U10-jaarverslag 2018

2

Inhoudsopgave

1. Inleiding .................................................................................................................................................................. 3

1.1 Van ‘lichtvoetigheid’ naar ‘realisatie en daadkracht’ ....................................................................................... 3

1.2 Jaarverslag ter informatie ................................................................................................................................. 3

2. Duurzame bereikbaarheid ...................................................................................................................................... 4

2.1 Regionale fietsvisie en uitvoeringsprogramma fiets ........................................................................................ 4

2.2 Input leveren in strategische beleidstrajecten ................................................................................................. 4

2.3 Programmeren van mobiliteitsprojecten (in provinciale en rijksprogramma’s) .............................................. 5

3. Economische positionering .................................................................................................................................... 6

3.1 Regiomarketingplan (inter)nationaal toerisme 2018-2019 .............................................................................. 6

3.2 Economisch Beeld U10 ..................................................................................................................................... 6

3.3 Ruimtelijk-economische strategie (RES) ........................................................................................................... 7

3.4 Snel internet ook snel in het buitengebied ...................................................................................................... 8

4. Gezonde en inclusieve regio ................................................................................................................................... 8

4.1 Samenwerking zorgverzakeraars/Invoering gecombineerde leefstijlinterventie ............................................ 8

4.2 Gezondheidsprojecten binnen de Health Hub ................................................................................................. 9

4.3 Asiel en integratie ............................................................................................................................................. 9

4.4 Sport en bewegen ........................................................................................................................................... 10

4.5 Welzijn en bewegen op recept ....................................................................................................................... 10

4.6 Gezonde leefomgeving ................................................................................................................................... 10

4.7 Koers maatschappelijke opvang en Beschermd wonen ................................................................................. 10

4.8 Doelgroepenvervoer ....................................................................................................................................... 11

4.9 Sociale kracht monitor .................................................................................................................................... 11

5. Gezonde woon- en leefomgeving ......................................................................................................................... 11

5.1 Van bestuurstafels Wonen en Ruimte naar Gezonde woon-en leefomgeving .............................................. 11

5.2 Woningmarkt Regio Utrecht ........................................................................................................................... 11

5.3 Middenhuur .................................................................................................................................................... 12

5.4 Woonruimteverdeling .................................................................................................................................... 12

5.5 Duurzaamheid en betaalbaarheid .................................................................................................................. 12

5.6 Wonen en zorg/bijzondere doelgroepen ....................................................................................................... 13

6. Klimaatneutrale regio ........................................................................................................................................... 13

6.1 U16-energiestrategie ...................................................................................................................................... 13

6.2 U-THUIS stimuleert verduurzaming eigen woning ......................................................................................... 13

6.3 Circulaire economie ........................................................................................................................................ 14

7. Financieel jaaroverzicht 2018 ............................................................................................................................... 14

3

1. Inleiding In maart 2018 vonden gemeenteraadsverkiezingen plaats. Colleges en raden moesten hun netwerksamen-werking overdragen aan een nieuwe ploeg. Om dit proces met informatie te ondersteunen is een overdrachtsdocument gepubliceerd, een U10-Eat & Greet gehouden en hebben de burgemeesters Jan van Zanen en Frans Backhuijs, soms vervangen door Wouter de Jong en Victor Molkenboer, een ronde gemaakt langs nieuw gekozen gemeenteraden.

De koers ‘Gezond stedelijk leven‘ was al voor de verkiezingen omarmd in de gemeenteraden. Aan vier ‘oude’ bestuurstafels is vervolgens de afspraak gemaakt om een onderwerp verder te analyseren in de periode van verkiezingen en coalitievorming. Dit is gebeurd voor economie, voor woningbouwlocaties, voor knooppunt ontwikkeling en voor energie-transitie. De analyse rapporten zijn besproken aan de nieuwe bestuurstafels en vervolgens in december 2018 toegestuurd aan de colleges. Naar verwachting zal 2019 vooral in het teken staan van verdere uitwerking en concretisering. Deze analyses zullen – als de afzonderlijke colleges dat ook zo zien – de bouwstenen vormen voor een ruimtelijk-economisch programma (REP) waarin concrete projecten en een daadkrachtige governance structuur ervoor zullen zorgen dat Utrecht de internationale topregio blijft die het nu is. Op 30 januari 2019 heeft de eerste regionale raadsinformatieavond over REP plaatsgevonden.

1.1 Van ‘lichtvoetigheid’ naar ‘realisatie en daadkracht’ Het U10-netwerk begon in 2013 met o.a. ‘lichtvoetigheid’ als belangrijke waarde. De tussentijdse evaluatie, ingewonnen adviezen van wetenschappers en het besef van de omvang van de opgaven waar we regionaal voor staan hebben ertoe geleid dat ‘realisatie en daadkracht’ op de voorgrond is komen te staan. Daartoe zijn in 2018 nieuwe vormen aan het netwerk toegevoegd, waarvan ‘opgaveteams’ de meest in het oog springende zijn. Opgaveteams bestaan uit bestuurders én ambtenaren en produceren concrete en integrale producten. Er zijn nu drie opgaveteams:

• Lobby en positionering,

• Ruimtelijk-economisch programma en

• Nieuwe verdienmodellen buitengebied. Vanuit deze teams zullen in 2019 concrete projectvoorstellen en plannen van aanpak komen, inclusief voorstellen voor de gezamenlijke financiering daarvan. Via bestuurstafels zullen de voorstellen bij colleges en raden terechtkomen. Het eigenaarschap van de samenwerking en dus de zeggenschap over concrete projecten blijft bij colleges en raden. Het aloude uitgangspunt ‘zo licht als kan, zo zwaar als nodig’ zal wel vaker de betekenis ‘afspraak is afspraak’ krijgen.

1.2 Jaarverslag ter informatie

Dit jaarverslag 2018 is bedoeld om u als raadslid vanuit de bestuurstafels te informeren over de voortgang van de regionale samenwerking in U10-verband. De tekst is besproken op de bestuurstafels van 20 februari 2019 en daar is ook besloten om de tekst te publiceren op deze website. Bij de lichtvoetigheid van het netwerk hoort een goede informatievoorziening, maar ook dat we jaarverslagen niet formeel ‘vaststellen’ in colleges en raden. Mocht de inhoud vragen oproepen of aanleiding geven tot opmerkingen dan kunt u daarvoor terecht bij uw eigen wethouder in de eigen gemeente.

4

2. Duurzame bereikbaarheid 2.1 Regionale fietsvisie en uitvoeringsprogramma fiets In de vorige bestuursperiode heeft de U10 gewerkt aan een update van de regionale fietsvisie uit 2013. Deze visie geeft inzicht in de actuele trends en ontwikkelingen ten aanzien van fietsgebruik en de gevolgen die dit heeft voor de kwaliteit van de fietsinfrastructuur in onze regio. De fietsvisie 2.0. formuleert de rol van de fiets in de regio en de doelen die de U10 zichzelf stelt als het gaat om toekomstige mobiliteit. Hierbij worden de regionale verschillen onderkend, maar ook de gezamenlijke kansen voor Gezond stedelijk leven geïdentificeerd. De regionale fietsvisie is een aanvulling op het lokale fietsbeleid van gemeenten en geeft daarnaast een regionale invulling aan het provinciale fietsbeleid. Na de gemeenteraadsverkiezingen is ook een eerste aanzet gezet naar een regionaal uitvoeringsprogramma fiets. De reguliere ambtelijke overleggen zijn benut om te inventariseren welke fietsprojecten er in de gemeentelijke planning staan en welke daarvan, samen, een regionale meerwaarde hebben. Daar is een aantal prioritaire fietsroutes uit geïdentificeerd. Tevens hebben de U10-gemeenten kennis gemaakt en informatie uitgewisseld met de prioritaire subsidieprogramma’s voor toekomstige fietsprojecten, zoals het provinciaal mobiliteitsplan, de korte termijn aanpak en het programma minder hinder. Daarnaast hebben de U10-gemeenten een lijst opgeleverd met fietsprojecten die op korte termijn (2019) kunnen worden uitgevoerd. In 2019 werken de U10-gemeenten, in afstemming met belangrijke partners, aan een geprioriteerd regionaal uitvoeringsprogramma fiets met als belangrijk nevendoel zoveel mogelijk (provinciale en rijks) subsidies in te zetten om het regionale fietsnetwerk te optimaliseren. Dit moet medio 2019 resulteren in een programma met fietsprojecten tot 2030. Daarnaast geven de U10-gemeenten, in afstemming met de provincie, uitvoering aan fietsprojecten die in 2019 op de planning staan. 2.2 Input leveren in strategische beleidstrajecten In 2018 is er een analyse uitgevoerd door de Vereniging Deltametropool naar de potentie van knooppunten in de regio Utrecht. Met behulp van het ‘vlindermodel’ is de huidige dynamiek tussen netwerkkwaliteit en ruimtelijk programma voor elk knooppunt verbeeld, waardoor voor deze plekken een scherp beeld ontstaat welke potentie er is voor het verder ontwikkelen van mobiliteit en ruimtelijke ordening. Het werken aan een knooppuntenstrategie vraagt om een intensievere samenwerking tussen partijen in verschillende sectoren (zoals vervoervraag en ruimtelijke ontwikkeling, maar ook woningmarkt en arbeidsmarkt) en verschillende schalen (Rijk, provincie, gemeente). Daarnaast zijn in 2018 nieuwe inzichten opgedaan over de ontwikkeling van het mobiliteitssysteem gepresenteerd, voortkomend uit de regionale uitwerkingen van Toekomstbeeld OV. De analyse knooppunten is in december – samen met de andere analyses met betrekking tot wonen, economie en energie – aan de colleges gezonden. Vanuit de bestuurstafel wordt ook het Toekomstbeeld OV gezien als de input voor het ruimtelijk-economisch programma U10. Vanuit de analyse knooppunten gaan we op de bestuurstafel Duurzame bereikbaarheid in 2019, in afstemming met opgaveteam REP en met de provincie, aan de slag met de vraag hoe we een programmatische aanpak voor het versterken van regionale knooppunten kunnen organiseren.

5

Tot slot is de doorontwikkeling van het regionale mobiliteitsnetwerk in afstemming met het programma Ruimtelijke economische positionering onderdeel van het regionale bereikbaarheidsprogramma U Ned, waarin rijk en regio studeren op korte, middellange en lange termijn mobiliteitsoplossingen om de groeiopgaven voor wonen en werken in de regio mogelijk te maken. De bestuurstafel Duurzame bereikbaarheid is betrokken bij de besluitvorming van U Ned. Gegeven de urgentie van de groeiopgave in de Metropoolregio Utrecht en de huidige beperkingen in de bestedingsruimte van het Rijk hebben bestuurders gezocht naar No Regret maatregelen. Het betreft hier maatregelen die problemen van nu oplossen, de problemen van morgen voorkomen en altijd goed zijn gegeven lang- termijnonzekerheden ten aanzien van verstedelijkingsscenario’s (REP) en keuzes voor het toekomstig OV-systeem (Toekomstbeeld OV). Op basis van de huidige stand van de studie is het mogelijk om vooruit te kijken naar drie pakketten van maatregelen die in verschillende perioden aan de orde zijn en zo een gefaseerde c.q. adaptieve aanpak mogelijk maken. Deze pakketten vallen dan ook in drie tijdvakken uiteen:

• Pakket 1: No Regret werken aan projectbesluiten, in 2025 operationeel.

• Pakket 2: Vervolgonderzoek Pré-Verkenning naar maatregelen 2025-2030.

• Pakket 3: MIRT-onderzoek vanaf 2030. In 2019 zal de bestuurstafel Duurzame bereikbaarheid betrokken zijn bij het vullen van deze pakketten, in afstemming met het opstellen van het REP. De verdere invulling van de ‘ontwikkelagenda ruimte en mobiliteit’ heeft in U10-gebied een vervolg gekregen via het MIRT- onderzoek Utrecht en maakt in 2019 onderdeel uit van U Ned. 2.3 Programmeren van mobiliteitsprojecten (in provinciale en rijksprogramma’s) In 2018 heeft de provincie Utrecht haar mobiliteitsplan geactualiseerd. Dit plan bestaat uit de mobiliteitsvisie en het mobiliteitsprogramma. De visie heeft een looptijd tot 2028 en is niet gewijzigd. De mobiliteitsvisie wordt te zijner tijd onderdeel van de omgevingsvisie. Het huidige mobiliteitsprogramma loopt eind 2018 af. Het nieuwe programma heeft een looptijd van 2019 tot 2023. De actualisatie is nodig vanwege de aflopende termijn en de integratie van de voormalige BRU-mobiliteitsvisie in het provinciale mobiliteitsplan. De bestuurstafel heeft in 2018 feedback geleverd op het concept-mobiliteitsprogramma dat begin 2018 is

gepubliceerd. Daarin heeft de bestuurstafel opgeroepen tot nauwe afstemming met het voormalig BRU-beleid. Onderdeel van de afspraken over de transitie was dat de door BRU vastgestelde meerjarenbegroting met uitvoeringsprogramma’s (inclusief exploitatie en subsidiebeschikkingen) gerespecteerd bleven tot 2020. Inmiddels is dit vervroegd naar 2019. Voor 2018 zijn de voormalig BRU-gemeenten en provincie tot een overgangs-regeling 2018 gekomen. Deze eenmalige subsidieregeling is in de plaats gekomen voor het regionaal pakket mobiliteitsmaatregelen en lokaal maatwerk. Daarmee is de uitvoering van mobiliteitsprojecten tot eind 2018 geborgd.

In 2019 vervolgen de U10 en provincie de gesprekken over het proces en de subsidievoorwaarden van de uitvoeringsprogramma’s: fiets; smart mobility; verkeersveiligheid; knooppunten; goederenvervoer; openbaar vervoer en provinciale wegen. Daarmee zal steeds concreter gaan worden welke regionale initiatieven er ten aanzien van deze onderwerpen in U10-gemeenten in de planning staan en welke kansen het provinciaal mobiliteitsprogramma kan bieden om deze initiatieven verder te brengen. Zo zullen via het uitvoerings-programma openbaar vervoer, de korte en middellange termijnontwikkelingen in het kader van schaalsprong OV verder worden geconcretiseerd. Dit geldt eveneens voor ‘smart mobilty’.

6

De bestuurstafel is geïnformeerd over het programma Minder Hinder wat vanaf 2021 effect moet sorteren. Het is nu aan de U10-gemeenten om op basis van de inzichten van het programma Minder Hinder te bepalen welke mobiliteitsprojecten kunnen worden geprioriteerd in de uitvoering, zodat deze bijdragen aan een duurzame gedragsverandering vóór de verwachte hinder door de werkzaamheden in het kader van programma Minder Hinder zal optreden.

3. Economische positionering

3.1 Regiomarketingplan (inter)nationaal toerisme 2018-2019

De deelnemende opdrachtgevers hiervan zijn 15 gemeenten vanuit de regio Amersfoort en U10 en de provincie Utrecht. Op basis van de ‘Regiostrategie (inter)nationaal toerisme Utrecht 2018-2022’ is voor 2018 - 2019 is een marketingplan ontwikkeld waarin we aangeven welke marketingactiviteiten we de komende jaren willen inzetten. Elke deelnemende gemeente is gevraagd om ook voor de komende twee jaar aan te sluiten bij dit project. Het uitgangspunt is dat verschillende gemeenten de krachten bundelen door samen te investeren. Voor veel (kleinere) gemeenten is het normaliter vanwege beperkte middelen niet mogelijk om de internationale markt te bewerken. Door middelen te bundelen, kan dat wel. Doordat elke gemeente een bedrag (12,5 eurocent) per inwoner per jaar investeert, kunnen zowel grote als kleine gemeenten naar draagkracht meedoen. Ook gemeenten die in 2016 en 2017 niet mee deden, maar wel passen binnen deze strategie waren welkom om aan te haken. Aan de provincie Utrecht is een bedrag gevraagd van € 75.000. De concrete marketinginzet 2018 betrof o.a.: 1.’ Ziel’ in regiomarketing door Storytelling en beeldgebruik 2. Awareness creëren & nieuw bezoek stimuleren door campagnes en persbewerking 3. Bezoekers spreiden & combinatiebezoek stimuleren 4. Ondernemers & instellingen betrekken 5. Internationalisering & meertaligheid stimuleren 6. Marktonderzoek om meer inzicht te krijgen + resultaten te meten 7. Regiocoördinator als aanjager & aanspreekpunt.

3.2 Economisch Beeld U10

Door de bestuurstafel Economie werd er begin 2018 geconstateerd dat er behoefte is aan een helder economisch beeld, zodat U10 de regio Utrecht sterk kunnen positioneren en de rol en positie van diverse economische clusters in de regio ten opzichte van elkaar scherp kunnen krijgen. Hiervoor is een onderzoek uitgevoerd waarin de huidige situatie is geanalyseerd en prognoses zijn opgesteld voor de economische groei en het economisch ontwikkelpotentieel dat is gekoppeld aan Gezond stedelijk leven.

7

Aan de bestuurstafel van 21 februari is het rapport Verdieping Economisch Beeld besproken om vervolgens aan de bestuurstafel van 20 juni 2018 een verduidelijkend essay hierover te bespreken. Afgelopen zomer heeft er in overleg met elke gemeente een uitdieping plaatsgevonden genaamd: Ruimtelijke vertaling werklocaties. Aan de bestuurstafel van 21 november is het rapport afgerond, waarna dit rapport samen met de rapporten Locatieonderzoek, Knooppuntenanalyse en Regionale energiestrategie als bouwstenen voor de REP (ruimtelijk-economisch programma) en U NED aan alle colleges zijn toegezonden. Het rapport Verdieping economisch beeld is samen met de ander hierboven genoemde rapporten niet de enige bouwstenen voor het ruimtelijk-economisch programma van U10 zullen zijn. De analyses zijn met medewerking van de provincie Utrecht uitgevoerd. Ook de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS), de Ruimtelijke-economische strategievisie (RES), het Provinciaal Inpassings Plan Kantoren (PIP) en het provinciale onderzoeksrapport van STEC naar de situatie op de kantoren beschouwen we als bouwstenen voor de REP. Kort samengevat is het rapport Verdieping economisch beeld een macro-economische analyse, die laat zien dat de huidige locaties vollopen en er een substantiële vraag naar werklocaties (kantoren, bedrijven en nieuwe vormen) blijft. De studie constateert dat we als regio niet voldoende sturen op kwaliteit van werklocaties en dat onvoldoende duidelijk is waar volume toegevoegd kan worden. Er is een noodzaak tot regionaal programmeren, waarbij zeker ook de vervangingsvraag met betrekking tot kantoren meegenomen moet worden in de uitwerking van het ruimtelijk-economisch programma. Dit is ook van belang omdat het gemeenten de dringend gewenste sturingsmogelijkheden geeft op kwaliteit van werklocaties in stedelijk gebied. Tenslotte is er een verdere uitdieping van de ontwikkeling van typologie informele werklocaties nodig (winkels, zorg, kennisinstellingen). Convenant Detailhandel Vitale winkelcentra en een eigentijdse voorzieningenstructuur dragen fors bij aan een optimaal woon- en werkklimaat in steden en dorpen in de regio. Om de detailhandelstructuur vitaal te houden, is het nodig om een antwoord te hebben op trends als online shoppen en schaalvergroting. Het eerste half jaar 2018 is gewerkt om gezamenlijk tot heldere afspraken voor regionale-detailhandelontwikkelingen. Door de wethouders aan de bestuurstafel is aangegeven dat dit onderwerp veel bestuurlijk aandacht behoeft en in 2019 opnieuw op de agenda moet komen Convenant bedrijventerreinen Het in 2015 door de regio geactualiseerde en geëvalueerde convenant ten behoeve van de herstructurering van bedrijventerreinen is nog steeds geldend. Regionale afstemming is van groot belang voor het realiseren van een succesvol, duurzaam en economisch verantwoord bedrijven-terreinenbeleid in de regio Utrecht. De inhoud van dit convenant, die ook destijds door de provincie ondertekend was, is in 2018 weer meegenomen in de herijking van de nieuwe Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie.

3.3 Ruimtelijk-economische strategie (RES)

In 2018 heeft de provincie in samenspraak met alle regio’s gewerkt aan een gezamenlijke ruimtelijke en economische visie en strategie ter bevordering van de economische slagkracht en groei. De urgentie was groot. De provincie Utrecht doet het economisch nog goed, maar de groei is afgevlakt. Bovendien zijn er grote vraagstukken op het gebied van arbeidsmarkt, bereikbaarheid (digitaal en fysiek), beschikbaarheid van

8

bedrijfslocaties en ruimtegebruik. Daarnaast verandert de economie snel en ingrijpend: dit biedt kansen. Regio’s zijn steeds meer de motoren van economische groei die met elkaar concurreren om bedrijvigheid, kennis en talent. Overheden kunnen daarin meer dan gedacht een verschil maken door coalities te vormen, samen te werken en complementariteit te zoeken en verbinden. De U10 hebben op de RES gereageerd: We zijn verheugd dat de RES en de ruimtelijke-economische koers ‘Gezond stedelijk leven’ van de U10 in grote lijnen overeenkomen, waarbij ‘gezond Stedelijk leven” een belangrijke en waardevolle bouwsteen is gebleken voor (de ambities van) de RES. De RES geeft een prima aanzet tot samenwerking, waarbij provincie/EBU en partners (gemeenten/ regio’s, bedrijfsleven en kennisinstellingen) verder in gesprek gaan over de agenda. De U10 dragen graag bij aan de uitwerkingsopgave per regio. Wel is aandacht gevraagd hoe e.e.a. zich procesmatig verhoudt tot de Omgevingsvisie en hoe de provincie omgaat met beleid dat ontbreekt of summier in de RES is opgenomen, zoals de Retail visie en agrarische verdienmodellen. Daarnaast is gevraagd en relatie tussen de RES en het Provinciaal Inpassingsplan kantoren te leggen, omdat de u10 vinden dat de ambitie die in de RES worden benoemd niet corresponderen met het stringente Provinciaal Inpassingsplan kantoren. Wij zijn van mening dat de provincie bij de uitvoering van de RES meer rekening dient te houden met de actuele kantoorontwikkelingen in de regio en daar flexibel mee om dient te gaan. Een aantal U10 gemeenten hebben hiertoe een eigen zienswijze ingrediënt.

3.4 Snel internet ook snel in het buitengebied

Geholpen door een provinciale subsidie zijn de gemeenten in de provincie Utrecht aan de gang gegaan om een sneller internet te realiseren in het buitengebied. Dit De provincie heeft zowel de gebiedscoöperatie O-gen als de gebiedscommissie Utrecht-West gevraagd zaken te coördineren. Binnen de U10 worden de gemeenten Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en een gedeelte van Houten bediend door O-gen. De overige gemeenten door de gebiedscommissie Utrecht-West. De meeste gemeenten zijn in het stadium van een vraaginventarisatie onder de bewoners van het buitengebied. Bedrijventerreinen worden meegenomen in deze vraaginventarisaties. Op dit moment zijn enkele grote spelers actief op deze markt. Een belangrijke speler daarbij is CIF. CIF heeft een aanbod gedaan aan diverse gemeenten om glasvezel aan te leggen in het buitengebied daar waar geen COAX-kabels aanwezig zijn. Dit project is dus in volle gang en vroeg in 2018 geen extra aandacht van de bestuurstafel.

4. Gezonde en inclusieve regio In 2018 is de bestuurstafel Sociaal Domein omgedoopt tot bestuurstafel Gezonde en inclusieve regio. De bestuurstafel kent een breed scala aan onderwerpen en op verschillende terreinen is voortgang geboekt of zijn voor 2019 plannen gemaakt. 4.1 Samenwerking zorgverzakeraars/Invoering gecombineerde leefstijlinterventie

Begin 2018 werd bekend dat U10 als één van de 10 pilot-(voorbeeld)regio’s in Nederland is geselecteerd voor het regionaal ondersteuningsprogramma samenwerking gemeenten en zorgverzekeraars van de VNG. In het kader daarvan is de samenwerking concreet gemaakt in een nieuwe taak voor de gemeenten: de gecombineerde leefstijlinterventie (GLI). Deze wordt ter behandeling van overgewicht per 1 januari 2019 opgenomen in de basisverzekering. In 2018 is gewerkt aan een gezamenlijk onderzoek. De resultaten hiervan hebben geleid tot keuzes op 23 november aan de bestuurstafel om rondom de

9

invoering van de GLI een inventarisatie/monitor te ontwikkelen van het beweegaanbod. Hiervoor wordt in het eerste kwartaal van 2019 een voorstel uitgewerkt wat daarna wordt voorgelegd voor akkoord. De invoering van de GLI wordt ook aangegrepen om met de zorgverzekeraars in gesprek te blijven en te blijven zoeken naar samenwerking. 4.2 Gezondheidsprojecten binnen de Health Hub Op 20 juni 2018 was er over de Health Hub een combitafel belegd samen met Economische positionering. Hierin is besproken hoe wethouders bij de voortgang van de City Deal Health Hub betrokken willen zijn en of er al lokale opgaven benoemd kunnen worden waarop kan worden samengewerkt. De behoefte is toen onderstreept om zowel bestuurlijk als ambtelijk best practices te (blijven) delen en aangehaakt te blijven op de Health Hub omdat men mogelijkheden ziet om met lokale opgaven samen te werken met andere partners en andere gemeenten. Op 23 november heeft de bestuurstafel benoemd dat gezondheidsthema’s binnen de Health Hub als doelrealiserende onderwerpen moeten worden opgepakt. De inzet voor 2019 is dan ook om op enkele gezondheidsgerelateerde onderwerpen projecten op te pakken in U10-verband, samen met de Health Hub partners. In het eerste halfjaar van 2019 wordt gewerkt aan voorstellen. 4.3 Asiel en integratie Na consultatie van alle gemeenteraden is op hierover 18 januari 2017 een bestuursovereenkomst afgesloten waarmee 16 Utrechtse gemeenten zich hebben verbonden aan een gezamenlijke regionale aanpak. Sinds de asielinstroom zich op een lager niveau heeft gestabiliseerd, is de urgentie binnen dit thema verschoven van huisvesting naar integratie. Uit onderzoeken blijkt dat de groepen vluchtelingen die in de jaren ‘90 naar Nederland kwamen er moeilijk in geslaagd zijn om te integreren en betaald werk te vinden. Dat willen we nu met de huidige groep statushouders voorkomen. Juist de eerste jaren zijn bepalend voor het welslagen van integratie. Hiertoe is in april 2018 met de bestuurstafels Sociaal Domein en Wonen een nadere uitwerking van het plan van aanpak vastgesteld met daarin concrete resultaten en acties in 2018. We noemen hier de volgende resultaten:

• Om sneller te beginnen met het integratieproces is het afgelopen jaar een start gemaakt met de uitvoering van doorgaande lijn door al in de AZC’s te beginnen met het afnemen van assessments door de sociale diensten.

• Met het COA zijn afspraken gemaakt om zoveel mogelijk statushouders te laten doorstromen van onze regionale AZC’s naar onze regiogemeenten.

• De belangrijkste stakeholders zijn aangehaakt bij dit proces en kennis is tussen gemeenten gedeeld, o.a. door de organisatie van een brede inspiratiesessie.

• Gemeenten en sociale diensten hebben zelfstandig tal van nieuwe acties in gang gezet om statushouders sneller te laten integreren en uitstromen, o.a. via leer-werktrajecten.

• Via o.a. de inzet van sleutelpersonen zijn extra acties in gang gezet om statushouders te begeleiden bij specifieke gezondheidsproblemen.

• Om de resultaten beter te kunnen volgen om zo tijdig te kunnen bijsturen is in opdracht van de regiogemeenten het eerste nummer van de monitor Asiel & integratie in concept aan de gemeenten aangeboden. De definitieve versie zal in 2019 gereed zijn.

• In 2018 is onderzocht in hoeverre bovenlokale matching van statushouders een goed instrument kan zijn om statushouders korter te laten verblijven in een AZC en gemeenten sneller hun huisvestingstaakstelling te laten realiseren. De acties die hierin worden voorgesteld zullen begin 2019 ter consultatie en besluitvorming aan de gemeenten worden voorgelegd.

10

De nieuwe bestuurstafel Gezonde en inclusieve regio heeft in haar vergadering van 21 november besloten om verder te gaan met dit plan van aanpak en te kijken welke nieuwe acties nodig zijn om tijdig te anticiperen op de aankomende decentralisatie van de inburgering. Asiel & Integratie is aangewezen als een van de doelrealiserende thema’s van deze bestuurstafel. 4.4 Sport en bewegen Op 24 mei 2018 is er een ambtelijke Themabijeenkomst Veilig Sportklimaat georganiseerd. De centrale vraag was vooral hoe gemeenten hun faciliterende rol kunnen pakken voor een Veiliger Sportklimaat binnen verenigingen. De sessie op 24 mei leverde naast discussies over vervolg ook enkele tips en tools op die gemeenten kunnen inzetten voor een Veilig Sportklimaat op hun verenigingen. Ook was aandacht voor het preventieve beleid om te komen tot een Veilig Sportklimaat. De uitkomsten van de bijeenkomst zijn door het U10-overleg Sport meegenomen in de regionale agenda sport en bewegen in wording. Dit heeft nu nog een ambtelijke status. Vanuit het overleg Sport, dat ook in 2018 goed heeft gefunctioneerd, is aangegeven meer verbinding te willen maken met het bestuurlijk netwerk en de regionale opgaven. In 2019 zal daarop worden ingezet: Een bijdrage aan gezond Stedelijk Leven en aan projecten die bijdragen aan een Gezonde en inclusieve regio. 4.5 Welzijn en bewegen op recept Op 31 mei 2018 is er een ‘Inspiration-to-go’ Welzijn & Bewegen op Recept gehouden met 40 professionals van de U16-gemeenten. Doel: 16 gemeenten en hun samenwerkingspartners in U10-netwerk te inspireren en informeren over Welzijn en Bewegen op Recept, een van de preventieve interventies op het gebied van gezondheid en inclusiviteit. Onderwerpen die centraal stonden waren onder andere inkoop op resultaat/waarden, samenwerking huisartsen en effecten monitoren/meten. Duidelijk werd dat elke gemeente varieert met concepten als Welzijn en bewegen op recept. Opbrengst uit deze bijeenkomst is meegenomen in een onderzoeksvoorstel naar het effect van Welzijn & Bewegen op Recept zoals beschreven in het U10-overdrachtsdocument. Hierover is al in 2017 aan de bestuurstafel gesproken en is het KUS gevraagd hier een voorstel voor uit te werken. Het voorstel is in Q4 2018 opgeleverd, maar ambtelijk als onvoldoende kansrijk beoordeeld. In Q1 2019 zal met het KUS en de U16-gemeenten worden onderzocht hoe samenwerking binnen dit onderwerp (wel) kansrijk is. 4.6 Gezonde leefomgeving De provincie Utrecht voert een Aanjaagprogramma Gezonde leefomgeving. In mei 2017 is het aanjaagprogramma door Provinciale Staten vastgesteld en het programmaplan kent een doorlooptijd tot en met 2019, maar de inzet is om ook daarna met dit programma verder te gaan. Gelet op de thematiek in dit programma is op 23 november afgesproken samenwerking tussen U10 en provincie hierop verder te onderzoeken. Eerste stap daarin is dat in Q1 de provincie aansluit bij een ambtelijk overleg om meer te vertellen over dit programma en de doelstellingen. Het onderwerp is op 23 november aangemerkt als ‘doelverkennend’ wat wil zeggen dat we 2019 gebruiken om te bezien of concrete samenwerking hierop zinvol is. 4.7 Koers maatschappelijke opvang en Beschermd wonen In 2018 is er een onderzoek opgeleverd naar de woon/zorgbehoefte van beschermd wonen. Op 21 november zijn de resultaten daarvan in een combitafel met de bestuurstafel Gezonde woon- en leefomgeving besproken. Een plan van aanpak met als doel afspraken te maken in de regio wordt in de eerste helft van 2019 opnieuw in een combitafel besproken. Opvang en beschermd wonen is in 2019 belegd bij Utrecht als centrumgemeente. De voorbereiding voor doordecentralisatie naar de Wmo-regio’s vanaf 2021 zijn gestart en gaande.

11

4.8 Doelgroepenvervoer

De voortgang op het dossier Doelgroepenvervoer is ook in 2018 teruggekoppeld via de U10-bestuurstafel Duurzame bereikbaarheid in eerste instantie en via de tafel Gezonde en inclusieve regio in tweede instantie. Op 19 september is de bestuurstafel Gezonde en inclusieve regio bijgepraat over de stand van zaken en is er een presentatie besproken Vernieuwing doelgroepenvervoer. Aan deze tafel is afgesproken om de ad hoc stuurgroep ruimte te geven besluiten voor te bereiden in de vier verschillende Wmo- regio’s en via deze weg de besluiten naar colleges en raden door te geleiden. In 2019 zal de bestuurstafel over de voortgang op dit dossier worden geïnformeerd.

4.9 Sociale kracht monitor Op 30 oktober is het rapport gepresenteerd op een ambtelijke bijeenkomst van het Kenniscentrum Utrecht sociaal domein (KUS). Aan de bestuurstafel van 23 november is dit kort teruggekoppeld en besloten dit onderwerp te labelen als ‘kennisuitwisseling’. De sociale kracht monitor is regionaal opgebouwd en deze leent zich goed om in een (thema)bijeenkomst met bestuurders te laten toelichten en bespreken in 2019. Dit zal in de eerste helft van 2019 worden geagendeerd.

5. Gezonde woon- en leefomgeving 5.1 Van bestuurstafels Wonen en Ruimte naar Gezonde woon-en leefomgeving In 2018 is zes keer een bestuurstafel georganiseerd. Twee keer in de oude setting Wonen en Ruimte en vier keer als Gezonde woon-en leefomgeving. Onderwerpen en resultaten zijn divers, hieronder een overzicht.

5.2 Woningmarkt Regio Utrecht Schaarste alom in onze woningmarkt. Voornaamste pijnpunt bij de oplossing van deze schaarste zijn de locaties. Samen met de provincie Utrecht heeft de U10 een locatieonderzoek uitgevoerd naar de geplande en potentiële locaties in 16(!) gemeenten. Het locatieonderzoek is uitgevoerd door het bureau Site en betreft vooral het ‘laadvermogen’ van locaties, met andere woorden, er is nog niet gekeken naar de kwaliteit van de locaties. Uitzondering hierbij is een eerste verkenning van de kans dat plannen ook daadwerkelijk worden uitgevoerd. Het locatieonderzoek is één van de strategische bouwstenen voor ruimtelijk-economisch programma. Vervolg op het locatieonderzoek is de woningmarktanalyse, waarin wordt ingezoomd op de kwaliteit van onze woningvoorraad en hoe deze voorziet in de behoefte. Dit onderzoek is uitgevoerd door Companen en heeft geleid tot zestien afzonderlijke rapporten waarmee gemeenten een basis kunnen leggen onder het gemeentelijk woonbeleid, bijvoorbeeld een gemeentelijke woonvisie. In 2019 wordt het nut besproken om dergelijke analyses structureel regionaal uit te voeren. Regionale aanpak bevordert niet alleen de afstemming tussen gemeenten maar levert ook efficiency voordelen.

12

Eén van de aanleidingen om te starten met een locatieonderzoek is het tekort aan locaties voor sociale woningbouw. Woningbouwcorporaties hebben de ruimte om te investeren in nieuwbouw, maar de locaties ontbreken. De verdere ontwikkeling van een regionale woningbouwstrategie wordt in 2019 verkend.

5.3 Middenhuur In de woningmarkt van de regio Utrecht vallen huishoudens met een laag middeninkomen (vooral meerpersoonshuishoudens) tussen wal en schip. Aan de ene kant hebben zij geen toegang tot het sociale aanbod en aan de andere kant zijn koopwoningen en de ‘vrije’ huurmarkt onbereikbaar geworden. Antwoord op deze problematiek wordt gezocht in de middenhuur (huurwoningen tussen sociaal en € 900/€ 950). Regionaal beperkt dit thema zich tot kennisdeling en lobby. Bij het ontwikkelen van beleid hebben gemeenten verschillende snelheden en is kennisdeling nuttig. De regio is ook in gesprek met het rijk bij het ontwikkelen van tools om middeninkomen te bevorderen. Eén van deze tools kan gevonden worden in de huisvestingsverordening, zie ook woonthema ‘woonruimteverdeling’. 5.4 Woonruimteverdeling In de woningmarktregio Utrecht (16 gemeenten) wordt al geruime tijd samengewerkt bij de verdeling van sociale huurwoningen. Hierbij is een grote rol weggelegd voor de Huisvestings-verordening (in iedere gemeenteraad is hiervoor een besluit vereist). In 2018 zijn de voorbereidingen gestart voor een nieuwe verordening per 1 juli 2019. De U10 coördineert dit project waar een groot aantal partijen (gemeenten en woningcorporaties) bij betrokken is. Vooralsnog worden de kosten opgevangen binnen bestaande formaties. Eind 2018 heeft deze voorbereiding onder andere geleid tot de notitie ‘woonruimteverdeling Regio Utrecht’. Een notitie om vooral raadsleden mee te nemen bij het onderwerp, als voorbereiding op de gemeentelijke besluitvorming in het eerste halfjaar van 2019.

5.5 Duurzaamheid en betaalbaarheid Doel is het bereiken van een duurzame sociale huurvoorraad. Om dit doel te bereiken zijn al veel acties in gang gezet, veelal landelijk niveau. Dit thema wordt vooral door de woningcorporaties regionaal benaderd (er is inmiddels een regionale aanpak woningcorporaties). Vervolgens worden concrete afspraken met gemeenten gemaakt in de prestatieafspraken. In 2018 heeft U10 samen met de woningcorporatie (RWU) twee bijeenkomsten georganiseerd: op 24 januari een eerste kennismaking op regionaal niveau en op 10 oktober een vervolg waarbij de regionale aanpak van de woningcorporaties in het voetlicht is gezet. Gelet op de thematiek heeft deze tafel een sterke verbinding met de tafel Klimaatneutrale regio waar in 2018 de voorbereidingen zijn gestart voor een regionale energiestrategie.

13

5.6 Wonen en zorg/bijzondere doelgroepen In de regio hebben 16 gemeenten een convenant ondertekend met afspraken over de uitstroom vanuit de maatschappelijke opvang. Punt van aandacht is eenduidige uitvoering waarbij naast huisvesting ook de zorg wordt geregeld. Met 16 gemeenten is in het verlengde van dit woonthema de ‘Koers Beschermd Wonen’ ingezet. Primaat van deze koers ligt bij de bestuurstafel Gezonde en inclusieve regio. Met deze bestuurstafel deel Gezonde woon- en leefomgeving ook het thema Asiel en Integratie, huisvesting van de zogeheten ‘statushouders’ is daarbij één van de onderwerpen.

6. Klimaatneutrale regio

6.1 U16-energiestrategie

In afwachting van een nationaal klimaatakkoord heeft de Bestuurstafel Duurzaamheid al voor de verkiezingen besloten een energieanalyse uit te voeren voor de hele woningmarktregio U16. In oktober 2018 is deze besproken aan de bestuurstafel Klimaatneutrale regio en vervolgens aangeboden aan de colleges als één van de mogelijke bouwstenen van het Ruimtelijke Economisch Programma van U10 (REP). De analyses is uitgevoerd door Generation Energy / Quintel. Het zakelijk opdrachtgeverschap lag bij de gemeentes Houten en Utrechtse Heuvelrug en gezamenlijke energie- ambtenaren fungeerden als inhoudelijk klankbord. Met deze analyses staat de regio klaar om te doen wat er – naar verwachting – gevraagd wordt van het nationale Klimaatakkoord, namelijk aan te geven hoeveel de regio kan bijdrage aan de nationale doelstellingen voor opwekken van duurzame elektriciteit. Uiteraard is steeds zo goed mogelijk rekening gehouden met de ontwikkelingen aan de nationale klimaattafels. Het nationaal klimaatakkoord komt echter later dan verwacht, waardoor mogelijk nog aanvullende analyses nodig zijn. De energie analyse draagt bij aan een gezamenlijke taal op de energietransitie als regio door te kunnen maken. Het is daarbij van groot belang om de ruimte vraag van de energietransitie in Utrecht te betrekken bij de andere ruimtevragen, zoals die voor nieuwe woningen, natuur, recreatie, en mobiliteit. Daarom is de energieanalyse samen met de andere potentiele bouwstenen voor de REP voorgelegd aan de colleges.

6.2 U-THUIS stimuleert verduurzaming eigen woning

U-Thuis is een regionaal uitvoeringsprogramma met als doel energiebesparing en opwekking van duurzame energie bij de particuliere woningen. Een belangrijk instrument hierbij is het platform ’Jouw Huis Slimmer’, dat sinds januari 2018 online is. Hier kunnen eigenaren terecht voor advies over hun woning en hebben ze toegang tot (regionale) bedrijven die de geadviseerde maatregelen kunnen uitvoeren. Er ontstaat een steeds uitgebreider netwerk nu ook steeds meer lokale energie initiatieven (LEI’s) de weg weten te vinden naar en zich presenteren op het platform. Zij zijn een belangrijke partner in de energietransitie en de wijkgerichte aanpakken. Een vaste partner is de Natuur- en Milieufederatie Utrecht (NMU). In opdracht van U-Thuis ondersteunt de NMU de LEI’s, leidt energieambassadeurs op en organiseert de drukbezochte netwerkbijeenkomsten in het voor- en najaar, samen met de ODRU. Dit jaar is gestart met het ontwikkelen van een keuzeprogramma voor wijkgerichte aanpak, waar gemeenten en LEI’s gebruik van kunnen maken. Andere activiteiten zijn het opzetten van collectieve inkoopacties en deelname aan de Duurzame Huizenroute.

14

6.3 Circulaire economie

In de provincie Utrecht werken overheden, kennisinstellingen, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties samen in cirkelregio. Zo proberen we krachten te bundelen om de circulaire economie verder te helpen. Gemeenten werken al samen bij afvalinzameling en verwerking (in AVU-verband) en gemeentelijk inkopers zoeken elkaar op om bij aanbestedingen samen massa te kunnen maken om meer duurzame producten in te kopen. In januari 2019 heeft cirkelregio een circulair evenement georganiseerd in het provinciehuis. Sindsdien zijn enkele wethouders van U10-gemeenten ambassadeurs van cirkelregio. Zij zullen verdere voorstellen ontwikkelen richting de bestuurstafels.

7. Financieel jaaroverzicht 2018 In het convenant U10 is afgesproken dat de gemeente Utrecht jaarlijks een overzicht levert van de inkomsten en de uitgaven. Hieronder treft u dat overzicht aan. Het overzicht is op dezelfde manier vormgegeven als in 2017. De cijfers komen – uiteraard – exact overeen met de boekhouding terzake van de gemeente Utrecht. Accountantscontrole en dergelijke worden uitgevoerd conform de daartoe strekkende regels van de gemeente Utrecht. In 2018 is meer geld uitgegeven dan er is binnengekomen. Deze overschrijding is gedekt uit de reserve die in eerdere jaren was opgebouwd. De uitgaven waren in 2018 zo hoog door de grote hoeveelheid onderzoeken die in 2018 zijn uitgevoerd. De rapporten daarvan zijn als potentiele bouwstenen voor REP gepubliceerd op 9 januari 2019. De kosten voor verkennend onderzoek waren zelfs nog 68.682 hoger dan in onderstaand overzicht staat, de facturen voor de energie analyse en een deel van het knooppunten onderzoek zijn pas in januari 2019 betaald en worden dus meegenomen in het overzicht van 2019. De reserve van het werkbudget (restant 2018) is in januari 2019 de facto geslonken naar € 84.692.

Uitgave soort Bedrag in €

Salariskosten en huisvesting

678.105

Verkennend onderzoek 201.000

communicatie 20.000

Vergaderlocaties, sprekers en catering

37.000

Overig 1.000

Totaal uitgaven 2018 937.105

Restant 2018 153.374

Totaal 1.090.479

Gemeente Bijdrage in €

De Bilt 47.029

Bunnik 16.672

Houten 54.230

IJsselstein 37.629

Nieuwegein 68.055

Stichtse Vecht 70.895

Utrecht 377.342

Utrechtse Heuvelrug 53.939

Vianen 21.685

Wijk bij Duurstede 25.852

Woerden 56.664

Zeist 69.113

Totaal bijdragen 899.105

Reserve uit eerdere jaren 191.374

Totaal beschikbaar in 2018 1.090.479