TYPISCHOBIMEXINFORMATIEKRANT VOOR DROGE EN NATTE AFBOUW JAARGANG 4 > FEBRUARI 2009

2009: Een jaar vol uitdagingen voor de afbouwsector

Ons secretariaat moet een toe-

name van vragen over ont-

slagprocedures verwerken. Van

iedereen wordt het uiterste

gevraagd om de problemen

zoveel mogelijk te beperken.

Daarom is goed onderwijs voor

ondernemers en werknemers

van belang. De naar verhou-

ding kleinschalige bedrijfstak-

ken worden door bestaande

ROC’s niet altijd goed bediend.

Veel klachten hebben ons in

het verleden bereikt over onder

andere de kwaliteit van les-

materiaal, praktijkonderricht,

uitval van lessen en de mini-

male budgetten voor onderwijs

in de afbouw. Daarom hebben

wij het heft in eigen hand ge-

nomen en de Vakschool Afbouw

opgericht. Het onderwijs voor

de bedrijfstakken plafond- en

wandmontage en vloeren en

terrazzo wordt al door de Vak-

school verzorgd. Voorzichtig

kunnen we de eerste vruchten

van dat beleid plukken, hoewel

verbeteringen altijd mogelijk

zijn.

Goede arbeidsomstandigheden

zijn voor de bedrijfstak even-

eens van belang. Binnenkort

zal het Arbobesluit ‘Tillen op

de Bouwplaats’ verdwijnen.

Nieuwe Arbocatalogi moeten

dat besluit vervangen. Met vak-

bonden hebben wij in begin-

sel overeenstemming over een

nieuwe catalogus. Toch gaan

wij nog niet tot ondertekening

over, omdat naar het oordeel

van de Minister zzp’ers niet on-

der deze catalogus behoeven

te vallen. Het gevolg is dat er

concurrentie op het gebied van

arbeidsomstandigheden op de

bouwplaats kan ontstaan. Dat

lijkt ons ongewenst.

Een uitdaging is ook om de

vereniging NOA verder te ont-

wikkelen. Het gaat goed met

NOA. Ook in het jaar 2008 is

het ledental toegenomen en

kunnen wij terugblikken op tal

van succesvolle activiteiten, zo-

als het congres te Brussel en de

Plafond- en Wanddag in Nij-

kerk. Ook in 2009 willen wij de

dienstverlening nog verder ver-

beteren en uitbreiden. Daarvoor

hebben wij uw steun zeer hard

nodig. Een verdere toename van

het aantal leden is bijvoorbeeld

dringend noodzakelijk voor de

politieke lobby.

Wij willen in de komende

maanden de positie van de on-

deraannemer in het bouwpro-

ces op de agenda zetten. Zelfs in

tijden waarin maatschappelijk

verantwoord ondernemen de

kern van beleid moet worden,

zien we dat onderaannemers

met wurgcontracten worden

geconfronteerd. Ook worden

ze met tal van administratieve

lasten opgezadeld die niet meer

redelijk zijn. Een nieuw stan-

daard onderaannemingscon-

tract met een evenredige verde-

ling van lasten over partijen zou

een bijdrage aan de oplossing

kunnen bieden.

Een ander belangrijk aan-

dachtspunt is de belasting van

mobiliteit in het kader van de

bedrijfsvoering. De fiscale bij-

telling voor het gebruik van

bestelbusjes bij werknemers

zorgt voor toenemende onrust.

Sommige werknemers willen

bedrijfsbusjes niet meer rijden

uit angst voor vergaande fi-

nanciële gevolgen. De overheid

moet echt worden bewogen om

verandering in wetgeving aan

te brengen.

Er zijn nog veel meer zaken die

om aandacht vragen. Toch wil

ik mijn bijdrage weer eindigen

met de kredietcrisis. Beheersing

van kosten is voor de continuï-

teit van de bedrijfstak essenti-

eel. Het is mijn wens dat kosten

van lonen en te verwerken ma-

terialen in 2009 slechts zeer ge-

ring zullen stijgen. Daarom doe

ik een appèl op alle belangheb-

benden, waaronder vakbonden

en leveranciers van materialen,

om oog te hebben voor de po-

sitie van verwerkende bedrijven

en grote terughoudendheid te

betrachten in het doorvoeren

van kostenstijgingen.

Jan van de Kant

Voorzitter NOA

Aan het begin van het jaar 2009 staat de bedrijfstak afbouw voor

grote uitdagingen. De kredietcrisis gaat ook aan onze sectoren niet

voorbij. Hoewel onze bedrijven in veel gevallen pas aan het eind

van het bouwproces werkzaamheden uitvoeren, en wij naar ver-

wachting pas later met de volledige omvang van problemen wor-

den geconfronteerd, zien we nu al bedrijven die in moeilijkheden

komen.

Typisch Obimex ook op internet:

www.typischobimex.nl

FEBRUARI 2009

7 Producten & DienstenLeveranciers geven meer informatie over hun programma.

12 Het ProjectGrote overspanningen in weinig beton.

Staat Nederland aan het begin van een revolutie? 6 Gips

De geschiedenis van dit oeroude bouwmateriaal.

5 S.G.A. Vakdagen Deze vakbeurs is groter dan ooit tevoren: 10.000 m2.

15 Zeilreis Win een zeilreis naar de USG Sheetrock Conventie in Italië.

NieuwsProducten & diensten Het Project Thema

Natte afbouw Sport

TYPISCHOBIMEX < 2 >

USG Deutschland GmbHMetallstr. 1D-41751 ViersenTel. +49-2162-957-0E-Mail: info@sheetrock.de

In plaats van tijdrovend • handmatig plamurenBespaart tijd en geld• Moeiteloos opbrengen• Geoptimaliseerde • consistentie

Voor de meest verschillende • ondergrondenSneldrogend• Perfect vulvermogen• Eenvoudig te schuren•

“Pro-Spray” Skim Compound Spuitplamuur ‘Pro-Spray’

Hoogwaardige kant-en-klare plamuurmassa voor airless gebruik

ww

w.s

heet

rock

.de

EEN STERK STAALTJE VAKWERK

Steelframe produceert en levert een breed scala aan stalen wand-en plafondprofi elen. De productie vindt plaats in een nieuw en functio-neel pand.

De progressieve aanpak van Steelframe vindt u met name terug in de rollensets van de productiemachines. Steelframe doet veel onder-zoek naar rollensets en deze worden steeds opnieuw door de eigen technische afdeling ontwikkeld. Daardoor is het mogelijk u te allen tijde profi elen te leveren op de door u gewenste afmeting.

Steelframe verwerkt uitsluitend hoogwaardig sendzimir verzinkt staal. Het gehele productieproces voldoet aan de Din Norm 18.182 zodat u ervan verzekerd bent dat u kwaliteitsproducten geleverd krijgt.

Steelframe B.V.Hectorstraat 3, 5047 RE Tilburg, T: +31 13 544 98 59, F: +31 13 544 98 60www.steelframe.nl, info@steelframe.nl

Knallend het nieuwe jaar inmet deze aanbieding

Ervaar het voordeel van de nieuwe TY150GSC Gas-aangedreven nagelmachine voor beton en staal

Poppers Senco Nederland B.V., www.poppers-senco.nl

ACTIEVOORWAARDEN g Actieperiode; t/m 28 februari 2009

Tyrex is een zusteronderneming van Senco

Poppers Senco Nederland doet u een knallende aanbieding.Het betreft de Tytrak, “gas-aangedreven nagelmachine voor beton en staal”. U kunt zelf uw voordeel bepalen door één van de onderstaande aanbiedingen te kiezen.

g 1 Tytrak 150 GSC + 1.000 nagels = 675,-g 1 Tytrak 150 GSC + 2.000 nagels = 775,-g 1 Tytrak 150 GSC + 3.000 nagels = 875,-g 1 Tytrak gasnagelmachine + 15.000 nagels = 1599, -(ongeachte welke lengte nagels) 675.00

knallendeprijsvanaf

NIEUWS < 3 > TYPISCHOBIMEX

In het Knauf AMF hoofdkantoor

in het Duitse Grafenau werden

eind vorig jaar de eerste stap-

pen gezet in de richting van een

belangrijke wissel in de directie.

Tijdens de vergadering van de in-

ternationale bedrijfsleiders bracht

Klaus Koch (Knauf, Vorsitzender

der Geschäftsleitung) het Ma-

nagement Team, de Internatio-

nale Bedrijfsleiding en de Raad

van Bestuur op de hoogte van de

geplande wissel aan de top van

het bedrijf.

Wenig maakte voorheen al deel

uit van het Management Team.

Koch overhandigde hem tijdens

de vergadering het door Manfred

Grundke en Hans Peter Ingenil-

lem (Knauf, Geschäftsfürhrende

Gesellschafter) ondertekende

besluit.

Opvolging

Wenig volgt Eduard Hable (68) op

als zaakvoerder van Knauf AMF.

Laatstgenoemde blijft nog actief

als voorzitter van de bedrijfslei-

ding tot 30 juni 2009. Daarna

zal hij aan Knauf AMF verbonden

blijven als adviseur.

Karl Wenig is al twintig jaar

werkzaam bij Knauf AMF, in de

functies van expeditiespecialist,

technisch-commercieel industrie-

adviseur en gevolmachtigde. Hij

stond de afgelopen jaren aan het

hoofd van meerdere afdelingen,

waaronder Research & Develop-

ment en Marketing. Daarnaast

coördineerde hij de samenwer-

king met internationale handels-

groepen.

Met de benoeming van Karl Wenig

tot zaakvoerder beantwoordt de

Knauf groep aan de wens van

Eduard Hable om de fakkel staps-

gewijs door te geven aan een op-

volger uit zijn eigen ‘Grafenauer’

Management Team. “Mijn opvol-

ger moet niet alleen Engels spre-

ken, hij moet ook de Beierse taal

machtig zijn en de mentaliteit van

het ‘Bayerwald’ begrijpen”, aldus

een tevreden Hable.

Inl.: Knauf AMF

tel. 013 - 503 03 35

www.amfceilings.com

Nieuwe zaakvoerdervoor Knauf AMF

Karl Wenig (43) is sinds 1 januari jl. de nieuwe topman van

Knauf AMF. Hij is met ingang van deze datum benoemd tot

zaakvoerder.

3 t/m 5 maart 2009

Interieurbouw, Hout

en Kunststof Vakbeurs

De vakbeurs voor de Interieurbouw-, hout- en kunststofbranche

Evenementenhal Hardenberg, 14.00 uur – 22.00 uur

10 t/m 12 maart 2009

SGA Schilder, Glas en Afbouw Vakdagen

De vakbeurs voor de Schilder, Glasindustrie, Afbouw en Afwerking in de

bouwwereld.Evenementenhal Hardenberg , 14.00 uur – 22.00 uur

5 maart 2009

Nationale vloerendag

Veenendaal afbouwcentrum Noa

www.nationalevloerendag.nl

16 t/m 18 april 2009

Abouwexpo Benelux

Antwerpen, www.antwerpexpo.be

20 t/m 25 april 2009

Intermat 2009

Beurscomplex: Paris-Nord Villepinte Frankrijk

www.expovisie.nl

AGENDA

Prijzen kunststof (per 3 februari 2009)

(gangbare kunststoffen in €/ton]

Per levering in silowagen prime/virgin regranulaat maalgoed

LDPE film 760 520 - 600 200 - 350

LLDPE film 740 - -

HDPE extr 760 520 - 620 300 - 380

HDPE spuitgiet 790 500 - 550 350 - 480

PP homo 770 480 - 620 400 - 520

PP copol 830 520 - 650 420 - 600

PVC 720 - 100 - 150

PS helder 840 - 350 - 600

PS slagvast 890 650 - 720 350 - 400

Aluminiumprijzen[Slotnoteringen London Metal Exchange

(LME) in US$ per ton]

Aankoopwaarde US$ op 2 februari 2009: € 1,2007

Verkoopwaarde US$ op 2 februari 2009: € 1,3986

23 jan 26 jan 27-Jan 28-Jan 29-Jan 30-Jan +/-

Alum

Loco 1289 1300 1.308 1.331 1.309 1.311 22

3-mnds 1326 1340 1.340 1.366 1.341 1.346 20

Prijzen staal [per 100 kg. in € ]

Koudgewalst plaatstaal >= 1.000 kg kwaliteit DC01

Dikte 0,50 en 0,75 mm 183

Dikte 0,90 t/m 3,00 mm 173

Kwaliteit S235JRG2

Dikte 1,50 en 2,50 mm 176

Dikte 3,00 t/m 15,00 mm 171

Dikte 20,00 t/m 50,00 mm 190

Elektrolytisch verz. PlaatstaalKwaliteit DC01 + ZE2525-A

volgens EN 10 152. (vh) St 12 ZE 25/25-03

Toleranties volgens DIN 1541 of EN 10 131,

gechromateerd en/of gefosfateerd

Dikte 0,50 en 0,75 mm 341

Dikte 0,90 t/m 3,00 mm 340

Sendzimir verzinkt plaatstaalKwaliteit DX51D + 7275NA-C

volgens EN 10 142 (vh. St 12 ZE 25/25-03)

Toleranties volgens EN 10 143,

gechromateerd, niet geolied

Dikte 0,40 en 0,75 mm 345

Dikte 0,75 t/m 2,00 mm 325

Dikte 2,00 t/m 4,00 mm 320

PRIJZEN (Bron: Vraag en Aanbod)

FEESTJE BOUWEN?

P E R S O N E E L S R E I Z E N P E R S O N E E L S E V E N E M E N T E N R E L A T I E E V E N E M E N T E N

Kijk voor bijzondere personeelsreizen en evenementen op

WWW.TENDOLLE.NL of bel met onze enthousiaste mede-

werkers: 074 – 255 70 30. WIJ BOUWEN, SAMEN MET U,

AAN EEN ONVERGETELIJK FEEST VOOR UW BEDRIJF!

KNAUF AMF

TYPISCHOBIMEX < 4 > ADVERTENTIES

DE SOFTBOARDPLAAT HEEFT ZICHZELF HERUITGEVONDEN !

THERMATEX Thermofon

STERK - VAST - LICHT - VEILIG

Knauf AMF Plafonds bvba, Antwerpsesteenweg 124, B-2630 Aartselaar, België / Knauf AMF Plafonds bvba, Postbus 1, NL-5070 AA Udenhout, NederlandTel BE: +32 (0)3 887 85 48, Fax BE: +32 (0)3 887 95 12, E-mail: amfplafonds@skynet.be / Tel NL: +31 (0) 13 50 30 335, Fax NL: +31 (0) 13 50 30 500, E-mail: knauf-amfplafonds@home.nl

THERMATEX Thermofon

Geniet van een nieuw omgevingscomfort met THERMATEX Thermofon, geluidsabsorptie αw 0,80 (H) en NRC 0,85.

Een integraal gemoduleerde én professionele akoestiek aan de juiste prijs- kwaliteitsverhouding.

In het bijzonder aangewezen voor toepassingen in scholen, hospitalen, kantoren, commerciële centra, multifunctionele zalen enz...

THERMATEX Thermofon Hygena: vermindert drastisch lawaai in sanitaire ruimtes. De speciale verfl aag Hygena zorgt tegelijkertijd voor een bactericide en fungicide werking.

Voor verdere informatie, neem een kijkje op onze website www.amfceilings.com

P L A F O N D S Y S T E M E N

Meer ru imte voo r c rea t i v i t e i t

GroepM A D E I N G E R M A N Y

S.G.A. Vakdagen Hardenberg biedt netwerkplatformDe Schilder, Glas en Afbouw Vakdagen Hardenberg zijn nog nooit zo groot geweest als dit

jaar: 10.000 m² is gereserveerd voor de beurs in maart en er hebben zich al 130 deelnemers

aangemeld. Beursorganisator Joyce Mittendorff: “Bijna alle plaatsen zijn al gereserveerd,

dus exposanten die zich nog willen profileren op deze beurs, moeten er snel bij zijn.”

S.G.A. VAKDAGEN < 5 > TYPISCHOBIMEX

De expositie voor de schilder-,

glas- en afbouwindustrie vindt dit

jaar voor de zesde maal plaats. Het

aantal aanmeldingen is dit jaar

weer hoger dan vorig jaar, zowel

qua deelnemers als qua bezoe-

kers, die zijn uitgenodigd door

exposanten of die zich via voorin-

schrijving hebben aangemeld. “We

mogen dus zeer tevreden zijn over

de aanloop naar deze beurs toe.”

Netwerken

De S.G.A. Vakdagen hebben een

eigen plaats veroverd binnen

de gerelateerde branche. “Deze

beurs, die altijd van dinsdag tot

en met donderdag te bezoeken

is, groeit nog steeds in popula-

riteit en daar verheugen wij ons

over. De economische recessie zal

waarschijnlijk geen roet in het

eten gaan gooien. Juist nu geldt

de oude beurswet dat bedrijven

zich in moeilijke tijden juist moe-

ten laten zien. ‘Kennis is macht’,

aldus het spreekwoord. En kennis

vergaren en uitwisselen wordt op

deze vakdagen zeker gedaan. Deze

expositie biedt deelnemers en be-

zoekers dan ook een uitstekende

gelegenheid om te netwerken. Dit

is dan ook een echte ‘relatiebeurs’

gericht op relaties uit Noord-, Oost-

en Midden-Nederland. Bovendien

maakt de ontspannen sfeer op de

beursvloer het gemakkelijk om za-

ken te doen.”

Exposanten

Net zoals in voorgaande jaren,

presenteren naast veel bekende

deelnemers ook de nodige nieuw-

komers zich op de beurs. De af-

bouwsector beschikt over een

aparte ruimte, hal 4. Zoals gebrui-

kelijk tonen de exposanten op de

beursvloer de nieuwste methoden

en technieken aan bezoekers uit

de schilder- glas- en afbouwbran-

ches. Een greep uit het aanbod:

Knauf, Brander, Obimex, Raab

Karcher, van Buuren, van Buren,

Strikolith en Ardex.

Actieve bezoekers kunnen terecht

op het Klusplein. Ook exposanten

uit de afbouwsector hebben hier-

aan hun medewerking toegezegd.

Diverse ondernemingen, zoals Stri-

kolith, Ecobouwen, Obimex, Knauf

en Brander demonstreren op het

Klusplein hun nieuwste produc-

ten.

Bezoekers

Zowel exposanten als de beurs-

organisatie nodigen hun relaties

uit de beurs te bezoeken. Mitten-

dorff: “Belangstellenden uit de

schilder-, glas en afbouwbranche

kunnen zich aanmelden via de

website www.evenementenhal-

hardenberg.nl. Zij krijgen dan

twee VIP-relatiekaarten toege-

stuurd. Deze geven recht op gratis

toegang.

“Zoveel mogelijk tijd kunnen

besteden aan bezoekers en deel-

nemers staat voorop tijdens de

expositie”, benadrukt Mittendorff.

“Daarom nemen wij veel werk uit

handen. Zo nodigen wij relaties

van exposanten uit, die ons een

adressenlijst hebben aangeleverd.

Dit gebeurt in combinatie met het

versturen van de VIP-relatiekaar-

ten. Het voordeel hiervan is, dat

bezoekers niet worden overstelpt

met uitnodigingen van diverse re-

laties. Bovendien zorgen wij ook

voor de catering. Hapjes en drank-

jes serveren we gratis, voor zowel

deelnemers als bezoekers. Daar-

naast kan iedereen gratis gebruik

maken diverse faciliteiten van de

Evenementenhal. Exposanten en

bezoekers met een VIP-relatiekaart

kunnen onder andere gratis par-

keren. Deze service wordt door

iedereen op prijs gesteld. Laag-

drempelig en doelgerichtheid zijn

de kenmerken die wij bieden.

De full-service formule heeft voor-

delen, aldus Mittendorff. “Wij

vinden het belangrijk dat de aan-

wezigen zich niet hoeven bezig

te houden met details. Daardoor

kunnen ze zich concentreren op

hun belangrijkste activiteiten: het

onderhouden van bestaande re-

laties en met nieuwe relaties in

contact komen.”

dinsdag 10 t/m donderdag 12 maart 2009

S.G.A. Vakdagen Hardenberg

Evenementenhal Hardenberg

Openingstijden

Dinsdag 10 maart 14.00 – 22.00 uur

Woensdag 11 maart 14.00 – 22.00 uur

Donderdag 12 maart 14.00 – 22.00 uur

Beursorganisatie

Evenementenhal Hardenberg

Contactpersoon: Joyce Mittendorff, beursorganisator

Tel. 0523 - 28 98 00

e-mail: info@evenementenhalhardenberg.nl

www.evementenhalhardenberg.nl

27 t/m 29 oktober 2009

SGA Vakdagen Gorinchem 2009

Evenementenhal Gorinchem

Tel. 0183 - 68 06 80

e-mail: info@evenementenhalgorinchem.nl

www.evenementenhalgorinchem.nl

“Zoveel mogelijk tijd kunnen besteden aan bezoekers en deelnemers staat voorop tijdens de expositie” AGENDA VAKDAGEN

S.G.A. VAKDAGEN

TYPISCHOBIMEX < 6 > DE GESCHIEDENIS VAN...

Het woord gips is afgeleid van het

Griekse ‘gypsos’. Gips is een oeroud

mineraal, dat bestaat uit calcium-

sulfaat met twee moleculen water,

ook bekend onder de chemische

formule CaSO4H

2O. Het ontstond

280 miljoen jaar geleden voor het

eerst, toen tijdens geothermische

processen sulfaat- en calciumionen

werden gevormd. Deze losten op

in zeewater en kristalliseerden als

een zout, nadat binnenzeeën ver-

dampten.

Grote lagen gips zijn in de loop

der tijd afgezet in onder andere

Duitsland, Frankrijk en Spanje. Al-

leen al in de omgeving van Parijs

is over 7.800 m2 gips afgezet, met

een dikte van 50 meter. Europa

beschikt over een gipsvoorraad van

800 miljoen ton.

Twee soorten

Er bestaan twee soorten gips: na-

tuurgips en rogips. Natuurgips

wordt in de natuur gedolven,

vooral in het bekken rond Parijs.

Daarnaast is er rookgasontzwave-

lingsgips (rogips). Dit ontstaat bij

de ontzwaveling van rookgassen

van krachtcentrales die worden

gestookt met fossiele brandstof-

fen, zoals steen- of bruinkool.

Rogips ontstaat tijdens natte rook-

gasontzwaveling in het kalk(steen)

wasproces. Na oxidatie door de

lucht worden gipskristallen afge-

scheiden. Deze worden vervolgens

gewassen en gefiltreerd.

In de oudheid werd gips al gebruikt,

omdat het gemakkelijk te bewer-

ken is. Zo zijn er ruim 8000 jaar

oude gipsen beelden gevonden. De

Egyptenaren gebruikten gips bij de

bouw van hun piramides, als lijm

en voor versieringen. Eeuwen later

paste ook Leonardo da Vinci gips toe

als decoratie.

Gipskartonplaat

Gipskartonplaat is uitgevonden

door Augustine Sackett, die ver-

pakkingsmaterialen van karton

produceerde. Hij kwam op het idee

om dikkere platen te construeren

voor het bekleden van wanden

en plafonds. Hiervoor maakte hij

een wiel met een diameter van 6m

waarop lagen karton waren gewik-

keld. Onder het wiel stond een bak

met teer. Door het wiel te draaien,

bleef een laag teer aan het karton

kleven. Hierdoor ontstonden pla-

ten. Teer had echter als nadeel dat

het bij verwarming ging vloeien en

door het karton heen kwam. Fred

Kane, een compagnon van Sackett,

stelde voor om gips te gebruiken,

omdat dit goed lijmt. Dat bleek

goed te werken en de eerste gips-

kartonplaat was een feit. Op 22 mei

1894 kreeg Sackett patent op deze

vinding. In 1898 bedacht Utzman

een oplossing voor de kantuitvoe-

ring van platen. Door de onderste

laag karton breder te maken dan de

plaat zelf, kon deze worden omge-

bogen en aan de bovenlaag karton

worden gelijmd.

De moderne gipskartonplaat met

2 lagen werd in 1907 ontwikkeld

door Kelly. De plaatjes waren nog

klein, slechts 81 x 91 cm, dus 0,7

m2.

Gipskartonplaat werd in Europa

voor het eerst geproduceerd in

Engeland, in 1917. In Nederland

werd gips voor het eerst gebruikt

in 1957. Het ging om een plaatje

van 40 cm breed en 244 cm lang.

De eerste fabriek in Nederland werd

in 1974 gebouwd door Lafarge in

Delfzijl. Wereldwijd zijn de grootste

aanbieders van gips US Gypsum,

Saint Gobain Gyproc, Lafarge en

Knauf. In Nederland zijn 3 laatst-

genoemden actief.

Gips in de bouw

Het grootste deel van al het gips

wordt gebruikt in de bouw: 75%.

Gipsplaat is één van de meest ge-

bruikte materialen bij de afwerking

van gebouwen. Gipskartonplaten

worden vaak gebruikt in lichte

scheidingswanden op basis van

metaalprofielen (gipskartonwand

of systeemwanden). Ook voor de

bekleding van muren, plafonds,

daken en vloeren wordt gips veel

toegepast.

Gipsblokken zijn uitmate geschikt

voor scheidingwanden en gipste-

gels voor plafonds. Gipspleisters

worden vooral toegepast voor mu-

ren en plafonds. Voor gietvloeren

wordt gebruik gemaakt van anhy-

driet-gips.

De belangrijkste soorten gipsplaten

zijn: gipskartonplaten en gipsve-

zelplaten. Gipskartonplaten heb-

ben een kern van gips, die aan

beide zijden is voorzien van karton.

De hechting ontstaat tijdens de uit-

harding van het gips. Het karton

biedt stabiliteit aan de plaat en

zorgt ervoor dat trekkrachten kun-

nen worden opgevangen. Gipsve-

zelplaten worden onder hoge druk

geperst uit een mengsel van gips en

papiervezels. Het materiaal heeft

een harder oppervlak dan stan-

daard gipskartonplaten en is daar-

door stootvaster. Het nadeel is dat

deze platen lastig te bewerken zijn

tijdens montage.

Pleister (pleistermortel) is een laag

mortel van een paar mm tot cm dik.

Het bestaat voornamelijk uit kalk,

soms vermengd met zand of andere

toeslagen en wordt aangebracht op

een muur, gewelf of plafond. Door

te pleisteren (stukadoren) ontstaan

vlakke muren, die kunnen worden

behangen of gesausd. Van stuc

(stucwerk, sierpleister) is sprake als

met pleisterwerk profielen, sierlijs-

ten en rosetten zijn aangebracht.

Voor- en nadelen

Het grote voordeel van gipskar-

tonplaten is dat ze gemakkelijk te

verwerken zijn. Daarnaast hebben

ze van nature goede brandwerende

eigenschappen, omdat ze chemisch

gebonden kristalwater bevatten,

dat bij verhitting verdampt. Zolang

dit gebeurt, onttrekt dit energie

aan vuur. Hierdoor blijft de tem-

peratuur van de plaat constant en

de constructie in stand. Gipsplaten

zijn ook geschikt voor het maken

van geluidsisolerende constructies,

dankzij het buigslappe karakter

van het materiaal en de opbouw

uit verschillende lagen.

Een sterk zuigende werking is het

grootste nadeel van gipsplaten. Ze

zijn vochtgevoelig en verbruiken

veel verf bij de afwerking. Addi-

tieven in de gipskartonplaten gaan

deze nadelen tegen. Zo vertragen

wasemulsie en siliconenolie de

vochtopname, zorgen glasvezels

voor een hogere brandwerendheid

of sterkte en zorgen houtvezels voor

een hoge oppervlaktehardheid.

Ontwikkelingen

Op het gebied van gips vindt op

uitgebreide schaal vernieuwing

plaats. Een greep uit de ontwikke-

lingen van de afgelopen 10 jaar:

vloerplaten (voor vloersyste- >men met verbeterde geluids-

isolatie),

kooflijsten, >designplaten (voor ronde >wand- en plafondsystemen),

platen zonder karton (voor be- >kleding van staalconstructies),

akoestische platen, >

extra brandwerende platen, >geluidsisolerende platen, >hardere platen, >speciale gipsplaten (met een >niet-karton bekleding),

platen met een hoge druk- en >treksterkte.

In verband met eisen op arbogebied

zijn er veel nieuwe ontwikkelingen

te verwachten, zoals snellere mon-

tagemethoden, montagemethoden

zonder schroeven, betere en ster-

kere voegenvullers zonder tape en

lichte, dragende binnenwanden.

Inl.: Lafarge Gips B.V.

Erwin van Elteren

Tel. 0596 - 64 93 19

www.lafargegips.nl

De geschiedenis van… Gips

Calciumsulfaat = gipsCalciumsulfaat is de chemische benaming voor gips. Het komt in ver-

schillende hydratatieniveaus voor, al dan niet gebonden met kristal-

water. De mineralencalciumsulfaat-dihydraat (CaSO4.2H

2O) en anhy-

driet (calciumsulfaat zonder kristalwater, CaSO4) komen in de natuur in

grote hoeveelheden voor.

Met gips bedoelen we in Nederland zowel het uit de natuur afkomstige

gipsgesteente als rogips. Doordat water gemakkelijk uit calciumsulfaat-

dihydraat (zoals gipsgesteente) kan worden verwijderd door middel

van dehydratatie (formule 1), is het eenvoudig te gebruiken als bouw-

materiaal. Bij dehydratatie wordt het calciumsulfaat chemisch gebon-

den water geheel of gedeeltelijk verwijderd. Door een onomkeerbaar

proces van binding met kan het gebrande gips een meer of minder

hoge sterkte bereiken, doordat een kristallijne structuur ontstaat (re-

hydratatie, formule 2).

Formule 1:

CaSO4.2H

2O + energie CaSO

4.½ H

2O + 1½ H

2O

CaSO4.2H

2O + energie CaSO

4 + 2 H

2O

(gipssteen gebrand gips)

Formule 2:

CaSO4.½H

2O + 1½ H

2O CaSO

4.2H

2O + energie

CaSO4 + 2H

2O CaSO

4.2H

2O + energie

(gebrand gips gebonden gips)

In deze nieuwe rubriek geven we meer informatie over de achter-

gronden van materialen. Deze keer belichten we gips.

Augustine Sackett

RUBRIEK

obimex

is dea

ler

voor

neder

land

obimex

is dea

ler

voor

neder

land

obimex

is dea

ler

voor

neder

land

obimex

is dea

ler

voor

neder

land

PRODUCTEN & DIENSTEN < 7 > TYPISCHOBIMEX

Geluidswering speelt een belang-

rijke rol bij de bestrijding van ge-

luidshinder. Waar in het verleden

de aandacht vooral naar gevelge-

luidswering uitging, krijgt tegen-

woordig de hinderbeleving binnen

gebouwen steeds meer aandacht.

Ook geluid tussen woningen en

woonlagen is een groeiend pro-

bleem. Om mensen te bescher-

men tegen geluidsoverlast worden

steeds strengere eisen gesteld aan

de geluidsisolatie van bouwdelen.

Isolerende producten van Rock-

wool hebben dankzij de unieke

vezelstructuur van steenwol uitste-

kende akoestische eigenschappen.

Toegepast in constructies verbe-

teren deze producten de geluids-

isolatie, de contactgeluiddemping

of de geluidsabsorptie van bouw-

delen. Dit vergroot het gebruikers-

comfort en beperkt tegelijkertijd de

geluidsoverlast voor de omgeving.

Contactgeluidsisolatie

De Zwevende Vloerplaat 504 van

Rockwool is bij uitstek geschikt voor

contactgeluidsisolatie van zweven-

de vloeren met een steenachtige

dekvloer. Tegelijkertijd combineert

dit product alle andere positieve

eigenschappen van Rockwool iso-

latie. Steenwol is onbrandbaar en

valt daarmee in Euro-Brandklasse

A1, de hoogst mogelijke klasse

qua brandveiligheid in Europa.

Verder is steenwol waterafstotend,

niet-hygroscopisch, niet-capillair,

vormvast en niet aan krimp of uit-

zetting onderhevig.

De vloerplaat is een harde, veer-

krachtige steenwolplaat en heeft

zeer gunstige dynamische stijf-

heidswaarden voor een optimaal

akoestisch vloercomfort. De iso-

latieplaat is snel en eenvoudig te

verwerken. Dankzij de structuur

van de steenwol sluiten de iso-

latieplaten onderling zeer goed

aan. Daarnaast passen de platen

zich uitstekend aan de ondergrond

aan, waardoor lichte plaatselijke

ongelijkheden door de steenwol

worden opgevangen. De specifieke

dynamische stijfheid van de plaat

zorgt voor een optimale isolatie van

contactgeluid. De steenwol stroken

zijn eventueel ook als randisolatie

toepasbaar.

Kortom, voor optimale akoesti-

sche en thermische prestatie vormt

de Zwevende Vloerplaat 504 van

Rockwool de juiste toepassing.

Inl: Rockwool

Tel. 0475 - 35 33 33

www.rockwool.nl

Colorplatte brengt kleur in

het plafond Vogl Deckensysteme heeft een nieuw kleurenpaneel ontwikkeld

voor een gelijkmatige, egale inkleuring van perforaties. Met de

Colorplatte van Vogl zijn akoestische plafondpanelen verkrijgbaar

in allerlei kleuren.

Het gebruik van de juiste kleuren zorgt voor harmonie in een ruimte.

Een passend kleurengamma moet dan ook met zorg worden samenge-

steld. In de droge afbouwsector is het schilderen van plafondpanelen

een lastige opgave. De gebruikelijke verf is arbeidsintensief in gebruik.

Eerst moet er gegrond worden, waarna er twee lagen verf moeten wor-

den aangebracht. “Een egale verflaag aanbrengen op de plafondplaat

vraagt om precisie. Verf die verwerkers zelf op plafondplaten aanbren-

gen, vormt vaak een bron van problemen. Het tast namelijk vrijwel

altijd de structuur van de ondergrond aan”, aldus Thomas Heier, pro-

ductmanager van Vogl Deckensysteme. De verf zorgt voor verstoppin-

gen en dat oogt weinig professioneel. Tenslotte heeft kleur invloed op

de menselijke ruimtewaarneming en ook op het welbevinden.

Oplossing

De oplossing voor dit probleem is simpel. Plafondpanelen met perfora-

ties kunnen het beste al voor montage geschilderd worden. Dat garan-

deert de beste, homogene dekking en behoud van de eigenschappen

van de plafondplaten en hun perforaties.

De Colorplatte is ontwikkeld door Vogl. Door hiervan gebruik te maken

zijn ruimten conform de wensen van de opdrachtgever in te kleuren.

Het juiste kleurgebruik verhoogt het woonplezier en het welzijn van

mensen. Heier benadrukt dat de Colorplatte in een uitgebreid aantal

kleuren te verkrijgen is. “Om de juiste kleur te kiezen, kunnen bezoe-

kers het juiste kleurenschema kiezen op de site www.vogl-colorator.de.

Zodra de gebruiker de gewenste kleur heeft gekozen, wordt de plaat in

de juiste kleur geschilderd.

De plafondpanelen zijn te verkrijgen in drie varianten: Mono, Duo of

Trio. De Mono plafondplaten zijn voorzien van een enkele, gekleurde

deklaag en een vlies in zwart of wit. De Duo bestaat uit een gekleurde

deklaag, gekleurde perforatie en een zwart of wit vlies. Met Trio zijn

combinaties in drie kleuren te realiseren. De plafondplaten bestaan

dan uit een gekleurde deklaag, gekleurde perforatie en een gekleurd

vlies.

De voorbewerking in de fabriek biedt diverse voordelen op het gebied

van kleurenkeuze. De geperforeerde plafondpanelen voldoen niet al-

leen aan de gestelde eisen, maar hebben ook een hoge esthetische

uitstraling.

Inl.: Vogl Deckensysteme GmbH

Tel. +49 (0)9104-82491-191

www.vogl-deckensysteme.de

Zwevende vloerplaat voor akoestischeprestatiesGeluidshinder is een steeds groter wordend maatschappelijk probleem. Stilte is een schaars goed. Geluid

van vliegtuigen, verkeer, verbouwingen, maar ook geluid binnen een gebouw kan als hinderlijk worden

ervaren. Denk bijvoorbeeld aan luide gesprekken en te harde muziek, lawaai van huishoudelijke ap-

paraten of het geluid van voetstappen in bovenliggende ruimtes. (Woon)gebouwen beschermen soms

onvoldoende tegen geluidsoverlast.

ROCKWOOL

VOGL

Knauf AMF is synoniem voor in-

novatieve plafondsystemen. Bij

AMF is er continu aandacht voor

vooruitgang, of het nu gaat om

nieuwe producten, uitbreiding

van het assortiment of verhoging

van de capaciteit. Zo is de fabriek

onlangs uitgebreid met speci-

ale afwerkingslijnen. Ook wordt

er hard gewerkt aan de bouw van

een nieuw R&D centrum. Op het

terrein van Knauf AMF staat ook

het Forum. Dit is een indrukwek-

kende ontvangstruimte, waarin

een overzicht van alle AMF pro-

ducten wordt getoond. Informatie

over de nieuwste ontwikkelin-

gen is hier onder meer te vinden.

Thema’s als brandveiligheid,

akoestiek, cleanroom en hygiëne

worden interactief belicht in het

Forum. Het gebouw bestaat uit

meerdere opleidingsruimten, een

multifunctionele ontvangsthal en

een restaurant. In het Forum wor-

den jaarlijks 3000 enthousiaste

congresgangers, vakspecialsten en

bezoekers ontvangen.

Inl.: Knauf AMF

tel. 013 - 503 03 35

www.amfceilings.com

Forum in de kijker

KNAUF AMF

obimex is dealer

voor nederland

TYPISCHOBIMEX < 8 > DIVERSEN

Naam:

Ceico Datema

Functie:

Account manager

Bedrijf:

Armstrong BPO

Wat zijn uw taken/

werkzaamheden?

Het begeleiden en adviseren van

architecten bij de keuze voor het

meest optimale plafondsysteem

in te realiseren gebouwen is

mijn belangrijkste taak. Ik

ben verantwoordelijk voor het

rayon Noord–Oost Nederland.

Daarnaast bezoek ik montage-

bedrijven en dealers om deze

op de hoogte te brengen van

nieuwe ontwikkelingen. Verder

deel ik projectinformatie met

verschillende partijen en maak

me sterk om projecten samen

met hen tot een succesvol einde

te brengen.

Hoe lang werkt u al

bij Armstrong?

Ik werk sinds september 2002

bij Armstrong, dus bijna 6,5

jaar.

Heeft u altijd

deze functie

uitgeoefend?

Ja, ik doe dit bij Armstrong met

veel plezier. Wel is de grens van

mijn rayon in het zuiden af en

toe verschoven.

De afgelopen jaren hebben we

een belangrijke professiona-

liseringsslag gemaakt, waar-

door er veel meer structuur

in de organisatie is gekomen.

Door deze verbeteringen en

door uit te gaan van onze ei-

gen kracht hebben we de

afgelopen jaren bewe-

zen een betrouwbare en

succesvolle partij in de markt te

zijn.

Hoe bent u bij

Armstrong terecht

gekomen?

Door te solliciteren op deze

functie. Ik was op zoek naar

een bouwgerelateerde buiten-

dienstfunctie en ik moet zeggen

dat Armstrong als werkgever in

mijn ervaring absoluut boven-

aan staat qua werksfeer, colle-

gialiteit en leiderschap.

Heeft u nog

andere functies

gehad?

Binnendienstverkoper van

pompen was mijn eerste baan.

Daarna heb ik een aantal jaren

in een buitendienstfunctie bij

een bestratingsfabrikant ge-

werkt en ben ik bedrijfsleider

geweest bij een betonreparatie

bedrijf.

Wat vindt u leuk

aan uw werk bij

Armstrong?

Met een professioneel team van

mensen heb je – binnen de mar-

ges van het bedrijf – de verant-

woordelijkheid en bevoegdheid

voor het runnen van je ‘eigen

winkeltje’. Tevens is Armstrong

één van de meest innovatieve

fabrikanten die luistert naar de

wensen uit de markt. Een goed

voorbeeld hiervan is de meest

recente innovatie, de OP range.

Deze nieuwe generatie produc-

ten combineert de voordelen

van hardmineraal en zacht-

mineraal; zeer hoge absorptie,

echter zonder de welbekende

snelle vervuiling.

Dat dit voldoet aan een be-

hoefte is goed te merken aan

de manier waarop het door de

markt wordt omarmt. Hierdoor

ben je steeds weer welkom bij

architecten die op zoek zijn

naar de nieuwste producten.

Wat vindt u leuk

aan het werken

met plafonds en

wanden?

Uiteindelijk gaat het mij om de

contacten met de mensen. Ik

heb gemerkt dat in plafondland

veel goede en leuke mensen

rondlopen.

Ze zijn allemaal zeer gedreven

met hun producten bezig. Het

is iedere keer weer een groot

plezier om hier deel van uit te

maken.

Van de werkvloer:een werknemer aan het woord

RUBRIEK

ZZP databaseactiviteit (x)

Syst

eem

plaf

onds

MS

Plaf

onds

MS

Wan

den

Syst

eem

wan

den

Tim

mer

wer

k

Afw

. gip

skar

tonw

ande

n

Syst

eem

plaf

onds

MS

Plaf

onds

MS

Wan

den

Syst

eem

wan

den

Tim

mer

wer

k

Afw

. gip

skar

tonw

ande

n

Wilt u uw bedrijf ook voorstellen aan de plafond- en wandmonta-gebedrijven van Nederland? Kijk dan op www.typischobimex.nl

Regio Noord-Nederland

Montagebedrijf Straathof, Hoogwoud x x x

0226-354371, 06-54313168

Bolhuis Afbouw, Sneek x x x x

06-51717681

ISA, Almere x x x x

06-50662517

De Groot, Siegerswoude x x x x

0516-542313

Regio West-Nederland

Dullaard Montagebedrijf, Schiedam x x x

010-2470530, 06-53704458

H. van der Veer afwerkingen , Herkingen x x x x x

0187-683759, 06-29363114

PS Montage, Zoetermeer x x x x x

079-8880879

Klusjesbedrijf Altun, Zaandam x

06-26797618

Regio Oost-Nederland

Geza, Kampen x x x x

038-3317931, 06-54927606

Rega Plafonds, Almelo x x x x

06-22987507

R Bakker, Wierden x x x x

0546-576428, 06-43563886

Bogri Systeemplafonds, Almelo x x x x

0546-657146, 06-51528687

Maneschijn Montage, Hoge Hexel x x x x

06-55108310

Regio Zuid-Nederland

AB Plafonds en Wanden, Esbeek x x x x

013-5169606, 06-25036686

Zundert Interieurbouw, Lage Zwaluwe x x x x

0168-480306, 06-50653159

“ik moet zeggen dat Armstrong als werkgever in mijn ervaring absoluut

bovenaan staat qua werksfeer, collegialiteit en leiderschap”

NIEUWS < 9 > TYPISCHOBIMEX

Verder wilde de opdrachtgever de

zolderkamers voorzien van dakka-

pellen en moest er een extra deur

naar buiten komen. Geen punt, de

aannemer nam de wijzigingen wel

mee. Aan de verleende bouwver-

gunning dacht de aannemer wel,

maar volgens hem kon alles vergun-

ningsvrij worden gerealiseerd.

Bouwstop

Zo gedacht zo gedaan, de aannemer

bouwde voortvarend en de vlag in

verband met het bereiken van het

hoogste punt wapperde vrolijk in de

top. Totdat de bouwinspecteur van

de gemeente langskwam voor con-

trole en constateerde dat de hiervoor

geschetste wijzigingen in afwijking

van de verleende bouwvergunning

waren uitgevoerd. De ambtenaar zei

tegen de aannemer dat deze onmid-

dellijk met de bouw moest stoppen

en legde een bouwstop op. Dit hield

in dat er geen enkele bouwactiviteit

meer mocht worden verricht. De

opdrachtgever vertelde de ambte-

naar vervolgens, dat er toch doorge-

bouwd moest worden, anders kon

hij niet tijdig zijn oude, verkochte

woning verlaten.

Twee dagen later volgde een brief

van het College van burgemeester en

wethouders dat de bouw was stop-

gelegd en dat er niet doorgebouwd

mocht worden. Als dat wel gebeur-

de, verbeurde de opdrachtgever een

dwangsom van € 5.000 per dag. De

opdrachtgever zat met de handen

in het haar en vroeg zich af wat hij

tegen deze brief kon doen en hoe hij

de bouw zou kunnen hervatten.

Bezwaar

Tegen het besluit om een bouw-

stop op te leggen én de last onder

dwangsom kan bij het college van

burgemeester en wethouders van

de gemeente bezwaar worden ge-

maakt. Tegelijkertijd kan de voor-

zieningenrechter van de rechtbank

worden verzocht om de bouw-

stop op te heffen en de last onder

dwangsom te schorsen. Hoe groot is

de kans op succes? Als vaststaat dat

er in afwijking van de bouwvergun-

ning wordt gebouwd, dan handelt

de bouwer in strijd met de Woning-

wet. Hierin staat dat het verboden

is te bouwen in afwijking van de

bouwvergunning.

In de regel is het bestuursorgaan

bevoegd om een bouwstop op te

leggen en met het geven van een

last onder dwangsom is het bevoegd

verdere overtreding van regels te

voorkomen. Slechts onder bijzon-

dere omstandigheden zou het onre-

delijk zijn als de gemeente een der-

gelijke dwangmaatregel oplegt. Dit

houdt in dat de gemeente altijd een

belangenafweging moet maken. Dit

is een afweging tussen het belang

van de gemeente bij naleving van

wetten en het belang dat de bouwer

heeft bij het doorbouwen.

Zo speelt bij de beoordeling het feit

dat de bouw vergevorderd is of na-

genoeg gereed is zeker een rol. In

een dergelijk geval kan het onrede-

lijk zijn een bouwstop in een zoda-

nig laat stadium op te leggen. Ook

kan het zijn dat bijvoorbeeld het dak

op een paar pannen na geheel ge-

dekt is en dat er weinig nodig is om

schade door regen te voorkomen. In

dergelijke gevallen maakt de bou-

wer kans dat de voorzieningenrech-

ter het verzoek toewijst. Uiteraard

wordt er dan verder op eigen risico

gebouwd en is er altijd een nieuwe,

gewijzigde bouwvergunning nodig,

maar voor dat moment is de bouwer

even uit de brand.

Omstandigheden

Bovendien wordt ook meegewogen

of er ondertussen overleg is gevoerd

met de gemeente en of het verkrij-

gen van een gewijzigde bouwver-

gunning tot de mogelijkheden be-

hoort. In sommige gevallen lijkt het

onredelijk van de gemeente om een

bouwstop op te leggen en zware

dwangmaatregelen in het vooruit-

zicht te (blijven) stellen.

Bijvoorbeeld in het geval dat al-

les in het werk wordt gesteld

en het erop lijkt dat de illegale

bouw kan worden gelegali-

seerd doordat er alsnog een

gewijzigde bouwvergunning

kan worden verleend. In een

dergelijk geval kan het zinvol

zijn de voorzieningenrechter

van de rechtbank te vragen

de bouwstop op te heffen

en de werking van de

last onder dwangsom te

schorsen.

Kortom, er zijn mogelijkheden om

uit de impasse te komen, maar veel

hangt af van de feiten en omstan-

digheden van de situatie. In de in

dit artikel geschetste casus heb ik

bewust geen aandacht besteed aan

vergunningsvrij bouwen, omdat ik

mij heb beperkt tot de bouwstop

sec.

mr. I.C. Dunhof-Lampe

Damsté,

vestiging Enschede

Tel. 053- 484 00 78

www.damste.nl

Een bouwstop, hoe nu verder?Na maanden van voorbereiding lag er een ontwerp van een woning op tafel, dat de goedkeuring van

de opdrachtgever had. Er werd een bouwvergunning aangevraagd en vrij snel afgegeven, waarna met

de bouw werd begonnen. Nog voordat de fundering erin lag, bedacht opdrachtgever zich. Het bouw-

plan werd op diverse punten aangepast. Zo moest de keuken 2m breder en 2m langer worden. Dit had

als consequentie dat de achtergevel 2m meer naar achteren moest worden gebouwd.

Onderconstructies Componenten Revisiekleppen Bouwchemie Plafondtechniek DienstverleningMontagetoebehoren

Topondersteuning voor uw eigen veiligheid op:

www.vogl-deckensysteme.de

Vogl Deckensysteme GmbH Industriestrasse 10 91448 Emskirchen Telefon +49 (0) 9104 - 825 - 0 info@vogl-deckensysteme.de

www.vogl-ausschreiben.de Voor een duidelijk geoptimalisieerde

verwerkingsstroom

www.vogl-formitekt.de Vormdelen kinderlijk eenvoudig plannen

www.vogl-deckenprofiler.de Met maar een paar klikken nnar het

aanbod aan plafonds

www.vogl-insider.de Belangrijke informatie als eerste horen

www.vogl-communicator.de Informatie-uitwisseling voor een succesvolle business in onroerend

goed

www.vogl-colorator.de In de fabriek gekleurde plafondplaten-

met gaten zelf configureren

www.vogl-videothek.de Verwerkingsvideo's voor alle relevante processtappen

Compleet programma voor perfecte plafonds

Vogl plafondsystemen, uw competente partner voor veeleisende plafondoplossingen, begeleidt u bij alle wezenlijke plannings- enverwerkingsstappen: van de montage van de onderconstructie enplafondplaten, over verschillende voegtechnieken tot aan deperfecte afwerking van het plafond: alles voor een maximum aanzekerheid in de verwerking en het resultaat. Plafonds en direct aansluitend handwerk van de aanbieder van en uitgebreid gamma met innovatieve producten en systemen van topkwaliteit. Selectie uit het productenspectrum van Vogl: akoestische designplafonds, akoestische pleistersystemen, spevormdelen, onderconstructie-elementen, plamuur en kleuren.

αw

TYPISCHOBIMEX < 12 > HET PROJECT

In Markelo is de afgelopen maan-

den hard gewerkt aan de uitbrei-

ding van een bestaand kantoor-

pand met een nieuw kantoor.

Het gaat om een kantoor van 3

bouwlagen, dat tegen het be-

staande pand werd aangebouwd.

“Dit is het eerste gebouw in Ne-

derland dat volgens het nieuwe

systeem wordt opgezet, met

overspanningen van 18 meter”,

aldus Holterman. ”Dankzij deze

nieuwe bouwmethode vormt

de overspanning niet langer een

knelpunt.”

Xandy de Jong van JP Projecten

uit Kerkdriel, die als eigenaar van

dit binnen-afbouwbedrijf ver-

antwoordelijk is voor de binnen-

wanden, is enthousiast. “Je bent

geheel vrij als het gaat om de

indeling van een grote ruimte.”

Traditioneel bouwen

Holterman legt het verschil in

bouwen uit. “Bij de huidige,

standaard bouwmethode in Ne-

derland wordt altijd een funde-

ringsvloer gelegd. Hierop komen

kolommen, wanden en een kern,

waarin de liften en toiletgroepen

zijn ondergebracht. Daar komt een

vloer met balken op en zo wordt

de constructie verder opgebouwd.

Als je ergens een wand wilt plaat-

sen, dan heeft dat als consequen-

tie dat er dikke betonnen vloeren

nodig zijn, waarin veel ijzer is

verwerkt. Bouwen is zodoende

een duur proces. Dit heeft directe

invloed op de multifunctionali-

teit van standaard bouwwerken.

En dat is één van de redenen

waarom veel kantoorpanden die

leeg staan, moeilijk opnieuw te

verhuren of te verkopen zijn, ze

zijn niet multifunctioneel. Met

als gevolg dat die dure gebouwen

snel worden afgeschreven.“

In Nederland wordt gewerkt met

gewapend beton. “Veel mensen

in de bouwwereld denken dat

beton alle krachten opneemt,

maar dat is niet zo. Beton neemt

alleen maar drukkrachten op en

daarom is er ijzer nodig. Het ijzer

dat in het beton zit, is dus nood-

zakelijk daarvoor. Beton alleen

is net steen, dat gemakkelijk kan

breken. Hele grote overspannin-

gen worden al snel duur en heb-

ben veel dood gewicht aan beton.

Daarom wordt er ook veel met

staalconstructies gebouwd. Staal

heeft echter ook nadelen, name-

lijk meer trillingen en slechtere

Heel Nederland bouwt kantoorpanden op basis van ko-

lommen en wanden. Dat het ook anders kan bewijst

Gerard Holterman van Holcon b.v., die samen met Chiel

Bartels een geheel nieuwe wijze van bouwen heeft ont-

wikkeld: hol bouwen in beton met de belastingafdracht

naar de buitenwanden. De winst? Een tijdloos skelet van

een gebouw, geen kolommen, vrije indeling en meer m2

aan vloeroppervlak.

Grote overspanningen met weinig beton, een revolutie in Nederland?

HET PROJECT

HET PROJECT < 13 > TYPISCHOBIMEX

brandveiligheid. Toch is het een

populair bouwmateriaal, vooral in

de Verenigde Staten. De ingestorte

Twin Towers, bijvoorbeeld, waren

helemaal opgetrokken in staal. Ik

durf te beweren dat ze met ons

nieuwe systeem waren blijven

staan.”

Bouwwijze

Het nieuwe bouwsysteem maakt

gebruik van veel minder ijzer en

ook van veel minder beton. Hol-

terman: “De vloer is 70 cm dik

waarvan maar 26 cm beton is.

De overspanning zo uit te voeren

dat de doorbuiging maar tot en-

kele millimeters wordt beperkt. De

vloer bestaat uit 2 betonschillen

van 13 cm. dik met daartussen

de ruimte voor alle installaties. De

ruimte in de vloer is permanent

bereikbaar door middel van uit-

neembare brandvrije platen. Een

gebouw bevat hierdoor meer lucht

en minder beton en ijzer.

De bouwwijze is geheel anders.

“Je maakt eerst de betonnen vloer

en plaatst hierop een aantal wan-

den met een neus eraan. Deze

neus valt weer weg in de vloer.

Daar leg je vervolgens de vloer op.

Om alle installatietechniek kwijt

te kunnen heb je minder ruimte

nodig dan gebruikelijk. De bouw-

hoogte hiervan is slechts 70 cm,

tegen 1.10 m. normaal. Bij een

hoog flatgebouw win je daardoor

al snel meerdere verdiepingen ex-

tra. Je krijgt dus een gebouw met

meer m2 vloeroppervlak.

Het nieuwe bouwen gaat snel. Er

is geen plaatselijk gestort beton

meer nodig. Er zijn geen afwerk-

vloeren meer nodig en ook geen

verlaagd plafond.

Het skelet van het hele gebouw

(6.000 m2) is gemaakt in 11 da-

gen door 4 man. Daarna is het dak

dichtgemaakt.

Afbouwen

Het gebouw is dus zeer snel wa-

terdicht en de afbouwer kan daar-

na aan de slag. De Jong: “Voor ons

is het handig werken. Waar je

gewoonlijk een grove vloer met

daarop een cementen dekvloer

hebt, heb je hier te maken met

een gladde vloer, die niet hoeft te

worden geëgaliseerd. De vloer is

veel vlakker dan bij cement dek-

vloeren. Hier is geen cementen

dekvloer meer nodig. Als de vloer

is aangebracht, dan kun je met-

een aan de slag. Op de vloer heb-

ben we vloertegels bevestigd met

kleefpasta in plaats van lijm.

Als afbouwer kun je ook veel snel-

ler werken, omdat je geen reke-

ning hoeft te houden met kolom-

men of installaties. Gewoonlijk

moet je een wand om pijpen en

andere installaties heen bouwen.

Nu is dat andersom. Eerst zijn de

wanden gebouwd en pas daarna

zijn de installaties, leidingen en

elektra er doorheen getrokken.”

De vloeren en de wanden zijn im-

mers hol.

Wanden

Voor de afbouwsector is het nieu-

we bouwsysteem ideaal. De Jong

legt uit waarom. “Je kunt wanden

plaatsen waar je maar wilt. En als

je de indeling van het pand wilt

wijzigen, dan kan dat snel. Of het

nu gaat om een aansluiting of een

toilet, alles is verplaatsbaar, om-

dat je geen constructieve wanden

meer hebt.

Een ander voordeel is dat het sy-

steem nagenoeg niet doorbuigt,

wat wel het geval is bij de ge-

wone manier van bouwen. “Bij

traditioneel bouwen heb je een

systeemplafond. In een ruimte

van 50 à 60 cm. zitten alle sy-

stemen, zoals airco en elektra.

Hier zit de techniek in het holle

beton. Alle sparingen zijn brand-

werend dichtgemaakt. Mocht er

ooit brand uitbreken op de bene-

denverdieping, dan kan dat nooit

de bovenverdieping bereiken.”

De vloer is getest bij TNO Effectis op

brandwerendheid en dat bleek

meer dan 3 uur te zijn.

De luchtcirculatie is weggewerkt

achter de Obiwand. “De verwar-

ming komt via de zijkant. Het

rooster zit in de wand gebouwd,

er zit dus geen zichtbare kast ach-

ter. Er zijn aparte roosters geïn-

stalleerd voor blazen en zuigen.

Via een centrale computer wordt

de temperatuur geregeld. Voor

elk kantoor is dat ook apart in te

stellen via de pc. Daarnaast is er

in iedere ruimte een thermostaat,

zodat de temperatuur ook hand-

matig kan worden aangepast.

In het hele kantoor is optimaal

gebruik gemaakt van lichtre-

flectie. Elke 7m2 is een arma-

tuur aangebracht voor indirecte

verlichting. Overige verlichting

wordt op maat gemaakt, vol-

gens de wensen van de gebrui-

ker. Dat gebeurt hier met spots.

Plafonds

De sparingenstroken in het

plafond van de dakvloer zijn

50 cm. voor de bereikbaarheid

van de ruimte in de dakvloer.

Het plafond is volgens de Jong

feitelijk op zijn kop gezet, met

sparingen onder en sparingen

boven. Op de bovenste verdie-

ping is het akoestisch Rockfon

Royal systeemplafond gemon-

teerd met verlichting in de 50

cm open stroken. Dit houdt de

echo in de ruimte tegen. Op de

benedenverdieping bestaat al-

les uit beton. Daar wordt geen

systeemplafond gemonteerd,

maar eventueel akoestische

plafondeilanden of zachte

wanden en gordijnen. Op de

bovenverdieping is het pla-

fond met plinten afgewerkt, in

verband met de oneffenheden

in de bovenvloer. “Als je een

gewone bovenbak van een sy-

steemwand gebruikt, dan zie

je een naad. Die krijgen we in

verband met de afmeting niet

rond gedrukt en daarom ge-

bruiken we plinten.

Glas

Er is veel glas gebruikt, onder

meer in de hal en in de kan-

tine. Dit zorgt voor een luxe uit-

straling. De glazen panelen en

de deuren lopen niet helemaal

door tot het plafond. Overal is

dezelfde hoogte aangehouden,

op 2 glazen deuren na. Die zijn

apart ingemeten en besteld.

“In de kantine is de glasmaat

aangepast, in verband met het

aantal stijlen.

Vanuit de kantine heb je schit-

terend uitzicht op de hal en

kun je in het plenum tussen de

begane grond en de eerste ver-

dieping kijken, omdat hiervoor

glas is gezet. De Jong: “In de

blauwdruk stond het oorspron-

kelijk dichtgetekend, maar later

is besloten om glas te gebruiken

in plaats van een dichte wand.

Bezoekers kunnen nu met eigen

ogen kunnen zien hoe het ge-

bouw is opgebouwd en hoeveel

ruimte wordt bespaard. Vanuit

de kantine kun je over een ba-

lustrade boven de hal lopen. Je

kunt het dan van dichtbij be-

kijken.

Toekomst

Grootste plannen heeft Holterman met het nieuwe bouwsysteem, waarbij

de belastingafdracht hoofdzakelijk op de wanden zal zijn. Bartels heeft

van het hele systeem het octrooi in zijn bezit. “Voor opdrachtgevers, ar-

chitecten en de afbouwsector is dit de meest flexibele bouwmethode die

er bestaat”, aldus Holterman. “Als een pand leeg komt te staan, dan kun

je alles opnieuw inrichten. Dan is het opeens wél multifunctioneel en op-

nieuw verhuur- en verkoopbaar.”

Voordat dit systeem in heel Nederland wordt gepromoot, test Holterman

dit gebouw eerst. “Ik wil weten dat het kan, dat het ontwerp goed is en

dat al mijn ideeën hierover kloppen. Er zitten in dit ontwerp wel een paar

kleine schoonheidsfoutjes, maar die zijn opgelost. Die zullen we niet meer

maken bij ons volgende project.”

Holterman vervolgt: We willen in de toekomst met betonnen elementen

gaan werken. Net als bij een meccano-doos, maar dan in het groot. De

architect kan dan spelen met dit meccano-gegeven, dat zal bestaan uit

verschillende modellen. Hieruit kan hij het gewenste skelet samenstellen,

met een overspanning van 10-30 m. Zelf heb ik als toekomstbeeld dat

ons systeem over 10 à 20 jaar een basisproduct is.” Dat is nog eens echt

revolutionair denken in Nederland.

Idee

Het idee om op een andere manier te gaan bouwen is volgens Holterman

toevallig tot stand gekomen. “Samen met een goede vriend van mij, topcon-

structeur Chiel Bartels, heb ik zitten denken en rekenen. Wij gingen daarbij

uit van het standpunt dat bouwen ook op een andere manier moet kunnen.

Als je een ruimte van 20 tot 30m in één keer kunt overspannen met geringe

doorbuigingen en trillingen, dan heb je al die extra kolommen niet meer no-

dig. Je zit dan ook niet meer vast aan een middenkern. We kwamen uit op

geïntegreerde holle constructies voor vloeren, balken en wanden. De onder-

kant van de vloer is vlak. De installaties zijn naar eigen inzicht aan te brengen

en later ook te wijzigen, wanneer men maar wil. De onderkant van de vloer

en de e.v. balken is vlak, dus er zijn geen storende balken onder de vloer.

De voordelen zijn duidelijk. Je kunt goedkoper bouwen, veel grotere over-

spanningen maken en het gebouw is ook nog eens flexibel in te delen. Het is

helemaal niet zo ingewikkeld, want alle onderdelen die deel uitmaken van

dit nieuwe systeem zijn al bekend. Alleen had niemand in Nederland deze

combinatie eerder bedacht.

“De overspanning van een gebouw is niet langer een knelpunt”

“Het skelet van een gebouw is tijdloos”

“Groei op tijd mee met markt en wetgeving!”

Doelmatig. Praktisch. Ervaren.

• ISO 9001 certifi cering • VCA-certifi cering• VCA-opleidingen

• Arbo en Veiligheid• Bedrijfshulpverlening - BHV• Interim Management

Advies en training op maat:

Met 8 leerlingen zaten ze vorig jaar

in één groep. Daarvan zijn er nu,

in het tweede lesjaar, nog 6 over.

“Van één jongen weet ik dat hij is

ontslagen, waarschijnlijk vanwege

de economische recessie. Nu zitten

we vaak maar met z’n vieren in de

klas. Mijn werkgever houdt er al-

tijd rekening mee. Mijn baas heeft

ook een lesrooster gekregen, dus

hij weet precies wanneer ik naar

school moet. De meeste lessen heb

ik gevolgd, hoewel ik er een paar

heb gemist, omdat ik ziek was. Dat

geef ik dan altijd door aan mijn

werkgever en aan Dick. Niet ieder-

een doet dat. In dat geval belt Dick

naar de werkgever om te vragen

wat er aan de hand is.

Lesrooster

Op de vraag of hij altijd weet wan-

neer hij les heeft, antwoordt Agus

bevestigend. “Ja, want we hebben

een lesrooster gekregen. En als er

iets wordt gewijzigd, dan geeft Dick

dat aan ons door. Je krijgt trouwens

bij wijzigingen een brief thuis en bij

calamiteiten – bijvoorbeeld als de

docent ziek is – een sms bericht

De indeling in lesblokken van 3

dagen vindt Agus duidelijk. “Op de

lesdag wordt de theorie en de prak-

tijk afgewisseld. Die theorie mag

van mij trouwens wel in het eerste

jaar worden afgehandeld, want

persoonlijk vind ik 2 jaar theorie

te lang. Ik wil dat zo snel mogelijk

achter de rug hebben. Dat heb ik

ook aan Dick verteld. Hij was dat

met mij eens, want als ik niks te

doen heb, word ik soms luidruch-

tig.” Aan elk lesblok is tegenwoordig

een gastles gekoppeld. “Je wordt er

altijd wel wijzer van, maar eigen-

lijk vind ik het leuker als die gastles

wordt gecombineerd met zelf iets

mogen nadoen. Soms mag dat.”

Vragen

Agus ziet er niet tegenop om vra-

gen te stellen. “Ik werk nu 4 jaar

in de afbouw. Als ik op de bouw

ergens niet uitkom, dan vraag ik

mijn werkgever om hulp. Ook kan

ik de consulent van Savantis, Harrie

van Eldijk, opbellen. Die komt trou-

wens ook langs op het werk.” Bij

problemen die Agus in de praktijk

tegenkomt, vraag hij Dick vaak om

uitleg. “Hij doet dat soms anders

dan wij, zoals met een laser een

hoek van 75° maken. Hij legt dan

met potlood en een latje uit hoe dat

moet.” Dick is volgens Agus een uit-

stekende docent. “Ik kan goed met

hem overweg. Hij is lekker relaxed,

maakt zich niet zo druk en kan goed

uitleggen. En als ik iets niet begrijp,

dan legt hij het net zo vaak uit, tot

ik het wel begrijp. Hij zegt ook altijd

tegen ons: “Je zit hier voor jezelf. Ik

kan niet meer doen dan jou les ge-

ven. En dat is ook zo.”

TYPISCHOBIMEX < 14 > DE VAKOPLEDING & NATTE AFBOUW

De Vakopleiding weet op een

slimme manier de theorie en

praktijk te combineren. De

eerstejaars leerlingen begin-

nen hun opleiding met het

onderwerp gipskartonwanden,

waarna systeemplafonds aan

de beurt zijn. In het tweede

jaar staan systeemwanden en

vervolgens speciale plafonds

op het programma. Verder

krijgen de leerlingen in het

tweede jaar ondere andere

ook te maken met kosten en

tijdbewust werken. Tijdens

het praktijkgedeelte moeten

leerlingen zelf wanden en pla-

fonds opbouwen. Hierbij moe-

ten ze rekening houden met

maatvoering, maar ook met de

uitvoering. “Hoe doe ik iets op

de juiste manier” is een vraag

die ze zichzelf of de docent re-

gelmatig stellen.

Locaties

Klaassen geeft les op 3 loca-

ties. In Veenendaal heeft hij

zowel eerste- als tweedejaars

leerlingen onder zijn hoede.

In Heerhugowaard is dat alleen

een groep tweedejaars. “He-

laas hebben zich dit jaar geen

nieuwe leerlingen aangemeld.

Dit vinden wij bijzonder jam-

mer en we proberen hier iets

aan te doen.” In Rijen werkt

Klaassen met eerstejaars “sa-

men met mijn collega Victor

Bolsius, omdat die groep uit

22 leerlingen bestaat. Als we

constateren dat er vanuit een

bepaalde regio veel leerlingen

komen, dan onderzoeken we

of er ook in die regio een vak-

opleiding gestart kan worden.

Dit beperkt de reistijd van de

leerling naar school aanzien-

lijk.”

Leerlingen

Van de leerlingen verwacht

Klaassen een actieve houding.

“De meesten zijn voldoende

gemotiveerd, want een werk-

gever laat hen alleen deze

opleiding volgen, als dat iets

oplevert. Wij zorgen voor de

theorie- en praktijklessen en de

materialen, maar de leerlingen

moeten zelf hun handgereed-

schap en persoonlijke bescher-

mingsmiddelen meenemen.”

Het gebruik van traditioneel pa-

pieren hoekband kan problemen

opleveren, als de ondergrond be-

schadigd is. Bijvoorbeeld doordat

er hobbels en bobbels in zitten of

omdat er sprake is van scheuren,

schilfers, roest of afbladderen. Er

wordt al langere tijd gewerkt aan

een verbetering van bestaande

producten voor het voegen van

hoeken. De nieuwste ontwikke-

lingen maken gebruik van kunst-

stof of combineren papier en

metaal. Deze producten voldoen

echter nog niet aan de eisen die

eraan gesteld worden.

Slam-technologie

Er is een nieuwe methode ont-

wikkeld voor het voegen van

hoeken, de No-coat Structural La-

minate (Slam) technologie. Dit sy-

steem heeft een andere basis dan

de meest gebruikte systemen.

De belangrijkste 3 elementen er-

van zijn:

een conische copolymeer kern >die bestand is tegen sterke

invloeden van buiten,

papierband dat goed hecht >aan de droge ondergrond,

Speciaal behandeld op- >pervlaktepapier, dat barsten,

scheuren en andere onef-

fenheden in de ondergrond

onzichtbaar wegwerkt.

Sneller en beter met No-Coat

Papieren hoekband wordt al 60 jaar gebruikt om voegen af te dichten. Het is een veelgebruikt pro-

duct, maar kan soms problemen opleveren, als de ondergrond beschadigd is. Het No-Coat Structural

Laminate Drywall Corner Systeem pakt het voegen van hoeken op een geheel nieuwe manier aan.

Alle theorie liever in één jaarAgus Mairuhu zit in het tweede jaar van De Vakopleiding, op de

locatie Veenendaal. Hij is één van de leerlingen van Dick Klaas-

sen. Over het algemeen is hij wel tevreden over de opzet van de

opleiding. “Alleen mag alle theorie van mij wel in het eerste jaar,

in plaats van verspreid over 2 jaar.”

Nieuwhuis Consult Denekamp | Paterswolde | Zoetermeer | Tel. 0541-661024

info@nieuwhuisconsult.nl | www.nieuwhuisconsult.nl

De Vakopleiding blijft zich verbeteren

Zoals bekend bestaat De Vakopleiding uit twee leerjaren. Leerlingen die met een in geheel Europa

erkend diploma de opleiding verlaten, zijn op de hoogte van alle kneepjes van het vak. “Maar er is

altijd wel iets dat nog beter kan”, aldus docent Dick Klaassen.

DE V

AKOPLEID

ING

DE VAKOPLEDING & NATTE AFBOUW < 15 > TYPISCHOBIMEX

Sheetrock producten kopen, een

deelnameformulier opvragen, in-

vullen en opsturen is alles wat be-

langstellenden hoeven te doen om

gratis deze conventie bij te wonen

en tegelijkertijd een week te genie-

ten van een verblijf op een luxueus,

eersteklas zeiljacht. De conventie

vindt plaats op zowel Ischia als aan

boord. Samen met collega’s uit heel

Europa kunnen Sheetrock gebruikers

deze unieke ervaring meemaken.

Royal Clipper

De Royal Clipper is een reproduc-

tie van het historische ‘Tall Ship

Preussen - 1902’, het grootste

zeilschip dat ooit is gebouwd. De

Clipper biedt ruimte aan 210 pas-

sagiers en 106 bemanningsleden.

Het heeft 5000 m2 aan zeilen, 5

masten, 3 dekken en luxueuze

hutten. De gasten verblijven in een

unieke, cultuurhistorische omge-

ving. Behalve het bijwonen van

de conventie kunnen zij zich ver-

wennen in de thermale baden en

uitgebreid genieten van de medi-

terraanse keuken onder het genot

van een goed glas wijn.

Het zeilschip doet onderweg enkele

van de mooiste Italiaanse havens

en eilanden aan voor de kust van

Rome, Napels en Sicilië. Eén van de

eilanden waar wordt aangemeerd

is Ischia, onder meer beroemd om

het vele natuurschoon.

Route:

Dag 1 – Civitavecchia

Dag 2 – Sorrento (van hieruit

zijn excursies mogelijk naar

Pompeï, Ravello, Napels en de

Vesuvius)

Dag 3 – Capri

Dag 4 – Ischia

Dag 5 – Lipari (Sicilië)

Dag 6 – Amalfi

Dag 7 - Ponza

Dag 8 - Civitavecchia

Deelname

Alle facturen van Sheetrock voeg-

middelen tussen 1 mei 2008 tot

en met 31 maart 2009 worden

bij elkaar opgeteld om te bepalen

welke verwerker in deze periode

de grootste omzet heeft behaald.

Hieraan doen alle producten mee:

Het Tuff-Hide, ProSpray en Sheet-

rock Plus 3.

Heeft u het deelnameformulier

niet ontvangen of nog niet op-

gestuurd? Maak er dan nu werk

van. Belangstellenden die kans

willen maken op deze fantastische

reis kunnen zich aanmelden door

het inschrijfformulier in te vullen

en te faxen naar USG. Facturen,

waarop de aankoop van een of

meerdere Sheetrock voegmiddelen

staan vermeld, kunnen tijdens de

actieperiode ook per fax naar USG

worden verstuurd.

USG maakt begin mei 2009 bekend

wie de gelukkige winnaars zijn. Zij

ontvangen hierover bericht.

Inl.: Obimex B.V.

Tel. 0546 – 45 55 13

www.obimex.nl

Reis mee op het zeilschip

‘Royal Clipper’ De Royal Clipper, een eersteklas zeiljacht, vaart van 16 tot en met 23 mei 2009 uit naar de USG

Sheetrock Conventie langs de Italiaanse kust. Hierin zijn drie tweepersoonshutten gereed voor de

drie grootste afnemers van Sheetrock in Nederland.

Stuur deze bon ingevuld retour naar typisch Obimex.

typisch Obimex, Twentepoort-West 39, 7609 RD Almelo.

Ja, ik wil graag een zeilreis winnen. Stuur mij een deelnameformulier.

Bedrijfsnaam:

Contactpersoon:

Adres:

Postcode / Plaats:

Telefoon:

Fax:

E-mail:

De combinatie van deze 3 ele-

menten levert een voegsysteem

op dat de gebruikelijke proble-

men bij het voegen van hoeken

voorkomt.

Ultraflex 325

Het papieren Ultraflex 325

hoekband is vooral handig in

gebruik bij ongelijkmatige hoe-

ken en oppervlakken die kleiner

zijn dan 3 m. Het band heeft

een sterke papieren co-poly-

meer kern. Het oppervlak van

het band is voorzien van ‘dichte

vezel’ karton.

De achterkant bestaat uit papier-

band, voor een egale hechting

aan de ondergrond, hetgeen

scheurvorming en loslaten voor-

komt. Het materiaal is zo stevig,

dat het niet van vorm verandert

of loslaat van de ondergrond.

Het is bestand tegen invloeden

van buitenaf, zoals schuren en

verschillen in temperatuur en

vochtigheid. Het materiaal kan

direct na aanbrengen worden ge-

schuurd, gesausd of geverfd.

Inl.: Obimex B.V.

Tel. 0546 – 45 55 13

www.obimex.nl

hoeken voegen systeem

De meeste vragen die leerlingen

aan Klaassen stellen gaan over

salarissen, vrije dagen en reisu-

ren. “Hierover ga ik echter niet

in discussie, want dat is een zaak

tussen de leerling en de werkge-

ver. Als het om een onderwerp

gaat, waar ze moeite mee heb-

ben, dan besteed ik daar extra

aandacht aan. Wat ik ook be-

langrijk vind is leerlingen moti-

veren. Ik probeer ze uit te leggen

wat er zo mooi is aan dit beroep

en dat het genoeg mogelijkhe-

den biedt om door te groeien,

bijvoorbeeld tot maatvoerder,

voorman of uitvoerder.” Wat veel

leerlingen extra motiveert is de

geslaagdenpremie van €230,-.

Absentie

Van de absentie op school schrikt

Klaassen soms. “Die vind ik te

hoog, vooral omdat de leerlingen

van tevoren weten wanneer ze

naar school moeten. Leerlingen,

docenten en werkgevers ont-

vangen het lesrooster op papier,

zodat iedereen weet wanneer de

lessen plaatsvinden. Vaak komt

het voor dat sommige leerlin-

gen verhinderd zijn, omdat ze

voor hun baas een klus moeten

afronden. Dat is spijtig, want het

doel van de opleiding is natuur-

lijk de leerlingen een grondige

opleiding bieden. We pakken

de absentie actief aan, omdat

iedere gemiste les er eentje te

veel is. De werkgever en leerling

worden door De Vakopleiding

geïnformeerd over de verzuim

voortgang. Het moge duidelijk

zijn dat bij een hoog verzuim de

opleiding niet in twee jaar kan

worden afgerond.

Verwachtingen

Op de vraag of De Vakopleiding

voldoet aan de verwachting

van de leerlingen, kan Klaassen

duidelijk antwoord geven. In de

praktijk is het vaak zo, dat een

werkgever de leerlingen vooral

voor bepaalde klussen inzet. Bij

ons krijgen ze te maken met alle

facetten van het vak. Hierdoor

worden ze breder inzetbaar en

daardoor aantrekkelijker voor de

werkgever. Waar wij vooral op

hameren is dat leerlingen leren

de werkzaamheden op de juiste

manier uit te voeren. Snelheid

ontwikkelen is daarbij van on-

dergeschikt belang. Dat leren ze

in de praktijk snel genoeg.”

Wat Klaassen nog te vaak mist, is

dat leerlingen actief commentaar

leveren. “De leerlingen geven

zelden aan wat er verbeterd kan

worden aan hun vakopleiding.

Maar we staan open voor sug-

gesties.”

Inl.: De Vakopleiding

Tel: 0318 - 56 11 47

www.devakopleiding.nl

Typisch Obimex is een uitgave van:

Obimex B.V.Twentepoort-West 397609 RD Almelo

telefoon: 0546 – 45 55 13telefax: 0546 – 45 56 08

E-mail: verkoop@typischobimex.nl

Internet:www.typischobimex.nl

Contactpersonen:Harry BouwhuisVincent Timpers

Redactie:Carola Laterveer053 - 434 1521claterveer@hotmail.com

Vormgeving:Digigram vormgevers, Enschede

Drukwerk & realisatie:DWF Publishing,www.dwfpublishing.nl

Hoewel deze krant Typisch Obimex door Obimex B.V. met zorg is sa-mengesteld kan zij ter zake de inhoud van de daar in opgeno-men stukken (druk- en zetfouten daaronder begrepen) geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden.

COLOFON

OBIMEX

OBIMEX

DE V

AKOPLEID

ING

TYPISCHOBIMEX < 16 >

Hij is 100% onbrandbaar en 12,5, 15, 20 of

25 mm dik. Z’n naam? Pregyfeu-A1. Hij is net

zo eenvoudig verwerkbaar als een gewone

gipsplaat en verkrijgbaar met VK en AK.

www.lafargegips.nl / Tel.: 0596 - 649 333.

Tevens kunt u met behulp van OLGA

(OnLine Gips Adviseur), 24 uur per

dag eenvoudig uw complete wand- en

plafondsysteem samenstellen, dat voldoet

aan het Bouwbesluit. Inclusief alle technische

gegevens en detailleringen. U vindt OLGA

onder: www.olga-lafarge.nl

080600•LaFarge adv. typisch obimex 262x193.indd 1 20-01-2009 15:08:19

NIEUWS < 17 > TYPISCHOBIMEX

De aandacht

voor klantte-

vredenheid zien

we de laatste 8

jaar sterk toe-

nemen. Dat is

het gevolg van

de prominente

plaats die aan

klanttevreden-

heid wordt

toegekend in de

ISO 9001:2000

norm en daar-

van afgeleide normen. De organisatie moet de klant-

tevredenheid meten en bewaken. Dat is één van de

punten voor het vaststellen van de performance van

de organisatie in het algemeen en het kwaliteitsma-

nagementsysteem in het bijzonder. Daarmee is de

aanleiding in ieder geval achterhaald.

Meten

Nu gaan we die klanttevredenheid meten. Is ‘ja’ of

‘nee’ genoeg? Zien we liever een rapportcijfer? Of

willen we meer weten?

Met deze vraag komen we terug op één van de uit-

gangspunten van moderne kwaliteitsmanagement-

systemen: continue verbetering. We willen telkens

weer beter presteren, dus alle informatie die we

kunnen gebruiken om de kwaliteit te verbeteren is

natuurlijk welkom. Enerzijds zou je zeggen: ‘hoe

concreter hoe beter’, maar anderzijds zitten we niet

te wachten op een eindeloze stroom data en heel

veel werk. Een balans wordt gezocht tussen meten,

analyseren en omzetten in concrete acties enerzijds

en de verwachte toegevoegde waarde anderzijds.

De manier van meten. Je kunt boeken vol schrijven

over een passende methodiek, passend bij organisa-

tie, de markt, de aard en omvang van het klantenbe-

stand. Van enquête tot informeel vraaggesprek. Maar

met de keuze van de methodiek zijn we er nog niet,

want hoe gaan we deze vervolgens toepassen? Als

we een klant vragen of hij tevreden is, zal het ant-

woord vaak ‘ja’ zijn. Als we een open vraag stellen

krijgen we al veel meer informatie. Stel een belang-

rijke klant de volgende vraag: ‘Als ik volgende week

op vakantie ga en jij neemt een week mijn plaats in,

wat zou je dan als eerste veranderen?’ En voilà, dan

komt er van diezelfde klant ineens wel informatie los

waarmee we kunnen verbeteren!

Interpretatie

Daarnaast is het voor de interpretatie van groot be-

lang hoe de resultaten tot stand zijn gekomen. Kwa-

liteit is soms slechts een perceptie en slechte kwaliteit

soms slechts het gevolg van een gebrekkige commu-

nicatie. Als een klant bijvoorbeeld niet weet hoeveel

extra werk een verzoek met zich mee brengt, dan zal

hij ook moeilijk begrip op kunnen brengen indien

een antwoord enige tijd op zich laat wachten. Het

antwoord kan (met de juiste achtergrondinformatie)

goed en snel zijn, de klant kan dat geheel anders

ervaren! Andersom moeten we ook waken voor onze

eigen perceptie: we denken te weten wat onze klan-

ten verwachten en belangrijk vinden, maar hebben

we dat wel eens nagevraagd? Dat kan best leiden tot

verrassende constateringen!

Voor de interpretatie van de resultaten moeten we

dus verder terug, naar de basis: wanneer is een klant

tevreden? Of het nu gaat om het definiëren van te-

vredenheid of van kwaliteit, veel hangt af van de

verwachtingen die de klant heeft. Maar als de ver-

wachtingen niet hooggespannen zijn of als niemand

anders het beter doet, doen wij dan ons werk zo

vreselijk goed? Een weloverwogen interpretatie geeft

ons pas echt de juiste informatie om te kunnen ver-

beteren, maar dan zijn er ook klinkende resultaten

te boeken.

Verwachtingen

Die verwachtingen van onze klanten, daarin schuilt

een risico en een uitdaging. Klanten kunnen zomaar

de beschikking krijgen over informatie op basis waar-

van die verwachting ineens andere proporties aan-

neemt. De verwachting van de klant is enerzijds de

referentie op basis waarvan uitspraken worden ge-

daan aangaande tevredenheid. Aan de andere kant

is deze referentie wel constant in ontwikkeling. We

moeten er dan ook voor waken dat die verwachting

niet voor ons de norm wordt. In het kader van con-

tinue verbetering willen en moeten we de lat steeds

hoger leggen. Tevredenheid is dus niet een vast eind-

punt dat we na moeten streven. Als we die lat hoger

willen leggen en onze klanten écht willen overtuigen,

dan zullen we de verwachtingen van onze klanten

moeten overtreffen. Geen tevreden klanten meer,

maar enthousiaste fans!

Moeten we dan nu allemaal aan het investeren slaan

en producten met gouden randjes gaan leveren? Nee.

Soms wordt een klant al heel blij van een vriendelijke

en behulpzame benadering. Neem bijvoorbeeld een

stereotype verkoopster in een winkel die ongeïnteres-

seerd bij de toonbank rond hangt. Het enige wat haar

nog lijkt te interesseren is het vooruitzicht van de slui-

tingstijd van de winkel. Dat nodigt klanten toch min-

der uit tot kopen dan een medewerkster die blij ver-

rast opveert als je de winkel binnen loopt. Gespeeld

of niet, het heeft invloed en kost niets. Waarmee de

cirkel weer rond is: we moeten weten wat onze klan-

ten verwachten en wat zij belangrijk vinden.

Klanttevredenheid. Veelzijdig, belangrijk, maar bo-

venal een belangrijke graadmeter om vorm te geven

aan continue verbetering, met directe gevolgen voor

continuïteit en concurrentiepositie. Het is interes-

sante materie en van cruciaal belang.

Inl.: Nieuwhuis Consult

Tel. 0541 – 66 10 24

www.nieuwhuisconsult.nl

Klanttevredenheid moeten we niet meten, dat wíllen we meten!

Klanttevredenheid is een term die de laatste jaren overal de kop op steekt. Waar komt die aandacht

vandaan? Wat moeten we ermee en hoe gaan we ermee om? Als we het aan onze klanten vragen, dan

zijn ze tevreden. Anders waren het toch ook geen klanten? Is dat niet goed genoeg?

Eddy Nieuwhuis

Directeur Nieuwhuis Consult

Geïnspireerd door de natuur

HAMERS STEEL PROFILE B.V. BUILDING THE FUTURE - CHANGE THE WORLD

C – U WAND & PLAFOND PROFIELEN

Samen sterk in innoverend en technisch bouwenHamers Steel Profi le is een betrouwbare meedenkende partner, wij kunnen u bouwtechnisch ondersteuning bieden bij uw technische vragen. Wij kun-nen met ons enthousiast creatief en deskundig team ook nieuwe producten voor u ontwikkelen. Naast de standaard lengtes van de profi elen kunnen wij u ook maatwerk toeleveren. Ook kunt u bij ons terecht voor toebehoren voor de profi elen.

Jellinghausstraat 16, 5048 AZ TILBURG (Ind. Terr. Kraaiven)Tel. 0031- (0)13 465 7560, Fax. 0031- (0)13 465 7561

TYPISCHOBIMEX < 18 > RESTANTENPAGINA

Omschrijving levereenheid voorraad firma telefoonnummer contactpersoon

Gyptone point 11 600x600x12,5 (6st/pk) 30pk Kadak 072-5741342 K. Dapper

Gyptone Quattro 20 A 600x600 9platen ASM afbouwsystemen 036-5311000 A. Somers

Gyptone Casparano 600x600 (forte) 550 platen Gerrit Smit Systeemplafonds 06-53177875 G. Smit

Gyptone point 11 600x600x15 (e15) 12 pk T en R 073-5119069 K. Treuren

Quatro 20 600x600 128 pk Radax vof 045-5258051 N. Ramakers

Cortega 600x600x15 6 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Fine Fissured SL2 300x1800x17 2 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Cirus ML 600x600x15 2 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Sahara Board 1720x300x17 42pk Kadak 072-5741342 K. Dapper

Thermofon silver 1200x1200x30 70 pk Obimex bv 0546-455513 B. van Ommen

Sonar A2 600x600x18 3 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Dekor E15 600x600x15 4 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Sonar P 900x900x25 6pk Gerrit Smit Systeemplafonds 06-53177875 G. Smit

Fibral Ocean 600x1200x20 2pk Gerrit Smit Systeemplafonds 06-53177875 G. Smit

Opal creme (shadowl) 600x600x20 2pk T en R 073-5119069 K. Treuren

Opal Roomwit (shadow) 600x600x20 1pk T en R 073-5119069 K. Treuren

Fibral Ocean 600x600x20 1pk T en R 073-5119069 K. Treuren

Fibral Pacific 600x600x20 1pk T en R 073-5119069 K. Treuren

Krios inleg 600x600x20 5pk Marvo Systeemplafonds 0528-277490 M. Voorwald

Opal creme (shadowl) 600x600x20 1pk Marvo Systeemplafonds 0528-277490 M. Voorwald

Krios shadowline 600x600x20 6 pk Marvo Systeemplafonds 0528-277490 M. Voorwald

Paral Astra 600x1200x20 2 pk Marvo Systeemplafonds 0528-277490 M. Voorwald

Fibral Graphite 600x600x20 4 pk Marvo Systeemplafonds 0528-277490 M. Voorwald

Hygiene Advance 600x1200x20 1 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Advantage E24 600x600x15 1 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Focus E24 600x600x20 1 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Focus E15 1200x1200x20 2 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Gedina E24 600x600 8 pk ASM afbouwsystemen 036-5311000 A. Somers

Combison Solo D 600x600 6 pk ASM afbouwsystemen 036-5311000 A. Somers

Focus E24 600x600 5 pk ASM afbouwsystemen 036-5311000 A. Somers

Hygiene Advance 600x1200 3pk Gerrit Smit Systeemplafonds 06-53177875 G. Smit

Cosmos N inleg 600x1200x15 2 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Sternbild K1 verdekt 600x600x15 24 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Sternbild K3 inleg 300x1800x15 25 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Cirrus 75 tegular 600x600x15 12 pk Gerrit Smit Systeemplafonds 06-53177875 G. Smit

Altes Boreal 600x600x25 4 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Minerval Lux CF 600x600x15 2 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

Tonga Blanc 600x1200x25 1 pk WDS Afbouw 0318-477080 T. Jacobsen

U-150 4000mm U-150 46st Ceran International 06-14444958 M. Ceran

C-150 1800mm C-150 85st Ceran International 06-14444958 M. Ceran

C-150 2730mm C-150 120st Ceran International 06-14444958 M. Ceran

C-150 2600mm C-150 38st Ceran International 06-14444958 M. Ceran

C-150 3800mm C-150 30st Ceran International 06-14444958 M. Ceran

Opdek ral 9010 930x2315 100mm wand 1L/1R Braam Afbouw 06-53356167 E. Braam

Opdek ral 9010 830x2315 100mm wand 1L Braam Afbouw 06-53356167 E. Braam

inleg lichtblauw 600x600 60st ASM afbouwsystemen 036-5311000 A. Somers

Olympia microlook 600x600 2 pk Gerrit Smit Systeemplafonds 06-53177875 G. Smit

Clastone doorzak 600x600 4 pk Gerrit Smit Systeemplafonds 06-53177875 G. Smit

Doordraaikozijn met dubbele deuren 2x 930x2315 1st Brewie 06-21564199 S. Wieskamp

Informatie

U monteert en installeert al

jaren gipsplaten, u-profielen,

verlichtingsarmaturen of pla-

fond onderdelen bij uw klan-

ten. U doet uw werk goed en

uw klanten zijn tevreden.

Enig minpuntje: u bent in de loop

der tijd blijven zitten met steeds

meer restmateriaal, dat zo lang-

zamerhand een grote hoeveel-

heid ruimte in beslag neemt. U

heeft dat niet weggegooid, want

misschien vragen uw klanten nog

eens of u toevallig nog een pla-

fondplaatje heeft liggen.

Verkoop uw restantenBent u zo’n verzamelaar? Gooi

dat materiaal niet weg, want

dat is jammer. U kunt dat beter

verkopen, bijvoorbeeld via onze

restantenpagina. Wij vermelden

gratis welke restanten u aan-

biedt. Voordelen? U bent van

uw oude voorraad af, die in een

hoekje stof ligt te verzamelen en

u maakt er anderen blij mee.

En als u zelf op zoek bent naar

dan profiel dat niet meer wordt

gemaakt? Er is een grote kans

dat een ander bedrijf dat in een

hoekje heeft liggen en dat u dat

toevallig aantreft op onze restan-

tenpagina.

Kijk op www.typischobimex, vul

de bon in en mail deze vervol-

gens naar ons toe. In het volgen-

de nummer van Typisch Obimex

kunnen duizenden collega’s le-

zen welke producten u aanbiedt.

Overigens kunt u op www.typi-

schobimex.nl het meest actuele

aanbod van restanten bekijken.

het meest actuele aanbod van restanten bekijken > www.typischobimex.nl

C en U profielen

Diversen

MOTORSPORT < 19 > TYPISCHOBIMEX

Twentepoort West 39, 7609 RD AlmeloPostbus 804, 7600 AV Almelo

Telefoon (0546) 45 55 13Telefax (0546) 45 56 08

verkoop@obimex.nl

Waarom Obiwand? De Obiwand onderscheidt zich door een diversiteit in uitvoeringen en het montage gemak waarmee de Obiwand uw project tot een succes maakt.

Beter kunnen wij de Obiwand niet omschrijven, een strak systeem dat aanzien geeft aan elk interieur. Het Obiwandsysteem is zeer flexibel en kan op diverse manieren worden afgewerkt. Bijvoorbeeld met een gipsplaat, vinyl, hout of met gemelamineerde spaanplaat in verschillende dessins. Daarnaast zijn de mogelijkheden volop aanwezig om glas- en deurkozijnen, schuifloketten en deuren toe te passen. Kortom maatwerk is voor ons gesneden koek. De Obiwand garandeert tevens dat het systeem altijd probleemloos en op economische wijze kan worden verplaatst, veranderd of uitgebreid.

De Obiwand kent nauwelijks beperkingen en biedt de mogelijkheden voor een ontwerp naar eigen voorkeur. De glaselementen zijn eveneens leverbaar in vele varianten, van volledig transparant, gelaagd, tot dubbel beglaasd met geïntegreerde lamellen. Dezelfde keuzevrijheid heeft u ook bij het bepalen van de deurelementen in glas of hout.

Obiwand is flexibel en snel en is in nauwe samenwerking met de opdrachtgever een verfraaiing van elk interieur.

Informeer vrijblijvend naar de mogelijkheden of vraag een brochure aan

Uitterdijk rijdt dit seizoen op de-

zelfde motor als in 2008. “Dit

jaar is het wat moeilijker om de

sponsoring rond te krijgen, want

bedrijven zijn vanwege de krediet-

crisis wat voorzichtiger. Daarnaast

hebben we te maken met hogere

kosten, bijvoorbeeld omdat de

races duurder zijn. Daarom heeft

ons team besloten om de motor uit

de verkoop te halen, opnieuw op

te bouwen en te verbeteren. Zo is

de kuip van carbon en race ik op

andere banden.”

Verbeteringen

Momenteel is het team druk met

het opbouwen van de nieuwe

kuipen. “Deze zijn lichter dan

de vorige. Het scheelt een halve

kilo, waardoor je toch weer een

fractie sneller bent, wat vooral

mentaal voordeel oplevert.”

Daarnaast is dit seizoen gekozen

voor Dunlop banden. Uitterdijk

legt de reden hiervan uit: “De af-

gelopen 7 jaar heb ik op Pirelli’s

gereden, maar vorig jaar had-

den we daar constant problemen

mee. Ze sleten te hard, waardoor

ik in de laatste 2 ronden niet meer

voluit kon. Dat heeft ons 2 à 3

keer een podiumplaats gekost. We

hebben diverse afstellingen gepro-

beerd, maar niets bleek te werken.

Waaraan dat lag, is voor ons nooit

duidelijk geworden. Daarom heb-

ben we besloten in andere ban-

den te investeren. Dunlop heeft

een eigen testcircuit in het Spaanse

Albecete. Alle rijders die ze spon-

soren en begeleiden gaan daar

naartoe. Wij ook, van 9 tot 15

maart, want we willen de nieuwe

banden uitgebreid testen. Ze heb-

ben een heel andere vorm en dat

rijdt heel anders. Ook zijn er altijd

2 jongens van de bandenfabrikant

aanwezig tijdens racedagen om

ons te adviseren over het soort

banden dat we tijdens de race het

beste kunnen gebruiken, de ban-

denspanning en de temperatuur.”

Binnenkort gaat het team met de

motor naar de werkplaats. Die

wordt daar helemaal afgebroken,

schoongemaakt en opnieuw op-

gebouwd, waarbij ze beschadigde

onderdelen vervangen en nieuwe

tuningdelen monteren.

Team

Ook het team is qua samenstelling

veranderd. “Een monteur heeft

om privé-redenen afscheid geno-

men van ons team. Daarvoor in

de plaats is een nieuwe monteur

aangenomen. Hij heeft al 10 jaar

ervaring in de ONK, is prestatiege-

richt en wilde graag overstappen

naar een goed team.”

Concurrentie

Hoewel de eerste race pas in april

is, blijft Uitterdijk hard trainen: 3x

per week is hij in de sportschool te

vinden en op zondag gaat hij al-

tijd mountainbiken. “Het zal een

spannend seizoen worden, dit

jaar. De concurrentie is zwaarder

geworden. Er zijn 3 à 4 podium-

kandidaten uit andere klassen

bijgekomen. Een zware concurrent

uit de Superstock 600 is ook weer

terug. Hij was in 2005 al eens Ne-

derlands kampioen in onze klasse,

dus hij weet hoe hij moet winnen.

Door de fellere competitie word je

zelf strakker en sterker en dat is

niet verkeerd.”

Zwaardere concurrentie in Supersport ONK 600 ccDe eerste race van het seizoen in de Supersport ONK 600 cc is tijdens

Pasen. Motorcoureur Jurjen Uitterdijk is alweer maanden bezig met

de voorbereidingen. “Dit jaar zijn er meer concurrenten die een podi-

umplaats kunnen behalen. Dat vormt een extra uitdaging dit jaar.”

Stuur deze bon ingevuld retour naar typisch Obimex en het raceteam van Obimex neemt contact met u op.

Obimex Raceteam, Twentepoort-West 39, 7609 RD Almelo.

Ja, ik wil graag een race bijwonenBedrijfsnaam:

Contactpersoon:

Adres:

Postcode / Plaats:

Telefoon:

Fax:

E-mail:

JURJEN UITTERDIJK

10, 11 en 12 maart 200914.00-22.00 uur

10, 11 en 12 maart 200914.00-22.00 uur

CORRESPONDENTIE-/BEZOEKADRES:EVENEMENTENHAL HARDENBERGEnergieweg 2, 7772 TV HardenbergT (0523) 28 98 98E info@evenementenhalhardenberg.nlI www.evenementenhalhardenberg.nl

VRAAG VIA ONZE WEBSITEEEN GRATIS VIP-RELATIEKAART AAN!

BIJ DEZE VAKBEURS WORDT DE UNIEKEFULL-SERVICE-FORMULE GEHANTEERD