12
ATATÜRK KÜLTÜR, VE YÜKSEK KURUMU ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZi YAYlNI, SAYI: 69 KONGRE VE SEMPOZYUM 2 ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMU BILDIRILERI (Ankara, 7-10 Ekim 1991) ANKARA, 1995

ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

  • Upload
    others

  • View
    8

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZi YAYlNI, SAYI: 69

KONGRE VE SEMPOZYUM BiLDİRİLERi DİZİSİ: 2

ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMU

• • • •

BILDIRILERI

(Ankara, 7-10 Ekim 1991)

ANKARA, 1995

Page 2: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

YUGOSLAVYA TÜRK HALKI ŞİİRiNDE YUNUS EMRE

İSKENDER MUZBEG*

Yugoslavya'da bugün yaşayan Türklerin sayısı, resmi istatistik verilerine göre ikiyüzbini geçmez ama bunlar bir yandan bu yerlerde milli benliklerini korumakta, diğer yandan da dünyada Türk kültür bütünlüğüne kültür alanında çalışmalarıyla katkı sunmaktadır lar. 1

Yugoslavya Türk halkı edebiyatının birkaç yüzyıllık bir geleneği vardır. Bu edebiyat çeşitli zaman dilimlerinde birçok güçlüklerle karşı karşıya gel­mesine rağmen, giderek gelişmiştir. Türk halkına mensup ünlü edebiyat ta­rihçisi, dil uzmanı, Priştine üniversitesi profesörü Süreyya Yusuf'a göre bu edebiyat Eski Yugoslavya'da kendine bırakılmış, Halk Kurtuluş Savaşı'ndan sonra ise, toplumsal dayanağı olan örgütlü bir gelişme kaydetmiştir. 2 Ünlü türk­olog Slavolyub Cinciç'e göre ise Türkler Osmanlılar döneminde bu yerlerde zengin bir edebiyat geleneği yaratmışlardır. Lirik şiir ve bir çeşit epik şiir ara­smda geçiş biçimlerine ait örneklerde ise Anadolu geleneklerinin havası se­zilmektedir.3 Bugün bu edebiyat ürünleri Yugoslavya'da Türkçe yayınlanan 6 dergi, yurt ve yurtdışmda yayınlanmış 17 antoloji ve seçki kitabı, diğer ulus ve halklarm dillerinde (Sırpça-Hırvatça, Slovence, Macarca, Arnavutça, Ma­kedonca, İtalyanca, Romence, Slovakça vb.) yayınlanmış 30'dan çok şiir pa­noraması, ISO'den çok özgün şiir ve düzyazı kitabıyla okuyuculara sunul­maktadır.·

Yugoslavya'da bugün yaşayan Türk halkına mensup yazar ve şairler doğa, ~

aşk, mertlik, mutluluk, üzüntü, acı gibi kişioğlunu ilgilendiren tüm konuları

* Yazar, Yugoslavya. ' Bilindiği gibi, Yugoslavya'da yaşayan Türklerin bugün sekiz yıllık ilkokullan, üç, dört ve beş yıllık

ortaokulları, bundan başka, iki yıl süren Yüksek Pedagoji Okulu, Priştine Filoloji Fakültesi çerçevesinde dört yıllık Türk Dili ve Edebiyatı Kürsüsü, Üsküp'te de Türk Dili ve Edebiyatı Kürsüsü vardır. Türk kültü­rünün geliştirilmesine katkı sunan Türk kültür ve güzel sanatlar denıekleri, Üsküp Profesyonel Türk Ti­yatrosu, Üsküp ve Prl§tine televizyonunda günlük Türkçe haber yayınları ve haftalık kültür ve çocuk yayınları, Prizren, Priştine, Gostivar, Kalkandelen, Obri, Gilan, Mitroviça radyolarmda Türkçe yayınlar yayınlan­makta, "Birlik" ve "Tan" gazeteleri, "Sesler", "Esin", "Çevren" ve "Çığ" kültür, bilim ve sanat dergile-. "S . " ""' uk" "Ku " dınd uk d gil · yın1 n, evmç , ıomurc ve ş a a çoc er en ya anır.

2 Bkz. Süreyya Yusuf, Yugoslavya Türk Şiiri, "Tan" Yayınları, Priştine 1976, sayfa 7-8. 3 Slavolyııb Cinciç: Poezija tıırske narodnosti u Jugoslabiji, Stremlyenya dergisi, sayı 211.976 yılı, Priş­

tine, sayfa 226.

Page 3: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

302 İSKENDER MUZBEG

eserlerinde dile getirmektedirler. Şair ve eleştirmenler, özellikle son iki-üç yıl içinde Yunus Emre'ye sunulmuş şiirler, değinmeler yazdılar, bunları Yugos­lavya'da ve Türkiye'de yayınladılar çünkü Doğu'nun ve Batı'nın hümanist kav­ramlarını birleştirerek bir Türk hümaııizması4 yaratan, insanlık haysiyeti, hak, adalet, eşitlik, kardeşlik, sevgi, yardım ve dayamşma, bağışlama, hür düşün­ce, vicdan hürriyeti, tenkit ve demokrasi gibi hümanistlerin laik bir düşünce sistemiyle buldukları ve vardıkları temel prensipleri5 şiirlerinde yaşatan, gü­nün inanç politikasına göre davramşta bulunan kişilere "peygamber yerine geçen hocalar/bu halkın başına zahmetli oldu" diyen ve bir tarikat zincirine bağlanmadan tek başına bu davranışta olanlara karşı çıkan6 Yunus Emre ulu kişi, büyük ozan, ünlü bir şairdir. 7 Bu ulu kişi bugün Yugoslavya'da kendi varlığı ile yaşamakta, Yugoslavya'da yaşayan Türk şairlerini hayağı etkilemektedir. Yugoslavya Türk halkı şairlerinin Yunus'a ait şiirlerine bir bakış atılırsa, bu şairlerin kimisinin şiirlerinde Yunus'u andığı kimisinin şiirlerinde ise Yunus'un dizelerinden yararlanılarak bu büyük adama saygınun belirtildiği görülür. Öyle ki, yaşlı şairlerden genç şairlere doğru bu Yunuslama8 sürecininarttığımda

hurada belirtmek gerekir.

Yunus'un sevgi ve barış dünyası, alçakgönüllülüğü, dünya görüşü Yugos­lavya çağdaş Türk şairlerinin şiirlerinde çeşitli hiçimlerde kendini göstermek­tedir. Yaş itibariyle sıraladığımız şairleriınİzin Yunus'lu şiirlerine bir göz gezdirelim:

Türk ve dünya şairlerinin yapıtiarım iyice tamdığından, bunların güçlü

etkisi altında kalmaya karşı büyük bir isterole ayak direyen9 Necati Zekeriya "Anılar Çoktur Kahve İnsanlarında" başlıklı şiirinde Yunus'un iyimserliğini şöyle dile getirir:

Bir yaşlı ezbere söyler Yunus'u Ozanlar sevişmiş odalarında İnsamn geçmişe kadar gider usu Sevişir serçeler damlarda

4 Talat Sait Halman'ın bu düşüncesi M. Aziz Bolel'in Yunus Emre Hazretleri, Hayatı-Divanı adlı ese­rinden alınmıştır, Yunus Emre Yolunda Türk Şairleri ve Şiirseverleri Derneği Yayınları, Eskişehir 1983, sayfa 79.

5 Halim Baki Kunter; Yunus Emre Bilgiler-Belgeler, Eskişehir Valiliği Yayınları, Eskişehir 1990, sayfa 169.

6 M. Aziz Bolel, a.g.y. 7 Bkz. İskender Muzbeg, Yugoslavya'da Türk Dilinde Yayınlanan Kültür, Bilim ve Sanat Dergilerinde

Yunus Emre, 2. Uluslararası Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftası, Yunus Emre ve Türk Halk Edebiyatı Semineri, Yayımlanmamış malzemeler, Eskişehir 1990.

8 Yunuslama kelimesini M. Aziz Bolel adı geçen yapıdında şöyle betimlemektedir: Yunus'u tanımak ve tanıtmak, anlamak va anlatmak, özlemek ve özetlemek.

9 S. Yusuf'un a.g.y., sayfa 10.

Page 4: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

YUGOSLAVYA TÜRK HALKI

Bir yaşlı ezbere söyler Yunus'u Taş duvarlarmdan sızar zaman

Burada kimse söz etmez ölümden Her gün başlar hayat sevgiyle yeniden10

303

Bu şiirde iyimserlik yam sıra pek az sezilen bir üzüntü de vardır ki bu­nun nedenini günlerin pek çabuk geçişinde aramak gerekir.

Lütfi Seyfullah'ın "Yunus" başlıklı şiirinde Yunus felsefesi eğretileme yo­luyla anlatılmaktadır - Yunus sonsuz kokular sunan bir varlıktır:

Yunus kokusu karıştı dağa taşa Kır ovalarda döllendi çiçekler Yasemini, menekşesi, karanfili Yunus'un sonsuz kokularından Arılar kondu konalı hepsine Elden ele el verdiler birine. 11

_ Şiirlerinde simgeciliğe dayanan bir yaşam felsefesine rastlanan( ....... ), oku-yucuyu çabucak saran ve kimi epik öğelerle örülen ince bir lirizm sezilen şi­irlerinde güçlü bir imgeyle çizilmiş tablolar, mecazi aıılatımlar, karşılaştırmalar ve kişileştirmeler12 görülen İlhami Emin'in yaratıcılığında Yunus Emre'niıı adı belirtilmeınişse de Yunus varlığı şöyle dile getirilmiştir:

Türkistan'dan Tufan'lardan Kır at uçar Altay'lardan13

Çağdaş bir dizeyle ortaya çıkan, her sözcüğün üzerinde özenle durduğu şiirlerindeki yeğleme felsefesi içinde, duygusundan çok yargısına, imgesinden çok sağduyusuna ağırlık vereİı14 Nusret Dişo Ülkü "Kabıma Sığmıyorum" baş­lıklı şiirinde Yunus'u Türkçe'yle, Yunus'a karşı sevgisini de Türkçe'ye olan sev­gisiyle özdeşleştirmektedir:

10 Bkz. Tan gazetesi, Pri§tine, 12.X.l991, sayfa 9. 11 Bkz. Çığ dergisi, sayı 8/1991 yılı, sayfa 2. 12 Bkz. Süreyya Yusuf, a.g.y., sayfa 11-12. 13 Bkz. Çığ dergisi, Priştine, sayı 5-6-7/91, sayfa 3. 14 Süreyya Yusuf'un a.g.y., sayfa 12.

Page 5: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

304 İSKENDER MUZBEG

Bu gece §iir defterime sığmıyorum Ama yalnız bu gece, yalnız bu gece Uyak uyak, nağıne nağıne, hece hece Türkçemin utkusunu ya§ıyorum Yunus katına çıkan Türkçemin 15

Nusret Di§O Ülkü'nün Yunus'un dili Türkçe'ye sunulmu§ birkaç çok ba§a­rılı §İiri daha vardır.

Şiirlerinde yargıdan çok duyguyu, sağduyudan çok co§kuyu yeğleyen16 Ha­san Mercan "Ve Yunus Emre Prizren'de Şiire Soyununca .... " ba§lıklı §İirinde Yunus Emre'nin insancıl dü§üncelerinden bir onur köprüsü kurmakta, Yu­nus'la hep iyilikleringeleceğini belirtmektedir:

Mavi bir merhaba sevda ile saracak Dostlana, dostlana .. . Dostlana, dostlana .. .

Kavi bir sabah eda ile ağaracak

Yunus'lana, Yunus'lana Yunus'lana, Yunus'lana ... 17

diye ileri sürmekte, Yunus Eınre'ye sunulmu§ bir ba§ka §İiri "Dertli Dolap" ta ise

Dert Bir dolap Dönmedi, felekle§mesi, bitmesi, em-em Dağ, naz. 18

diye okuyucuya Yunus'u anlatmaktadır. Onun bu dizeleri Yunus'un "Dertli Dolap"ını andırmıyor mu?

Arif Bozacı "Sevgim Yunus'un Yapmurudur" ba§lıklı §İirinde

ıs Bkz. 19.1.1991 tarihli Birlik gazetesi, Üsküp, sayfa 13. ıo Bkz. Süreyya Yusuf'un a.g.y., sayfa 13. ı 7 Bkz. Çığ dergisi, Priştine, sayı 5-6-7/91 sayfa 38. ıs Yugoslavya 'da Çağda§ Türk Edebiyatı Antolojisi (Hazırlayan: Prof. Dr. Nimetullah Hafız), c. 1, Kül­

tür Bakanlığı yayınları: 1024, Ankara 1989, sayfa 92.

Page 6: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

YUGOSLAVYA TÜRK HALKI 305

Senin sevgin Türklüğün ruhudur ............................................ Senin insanseverliğin Türklüğün gündüzüdür19

diye kıyaslamalara girişmekte, Yunus-Türklük-Ata-Türkiye; sevgi-barış evren­sellik kavramlarıyla şürini örmektedir.

Şüre yeni başlayan Ahmet İğciler "Yunus'un Dediği Gibi" başlıklı şiirin­de adeta Yunus'un birkaç düşüncesini ileri sürmektedir:

Barış savaştan

Yaşamak ölümden Adalet cinayetten Sevgi kinden daha güçlüdür. 20

Murttaza Buşra'nın "Gönüllerde" başlıklı şiirinde şu mısraları yakalaya­bildik:

Türk kültürü acundur, sudur, topraktır, varsıldır da 750 yaprakta bahar açar sevgilere, sevgilere insancıl ülkelerde, ilkelerde ve gönüllerde Biter! "Taştm yine deli gönül"21

Büyük kültür zenginliğiniize dayanarak ve o güzelim Türk atasözleri ve deyimlerinden yararlanarak22 şür yazanAvni Engüllü "Yedi İklim Bir Solukta"

şürinde Yunus'un büyüklüğünü ustaca bir şür diliyle okuyucunun önüne ser­mektedir:

Yedi iklim bir solukta Durmaz söyler Yunusları

Yedi ik1im bir solukta Durmaz söyler Yunusları Sonsuzlardan dertlicene seslenerek

19 Bkz. Tan gazetesi, 28.IX.l991 yılı, sayfa 8. 10 Bkz. 13.IV.l991 tarihli Thn gazetesi, Priştine, sayfa 8. 11 Bkz. Çığ dergisi, Priştine, sayı 5-6-7/1991 yılı, sayfa 47. 11 Bkz. İskender Muzbeg: "Dostluk Çağrışımı" (Avni Engüllü'nün İN MİSİN CİN MİSİN şiir kitabı

hakkında bir değinme), 2l.XII.l985.

Page 7: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

306 İSKENDER MUZBEG

Yunus dilin' bilıneyene Bu acunda zor gelirmiş yaşamak23

İskender Muzheg MevHina ve Yunus büyüklüklerine hayran kalır, onların kişiliğinden yiğitlenir, ders alır:

Sana yeniden aşık oluyorum, yavaşça değil, birden Evimden ırak, elimden uzak Ders alınca Mevlana'dan, Divan-ı Kebir'den Ne od yıldırır beni, ne de bir tuzak.24

Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan evrenselliğe götüren yolları imler "şarıl şarıl akar yeşil bir şiir ırmağı" diyerek. Ve bu "yeşilırmak" tatlı sesiyle dünya şiir ırınağına ulaş­maktadır. Şair Yunus Emre'yi Eskişehir'den alıp Prizren'e, Üsküp' e getirmekte

Ve Yunus Emre ... Şiir soframızdadır

Doğan çocuklarımızın dilindedir Aramızdadır. 25

demektedir. Bayram'ın bir başka şiirinde ise Yunus Emre'nin 700 yıl önce ba­rış şölenini kurduğu, bu şölenin bugün de sürdüğü anlatılmaktadır:

Sen 700. yıl önce kurmuşsun barış şölenini Seyretmişsin yetmişiki alemi sevgiyle

Yunus Emre bugün tekrar tanrısal bir sevgi Yunus Emre bugün tekrar insancıl bir sevgi. 26

Besteci Aluş Nuş "Yunus Emre Sen Her Yerde" başlıklı bestesinde -saha ilahisinde (söz ve müzik Aluş Nuş'a aittir)- Yunus Emre'nin her yerde yaşa­dığını, bize öğütler verdiğini, bu öğütler sayesinde yollarımızın düze çıktığını ileri sürmekte, ilahiyi güncel olaylarla özdeşleştirmektedir:

Taptuk Emre'nin değneği Dört bir yana atılmıştır

23 Bkz. Dr. Hafız'ın a.g.y., sayfa 149. 24 Bkz. Çığ dergisi, Priştine, sayı 3/1991 yılı, sayfa 16. 25 Bkz. Çığ dergisi, Priştine, sayı 3/1991 yılı, sayfa 5. 26 Bkz. Çığ dergisi, Priştine, sayı 8/1991 yılı, sayfa 10.

Page 8: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

YUGOSLAVYA TÜRK HALKI

Yunus Emre himmederi Alemiere verilmiştir

Bütün dünya zikir eder Yunus Emre, Yunus Emre.

Selam size Rumeli'den Nice şeyhden hem dervişten Sevelim de sevilelim Hu diyelim can günülden.

Allahmuz hizi coştur Yunus yılı pek de hoştur ilahiyi besteleyen Pürzerin'li Aluş Nuştur.

Ben benim demeden göklere bakın Olalım hu sene Yunus'a yakın. 27

307

Avni Abdullah "Dostlaradır Sözüm" şiirinde Türk büyükleri (Üsküp'lü şair Necati Zekeriya, Prizren'li şair Hacı Ömer Lütfi, Mevlana ve Yunus Em­re) arasındaki düşünce bağını bir "onur ağacı"nda, bir "atalar emaneti"nde hirleştirir. Bu bağ telli saz gibi helirgindir, geçit vermeyen yüce h ir dağın sarp kayaları üstünde bir dik, dimdik onur ağacındandır. Onlar

Teslim ederken atalar emanetini ............................................ Bak, evlat dediler Mevlana emanetidir "Göründüğün gibi ol, Olduğun gibi görün" Ancak yılan deri değiştirir Seııse sen kal Yunus Emre'yi bil tek yol. .. 28

·-

Fahri Ali "Yunusça Yanaşıp Varolmak" şiirinde, birçok şairlerimizin şi­irlerinde olduğu gibi, Yunus kavramı Türkçe'yi, anadilini çağrıştırmakta, hu

·ı1 Bkz. 23.2.1991 tarihli Tan gazetesi, Priştine, sayfa 8. 28 Bkz. Çığ dergisi, sayı 8/1991 yılı, sayfa 19.

Page 9: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

308 İSKENDER MUZBEG

dilin sürekliliğini belirtmektedir. Yunus artık sadece bir §airin, bir dü§ünü­rün adı değildir; bir anadili simgesi, bir benlik belgesidir:

Yıllar yılı anaının dili Yunus'un dili O dilde bu Türkçe ezgili ezgili "Seni bana gerek, beni sana gerek" Yunusça ya§amak, Yunusça varolmak. 29

Fikri Şi§ko "Kara Atlar Dörtnal Hızda" ba§lıklı §İirinde en zor zamanda bile Yunus Emre felsefesiyle her güçlüğün anlatılabileceğini vurgulamaktadır:

Kara atlar dörtnal hızda Kinli yüzler duman tozda Dü§manm ezmekte i§i Hava ate§, güne§ di§li

Zor zamanda, zor zamanda Elhamdülillah Dertle vurgun bir insandm Zor zamanda yüce kaldm

(Çığ dergisi 8/1991, sayfa 31)

Altay Suroy "Emremiz" §iirinde tarihi gerçeklerden yola koyularak bu­gün'ün somut durumunu betinılemekte, biraz kötümser olsa bile, önemli so-

runlarımıza geni§ bir kültür birkimi yle, ileri görü§lülük ve çok uyanık bir bi­çimde parmak basmaktadır:

Karlı ye§il tepelerde Hicran ya§ları akan derelerde Duy hortluyor yeni iniltiler Binbir çiçek açan Rumeli'de.

Sabre ümit katan Kine sevgiyi takan Bir Emre'miz kaldı Bizi ba§sız ya§atan. 30

Evet, "Bir Emre'miz kaldı/Bizi ba§sız ya§atan" diye Yunus'u güncel bir yakla§ımla, çağının karı§ıklığıyla bugüne getirmektedir Altay Suroy.

Zeynel Beksaç'm "Dilim Yunus, Usum Yunus Der" ba§lıklı §iirinde yıp­ranmaya kar§ı bir direnme felsefesi, bir ölüm kalım sava§ı ve bu güçlükleri a§mak için "Dilim Yunus, usum Yunus der" gibi bir nakarat vardır:

29 Bkz. Çığ dergisi, Priştine, sayı 3/1990 yılı, sayfa 4. 30 Bkz. Tarla dergisi, İstanbul, sayı 4/1989 yılı, sayfa 19.

Page 10: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

YUGOSLAVYA TÜRK HALKI

Yıkılıp dört duvar arası sıkı§tığıında Dörtnala atını' ko§turup §ahlandığıında Benliğin hırkasm' geçirip hen olduğumda Dilim Yunus, usum Yunus der.

Rumeli'de, Balkan'da, Asya'da Dilim Yunus, usum Yunus der.

Dostluğun yücesinde Erdemliğin dergahında

Türkçe'nin §ah damarmda Dilim Yunus, usum Yunus der.

Fidan dikilmeli çıplak tepelere Yunusça Yosun diye sarılmalı ta§lara Yunusça Damar damar dalmalı kıraç toprağa Yunusça Dilim Yunus usum Yunus der. 31

309

Aginı Rıfat Ye§eren "Bilmece" §İirinde aynı çağda ya§amı§ Mevlana ve Yu­nus ile, bu §airlerden yedi yüzyılsonra ya§amı§ olan Prizren'li §air Hacı Ömer Lütfi'de henzerlikleri32 dile getirip "Mevlana hağlarından, Yunus bahçelerinden geçtik/Biz artık o eski biz miyiz Ömer Lütfi" derken, bir ha§ka §İirinde "Yu­nus Caddelerinde Mevlana Dükkaniarı "nda

Yunus caddelerinde Mevlana dükkaniarı Haydar Haydar Şiir var İndirim satıyor Ömer ile Hayyam33

diye Yunus'u çağda§la§tırmaktadır.

..

Osman Baymak "Sen Benden Misin" adlı §iirinde bir Rumeli türküsünün havasını ya§atarak

Bir elim halda Bir elim tuzda

31 Bkz. Çığ dergisi Priştine, sayı 5-6-7/1991 yılı, sayfa 19. 32 Daha geniş bilgiler için bkz. İskender Muzbeg: "Yugoslavya'da Yaşayan Türk Şairlerinin Şiirlerinde

Mevlana", I. MiLLETLER ARASI MEVLANA KONGRESİ; 3-5 Mayıs 1987 yılı, Tebliğler, Selçuk Üniver­sitesi Yayınları: 51, Selçuklu Araştırmalar Merkezi Yayınları: 3, Konya 1988, sayfa 255.

33 Bkz. Çığ dergisi, Priştine, sayı 5-6-7/1991 yılı, sayfa 16.

Page 11: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

310

Bir koca Yunus Sen benden nıisin34

İSKENDER MUZBEG

diye sormakta, bu tür sorularını şürin sonuna kadar sürdürmektedir.

Fahri Mermer "Dünyayı Yunus Gibi Görelim" adlı uyarı dolu bir şürinde kendisi ilkeler saptayarak Yunus felsefesini okuyucuya uyarılar biçinıinde an­latmayı amaçlamaktadır:

Bahçedeki güzel gül kokusu Hoşnut edip avutmasın Taş altındaki yılan korkusu Baş döndürüp yıldırmasın

Sevelim sevilelim Yanlışlarımızı görelim.

Dünden kalan yalaıılara Bugün kurulan tuzaklara Göz yumup geçmeyelİm

Sevelim sevilelim Herkesi kardeş bilelim. 35

Mehmet Bütüç ise "Dostluk Doğar" başlıklı şürinde Yunus Emre'yi "dün­yayı aydııılatan bir varlık, bir dost" olarak betimlemektedir:

Gün geceye/Gece Ay'a!İnsan insana/Hasretse Biz de dostluğa hasretiz.

Ve neresinde olursa olsun dünyanın Hep yeniden doğarız Yunus 'lar doğar Dostluk doğar. 36

Dilek Brina adında bir genç şair, babası Süleyman Brina'nın da yardımıy­la yazmış olduğu "Bizim Yunus" başlıklı şiirinde Yunus Emre ülkesi ve dü­

. şüncesinin o güzelim, o yaygın ve belirgin haritası çizilınektedir: "Yunus sevgisi/Tanrı sevgisi/Halk sevgisi/Yunus sevgisi/Yunus sevgisi/Yunus Türkçe­si/Halk Türkçesi/Anadolu Türkçesi/Yunus Türkçesi/Yunus Türkçesi/Yunus ge-

34 Bkz. Çığ dergisi, Pri§tine, sayı 311991 yılı, sayfa 30. 35 Mamu§a A§ık Ferki KGSD Edebiyat Kolu'nun düzenlediği 16. III. 1991 tarihli yazın saatinde olrundu. 36 Bkz. 29 .IV.1991 tarihli Tan gazetesi, Pri§tİne, sayfa 16.

Page 12: ULUS LARARASI YUNUSEMRESEMPOZYUMUisamveri.org/pdfdrg/D057623/1995/1995_MUZBEGI.pdf · Bayram İbrahinı "Yunus Emre'nin Şiir Irmağı" başlıklı şiirinde Yunus'u ulusallıktan

YUGOSLAVYA TÜRK HALKI 311

zisi/Diyar gezisi/Anadolu gezisi/Yunus gezisi/Yunus gezisi/Yunus şiiri/Anadolu şiiri/Halk şiiri/Yunus şiiri/Yunus şiirim7

Yukarıda verilen örneklerden de anlaşılacağı gibi Yunus Emre

- "Kamu alem birdir bize", "gelin tanış olalım" diye ülkesinin sınırları­nı aşarak doğuya ve batıya, kuzeye ve güneye dal budak salmakta yüzlerce yıl Türklerin yaşadığı yerlerde Türk kültürü bütünlüğünün güçlenmesine ölmez şiirleriyle, arı diliyle doğrudan doğruya katkı sunmakta; Türklerin yaşama­dığı bir takım yerlerde hile tasavvuf düşünceleriyle insanlarm göıılüne gire-

rek Türk kültür varlığını yaşatmakta; ulusu, dili ne olursa olsun, geniş halk kitlelerinin günlük yaşamma girmekte, düşünce tarzı olmakta, dünya görüş­lerini etkilemektedir.

- Yugoslavya'da yaşayan Türk şairlerinin, hele hele son iki-üç yıl içinde şiirlerine girerek Yugoslavya çağdaş Türk halkı şiirinde yeni bir çığırın açıl­masma etki etmektedir.

- Yugoslavya'da Türk dilinde yayımlanan dergi ve gazeteler olduğu gibi diğer iletişim araçları da kendi çalışmalarmda Yunus Emre'ye giderek daha büyük yer ayırmaktadırlar.

- Yunus Eınre'nin şiirlerini Yugoslavya'da yaşayan ulus ve halklarm dil­lerine çevirme işi henüz ilk adımlarını atmaktadır. Yugoslavya'da yaşayan biz Türkler, birer Yunus torunu olarak bu çeviri işine dolaysız katkılarımızı sun­malı, bu konuda girişimler yapmalı, bunu hem bireyler hem de kuruluşlar olarak gerçekleştirmeliyiz.

31 Bkz. Çığ dergisi, Priştine, sayı 811991 yılı, sayfa 32.