uludağ üniversitesi ERGONOMİ

Ergonomi Uygulamaları ile

Kâr Etmenin Yolları

Yrd.Doç.Dr. Tülin Gündüz Cengiz

Uludağ Üniversitesi Endüstri Müh. Böl.

13.05.2010 BURSA

Ergonomi ile Verimlilik Paneli


ERGONOMİ

Çalışan ile teknik sistem arasındaki ilişkiyi inceleyen; bilimselmetotlara göre iş ve iş yeri düzenlemeleri yapan; ana amacıinsanın özellikleri ve kapasitesine uygun iş düzenlemelerigerçekleştirmek olan uygulamaya yönelik bir bilim dalıdır.

1. Ürün Ergonomisi : Müşteri için kullanımı rahat ürün üretme(Antropometrik ve dinamik özellikler önemli)

2. Üretim Ergonomisi : Üretim ve hizmet sektöründe insana uygun iş yeri düzenleme (İş görenin yükünü azaltmak,

performansını artırmak önemli)


Amaç:

Ergonominin amacı, çalışanın doğal sınırlarını da dikkate alarak onun yeteneklerinden en iyi biçimde yararlanma yöntemini bulmaktır.


Çevre

İnsan Makine

Ödev

Geri bildirim

Çıktı

İŞLETME


Giriş Çıkış Çıkış

Giriş

ÖdevÇıktı / Sonuç

İnsan Makine

Men

tali

ş

Kas

işi

Ko

ntr

ole

lem

anla

rı


İnsanMakine

Verim% …

Verim?

İşletme Çalışan

Kârlı Sağlıklı

Mutlu Mutlu

İşletmenin kaynakları


Uygun olmayan iş yüksekliği


Vücut merkezinden uzakta iş merkezi


Vücut merkezinden uzakta iş merkezi Bacak ve ayak için yeterli boşluk yok, ya da hiç yok


Tezgahta kontrolün uygun olmayan düzenleme ile yapılması


Antropometri !






Uygun iş yüksekliği ve açısı


İş yükünün sürekli performans sınırından küçük, eşit veya büyük olmasında kalp atış frekansının zamanla değişmesi


Doğru ve yanlış beden konumunun performansa etkisi


7 boyun omuru, 12 sırt omuru, 5 bel omuru, 5 sağrı omuru, 4 kuyruk sokumu

Omurga, iskelet sisteminin en önemli elemanıdır. 33 omuru ile omurga vücudun merkezi kemik zinciridir.


1 Ön ligament2 Sinir kökü3 Arka ligament4 Vertebranın arka çıkıntısı5 Vertebra gövdesi


20 kg yük kaldırmada L3 ve L4 omurlarının iç kısmına gelen basınç



Yük Kaldırma ve Taşımada Sınır Değerleri Hesaplama Yöntemleri

1. Refa Önerileri

2. NIOSH Yöntemi

3. RWL Yöntemi

4. Almanya İş Güvenliği ve İş Hekimliği Kurumunun Değerlendirme Yöntemi

5. Çeşitli İşlerde Uygulanabilecek Kuvvetlerin ve Momentlerin Belirlenmesi

6. Kuvvet ve Momentin en büyük değerlerinin belirlenmesi


1. REFA Önerileri

Sırtın dik konumunda ve maksimum kuvvet uygulayarak yük kaldırma ve yük taşımada sınır değerler verilmiştir.

Cinsiyet Yükün kütlesiYaşFrekansYükün vücut eksenine uzaklığı

2. NIOSH Yöntemi İle Maksimum Yük Hesabı

Amerika Ulusal İş Güvenliği ve Sağlığı Enstitüsü NIOSH (National Institute forOccupational Safety and Health)


Fiziksel performansın cinsiyete ve yaşa göre değişimi


3. RWL Yöntemi İle Maksimum Yük Hesabı(Recommended Weight Limit)

YaşCinsiyetTutma faktörüYatay mesafeDikey mesafeAsimetriFrekans

4. Almanya İş Güvenliği ve İş Hekimliği Kurumunun Değerlendirme Yöntemi

Temel özellikler metodu olarak adlandırılan bu yöntemlerde işçi için bir “Risk Faktörü” hesaplanmaktadır. FrekansTaşıma mesafesiYük miktarıCinsiyetVücut postürüUygulama koşulları


5. Yük çekme–itme işlemlerinde risk faktörünün işin temel özelliklere göre belirlenmesiFrekansİtme-çekme mesafesiİş şartlarıKonum hassasiyetiHareketin hızıBeden konumuUygulama koşullarıCinsiyet

6. Çeşitli İşlerde Uygulanabilecek Kuvvetlerin ve Momentlerin BelirlenmesiMevcut iş koşullarına bağlı olarak uygulanacak moment veya kuvvetin üst sınırı ne olabilir?Kuvvet uygulama noktası, kuvvet yönü, beden konumu ne olmalıdır?Kuvvet ara vermeksizin ne kadar uygulanabilir?Bu sonuçlara göre hangi tutma şekli seçilmelidir?

İşin şekli? : Dinamik iş, statik iş.İşe iştirak eden kasların miktarı,Beden konumu, el ve ayağın konumu, hareket şekli,Uygulanan kuvvet veya momentin yerden yüksekliği, yönü, sıklığı,Çalışma düzlemi, çalışma hacmiKuvvet uygulamanın süresiİşin toplam süresiParça taşıma işlerinde parçayı tutma ve bırakma seviyeleri.Cinsiyet, yaş, deneyim

7. Kuvvet ve Momentin en büyük değerlerinin belirlenmesi- El-parmak sistemi- El-kol sistemi- Bacak-ayak sistemi- Hareket hacmi içinde uygulanabilecek kuvvetler


İŞ YERİ ÇEVRE FAKTÖRLERİ

KlimaGürültüAydınlatmaTitreşimZararlı maddeler

Dış ortam sıcaklığına bağlı olarak, oda sıcaklığı için uygun sıcaklıklar


AydınlatmaKontrastÇalışma ortamı sıcaklığı

Kış: 18 – 22 CYaz: 20 – 24 COrtam nemi: % 30 - 65Hava hızı: 0,1 – 0,25 m/s


İş yerinde gerekli olan aydınlatma şiddetinin yaş ile ilişkisi

Aydınlatma


Molaların dinlendirme değeri, süresi uzadıkça azalır

Aynı oranda, farklı mola dağılımının performansa etkisi

Mola düzenleme


Çalışanda iş süresince aktivite düzeyindeki değişmeler

Monotonluk (İş yerinde tekdüzelik)


Bir vardiya boyuncadikkatten kaçan sinyaller ve reaksiyon süresi

Monotonluk (İş yerinde tekdüzelik)

Monoton işlerdeuyarı faktörünün etkisi


Ne yapılmalı ?

Nereden başlanmalı ?



PCMAN model yapısı







Konum Eklem HareketMaks. Açı

sınırları (°)

Maks.

Bölge(°)

Rahat Konum

Bölgesi (°)

Baş Boyun ekl.

1 ön-arka eğme,

2 sağ-sol eğme

3 sağ-sol dönme

+60…-35

+55…-55

+55…-55

95

110

110

+25…+5

0

0

Üst gövde Göğüs – bel

4 ön-arka eğme

5 sağ-sol eğme

6 sağ-sol dönme

+100…50

+50 …-50

+50 …-50

150

100

100

+5

0

0

Baldır-Üst

gövdeKalça

7 ön-arka eğme

8 dışa-içe yan

+115…0

+30…-15

115

45

0 (100…+85)1

0

Alt bacak-

baldırDiz 9 ön-arka salınma +0…-105 105 0 (-60…-85)

Ayak-alt

bacakAyak 10 yukarı-aşağı salınma +110…+55 55 +90

Ayak-üst

gövde

Bel-alt

bacak-ayak11 dışa-içe dönme +110…-70 180 +15…0

Üst kol - üst

gövdeOmuz

12 dışa içe salın

13 yuk-aşa. sal.

14 ön-arka salın

+180…-30

+180…-45

+140…-40

210

225

180

0

(+40…+10)2

+90…+40

Alt kol – üst

kolDirsek 15 kapa - aç +120…0 120 +85…+45

El – alt kol El16 yan dış-iç sal

17 kola kapa-aç

+40…-20

+74…-60

60

135

0

0

El – üst

gövde

Omuz – alt

kol18 sola-sağa döndür +130…-1203 250 -30…-60

Açıklama: Sağlıklı, genç insanlar için geçerlidir. Yaşlılarda sınırlar daha dardır. Kalın iş elbisesinde de sınırlar

daralır.

1) Parantez içi: Oturma hali. 2) Parantez içi,: Beden önü çalışması. 3) Başlangıçta el gövde yan yüzeyine paralel.

Önemli Hareketlerin Sınırları




71.6 TMU 27.4 TMU

% 62 kazanç


70.6 TMU 28.4 TMU

% 60 kazanç


127.1 TMU 41.4 TMU

% 68 kazanç


Teşekkürler . . .

Documents

uludağ üniversitesi ERGONOMİ