Objanienia znakw umownych

Kreska (-) - zjawisko nie wystpio

Znak x - wypenienie pozycji, ze wzgldu na ukad tablicy, jest niemoliwe lub

niecelowe

W tym - oznacza, e nie podaje si wszystkich skadnikw sumy

Kropka (.) - oznacza zupeny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych

Zero (0) - zjawisko istniao w wielkoci mniejszej od 0,5

(0,0) lub (0,00) - zjawisko istniao w wielkoci mniejszej od 0,05 lub 0,005

Explanation of symbols

(-) - the phenomenon did not occur

x - it is impossible or inappropriate to fill in the item because of the table

arrangement

W tym - not all the components of the sum are included

(.) - data not available or not reliable

0 - magnitude not zero, but less than 0,5 of unit employed

0,0 or 0,00 - magnitude not zero, but less than 0,05 or 0,005 of unit employed

Przy publikowaniu danych GUS - prosimy o podanie rda

When publishing the CSO data - please indicate the source

Opracowanie publikacji GUS, Departament Bada Spoecznych

i Warunkw ycia

Preparation of the publication CSO, Social Surveys and Living Conditions Statistics Department

kierujcy dr Piotr yso Dyrektor Departamentu

supervisor Bada Spoecznych i Warunkw ycia

zesp Stanisaw Radkowski,

team Katarzyna Wawrzyniak, Piotr Kalinowski

Okadka Zakad Wydawnictw Statystycznych

Cover Statistical Publishing Establishment

3

PRZEDMOWA

Publikacja niniejsza zostaa opracowana na podstawie wynikw badania moduowego

gospodarstw domowych na temat uczestnictwa ludnoci w kulturze, przeprowadzonego przez

Gwny Urzd Statystyczny w IV kwartale 2009 roku.

Cz tabelaryczn publikacji, zawierajc dane statystyczne o uczestnictwie ludnoci

Polski w kulturze w 2009 r., poprzedzaj uwagi metodyczne i komentarz analityczny. Uwagi

metodyczne zawieraj opis metody badawczej i narzdzi badania, a komentarz stanowi

syntetyczny opis aktywnoci kulturalnej Polakw jej form i czstotliwoci korzystania

z oferty instytucji kultury oraz sposobw zaspokajania potrzeb kulturalnych.

Prezentowane w publikacji dane dotycz czytelnictwa ksiek i prasy, suchania radia

i muzyki, ogldania telewizji i filmw, korzystania z Internetu, uczszczania do instytucji

widowiskowych i rozrywkowych, a take wydatkw gospodarstw domowych na kultur i ich

wyposaenia w przedmioty uytku kulturalnego oraz oceny moliwoci zaspokojenia potrzeb

kulturalnych.

Publikacja zostaa przygotowana w Wydziale Statystyki Edukacji i Kultury przez

Stanisawa Radkowskiego, Katarzyn Wawrzyniak i Piotra Kalinowskiego.

Dyrektor Departamentu

Bada Spoecznych

i Warunkw ycia

dr Piotr yso

Warszawa, kwiecie 2012 r.

4

INTRODUCTION

This publication has been elaborated on the basis of the results of the modular sample

survey Cultural participation of population carried out by the Central Statistical Office

in the IV quarter of 2009.

The tabular part of the publication comprising statistical data on cultural participation

of Polands population in 2009 is preceded by the methodological notes and analytical

comments. The methodological notes include information on the survey method and the

survey tools. The analytical comments are a general description of cultural activities of Poles

forms and frequency of taking advantage of cultural events and ways of satisfying their

cultural needs.

The publication includes information on reading books, newspapers and magazines,

listening to the radio and music, watching television and movies, use of ther Internet, visiting

cultural and entertainment institutions as well as the data on expenditure on culture, cultural

equipment in households and households opinions on possibilities of satisfying cultural needs.

This publication has been prepared in the Education and Culture Statistics Division

of the Social Surveys and Living Conditions Department by S. Radkowski, K. Wawrzyniak

and P. Kalinowski.

Director

Social Surveys

and Living Conditions Department

Piotr yso Ph.D.

Warsaw, April 2012

5

SPIS TRECI Tabl. Strona

PRZEDMOWA ................................................................................................... 3 SPIS TRECI ..................................................................................................... 5

I. UWAGI METODYCZNE ................................................................................ 11 1.1. Cel badania ................................................................................................... 11 1.2. Charakterystyka metody badawczej i realizacji badania ....................................... 11 1.3. Charakterystyka badanej zbiorowoci ................................................................ 12 1.3.1. Charakterystyka gospodarstw domowych ........................................................ 12 1.3.2. Charakterystyka czonkw gospodarstw domowych ......................................... 13 1.4. Narzdzia badawcze ........................................................................................ 15 1.5. Metoda uoglniania wynikw .......................................................................... 18 1.6. Informacje uzupeniajce, dotyczce prezentacji wynikw badania ....................... 19 II. KULTURA W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH .................................... 23 2.1. Wydatki gospodarstw domowych na kultur ...................................................... 23 2.1.1. Udzia wydatkw na kultur w budetach gospodarstw domowych .................... 23 2.1.2. Wydatki gospodarstw domowych na zakup ksiek .......................................... 24 2.1.3. Wydatki gospodarstw domowych na zakup i prenumerat prasy ........................ 25 2.1.4. Wydatki gospodarstw domowych na zakup sprztu audiowizualnego i noniki

dwiku i obrazu ...................................................................................................

27

2.1.5. Wydatki gospodarstw domowych na zakup usug kulturalnych .......................... 28 2.1.6. Ocena moliwoci finansowych zaspokojenia potrzeb gospodarstw domowych

zwizanych z uczestnictwem w kulturze ..................................................................

30

2.2. Opinie gospodarstw domowych dotyczce moliwoci uczestnictwa w kulturze

w miejscu zamieszkania .........................................................................................

32

2.3. Wyposaenie gospodarstw domowych w artykuy uytku kulturalnego ................. 35 2.3.1. Ksiki ....................................................................................................... 35 2.3.2. Sprzt audiowizualny i komputerowy oraz noniki dwiku i obrazu .................. 37 2.4. Uczestnictwo w formach aktywnoci kulturalnej ................................................ 40 2.4.1. Czytelnictwo ............................................................................................... 41 2.4.2. Korzystanie z mediw i uczszczanie do kina .................................................. 48 2.4.3. Opinie dotyczce zastpczej funkcji telewizji i komputera ................................ 60 2.4.4. Uczszczanie do instytucji kultury ................................................................. 63 2.4.5. Uczestnictwo w innych formach rozrywki ....................................................... 70 2.4.6. Amatorska dziaalno artystyczna i hobbystyczna ........................................... 72 2.5. Opinie dotyczce wykorzystania czasu wolnego ................................................. 74

TABLICE

DZIA I. CHARAKTERYSTYKA GOSPODARSTW DOMOWYCH I ICH

CZONKW

Gospodarstwa domowe wedug grup spoeczno-ekonomicznych ................................ 1 77 Gospodarstwa domowe wedug klasy wielkoci miejscowoci .................................... 2 77 Czonkowie gospodarstw domowych wedug grup spoeczno-ekonomicznych ............. 3 78 Czonkowie gospodarstw domowych wedug klasy wielkoci miejscowoci ................ 4 81 Czonkowie gospodarstw domowych wedug grup zawodw, miejsca zamieszkania i

pci ......................................................................................................................

5

83

DZIA II. WYDATKI GOSPODARSTW DOMOWYCH NA KULTUR I ICH

WYPOSAENIE W ARTYKUY UYTKU KULTURALNEGO

Przecitne wydatki na kultur na 1 osob rocznie w gospodarstwach domowych

wedug grup spoeczno-ekonomicznych ...........................................................................

1(6)

84

Udzia wydatkw na wybrane artykuy i usugi kulturalne w przecitnych wydatkach

na kultur na 1 osob rocznie w gospodarstwach domowych wedug grup spoeczno-

ekonomicznych ..................................................................................................................

2(7)

85

Przecitne wydatki na kultur na 1 osob rocznie w gospodarstwach domowych

wedug grup spoeczno-ekonomicznych i klasy wielkoci miejscowoci .........................

3(8)

85

6

Tabl. Strona

Przecitne wydatki na wybrane artykuy uytku kulturalnego na 1 osob rocznie w

gospodarstwach domowych wedug grup spoeczno-ekonomicznych i klasy wielkoci

miejscowoci ........................................................................................................

4(9)

86

Wyposaenie gospodarstw domowych w wybrany sprzt audiowizualny wedug grup

spoeczno-ekonomicznych .....................................................................................

5(10)

95

Wyposaenie gospodarstw domowych w wybrany sprzt audiowizualny wedug grup

spoeczno-ekonomicznych i klasy wielkoci miejscowoci .........................................

6(11)

97

Ksiki posiadane przez gospodarstwo domowe wedug rodzajw ksiek .................. 7(12) 99 Gospodarstwa domowe posiadajce ksiki wedug wielkoci ksigozbioru ................. 8(13) 100 Gospodarstwa domowe, ktre zakupiy ksiki wedug rodzajw zakupionych

ksiek ................................................................................................................

9(14)

102

Struktura ksiek zakupionych przez gospodarstwa domowe wedug rodzaju ksiek ... 10(15) 103 Zakupy gazet i czasopism w gospodarstwach domowych ........................................... 11(16) 104 Prenumerata gazet i czasopism ............................................................................... 12(17) 105 Gospodarstwa domowe, ktre nie zakupiy ksiek oraz nie kupuj i nie prenumeruj

prasy ...................................................................................................................

13(18)

106

Noniki z nagraniami muzycznymi w gospodarstwach domowych .............................. 14(19) 107 Zakupy nonikw z nagraniami muzycznymi w gospodarstwach domowych ................ 15(20) 108 Noniki z filmami fabularnymi w gospodarstwach domowych ................................... 16(21) 109 Zakupy nonikw z filmami fabularnymi w gospodarstwach domowych ..................... 17(22) 110 Wypoyczanie filmw przez gospodarstwa domowe ................................................. 18(23) 111 Gry komputerowe w gospodarstwach domowych ..................................................... 19(24) 112 Zakupy gier komputerowych w gospodarstwach domowych ...................................... 20(25) 113 DZIA III. TELEWIZJA, FILM I RADIO

Ogldanie telewizji ............................................................................................... 1(26) 114 Ogldanie programw telewizyjnych wedug rodzajw ............................................. 2(27) 118 Zastpcza funkcja telewizji .................................................................................... 3(28) 150 Suchanie radia ..................................................................................................... 4(29) 166 Suchanie audycji radiowych wedug rodzajw ......................................................... 5(30) 170 Ogldanie filmw z pyt DVD (wideokaset) ............................................................. 6(31) 194 Korzystanie z wypoyczalni pyt DVD (wideokaset) ................................................. 7(32) 198 Chodzenie do kina ................................................................................................ 8(33) 202 DZIA IV. KORZYSTANIE Z KOMPUTERA

Korzystanie z komputera ....................................................................................... 1(34) 206 Korzystanie z komputera wedug miejsca i czstotliwoci uytkowania ....................... 2(35) 210 Korzystanie z komputera wedug celu ..................................................................... 3(36) 222 Korzystanie z Internetu ..................................................................................................... 4(37) 238

Korzystanie z Internetu wedug celu ................................................................................. 5(38) 242

Zastpcza funkcja komputera ............................................................................................ 6(39) 254

DZIA V. CZYTELNICTWO

Czytanie ksiek wedug dziedziny................................................................................... 1(40) 266

Czytanie ksiek wedug przyczyny ................................................................................. 2(41) 270

Korzystanie z biblioteki i czytelni ..................................................................................... 3(42) 278

Czytanie gazet ................................................................................................................... 4(43) 282

Czytanie czasopism ........................................................................................................... 5(44) 286

DZIA VI. MUZYKA, TEATR

Suchanie muzyki wedug czstotliwoci .......................................................................... 1(45) 290

Suchanie muzyki wedug nonika dwiku ...................................................................... 2(46) 294

Suchanie muzyki wedug rodzaju..................................................................................... 3(47) 298

Uczszczanie do opery i operetki ...................................................................................... 4(48) 302

Uczszczanie na przedstawienia baletowe lub taneczne ................................................... 5(49) 306

Uczszczanie do filharmonii ............................................................................................. 6(50) 310

Uczszczanie na koncerty (inne ni filharmoniczne) ....................................................... 7(51) 314

7

Tabl. Strona

Uczszczanie na koncerty wedug rodzaju muzyki ........................................................... 8(52) 318

Uczszczanie do teatru dramatycznego ............................................................................. 9(53) 322

DZIA VII. UCZSZCZANIE DO INSTYTUCJI ROZRYWKOWYCH

Uczszczanie na imprezy estradowe lub kabaretowe ................................................. 1(54) 326 Uczszczanie do dyskoteki lub na dancing ............................................................... 2(55) 330 Uczszczanie do innych instytucji rozrywkowych ..................................................... 3(56) 334 Uczszczanie na przyjcia, spotkania towarzyskie, imprezy klubowe .......................... 4(57) 338 Uczszczanie na imprezy sportowe. Uczestnictwo w festiwalach ................................ 5(58) 342 DZIA VIII. ZWIEDZANIE

Zwiedzanie zabytkw historycznych ....................................................................... 1(59) 346 Zwiedzanie muzeum ............................................................................................. 2(60) 350 Zwiedzanie galerii sztuki wspczesnej ................................................................... 3(61) 354 Zwiedzanie ogrodu zoologicznego, botanicznego, planetarium ................................... 4(62) 358 DZIA IX. DOMY KULTURY I INNE LOKALNE INSTYTUCJE KULTURY

ORAZ DZIAALNO AMATORSKA I HOBBYSTYCZNA

Uczszczanie do domu kultury, klubu i orodka kultury ............................................ 1(63) 362 Uczestnictwo w formach aktywnoci kulturalnej organizowanej przez dom kultury,

klub lub orodek kultury ........................................................................................

2(64)

366

Uczestnictwo w formach aktywnoci kulturalnej organizowanej przez koci ............. 3(65) 374 Zajcia hobbystyczne. Udzia w formach aktywnoci artystycznej .............................. 4(66) 382 Wykorzystanie czasu wolnego na dziaalno hobbystyczn....................................... 5(67) 390

DZIA X. OPINIE DOTYCZCE MOLIWOCI UCZESTNICTWA

W KULTURZE I WYKORZYSTANIA CZASU WOLNEGO

Rezygnacja gospodarstwa domowego z zaj kulturalnych ze wzgldw finansowych .. 1(68) 394 Ocena moliwoci finansowych zaspokojenia potrzeb gospodarstwa domowego

zwizanych z kultur .............................................................................................

2(69)

399

Ocena moliwoci korzystania przez gospodarstwo domowe z instytucji kultury i ich

oferty w miejscu zamieszkania ...............................................................................

3(70)

400

Ocena przez gospodarstwa domowe oferty kulturalnej w miejscu zamieszkania ........... 4(71) 401 Ocena iloci posiadanego czasu wolnego przez czonkw gospodarstw domowych ....... 5(72) 402 Ocena spdzania czasu wolnego przez czonkw gospodarstw domowych ................... 6(73) 406 Charakterystyka wykorzystania czasu przez czonkw gospodarstw domowych

podczas dnia powszedniego ...................................................................................

7(74)

410

ANEKS

Wybrane informacje o uczestnictwie ludnoci Polski w kulturze w latach 1990, 2004

i 2009 ..................................................................................................................

1

414

Opinie dotyczce zastpczej funkcji telewizji (Czy telewizja moe zastpi ?)

w latach 1990, 2004 i 2009 ....................................................................................

2

415

Opinie dotyczce zastpczej funkcji komputera (Czy komputer moe zastpi ?)

w latach 2004 i 2009 .............................................................................................

3

416

Uczestnictwo w kulturze w wybranych krajach europejskich w 2007 r. ....................... 4 417 Skojarzenia Europejczykw ze sowem kultura (2007). Co przychodzi ci na myl,

kiedy mylisz o sowie kultura? ..........................................................................

5

418

8

CONTENTS Table Page

INTRODUCTION ............................................................................................... 4 CONTENTS ....................................................................................................... 8

I. METHODOLOGICAL NOTES ....................................................................... 11 1.1. Survey objective ............................................................................................ 11 1.2. Characteristics of survey method and response rate ............................................. 11 1.3. Characteristics of surveyed population .............................................................. 12 1.3.1. Characteristics of households ........................................................................ 12 1.3.2. Characteristics of household members ............................................................ 13 1.4. Survey tools ................................................................................................... 15 1.5. Method of survey results generalisation ............................................................. 18 1.6. Additional information on survey results presentation ......................................... 19 II. CULTURE IN HOUSEHOLDS ....................................................................... 23 2.1. Expenditure on culture in households ................................................................ 23 2.1.1. The share of expenditure on culture in households budgets ................................ 23 2.1.2. Expenditure on books in households ............................................................... 24 2.1.3. Expenditure on newspapers and periodicals and press subscription

in households .......................................................................................................

25

2.1.4. Expenditure on audio-visual articles and carriers of sound and picture in

households ...........................................................................................................

27

2.1.5. Expenditure on cultural services in households ................................................ 28 2.1.6. Assessment of financial possibilities of fulfilling household cultural needs ......... 30 2.2. Households opinions about possibilities of benefiting from culture in a place of

residence..............................................................................................................

32

2.3. Households equipment with cultural goods ........................................................ 35 2.3.1. Books ......................................................................................................... 35 2.3.2. Audio-visual articles, personal computers, discs and cassettes ........................... 37 2.4. Participation in cultural activity forms ............................................................... 40 2.4.1. Reading ...................................................................................................... 41 2.4.2. The use of media and going to cinema ............................................................ 48 2.4.3. Opinions about television and computer as a substitute of other cultural

activities ..............................................................................................................

60

2.4.4. Going to the institutions of culture ................................................................. 63 2.4.5. Participation in other forms of entertainment ................................................... 70 2.4.6. Amateur artistic and hobby activity ................................................................ 72 2.5. Opinions about using free time ......................................................................... 74 TABLES

CHAPTER I. CHARACTERISTICS OF HOUSEHOLDS AND THEIR

MEMBERS

Households by socio-economic groups .................................................................... 1 77 Households by class of locality ............................................................................... 2 77 Members of households by socio-economic groups ................................................... 3 78 Members of households by class of locality .............................................................. 4 81 Members of households by occupational groups, place of residence and sex ................ 5 83 Average per capita expenditure on culture in households by socio-economic groups ...... 1(6) 84

The share of expenditure on selected cultural goods and services in average per capita

expenditure on culture in households by socio-economic groups .................................

2(7)

85

Average per capita expenditure on culture in households by socio-economic groups

and class of locality ...........................................................................................................

3(8)

85

Average per capita expenditure on selected cultural goods in households by socio-

economic groups and class of locality ...............................................................................

4(9)

86

Households equipment with selected audio-visual articles by socio-economic groups .... 5(10) 95

Households equipment with selected audio-visual articles by socio-economic groups

and class of locality ...........................................................................................................

6(11)

97

9

Table Page

CHAPTER II. EXPENDITURE ON CULTURE IN HOUSEHOLDS AND

HOUSEHOLDS EQUIPMENT WITH CULTURAL GOODS

Books owned by household by type of books ........................................................... 7(12) 99 Households having books by size of collection ......................................................... 8(13) 100 Households which bought books by type of books .................................................... 9(14) 102 Structure of books bought by households by type of books ........................................ 10(15) 103 Buying newspapers and magazines by households .................................................... 11(16) 104 Subscription of newspapers and magazines .............................................................. 12(17) 105 Households which did not buy any books and do not buy and subscribe newspapers .... 13(18) 106 Carriers with recorded music in households ............................................................. 14(19) 107 Buying carriers with recorded music by households .................................................. 15(20) 108 Carriers with feature films in households ................................................................. 16(21) 109 Buying carriers with feature films by households ...................................................... 17(22) 110 Borrowing movies by households ........................................................................... 18(23) 111 Computer games in households .............................................................................. 19(24) 112 Buying computer games by households ................................................................... 20(25) 113

CHAPTER III. TELEVISION, FILM AND RADIO

Watching television............................................................................................... 1(26) 114 Watching television programmes by type ................................................................. 2(27) 118 Watching television as a substitute of other cultural activities ..................................... 3(28) 150 Listening to the radio ............................................................................................. 4(29) 166 Listening to the radio programmes by type ............................................................... 5(30) 170 Watching films on DVD or video............................................................................ 6(31) 194 The use of DVD (video) rental stores ...................................................................... 7(32) 198 Going to the cinema .............................................................................................. 8(33) 202 CHAPTER IV. THE USE OF COMPUTER

Using computer .................................................................................................... 1(34) 206 Using computer by place and frequency................................................................... 2(35) 210 Using computer by reason ...................................................................................... 3(36) 222 Using the Internet ................................................................................................. 4(37) 238 Using the Internet by reason ................................................................................... 5(38) 242 Using computer as a substitute of other cultural activities .......................................... 6(39) 254 CHAPTER V. READING

Reading books by field .......................................................................................... 1(40) 266 Reading books by reason ................................................................................................... 2(41) 270

Going to library or reading room ...................................................................................... 3(42) 278

Reading newspapers .......................................................................................................... 4(43) 282

Reading magazines ........................................................................................................... 5(44) 286

CHAPTER VI. MUSIC, THEATRE

Listening to music by frequency ....................................................................................... 1(45) 290

Listening to music by type of recording ............................................................................ 2(46) 294

Listening to music by type ................................................................................................ 3(47) 298

Going to the opera and operetta......................................................................................... 4(48) 302

Going to see a ballet or a dance performance .................................................................... 5(49) 306

Going to philharmonic concerts ........................................................................................ 6(50) 310

Going to concerts (other than philharmonic) .................................................................... 7(51) 314

Going to concerts by kind of music ................................................................................... 8(52) 318

Going to dramatic theatre .................................................................................................. 9(53) 322

CHAPTER VII. GOING TO ENTERTAINMENT CENTRES AND

ESTABLISHMENTS

Going to stage entertainments or cabaret .......................................................................... 1(54) 326

Going to discoteques or a dance ........................................................................................ 2(55) 330

Going to other entertainment centres and establishments ................................................. 3(56) 334

10

Table Page

Going to social events ........................................................................................... 4(57) 338 Going to sport events. Participation in festivals......................................................... 5(58) 342

CHAPTER VIII. VISITING

Visiting historical monuments ................................................................................ 1(59) 346 Visiting museums ................................................................................................. 2(60) 350 Visiting contemporary art galleries .......................................................................... 3(61) 354 Visiting zoo, botanical garden, planetarium .............................................................. 4(62) 358

CHAPTER IX. CULTURAL CENTRES AND ESTABLISHMENTS

AND OTHER LOCAL CULTURAL INSTITUTIONS AS WELL AS

AMATEUR AND HOBBY ACTIVITIES

Going to cultural centre, club or community centre ................................................... 1(63) 362 Participation in cultural activities organised by cultural centre, club or community

centre ..................................................................................................................

2(64)

366

Participation in cultural activities organised by church .............................................. 3(65) 374 Hobby. Participation in artistic activities .................................................................. 4(66) 382 Using free time for hobby activities ......................................................................... 5(67) 390

CHAPTER X. OPINIONS ABOUT POSSIBILITIES OF PARTICIPATING

IN CULTURE AND USING FREE TIME

Giving up cultural activities by household because of financial situation ..................... 1(68) 394 Assessment of financial possibilities of fulfilling household cultural needs .................. 2(69) 399 Assessment of household possibilities of benefiting from cultural centres and their

offer in a place of residence ....................................................................................

3(70)

400

Assessment of cultural offer by households in a place of residence ............................. 4(71) 401 Assessment of quantity of free time having by members of households ....................... 5(72) 402 Assessment of spending free time by members of households .................................... 6(73) 406 Characteristics of time using by members of households in a weekday ........................ 7(74) 410

ANNEX

Selected information on cultural participation of the population of Poland in 1990,

2004 and 2009 ......................................................................................................

1

414

Opinions about television as a substitute of other cultural activities in 1990, 2004 and

2009 ....................................................................................................................

2

415

Opinions about computer as a substitute of other cultural activities in 2004 and 2009 3 416

Participation in culture in selected European countries .............................................. 4 417 Europeans associations with word culture (Tell, what comes to mind when you

think about the word culture?) ............................................................................

5

418

11

I. UWAGI METODYCZNE

Publikacja Uczestnictwo ludnoci w kulturze w 2009 r. zostaa opracowana na podstawie

wynikw badania przeprowadzonego metod reprezentacyjn na grupie wybranej do badania

wydatkw gospodarstw domowych w grudniu 2009 roku. Badanie ankietowe Uczestnictwo ludnoci

w kulturze byo kolejnym badaniem w cyklu BADANIA MODUOWE, przeprowadzonym

na prbie gospodarstw domowych biorcych udzia w badaniach budetw gospodarstw domowych.

Oglne wyniki badania budetw gospodarstw domowych zostay przedstawione w publikacji

Budety gospodarstw domowych w 2009 r. wydanej przez Gwny Urzd Statystyczny (Warszawa,

lipiec 2010).

1.1. Cel badania

Celem badania byo uzyskanie informacji o formach aktywnoci kulturalnej ludnoci

i czstotliwoci uczestnictwa w yciu kulturalnym, korzystaniu z oferty instytucji kultury, rozwijaniu

zainteresowa artystycznych i hobbystycznych w dziedzinie kultury oraz korzystaniu

ze wspczesnych rodkw komunikacji. Poza danymi o charakterze ilociowym, istotne byo take

uzyskanie informacji dotyczcych oceny moliwoci korzystania z oferty kulturalnej i realizacji

wasnych zainteresowa w oparciu o instytucje kultury oraz znalezienie zalenoci pomidzy

aktywnoci kulturaln osb badanych a spoeczno-ekonomicznymi warunkami funkcjonowania

gospodarstw domowych i ich czonkw.

Celowi temu suyo zebranie danych o formach i czstotliwoci dziaalnoci kulturalnej osb

badanych i powizanie ich z cechami badanych gospodarstw (typ spoeczno-ekonomiczny

gospodarstwa domowego, typ rodziny biologicznej, grupa dochodowa, wyposaenie w artykuy

uytku kulturalnego) i osb (wiek, pe i miejsce zamieszkania oraz wyksztacenie osb

ankietowanych).

Tematyka badania zostaa opracowana w zakresie spjnym z badaniami prowadzonymi w tej

dziedzinie w krajach czonkowskich Unii Europejskiej i jego wyniki mog suy do porwna

midzynarodowych.

1.2. Charakterystyka metody badawczej i realizacji badania

Badanie moduowe Uczestnictwo ludnoci w kulturze przeprowadzono metod

reprezentacyjn na prbie gospodarstw domowych biorcych udzia w badaniu budetw gospodarstw

domowych w IV kwartale 2009 r.

Zgodnie z zasadami realizacji bada moduowych, badanie zostao przeprowadzone

bezporednio po zakoczeniu wywiadu kwartalnego z gospodarstwami domowymi (formularz BR-04

w badaniu podstawowym) na przeomie grudnia 2009 r. i stycznia 2010 r. przez ankieterw,

zatrudnionych w urzdach statystycznych, realizujcych badanie budetw gospodarstw domowych

w terenie. Stosowanie takiej metody pozwala na wykorzystanie w celach analitycznych pewnych

informacji uzyskanych od respondentw w badaniu budetw gospodarstw domowych,

bez powtrnego zadawania tych samych pyta (m.in. o dochody lub skad gospodarstwa domowego).

W badaniach reprezentacyjnych budetw gospodarstw domowych stosowana jest metoda

rotacji miesicznej, co oznacza, e w cigu roku podejmuj badanie w kadym miesicu inne

12

gospodarstwa domowe. W schemacie doboru prby do badania1 wydatkw gospodarstw domowych

zastosowano terytorialny, warstwowy, dwustopniowy schemat losowania z rnym

prawdopodobiestwem wyboru na I stopniu. Jednostkami losowania pierwszego stopnia byy

terenowe punkty bada, a na drugim losowane byy mieszkania.

Operat losowania jednostek I stopnia stanowiy wykazy rejonw statystycznych (zespow

rejonw) opracowane dla potrzeb Narodowego Spisu Powszechnego, aktualizowane co roku o zmiany

wynikajce z podziau administracyjnego kraju, z nowego budownictwa oraz z ubytkw w starym

budownictwie. Dla kadego rejonu zostay zapisane w operacie informacje dotyczce cech

adresowych oraz szacunkowe dane o liczbie ludnoci i liczbie mieszka.

Do badania moduowego uczestnictwa ludnoci w kulturze w 2009 roku w badaniu budetw

gospodarstw domowych wykorzystano wylosowan w 2007 r. do badania na lata 2008 2009

podprbk liczc 783 terenowe punkty bada.

Poczwszy od 2005 roku, dla uzyskania lepszej precyzji ocen dotyczcych gospodarstw

domowych rolnikw, liczba wiejskich terenowych punktw bada wzrosa o 50%. Przyjto,

e terenowy punkt bada w miecie powinien liczy co najmniej 250 mieszka, za wiejski 150.

Przed losowaniem terenowe punkty bada zostay powarstwowane, oddzielnie w kadym

wojewdztwie, wedug klas miejscowoci (klasy miejscowoci stanowi miasta pogrupowane wedug

liczby mieszkacw oraz wie). cznie utworzono 96 warstw, w tym 31 wiejskich. Przyjto

zaoenie, e kade mieszkanie (gospodarstwo domowe) powinno mie jednakowe

prawdopodobiestwo wyboru do prby. W zwizku z tym, prba 675 terenowych punktw bada

w pojedynczej prbie rozdzielona zostaa, w przyblieniu proporcjonalnie, do liczby mieszka

w warstwach, za z kadego terenowego punktu bada do prby dobierano jednakow liczb

mieszka. Dodatkowo wylosowano prb 108 terenowych punktw bada wiejskich, ktre zostay

rozdzielone proporcjonalnie do liczby mieszka w warstwach wiejskich.

1.3. Charakterystyka badanej zbiorowoci

W badaniu uczestnictwa ludnoci w kulturze, przeprowadzonym metod wywiadu

bezporedniego, wykorzystano wylosowan w 2007 r. do badania na lata 2008-2009 podprbk 1,

ktra w 2009 r. koczya udzia w badaniu budetw gospodarstw domowych.

1.3.1. Charakterystyka gospodarstw domowych

W IV kwartale 2009 r. do badania budetw gospodarstw domowych wylosowano 4702

gospodarstwa domowe. Z tej grupy w badaniu moduowym Uczestnictwo ludnoci w kulturze

wzio udzia 4551 gospodarstw domowych (96,8%), z ktrych 2622 mieszkao w miastach, a 1929

na wsi. Spord pozostaych 151 gospodarstw, 113 (74,8%) nie przystpio do badania z powodu

odmowy udzielenia wywiadu.

Czas trwania wywiadu wynis rednio prawie 17 minut.

Przecitnie na 100 gospodarstw domowych przypadao 287 osb; 254 w miastach, a 332

na wsi.

Gospodarstwa pracownikw stanowiy 48,2% zbadanej prby (pracownikw na stanowiskach

robotniczych 26,9%, a na stanowiskach nierobotniczych 21,3%), gospodarstwa rolnikw 5,3%,

1 Szczegowy opis doboru prby do badania budetw gospodarstw domowych zamieszczany jest corocznie w publikacji

GUS Budety gospodarstw domowych...

13

gospodarstwa osb pracujcych na rachunek wasny 6,4%, gospodarstwa emerytw i rencistw

36,1% (gospodarstwa emerytw 29,3%, gospodarstwa rencistw 6,8%), a gospodarstwa

utrzymujcych si z niezarobkowych rde (ktrych nie uwzgldniono w dalszej czci opracowania)

4,0%. W miastach i na wsi rozkad ten wyglda nastpujco:

Tabl. 1. Struktura badanych gospodarstw domowych

Wyszczeglnienie

W tym gospodarstwa domowe

pracownikw rolnikw pracujcych

na wasny rachunek

emerytw

i rencistw

Miasta = 100 50,0 0,1 7,1 38,3

Wie = 100 45,7 12,4 5,5 33,1

Spord zbadanych gospodarstw 57,6% byo zlokalizowanych w miastach, a 42,4% - na wsi.

Wrd gospodarstw zlokalizowanych w miastach najwikszy odsetek gospodarstw pracownikw

wystpowa w miastach liczcych 20-100 tys. mieszkacw 32,4% oraz ponad 500 tys.

mieszkacw 21,1%. Podobnie byo wrd gospodarstw emerytw i rencistw odpowiednio

32,7% i 19,3% oraz wrd gospodarstw osb pracujcych na wasny rachunek odpowiednio: 31,2%

i 23,1%. Natomiast gospodarstwa rolnikw zlokalizowane w miastach naleay do grupy miast

liczcych do 100 tys. mieszkacw. Zrnicowanie midzy miastem a wsi wedug grup spoeczno-

ekonomicznych ksztatowao si nastpujco:

Tabl. 2. Gospodarstwa domowe badane w miastach i na wsi

Wyszczeglnienie

W tym gospodarstwa domowe

pracownikw rolnikw pracujcych

na wasny rachunek

emerytw

i rencistw

w odsetkach

Miasta 59,8 1,2 63,5 61,1

Wie 40,2 98,8 36,5 38,9

W zbadanej prbie 51,3% gospodarstw domowych stanowiy gospodarstwa o przecitnych

miesicznych dochodach powyej 1100 z (na 1 osob w gospodarstwie), 36,9% to gospodarstwa

o dochodach 550-1100 z, 11,8% gospodarstwa o dochodach 200-550 z, a 1,0% gospodarstwa

o dochodach poniej 200 z. W miastach struktura gospodarstw domowych wedug grup dochodowych

wyniosa odpowiednio: 63,0%, 30,1%, 6,4% i 0,5%, natomiast na wsi odpowiednio: 35,3%, 46,0%,

16,7% i 2.0%.

1.3.2. Charakterystyka czonkw gospodarstw domowych

W wylosowanych do badania gospodarstwach domowych byy cznie 13494 osoby.

Gospodarstwa zbadane liczyy cznie 13058 czonkw, w tym 10881 osb w wieku 15 lat i wicej.

Wywiad przeprowadzono z 9354 osobami (86,0% zbiorowoci przewidzianej do badania), z ktrych

56,0% stanowiy kobiety, a 44,0% mczyni. W miastach mieszkao 52,0% zbadanej grupy, a na wsi

48,0% osb badanych. Spord pozostaych 1527 osb (543 kobiety i 984 mczyzn), z ktrymi nie

przeprowadzono wywiadu 715 osb (243 kobiety i 472 mczyzn) nie przystpio do badania

z powodu braku moliwoci nawizania z nimi kontaktu, 575 osb z powodu odmowy udzielenia

wywiadu (187 kobiet i 388 mczyzn), 162 ze wzgldu na niemono wzicia udziau w badaniu

z powodu choroby (86 kobiet i 76 mczyzn), a 75 osb (27 kobiet i 48 mczyzn) ze wzgldu

na inne przyczyny.

14

Przecitny czas trwania wywiadu wynis ok. 18 minut w przypadku mczyzn,

a ok. 19 minut w przypadku kobiet.

Spord zbadanej zbiorowoci, wrd osb mieszkajcych w miastach najwikszy odsetek

stanowili mieszkacy miast liczcych 20-100 tys. ludnoci 33,4%, poniej 20 tys. ludnoci 19,8%

oraz 500 tys. i wicej mieszkacw 19,3%, wrd mczyzn odpowiednio: 34,9%, 20,0% i 18,5%,

a wrd kobiet odpowiednio: 32,4%, 19,7% i 19,9%. Ogem w miastach mieszkao 50,2%

badanych mczyzn i 53,4% kobiet, a na wsi 49,8% mczyzn i 46,6% kobiet.

Struktura wieku zbadanych osb (w %) ksztatowaa si nastpujco:

Tabl. 3. Osoby badane wedug grup wieku

Wyszczeglnienie

Grupy wieku

15-18 lat 19-24 lata 25-34 lat 35-49 lat 50-59 lat 60 i wicej

lat

Ogem 7,3 8,9 14,7 24,2 21,1 23,8

Kobiety 7,0 8,6 14,5 23,9 20,8 25,2

Mczyni 7,9 9,4 14,8 24,5 21,4 22,0

W zbadanej prbie czonkowie gospodarstw domowych pracownikw stanowili 52,9%,

(gospodarstw pracownikw na stanowiskach robotniczych 30,9%, a na stanowiskach

nierobotniczych 22,0%), gospodarstw rolnikw 7,1%, gospodarstw osb pracujcych na rachunek

wasny 6,9%, a gospodarstw emerytw i rencistw 29,8% (gospodarstw emerytw 24,4%,

a gospodarstw rencistw 5,4%). Wrd mczyzn i kobiet rozkad ten ksztatowa si nastpujco:

Tabl. 4. Pe osb badanych wedug gospodarstw domowych

Wyszczeglnienie

W tym gospodarstwa domowe

pracownikw rolnikw pracujcych

na wasny rachunek

emerytw

i rencistw

w odsetkach

Kobiety 51,9 6,1 6,5 32,0

Mczyni 54,3 8,3 7,5 27,0

Tylko w gospodarstwach rolnikw przewaali mczyni (51,6% wobec 48,4%).

W pozostaych grupach spoeczno-ekonomicznych wrd osb zbadanych wicej byo kobiet:

w gospodarstwach pracownikw 54,9% wobec 45,1%, w gospodarstwach pracujcych na wasny

rachunek 52,4% wobec 47,6%, a w gospodarstwach emerytw i rencistw 60,1% wobec 39,9%.

Do grupy osb pracujcych naleao 50,6% osb ankietowanych, uczniowie stanowili 8,7%,

a studenci 2,7% respondentw.

Tabl. 5. Zrnicowanie wedug zajcia i pci w gospodarstwach domowych

Wyszczeglnienie Pracujcy Uczniowie Studenci Pozostali

Kobiety 43,6 8,1 3,1 45,2

Mczyni 59,6 9,5 2,3 28,6

Osoby pracujce i uczniowie przewaali na wsi (odpowiednio: 51,6% wobec 50,0% i 10,2%

wobec 7,8% w miastach), zarwno wrd kobiet (odpowiednio: 44,4% wobec 43,2% oraz 9,8% wobec

7,1%), jak i mczyzn (odpowiednio: 60,3% wobec 59,2% oraz 10,6% wobec 8,8%). Natomiast

odsetki studentw i pozostaych osb niepracujcych byy wysze w miastach (odpowiednio: 3,4%

wobec 1,7% i 38,8% wobec 36,6% na wsi). Dotyczyo to tak kobiet (odpowiednio: 3,8% wobec 1,9%

oraz 45,9% wobec 43,9%), jak i mczyzn (odpowiednio: 2,9% wobec 1,4% oraz 29,1% wobec

27,7%).

15

Zarwno w miastach, jak i na wsi odsetek kobiet posiadajcych wyksztacenie wysze

i rednie jest wyszy ni odpowiedni odsetek u mczyzn. W przypadku wyksztacenia zasadniczego

zawodowego zarwno w miastach, jak i na wsi przewaali mczyni.

Tabl. 6. Zrnicowanie osb badanych wedug poziomu wyksztacenia i pci

Wyszczeglnienie Wysze rednie Zasadnicze zawodowe

Gimnazjalne,

podstawowee i bez

wyksztacenia

w odsetkach

Ogem 13,7 33,2 27,4 25,7

Miasta 19,5 39,0 23,0 18,5

Wie 7,4 27,0 32,2 33,4

Kobiety razem 14,7 36,1 21,7 27,5

miasta 20,0 41,9 18,2 19,9

wie 8,6 29,4 25,7 36,3

Mczyni razem 12,5 29,6 34,7 23,2

miasta 18,8 35,0 29,5 16,7

wie 6,0 24,1 39,9 30,0

Wrd osb badanych 45,3% naleao do grupy, ktrej przecitne miesiczne dochody

na 1 osob w gospodarstwie przekraczaj 1100 z (44,5% wrd mczyzn i 46,0% wrd kobiet),

40,1% do grupy o dochodach 550-1100 z (40,2% wrd mczyzn i 39,9% wrd kobiet), 13,2%

do grupy, ktrej dochody wynosz 200-500 z (13,8% mczyzn i 12,8% kobiet), a 1,4% do grupy

najniej uposaonej do 200 z (1,5% mczyzn i 1,3% kobiet). W miastach mieszkacy gospodarstw

o najniszych dochodach (do 200 z) stanowili 0,5% (wrd mczyzn 0,3%, a wrd kobiet 0,5%),

a o dochodach najwyszych (powyej 1100 z) 58,2% (wrd mczyzn i kobiet odpowiednio:

57,3% 58,8%). Natomiast mieszkajcy na wsi czonkowie gospodarstw o najniszych dochodach

stanowili 2,4% mieszkacw wsi, a o dochodach najwyszych 31,4% czonkw gospodarstw

wiejskich (mczyni i kobiety odpowiednio: 2,7% i 31,6% oraz 2,1% i 31,3%).

W celu zachowania relacji midzy struktur badanej zbiorowoci ze struktur spoeczno-

demograficzn zbiorowoci generalnej, dane z 2009 r. uzyskane z badania budetw gospodarstw

domowych zostay przewaone danymi o strukturze gospodarstw domowych wedug liczby osb

i miejsca zamieszkania (w podziale na miasto i wie), pochodzcymi z Narodowego Spisu

Powszechnego 2002.

1.4. Narzdzia badawcze

Narzdziami badania byy dwa kwestionariusze: DS-58G Kultura w gospodarstwach

domowych. Kwestionariusz gospodarstwa domowego oraz DS-58I Uczestnictwo ludnoci

w kulturze. Kwestionariusz indywidualny.

Kwestionariusz dla gospodarstwa domowego (DS 58G) skada si z piciu dziaw i by

wypeniany w oparciu o informacje dotyczce caego badanego gospodarstwa domowego, przekazane

przez tzw. osob odniesienia2. Zawarte w nim pytania dotyczyy przede wszystkim charakterystyki

gospodarstwa domowego (Dzia 1), posiadania i zakupu wydawnictw (Dzia 3), posiadania

2 Osob odniesienia jest osoba, ktra ukoczya 16 lat i osiga najwyszy dochd spord wszystkich czonkw

gospodarstwa domowego.

16

i korzystania z mediw audiowizualnych (Dzia 4) oraz opinii dotyczcych zaspokojenia potrzeb

kulturalnych gospodarstwa domowego w kontekcie moliwoci finansowych i oferty kulturalnej

w miejscu zamieszkania w porwnaniu z sytuacj sprzed roku (Dzia 5).

Dzia 1 kwestionariusza odnosi si do cech spoeczno-demograficznych gospodarstwa

domowego. Poza danymi identyfikujcymi gospodarstwa, znalazy si tam informacje o gwnym

rdle utrzymania gospodarstwa domowego oraz jego skadzie osobowym (liczba osb w wieku 15 lat

i wicej, w tym osb, z ktrymi przeprowadzono wywiad).

Dzia 2 dotyczy realizacji wywiadu. W przypadku, gdy wywiad nie zosta przeprowadzony,

odnotowywano przyczyn nieuzyskania odpowiedzi.

Pytania zawarte w Dziale 3 dotyczyy liczby posiadanych przez gospodarstwo domowe

ksiek i ich zakupu, zakupu gazet i czasopism oraz prenumeraty prasy, a take przyczyn ich

niezakupienia. Pytania zwizane z zakupem wydawnictw nieperiodycznych dotyczyy okresu 12

miesicy poprzedzajcych badanie, natomiast odnoszce si do gazet i czasopism - do 3 miesicy

poprzedzajcych moment przeprowadzenia wywiadu.

Dzia 4 dotyczy liczby posiadanych i zakupu (lub niezakupienia) nonikw dwiku i obrazu

(pyty gramofonowe, pyty kompaktowe, kasety magnetofonowe, kasety wideo, pyty DVD, gry

komputerowe) oraz korzystania z wypoyczalni nonikw w okresie 12 miesicy poprzedzajcych

badanie, a take innych form wypoyczenia filmu lub programu telewizyjnego (wideo na yczenie,

pay-per-view itp.).

W Dziale 5 pytano o wystpowanie sytuacji, w ktrych w gospodarstwie domowym musiano

zrezygnowa z zakupw artykuw uytku kulturalnego lub form uczestnictwa w kulturze

ze wzgldw finansowych w okresie 12 miesicy poprzedzajcych badanie. Pytania dotyczyy take

oceny moliwoci finansowych zaspokojenia potrzeb kulturalnych gospodarstwa, moliwoci

korzystania z instytucji kultury i ich oferty w miejscu zamieszkania oraz oceny tej oferty

w porwnaniu z sytuacj sprzed roku.

Kwestionariusz indywidualny (DS 58I) skada si z dziewiciu dziaw i by wypeniany

w oparciu o informacje indywidualne czonkw gospodarstwa domowego w wieku 15 lat i wicej.

Dzia 1 kwestionariusza mia charakter identyfikacyjny.

W Dziale 2 zamieszczono, analogicznie jak w kwestionariuszu dla gospodarstwa domowego,

informacje o realizacji wywiadu.

Dzia 3 odnosi si do korzystania z mediw audiowizualnych telewizji i radia

oraz uczszczania do kina i ogldania filmw na DVD (wideo) oraz korzystania z wypoyczalni pyt

DVD (wideokaset). Pytania dotyczyy czstotliwoci ogldania programw telewizyjnych

oraz suchania audycji radiowych wedug ich rodzajw, czstotliwoci ogldania filmw na wideo

lub DVD, korzystania z wypoyczalni kaset wideo oraz uczszczania do kina, jak rwnie zastpczej

roli telewizji wobec innych form uczestnictwa w kulturze (czytelnictwo, uczszczanie do kina, teatru,

muzeum, na koncert, suchanie radia itp.).

Dzia 4 dotyczy korzystania z komputera: czstotliwoci uywania, miejsca korzystania

(w domu, w pracy lub w szkole) i celu, do jakiego komputer jest wykorzystywany. Pytano te

17

o korzystanie z Internetu jak czsto i w jakim celu respondent korzysta z Internetu. Dodatkowe

pytanie, podobnie jak w Dziale 3, dotyczyo opinii o zastpczej funkcji komputera.

Dzia 5 odnosi si do czytelnictwa. Respondent by pytany o liczb i rodzaj przeczytanych

w cigu ostatnich 12 miesicy ksiek i ich dziedzin, a take o to, jak czsto czyta gazety codzienne

i czasopisma ilustrowane oraz korzysta z biblioteki lub czytelni.

Dzia 6 dotyczy aktywnoci zwizanej z muzyk i teatrem w okresie 12 miesicy

poprzedzajcych badanie. Oprcz pyta o to, jak czsto uczszcza do instytucji artystycznych (teatr

dramatyczny, opera i operetka, filharmonia) oraz na przedstawienia taneczne lub baletowe i koncerty

(inne ni filharmoniczne), respondent pytany by o rodzaj muzyki, ktrej najchtniej sucha i rodzaj

nonika, z jakiego korzysta do jej suchania oraz o rodzaj muzyki, ktrej sucha uczszczajc

na koncerty.

W Dziale 7 osoby ankietowane odpowiaday na pytania o to jak czsto uczszczay

na imprezy estradowe lub kabaretowe, do cyrku lub na rewi, do wesoego miasteczka, salonu gier lub

kasyna, chodziy potaczy do dyskoteki, klubu lub na dancing, na spotkania towarzyskie

oraz imprezy sportowe, a take o udzia w festiwalach muzycznych, filmowych, teatralnych itp.

W dziale 8 pytania odnosiy si do czstoci zwiedzania zabytkw historycznych, muzew

lub galerii w kraju i za granic, a take o chodzenie do ogrodu zoologicznego, botanicznego

lub planetarium.

Dzia 9 odnosi si do korzystania z oferty instytucji, ktrych gwnym zadaniem jest

upowszechnianie kultury oraz rozwijanie amatorskiej aktywnoci artystycznej i hobbystycznej

domw i orodkw kultury oraz klubw i dziaalnoci kulturalnej prowadzonej przez instytucje

przykocielne. Respondent pytany by o korzystanie z rnych form uczestnictwa w ofercie tych

instytucji, o wasn (amatorsk) dziaalno artystyczn: gra na instrumencie muzycznym, udzia

w przedstawieniu teatralnym, malowanie, rzebienie itp. oraz sposb jej uprawiania (samodzielnie,

w grupie), a take o formy dziaalnoci hobbystycznej, jakim powica czas. Proszony by rwnie

o cen posiadanej iloci czasu wolnego i sposobu jego wykorzystania. Pytano rwnie o poziom

wyksztacenia rodzicw respondenta.

Badanie moduowe jest zintegrowane z badaniem podstawowym budetw gospodarstw

domowych poprzez numer gospodarstwa domowego. Dziki temu powizaniu moliwe jest zarwno

wykorzystanie niektrych informacji zebranych z badania BR-01a badanie budetw gospodarstw

domowych. Karta statystyczna gospodarstwa domowego obejmuje: podstawowe dane o gospodarstwie

domowym: typ gospodarstwa (tj. grupa spoeczno-ekonomiczna: gospodarstwa pracownikw,

gospodarstwa rolnikw, gospodarstwa pracujcych na wasny rachunek, gospodarstwa emerytw

i rencistw oraz nie s prezentowane w niniejszej publikacji gospodarstwa utrzymujce si

z niezarobkowych rde), rdo jego utrzymania, miejsce zamieszkania (klasa wielkoci

miejscowoci: wie oraz miasta pogrupowane wedug liczby mieszkacw) czy skad osobowy

oraz cechy indywidualne czonkw gospodarstwa domowego (wiek, pe, wyksztacenie), jak

i informacje dodatkowe o wyposaeniu gospodarstwa domowego, np. w komputer z dostpem

do Internetu, czy urzdzenie do odbioru telewizji satelitarnej lub kablowej (z badania BR-04 badanie

budetw gospodarstw domowych. Informacje uzupeniajce o gospodarstwie domowym)

18

oraz wydatki gospodarstwa domowego zwizane z kultur (na podstawie BR-01 - ksieczka budetu

gospodarstwa domowego).

Spord danych zbieranych w badaniach budetw gospodarstw domowych dotyczcych

wydatkw na kultur, wykorzystano nastpujce pozycje:

- zakup ksiek i prasy (wraz z prenumerat) - przeznaczonych do celw innych ni

edukacyjne,

- opaty za wstp do instytucji kultury i innych instytucji prowadzcych dziaalno

o charakterze prezencyjnym,

- zakup sprztu do odbioru, rejestracji i odtwarzania dwiku i obrazu, zwizanych z nim

akcesoriw, jego instalacja i konserwacja,

- zakup sprztu fotograficznego i filmowego i zwizanych z nim akcesoriw,

- zakup nagranych i nienagranych nonikw informacji,

- zakup instrumentw muzycznych,

- opaty za radio i telewizj sieciow oraz kablow,

- opaty za wypoyczanie sprztu zaspokajajcego potrzeby kulturalne.

1.5. Metoda uoglniania wynikw

Wyniki badania zrealizowanego na prbie gospodarstw uczestniczcych w badaniu budetw

gospodarstw domowych w IV kwartale 2009 r. zostay uoglnione na ca zbiorowo gospodarstw

domowych.

Oznaczono przez W1i wag dla i-tego gospodarstwa wynikajc z prawdopodobiestwa wyboru

gospodarstwa.

Nastpnie wykonano obliczenia zwizane z uwzgldnieniem struktury gospodarstw domowych

ze wzgldu na liczb osb w gospodarstwie. Wykorzystujc wagi W1i wyszacowano na podstawie

zbadanej prby warto gk, tj. liczb gospodarstw k-tej kategorii:

(1) ,1i

ikk Wg (k = 1, 2, ... , 12)

gdzie:

W1ik - waga W1i przypisana do gospodarstwa domowego nalecego do k-tej kategorii ze wzgldu

na liczb osb w gospodarstwie,

(2) ,2gG

Wk

k

k

gdzie:

Gk liczba gospodarstw k-tej kategorii wg NSP 2002,

Przyjto 12 kategorii gospodarstw tj. gospodarstwa 1-osobowe, 2-osobowe, 3-osobowe, 4-

osobowe, 5-osobowe oraz liczce 6 i wicej osb w podziale na miejskie i wiejskie.

Ostateczna waga dla i-tego gospodarstwa otrzymaa posta:

(3) ,21 WWW kii

W publikacji przedstawia si wyniki badania reprezentatywnej prby 4551 gospodarstw

domowych (9354 osoby w wieku 15 lat i wicej) po ich uoglnieniu na ca zbiorowo gospodarstw

19

domowych w Polsce. Algorytm uoglnienia wynikw z prby losowej na ca zbiorowo

gospodarstw domowych opracowano w Departamencie Metodologii, Standardw i Rejestrw

w Gwnym Urzdzie Statystycznym.

1.6. Informacje uzupeniajce, dotyczce prezentacji wynikw badania

Dane dotyczce przecitnych wydatkw gospodarstw domowych, a take o ich wyposaeniu

w sprzt audiowizualny, pochodz z bada reprezentacyjnych budetw gospodarstw domowych

przeprowadzonych w 2009 r.3 Badania budetw rodzinnych s podstawowym rdem informacji

o dochodach, wydatkach i wyposaeniu gospodarstw domowych w przedmioty trwaego uytkowania

i su przede wszystkim do analiz struktury, zrnicowania i tendencji rozwojowych dochodw,

wydatkw i spoycia w gospodarstwach domowych.

W badaniach budetw rodzinnych wrd kilkunastu podstawowych grup rozchodw

wyodrbnia si grup wydatkw zwizanych z kultur i rekreacj. W skad tej grupy wchodz wydatki

na aktywno typowo kulturaln, rekreacyjn oraz cznie na aktywno kulturalno-rekreacyjn,

z ktrych nie mona wydzieli dwch rozcznych podgrup obejmujcych tylko jeden rodzaj

aktywnoci. Z tego powodu wydatki na kultur ogem, liczone wraz z tymi wydatkami

na rekreacj, ktrych nie mona wyodrbni, s zawyone.

Z kolei wydatki na aktywno typowo kulturaln, okrelane dalej jako wydatki na kultur

(inne ni kulturalno-rekreacyjne) i prezentowane w niniejszej publikacji, obejmuj:

- zakup gazet i czasopism przeznaczonych do celw innych ni edukacyjne - gazety,

tygodniki, miesiczniki, pozostae wydawnictwa periodyczne i opaty za prenumerat;

- zakup ksiek przeznaczonych do celw innych ni edukacyjne - atlasy, sowniki,

encyklopedie, ksiki naukowe, beletrystyczne, wydawnictwa albumowe, Biblia, nuty (partytura)

take na nonikach innych ni papierowy, ksiki do kolorowania dla dzieci, oprawa ksiek, i inne;

- opaty za wstp do kina, teatru, opery, operetki, cyrku itp., na koncert, wystpy estradowe,

pokazy wiate, dwiku; opaty za wstp do muzeum, ogrodu zoologicznego, ogrodu botanicznego,

parku narodowego, do galerii sztuki, opaty za zwiedzanie zabytkw, opaty w bibliotekach;

- wydatki na zakup sprztu do odbioru, rejestracji i odtwarzania dwiku, tj. odbiorniki

radiofoniczne, (w tym radia-zegary, radia samochodowe, magnetofony i radiomagnetofony,

walkmany), odtwarzacze pyt kompaktowych i MP3, zestawy sprztu do odbioru, rejestracji

i odtwarzania dwiku (tj. zestawy zawierajce co najmniej dwa spord wymienionych urzdze:

radio, magnetofon, odtwarzacz pyt kompaktowych, gramofon lub adapter), pozostay sprzt

i akcesoria do odbioru, nagrywania i odtwarzania dwiku gramofony, adaptery, dyktafony,

mikrofony i stojaki do nich, goniki (kolumny), suchawki, wzmacniacze, anteny itp.;

- wydatki na zakup odbiornikw telewizyjnych;

- wydatki na zakup sprztu do odbioru, rejestracji i odtwarzania obrazu: magnetowidy,

odtwarzacze wideo i DVD, zestawy sprztu do odbioru, rejestracji i odtwarzania obrazu (tj. zestawy

zawierajce co najmniej jedno z wymienionych urzdze: telewizor, magnetowid, odtwarzacz video

oraz jedno lub wicej urzdze do odbioru, rejestracji i odtwarzania dwiku: radio, magnetofon,

odtwarzacz pyt kompaktowych, gramofon), kino domowe;

3 Klasyfikacja wydatkw ustalona jest na podstawie Klasyfikacji spoycia indywidualnego wedug celu do badania

budetw gospodarstw domowych /COICOP/HBS/ zeszyt 2 Instrukcji organizacyjno-metodologicznej do badania budetw

gospodarstw domowych na lata 2005-2008 (GUS, Warszawa 2004); zmodyfikowana i ujta w Instrukcji organizacyjno-

metodologicznej do badania budetw gospodarstw domowych na lata 2009-2012 (GUS, Warszawa 2009).

20

- wydatki na zakup pozostaego sprztu i akcesoriw do odbioru, rejestracji i odtwarzania

obrazu, w tym anteny, cznie z satelitarnymi, dekodery oraz czci i pozostae akcesoria;

- opaty za instalacj sprztu audiowizualnego w tym instalacja telewizji kablowej, anteny

satelitarnej, radia samochodowego itp.;

- wydatki na zakup sprztu fotograficznego i filmowego, w tym do wywoywania, powikszania

i powielania zdj, kamer filmowych i wideo, przyrzdw do projekcji slajdw i innych;

- wydatki na zakup nonikw informacji nagrane i nienagrane: kasety magnetofonowe

i wideo, pyty kompaktowe i gramofonowe, dyskietki, filmy i tamy do kamery filmowej, dyski CD-

ROM i DVD, materiay fotograficzne i pozostae;

- wydatki na zakup instrumentw muzycznych;

- opaty za radio i telewizj sieciow oraz za radio i telewizj kablow i cyfrow opata

za abonament, rejestracj, cznie z kar za zwok, wynajem dekodera;

- opaty za wypoyczanie sprztu zaspokajajcego potrzeby kulturalne: np. telewizorw,

odtwarzaczy wideo, odtwarzaczy pyt kompaktowych itp., wypoyczanie kaset wideo i pyt DVD.

Od 2005 r. w badaniu budetw gospodarstw domowych stosuje si podzia na pi

podstawowych typw, okrelanych te jako grupy spoeczno-ekonomiczne ludnoci kraju:

- gospodarstwa pracownikw, ktrych wycznym lub gwnym (przewaajcym) rdem

utrzymania jest dochd z pracy najemnej w sektorze publicznym lub prywatnym (prezentowane

w publikacji take w podziale na gospodarstwa pracujcych na stanowiskach robotniczych

i na stanowiskach nierobotniczych);

- gospodarstwa rolnikw, ktrych wycznym lub gwnym (przewaajcym) rdem utrzymania jest

dochd z uytkowanego gospodarstwa rolnego (w uytkowaniu indywidualnym);

- gospodarstwa pracujcych na wasny rachunek, ktrych wycznym lub gwnym (przewaajcym)

rdem utrzymania jest praca na wasny rachunek poza gospodarstwem rolnym w uytkowaniu

indywidualnym lub wykonywanie wolnego zawodu;

- gospodarstwa emerytw i rencistw, ktrych wycznym lub gwnym (przewaajcym) rdem

utrzymania jest emerytura lub renta (prezentowane w publikacji take w podziale na gospodarstwa

emerytw i gospodarstwa rencistw);

- gospodarstwa utrzymujce si z niezarobkowych rde (o ktrych dane nie s prezentowane

w niniejszej publikacji), ktrych wycznym lub gwnym (przewaajcym) rdem utrzymania s

rda niezarobkowe inne ni emerytura lub renta, np. zasiki dla bezrobotnych, pomoc materialna

i w formie usug, dodatki mieszkaniowe, zasiki rodzinne wraz z dodatkami, alimenty, darowizny,

dochody z tytuu wasnoci i z wynajmu nieruchomoci.

Gospodarstwa pracownikw zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i pokrewnych

(robotnicy) dotycz gospodarstw osb zatrudnionych na stanowiskach, na ktrych wykonywane s:

- czynnoci (operacje) skadajce si na proces technologiczny wytwarzania produktw

lub wiadczenie usug (robotnicy bezporednio produkcyjni), jak rwnie stanowiska, na ktrych

wykonywane s prace pomocnicze i obsuga w zakresie niezbdnym dla sprawnego przebiegu

procesw produkcyjnych (robotnicy porednio produkcyjni);

- czynnoci majce charakter obsugi, na ktre skadaj si procesy w sferze cyrkulacji: transporcie,

cznoci, handlu i in., jak rwnie w sferze usug spoecznych (pracownicy na stanowiskach

pokrewnych robotniczym).

21

Gospodarstwa pracownikw zatrudnionych na stanowiskach nierobotniczych dotycz

gospodarstw osb zatrudnionych na stanowiskach nieokrelonych jako robotnicze, bez wzgldu

na wyuczony zawd. S to stanowiska kierownicze oraz specjalistyczne, samodzielne

lub wykonawcze niemajce charakteru kierowniczego, lecz wymagajce specjalistycznego

przygotowania do zawodu na poziomie wyszym albo rednim zawodowym lub wysokiego poziomu

umiejtnoci twrczych i artystycznych, jak rwnie stanowiska, na ktrych wykonywane s

czynnoci pomocnicze (o charakterze manipulacyjnym) biurowe i gospodarcze, wspomagajce

dziaalno prowadzon na wyej wymienionych stanowiskach.

Prezentowane wyniki badania budetw gospodarstw domowych nie obejmuj gospodarstw

domowych zamieszkujcych obiekty zbiorowego zakwaterowania, tj. domw studenckich, domw

opieki spoecznej i innych oraz gospodarstw cudzoziemcw (poza gospodarstwami obywateli obcego

pastwa, ktrzy zamieszkuj w Polsce stale lub przez duszy okres czasu i posuguj si jzykiem

polskim).

W badaniu uczestnictwa ludnoci w kulturze w 2009 r. osoby ankietowane (zgodnie

z nazewnictwem i podziaem zastosowanym w badaniu podstawowym budetw gospodarstw

domowych) pogrupowano wedug nastpujcych poziomw uzyskanego przez nie wyksztacenia:

wysze, policealne, rednie oglnoksztacce, rednie zawodowe, zasadnicze zawodowe, gimnazjalne,

podstawowe, bez wyksztacenia. W niniejszej publikacji przyjto podzia na cztery grupy poziomw

wyksztacenia:

- wyksztacenie wysze,

- wyksztacenie rednie, na ktre zgodnie z ustaw o systemie owiaty skadaj si ujte

w badaniu poziomy: policealny, redni oglnoksztaccy i redni zawodowy,

- wyksztacenie zasadnicze zawodowe,

- wyksztacenie pozostae, do ktrego zaliczono osoby posiadajce wyksztacenie gimnazjalne,

podstawowe oraz osoby bez wyksztacenia.

Wyniki badania opracowano dla nastpujcych grup wieku respondentw: 15-18 lat, 19-24 lata,

25-29 lat, 30-34 lata, 35-39 lat, 40-44 lata, 45-49 lat, 50-54 lata, 55-59 lat, 60-64 lata, 65 lat i wicej.

Taki podzia wykorzystano w Tabl. 3 i 4 prezentujcych czonkw gospodarstw domowych.

W pozostaych tablicach, ze wzgldu na obszerno podziau, zastosowano podzia na grupy wieku:

15-24 lata, 25-34 lata, 35-49 lat, 50-64 lata oraz 65 lat i wicej.

W podziale wedug klas wielkoci miejscowoci przyjto oglnie stosowany podzia na miasto

i wie, przy czym miasta podzielono na nastpujce klasy wedug liczby mieszkacw: miasta poniej

20 tys. mieszkacw, miasta liczce ponad 20 tys. mieszkacw do 100 tys. ludnoci, miasta liczce

ponad 100 tys. mieszkacw do 200 tys. ludnoci, miasta liczce ponad 200 tys. ludnoci do 500 tys.

mieszkacw oraz miasta liczce ponad 500 tys. mieszkacw.

Zastosowano podzia na cztery grupy dochodowe w zalenoci od wysokoci dochodw

przypadajcych przecitnie miesicznie na 1 osob w gospodarstwie domowym: do 200,00 z, 200,01

z 550,00 z, 550,01 z do 1100,00 z oraz powyej 1100 z.

Dane w ujciu procentowym przedstawiono z dwoma znakami po przecinku. W niektrych

przypadkach dane nie sumuj si ze wzgldu na zaokrglenia. W przypadku, gdy suma przekracza

100% (o wicej ni 0,02%), oznacza to, e respondent udzieli kilku odpowiedzi.

22

Dane w Aneksie

Dane dotyczce uczestnictwa ludnoci w kulturze w 1990 r. pochodz z przeprowadzonego

przez GUS badania reprezentacyjnego4 na prbie gospodarstw domowych badania Uczestnictwo

w kulturze w 1990 r. na podprbce 1 i 2 z III kwartau, liczcej 11,7 tys. osb. Narzdziami badania

byy: kwestionariusz indywidualny DS-32 Uczestnictwo w kulturze w 1990 r. oraz kwestionariusz

DS-32G Uczestnictwo ludnoci w kulturze w 1990 r. (Wyposaenie kulturalne gospodarstw

domowych).

Dane dotyczce uczestnictwa ludnoci w kulturze w 2004 r. pochodz z przeprowadzonego

przez GUS badania reprezentacyjnego5 na prbie gospodarstw domowych badania Uczestnictwo

ludnoci w kulturze na podprbce 2 z IV kwartau, liczcej 9,1 tys. osb. Narzdziami badania byy:

kwestionariusz indywidualny DS-58I oraz kwestionariusz dla gospodarstwa domowego DS-58G.

rdem danych wykorzystanych do porwna midzynarodowych s dane Komisji

Europejskiej pochodzce z badania dot. europejskich wartoci kulturalnych6, zrealizowanego w dniach

14.II.- 18.III. 2007 r. w 27 krajach czonkowskich Unii Europejskiej oraz Chorwacji na prbie osb

w wieku 15 lat i wicej i odnoszce si do okresu aktywnoci kulturalnej w okresie 12 miesicy

poprzedzajcych badanie. Wszystkie pytania zwizane z uczestnictwem w kulturze (z wyjtkiem

pyta o wyposaenie gospodarstw domowych, ktre wystpuj w kwestionariuszu BR-04) zawarte

w ankietach badania europejskiego, zostay zamieszczone rwnie w kwestionariuszu DS-58I.

4 Por.: agodziski Wiesaw, Uczestnictwo ludnoci w kulturze. Podstawowe wyniki bada reprezentacyjnych z lat: 1972,

1979, 1985, 1988 i 1990. Seria: Materiay i opracowania statystyczne. GUS, Warszawa 1992. 5 Por.: Uczestnictwo ludnoci w kulturze w 2004 r. Seria: Informacje i opracowania statystyczne. GUS, Warszawa 2006. 6 European Cultural Values; Special Eurobarometer 278/Wave 67.1. Cultural Values, Poverty and Social Exclusion,

Developmental Aid, and Residential Mobility.

23

II. KULTURA W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH

2.1. Wydatki gospodarstw domowych na kultur

2.1.1. Udzia wydatkw na kultur w budetach gospodarstw domowych

W 2009 r. udzia wydatkw na kultur w cznych wydatkach gospodarstw domowych

wynis 3,4% (w roku poprzednim 3,5%). Odsetek tych wydatkw w poszczeglnych grupach

spoeczno-ekonomicznych waha si midzy 2,1% (rolnicy) a 3,7% (pracujcy na wasny rachunek).

Tabl. 7. Wydatki na kultur i ich udzia w przecitnych wydatkach na 1 osob w gospodarstwach

domowych wedug grup spoeczno-ekonomicznych w latach 2008-2009

LATA Ogem

W tym gospodarstwa domowe

pracownikw

rolnikw

pracuj-

cych na

wasny

rachunek

emerytw i rencistw

razem

na stanowiskach

razem eme-

rytw

ren-

cistw robotni-

czych

nierobot-

niczych

Wydatki na kultur w zotych

2008 381,48 383,88 251,16 578,16 181,20 520,32 396,24 425,04 295,32

2009 389,16 392,52 249,60 594,48 180,36 535,08 402,36 428,40 300,36

Odsetek wydatkw na kultur w wydatkach ogem gospodarstw domowych

2008 3,52 3,61 3,01 4,13 2,18 3,63 3,53 3,61 3,19

2009 3,39 3,47 2,85 3,99 2,11 3,69 3,34 3,41 2,98

Przecitne roczne wydatki na zakup artykuw i usug kulturalnych w 2009 r. osigny

389,16 z na 1 osob. Ich warto nominalna w porwnaniu z rokiem poprzednim wzrosa o 2,0%

i bya wysza: o 2,8% w gospodarstwach pracujcych na rachunek wasny, o 1,5% w gospodarstwach

emerytw i rencistw, o 2,3% w gospodarstwach pracownikw; nieznacznie obniya si natomiast

w gospodarstwach rolnikw o 0,5%.

Warto podkreli, e udzia wydatkw na kultur w oglnych wydatkach gospodarstw

domowych zmniejszy si w porwnaniu z rokiem poprzednim we wszystkich grupach spoeczno-

ekonomicznych z wyjtkiem gospodarstw osb pracujcych na wasny rachunek.

24

2.1.2. Wydatki gospodarstw domowych na zakup ksiek

W 2009 r. ksiki inne ni podrczniki szkolne kupio 52,6% gospodarstw domowych,

w miastach 56,8% gospodarstw, a na wsi 43,8% gospodarstw domowych. Ksiki zostay

zakupione przez 82,0% gospodarstw domowych, w ktrych osoba odniesienia posiada wyksztacenie

wysze, 58,9% gospodarstw, w ktrych osoba odniesienia zdobya wyksztacenie rednie, 45,0%

zasadnicze zawodowe i 21,0% gospodarstw, w ktrych osoba odniesienia posiadaa inne

wyksztacenie lub bya bez wyksztacenia. Najwyszy odsetek gospodarstw, ktre zakupiy ksiki

odnotowano w grupie gospodarstw pracujcych na wasny rachunek 73,0% i w gospodarstwach

pracownikw 62,0% (wrd gospodarstw pracownikw na stanowiskach nierobotniczych 76,2%).

W gospodarstwach rolnikw odsetek ten wynis 51,4%, a w gospodarstwach emerytw i rencistw

36,5%. Tylko 4,7% spord zakupionych ksiek byo w wersji cyfrowej.

Tabl. 8. Ksiki zakupione w gospodarstwach domowych wedug rodzaju literatury i grup spoeczno-

ekonomicznych

Wyszczeglnienie

W tym gospodarstwa domowe

pracownikw

rolnikw

pracuj-

cych na

rachunek

wasny

emerytw i rencistw

razem

na stanowiskach

razem emerytw rencistw robot-

niczych

nierobot-

niczych

na 1000 zakupionych egzemplarzy

Ksiki

beletrystyczne 304 261 325 171 284 429 439 366

Ksiki naukowe 91 66 103 79 86 69 66 83

Ksiki fachowe,

zawodowe 96 62 113 95 147 59 58 63

Ksiki popularno-

naukowe 91 94 90 95 82 66 66 65

Sowniki, encyklope-

die, leksykony, atlasy 101 131 86 178 117 82 84 73

Wydawnictwa

poradnikowe 99 114 92 216 94 123 112 196

Inne ksiki 218 272 191 166 190 172 175 154

Na 1000 ksiek zakupionych przez gospodarstwa domowe 327 to literatura beletrystyczna,

105 wydawnictwa poradnikowe, 102 wydawnictwa sownikowe i encyklopedyczne, 92 - ksiki

fachowe i zawodowe, a 87 ksiki naukowe, a take literatura popularno-naukowa. Najczciej

kupowanymi ksikami w 2009 r. w miastach byy ksiki beletrystyczne oraz wydawnictwa

sownikowe i encyklopedyczne, a na wsi wydawnictwa sownikowe i encyklopedyczne

oraz wydawnictwa poradnikowe.

Przecitnie na 1 gospodarstwo domowe (spord wszystkich badanych gospodarstw)

przypadao 6 zakupionych ksiek. Natomiast te gospodarstwa, ktre dokonay zakupu ksiek, kupiy

ich przecitnie 11 (w miastach 12, a na wsi 8 ksiek).

Na ksiki i inne wydawnictwa nie bdce podrcznikami do nauki gospodarstwa domowe

wyday w 2009 r. przecitnie na 1 osob w gospodarstwie 19,32 z, co stanowio 5,0% wydatkw

gospodarstw domowych na kultur. W poszczeglnych typach gospodarstw wydatki te byy najnisze

w gospodarstwach rolnikw 3,00 z, a w pozostaych grupach spoeczno-ekonomicznych: 15,72 z

w gospodarstwach emerytw i rencistw, 21,24 z w gospodarstwach pracownikw,

a w gospodarstwach pracujcych na wasny rachunek 31,20 z. Najwysze wydatki byy

w gospodarstwach pracownikw na stanowiskach nierobotniczych 42,72 z. Podobnie ksztatowa

si udzia wydatkw na wydawnictwa nieperiodyczne odpowiednio: 1,7%, 3,9%, 5,4%, i 5,8%

25

wydatkw gospodarstw domowych na kultur, a w gospodarstwach pracownikw na stanowiskach

nierobotniczych 7,2%. W miastach na ksiki wydano przecitnie 26,88 z (tj. 5,6% wydatkw

na kultur gospodarstw miejskich), a na wsi 7,08 z (tj. 2,8%).

Warto zauway, e na podrczniki szkolne i inne ksiki przeznaczone do celw

edukacyjnych gospodarstwa domowe wyday w 2009 r. przecitnie na 1 osob w gospodarstwie 45,84

z (od 15,60 z w gospodarstwach emerytw i rencistw, 52,80 z w gospodarstwach pracownikw

i 54,84 z w gospodarstwach osb pracujcych na rachunek wasny, do 74,16 z w gospodarstwach

rolnikw). W miastach wydano przecitnie na ten cel 44,64 z, a w gospodarstwach mieszkajcych

na wsi 47,88 z.

Wrd przyczyn, dla ktrych nie dokonano zakupu ksiek, gwn okaza si by brak takiej

potrzeby, ktry deklarowao 60,0% gospodarstw oraz wzgldy finansowe (26,4%). Niektre

gospodarstwa korzystay z innych rde (11,5%), np. z wypoyczalni i nie widziay powodu

do dokonania zakupu ksiek. Odpowiedzi nie byo takiej potrzeby przewaay znacznie nad

powodami finansowymi we wszystkich typach gospodarstw domowych, zarwno w miastach,

jak i na wsi.

2.1.3. Wydatki gospodarstw domowych na zakup i prenumerat prasy

W strukturze wydatkw gospodarstw domowych na kultur poczesne miejsce zajmuj zakupy

prasy. Udzia wydatkw na zakup wydawnictw periodycznych w wydatkach na kultur gospodarstw

domowych by najwyszy wrd rozchodw na rne grupy artykuw i usug kulturalnych

(z wyjtkiem poczonych opat za telewizj sieciow i kablow). W 2009 r. gospodarstwa domowe

wyday na gazety i czasopisma przecitnie na 1 osob w gospodarstwie 41,04 z, co stanowio 10,6%

wydatkw na kultur. W miastach gospodarstwa wyday na gazety i czasopisma 50,04 z (tj. 10,5%

oglnych wydatkw na kultur), a gospodarstwa wiejskie 26,64 z (tj. 10,7%). W poszczeglnych

grupach spoeczno-ekonomicznych wydatki te byy bardzo zrnicowane: od 19,80 z

w gospodarstwach rolnikw i 33,96 z w gospodarstwach pracownikw, poprzez 47,16 z

w gospodarstwach pracujcych na rachunek wasny do 64,80 z w gospodarstwach emerytw

i rencistw. W strukturze wydatkw rnice te nie byy tak due i w poszczeglnych grupach

gospodarstw wyniosy odpowiednio: 11,0%, 8,7%, 8,8 i 16,1% oglnych wydatkw gospodarstw

domowych na kultur. Warto zauway, e najwysze wydatki na gazety i czasopisma poniosy

gospodarstwa emerytw 70,92 z, co stanowio 16,6% wydatkw tych gospodarstw na kultur

i gospodarstwa pracownikw na stanowiskach nierobotniczych, odpowiednio: 50,88 z i 8,6%.

W ostatnim kwartale 2009 r. gazety lub czasopisma byy kupowane w 93,8% gospodarstw

domowych (w 94,7% gospodarstw mieszkajcych w miastach i w 92,0% gospodarstw wiejskich).

Tylko w grupie gospodarstw o dochodach do 200 z miesicznie na 1 osob w gospodarstwie odsetek

ten by niszy od 90%. W poszczeglnych grupach spoeczno-ekonomicznych waha si on od 91,2%

w gospodarstwach emerytw i rencistw do 97,2% w gospodarstwach osb pracujcych na rachunek

wasny.

Gazety codzienne kupowao 78,8% gospodarstw domowych, w tym 26,8% czciej ni 3 razy

w tygodniu (w miastach i na wsi odpowiednio: 80,6% i 29,6% oraz 74,9% i 21,1%). Spord

czasopism najczciej kupowane byy przez gospodarstwa domowe czasopisma z programem

telewizyjnym, ktre kupowao 77,2% gospodarstw domowych (76,3% w miastach i 78,9% na wsi)

i periodyki przeznaczone dla kobiet, kupowane przez 71,7% gospodarstw (72,5% w miastach i 69,9%

26

na wsi). Ponadto przynajmniej raz w okresie kwartau poprzedzajcego badanie 26,6% gospodarstw

(30,1% w miastach i 19,2% na wsi) zakupio czasopisma spoeczno-kulturalne lub polityczne,

czasopisma hobbystyczne kupowao 18,3% gospodarstw, fachowe lub zawodowe 15,4%,

a czasopisma naukowe lub popularno-naukowe 13,5% gospodarstw.

Tabl. 9. Gospodarstwa domowe kupujce gazety i czasopisma

Wyszczeglnienie

W tym gospodarstwa domowe

pracownikw

rolnikw

pracuj-

cych na

rachunek

wasny

emerytw i rencistw

razem

na stanowiskach

razem emerytw rencistw robot-

niczych

nierobot-

niczych

w odsetkach

Ogem 96,0 95,2 97,1 96,6 97,2 91,2 91,5 90,0

w tym:

gazety codzienne 79,6 76,0 83,8 74,6 80,0 78,9 80,1 73,8

w tym czciej ni 3

razy w tygodniu 25,5 20,1 31,9 18,6 33,0 30,1 32,8 19,0

czasopisma

spoeczno-kulturalne

lub polityczne 28,6 17,3 41,8 22,7 38,8 23,0 25,4 13,4

czasopisma naukowe

lub popularno-

naukowe 16,7 8,7 26,1 8,7 23,9 7,3 8,3 3,2

czasopisma fachowe,

zawodowe 18,2 11,2 26,5 28,5 33,1 6,8 7,7 3,2

czasopisma

hobbystyczne 23,4 17,6 30,2 8,6 26,4 11,6 13,1 5,7

czasopisma dla kobiet 78,3 75,5 81,7 70,4 77,6 62,3 62,3 62,5

czasopisma

z programem

telewizyjnym 77,9 79,6 75,8 76,4 73,5 77,8 78,7 74,3

Wrd powodw, dla ktrych gospodarstwa domowe nie kupoway prasy przewaa brak

potrzeby zakupu (45,3%) nad wzgldami finansowymi (31,4%), a znacznie mniejszy odsetek

gospodarstw (18,6%) deklarowa inne rda korzystania z prasy ni jej zakup. Tak sytuacj

odnotowano zarwno w miastach jak i na wsi z tym, e na wsi deklaracja nie byo takiej potrzeby

bya znacznie czstsza ni w miastach. Wzgldy finansowe przewaay nad brakiem potrzeby zakupu

prasy jedynie w gospodarstwach o najniszych dochodach, a take nieznacznie w gospodarstwach

pracownikw na stanowiskach nierobotniczych. W gospodarstwach rolnikw natomiast brak potrzeby

zakupu prasy zdecydowanie przewaa nad wzgldami finansowymi.

Odsetek gospodarstw abonujcych pras w 2009 r. wynis 10,2% (w miastach 9,3%,

a na wsi 12,0%). Najwyszy odsetek prenumerujcych periodyki by w gospodarstwach rolnikw

(24,0%; jedyna grupa, w ktrej odsetek ten wzrs w porwnaniu z 2004 r.) i w gospodarstwach osb

pracujcych na wasny rachunek (12,9%). Najczciej abonowane byy gazety codzienne (31,7%

gospodarstw domowych spord prenumerujcych pras), czasopisma dla kobiet (24,1%) oraz

czasopisma fachowe i zawodowe (22,7%).

Prenumerata gazet i czasopism nie jest obecnie tak popularna, jak ok. 20 lat temu,

gdy w kadym prawie kiosku odkadano pras do kilku lub kilkudziesiciu teczek abonenckich.

Rozwinita bya te forma prenumeraty pocztowej. W latach 70-tych i 80-tych z tej formy zakupu

prasy korzystao ok. gospodarstw domowych (w 1985 r. 24,9% gospodarstw; 19,2% w miastach

i 34,0% na wsi). Od upadku tej formy dystrybucji prasy w pocztkach zmian ustrojowych w kraju

na pocztku lat 90-tych (w 1990 r. gazety i czasopisma prenumerowao 9,8% gospodarstw

domowych), sytuacja niewiele si zmienia i w 2004 r. pras abonowao 11,8% gospodarstw.

27

Warto te zwrci uwag na znacznie zwikszony dostp do wydawnictw periodycznych

w porwnaniu z tamtym okresem, podkrelajc zarwno wzrost liczby tytuw prasowych, w tym

licznych gazet bezpatnych, jak te obecno prasy we wszystkich niemal sklepach samoobsugowych

i wielu innych placwkach handlowych.

2.1.4. Wydatki gospodarstw domowych na zakup sprztu audiowizualnego

i nonikw dwiku i obrazu

Zakupy odbiornikw radiowych i telewizyjnych, magnetofonw, radiomagnetofonw

i gramofonw oraz magnetowidw i odtwarzaczy kaset wideo, a take zestaww sprztu

audiowizualnego stanowiy istotn pozycj w wydatkach gospodarstw domowych na kultur w 2009 r.

Na sprzt audiowizualny gospodarstwa domowe wyday cznie (przecitnie na 1 osob

w gospodarstwie) 60,72 z, co stanowio 15,6% wydatkw gospodarstw domowych na kultur

(w miastach i na wsi odpowiednio: 73,56 z i 15,4% oraz 43,80 z i 17,4%). W poszczeglnych

grupach spoeczno-ekonomicznych wydatki te rozkaday si nastpujco: 23,64 z w gospodarstwach

rolnikw, 39,12 z w gospodarstwach emerytw i rencistw, 70,44 z w gospodarstwach pracownikw

i 89,04 z w gospodarstwach pracujcych na wasny rachunek. Podobnie jak nominalna warto

wydatkw na sprzt audiowizualny, znacznie zrnicowany by take ich udzia w wydatkach

oglnych na kultur z tym, e najniszy by w gospodarstwach emerytw i rencistw (9,7%)

oraz rolnikw (13,1%). Wyszy by w gospodarstwach pracujcych na wasny rachunek (16,6%),

a najwyszy w gospodarstwach pracownikw (17,9%). W tej grupie sprztu uytku kulturalnego

najwicej pienidzy wydano na zakup odbiornikw telewizyjnych, zwizany z wymian sprztu

na bardziej nowoczesny. By on nieco niszy ni w 2008 r. (kiedy wpyw na wzrost zakupw

ksztatoway m.in. transmisje z Zimowych i Letnich Igrzysk Olimpijskich oraz Mistrzostw Europy

w pice nonej), jednak generalnie wydatki poniesione w tym zakresie w 2009 r. przewyszay

wydatki dokonane w 2007 r. W 2009 r. na zakup telewizorw przeznaczono przecitnie 43,56 z

na 1 osob w gospodarstwie, co stanowio 11,2% wydatkw na kultur (w miastach i na wsi

odpowiednio 53,40 z i 11,2% oraz 27,84 z i 11,2%). Najmniej wydano rednio na zakup telewizorw

w gospodarstwach rolnikw (17,64 z), a najwicej w gospodarstwach pracujcych na rachunek

wasny (59,16 z). W wydatkach gospodarstw domowych na kultur udzia wydatkw na zakup

odbiornikw telewizyjnych najniszy by w gospodarstwach emerytw i rencistw (7,8%),

a najwyszy w gospodarstwach pracownikw (12,7%).

Na zakup nonikw dwiku i obrazu nagranych i nienagranych pyt i kaset gospodarstwa

domowe wyday 10,44 z (co stanowio 2,7% ich wydatkw ogem na kultur w miastach i na wsi

odpowiednio: 14,52 z i 3,0% oraz 3,96 z i 1,6%). Wedug typw gospodarstw domowych wydatki te

w ujciu wartociowym ksztatoway si nastpujco: od 1,80 z w gospodarstwach rolnikw do 21,12

z w gospodarstwach pracujcych na wasny rachunek; podobnie w strukturze wydatkw na kultur:

od 1,0% w gospodarstwach rolnikw do 3,9% w gospodarstwach pracujcych na wasny rachunek.

W 2009 r. noniki z nagraniami muzycznymi zakupio 38,6% gospodarstw domowych (40,8%

gospodarstw w miastach i 34,1% na wsi). Byy to przede wszystkim pyty kompaktowe zakupio je

98,5% spord tych gospodarstw (w miastach 98,8% a na wsi 38,0% gospodarstw). Zakupy te

dotyczyy 58,3% gospodarstw pracujcych na wasny rachunek, 51,2% gospodarstw pracownikw,

40,9% gospodarstw rolnikw i 18,4% gospodarstw emerytw i rencistw. Na 1 gospodarstwo

domowe, ktre zakupio noniki z nagraniami muzycznymi przypadao rednio 9 zakupionych pyt

28

lub kaset. Odsetek gospodarstw, ktre kupoway noniki z nagraniami muzycznymi w 2009 r.

zwiksza si wraz ze wzrostem wielkoci miejscowoci od 37,1% w miastach do 20 tys.

mieszkacw, poprzez 39,6% w miastach liczcych 100-200 tys. ludnoci do 47,6% w miastach

liczcych 500 tys. i wicej mieszkacw. Blisko 2/3 gospodarstw, ktre nie kupiy nonikw

z nagraniami muzycznymi nie widziao potrzeby zrobienia takich zakupw, a 15,5% nie dokonao

zakupw ze wzgldw finansowych.

Noniki z filmami fabularnymi zakupio 57,0% gospodarstw domowych; 59,4%

mieszkajcych w miastach i 51,0% na wsi). Odsetek gospodarstw domowych, ktre zakupiy filmy

fabularne we wszystkich grupach spoeczno-ekonomicznych przekroczy 40%: od 44,1%

w gospodarstwach emerytw i rencistw do 64,6% w gospodarstwach pracujcych na wasny

rachunek. 65,0% gospodars