U-MUTLUYUM PROJESİkutahya.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_04/03123917_umutluyumprojesi.pdf · Kütahya İl Milli Eğitim Müdürlüğü Sayfa 7 Risk Grubunda Yer Alanlar - Daha

U-MUTLUYUM

PROJESİ Kütahya İlinde İntihar Olasılığı ve Sebepleri

Üzerine Yapılan Araştırmanın Raporu

Kütahya ilinde lise öğrencileri arasında intihar olasılıkları ve sebepleri araştırması sonuç rapor bildirgesidir. Rapor içeriği; Giriş Bölümü, Literatür Özeti, Araştırma Yöntemi, Evren ve Örneklem Seçimi, Bulgular, Sonuçlar ve Öneriler’ den oluşmaktadır.

2012

Kütahya İl Milli Eğitim Müdürlüğü

30.03.2012

U-MUTLUYUM PROJESİ

K K ü t a h y a İ l M i l l i E ğ i t i m M ü d ü r l ü ğ ü

Sayfa 2

GİRİŞ

“Vicdan, insana neyi yapması ve ne yapmaması gerektiğini söyleyen zihinsel bir

süreçtir. Vicdan duygusu genci yanlıştan koruyan bir bekçidir. Bu iç disiplinin hem

aile hem de okulda kazandırılması sağlanmalıdır.”

İntihar, kişinin öz benliğine yönelmiş bir saldırganlık halidir. Bir düşünce, bir eğilim ya da bir

girişim olarak karşımıza çıkar. Dünyada, yılda ortalama bir milyon kişi intihar ederek

yaşamına son vermektedir. Ölümle sonuçlanan her bir intihar olgusuna karşılık en az 30

intihar girişimi ile karşılaşılmaktadır.

İntihar stres yaratan yaşam koşullarına tepki veren normal kişilerden ağır ruhsal bozukluğu

olan hastalara kadar geniş bir popülasyonda görülebilmektedir. İntihar eden kişi gerçekten

ölmek arzusunda olabileceği gibi, bu davranışında acısını, çaresizliğini ve umutsuzluğunu dile

getirmek amacını da gütmüş olabilir. Bu yönleri ile intiharı kişinin yardım çağrısı olarak

değerlendirmek mümkündür.

İntihar belirli bir yaşla sınırlandırılabilecek bir olgu değildir. İnsan yaşamının her evresinde,

farklı oranlarda da olsa kendini gösterir. Eninde sonunda herkesin kendini öldürmek için

geçerli bir sebebi vardır. Fakat intihar eden kişi diğerleri ile uzun süre iletişim kurmuş,

onlardan yardım beklemiştir; intihar ise kişi için genellikle son çare olmaktadır. İntihar

edenlerin büyük bir çoğunluğu bu niyetlerini eylemlerinden önce doğrudan veya dolaylı

olarak arkadaşlarına veya yakınlarına anlatmışlardır.

Peki çok tartışılan, gençler arasında konuşulan ve medya da sıkça yer alan intihar nedir?

İntiharı tanımlamadan önce ilk olarak intihar davranışını tanımlamakta yarar vardır. İntihar

davranışı;

- Kişinin öz benliğine yönelmiş bir saldırganlık halidir.

- Bir düşünce bir eğilim ya da bir girişim olarak karşımıza çıkar.

- Trajik fakat önlenebilen bir sağlık sorunudur.

- Biyolojik, psikolojik ve sosyolojik kökenleri vardır.

- Kişinin yardım çağrısı olarak değerlendirilebilir.

- Kompleks bir davranıştır.

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 3

İntiharların Genel Özellikleri

1. İnsanı intihara götüren yaşadığı dayanılmaz ruhsal acılardır. İntihar bu acıdan

kurtuluş yolu, bir çözüm olarak gündeme gelir.

2. Psikolojik gereksinimlerin engellenmesi yine insanı intihara götüren bir diğer

nedendir. Korunmaya, güvene, dostluğa, başarıya olan gereksinimler yaşamın önemli

öğeleridir. İnsanın yaşamı, kariyeri, iş hayatındaki bir olumsuzluk bir engellenme

onun varoluşunu tehdit eden bir olgu olarak algılanır ve çözüm yine intiharda görülür.

3. İntiharlarda bir çözüm arayışı hep vardır. Bu durumdan nasıl kurtulurum

sorusuna yanıt olarak intihar gündeme gelmiştir. İntiharlar bir rastlantı sonucu

değildir. Amaçsız ve nedensiz ortaya çıkmamıştır. Yaşanılan katlanılmaz boyuttaki

acıya bir çözüm arayışı içinde ortaya çıkmıştır.

4. İntiharlarda bir diğer ortak amaç bilinçliliğe ara vermektir. İntihar bir şeye

yönelirken başka bir şeyden uzaklaşmayı sağlayan bir eylemdir. Bu eylemde

uzaklaşılmak istenen acı veren durum, yakınlaşılan ise bilinç kaybıdır.

5. İntiharda temel duygu durumu ümitsizliktir. Ayrıca suçluluk, utanç,

engellenmiş bağımlılık duygularının mevcudiyeti de belirlenmiştir. Derinde yatan ve

ortak olarak yaşanan umutsuzluk ve kimsenin kendisine yardımcı olamayacağı

duygularıdır. İntiharın tek çare, tek çözüm olarak görülmesidir. Her şeyin kontrolden

çıktığı, hiçbir olumlu değişimin olmayacağı duyguları hakimdir.

6. Psikolojik gerçekler, ruhsal yaşamın gerçekleri mantık ile uyuşmayabilir,

intiharda da bu görülür.

7. İntiharda entelektüel kapasitelerde ve duygulanımda geçici bir psikolojik

kısıtlanma vardır.

8. İntiharlarda ölüm kararı %80lere varan oranlarda yakınlara, dostlara

bildirilmektedir. Çoğunlukla açık notlar, veda mektupları şeklinde olur. Bu notlarda

bir iletişim arzusu ifade edilmektedir. Ancak her zaman yazılı ifade edilmez. Bazen

bir davranış bazen de bir değişim şeklinde gözlenir. (Eşyalarını dağıtma vs.)

Davranışlarda beklenmedik ve alışılmadık değişimler gözlenebilir.

9. Bir diğer ortak belirleyici ayrılış fenomenidir. Acı veren durumdan kaçış,

ayrılış esastır. Bu günlük yaşamda sık rastlanan bir ayrılış değil, geri dönüşü olmayan

bir gidiştir.

10. İntiharlar bir başa çıkma yöntemi olarak gündeme gelir. Bireyin yaşam uyum

biçimi, zorluklarla baş etme yolları, sorunlarını çözme biçimleri, ayrılıklara tutumları

önemlidir (Atay ve Gündoğar, 2001).

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 4

İntiharların Olası Nedenleri

- Ümitsiz duygulardan veya durumlarda kurtulma isteği.

- Dayanılmaz durumlardan kaçma.

- Sevilen ya da sevmediği düşünülen kişiyi cezalandırma.

- Dikkat çekme.

- Diğer kişilerin davranışlarını değiştirme.

- Bir ölüm veya intihar olayından etkilenme.

- Cezadan kaçma.

- Sorumluluktan kaçma.

- Aşkı ifade etme.

- Birini kaybetme, bir ilişkinin bitmesi, okula girememe v.b. somut olaylar,

intiharın nedeni olabilmektedir.

Ergen ve Genç İntiharları

İntihar belirli bir yaşla sınırlandırılabilecek bir olgu değildir. İnsan yaşamının her evresinde,

farklı oranlarda da olsa kendini gösterir. İntihar olgusunu çağdaş toplumdaki insanın psiko-

sosyal gelişim dönemleri içinde de incelemek gereklidir. Araştırmamızı ergen grubu üzerinde

yaptığımızdan dolayı, burada ergen ve genç intiharları üzerinde durulmuştur.

Çocuğun dünyası daha çok gerçekle düş arasında çocuk tarafından algılanmış ve özellikle

düşlenmiş dünya anlamına gelir. Buna karşılık ergen dünyaya doğrudan bağlıdır. Ergenin

çözmesi gereken sorunları şöylece sıralamak mümkündür:

1. Çocukluğunda yarattığı güçlü ana-baba imajını yıkması gerektiğine inanır.

Bunun temelinde ise, bağımsız hareket edebilme isteği vardır.

2. Toplumdaki değerlere uygun olarak davranmayı öğrenmeye çalışır. Fakat

bazen bunalımı ortaya çıkabilir.

3. Yetişkinlerin bedensel özelliklerini kazanırken, toplumun ondan beklediği

cinsiyet rolünü oynamayı öğrenmek ister.

4. Gelecekteki öğrenimini ve mesleğini seçmek zorundadır.

Bu tür sorunları çözmesi gerektiğini bilen ergen, rol kararsızlığı içindedir. Sürekli bir

karamsarlık içine girer ve bazen bağımlılık göstererek gerilerken, bazen de bağımsız

davranarak bunu yıkıcılığa kadar vardırabilir.

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 5

Ergen, kim olduğunu, neye yönelmesi gerektiğini ve neden oraya yönelmesi gerektiğini

kendine sorarak, bunlara yanıt arar. Bu soruların yanıtlarını tam olarak bulamayan ergenler

kendilerine düşman, bağımlı bir kişilik yapısı geliştirirler. Bu yabancı dünya içinde

kendilerini bir hiç olarak düşünmeye başlarlar.

Aileden topluma geçiş, ana karnından dünyaya geçişin organizmayı uyum sağlamaya

zorlaması gibi, kişiliğin uyumları sorunlarını taşır. Uzun süre kısmen kapalı ve korunmuş bir

ailevi rahimden dünyaya doğmak zorunda olan ergen, bu tehlikeli ve geniş dünyaya doğma

işinde, yani toplumsal doğumda bu doğma işini tek başına, kendisi gerçekleştirmek

zorundadır.

11-15 yaşları arasında ele aldığımız ergenin en büyük sorunu ailesinin denetiminden ve kendi

içindeki bağımlılık duygusundan kurtulmaktır. Toplumu temsilen aile ergenin

sosyalizasyonunu üstlenmiştir. Onu topluma kazandırmaya çalışır. Bu durumda ergen

kendisinin engellendiğini düşünür ve ailesine karşı düşmanca tavırlar içine girer. Ergenin bu

doğal tavırları karşısında, onunla doğru bir iletişim kuramayan ana-baba da devamlı çocuğu

suçlar. Bu durumda ergen daha çok suçluluk duyar, içine kapanır. Sonuçta intihar girişimleri

ve gerçek intiharlara varan durumlar ortaya çıkabilir. Ailenin ergene anlayış içinde

yaklaşması zorunludur.

Gençlik döneminde ise toplumsal düzen, meslek seçimi, iş olanakları, rolleri ve yaşama

biçimi gibi sorunlar çözüm beklemektedir. Ergen ne olduğunu tanımlama çabasında olduğu

halde, genç ne olduğunun farkında varmaya başlamıştır. Bu kez ise, ne olduğu ve toplumun

kendisinden ne beklediği arasındaki çelişkili durumu yaşamak zorunda kalır. Bu çelişkiyi

yaşayan bir genç her zaman toplumun beklentilerini reddetmeyebilir, kendi benliğini

reddeder.

Gençlik döneminde intihar düşüncesi ve girişimleri oldukça çoktur. Özellikle en çok intihar

girişimlerinin görüldüğü yaşlar 17 ve 18’dir. “Çoğu kez intihar, başka türlü başarılamayan

hareketi ve değişikliği sağlayabilecek bir eylem olarak algılanır. Çünkü önemli olan, hangi

biçimde olursa olsun ileriye doğru hareket edebilmek ve bir eylemde bulunabilmektir. Burada

gerçekten ölmeyi arzulamak yanında, gerçekten yaşıyor olmayı hissedebilmek için hedefinden

sapmış düşünceler de önemlidir”.

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 6

15-20 yaşları arsında intihar oranının 15 yaşın altındakilere göre 8-9 kat fazla olması gençlik

dönemindeki intiharların boyutlarını açıkça göstermektedir. Ayrıca, girişimlerin de gerçek

intiharlara oranla en çok bu dönemde olduğunu düşünürsek sorunun önemini bile

vurgulamaya gerek kalmaz.

Çağdaş toplumlardaki işsizlik sorunu yanı sıra, umutsuz aşklar, istediği bir statüyü elde

edemeyeceğine inanma ve işe yaramama duyguları gerçek intihar olaylarına neden

olabilmektedir. Ayrıca, girişimlerde bu tür duygu ve düşüncelerinde destek ve yardım

sağlama çabası yatmaktadır.

Gençlik içinde azınlık oluşturmasına rağmen, gençlik denince ilk akla gelen “öğrenci gençlik”

sorunları yönünden biraz daha farklıdır. Ülkemizde önemli boyutlara ulaşmamasına rağmen,

öğrenim başarısızlığı, öğrenci gençliğin intihar nedenleri arasında sayılabilir. Ailesine karşı

hala bağımlı olan bir öğrenci, kendisinden istenilen tek şeyi; öğrenimini bitirmeyi

başaramadığı için suçluluk duyarak intihara bile teşebbüs edebilmektedir.

Gençlik için en önemli sorun çevresiyle iletişim kuramamaktadır. Sorunlarını çözmek için

çevreden devamlı yardım bekler, anlaşılmayı diler. Bu iletişimi kuramayan genç için intihar

son iletişim aracıdır. Burada ana-babaya düşen en önemli görev, gencin kurmak istediği

iletişime doğru bir biçimde tepki vermektir. Burada şu ilginç örneği verirsek yerinde olur:

“1965 yılında Berkeley Üniversitesinde Serbest Konuşma Yılı ilan edilmiş (öğrenciler her

konuda serbestçe konuşma hakkına sınırsız olarak sahip olmuşlar ve daha önce sıkça intihar

olayları görülürken) o yıl hiç intihar olayı görülmemiştir.” (www.intihar.de).

http://www.intihar.de)/

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 7

Risk Grubunda Yer Alanlar

- Daha önce intiharı denemiş olanlar.

- Uyuşturucu etkisi altında olanlar.

- Cinsel sapmaları olanlar.

- Taklit eden ya da başkasından kolay etkilenenler (Açıklanmış, herkesin bildiği

intihar olaylarından sonra denemeler artar).

- Depresyonda olanlar. (Depresyon geçirenlerin büyük bölümünün intihar

eğilimli olduğunu söylemek mümkün değildir. Ancak intihar eğilimli kişilerin büyük

çoğunluğunun depresif olduğunu söyleyebilmek mümkündür)

- Hayal kırıklığı, kızgınlık, yalnızlık, suçluluk, üzüntü, saldırganlık gibi

duygulardan birinin çok yoğun olarak yaşanması.

- Ailesinde intihar öyküsü olanlar.

İntihar Riskinde İpuçları

Sözel İpuçları: Sözel ipuçları olarak değerlendirilebilecek cümleler şu şekilde olabilir;

“Ben işe yaramam”, “tek çıkış yolu ölmek”, “keşke ölseydim” vb. cümleler, dikkate alınması

gereken cümlelerdir.

Davranışsal İpuçları: Kişisel sağlığı için ilgi azlığı, ölüm ve şiddet temaları ile ilgilenme.

(örneğin; resim yapma, şiir yazma) Enerji azlığı, kendine ceza verici ya da kötü davranışlar

gösterme, eşyalarını dağıtma, hediyeler verme. Bu ve benzeri davranışlar, dikkate alınması

gereken davranışsal ipuçlarıdır.

Durumsal İpuçları: Ölüm ve anma dönemi ile ilgili uğraş içerisinde olma, durumsal

ipuçlarına bir örnek olarak verilebilir.

Belirtisel İpuçları (Sendrom): Depresyon, ümitsizlik, yalnızlık, tatmin olmama, yoğun

suçluluk duygusu yaşama, yorgunluk ifadeleri, örnek olarak verilebilir.

İpuçları ve risklerin fark edilmesi, intihar riski taşıyan gencin niyetini ve bu niyetinin ciddiyet

derecesini anlamak, etkili müdahale şansını arttırmak açısından önemlidir

(www.cankayaram.gov.tr).

http://www.cankayaram.gov.tr/

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 8

İntihar Konusunda Yanlış Bilinenler

Yanlış (Kurgu) Doğru (Olgu)

İntihar hakkında konuşan kişiler intihar

etmez.

Kendilerini öldüren çoğu kişiler, bu

niyetlerine ilişkin belli uyarılarda bulunurlar.

İntihar etmekle tehdit eden kişiler, intihar

etmezler.

Konuşan her genç yapmaz ama intihar

edenler, niyetlerini duyururlar.

İntihar durumundaki kişiler kesinlikle ölmeye

kararlıdırlar.

Çoğu kararsız ve zıt düşüncelidir.

İntihara kalkışan kişi psikotik ya da başka bir

tür ruh hastasıdır.

Bu durumların varlığı intihar olasılığını

arttırsa da intihara girişen çoğu kişinin

çökkünlük duygusu ve sorunlarla başa

çıkmada zorluk öyküsü vardır. “ Normal”

birisi de başa çıkma açısından kendisini

çıkmazda hissettiğinde bir seçenek olarak

intiharı seçebilir

Aniden yapar, plan yapmaz. Birçoğu planlıdır.

Birden fazla denemez. İntihar edenlerin çoğu daha önce

denemişlerdir.

Bir kişi bir kere intihar durumunda ise her

zaman intihar durumunda olacaktır.

İntihar düşünceleri geri dönebilir, ama bunlar

kalıcı değildir. Bazı kişilerde de hiçbir zaman

geri dönmezler.

İntihar hakkında konuşmak o kişinin

düşünmesine neden olur.

Konuşmak onu düşündüğümüzü anlatır

bilgilendirmek önemlidir. Rahatlamasına ve

yeniden düşünmesine yardımcı olur.

Deneyen genç gerçekten ölmek istiyordur. Gerçekte çoğu bu konuda bilinçli değildir. O

anki acıdan kaçmak istiyordur.

İntihara meyilli olanlar yardım aramaz,

istemez.

Birçoğu aramış ve yardım almıştır.

Genç intiharı kafasına koymuşsa bir şey

yapılamaz.

Tam tersi, durdurulabilir ve yardım edilebilir.

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 9

Bir krizden sonra iyileşme, intihar riskinin

geçtiğini gösterir.

Çoğu intihar durumu, kişinin yeterli enerjiye

sahip olduğu ve umutsuz düşüncelerini yıkıcı

hale dönüştürebileceği iyileşme döneminde

gerçekleşir.

İntiharların hepsi önlenemez. Ama çoğu önlenebilir.

İntihar kalıtımsaldır. Kalıtımsal değildir. Öğrenilmiş ve

durumsaldır.

Bir kere denediyse mutlaka gerçekleştirir. Denemiş ve şu anda iyi durumda olan birçok

kişi vardır.

İntihar eğilimli kişi eşyalarını başkalarına

dağıtıp / paylaşıyorsa, bu yaşama döndüğü

konusunda işarettir.

Eğilimli kişi kesin planı yaptığı zaman

kıymetli eşyalarını dağıtabilir.

Tüm Türkiye’de her geçen yıl artan intihar olasılıklarını, intihar nedenlerini belirlemek

amacıyla birçok ilde çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Hasan ÇETİN koordinatörlüğünde 2010

yılında Polatlı’da yapılan projede, Polatlı ilçesinde yaşayan ve intihar riski altında olduğu

düşünülen fertlerin, sorunlarına yönelik risk faktörlerini belirleyerek, etkili hizmet sistemi ve uygun

politikalar geliştirebilmek amaçlanmıştır. Bu proje kapsamında rehber öğretmenlere, din

görevlilerine, daire amirlerine, emniyet personeline, basın mensuplarına, jandarma

komutanlığına, sağlık personeline yönelik eğitimler verilmiştir.

Eskin (2000), çalışmasında liselerde okuyan ergenler arasında ruh sağlığı sorunlarının

görülme sıklığını incelemek, bu dönemdeki ruhsal belirtilerin intihar düşüncesi ve

girişimleriyle olası ilişkilerini irdelemek, intihar düşüncelerini ve girişimlerini yordayan ruh

sağlığı sorunlarını belirlemeyi amaçlamıştır. Bu çalışmadan elde edilen bulgular liselerde

eğitim gören ergenler arasında ciddi ruh sağlığı sorunlarına işaret eden psikolojik sorun

belirtilerinin yaygın olduğunu göstermiştir.

Ceyhun (2003), araştırmasında lise ve üniversite öğrencilerinde intihar olasılığını

değerlendirmeyi amaçlamıştır. Bu araştırma sonucuna göre, lise ve üniversite öğrencilerinin

intihar olasılıkları oldukça yüksek bulunmuştur.

Eskin (2001), araştırmasında Bu çalışmanın amacı lise öğrencisi ergenler arasındaki yalnızlık

duygusunun yaygınlığını, bu duygularla başetme yöntemlerini ve yalnızlığını, bu duygularla

başetme yöntemlerini ve yalnızlığın intihar düşüncesi ve girişimi ile olan ilişkisini irdelemeyi

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 10

amaçlamıştır. Araştırma sonucuna göre bu çalışma yalnızlık duygularının intihar davranışı

gibi ciddi ruh sağlığı sorunlarıyla ilişkisini göstermektedir. Ancak bu çalışmada gösterilen

ilişkilerin bir büyük şehirdeki lise öğrencisi ergenler arasında olması bulguların sadece ilişkisi

olması herhangi bir nedensellik ilişkisi olarak algılanmaması gerektiğinin altını çizmektedir.

Asoğlu (2007) araştırmasında Şanlıurfa ve çevresinde yaşayan ve intihar girişiminde bulunan

kişilerin sosyodemografik profilini (cinsiyet, medeni durum, meslek, eğitim durumları ve yaş)

belirlemek, risk faktörlerini (psikiyatrik tanı, madde kullanımı, fiziksek hastalık varlığı, ve

istismar öyküsü) saptamak ve psikometrik ölçümlerle elde edilen sonuçları

değerlendirebilmek amaçlamıştır. Ayrıca, intihar girişiminde bulunan kişileri tedavi

edebilmek, alınması gereken önleyici tedbirleri sunabilmek, intiharı önleme konusunda

yapılan uğraşlara katkı sağlayabilmek ve bu konuda, ülkemiz bilim dünyasına, az da olsa bir

bilgi zemini oluşturabilmek amacı ile planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırma sonucunda,

İntihar girişimlerinin genç nüfusta daha belirgin olduğu görülmüştür.

Ercan (1998) araştırmasında intihar girişiminde bulunmuş olan ergenlerin sosyodemografik,

psikiyatrik ve ailesel özelliklerini belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırma intihar girişiminde

bulunmuş yaş ortalamaları 15.72 olan 40 kız, 6 erkekle yürütülmüştür. Araştırma sonucunda

ergenlerdeki intihar girişiminin basit şekilde açıklamanın kolay olmadığı, intiharın pek çok

sebebi olduğu görülmüştür. Örneğin düşük sosyoekonomik düzey, aile yapısında ve

işleyişinde bozukluk, yetersiz aile ve akran ilişkileri, psikiyatrik bozukluk bulunması gibi

nedenler olduğu gözlenmiştir.

Okumuş (2003), ise araştırmasında 1995-2003 yılları arasında Batman ilinde gerçekleşen

intihar olaylarının nedenlerini belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırma sonucunda Batman ilinde

intihar oranlarının yıllara göre arttığı gözlemlenmiştir. İntiharı ölümle sonuçlananların yarını,

girişimde bulunanların da %81’ini kadınlar oluşturmaktadır. Bir önceki araştırmayla benzer

olarak intihar eden kişilerin çoğunluğunun düşük sosyoekonomik düzeye sahip olduğu

görülmüştür. Ayrıca ölümle sonuçlanan intiharların %75’i ilkokul ya da daha alt düzeyde

eğitime sahiptir. İntihar nedenleri arasında ekonomik sorunlar ve aile geçimsizliği öne

çıkmaktadır.

Partlak, (2003), araştırmasında Zonguladak Karaelmas Üniversiitesi Öğrencilerinin stresle

başa çıkma düzeyleri ve intihar olasılıkları arasındaki ilişkiyi tespit etmeyi amaçlamıştır.

Sonuç olarak sınıf düzeyine göre intihar olasılıklarının anlamlı şekilde değişmediği

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 11

gözlenmiştir. Ayrıca çaresiz hissetmenin, intihar olasılığını pozitif şekilde etkilediği sonucuna

ulaşılmıştır.

Görüldüğü gibi intihar üzerinde önemli durulması gereken bir olgudur. Lise öğrencilerinin

intihar olasılığı açısından ele alınabilecek özel bir grup olması nedeniyle bu araştırmaya

gereksinim duyulmuştur. Araştırmanın amacı; Kütahya ilinde yaşanan intihar olaylarını

azaltmak, intiharın engellenmesi konusunda halk arasında farkındalık oluşturmak olarak

belirlenmiştir.

YÖNTEM

Katılımcılar

Bu çalışmaya 2011-2012 Eğitim-Öğretim yılında Kütahya İlinde liselerin, 9, 10, 11 ve 12.

sınıflarında öğrenim gören 2184 ‘ü kız, 1659’u erkek toplam 3843 lise öğrencisi katılmıştır.

Grafik-1’de görüldüğü gibi öğrencilerin %56.8’i kız, %43.2’si erkeklerden oluşmaktadır

(Grafik-1).

Grafik-1 Cinsiyete göre öğrenci dağılımları

Öğrencilerin %22.1’i (849) Merkez ilçeden, %22.4’ü (862) Tavşanlı’dan, %13.9’u (536)

Simav’dan, %11.5’i (441) Gediz’den, %5.5’i (213) Emet’den, %5.4’ü (209) Altıntaş’tan,

%1.8’i (68) Aslanapa’dan, %1.2’si (47) Çavdarhisar’dan, %5’i (192) Domaniç’ten, %2.4’ü

(94) Pazarlar’dan, %3.9’u (151) Hisarcık’tan, %1.7’si (67) Şaphane’den, %3’ü (115)

Dumlupınar’dan olup toplamda 3844 araştırmaya katılmıştır (Grafik-2, Grafik-2)

Missing

erkek

kiz

Cinsiyet

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 12

Grafik-2 İlçeler göre öğrenci dağılımları

Öğrencilerden %12.3’ü (471) Anadolu Lisesi, %17.1’i (658) Anadolu Öğretmen Lisesi,

%12.1’i (464) Çok Programlı Lise, %5.1’i (197) Düz Lise, %4.8’i (184) Erkek Teknik Lise,

%5.2’si (199) Fen Lisesi, %15.9’u (611) İmam Hatip Lisesi, %8’i (309) Kız Meslek Lisesi,

%7’si (271) Sağlık Meslek Lisesi, %2.4’ü (92) Sosyal Bilimler, %2.1’i (79) Güzel Sanatlar

Lisesi, %8’i (309) Ticaret Lisesi’ne devam etmektedir (Grafik-3, Grafik-3).

Grafik -3 Okul türüne göre öğrenci dağılımları

dumlupinar saphane hisarcik pazarlar domanic cavdarhisar aslanapa altintas emet gediz simav tavsanli merkez

ilçe

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 13

Veri Toplama Araçları

İntihar Olasılığı Ölçeği (İOÖ)

Cull ve Gill (1990) tarafından geliştirilen İOÖ 36 maddeden oluşmaktadır ve "hiçbir zaman

ya da nadiren", "bazen", "sık sık" ve "çoğu zaman ya da her zaman" gibi 4'lü likert tipi ölçek

üzerinden cevaplanmaktadır. Ölçekten 2 tür puan elde edilmektedir: ağırlıklı puan ve

standardize T puan. T-puanlar ile el kitabındaki Grafikdan hem toplam puan hem de alt ölçek

puanlar için bir kişinin istatistikî olarak öldürücü intihar girişiminde bulunan kimseler

grubunda yer alma olasılığı bildiren bir olasılık puan elde edilir. Bu çalışmada ölçek toplam

puanı her soru için 1 ile 4 arasında değişerek derecelendirilmiş bir puanlama anahtarı

kullanılarak hesaplanmaktadır. Buna göre ölçekten alınacak toplam puan 36 ile 144 arasında

değişmektedir. Özgün ölçeğin psikometrik çalışmaları yetişkinlerin çoğunlukta olduğu bir

örneklem kullanılarak yapılmıştır (Cull ve Gill, 1990). Tüm ölçek için iç tutarlık katsayısı

0.93, test-tekrar test güvenirlik katsayısı 0.92, iki yarım güvenirliği ise 3 hafta ara ile 0.93

bulunmuştur (Cull ve Gill 1990). Orijinal çalışmada ölçeğin aynılık geçerliği MMPI'dan

geliştirilen "İntihar Tehlikesi Ölçeği" ile sınanmış ve aradaki ilişki katsayısı 0.70 olarak elde

edilmiştir (Cull ve Gill 1990). Aynı çalışmada İOÖ 'nin psikiyatrik bozukluğu olmayan

ergenler, psikiyatrik bozukluğu olan ergenler ve intihar girişimde bulunmuş ergenleri ayırt

edebildiği de görülmüştür. Yapılan bir başka çalışmada ise aksi sonuçlar elde edilmiştir

(Tatman ve ark. 1993). Ölçeğin yordayıcı geçerliğini belirlemek için 855 ergen üzerinde

çalışan Larzelere ve ark. (1996) İOÖ'den elde edilen puanların gelecekteki intihar girişimini

yordadığını saptamışlarıdır. Tatman ve ark.'nın (1993) çalışmasında orijinal çalışmasının

aksine lise öğrencileri üzerinden yapılan analizler sonrasında 3 faktör elde edilmiştir: intihar

ticaret lisesi guzel sanatlar sosyal bilimler

saglik meslek lisesi

kiz meslek imam hatip lisesi fen lisesi erkek teknik düz lise cok programli lise

anadolu ogretmen lisesi

anadolu lisesi

Okul

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 14

umutsuzluğu, kızgın engellenme (angry frustation) ve düşük kendilik yeterliği. İOÖ, ilk kez

Eskin (1993) tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Bu çalışmada ölçeğin Eskin'in yapmış olduğu

Türkçe çevirisi kullanılmıştır. Eskin'in (1993) Türk üniversite öğrencileri ile yaptığı

güvenirlik çalışmasından elde edilen bulgular olumludur. Çalışmada ölçeğin test-tekrar-test

güvenirlik katsayısı 0.95, iç tutarlılık katsayısı 0.89 olarak bulunmuştur. Aynı ölçeğin İsveç

versiyonu ile yapılan çalışmada ise ölçeğin test-tekrar-test güvenirlik katsayısı 0.89, iç

tutarlılık katsayısı ise 0.87 olarak bulunmuştur (Eskin 1992). Ölçek daha sonra Tuğcu (1996)

tarafından da Türkçeye çevrilmiştir. Tuğcu'nun (1996) çalışmasında ölçeğin güvenirliği

normal bireylerden oluşan toplam 100 katılımcı üzerinde çalışılmıştır. Analiz sonuçlarına göre

iç tutarlık katsayısı toplam puan için 0.87, test-tekrar-test güvenirlik katsayısı 0.98

bulunmuştur. Aynı çalışmada ölçekten elde edilen toplam ve alt ölçek puanlar açısından

normal (100 katılımcı) ve depresif hasta (100 katılımcı) gruplar kararlaştırılmış ve hasta

grubuna ilişkin ortalamaların (Ort.=77.95) anlamlı şekilde normal gruba (Ort.=54.49) göre

daha yüksek olduğu görülmüştür. Ölçeğin faktör analizinin yapıldığı Or (2003)’ün

çalışmasında, orijinal çalışmasının aksine ölçekten 3 faktör eldeedilmiştir: intihar düşüncesi,

düşmanlık ve olumsuz kendilik değerlendirmesi (Atlı, Eskin ve Dereboy, 1999). Bu

araştırmada İOÖ’nin güvenirlik çalışması yapılmış, Cronbach Alpha katsayısı .897 olarak

bulunmuştur.

Kişisel Bilgi Formu

Kişisel bilgi formu araştırmacılar tarafından hazırlanmıştır. Form intihar ile ilişki olduğu

düşünülen 26 maddeden oluşmaktadır.

İşlem

Araştırmada, Kütahya merkez ve on iki ilçeden, oransız tabakalı örnekleme yöntemi

kullanılarak liseler tespit edilmiş, toplam 4000 öğrenci örnekleme dahil edilmiştir.

Araştırmacı rehber öğretmenler tarafından ölçekler öğrencilere uygulanmıştır. Uygulama

sırasında öğrenciler ölçeklerle ilgili gerekli açıklamalar yapılmış, boş madde bırakmamaları

ve objektif bir şekilde doldurmaları hususu üzerinde önemle durulmuştur.

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 15

Verilerin Analizi

Araştırma kapsamında öğrenciler tarafından doldurulan ölçekler tek tek incelenmiş, sağlıklı

şekilde doldurmuş olan toplam 383 veri analize tabi tutulmuştur. Verilerin analizinde SPSS 15

paket programı kullanılmıştır. Araştırmada öğrencilerin İntihar Olasılığı Ölçeğinden ve alt

ölçeklerden aldıkları puanlar ile yordayıcı değişkenler arasındaki ilişki incelenmiştir.

BULGULAR

Betimsel İstatistikler

Araştırmaya katılan öğrencilerin %31.9’u (1225) 14-15 yaş grubu, %51.2’si (1970)16-17 yaş

grubu, %16.3’ü (625) 18-19 yaş grubu, %0.5’i (21)19 üzeri yaş grubunda bulunmaktadır

(Grafik-3).

Öğrencilerin %34.7’si (1332) 9.sınıf, %26.8’i (1029) 10.sınıf, %20’si (770) 11.sınıf, %18.5’i

(711) 12.sınıfa devam etmektedir (Grafik-5).

Öğrencilerin %94’ünün (3614) anne-babası birlikte olup, %5.7’sinin (218) anne-babası

ayrıdır (Grafik-6).

Öğrencilerin %95.9’unun (3688) anne ve babası sağ, %1.2’sinin (48) annesi vefat etmiş,

%1.8’inin (70) babası vefat etmiş, %0.1’inin (3) anne ve babası vefat etmiş, %0.4’ünün (14)

annesi üvey, %0.3’ünün (11) babası üvey, %0.2’sinin (6) anne ve babası üveydir (Grafik-7).

Öğrencilerden %5.1’i 1, %51.4’ü 2, %31’i 3 ve %12’si 4 ve daha fazla kardeşe sahiptir

(Grafik-8).

Öğrencilerden %27.3’ü (1049) okul başarısını iyi düzeyde, %64’ü(2462) orta düzeyde ve

%8.4’ü (322) kötü düzeyde algılamakta olduğunu belirtmiştir (Grafik-9).

Öğrencilerin %23.6’sı (907) 1500 üstü, %55.9’u (2150) 700-1500 arası ve %20’si (768) 0-700

arası aylık geliri olan ailelere sahiptir (Grafik-10).

Öğrencilerin babalarından %0.8’i (31) okuryazar değil, %40.6’sı (1561) ilkokul, %17.9’u

(688) ortaokul, %26.5’i(1017) lise ve %13.8’i (532) üniversite mezunudur (Grafik-11).

Öğrencilerin annelerinden %3.7’si (144) okuryazar değil, %70.8’i (2723) ilkokul, %11.4’ü

(439) ortaokul, %10.4’ü (398) lise ve %3.4’ü (131) üniversite mezunudur (Grafik-12).

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 16

Öğrencilerin %64’ü (2460) ailesinin yanında, %2.7’si (105) akrabalarının yanında, %18.6’sı

(715) okul pansiyonunda, %14.5’i (559) özel pansiyonda kalmaktadır (Grafik-13).

Öğrencilerin %13.4’ü (516) psikolojik destek almış olup, %86.4’ü (3323) herhangi bir

psikolojik destek almamıştır (Grafik-14).

Psikolojik destek alan öğrencilerin %6’sı (231) psikiyatristten, %5.4’ü(231) okul rehber

öğretmeninden, %2.1’i psikologdan (81) ve %0.7’si (26) bunların hepsinden destek almıştır

(Grafik-15 ).

Öğrencilerin aile üyelerinden %11.4’ü (438) psikolojik destek hizmeti almış olup, %88.4’ü

(3389) herhangi bir psikolojik destek almamıştır (Grafik-16).

Öğrencilerin %5’inin (191) kronik hastalığı olup, %94.6’sının (3638) herhangi bir kronik

hastalığı bulunmamaktadır (Grafik-17).

Öğrencilerin %1.2’sinin (45) bedensel bir engeli bulunmakta olup, %98.7’sinin (3795)

bedensel engeli bulunmamaktadır (Grafik-18).

Öğrencilerin %16.3’ü (628) daha önce travmatik bir olay yaşamış olup, %83.5’i (3210)

herhangi bir travmatik olay yaşamamıştır (Grafik-19).

Öğrencilerin %1.2si (47) aile içinde şiddet gördüğünü, %13’ü (499) ailesinden bazen şiddet

gördüğünü ve %85.4’ü (3283) ailesinden şiddet görmediğini belirtmiştir (Grafik-20).

Öğrencilerin %3.7’si (144) okulda şiddet gördüğünü, %12.4’ü (476) okulda bazen şiddet

gördüğünü ve %83.7’si (3217) okulda şiddet görmediğini belirtmiştir (Grafik-21).

Öğrencilerin %87si (3344) ailesinden destek gördüğünü, %12.9’u (496) ailesinden destek

görmediğini belirtmiştir (Grafik-22).

Öğrencilerin %73’ü (2808) arkadaşlarından destek gördüğünü, %26.8’i (1029) ise arkadaşlarından

destek görmediğini belirtmiştir (Grafik-23).

Öğrencilerin %63.2’si (2431) öğretmenlerinden destek gördüğünü, %36.2’si (1382) ise

öğretmenlerinden destek görmediğini belirtmiştir (Grafik-24).

Öğrencilerin %27,8’i (1067) sosyal aktivitelere hiç katılmadığını, %64,9’u (2493) ara sıra

katıldığını, %7,2’si (277) sık sık katıldığını belirtmiştir (Grafik-25).

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 17

Öğrencilerin %41,8’ i (1607) sürekli olarak yaptığı bir aktivite olduğunu, %57,9’u (2226)

sürekli olarak yaptığı herhangi bir aktivite olmadığını belirtmiştir (Grafik-26).

Öğrencilerin %34,6’sı (1329) duygusal birlikteliğinin olduğunu, %65’i (2500) ise duygusal

bir birlikteliğinin olmadığını belirtmiştir (Grafik-27).

Öğrencilerin %5,4’ü (202) okul dışında bir işte çalıştığını, %94,6’sı (3637) okul dışında

herhangi bir işte çalışmadığını belirtmiştir (Grafik-28).

Öğrencilerin %0,7’si (25) alkol, %11,5’i (442) sigara, %0,1’i (3) madde, %3,2’si (122) alkol

ve sigara, %0,1’i (2) alkol ve madde, %0,1’i (4) sigara ve madde, %5’i (20) alkol, sigara ve

madde, %83,7’si (3219) hiçbirini kullanmadığını belirtmiştir (Grafik-29).

İOÖ ve Alt Ölçeklerine İlişkin Bulgular

1-Cinsiyet değişkeni açısından incelendiğinde; kızların erkeklere göre olumsuz kendilik ve

umutsuzluk puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Ancak intihar olasılığı,

düşmanlık ve intihar puan ortalamaları açısından kızlar ve erkekler arasında anlamlı bir fark

olmadığı tespit edilmiştir.

2-Öğrencilerin intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk

puan ortalamalarının yaşa göre farklılaştığı görülmüştür (Grafik-31). Öğrenciler 17 yaş altı ve

18 yaş ve üzeri olarak gruplandırıldığında, 18 yaş ve üzeri öğrencilerin 17 yaş ve altı

öğrencilere göre, intihar olasılıklarının, olumsuz kendilik ve umutsuzluk puan ortalamalarının

daha yüksek olduğu görülmüştür. Öğrencilerin düşmanlık ve intihar puan ortalamalarının bu

iki yaş grubunda anlamlı olarak farlılaşmadığı görülmüştür.

3-Öğrencilerin, intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk

puan ortalamalarının sınıf düzeyine göre anlamlı olarak farklılaştığı görülmüştür.

4-Anne babası ayrı olan öğrencilerin anne babası birlikte olan öğrencilere göre, intihar

olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk puan ortalamalarının daha

yüksek olduğu görülmüştür.

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 18

5-Öğrencilerin intihar olasılıklarının, düşmanlık ve olumsuz kendilik puan ortalamalarının

anne babalarının sağ, ölü veya üvey olup olmama durumlarına göre, anlamlı olarak

farklılaştığı görülmüştür. İntihar ve umutsuzluk puan ortalamaları açısından anlamlı bir

farklılığın olmadığı tespit edilmiştir (Grafik-35). Babası ölü olan öğrencilerin, anne babası sağ

olan öğrencilere göre, intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve

umutsuzluk puan ortalamalarının yüksek olduğu görülmüştür.

6-Öğrencilerin intihar olasılıklarının, düşmanlık, intihar ve umutsuzluk puan ortalamalarının

kardeş sayılarına göre, anlamlı olarak farklılaştığı görülmüştür.


puan ortalamalarının okul başarısına göre anlamlı olarak farklılaştığı görülmüştür (Grafik-38).

Akademik başarısını kötü olarak algılayan öğrencilerin, akademik başarısını iyi olarak

algılayan öğrencilere göre, intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve

umutsuzluk puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür.

8-Öğrencilerin sosyo ekonomik düzeylerine göre, intihar olasılıklarının, olumsuz kendilik,

intihar ve umutsuzluk puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Düşmanlık

düzeylerinin anlamlı olarak farklılaşmadığı tespit edilmiştir (Grafik-40). Sosyo ekonomik

düzeyi 1500 TL üstü olan öğrencilerin, sosyo ekonomik düzeyleri 0-700 TL olan öğrencilere

göre, intihar olasılıklarının, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk puan ortalamalarının

daha yüksek olduğu görülmüştür. Düşmanlık düzeylerinin anlamlı olarak farklılaşmadığı

tespit edilmiştir.


puan ortalamalarının baba eğitim düzeylerine göre, anlamlı olarak farklılaştığı görülmüştür

(Grafik-42). Baba eğitim düzeyi ortaokul ve altı olan öğrencilerin, baba eğitim düzeyi lise ve

üzeri olan öğrencilere göre, düşmanlık ve olumsuz kendilik puan ortalamalarından yüksek

olduğu görülmüştür. İntihar olasılıklarının, intihar ve umutsuzluk puan ortalamalarının

anlamlı olarak farklılaşmadığı tespit edilmiştir.


düzeylerinin anne eğitim puan ortalamalarına göre anlamlı olarak farklılaştığı görülmüştür

(Grafik-44). Anne eğitim düzeyi ortaokul ve altı olan öğrencilerin, anne eğitim düzeyi lise ve

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 19

üzeri olan öğrencilere göre, intihar olasılıklarının, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk

puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Düşmanlık puan ortalamaları

açısından anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir.

11-Öğrencilerin, düşmanlık ve umutsuzluk puan ortalamalarının kaldıkları yere göre anlamlı

olarak farklılaştığı görülmüştür. İntihar olasılıklarının, olumsuz kendilik ve intihar puan

ortalamalarının açısından anlamlı bir farklık olmadığı görülmüştür (Grafik-46). Pansiyonda

kalan öğrencilerin, ailelerinin yanında kalan öğrencilere göre, düşmanlık ve umutsuzluk puan

ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür. İntihar olasılıkları, olumsuz kendilik ve

intihar puan ortalamaları açısından anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir.

12-Psikolojik destek alan öğrencilerin psikolojik destek almayan öğrencilere göre, intihar



12A-Öğrencilerin intihar olasılıklarının psikolojik destek aldıkları kişilere (psikiyatrist,

psikolog, psikolojik danışman) göre farklılaştığı görülmüştür. Düşmanlık, olumsuz kendilik,

intihar ve umutsuzluk puan ortalamalarının anlamlı olarak farklılaşmadığı tespit edilmiştir.

13-Ailesinde psikolojik destek almış olan öğrencilerin, ailesinde psikolojik destek almamış

olan öğrencilere göre intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve


14-Sürekli tedavi gördüğü bir hastalığı olan öğrencilerin, sürekli tedavi gördüğü bir hastalığı

olmayan öğrencilere göre, intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve


15-Bedensel engeli olan öğrencilerin, bedensel engeli olmayan öğrencilere göre, intihar

olasılıklarının, düşmanlık, intihar ve umutsuzluk puan ortalamalarının daha yüksek olduğu

görülmüştür. Olumsuz kendilik puan ortalamaları açısından anlamlı bir farklılık olmadığı

tespit edilmiştir.

16-Yakın zamanda travmatik bir olay geçiren öğrencilerin, yakın zamanda travmatik bir olay

geçirmeyen öğrencilere göre, intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 20



puan ortalamalarının aile içimde şiddete maruz kalıp kalmama durumlarına göre anlamlı

olarak farklılaştığı görülmüştür. Aile içinde sık sık şiddete maruz kalan öğrencilerin, aile

içinde hiçbir zaman maruz kalmayan öğrencilere göre, intihar olasılıklarının, düşmanlık,

olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk puan ortalamalarının daha yüksek olduğu

görülmüştür.

18-Öğrencilerin, intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk

puan ortalamalarının okulda şiddete maruz kalıp kalmama durumlarına göre anlamlı olarak

farklılaştığı görülmüştür. Okulda sık sık şiddete maruz kalan öğrencilerin, okulda hiçbir

zaman şiddete maruz kalmayan öğrencilere göre, intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz

kendilik, intihar ve umutsuzluk puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür.

19- Ailelerinden yeteri kadar destek görmeyen öğrencilerin, ailelerinden yeteri kadar destek

gören öğrencilere göre, intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve


20-Arkadaşlarından destek görmeyen öğrencilerin, arkadaşlarından destek gören öğrencilere

göre, intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk puan

ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür.

21-Öğretmenlerinden destek görmeyen öğrencilerin, öğretmenlerinden destek gören

öğrencilere göre, intihar olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk

puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür.


puan ortalamalarının sosyal aktivitelere katılım durumuna göre farklılaştığı görülmüştür.

Soysal aktivitelere hiç katılmayan öğrencilerin, sosyal aktivitelere sık sık katılan öğrencilere

göre, intihar olasılıklarının, olumsuz kendilik ve umutsuzluk puan ortalamalarının daha

yüksek olduğu görülmüştür. Düşmanlık ve intihar puan ortalamalarının açısından anlamlı bir

farklılaşma olmadığı tespit edilmiştir.

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 21

23-Sürekli aktivite yapmayan öğrencilerin, sürekli aktivite yapan öğrencilere göre, intihar

olasılıklarının, olumsuz kendilik ve umutsuzluk puan ortalamalarının daha yüksek olduğu

görülmüştür. Ancak intihar ve düşmanlık puan ortalamalarının anlamlı bir fark çıkmamıştır.

24-Duygusal ilişkisi olan öğrencilerin, duygusal ilişkisi olmayan öğrencilere göre, intihar

olasılılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk puan ortalamalarının

daha yüksek olduğu görülmüştür.

25-Okul dışında çalışan öğrencilerin, okul dışında çalışmayan öğrencilere göre, intihar




puan ortalamalarının alkol, sigara ve madde kullanma durumlarına göre anlamlı olarak

farklılaştığı görülmüştür. Sigara, alkol ve maddeden herhangi birini, birkaçını veya hepsini

kullanan öğrencilerin, hiçbirini kullanmayan öğrencilere göre, intihar olasılıklarının,

düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk puan ortalamalarının daha yüksek olduğu

görülmüştür.

SONUÇ

1-Kızlar erkeklere göre daha umutsuzlar ve kendilerini daha olumsuz olarak algılamaktadırlar.

2- İntihar olasılığını belirlemede yaş önemli bir değişkendir. Öğrenciler 17 yaş altı ve 18 yaş

üzeri olarak gruplandırıldığında, 18 yaş ve üzeri öğrencilerin 17 yaş ve altı öğrencilere göre,

intihar olasılıklarının, olumsuz kendiliklerinin ve umutsuzluklarının daha yüksek olduğu

görülmüştür.

3-İntihar olasılığı, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeyini belirlemede

sınıf önemli bir değişkendir.

4-Anne babası ayrı olan öğrencilerin anne babası birlikte olan öğrencilere göre, intihar

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 22

olasılıklarının, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir.

5-İntihar olasılığı, düşmanlık ve olumsuz kendilik düzeyini belirlemede anne babanın sağ/ölü

ve öz/üvey olma durumu önemli bir değişkendir. Babası ölü olan öğrencilerin, anne babası

sağ olan öğrencilere göre, intihar olasılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve

umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir.

6-İntihar olasılığı, düşmanlık, intihar ve umutsuzluk düzeyini belirlemede kardeş sayısı

önemli bir değişkendir.


okul başarısı önemli bir değişkendir. Akademik başarısını kötü olarak algılayan öğrencilerin,

akademik başarısını iyi olarak algılayan öğrencilere göre, intihar olasılıklarının, düşmanlık,

olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeylerinin daha yüksektir.

8-İntihar olasılığı, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeyini belirlemede sosyo-

ekonomik düzey önemli bir değişkendir. Sosyo ekonomik düzeyi 1500 TL üstü olan

öğrencilerin, sosyo ekonomik düzeyleri 0-700 TL olan öğrencilere göre, intihar olasılıkları,

olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir.


baba eğitim düzeyleri önemli bir değişkendir. Baba eğitim düzeyi ortaokul ve altı olan

öğrencilerin, baba eğitim düzeyi lise ve üzeri olan öğrencilere göre, düşmanlık ve olumsuz

kendilik düzeyleri daha yüksektir.


anne eğitim düzeyi önemli bir değişkendir. Anne eğitim düzeyi ortaokul ve altı olan

öğrencilerin, anne eğitim düzeyi lise ve üzeri olan öğrencilere göre, intihar olasılıkları,

olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir.

11-Düşmanlık ve umutsuzluk düzeyini belirlemede kalınılan yer önemli bir değişkendir.

Pansiyonda kalan öğrencilerin, ailelerinin yanında kalan öğrencilere göre, düşmanlık ve


U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 23

12-Psikolojik destek alan öğrencilerin psikolojik destek almayan öğrencilere göre, intihar

olasılıkların, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir.

12A-İntihar olasılığını belirlemede psikolojik destek alınılan kişiler (psikiyatrist, psikolog,

psikolojik danışman) önemli bir değişkendir.

13-Ailesinde psikolojik destek almış olan öğrencilerin, ailesinde psikolojik destek almamış

olan öğrencilere göre intihar olasılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk

düzeyleri daha yüksektir.

14-Sürekli tedavi gördüğü bir hastalığı olan öğrencilerin, sürekli tedavi gördüğü bir hastalığı

olmayan öğrencilere göre, intihar olasılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve


15-Bedensel engeli olan öğrencilerin, bedensel engeli olmayan öğrencilere göre, intihar

olasılıkları, düşmanlık, intihar ve umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir.

16-Yakın zamanda travmatik bir olay geçiren öğrencilerin, yakın zamanda travmatik bir olay

geçirmeyen öğrencilere göre, intihar olasılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve



aile içimde şiddete maruz kalıp kalmama durumu önemli bir değişkendir. Aile içinde sık sık

şiddete maruz kalan öğrencilerin, aile içinde hiçbir zaman maruz kalmayan öğrencilere göre,

intihar olasılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeyleri daha

yüksektir.


okulda şiddete maruz kalıp kalmama durumu önemli bir değişkendir. Okulda sık sık şiddete

maruz kalan öğrencilerin, okulda hiçbir zaman şiddete maruz kalmayan öğrencilere göre,

intihar olasılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeyleri daha

yüksektir.

19- Ailelerinden yeteri kadar destek görmeyen öğrencilerin, ailelerinden yeteri kadar destek

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 24

gören öğrencilere göre, intihar olasılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve


20-Arkadaşlarından destek görmeyen öğrencilerin, arkadaşlarından destek gören öğrencilere

göre, intihar olasılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeyleri daha

yüksektir.

21-Öğretmenlerinden destek görmeyen öğrencilerin, öğretmenlerinden destek gören

öğrencilere göre, intihar olasılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk



sosyal aktivitelere katılım durumu önemli bir değişkendir. Soysal aktivitelere hiç katılmayan

öğrencilerin, sosyal aktivitelere sık sık katılan öğrencilere göre, intihar olasılıkları, olumsuz

kendilik ve umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir.

23-Sürekli aktivite yapmayan öğrencilerin, sürekli aktivite yapan öğrencilere göre, intihar

olasılıkları, olumsuz kendilik ve umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir.

24-Duygusal ilişkisi olan öğrencilerin, duygusal ilişkisi olmayan öğrencilere göre, intihar

olasılılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir.

25-Okul dışında çalışan öğrencilerin, okul dışında çalışmayan öğrencilere göre, intihar

olasılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir.


alkol, sigara ve madde kullanma durumu önemli bir değişkendir. Sigara, alkol ve maddeden

herhangi birini, birkaçını veya hepsini kullanan öğrencilerin, hiçbirini kullanmayan

öğrencilere göre, intihar olasılıkları, düşmanlık, olumsuz kendilik, intihar ve umutsuzluk


ÖNERİLER

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 25

Risk Grubunun Tanımlanması

Lise düzeyinde anne babası ayrı olan, akademik başarısı düşük, sosyo-ekonomik durumu

zayıf, travmatik olay yaşamış, ailede ve okulda şiddete maruz kalmış, anne baba eğitim

düzeyi düşük, herhangi bir yerden psikolojik destek alan (psikiyatrist, psikolog ve psikolojik

danışman) , ailesinden ve arkadaşlarından destek görmeyen, sosyal aktivitelere katılmayan

yada az katılan, duygusal ilişkisi olan ve herhangi bir madde (sigara, alkol, diğer bağımlılık

yapan maddeler) kullanan, daha önce intihara teşebbüs ettiği bilinen öğrenciler önleme

kapsamında yapılabilecek çalışmalarda ön planda tutulmalıdır.

Önleme Çalışmaları Kapsamında Öneriler ve Yapılabilecek Faaliyetler

A. Proje kapsamında uygulanan araştırmanın veri analizinin yapıldığı detaylı

teknik sonuçlar, ilgili literatür raporları ve önerilerden oluşan bir kitapçık basılması.

B. Milli Eğitim Müdürlüğü ve Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü işbirliği

ve koordinasyonunda “19 Mayıs gençlik ve spor haftasında “Bahar Şenliği” adı

altında bir şenlik düzenlenmesi. Bu şenliğe öğrenci ve velilerin katılmasının

sağlanması. Bu faaliyetler okul ve sınıf düzeyinde küçük gruplar halinde, özellikle

risk grubunda bulunan öğrencilerin katılımının sağlanmasıyla uygulanmalıdır. (Sınıf

ve okul piknikleri Bahar Şenlikleri kapsamında yapılabilir.)

C. Okullarda “Krize Müdahale Ekibinin” etkin bir şekilde çalıştırılması.

D. Okul risk grubunun belirlenmesi Okul Krize Müdahale Ekibi (Psiko-sosyal

Müdahale Ekibi) tarafından yapılmalı, sınıf rehber öğretmenin kendi sınıfı

içerisindeki öğrencileri takip etmesi sağlanmalı.

E. Her öğrencinin ve öğretmenin doğum günlerinin ve resimlerinin kayıt altına

alınması ve okul içerisinde herkesin görebileceği bir yerde yayınlanması (LCD Ekran,

Monitör vs)

F. Öğrencilere yönelik olarak merkezi elektronik değerlendirme sistemi

oluşturulması ve bu sistemde yer alması için öğrencilerin psikolojik durumlarını tespit

etmeye yönelik bir anket oluşturularak, internet ortamında her ay bir okulun tüm

öğrencilerini bu sisteme girmesinin sağlanması. Bu anketlerden alınacak sonuçların

bir Elektronik Anket Araştırma Sistemi Takip Ve Değerlendirme Komisyonu

tarafından değerlendirilerek okullara geri dönütte bulunulması ve ortaya çıkan

sorunlara çözüm üretilmesi.

G. Okul rehber öğretmeninin uygulayacağı etkinlikleri daha sağlıklı

uygulayabilmeleri için okullarımızda ders programı yapılırken Tanıtım Yönlendirme

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 26

Dersi’nin her sınıf için farklı gün ve saatlerde yapılmasının sağlanması.

H. Okullarda intihar etmiş olduğu resmi makamlarca bildirilen öğrencilere

danışmanlık tedbiri uygulanması.

İ. Valilik bünyesinde faaliyet gösteren İl Gençlik Hizmetleri ve Spor

Müdürlüğünün ve Milli Eğitim Müdürlüğünün koordineli olarak “Yaz Okulu”

uygulamasını yaygınlaştırması.

J. Okullar tarafından Kütahya ilinin doğal güzellikleri, kültürel ve tarihi

zenginliklerini tanıtıcı çeşitli faaliyetlerin yapılması. Yapılan araştırma sonucunda

belirlenen riskli gruplardaki (Okul başarısı düşük, ailesi parçalanmış, vb) öğrencilere

yönelik olarak sinema, tiyatro,geziler, spor etkinlikleri gibi sosyal faaliyetlerin

düzenlenmesi.

K. Okullarımızda sosyal faaliyet içeren beden eğitimi, müzik ,resim gibi derslerde

farklı derslerin işlenmemesi konusunda okul idaresini ve öğretmenleri bilgilendirme

çalışması yapılmalıdır.

L. Din görevlilerinin cuma hutbesinde konuyla ilgili olarak bilgilendirme yapması

M. Öğrencilerin psikolojik sağlamlıklarını arttırmaya yönelik olarak “yaratıcı

drama eğitimi” “ atılganlık eğitimi” “problem çözme becerileri eğitimi”,”yardım

arama becerileri eğitimi”,”akran arabuluculuğu”,”öfke kontrolü” eğitimi alan

uzmanların belirlenmesi ve bu kişilerden okullarda öğrencilerin eğitimi için yardım

alınması.

N. Okullarda risk grubunu oluşturan öğrencilere yönelik olarak “Mutluluk Kartı”

uygulamasına başlanması. (Öğrencilerin gösterdikleri iyi davranışlara bir kart

verilmesi yoluyla ve en çok kartı toplayan öğrencilerin belirlenerek sene sonunda

(sinema,tiyatro,il içi ve dışı gezilere katılım,müzelere ziyaret gibi) çeşitli aktivitelerle

ödüllendirilmesi.

O. Okullarda yapılacak özellikle AB projeleri, il dışı geziler, yarışmalar gibi

sosyal faaliyetlere risk grubundaki öğrencilere belli bir kontenjan ayrılmalıdır.

P. İlimizde uygulanan İntihar Olasılığı Ölçeği’ni geliştiren Adnan Menderes

Üniversitesi öğretim üyesi Prof.Dr. Mehmet ESKİN tarafından geliştirilen “Sorun

Çözme Becerileri Ve İntiahar Sürecine Müdahale Eğitiminin” ilimiz psikolojik

danışmanlarına verilmesi ve okullarımızda bu programın uygulanması.

Q. Okulların Facebook ve Twitter hesaplarının açılması. (Öğrenciler ve

öğretmenler arasında yaygın olarak kullanılan bu sosyal paylaşım sitelerinin proje

kapsamında olumlu yönde kullanılmasının sağlanması)

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 27

R. Okul pansiyonlarında kalan öğrencilerin diğer öğrencilere göre ilgi ve alakaya

daha çok ihtiyaç duymaktadırlar. Bu nedenle buralarda kalan öğrencilerimizin

takibinin yapılması ve ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla pansiyonların yetkililerce

daha sık aralıklarla kontrol ve ziyaret edilmesi.

S. Pansiyonlara sosyal ve sportif amaçlı kullanılabilecek alanların oluşturulması.

(scrable, jenga, tabu, satranç gibi grup ve takım birlikteliğini sağlayacak oyunların

oynandığı alanlar)

T. Okullara ve pansiyonlara dilek ve öneri kutularının konulması.

U. İntiharı düşünen depresyondaki bir genç, aile ve yakınları ile üzüntü ve

sevinçlerini paylaşmıyorsa bir psikolog, psikolojik danışmanla paylaşmasının

öğrenilmesi sağlanmalıdır.

V. Yazılı, işitsel ve görsel medya organlarında intiharı özendirici bir şekilde

sunulan program ve haber yayınlarının engellenmesi için RTÜK’e e-mail ve telefonla

şikayette bulunmak. Bu konuda olumlu bir tavır sergileyen programların devamını

talep eden destek mesajlarının gönderilmesini teşvik etmek. Bunun için ilimizde bir

kampanya başlatmak.

ÖNERİLER

1) KÜTAHYA GENÇLİK HİZMETLERİ VE SPOR İL MÜDÜRLÜĞÜ

Yaz kurslarının çeşitliliğinin arttırılması ve okullarda etkili tanıtımının

yapılması.

Müdürlük bünyesinde açılan kursların tanıtımlarının daha iyi yapılması

sağlanmalıdır.

Okullarda açılan kursların sayılarının ve çeşitliliğinin arttırılması

sağlanmalıdır.

İl çapında yapılan spor faaliyetlerinin sayısı ve çeşidi arttırılarak, müsabakalara

katılan sporcular ve takımların tanıtımlarının daha iyi yapılmasının sağlanmalıdır.

İl çapında yapılan müsabakalara seyirci olarak öğrencilerin ve velilerin

katılması sağlanmalıdır.

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 28

KÜTAHYA EMNİYET MÜDÜRLÜĞÜ

İntihar vakalarının kayda alınırken daha dikkatli olunması ve intihar etmeye

çalışanlarla nasıl müdahale edilmesi gerektiği konusunda çalışanların eğitilmesi

sağlanmalıdır.

Yaşanan intiharlarla ilgili olarak tutulan kayıtların belirli aralıklarla

psikiyatrist, psikolog ve psikolojik danışmanlarla paylaşılmalıdır.

KÜTAHYA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ

İntihar girişiminde bulunan kişilerin psikolojik destek almaya devam etmeleri

sağlanmalıdır.

Gençlik danışma merkezi bünyesinde psikolojik danışma hizmeti verilmelidir.

Devlet hastanesinde psikolojik destek alan okul çağındaki çocukların

okullarına bilgi verilmelidir.

Ruhsal bozuklukların erken teşhis, tedavi ve takiplerine yönelik çalışmalar

yürütülmelidir. Bu hastalıkların düzenli takiplerine yönelik program hazırlama ,veri

toplama değerlendirme ve geri bildirim sağlanmalıdır.

MEDYA

Medya toplumda çift yönlü bir etkiye sahiptir. Olumsuz normlar sağlayabildiği

gibi sağlıklı kişiler arası ortamlar oluşturma açısından da bir potansiyele sahiptir.

İntihar ile ilgili bir yayın içinde intihar önleme konusunda bilgilendirme de

yapılmalıdır.

İntihar ile ilgili haberlerin özendirici şekilde verilmemesi sağlanmalıdır.

İntihar ile ilgili haberleri yayınlayanların toplumdaki etkilerine ilişkin

sorumluluğu üstlenmesi ve iç denetimlerini sağlaması istenmelidir.

Kitle iletişim araçlarının (basın,televizyon,telefon,internet,web sitesi gibi)

intihar düşüncesi ve şekli üzerindeki payı çok büyüktür. İntihar haberi aktarımında

toplumun doğru bilgilendirilmesi gerekli kuralların ve kriterlerin oluşturulmasında

kitle iletişim araçlarını elinde bulunduran kurum ve kuruluşlarla işbirliğine

girilmelidir.

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 29

Televizyonda toplum ruh sağlığını olumsuz yönde etkileyen yayınların

sınırlandırılması ve bunların yerine toplumu olumlu yönlendirecek yayınlara yer

verilmesi sağlanmalıdır.

2) MÜFTÜLÜK

Din görevlilerinin intihar girişiminde bulunanlara yönelik psiko-sosyal destek

programlarında yer almaları sağlanmalıdır.

İslam dininin intihara bakışı üzerine toplum bilgilendirilmelidir.

Din görevlilerinin cuma hutbesinde konuyla ilgili olarak halkı bilgilendirmesi

sağlanmalıdır

3) KÜTAHYA İL SOSYAL HİZMETLER MÜDÜRLÜĞÜ

Müdürlük kapsamındaki yurtlarda kalan çocukların gerekli durumlarda

psikolojik destek alması sağlanmalı, intihar riski bulunan öğrencilerin tespit edilerek

psikolojik sağlamlıklarının artırılmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

Öğrencilerin sosyal aktivitelere daha fazla katılımı sağlanmalı, çocukların

toplumda daha fazla yer almasına dikkat edilmelidir.

Travmatik yaşantılar sonucu bu yurtlara gelmiş çocukların bu durumu

kabullenmeleri ve yeni ortamlarına ayak uydurmalarının sağlanması için psikolojik

destek sağlanmalıdır.

KAYNAKÇA

ATAY, İ., GÜNDOĞAR, D. (2001). İntihar Davranışında Risk Faktörleri: Bir Gözden

Geçirme. Kriz Dergisi, 12, 39 -52.

ATLI, Z. ESKİN, M. DEREBOY, Ç. (2009). İntihar Olasılığı Ölçeğinin (İOÖ) Klinik

Örneklemde Geçerlik ve Güvenirliği. Klinik Psikiyatri, 12, 11-124.

BERKSUN, E. (2000). Kriz ve Krize Müdahale Ankara Üniversitesi Psikiyatrik Kriz

Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.

SAYIL, I., BERKSUN, O.E., PALABIYIKOĞLU, R., ÖZGÜVEN, H., SOYKAN, Ç.,

HARAN, S. (2000). Kriz ve Krize Müdahale, Ankara Üniversitesi Psikiyatrik Kriz Uygulama

U-MUTLUYUM PROJESİ


Sayfa 30

ve Araştırma Merkezi Yayınları No:6, Ankara.

http://www.intihar.de/frame.htm

http://www.habersarayi.com/saglik/saglik/2992-intihar-davranisinda-ailenin-rolu.html

http://www.cankayaram.gov.tr/index.php?op=sayfayap&sid=214

http://www.intihar.de/frame.htm

http://www.habersarayi.com/saglik/saglik/2992-intihar-davranisinda-ailenin-rolu.html

http://www.cankayaram.gov.tr/index.php?op=sayfayap&sid=214

Documents

U-MUTLUYUM PROJESİkutahya.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_04/03123917_umutluyumprojesi.pdf · Kütahya İl Milli Eğitim Müdürlüğü Sayfa 7 Risk Grubunda Yer Alanlar - Daha