gevierd op 31 augustus. Op 1 juli 2017 wordt ze opgevolgd door Edwin van Dongen. In een van de volgende nummers volgt een nadere introductie.
Prot
esta
ntse
Gem
eent
e W
asse
naar
5
(advertenties)
Een vertrouwd gezicht in Wassenaar & Voorschoten
Wanneer u in uw directe omgeving te maken krijgt met een overlijden, kunt u - 24 uur per dag - contact met ons opnemen
www.dehorstenuitvaartverzorging.nl
Wassenaar: tel. 070 - 514 43 45 (24 uur per dag)
Voorschoten: tel. 071 - 561 08 00 (24 uur per dag)
De Horsten Uitvaartverzorging, Postbus 1011, 2240 BA Wassenaar
Column | Frans van Winsen
Een goed gesprekZe duwde hem voortvarend naar een tafeltje in de koffiecorner van het ziekenhuis.Groot… Een korte rok, stevige benen… Het blonde haar opgestoken. Met wazige blauwe alzheimer-ogen staarde de forse rijzige man in het karretje voor zich uit. Zij bepaalde de regie en plantte een kop koffie voor hem op het tafeltje. “Lekker hoor zo’n kop koffie… Daar knap je van op, vader!” sprak ze met een heldere stem.“Zal ik ook wat lekkers voor je halen?”De man bleef apathisch voor zich uit staren en ze herhaalde het nog maar eens.
“Een lekkere gevulde koek, een koffiewafel offfff… Dat zal je ongetwijfeld heerlijk vinden… Een saucijzenbroodje!” Hij vond eigenlijk alles goed en bleef geobsedeerd naar het kopje koffie staren. Ze beende elegant weg en kwam kort daarna terug, waarna ze een schoteltje met een saucijzenbroodje voor hem neerzette en recht tegenover hem ging zitten. Niet meer zo piep, maar toch een goed geproportioneerde en mooie vrouw, die duidelijk gewend was om het heft in handen te nemen.
De man bracht het kopje koffie langzaam naar zijn lippen en genoot enorm van de eerste warme slok. Hij kwam een beetje bij. Zij bleef nadenkend roeren in haar kopje koffie en zei plotseling luid en duidelijk: “Met moeder gaat het niet goed… Ze wordt niet meer beter!”Zo dat was er uit… Hij reageerde niet en nam nog maar een slok koffie, waarna hij aanstalten maakte om ook een hap van zijn saucijzenbroodje te nemen.Ik had niet de indruk dat de opmerking tot hem was doorgedrongen.Ze was duidelijk van plan om de knoop maar eens door te hakken en ze zei: “Jullie slapen nu toch al niet meer samen op dat grote bed, dus dat kunnen we omruilen voor een eenpersoonsbed voor jou… We moeten gewoon zorgen dat je nog een beetje fijn kunt leven voordat je naar het verzorgingshuis gaat.”Hij knikte maar eens en knaagde langzaam van zijn saucijzenbroodje. Ze had kennelijk haar zegje gedaan en ze dronk met smaak haar kopje koffie leeg.De oude baas had nauwelijks zijn saucijzenbroodje op of het bordje werd al door haar weggehaald.
Met de kruimels nog langs zijn wat uithangende mondhoek werd hij resoluut door haar weggeduwd in de richting van de uitgang. Ze zou de familie mededelen dat ze een goed gesprek had gehad met vader en dat hij het volkomen met haar eens was.
De klok van de Dorpskerk in oorlogstijd
Wie met Gods klokken schiet, die wint de oorlog nietWe kennen in ons land klokken en monumentale klokken. De Mariaklok in de toren van de Dorpskerk, volgens het randschrift gegoten in mei 1454, is zo’n monumentale klok.
Dick den Ouden
Al voor het uitbreken van de Tweede We-reldoorlog kreeg de klok van de Dorpskerk een grote witte M (monument) opgeschil-derd, die haar moest vrijwaren van een eventuele vordering. Maar de metaalhon-ger van de Duitse oorlogsindustrie bleek onverzadigbaar. In 1943 werd zij door personeel van de firma P.J. Meulenberg (Klokken-Peter) alsnog uit de toren geta-keld. Toch is die grote witte M haar redding geweest!
LeerdamEnkele gemeenteleden hebben nog een poging gedaan om de klok te redden door haar ’s nachts over de brengen naar de stallen van De Paauw en haar daar onder balen stro te verbergen. Maar toen die stallen in 1944 door de Duitsers werden gevorderd, ontdekten ze al snel de klok. De firma Meulenberg wist waar de M-klokken uit onze regio moesten worden opgeslagen, de glasfabriek in Leerdam. Binnen de groep van 6500 in beslag genomen klokken uit Ne-derlandse kerktorens en carillons werden de M-klokken behandeld als een aparte ca-tegorie. Daar lag onze Wassenaarse klok te wachten om te worden overgebracht naar Hamburg, waar twee fabrieken stonden die klokken konden omsmelten.
Schipper Van DijkOp 23 oktober 1944 kreeg de 65-jarige schipper J. van Dijk uit Dordrecht een opdracht van de Duitse Wehrmacht waar-mee hij niet blij was: met zijn klipperschip Hoop op Zegen M-klokken vervoeren van Leerdam naar Emden. Hij weigerde! De gevolgen waren ernstig, hij raakte daarmee zijn schip, gebouwd in 1879, kwijt. De Duit-sers plaatsten een zetschipper op de Hoop op Zegen, de M-klokken werden ingeladen en de tocht naar Duitsland, via Amsterdam en Lemmer, kon beginnen. Dat er nu een onervaren schipper aan het roer stond, nam de Wehrmacht voor lief.
UrkHet moet een bijzonder trage tocht zijn geweest. Misschien ook werd er alleen ’s nachts gevaren met het oog op beschietin-gen. De Hoop op Zegen maakte inmiddels deel uit van een konvooi van elf schepen, gesleept door de Duitse sleepboot BS14. In de nacht van 6 januari kwamen de schepen in de buurt van Urk. Jacob Schraal, de vuurtorenwachter, doofde bij de komst van het konvooi het (nood)licht van de vuur-toren en het hele konvooi strandde op De Vormt, een nog altijd beruchte zandbank. De volgende morgen konden acht schepen worden binnengesleept, maar drie andere, waaronder de Hoop op Zegen bleven vastzitten.
De Urker firma Hoekman en Zonen kreeg de opdracht het klokkenschip vlot te trek-ken, maar de bergers slaagden erin de poging te doen mislukken. Zij verwijderden de pennen waarmee de luiken van de Hoop op Zegen waren afgesloten, zodat bij de eerste de beste storm de luiken lossloegen en het schip met de klokken wegzonk in het zand.
Tot slotEind juli 1945 werd de lading van de Hoop op Zegen geborgen. In vijf dagen kwamen 226 klokken en 145 klepels boven water. Van Urk werden de klokken vervoerd naar Amsterdam en vandaar terug naar de rechtmatige eigenaren. Op 21 april 1946 werd de klok van de Dorpskerk, na een kleine reparatie, weer in gebruik genomen. Haar bronzen stem klinkt nog als in 1454, het jaar waarin zij werd gegoten.En schipper Van Dijk uit Dordrecht, de
moedige eigenaar van de Hoop op Zegen? Hij kreeg een uitkering van veertien gulden per week. Aan de eigenaren van de gebor-gen klokken, kerken en gemeenten, werd een bijdrage gevraagd van 75 gulden. De oproep bracht 2990 gulden op. Bitter weinig voor een schip van 15.000 gulden.
Bij de omlaag getakelde klok van de Groningse A-kerk had een onbekende een bord geplaatst met de tekst: ‘Wie met Gods klokken schiet, die wint de oorlog niet.’ In theologische zin is op die uitspraak wellicht wel wat af te dingen, maar de dichter kreeg gelukkig wel gelijk.
Prot
esta
ntse
Gem
eent
e W
asse
naar
6
Jilles de Klerk 25 jaar predikant
“Ik heb het mooiste beroep van de wereld”Dit voorjaar is dominee Jilles de Klerk 25 jaar predikant. Naar aanleiding hiervan heeft de redactie een aantal vragen aan hem voorgelegd. “Je hoopt ergens toch dat een preek de mensen in het hart raakt.”
Waar ben je 25 jaar geleden als predikant begonnen? “Ik ben in maart 1992 bevestigd in War-mond. Ik werkte daar toen al als vicaris. De predikant, mijn latere promotor Jan Muis, nam een beroep aan naar Den Haag. Ik heb toen gesolliciteerd en ben het geworden.”
Wat is er veranderd in de manier waarop je predikant bent? “Over die eerste jaren denk ik vooral: ‘Wat was ik jong en onervaren!’ Als je begint, kan dat ook niet anders natuurlijk. Een keer belde iemand bij de pastorie aan en zei: ‘Ik zou graag de dominee willen spreken, is je vader thuis?’ De preek was vaak een zware bevalling. Ik was geregeld tot zaterdagavond laat bezig en stond dan zondag om zes uur op om de preek af te maken. Komt nu gelukkig niet meer voor, al blijft de preek soms een hele klus. Mijn eerste preken waren nogal academisch. Nu komen er bij het lezen van een tekst vaak direct mensen, hun ervaringen en gedachten bij me boven. Ook noteer ik bij de eerste lezing welke gevoelens en
associaties de tekst bij me oproepen. Het voorkomt dat de preek te abstract en reflecterend wordt. Een preek is geen betoog. Mijn andere promotor, Gerrit de Kruijf, zei: ‘De preek doet een gooi naar de ziel’. Ze wil niet alleen interessant zijn, maar aanspreken, in het hart raken. Dat lukt natuurlijk maar een enkele keer en nooit bij iedereen tegelijk. Maar je hoopt ergens toch dat mensen het zo ervaren.”
Predikant zijn is meer dan preken alleen… “Ja, het is heel veelzijdig. Besturen, gesprekgroepen leiden en natuurlijk: pas-
toraat. Voor dat laatste was ik nauwelijks nog toegerust. Mijn eerste begrafenis was de dochter van betrokken gemeen-teleden. Zij woonde zelf niet in Warmond en liet een man en jonge kinderen na. Er speelde heel wat in het gezin. Dingen waar ik nog nooit mee geconfronteerd was. Je doet dan wat je goed lijkt en luistert vooral goed naar de verhalen. Het mooie van predikant-zijn vind ik dat men-sen vaak snel open tegen je zijn. Dat is altijd weer heel bijzonder. Ze nemen je in vertrouwen en vertellen hun verhaal. Dat komt ook omdat ik als dominee niets van hen wil. Ik wil ze niets verkopen. Ik kom niet met een advies. Ik vraag ook niet of ze zus of zo zijn of zus of zo geloven. Met het ambtsgeheim schept dat de ruimte en veiligheid om je verhaal te doen.”
Na Warmond ging je niet naar een andere gemeente.“Nee, we gingen naar Indonesië. In sep-tember 2000 zijn we met Hester (5 jaar) en Noortje (4 maanden) naar Indonesië vertrokken. Sarah is daar in 2002 gebo-ren. De jaren daar hebben grote invloed op me gehad. Ik kwam in een andere cultuur en in een multireligieuze in plaats van seculiere samenleving.”
Wat heb je daar dan van geleerd? “Ik heb mezelf leren kennen. Hoe westers en Nederlands ik ben en denk. En hoe be-
perkt dat is. In Nederland zijn we heel di-rect. Daar zijn we ook trots op. We vinden dat eerlijk en recht door zee. Anderen, niet alleen Aziaten, maar ook Engelsen en Duitsers, vinden het eerder onbehouwen. Niet alles hoeft altijd openlijk gezegd te worden. Ik hoorde in Indonesië het voor-beeld van een ei. Wij willen weten wat er in het ei zit. Dat betekent dat de schaal kapot moet. Een Indonesiër zou eerder zeggen: ‘Wat er ook in het ei zit, de schaal moet heel blijven’. Beleefdheidsvormen zijn dan ook belangrijk. En gezichtsver-lies is zo ongeveer het ergste wat je kan overkomen. Tegelijkertijd zijn dat ook altijd maar algemeenheden. Culturen en godsdien-sten kennen grote diversiteit. Over dé Indonesiër of dé islam kun je niet spreken.
In Indonesië viel mij ook op dat de Bijbel in veel opzichten dichter bij de cultuur en samenleving van mijn studenten staat dan bij de onze. Ik las met studenten het verhaal van Jezus en de Samaritaanse vrouw. Een vrouw alleen die met een man in gesprek gaat, dat roept vragen op. Dat snappen ze direct. Dan ook nog een Jood en een Samaritaanse: zulke etnische en godsdienstige verschillen leiden tot spanningen, dat wisten ze uit hun eigen land maar al te goed. Ook op Sulawesi waren gewelddadige conflicten waarbij die factoren een rol speelden. Dat Jezus en die vrouw elkaar ontmoeten en in gesprek raken, sprak hen zeer aan. In Nederland is zo’n ontmoeting en dialoog over culturele en religieuze grenzen heen inmiddels ook actueel en urgent. Toen wij uit Warmond weggingen was dat nog anders. De enige allochtoon in het dorp toen was de plaatselijke Chinees.” Na Indonesië werd het Wassenaar? “Ik heb eerst een paar jaar voor Kerk-in-Actie gewerkt. In die periode heb ik ook mijn proefschrift afgemaakt. En nu ben ik al weer bijna zeven jaar hier predikant.”
Is de kerk veranderd in de afgelopen 25 jaar? “Ja, dat vind ik wel. De kerk zoals we die
Jilles in zijn studeerkamer in Warmond
kennen wordt kleiner. Sommigen zeggen zelfs: de kerk verdampt. Daardoor zijn we erg met reorganisatie bezig. Dat is ook nodig, maar we moeten niet gefixeerd raken op de vraag hoe te overleven. Dat werkt verlammend en haalt het elan eruit. De andere kant is dat deze tijd appèl doet op je creativiteit. Zowel in je denken als in hoe je diensten vormgeeft. Het ligt al-lemaal niet meer zo vast. De afwisseling van gewone kerkdiensten en diensten op de boerderij, rond een dichter, of à la Taizé vind ik inspirerend.Ik zie ook dat de binding aan de kerk als organisatie verandert. Die wordt losser. Mensen kiezen de dingen die hen liggen. Wel een kring, geen kerkdienst. Veel mensen willen best iets doen, maar liever ad hoc dan structureel. We zullen daarop in moeten spelen, al heb je om een kerk te kunnen besturen mensen nodig die zich met het geheel verbonden voelen.”
Als je kon kiezen, zou je dan weer predikant worden? “Ik denk het wel. Al zijn er andere beroe-pen die ook mooi zijn. Maar als een preek een keertje lukt en vooral na een bijzon-dere pastorale ontmoeting denk ik op de terugweg geregeld: ‘Ik heb het mooiste beroep van de wereld’.”
Jilles in Indonesië
Jilles tijdens een doop in de Kievietkerk
Prot
esta
ntse
Gem
eent
e W
asse
naar
7
Gericht naar uw persoonlijke wensen
Verzorgen van en hulp bij verzekeringen en deposito’s
Diverse uitvaartcentra beschikbaar, o.a. ‘Sorghvliet’,
Groot Hertoginnelaan,’s-Gravenhage
KantoorJan van Nassaustraat 110
’s-Gravenhage
Tel. (070) 350 7000 (dag en nacht)
[email protected] www.engelenenspoor.nl
Adv. 128x193.indd 1 23-02-2012 13:29:51
Vragenvan lezers
VraagIn oecumenische diensten wordt vlak voordat de communio plaatsvindt, opgeroepen elkaar de vrede van Christus toe te wensen. De protestanten staan er dan meestal wat stijfjes bij. Ook in protestantse kerken komt het steeds vaker voor dat er gevraagd wordt elkaar de vrede van Christus te wensen. Waar komt dit gebruik vandaan en wat houdt deze vredeswens eigenlijk in? Zijn er ook bepaalde vormen die daarbij in acht dienen te worden genomen?
Antwoord van Kees MosElkaar vrede wensen, in liturgische vieringen en bij een rituele maaltijd, wordt gewoonlijk herleid tot 1 Samuel 16 waar de profeet Samuel, alvorens aan de offermaaltijd deel te nemen, eerst de aanwezigen vrede wenst. Waarschijnlijk verwijst dit naar een historische situatie waarin offermaaltijden werden misbruikt om aanslagen te plegen (2 Samuel 13, 23 en verder).
In het Nieuwe Testament is het niet helemaal duidelijk of de vredesgroet ook behoort tot de gebruiken die Jezus heeft ingesteld bij de laatste maaltijd die Hij met zijn leerlingen hield. Wel is overal terug te lezen dat de eerste christenen, wanneer zij samen brood en wijn deelden, elkaar eerst groetten. Vaak met een kus. In haar onlangs aan de Protestantse Theologische Universiteit verdedigde proefschrift schrijft Rianne de Voogd daarover: ‘In het elkaar groeten met de heilige kus drukten christenen in de vroege kerk uit dat zij behoorden tot een religieuze familie van heiligen, waarin noch maatschappelijke status, noch woonplek van belang waren voor de gemeenschap die ze samen vormden.’
Uit deze studie blijkt ook dat de eerste christenen elkaar zo aanzetten tot lijfelijk contact met wie ze op afstand stonden. Elkaar een hand geven is daarvoor in onze tijd echter waarschijnlijk al voldoende. Voor zover er sprake kan zijn van een bepaalde vorm die in acht genomen dient te worden, is oprechtheid naar mijn mening het belangrijkste.
Heeft u ook een vraag? Stuur deze naar de redactie (zie colofon).
Eerste bouwstenen liggen klaar
Wat nu als de Heilige Geest op ons neerdaalt…?
In de maanden mei en juni worden de beleidsplannen van de verschillende commissies besproken in de kerkenraad. Uit deze eerste – voorlopige – rapportages wordt duidelijk dat het geen gemakkelijke opgave is om te komen tot een gemeen-schappelijk beleid en een geïntegreerd jaarplan.
SpeelruimteBelangrijk is dat er ruimte blijft voor de eigen identiteit van de wijken. De uitda-ging is om die speelruimte te behouden in
het gezamenlijke beleid. Daarnaast geldt voor de commissies dat er veel raak-vlakken zijn met andere taakgebieden. Onderlinge communicatie en afstemming is daarom van wezenlijk belang voor een goede uitvoering van de diverse voorstel-len. In de verdere besprekingen, ook in de wijkraden en daarna in de gemeente, zal moeten blijken of er vervolgstappen kunnen worden gezet op weg naar een verder samen werken en integreren vanuit een gezamenlijke verantwoorde-lijkheid.
Hoe vullen we dezomerdiensten in? Eén van de opdrachten in het rapport over de toekomst van de Protestantse Gemeente Wassenaar was het maken van een dienstrooster voor de drie kerken gezamenlijk. Hoe krijgt dit idee deze zomer gestalte?
Marianne Mewissen
Een werkgroep die zich in 2016 met deze vraag bezighield, stelde voor om in de zomermaanden en vakantieperiodes de kerkdiensten per zondag te beperken tot twee en dan één morgendienst (10.00 uur) en één avonddienst (19.15 uur), in twee verschillende kerkgebouwen. Eén van de overwegingen daarbij was om gastpredikanten selectiever in te zetten en te onderzoeken of een andere aan-vangstijd voor bepaalde groepen aan-trekkelijk zou kunnen zijn. Dit voorstel is door de kerkenraad vorig jaar overgeno-men. Over de inhoud van deze diensten was toen nog niet verder nagedacht.
Bijzondere ontmoetingenDe commissie Eredienst heeft zich dit voorjaar beziggehouden met de vraag hoe deze zomerdiensten een eigen uit-straling te geven. We kunnen per zondag aangeven dat er een kerk dicht is, maar we kunnen met veel meer enthousiasme
zeggen dat we een gezamenlijke mor-gen- en een gezamenlijke avonddienst hebben: een bijzondere ontmoeting voor de gemeenteleden met een thematische invulling, al of niet met een eigen (muzi-kaal) karakter.
AanvangstijdstipHet aanvangstijdstip voor de avond-diensten is net als voor de cantate-diensten 19.15 uur. Laat genoeg om de zomerdag te vieren en vroeg genoeg om ook in de avond ontmoetingen voort te zetten. Onze predikanten buigen zich gezamenlijk – met onder andere de commissie Kerk en Samenleving – over mogelijke thema’s. Een nieuwe benade-ring van ‘preekvoorziening’ in lijn met de uitgangspunten van de commissie Eredienst: handhaven van waardevolle tradities naast vernieuwing.
Wanneer?De eerste gezamenlijke zomerdiensten zijn op 9 en 16 juli ’s morgens in de Kie-vietkerk en ’s avonds in de Dorpskerk. Op 23 en 30 juli zijn de morgendiensten in de Dorpskerk en de avonddiensten in de Messiaskerk. De laatste zomerdien-sten zijn op 6 en 13 augustus ‘s morgens in de Messiaskerk en ’s avonds in de Kievietkerk.
Prot
esta
ntse
Gem
eent
e W
asse
naar
8
ProtestantseKerk
Tweemaandelijkse uitgave Protestantse Gemeente Wassenaar • nr. 32 • juni/juli ’17 • www.pkn-wassenaar.nl
ProtestantseGemeenteWassenaar
Redactioneel
JubileaHet openingsartikel van dominee Kees Mos gaat over de uittocht van Abraham uit Ur der Chaldeeën. Dit is voor mij een bijzonder Bijbelgedeelte. De moed en het vertrouwen van Abraham om alles achter zich te laten en op weg te gaan naar een plek die God hem wijst, raakt mij altijd. In de gezamenlijke pinksterdienst van 4 juni horen wij er meer over. Op deze dag vieren wij met elkaar het 50-jarig bestaan van de Messiaskerk. Op pagina 3 vindt u het programma voor deze dag.
FeestelijkhedenEr zijn meer feestelijkheden deze maan-den. Op pagina 6 leest uw een interview met dominee Jilles de Klerk over zijn 25-jarig predikantschap. Dit jubileum heb-ben we al gevierd als u dit leest. In het artikel kunt u lezen hoe het beroep van predikant zich heeft ontwikkeld. In een artikel op pagina 4 vertelt Lida Keuken-meester over haar lange loopbaan bij het kerkelijk bureau. Zij heeft veel ontwik-kelingen en veranderingen meegemaakt de afgelopen jaren. Lida: ook via deze weg onze hartelijke dank voor al je inzet en wij wensen je nog heel veel goede en gezonde jaren bij ons in Wassenaar. Overigens valt er nog meer te vieren op het kerkelijk bureau: op 1 juni is Ellen van der Vis 25 jaar in dienst.Vorig jaar heeft de kerkenraad, na het rapport over de toekomst van de Pro-testantse Gemeente Wassenaar, aan de commissie Eredienst gevraagd een andere invulling te bedenken voor de erediensten tijdens de zomermaanden. Vanaf 9 juli veranderen gedurende de zomer de tijdstippen van verschillende diensten en is er afwisselend een kerkge-bouw dicht. In het artikel op pagina 7 leest u er meer over.
VredeZoals u ziet gebeurt er veel op ons kerke-lijk erf. Gelukkig blijven wij in beweging en blijft de Heilige Geest zijn werk doen. Ik wil graag eindigen in de geest van de lezersvraag: de vrede van Christus zij met u allen.
Nelleke van Duijn
KerkdienstenDorpskerk, Plein 3, tel. 070 - 511 35 20 | ds. J.A.D. van der Boon, tel. 070 - 517 11 48Kievietkerk, Oranjelaan 2, tel. 070 - 517 97 24 | ds. J.M. de Klerk, tel. 070 - 889 03 33Messiaskerk, Zijllaan 57, tel. 070 - 511 55 82 | ds. N.K. Mos, tel. 071 - 542 62 74
Alle kerkdiensten beginnen om 10.00 uur, tenzij anders aangegeven.Kijk voor actuele informatie over de kerkdiensten op de website: www.pkn-wassenaar.nl
Dorpskerk Kievietkerk Messiaskerk
Zondag 28 mei ds. J.W. van den Berg (Voorhout)
ds. W. Pantjes (Delft) mw ds. S. Vroomans (Delft)
Zondag 4 juni Zie Messiaskerk Zie Messiaskerk Gezamenlijke dienst rond50 jaar Messiaskerk
Zondag 11 juni ds. J.A.D. van der Boon ds. C.A. ter Linden ds. N.K. MosDienst van Woord en Tafel
Zondag 18 juni ds. G.J. Schüssler (Apeldoorn)
19.15 uur: cantatedienstmet ds. J.M. de Klerk
ds. J.M. de Klerk ends. J.A.D. van der BoonKerkdienst à la Paris
ds. N.K. Mos
Zondag 25 juni ds. R.H.L. Fechner (Maarsbergen)
ds. G.C. van de Kamp (Delft)Dienst van Woord en Tafel
ds. N.K. Mos
Zondag 2 juli mw ds. M. Buitenwerf (Amstelveen)
ds. J.M. de Klerk ds. G.J. van Aller (Uitgeest)
Zondag 9 juli 19.15 uur: avonddienst ds. J.A.D. van der Boon
ds. J.M. de Klerk Zie Kievietkerk en Dorpskerk
Zondag 16 juli 19.15 uur: avonddienst ds. J.A.D. van der Boon
ds. J.M. de Klerk Zie Kievietkerk en Dorpskerk
Zondag 23 juli ds. J.A.D. van der Boon Zie Dorpskerk en Messiaskerk 19.15 uur: avonddienst ds. J.A.D. van der Boon
Zondag 30 juli ds. J.A.D. van der Boon Zie Dorpskerk en Messiaskerk 19.15 uur: avonddienst ds. J.A.D. van der Boon
Het volgende nummer......verschijnt in de laatste week van juli
Kerkplein op de schopHet plein voor de Messiaskerk ging afgelopen maand op de schop in verband met het plaatsen van ‘De Druppel’. Dit kunstwerk – met gedicht – maakt deel uit van de poëzie-route in het dorp en is geplaatst naar aanleiding van 50 jaar Messiaskerk.
Kerkcafé in de KievietkerkOp woensdag 10 mei konden de organi-satoren van het nieuwe initiatief ‘Kerk-café Kievietkerk’ de eerste deelnemers begroeten met koffie. Onder hen ook de voorzitter van wijkvereniging de Kieviet, die de wens uitsprak dat het kerkcafé een rol mag vervullen in de Wassenaarse samenleving als plek voor een gesprek, een spelletje of een activiteit. Het volgen-de kerkcafé is op 14 juni van 11.15 uur tot 12.45 uur in de Kievietkerk, ingang onder de toren. En voor de wandelaars onder u: noteer alvast de tweede woensdag van de maand juli: dan starten we directna de koffie om 11.15 uur meteen wandeling in deduinen.
