t^irù.-.. r . ft .

DIESASTE 15 DE JUNH

DE 2002 N . 15

SUPLEMENT SETMANAU DETH DIARI

^ujol e Ibarretxe inauguraran es Jornades Universitàries d engoan Es jornades se desvoluparan damb força actes pendent ua setmana

Ua presentación des jomades universitàries, se hec en Barcelona

Redacción V I E L H A ( C A S T I E R O )

Era inauguración dera V edición des jornades universitàries occitanocatalanes, serà etii dia ISdejuhòlen Vielha.e connpdarà tannb era presència deth Lehendakari Juan José ibarretxe, deth President dera Generalitat Jordi Pujol, e deth Magnifie Sindic d'Aran Carlos Barrera. Era presentación en canvi, auec lòc dimèrcles passat, en Palau Robert de Barcelona. Era presentación, se

hec amassa tamb era des produccions culturaus araneses deth darrèr an, e des accions mès destacades deth Conselh Generau.Es parlaments, sigueren a cargue dera Conselhèra de Cultura, Mercè

Delaurens,qui presidic er acte, es Directors Generaus de Torisme e der Eurocongrès, e es coordinadors de Cultura e de Torisme deth Conselh Generau d'Aran, Jusep Lois Sans e Miquèu Campà respectiuament. D'entre

AUÉ

eth matériau éditât er an passat, eau destacar es publicacions tàs escoles e es libres sus dret. Ei remarcable era participación enes pèmis literaris e en prèmi sus Institucionsjuridiques Araneses.

Onda A r a n e s a célébré era Hèsta d'Aran encetant es informatius tamb bolletins cada dues ores

Redacción V I E L H A ( C A S T I È R O )

Es emissores deth GrupCat de comunicación, començaràn deluns a eméter bolletins informatius cada dues ores. Era metuda en marcha eth dia dera hèsta d'Aran, correspon ar hèt qu'aguesti informatius en lengua aranesa, se senteràn tanben enes comarques vesies. Dera madeisha manèra, es informacions relatiues ara Ribagorça o ath Palhars, seràn en catalan. Ath respècté, eth Conselhèr delegatdeth grup comunicatiu,Joan M. Parramon, ditz que "Se tracte d'eméter un informatiu d'ua menuta de duración cada ora pendenttotethdia, tamb información der Aran, era Ribagorça e deth Palhars, pensam que ei ua bona aposta". Ei eth prumèr viatge qu'un miei de comunicación privât, emeterà era información aranesa en aranés, dehora deth son parçan.

Aguesta setmana en Conselh e Ajuntaments parien sus eth Parc Naturau

Bossòst Inaugure es reformes dera

ermita de Sant Antoni

Era creacion deth Pare Naturau, ei se consulte tamb es Ajuntaments Es installacions que ja exestissen e es futures possibles, se deishen dehòra deth Pare Naturau

Redacción VIELHA (Castièro)

Eth futur Parc Naturau dera Val d'Aran, a arribat déjà as darrères fases dera sua constitución. Représentants de to t l es ajuntaments aranesi, s'amassèren tamb eth Sindic d'Aran, Carlos Barrera, e tamb eth director des Servicis d'Agricultura, Ramaderia e Miei Ambient, Xavier Marco.

Eth Conselh vo protegir era obaga enquiara N-230, évitant autovies Actuaument, eth projècte ei en procès de consultes tamb es Ajuntaments, tamb era finalitat d'establir uns limits consensuadi as zones de proteccion. Segontes Barrera, era linha de proteccion, s'a baishat enquiara carretèra, de forma que s'impossibilite era construcción dera autovia que i auie prevista ena obaga. Ditz Barrera que considère era figura de Parc Naturau, "era més adecuada, ja que permet es aprofitaments tradicionaus en t ô t

restringir era creacion de infraestructures e exigir estudisd'impacteambientau". Pera sua part, Marco ditz que ara i a 40.000 ectàres d'afectacions possibles, e que s'an de consensuar. Er alcalde de Vielha, Pau Perdices, diguec que en mapa présentât, ja s'auie tengut en compde era exclosion de proteccion des

terrenhs que se veirien afectadi en cas de tornar-se a daurir era estación dera Tuca. Tanben er alcalde de Bossòst, Felipe Delseny, declarèc que eth sòn pòble vò excloir deth pare era zòna deth Portilhon, en prevision dera creacion d'infraestructures "com eth projècte d'estacion d'esqui des ans setanta".

Es zònes tamb possibles infraestractures, queden exdudides deth Pare.

Agenda

HESTA DARAN

Vie lha • TásIO'SOores desfi lada de pendens enquia Mijaran. Entás 11 ores missa. Tas 13*00 ores, dances e aperit iu.

EXPOSICIONS

Art ies • Exposición sus era gent grana der Aran. Ena gléisa de Sant Joan d'Art ies, deth 23 de junh enquia Seteme. Oran de 17 a 21 ores,dedinnarsa dimenge.

EVENiMENTS ESPORTIUS

V ie lha • E thpróp léud ia 16 de junh, en Les,Torneig internacionau de Petanca. Enquia 160 equips participaires.

PRESENTACiONS E PREMIS

P l an de Beret • Dia 15de junh,Tro fèu Desman de bicicleta de montanha, en Plan de Beret. Art ies • Dimenge, 16 de junh, tàs 18*00 ores, entrèga deth prumèr Prèmi Aran susinst i tuc ions Jun'diques Araneses ena glèisa de Sant Joan d*Arties.

CINE V ie lha • Guerreros • Star Wars II

AU

EDITE: PREMSA C A T A L A N A S.A. ELABORACIÓN: GRUPCAT p u b U c i t a t @ g r u p c a t . c o m

A Y U I GRUPCAT

CONSELH GEMERAU 973 6418 01

OFEA (FOMENT ARANIS} 973 64 0 0 92

TORISME VAI. 0'ARAN 973 64 06 88

MOSSOS b'ESQUADRA 973 64 0 9 72

CUARDtA CIVIL 973 64 00 05

POMMERS D'ARAN 973 64 00 80

ESPITAU VAL D'ARAN 973 64 00 06

BAQUEIRA BERET 973 63 90 00

BURlU TORISME VIELHA 973 64 0! 10

CORRÈUS 973 64 0912

NOTARIA 973 64 0010

RECAPTACION IMPÓSTI 973 64 02 78

MUSÈU D'ARAN 973 641815

AUÉ (REDACCION) 97364 3051

GREMÌ D'HOSTALERIA 97364 06 01

LORDÈRES 973 6418 01

Bieus

Era AFALL harà ua charrada sus es malauts d'Alzheimer

• Era Assocìacion de familiars de malauts d'Alzheimer e ues autes demències de Lhèida, a organizatentath pròplèu diuendres21, ua charrada entà que es persones diagnosticades e es sues families poguen receber información. Era doctora Maria Creu Palacin, será qui disertará sus "Era importancia deth diagnostic precoz", entàs 17,00 ores ena sala de Plens derAjuntament de Vielha.

Pendent quate dies de seteme, Aran será eth centre europèu deth senderisme

• Deth 26 ath 29 de seteme, era Val d'Aran acoelherà grups excursionistes de tot Europa ena 33 conferència d'era ERA (European Ramblers Association). Era presentación d'aguestes jornades, se hec er an passat en Estrasburg, damb eth supòrt de Torisme de Catalunha e dera FEEC. A mès des assistents as jornades de trabalh, visitarán era Val d'Aran tot d'acompanhants des diferentes federacions excursionistes. Entad'aguesti acompanhants, s'a programat ua setmana d'activitats e excursions quean dedara coneisher eth parpan.

Eth f iscau dauris diiiigències pera passarèia deth pian de Beret

• Eth fiscau dera Audiència de Lhèida, a daurit diiiigències d'investigacion penau contra Baqueira Beret S.A., segontes informe IPCENA. Era associacion ecologista, presentèc ua denoncia pera collocacion dera passarèia, que diden qu'ei en ua zòna de proteccion especiau.

DISSABTE .15 DE J U N H DE 2 0 0 2 III

Era ruta Carros de Foe comence aué era III edición

Redacción RESTANCA (ARTIES E GARÒS)

Aué comence era III edición de "Carros de Foc", ua ruta de senderisme que va seguint 9 refugls de montanha, en tot formar un circuit que cau completar. Er "Open", ei dubèrt enquiath vint-e-nau de seteme, e era organización demore aumentar era participación der an passat, que siguec dues 800 persones. Era ruta, se pòt comencjar en

Er an passat i participèren mès de 800 persones quinsevolh des refugis, estant era unica condicion, que les cau hèr toti e ac cau certificar en un carnet que se da a cada participant ath comen^ament dera pròva. Er auta opcion possible, ei er "Sky Runner", que consistís en hè eth madeish recorrut en 24 ores. Ei pensada entà corredors ben preparadi, ja que son uns 60 quilomètres a gran nautada. Era participación en aguesta segona opcion, siguec eth darrèr an de 130 persones. Entà auer mès información, se pòt consultar era plana w/eb dera pròba, wwiw.carrosdefoc.com, desde a on era organización recomane inscriuer-se entà poder reservar lòc enes refugis. Era principau característica der "open", ei que permet era participación de tot tipus de caminaires.

vsTTursmí

Era ermita de Sant Antoni, ei en Portilhon.

Eth pòble de Bossòst estree guardador ena ermita de Sant Antoni S'a hèt un balconet ath dessús dera penha, tamb ua barana de busta, corns de flors e bancs de ber

Redacción PORTILHON (BOSSOST]

Eth pöble de Bossôst, a célébrât engoan era romería de Sant Antôni ena ermita abituau, mès tamb un entorn ñau. Segontes er alcalde deth monicipi, Felipe Delseny "Ei ua actuación que calle hèr. Era melhora deth pöble, a d'incloir eth son entorn". Es melhores hètes ena ermita.

non son cap en edifici, que se trape en perfèctes condiclons, senon en espaci en quin se tròbe situada. El a mieja montanha deth Portilhon, en ua penha que I a en miel deth bòsc. Es melhores hètes, comencèren peth bastiment d'un balconet ath dessús dera penha, entà que sigue mès accessible eth lòc, e tà poder-se 1 posar sense dificultats. Es vistes desd'era ermita, son impresionantes, atau que tot eth

torn se 1 a metut ua barana de husta entà dar seguretat. Tot eth torn dera ermita, tanben s'a apraiat, en tot méter-i coms de husta tamb flors, e bans de hèr a on poder sèr-se. Dijaus passat, se inaugurèren es reformes der entorn dera ermita, en tot celebrar Sant Antoni. Eth pòble de Bossòst, participée d'un dia de solei e calor, seguint era tradición de cada an. Ua part dera gent, va tara glèisa a

pè desde eth pòble, se tarden tres quarts d'ora, diden, se passes peth camin deth bòsc; mès era majorla, I va en coche. En acabar era mlssa, se repartis còca e moscatelh tà toti es assistents, e dempús a dinar. Eth dinar, lo hèn toti amassa enes antigües casèrnes, un shinhau mès tà nau, aquiu se premanis cada un eth sòn menjar, e se bare ath ritme dera charanga venguda entara celebración.

Era hèsta d'aumenatge ar aigua, se harà en Montgarri e en Plan de Beret. I participarán artistes aranesi, catalans, occitans, e de tot eth Perinèu, çô que portará a uq'es lengues dera trobada, si-guen er Aranés, Catalan, Castelhan, Euskèra e Francés. Es actes organizadi, s'higen ara celebra-ción der an internacionau des montanhes, e ar an Verdaguer

Eth Plan de Beret acoelherà era lèsta d aumenatge ar aigua

Redacción MONTGARRI

Sus eth nóm de "Pirinaigua", es dies síes e sét de juriól, se hará era puméra hésta d'aumenatge ar aigua en Plan de Beret. Eth loe, l'an trigat es organizadors pera "poesía" de que i neishen dus arrius, era Carona e eth Nogéra Pallaresa. Era presentación des actes que se realizarán, se hará en Vielha eth dimenje 30 de junh.

El prevista era participación d'uns 100 artistes, poetes, musics, escoltors, eca, en tot voler hèr der omenatge ar aigua, ua intervención poetica ena natura. Ua des actuacions previstes, ei era plantada de dues escoltures, ua en cada arriu. Serán es madeishi artistes qui planten es escoltures, eth dia 7 entà metdia. Se demore era participación d'un milèr de persones, compdan que n'i aurà de tot eth Pirenèu.

BBÉ DISSABTE, 1 5 DE JUNH DE 2 0 0 2

Perfil

Era finalitat dera cria de faisans e perditz ei ahocar-les (deishar-les anar)

• OlgaBesoli Mijaran (Castièro)

José López, ajudea

nèîslieras cries de t i sane perditz.

Sia engegat un projècte de cria e

repoblación cinegetica de faisan e perditz parda. Er encargat d'aguest ahèr ei José López Ruiz, que ath madeish temps ei guarda e vocau dera Socitat de caça e pesca dera Val d'Aran. Eth mos conde eth procedl-.ment a seguir entà arribar ara repoblación. En mès de març, se hè era selección des parel-hes reproductores, ben, parelhes en cas des perditz. Prumèr se met era femelha ena gabia, tà que se hèsque son eth territòri (son atau de sues es perditz), e dempús d'uà setmana se i pòt méter ath másele. Se non se piquen, vò dider que s'entenen, e se les deishe aquiu; se un des dus pique ar aute, se lo tré dera gabia e se merque entà saber qu'aqueth ei agressiu. Aguest madeish procès, se segis tanben tamb es faisans, mès que s'as-semblen mès as garies. En ua gabia, i van un másele e cincfemelhes. Un còp aparelhadi, se les da un menjar espe-ciau tà que hèsquen mès ueus, que se remas-sen cada dia e se van botjant tà que non se maumete er embrión. Quan n'i a pro (quate o cinc dies), José les pòrte entàs incobadores.

En p r o j è c t e de c r ia e

r e p o b l a c i ó n e n g e g a t

engoan, an neishut déjà

592 faisans e 56 perditz

J.M. ROSICH

Aquiu se les vegilhen era umitat e era tempera-tura, apart quera mas-hina les va virant tot soent. Dus dies abantes de neisher, les tré dera tncobadora e les met ena neishedora, a ori se les puje era umitat e se tes

baishe era temperatura. An neishut deja 592 faisans e 56 perditz, e José demore ua autatongada entath dia dètz-e-sèt. Ditz que engoan arribaran as 2000 faisans e 500 perditz. Totes es cries se tien amassa, perque non se hèn mau entre eres e seguissen eth- madeish ritme de creishement. A mida que creishen, les va canviant de gavia, prumèr en uns recintes redoni hèti tamb paravents, dempús en gàvies interiors, e ara fin en gàvies exteriors encara que cubèrtes. Tot eth temps, pôrten uns protectors enes bècs que sonque les ac treiràn quan les dèis-hen anar. Aquera éi era finalitat dera recria, déishar anar as animaus quan poguen mantiér-se solets. Tà poder hèr eth seguiment, se les anère ua pauta, e atau, 'laguens d'un temps auràm força infor-mación sus aguestes aus.

ara que i èm ^ Jusèp Lois Sans ^ .

Era Hèsta Nacionau

Adarrèrs des ans 80 viuérem un

débat sus era data mès conve-nienta entà instaurar-la conna era Hèsta Nacionau d'Aran. I auie diuèrses propòstes. Eth débat sa-jaue d'èster coerent damb era oc-citanitat. Eth 24 de junh siguec ua des dates que recebec força ac-ceptacion (tot e que tanben pre-sentaue contrarietats). Era hèsta deth huec ère valorada per èster ua celebración nnajoritària, ath long des païsi occitans e catalans, que podie annassar damb plan de contengut eth doble espaci deth que nosati, es aranesi, participam. Ua auta propòsta siguec eth 12 de seteme (londeman dera Hèsta Nacionau de Gatalonha), pr'amor qu'ei era data dera Batalha de Muret que trinquèc enquia ara era possibilitat d'un Estât occitano-catalan e que represente eth co-mençament des 800 ans de perse-cución dera lengua e dera nación occitana e de renóncia catalana ara transpireneitat. Eth debat, que siguec rie, quedèc sonque en re-flexion interessanta. -Era practica diària e era acción de govèrn ins-taurarien ath cap de pògui ans eth 17 de junh coma era Hèsta d'Aran, en t o t convertir aguest dia en un des simbèus mès importants deth pòble aranès. Eth debat, encara viu, ei ath torn de se cau conside-rar eth dia coma Hèsta d'Aran o coma era Hèsta Nacionau d'Aran. Creigui qu'es dues son corrèctes. Occitània viu en Aran: eth solet govèrn occitan ei eth Conselh Ge-nerau d'Aran, era soleta legisla-ción occitana ei aranesa, era so-leta administración occitana ei ena Val d'Aran, era lengua occi-tana oficiau ei aranesa. Aran ei resèrva testimoniau d'Occitània ena pianeta; ei deth t o t naturau qu'era Hèsta d'Aran sigue era Hèsta Nacionau.

DAMB ERA COLLABORACION DETH DEPARTAMENT DE PRESIDENCIA DERA GENERALITAT

^ T ; DE CATALUNYA E DETH CONSELH GENERAU D'ARAN