Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19
-
Upload
others
-
View
5
-
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Articlehttp://dergipark.gov.tr/usbd
Karlatrlmas
1Çukurova Üniversitesi Beden Eitimi ve Spor Yüksekokulu, Adana,
ORCID iD:0000-0002-3680-3580 2Erciyes Üniversitesi Beden Eitimi ve
Spor Yüksekokulu, Kayseri, ORCID iD:0000-0001-7299-0531
Öz Orijinal Makale
Bu çalma, genç kadn kros ve alp kayakçlarnn izokapnik tamponlama
faz
deerlerini birbirleriyle karlatrmak amacyla çallmtr. Aratrmaya,
uluslararas
düzeyde yarmalara katlan 10 genç kadn kros kayakçs ve 8 genç kadn
alp kayakçs
katlmtr. Maksimal oksijen alm (VO2max), solunumsal eik (SE) ve
solunumsal
kompenzasyon noktas (SKN) deerleri †kou bandnda iddeti giderek
artan egzersiz
test protokolü uygulanarak tespit edilmitir.SE ve SKN deerleri
V-Slope yöntemi ile
belirlenmitir. zokapnik tamponlama (KT) faz, SKN ile SE arasndaki
fark olarak
hesapland ve hem mutlak hem de göreceli VO2 (KTVO2) ve kou hz
(KTHIZ)
deerleri ile ifade edildi. SE ve SKN karlk gelen VO2, kalp atm hz
ve kou hz
tespit edilerek, VO2max’nin ve maksimal kou hznn yüzdesi cinsinden
görece deerleri
hesapland. Tükenme zaman testin toplam süresi olarak
belirlendi.Kros kayakçlar
VO2max, maksimal kou hz, tükenme zaman, hem mutlak hem de göreceli
SE
deerleri ve mutlak SKN deerleri alp kayakçlarna kyasla anlaml
olarak yüksek
bulunurken (P<0.05), görece SKN deerleri arasnda istatistiksel
olarak anlaml fark
görülmedi (p>0.05). Hem mutlak hem de görece KTVO2 deerleri alp
kayakçlarnda
kros kayakçlarna kyasla istatistiksel olarak daha yüksek bulundu
(p<0.05). Görece
KTHIZ deerleri alp kayakçlarnda kros kayakçlarna kyasla anlaml
olarak yüksek
bulunurken (p<0.05), mutlak KTHIZ deerleri iki grupta
istatistiksel olarak benzerlik
gösterdi (p>0.05). Aratrma bulgularmz, alp kayakçlarn kros
kayakçlarna kyasla
aerobik kapasitelerinin daha düük ve solunumsal eie daha erken
girdiklerini, öte
yandan izokapnik tamponlama fazlarnn daha geni ve eik sonras
egzersize
toleranslarnn daha yüksek olduunu göstermitir.
Yayn Bilgisi Gönderi Tarihi: 22.04.2018
Kabul Tarihi: 11.06.2018 Online Yayn Tarihi: 30.06.2018
DOI: 10.30769/usbd.417703
Anahtar kelimeler:
Antrenman, maksimal
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
9
©USBD
A Comparison of Isocapnic Buffering Phase of Young Female
Cross-Country and
Alpine Skiers
Abstract Original Article
The purpose of this study was to compare the isocapnic buffering
phase in young female
cross-country skiers and alpine skiers. International level young
female skiers including ten
cross-country skiers and eight alpine skiers took part in the
study. Maximal oxygen uptake
(VO2max), ventilatory threshold (VT) and respiratory compensation
point (RCP) were
determined using an incremental treadmill exercise test. VT and RCP
were determined
using the V-slope method. The isocapnic buffering (ICB) phase was
calculated as the
difference in VO2 (ICBVO2) and running speed (ICBSPEED) between RCP
and VT and
expressed in either absolute or relative values. The values of VO2,
heart rate, and running
speed corresponding to the VT and RCP were identified. Relative VT
and RCP values
were recorded as a percentage of VO2max and maximal running speed.
Time to exhaustion
was determined as the total duration of the test. VO2max, maximal
running speed, time to
exhaustion, both absolute and relative VT values and absolute RCP
values were higher in
the cross-country skiers than in the alpine skiers (P<0.05),
whereas relative RCP showed
similar values in both group (p>0.05). Absolute ICBSPEED showed
similar values in both
group (p>0.05), whereas absolute and relative ICBVO2 and
relative ICBSPEED were found to
be significantly higher in alpine skiers than in cross-country
skiers (P<0.05). The results of
this study indicated that the aerobic capacity and ventilatory
threshold lower in alpine
skiers than in cross-country skiers, while the isocapnic buffering
phase and the high-
intensity exercise tolerance were higher in alpine skiers.
Article Info Received: 22.04.2018 Accepted: 11.06.2018
Online Published: 30.06.2018
ventilatory threshold
Korkmaz Erylmaz, S., ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp
kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
©USBD 10
noktas, özellikledayankllk sporcularnda antrenmanlarn takibinde ve
antrenman program
hazrlanmasnda kullanlmaktadr (Seiler ve Kjerland, 2006). Anaerobik
eik (AE), iddeti
kademeli olarak artan egzersiz testi srasndakan laktat (laktat eii)
ölçümlerinin yan sra,
solunumsal eik (SE) olarak adlandrlannon-invaziv gaz deiim metotlar
ile de tahmin
edilebilir (Beaver, Wasserman ve Whipp, 1986; Wasserman, 1984).
Egzersizin belirli bir
seviyesinden sonra aerobik metabolizma tarafndan üretilen
karbondioksite ilave olarak,
biriken laktik asitten ayran hidrojen iyonlarnn (H+) bikarbonat ile
tamponlanmas sonucu
karbondioksit üretiminde art görülür. H+’nin tamponlanmasyla aça
çkan nonmetabolik
karbondioksite cevap olarak ventilasyon hzlanmaya balar (Wasserman,
1984). SE, dakika
ventilasyonu (VE) ve karbondioksit üretimi (VCO2) ile oksijen alm
(VO2) arasndaki
dorusalln bozulduu noktaya karlk gelir. H+ dolamdaki bikarbonatn
tamponlama
kapasitesini aarsa, kan pH'snn asit tarafa kaymasna neden olur ve
oluan asidoz karotid
cisimciklerini uyararak hiperventilasyona neden olur (Wasserman,
1984). VE ile VCO2
arasndaki ilikiyi gösteren erinin eimi hiperventilasyonla dikleir.
Bu ilave ventilasyon
yant solunumsal kompenzasyon noktas (SKN) olarak adlandrlr (Meyer,
Faude, Scharhag,
Urhausen ve Kindermann, 2004). iddeti kademeli olarak artan
egzersiz srasnda tespit
edilen SE ile SKN arasndaki bölge, izokapnik tamponlama (KT) faz
olarak adlandrlr.
zokapnik tamponlama (KT) faz egzersize bal metabolik asidozun
kompenzasyonunu
yanstr (Whipp, Davis ve Wasserman, 1989). SKN ile egzersiz bitimi
arasndaki bölge ise,
hipokapnik hiperventilasyon (HHV) faz olarak adlandrlr (Chicharrro,
Hoyos ve Lucia,
2000; Oshima, Miyamoto, Tanaka, Wadazumi, Kurihara ve dierleri,
1997).
zokapnik tamponlama (KT) faznn uzunluu, tamponlama kapasitesi,
laktat kinetii
yannda karotis cisimlerinin egzersize bal metabolik asidoza duyarll
ile ilikili olabilir
(Aveseh ve Mohammad, 2015; Hasanli, Nikooie, Aveseh ve Mohammad,
2015; Rausch,
Whipp, Wasserman ve Huszczuk, 1991; Whipp Davis ve Wasserman,
1989). Baz
aratrmaclar, KT faznn yüksek olmasnn sporcularn aerobik
kapasitesine katkda
bulunduunu belirtmilerdir (Oshima, Miyamoto, Tanaka, Wadazumi,
Kurihara ve dierleri,
1997; Hirakoba ve Yunoki, 2002). Öte yandan baz aratrmaclar, KT
faznn dayankllk
performansyla ilikili olmadn ileri sürmülerdir (Bentley, Vleck ve
Millet, 2005). Yakn
zamanda görece KT faznn, sporcularn hem aerobik hem de anaerobik
kapasitelerinin
tahmininde kullanlabilecei gösterilmitir (Hasanli Nikooie, Aveseh
ve Mohammad, 2015).
iddeti kademeli olarak artan egzersiz testi srasnda KT faznn
deerlendirilmesi,
sporcularn tampon kapasitesi hakknda non-invaziv olarak tahmini
bilgi vermesi nedeniyle
önemli olabilir. KT faznn uzunluu, farkl spor dallarndaki
sporcularda yaplan
antrenmanlarn iddetine ve kapsamna bal olarak deikenlik
gösterebilir (Hasanli
Nikooie, Aveseh ve Mohammad, 2015; Hirakoba ve Yunoki, 2002;
Röcker, Striegel, Freund
ve Dickhuth, 1994). Literatürde aerobik ve anaerobik antrenman
yapan sporcularda KT
fazn birbirleriyle karlatran çok az çalmaya rastlanmaktadr. Bu
çalmalarda, KT faz
esnasna kan laktat deerlerindeki artn, anaerobik antrenman yapan
sporcularda, aerobik
dayankllk antrenmanlar yapan sporculara göre daha fazla olduu
gösterilmitir (Hasanli
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp
kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
11
©USBD
Nikooie, Aveseh ve Mohammad, 2015; Hirakoba ve Yunoki, 2002;
Röcker, Striegel, Freund
ve Dickhuth, 1994). Literatürde anaerobik antrenmanl kadn sporcular
ile dayankllk
antrenmanl kadn sporcular arasnda KT faz esnasna VO2 deerlerini
karlatran
aratrmaya rastlanmamtr.
Kros kaya (kayakl kou) yarmalarnn 10 ila 120 dakika arasnda deien
sürelerde
gerçekletirildii göz önünde bulundurulduunda, kros kayakçlarnn
aerobik kapasitelerinin
düzeyinin yüksek olmas beklenir (Staib, Im, Caldwell ve Rundell,
2000). Bu nedenle kros
kayakçlarantrenman programlarnda, arlkl olarak aerobik
kapasitelerini gelitirmeye
yönelik dayankllk antrenmanlarna yer verirler (Holmberg, 2015;
Sandbakk ve Holmberg,
2014; Seiler ve Kjerland, 2006). Öte yandan yarmalarn süresi 45
saniye ile 3 dakika
arasnda deien alp kayanda, sportif performans beklentisi göz
önünde
bulundurulduunda, alp kayakçlarnn anaerobik güç deerlerinin yüksek
olmas gerekir
(White ve Johnson, 1991). Bu nedenle alp kayakçlar sürat çalmalar,
direnç egzersizleri,
yön deitirme dirilleri ve pliyometrik egzersizler gibi arlkl olarak
anaerobik egzersizleri
içeren antrenman programlar uygularlar (Bosco, Cotelli, Bonomi,
Mognoni ve Roi, 1994;
Hydren, Volek, Maresh, Comstock ve Kraemer, 2013).
Sporcularn KT faz deerlerinin ölçülmesi, farkl antrenman
uyaranlarna cevap olarak
gelien fizyolojik adaptasyonlarn anlalmasna yardmc olabilir.
Bildiimiz kadaryla
literatürde, kadn kayakl koucu ve alp kayakçlarnda KT fazn
inceleyen bir çalma
bulunmamaktadr. Bu çalma, kadn kros ve alp kayakçlarnn KT faz
deerlerini
birbirleriyle karlatrmak amacyla çallmtr.
Çalma Grubu
Aratrmaya, 10 genç kadn kros kayakçs (16.1 ± 1.1 ya, 163.6 ± 5.7 cm
boy, 53.4 ± 8.9 kg
vücut arl) ve 8 genç kadn alp kayakçs (16.9 ± 1.8 ya, 159.8 ± 4.5
cm boy, 52.6 ± 6.5
kg vücut arl) olmak üzere toplam 18 Türk Milli Takm sporcusu
katlmtr. Aratrma
için Erciyes Üniversitesi Tp Fakültesi Etik Kurulundan onay alnmtr
(No 2017/554).Tüm
ölçümler Erciyes Üniversitesi Yüksek rtifa ve Spor Bilimleri
Aratrma ve Uygulama
Merkezi Laboratuarnda gerçekletirilmitir.
Kardiyopulmoner Egzersiz Testi
Sporcularn VO2max, SE ve SKN deerleri kou bandnda (h/p/Cosmos
Quasar med,
Nussdorf-Traunstein, Germany) kardiopulmoner egzersiz test bataryas
kullanlarak tespit
edilmitir. Test srasnda solunum havasnda meydana gelen deiimler,
Cosmed Quark PFT-
Ergo gaz analiz sistemi (Cosmed Srl, Rome, Italy) ile her bir soluk
için (breath-by-breath)
ayr ayr ölçülerek kayt edildi. VO2max belirlenmesinde verilerin
analizi 15 saniyelik zaman
aralklar ile ortalama deerleri alnarak gerçekletirilmitir. Buna
karn eik
hesaplamalarnda verilerinin 5 saniyelik ortalama deerleri alnarak
oluturulan yeni veri
gurubu kullanlmtr. Her testten önce ak sensörü ve gaz analizör
bileenleri üretici
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp
kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
12
©USBD
firmann önerdii ekilde kalibre edilmitir. Test süresince kalp atm
hzlar telemetrik kalp
hz monitörü (Polar RS800 SD, Finland) aracl ile
kaydedilmitir.
Egzersiz testine balamadan önce her bir sporcu kou bandnda 6 dakika
süre ile kendi
temposunda sndrld, ardndan yaklak 3 dakika esnetme egzersizleri
yaptrld.
Sporculardan % 5 eimde 7 km/saat’lik kou hz ile egzersize balamalar
istendi ve izleyen
düre zarfnda kou hz dakikada 1 km/saat arttrlarak, sporcularn
tükeninceye kadar
koturulmas saland.Sporcularn test srasnda maksimal kalp atm hzna
ulamalar (220-
ya), ekspire edilen karbondioksit (VCO2) ile alnan oksijenin (VO2)
anlk oran olarak ifade
edilen solunum deiim orannn (RER) 1.10’dan daha yüksek deerlere
çkmas ve egzersiz
younluu artmasna karn oksijen almnn platoda kalmas, VO2max’a ulama
kriterleri
olarak kabul edildi. Bu kriterlerden en az iki tanesinin ayn anda
gerçekletii en yüksek 15
saniyelik ortalama oksijen alm deeri, VO2max (ml/kg/dak) olarak
kabul edildi. Tükenme
zaman testin toplam süresi olarak belirlendi. Maksimal solunum
deiimi oran (CO2/O2),
egzersiz testinin son aamasnda elde edilen en yüksek 15 saniyelik
ortalama deer olarak
kabul edildi.
Sporcularn SE ve SKN deerleri V-Slope yöntemi ile belirlendi
(Beaver, Wasserman ve
Whipp, 1986). SE belirlenmesi için VCO2’ye karlk gelen VO2
erisinin, SKN belirlenmesi
için ise VE karlk gelen VCO2 erisinin grafii çizildikten sonra,
lineer regresyon analizi
yaplarak iki regresyon çizgisinin kesime noktas tespit edildi (ekil
1). SE ve SKN
noktasna karlk gelen VO2 (ml/kg/dak) deeri, kou hz (km/saat), kalp
atm hz tespit
edildi. Ayrca görece SE ve SKN deerleri, VO2max ve maksimal kou
hznn yüzdesi olarak
hesapland.
ekil 1. Bir sporcunun solunumsal eiini (A) ve solunum kompenzasyon
noktasn (B)
gösteren örnekler.
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp
kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
13
©USBD
zokapnik tamponlama ve hipokapnik hiperventilasyon fazlarnn
belirlenmesi
KT faz, SKN ile SE arasndaki fark olarak hesapland ve hem mutlak
hem de göreceli VO2
(KTVO2) ve kou hz (KTHIZ) deerleriile ifade edildi (Röcker,
Striegel, Freund ve
Dickhuth, 1994; Oshima, Tanaka ve Miyamoto, 1998). KT fazngöreceli
deerleri Röcker ve
arkadalar tarafndan tanmlanan RCP yüzdesi olarak hesapland (eitlik
1) (Röcker Striegel,
Freund ve Dickhuth, 1994). HHV faz, egzersiz bitimi ile SKN
arasndaki VO2 (HHVVO2) ve
kou hz fark (HHVSPEED) olarak hesapland ve hem mutlak hem de
göreceli deerler ile
ifade edildi. HHV fazn göreceli deerleri VO2max'n ve maksimal kou
hznn yüzdesi olarak
hesapland (Oshima, Tanaka ve Miyamoto, 1998).
Görece KT= (SKN SE) ÷ SKN × 100 (1)
Verilerin Analizi
Çalmada sunulan verilerin tümü ortalama ± standart sapma olarak
verilmi, p < 0.05 ile
altndaki deerler istatistiksel olarak anlaml kabul edilmitir.
Verilerin normal dalma
uygunluu Shapiro Wilk testi ile incelenmitir. Normal dalm gösteren
veriler bamsz
gruplarda student t testi, normal dalm göstermeyen veriler ise
parametrik olmayan Mann
Whittney-U testi kullanlarak analiz edilmitir. Ayrca sonuçlarn daha
iyi yorumlanabilmesi
için etki büyüklüü, Cohen's d formülü kullanlarak hesaplanmtr. Etki
büyüklüü (EB)
ald deere göre d ≥ 0.2 “önemsiz”, 0.2 ≤ d ≤ 0.5 “küçük”, 0.5 ≤ d ≤
0.8 “orta” ve0.8 ≥
d“büyük” olarak yorumlanmaktadr (Thalheimer ve Cook, 2016).
statistik hesaplamalarnn
tümü Windows için yazlm olan SPSS 21 (IBM SPSS Statistics 21 Inc.
Chicago, IL) paket
program kullanlarak yaplmtr. Lineer regresyon analizleri, Sigma
Plot program (Sigma
Plot 12.0, Systat Software Inc., Chicago, ABD) kullanlarak
gerçekletirilmitir.
BULGULAR
Yaplan istatistiksel deerlendirmede kros kayakçlarn VO2max, SE ve
SKN'a karlk gelen
VO2 ve kou hz, maksimal kou hz, tükenme zaman ve SE karlk gelen
kalp atm
hzdeerleri alp kayakçlarna göre anlaml olarak yüksek bulunmutur (p
< 0.05). ki grubun
maksimal kalp atm hz ve SKN'a karlk gelen kalp atm hz arasnda
anlaml farkllk
görülmedi (p > 0.05). Alp kayakçlarnn solunum deiim oranlarnn
kros kayakçlarna
kyasla anlaml olarak daha yüksek olduu tespit edilmitir (p <
0.05). SE’in VO2max ve
maksimal kou hznn yüzdesi olarak ifade edilen görece deerleri kros
kayakçlarnda alp
kayakçlarna oranla anlaml olarak daha yüksek bulundu (p < 0.05).
Öte yandan iki grubun
SKN’nn VO2max ve maksimal kou hznn yüzdesi olarak ifade edilen
görece deerleri
arasnda istatistiksel olarak anlaml fark görülmedi (p > 0.05).
Hem mutlak hem de görece
KTVO2 deerleri alp kayakçlarnda kros kayakçlarna kyasla
istatistiksel olarak daha
yüksek bulundu (p < 0.05). Görece KTHIZ deerleri alp
kayakçlarnda kros kayakçlarna
kyasla anlaml olarak yüksek bulunurken (p < 0.05), mutlak KTHIZ
deerleri iki grupta
istatistiksel olarak benzerlik gösterdi (p > 0.05). Hem mutlak
hem de görece HHVVO2 ve
HHVHIZ deerlerinde iki grup arasnda istatistiksel olarak anlaml
farkllk olmad tespit
edilmitir (p > 0.05).
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp
kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
14
©USBD
Tablo 1. Alp ve kros kayakçlarnn solunumsal eik, solunum
kompenzasyon noktas, maksimal oksijen alm,
izokapnik tamponlama ve hipokapnik hiperventilasyon deerleri.
Deikenler Alp kayakçlar Kros kayakçlar p EB
SEVO2 (ml kg min-1) 35.4 ± 3.1 46.6 ± 1.2* 0.001 5.15
SE% VO2max 83.3 ± 4.9 90.2 ± 3.6* 0.004 1.71
SEHz(km h-1) 8.1 ± 0.3 10.2 ± 0.6* 0.001 4.6
SE% Hzmax 70.8 ± 5 77.3 ± 4.5* 0.01 1.45
SEKAH(atm/dk) 174.8 ± 9.3 184.5 ± 6* 0.03 1.35
VO2 (ml kg min-1) 41.2 ± 3.1 50.1 ± 1.9* 0.001 3.71
% VO2max 96.9 ± 1.35 96.8 ± 1.32 0.83 0.08
Hz (km h-1) 10.2 ± 0.7 11.9 ± 0.3* 0.001 3.41
% Hzmax 89.1 ± 3.6 90.2 ± 3.1 0.51 0.35
SKNKAH (atm/dk) 188.1 ± 11 196.7 ± 10.3 0.13 0.86
VO2max (ml kg min-1) 42.5 ± 3.3 51.7 ± 2.2* 0.001 3.51
Hzmax (km h-1) 11.5 ± 0.7 13.2 ± 0.6* 0.001 2.77
Tükenme zaman (dk) 4.8 ± 0.6 6.6 ± 0.6* 0.001 3.17
SDOmax 1.17 ± 0.04 1.13 ± 0.02* 0.04 1.36
KAHmax (atm/dk) 197.5 ± 9.5 206.5 ± 10.9 0.1 0.93
Mutlak KTVO2 (ml kg min-1) 5.8 ± 1.8 3.4 ± 1.7* 0.01 1.45
Görece KTVO2 14 ± 4.2 6.8 ± 3.1* 0.001 2.08
Mutlak KTHIZ(km h-1) 2.1 ± 0.8 1.7 ± 0.4 0.19 0.68
Görece KTHIZ 20.3 ± 6.9 14.3 ± 4.1* 0.03 1.13
Mutlak HHVVO2 (ml kg min-1) 1.2 ± 0.6 1.6 ± 0.7 0.83 0.06
Görece HHVVO2 3.03 ± 1.3 3.1 ± 1.3 0.2 0.65
Mutlak HHVSPEED(km h-1) 1.2 ± 0.4 1.3 ± 0.4 0.51 0.35
Görece HHVSPEED 10.8 ± 3.6 9.7 ± 3.1 0.82 0.26
Ortalama ± standart sapma, * Alp kayakçlarna göre istatistiksel
anlaml farkll ifade eder (p < 0.05). EB =
etki büyüklüü (Cohen’s d), VO2max = maximal oxygen uptake, SDOmax =
Maksimal solunum deiimi oran,
Hzmax = maksimal kou hz, SE = Solunumsal eik, KAH = Kalp atm hz,
SKN = Solunumun kompenzasyon
noktas, karlk gelen VO2, KT = zokapnik tamponlama faz, HHV =
Hipokapnik hiperventilasyon faz.
TARTIMA VE SONUÇ
Kros kayakçlarnda VO2max, maksimum hz, tükenme zaman ve hem mutlak
hem de görece
SE deerlerinin alp kayakçlarna göre istatistiksel olarak daha
yüksek bulunmas, kros
kayakçlarnn aerobik kapasitelerinin beklenildii gibi daha iyi
olduunu göstermektedir. Öte
yandan, alp kayakçlarnn hem mutlak hem de görece KT faz deerlerinin
kros
kayakçlarna göre anlaml olarak daha yüksek olduu tespit edilmitir.
Alp kayakçlarnda
KT faz deerlerinin yüksek bulunmas, anaerobik antrenman uyaranlarnn
H+’ni
tamponlama kapasitesini gelitirdiini ve bu geliimin SE'in üzerinde
görece daha uzun süre
egzersize devam etmeye katkda bulunabileceini
düündürmektedir.
Bildiimiz kadaryla literatürde, sadece üç çalma aerobik ve
anaerobik antrenmanl
sporcular arasnda KT faz deerlerini karlatrmtr. Bulgularmzla uyumlu
olarak bu
çalmalarda, anaerobik antrenman yapan sporcularda KT faznn aerobik
dayankllk
antrenmanlar yapan sporculara kyasla daha yüksek deerlerde olduu
gösterilmitir
(Hasanli, Nikooie, Aveseh ve Mohammad, 2015; Hirakoba ve Yunoki,
2002; Röcker,
Striegel, Freund ve Dickhuth, 1994). Hirakoba ve arkadalar, KT
faznda kan laktat
düzeylerindeki artn sprinterlerde uzun mesafe koucularna kyasla
daha yüksek olduunu
bulmulardr (Hirakoba ve Yunoki, 2002). Röcker ve arkadalar KT fazn
görece kou hz
olarak hesapladklar çalmalarnda, elit 400 m koucularda KT faznn
aerobik dayankllk
antrenmanlar yapan sporculara kyasla daha yüksek deerlerde olduunu
bildirmilerdir
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp
kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
15
©USBD
(Röcker, Striegel, Freund ve Dickhuth, 1994). Ancak aratrmalarna
katlan 400 m koucular
ile aerobik antrenman yapan sporcularn maksimal kou hz ve VO2max
deerleri arasnda
istatistiksel olarak anlaml farkllk olmad görülmektedir. Benzer
ekilde Hasanli ve
arkadalarnn yapt çalmada, KT faz srasnda görece laktat artnn
sprint
antrenmanlar yapan bisikletçilerde aerobik dayankllk antrenmanlar
yapan bisikletçilere
oranla anlaml olarak daha yüksek düzeyde olduu, öte yandan iki
grubun VO2max deerleri
arasnda istatistiksel olarak anlaml farkllk olmad görülmektedir
(Hasanli, Nikooie,
Aveseh ve Mohammad, 2015). Aratrmamza katlan sporcularn yaptklar
spor branlar ve
aerobik kapasitelerinin düzeyi göz önünde bulundurulduunda, sunulan
çalmann aerobik
ve anaerobik antrenmanl sporcularda KT faznn aratrlmas için uygun
bir model
olduunu söyleyebiliriz.
SKN’nn da egzersizin daha yüksek iddetlerinde meydana geldii
gösterilmitir (Lenti, De
Vito, Scotto di Palumbo, Sbriccoli, Quattrini ve dierleri, 2011).
Bu nedenle SKN yüksek
olan kiilerde KT faz aralnn da daha uzun olabilecei ifade
edilmektedir (Oshima,
Miyamoto, Tanaka, Wadazumi, Kurihara ve dierleri, 1997). Öte yandan
sunulan çalmada,
alp kayakçlar ile kros kayakçlarnn görece SKN deerleri arasnda
istatistiksel olarak
anlaml farkllk olmad tespit edilmitir. Bu bulgu aratrmamza katlan
her iki grubun da
düzenli olarak antrenman yapan sporcular olmasndan kaynaklanyor
olabilir. Bu nedenle, alp
kayakçlarnda kros kayakçlarna kyasla daha uzun KT faznn tespit
edilmesi, görece SE
deerlerinin daha düük olmasndan kaynaklandn düündürmektedir. Alp
kayakçlar
iddeti kademeli olarak artan egzersiz testi srasnda, SE'in üzerinde
görece daha uzun süre
egzersize devam edebildiler. Anaerobik antrenmanl sporcularda
tampon kapasitesinin
artrlmas, anaerobik performans kapasitesinin gelitirilmesine katkda
bulunan bir faktör
olabilir (Parkhouse, Mckenzie, Hochachka ve Ovalle, 1985).
VO2max ve SE, aerobik dayanklln deerlendirilmesinde kullanlan en
önemli fizyolojik
deikenlerdir (Helgerud, 1994). Bu nedenle, kros kayakçlarn VO2max
yan sra SE
deerlerinin de yüksek olmas beklenir. Yaplan antrenmanlarn iddetine
ve kapsamna bal
olarak vücutta farkl fizyolojik adaptasyonlar geliir (Docherty ve
Sporer, 2000). Geleneksel
olarak kros kayakçlar, antrenmanlarnn çounda SE'in altndaki
iddetlerde yaplan
yüklenmelerle antrene edilirler (Seiler ve Kjerland, 2006). SE'in
biraz altndaki iddetlerde
yaplan antrenmanlarn, pulmoner difüzyon kapasitesinde, hemoglobin
balanma
kapasitesinde ve kardiyak debide art gibi balca santral
adaptasyonlar salad ve bu
adaptasyonlarn SE arttrd belirtilmektedir (Docherty ve Sporer,
2000). Kros kayakçlarn
alp kayakçlarna kyasla yüksek SE deerlerine sahip olmalarnn bir
baka açklamas, bu
grubun genetik yapsyla ilikili olabilir. Görece SE deerlerinin
belirlemede, yava kaslan
kas liflerinin yüzdesi yannda kasn respiratuar kapasitesi önemli
rol oynayabilir (Ivy,
Withers, Van Handel, Elger and Costill, 1980).
Muhtemelen antrenmanlarda farkl metabolik yolaklarn kullanlmasna
bal olarak, aerobik
ve anaerobik antrenmanl sporcularda SE, SKN ve dolaysyla KT faz
deerleri farkllk
gösterir. Baz aratrmaclar, anaerobik metabolizmay içeren yüksek
iddetli antrenmanlarn,
tamponlama kapasitesini gelitirerek SKN'n daha yüksek iddetlere
doru kaydrd ve bu
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp
kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
16
©USBD
kaymann KT faznn uzamasna neden olduunu düünmektedirler
(Chicharrro, Hoyos ve
Lucia, 2000). Öte yandan aerobik metabolizmay içeren antrenmanlarn,
hem SE hem de
SKN benzer oranda gelitirdii gösterilmitir (Chicharrro, Hoyos ve
Lucia, 2000). Bu
nedenle, yüksek iddetli antrenmanlarn SKN üzerindeki etkisinin
SE'den daha fazla
olabileceini söylemek mümkün olabilir. Alp kayanda yaplan
antrenmanlar srasnda
arlkl olarak anaerobik enerji yollaklar uyarlr (Hydren ve dierleri,
2013). Yüksek
iddetli egzersizler srasnda büyük miktarda biriken laktat ve H+,
kas pH’snn
düzenlenmesinden sorumlu sistemlerin adaptasyonlar için önemli bir
uyaran olabilir (Bishop,
Girard ve Mendez-Villanueva, 2011). Nitekim yüksek iddetli interval
antrenmanlarn kasn
tampon kapasitesini arttrd gösterilmitir (Edge, Bishop ve Goodman,
2006). Ayrca sprint
antrenmanlarnn kas tampon kapasitesini arttrd, öte yandan aerobik
dayankllk
antrenmanlaryla bu geliimin salanamad gösterilmitir (Sharp,
Costill, Fink ve King,
1986). Aratrma bulgularmz, alp kayakçlarnda yaplan anaerobik
antrenmanlarn,
tamponlama kapasitesini gelitirerek SE'de herhangi birdeiim olmadan
SKN'da arta yol
açt ve sonuç olarak SKN fazn genilettiini düündürmektedir.
Alp kayakçlarnn SKN faznn daha uzun olmasnn bir baka olas açklamas,
hzl kaslan
kas liflerinin yüzdesi olabilir. Hzl kaslan kas lifleri yava kaslan
kas liflerine kyasla daha
yüksek tamponlama kapasitesine sahip olabilecei belirtilmektedir
(Nakagawa ve Hattori,
2002; Parkhouse ve Mckenzie, 1984). Anaerobik antrenmanl
sporcularda kas tamponlama
kapasitesinin dayankllk sporcularndan daha yüksek olduu
gösterilmitir (Edge, Bishop,
Hill-Haas, Dawson ve Goodman, 2006). KT faz srasnda, sprint
antrenmanl bisikletçilerde
dayankllk bisikletçilerine kyasla daha fazla H+’nin non-bikarbonat
tampon sistemleri
tarafndan tamponland bildirilmitir (Hasanli Nikooie, Aveseh ve
Mohammad, 2015).
Alp kayakçlarnn egzersiz testi srasnda tükenme zaman kros
kayakçlarna kyasla daha
ksa olmasna ramen solunum deiim oran deerlerinin daha yüksek olduu
kaydedildi.
Aratrmamzda kan laktat düzeylerini ölçemedik. Öte yandan alp
kayakçlarnda kros
kayakçlarna kyasla daha yüksek solunum deiim oran deerlerinin
tespit edilmi olmas,
alp kayakçlarnda egzersiz testi srasnda daha fazla laktikasitin
biriktiini dolayl olarak
göstermesi açsndan önem tamaktadr (Stringer, Wasserman ve Casaburi,
1995). KT faz
esnasnda laktat artnn, anaerobik antrenmanl sporcularda aerobik
antrenmanl
sporculardan daha yüksek düzeyde olduu gösterilmitir (Hasanli ve
dierleri, 2015;
Hirakoba ve Yunoki, 2002; Bentley ve dierleri, 2005). Bunun yannda,
KT faz esnasndaki
görece laktat art ile aerobik uygunluk (VO2max ve laktat eiine
karlk gelen VO2)
arasnda negatif iliki olduu bildirilmitir (Hasanli, Nikooie, Aveseh
ve Mohammad, 2015;
Hirakoba ve Yunoki, 2002). Anaerobik antrenmanlardan sonra yüksek
laktat
konsantrasyonlar, kas tampon kapasitesinin ve glikolitik enzimlerin
art ile açklanmaktadr
(Sharp, Costill, Fink ve King, 1986; Mohr, Krustrup, Nielsen, Nybo,
Rasmussen, Juel ve
dierleri, 2007). Alp kayakçlarn kros kayakçlarna kyasla SE
deerlerinin düük ve
solunum deiim orannn yüksek bulunmas antrenmanlarla gelien
anaerobik
adaptasyonlarn bir sonucu olduunu düündürmektedir.
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp
kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
17
©USBD
SONUÇ
Aratrma bulgularmz, alp kayakçlarn kros kayakçlarna kyasla aerobik
kapasitelerinin
daha düük ve solunumsal eie daha erken girdiklerini, öte yandan
izokapnik tamponlama
fazlarnn daha geni ve eik sonras egzersize toleranslarnn daha
yüksek olduunu
göstermitir. Anaerobik antrenmanlarla gelien spesifik metabolik
adaptasyonlarn bir sonucu
olarak tampon kapasitesi geliebilir ve bu geliim sayesinde
solunumsal eik sonras görece
daha uzun süre egzersize devam edilebilir. Anaerobik antrenmanl
sporcularda daha uzun
KT faznn, yüksek iddetli egzersize toleransn arttrlmasnda rol
oynayan önemli bir faktör
olabilir.
KAYNAKLAR
Beaver, W. L., Wasserman, K., & Whipp, B. J. (1986). A new
method for detecting the anaerobic threshold by
gas exchange. Journal of applied physiology, 60(6),
2020-2027.
Bentley, D. J., Vleck, V. E., & Millet, G. P. (2005). The
isocapnic buffering phase and mechanical efficiency:
Relationship to cycle time trial performance of short and long
duration. Canadian Society for Exercise
Physiology, 30(1), 46–60.
for Training. Sports medicine, 41(9), 741-756.
Bosco, C., Cotelli, F., Bonomi, R., Mognoni, P., & Roi, G. S.
(1994). Seasonal fluctuations of selected
physiological characteristics of elite alpine skiers. European
journal of applied physiology and
occupational physiology, 69(1), 71-4.
Chicharrro, J., Hoyos, J., & Lucia, A. (2000).Effects of
endurance training on the isocapnic buffering and
hypocapnic hyperventilation phases in Professional cyclists.
British journal of sports medicine, 34, 450-
455.
Docherty, D. & Sporer, B. (2000). A proposed model for
examining the interference phenomenon between
concurrent aerobic and strength training. Sports medicine, 30(6),
385-94.
Edge, J., Bishop, D., & Goodman, C. (2006). The effects of
training intensity on muscle buffer capacity in
females. European journal of applied physiology, 96, 97-105.
Edge, E. J., Bishop, D., Hill-Haas, S., & Dawson, B., Goodman,
C. (2006). Comparison of muscle buffer
capacity and repeated-sprint ability of untrained,
endurance-trained and team-sport athletes. European
journal of applied physiology, 96, 225-234.
Hasanli, M., Nikooie, R., Aveseh, M., & Mohammad, F. (2015).
Prediction of aerobic and anaerobic capacities
of elite cyclists from changes in lactate during isocapnic
buffering phase. Journal of strength and
conditioning research, 29(2), 321-9.
Helgerud, J. (1994). Maximal oxygen uptake, anaerobic threshold and
running economy in women and men
with similar performance levels in marathons. European journal of
applied physiology and occupational
physiology, 68, 155-61.
Hirakoba, K., & Yunoki, T. (2002). Blood lactate changes during
isocapnic buffering in sprinters and long
distance runners. Journal of physiological anthropology and applied
human science, 21(3), 143-9.
Holmberg, H. C. (2015). The elite cross-country skier provides
unique insights into human exercise physiology.
Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 25(4),
100-109.
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp
kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
18
©USBD
Hydren, J. R., Volek, J. S., Maresh, C. M., Comstock, B. A., &
Kraemer, W. J. (2013). Review of strength and
conditioning for alpine ski racing. Strength & Conditioning
Journal, 35, 10-28.
Ivy, J. L., Withers, R. T., Van Handel, P. J., Elger, D. H., &
Costill, D. L. (1980). Muscle respiratory capacity
and fiber type as determinants of the lactate threshold. Journal of
applied physiology: respiratory,
environmental and exercise physiology, 48, 523-527.
Lenti, M., De Vito, G., Scotto di Palumbo, A., Sbriccoli, P.,
Quattrini, F. M., et al. (2011). Effects of aging and
training status on ventilatory response during incremental cycling
exercise. Journal of strength and
conditioning research, 25(5), 1326-1332.
Meyer, T., Faude, O., Scharhag, J., Urhausen, A., & Kindermann,
W. (2004). Is lactic acidosis a cause of
exercise induced hyperventilation at the respiratory compensation
point? British journal of sports
medicine, 38, 622-625.
Mohr, M., Krustrup, P., Nielsen, J. J., Nybo, L., Rasmussen, M. K.,
et al. (2007). Effect of two different intense
training regimens on skeletal muscle ion transport proteins and
fatigue development. American journal of
physiology, Regulatory, integrative and comparative physiology,
292, 1594-1602.
Nakagawa, Y.,& Hattori, M. (2002).Relationship between muscle
buffering capacity and fiber type during
anaerobic exercise in human.Journal of physiological anthropology
and applied human science, 21, 129-
131.
Oshima, Y., Miyamoto, T., Tanaka, S., Wadazumi, T., Kurihara, N.,
et al. (1997). Relationship between
isocapnic buffering and maximal aerobic capacity in athletes.
European journal of applied physiology
and occupational physiology, 76, 409-14.
Oshima, Y., Tanaka, S., & Miyamoto, T. (1998). Effects of
endurance training above the anaerobic threshold on
isocapnic buffering phase during incremental exercise in
middle-distance runners. Japanese Journal of
Physical Fitness and Sports Medicine, 47, 43-52.
Parkhouse, W. S., & Mckenzie, D. C. (1984). Possible
contribution of skeletal muscle buffer to enhanced
anaerobic performance: a brief review. Medicine and science in
sports and exercise, 16, 328-338.
Parkhouse, W. S., Mckenzie, D. C., Hochachka, P. W., & Ovalle,
W. K. (1985). Buffering capacity of
deproteinized human vastuslateralis muscle. Journal of applied
physiology, 58, 14-17.
Rausch, S. M., Whipp, B. J., Wasserman, K., & Huszczuk, A.
(1991). Role of the carotid bodies in the
respiratory compensation for the metabolic acidosis of exercise in
humans. The Journal of physiology,
444, 567-78.
Röcker, K., Striegel, H., Freund, T., & Dickhuth, H. H. (1994).
Relative functional buffering capacity in 400-
meter runners, long-distance runners and untrained individuals.
European journal of applied physiology
and occupational physiology, 68, 430-434.
Sandbakk, Ø., & Holmberg, H. C. (2014). A reappraisal of
success factors for olympic cross-country skiing.
International journal of sports physiology and performance, 9(1),
117-21.
Seiler, K. S., & Kjerland, G. Ø. (2006). Quantifying training
intensity distribution in elite endurance athletes: is
there evidence for an ‘‘optimal’’ distribution? Scandinavian
Journal of Medicine & Science in Sports,
16(1), 49-56.
Sharp, R. L., Costill, D. L., Fink, W. J., & King, D. S.
(1986). Effects of eight weeks of bicycle ergometer sprint
training on human muscle buffer capacity. International Journal of
Sports Medicine, 7, 13-17.
Staib, J. L., Im, J., Caldwell, Z., & Rundell, K. W. (2000).
Cross-country ski racing performance predicted by
aerobic and anaerobic double poling power. Journal of strength and
conditioning research, 14(3), 282-
288.
Korkmaz Erylmaz, S. ve Polat, M. (2018). Genç kadn kros ve alp
kayakçlarnda izokapnik tamponlama faznn
karlatrlmas. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-19.
19
©USBD
Stringer, W., Wasserman, K., & Casaburi, R. (1995). The
VCO2/VO2 relationship during heavy, constant work
rate exercise reflects the rate of lactic acid accumulation.
European journal of applied physiology and
occupational physiology, 72, 25-31.
Takano, N. (2000). Respiratory compensation point during
incremental exercise as related to hypoxic
ventilatory chemosensitivity and lactate increase in man. The
Japanese journal of physiology, 50(4), 449-
55.
Thalheimer, W., & Cook, S. (2002). How to calculate effect
sizes from published research articles: A simplified
methodology. Available at: http://work
learning.com/effect_sizes.htm. Accessed on January 11 (2016)
Wasserman, K., (1984). The anaerobic threshold measurement to
evaluate exercise performance. American
review of respiratory disease, 129, 35-40.
Whipp. B. J., Davis, J. A., & Wasserman, K. (1989). Ventilatory
control of the 'isocapnic buffering' region in
rapidly-incremental exercise. Respiration physiology, 76(3),
357-67.
White, A.T., & Johnson, S. C. (1991). Physiological comparison
of international, national and regional alpine
skiers. International Journal of Sports Medicine, 12(4),
374-378.